You are on page 1of 6

16/09/2015

RelaesentreaRevoluoFrancesaeaIndependnciadoBrasil|NovaEscolaClube

RelaesentreaRevoluo
FrancesaeaIndependnciado
Brasil

Publicadopor

Objetivo(s)
IdentificarqueafaltadaparticipaopopularnaIndependnciadoBrasilserviucomoelementodemanuteno
damonarquia
IdentificarelementosdaexperinciadoIluminismoedosideaisdeliberdadequegeremsentidoesignificado
paraavidaprtica
Analisar,apartirdefonteshistricas,arepercussodaIndependncia
Orientaretornarmaiscomplexoopensamentohistricoapartirdefonteshistricasdisponveisnainternet
sobreprocessosrevolucionriosoudelibertao.

Contedo(s)
OprocessodeIndependnciadoBrasil.

Ano(s)
6
7
8
9

Tempoestimado
4a5aulas

Materialnecessrio
Duasnarrativas(historiogrficasoudejornalistasquesededicamatemashistricos)sobreomomentodoGrito
doIpiranga.Confiraalgumassugestes:
a)HistriadoBrasil,BorisFausto,Ed.EDUSP.(Didtica,1)(pgs.112116)(Historiografia).
b)Brasil:umahistriaaincrvelsagadeumpas,Ed.tica,EduardoBueno(pgs.168169).
c)RevistaGALILEU.Ediodesetembro/2000(pgs.2931).
d)Hermanosindependentes.TextodaRevistadeHistriadaBibliotecaNacionaldisponvel
emhttp://www.revistadehistoria.com.br/secao/educacao/hermanosindependentes.

data:text/htmlcharset=utf8,%3Ch2%20class%3D%22panetitle%22%20style%3D%22margin%3A%200px%3B%20padding%3A%200px%200px%2060px

1/6

16/09/2015

RelaesentreaRevoluoFrancesaeaIndependnciadoBrasil|NovaEscolaClube

Reproduesdosseguintesquadros:
1ABatalhadeFriedland,deJeanLouisErnestMeissonier.
http://www.nytimes.com/imagepages/2006/02/09/books/09king1.html

2IndependnciaouMorte,maisconhecidocomoOGritodoIpiranga,dePedroAmricodeFigueiredoeMello,
pertencenteaoacervodoMuseuPaulista,emSoPaulo.
http://revistaescola.abril.com.br/historia/fundamentos/quaismudancasindependenciabrasiltrouxeimediatopais
496325.shtml

3ALiberdadeGuiandooPovo,deEugneDelacroix.
http://oglobo.globo.com/pais/noblat/posts/2010/08/17/pinturaliberdadeguiandopovo1831316632.asp

4ProclamaodaIndependncia,deFranoisRen
Moreaux.http://www.itaucultural.org.br/aplicexternas/enciclopedia_IC/Enc_Obras/dsp_dados_obra.cfm?
cd_obra=5894&cd_idioma=28555&cd_verbete=5432

Desenvolvimento

data:text/htmlcharset=utf8,%3Ch2%20class%3D%22panetitle%22%20style%3D%22margin%3A%200px%3B%20padding%3A%200px%200px%2060px

2/6

16/09/2015

RelaesentreaRevoluoFrancesaeaIndependnciadoBrasil|NovaEscolaClube

1etapa
AntesderealizaressaatividadevocprecisaterabordadoemsaladeaulaoIluminismo,aRevoluoFrancesaeos
processosdeindependncianaAmricaLatina.

FaaumlevantamentodoquealunossabemsobreIndependnciadoBrasil.Paraisso,pergunteoquefoianossa
Independnciaesealgumaimagemlembradaporelesquandofalamossobreesseassunto.Asrepostaspodemser
feitasoralmente(evocpodeanotarnoquadroasideiasdosalunos)ouporescrito(vocpodepedirqueeles
registrememumafolhaparteeentreguemparasuaanlise).Essediagnsticointeressanteparadetectarquais
informaesosalunostmsobreoassunto,almdeorientarseuplanejamentoeasintervenesmaisadequadas.
Geralmenteosestudantesjtmideiasarespeitodotema,tantoporqueaprenderamnassriesiniciais,quantoporque
aIndependnciadoBrasilfazpartedaculturahistricadonossopovo.Almdoferiadode7desetembro,ocorrem
desfiles,existemruasepraasquefazemrefernciaaotemadaindependncia,porexemplo.Essasideias,porm,
geralmentenoestoorganizadas,porissoimportantedetectaraformacomoelasseapresentameutilizlasna
reconstruodesseconhecimentosobreoassunto.interessanteregistrarasrespostasdosalunosparaqueeles
tambmpercebamque,aolongodotrabalho,osconhecimentoseasformasdepensaropassadosetornammais
complexas,oquepodemoschamardeprogressodopensamentohistrico.
Nessaprimeiraetapa,voctambmpodeexplorarossignificadosdeindependnciaeliberdade,palavraschavena
discussosobreoIluminismo,idealpresentenaRevoluoFrancesaequeseespalhoupelomundo.Paraisso,solicite
queosalunosprocuremnodicionrioosignificadodessesconceitos.Emumaaulaexpositiva,relacioneessas
definiescomocontedohistrico,garantindoqueosalunostenhammomentosdeparticipao.
Sobreindependncia,porexemplo,possveldiscutirqueumpasindependentediferentedeumacolnia.Nocaso
brasileiro,opasnoproduziasuasprpriasleis,notinhaliberdadecomercial,easpessoasnopodiamexpressar
suasopiniespublicamentesoboriscodeseremcondenadas.
Almdeabordaraquestopoltica,possvelcolocarluzsobreaeconomia(naliberdadeparaarealizaodo
comrciocomoutrasnaes,quenoapenascomametrpole)ounasociedade(nosdireitosrelacionados
expressopoltica).

2etapa
LeiaemvozaltaparaosalunosotextodolivrodidticosobreaIndependnciadoBrasilepeaqueeles
acompanhemaleituraemseusexemplares.Nessemomentoimportanteexploraropensamentohistricodosalunos,
perguntandosobreoutrosaspectosligadosIndependnciaquenoconstamdolivro,eexplorequeevidncias
permitemoquestionamentodaquelainformao.

data:text/htmlcharset=utf8,%3Ch2%20class%3D%22panetitle%22%20style%3D%22margin%3A%200px%3B%20padding%3A%200px%200px%2060px

3/6

16/09/2015

RelaesentreaRevoluoFrancesaeaIndependnciadoBrasil|NovaEscolaClube

3etapa
Esseomomentodeconfrontaranarrativada2etapacomoutrostextosquedemonstremumadiferenteperspectiva
sobreaapresentaodessepassado.Prepareessaatividadeantesdefazerapropostaaosalunos:analisequaisos
pontosemcomum,dedivergncia,deincoernciaetcentreotextodolivrodidticoeosaseguir.
VejaquenotextodojornalistaEduardoBuenodo"materialnecessrio"aabordagemsobreopassadomais
informaldoqueadohistoriadorBorisFausto,tambmcitada.
Enquantoohistoriadorasseguraapertinnciadesuasafirmaescombaseemfontesoficiais,comocartase
documentosarquivados,ojornalistanarraoGritodoIpiranga,quandofoideclamadaaIndependnciadoBrasil,
combaseempossveisfatoresqueteriamlevadoacomitivaapararnasproximidadesdorioIpiranga.Trabalharcom
asdiferentesnarrativasajudaoalunoaperceberqueaHistriaumapossibilidadedereconstruonarrativasobreo
passado.EsseoaspectocognitivodaCulturaHistrica.

4etapa
AintenoqueessemomentopossibiliteumtrabalhomaisamplosobreosaspectosdaCulturaHistricaapartir
dasproduesestticassobreoGritodoIpiranga.Apresenteduasproduesartsticassobreomesmoacontecimento
histricoquepossibilitemnarrativasdiferenciadassobreoperodo.Comece,porexemplo,pelo
quadroIndependnciaouMorte,dePedroAmrico,econteocontextodesuaproduo,olocalondeestexposto,e
asdimensesdoquadro.Proponhaqueanalisemcomoesseselementosrevelamaintencionalidadequehna
divulgaodaobracomoimagemoficialdaIndependnciadoBrasil.
Emseguida,apresenteumadiscussosemelhanteemrelaoaoquadroProclamaodaIndependncia,deFranois
RenMoreaux.EnquantooquadrodePedroAmricoapresentaaimponnciadomomentoemqueDomPedroIo
protagonistadalibertaoetornapossvelseufuturocargopolticodeImperador,essasegundaobraapresentauma
inspiraomaisiluministaqueremeteaummomentodeparticipaopopularecomemoraoimediatado
rompimentodoslaosquemantinhamacolniasubmetidametrpole.

data:text/htmlcharset=utf8,%3Ch2%20class%3D%22panetitle%22%20style%3D%22margin%3A%200px%3B%20padding%3A%200px%200px%2060px

4/6

16/09/2015

RelaesentreaRevoluoFrancesaeaIndependnciadoBrasil|NovaEscolaClube

5etapa
Estaaetapaquepossibilitaumasriedepensamentosmaiscomplexossobreopassadoapartirdarelaocom
outrosacontecimentos.Conceitoscomo"liberdade","Independncia"e"Imperador",econsideraessobrea
participaopopularpodemserrealizadosapartirdarecuperaodasdiscussessobreoIluminismoeaRevoluo
Francesa,ouainda,dasindependnciasdospasesdaAmricaEspanhola.
SobreafiguradoImperadorpossvelutilizarmaisumavezoquadrodePedroAmrico,masagoraem
comparaoaobraABatalhadeFriedland,deJeanLouisErnestMeissonier.
Asduaspinturasseassemelhamemmuitosaspectos,tantodopontodevistadatcnicaartstica,quantonarelao
comomomentoqueretratam.EmFriedland,opersonagemprincipaloimperadorNapoleoBonaparte,vitorioso
nocomandodesuastropasnabatalhaquednomeaoquadrocontraastropasrussas.AobradePedroAmrico,
realizadaem1888,ddestaqueaopersonagemDomPedroI,queemseugovernoteriaqueenfrentarbatalhascontra
tropasportuguesasquenosesubmeteramaoprocessopolticoqueocorreuem7desetembrode1822.
Sobreoconceito"liberdade"vocpodecriarumaquestosobreosignificadodeliberdadeemoutroscontextos
histricos.Porexemplo,paraSimnBolvar,umdoslderesdalutapelaindependncianaAmricaespanhola,
liberdadesignificava,entreoutrascoisas,romperoslaospolticoseeconmicoscomaEspanha.ParaToussaint
Loverture,umdoslderesdabrigapelaindependnciadoHaiti,liberdadesignificavaofimdaescravido.
SobreaparticipaopopularpossvelrealizaralgumascomparaesentreafamosaobraALiberdadeGuiandoo
Povo,deEugneDelacroixe,anemtoconhecidaobraProclamaodaIndependncia,pintadaem1844por
FranoisRenMoreaux.Ambasapresentaminspiraesiluministas,porexemplo:aspessoasquerepresentamopovo
estoenvolvidaseparticipamdofatohistriconoquadrobrasileiroosideaisiluministasdeLiberdade,Igualdadee
FraternidadeestocontempladosnascrianasquecorremdiantedeDomPedroImontadoemseucavalo.As
crianasdessemesmoquadrorepresentamaexpectativadefuturodanovanao,assimcomonaobrafrancesao
jovemsansculottesempunhaumagarrucha.Paraessaproblematizao,tambmpossvelrealizarcomparaescom
osoutrosprocessoslatinoamericanosdeindependncia,principalmentearespeitodoenvolvimentodopovono
processo.

Avaliao
Opensamentohistricosemanifestanasnarrativasoraiseescritasdosalunos.Porissopreocupeseempedir,acada
etapa,queosalunosregistremasdiscussesrealizadassobreoquefoiestudadoesuasconcluses.Issogaranteuma
avaliaoprogressivadasformasdecompreensodosalunossobreopassadoeprovocaosalunosa"reconstrurem"
opassado.
Paraaavaliaofinal,peaqueosalunosescrevamsobreessepassadoparaumamigoestrangeiro.Umexemplo
dessaprogressoanalisarseoalunopassaaestabelecerumarelaodeempatiacomossujeitoshistricos
estudadosseoalunocruzadiferentesfontesparaaconstruodeseuargumentoseasuanarrativaplausvelseo
alunodiferenciaopassadodopresente,esepossvelperceberumaperspectivadefuturo.Tambmimportante
notarseoalunoseidentificacomoquepensoueescreveue,maisdoqueisso,selevaemconsideraonoapenas
suaidentidade,masadasociedadeemquevive.Quantomaiselementosdessesreuniremanarrativadosalunos,
data:text/htmlcharset=utf8,%3Ch2%20class%3D%22panetitle%22%20style%3D%22margin%3A%200px%3B%20padding%3A%200px%200px%2060px

5/6

16/09/2015

RelaesentreaRevoluoFrancesaeaIndependnciadoBrasil|NovaEscolaClube

podeseavaliarcomoumaprogressointeressantedasformasdepensarhistoricamente.
Nessasnarrativas,avalietambmseoalunocitouasfonteshistricasanalisadasseinfereinformaesapartirde
evidnciaseseconstriargumentoshistricospertinentes.

data:text/htmlcharset=utf8,%3Ch2%20class%3D%22panetitle%22%20style%3D%22margin%3A%200px%3B%20padding%3A%200px%200px%2060px

6/6

You might also like