Professional Documents
Culture Documents
CUARTA DECLINACIN.
La Cuarta Declinacin latina se caracteriza por contener un reducido nmero de nombres cuya vocal
caracterstica es la u, y cuyo genitivo singular termina en us.1
Al igual que la segunda y tercera declinaciones, tiene nombres masculinos, femeninos y neutros.
Terminacin
Nombre modelo
Traduccin.
Nominativo
-us
senatus
senado.
Acusativo
-um
senatum
Dativo
-ui
senatui
Ablativo
-u
senatu
Genitivo
-us
senatus
de el/un senado
Vocativo
-us
senatus
senado,
Terminacin
Nombre modelo
Traduccin.
Nominativo
-us
senatus
senados.
Acusativo
-us
senatus
Dativo
-ubus/ibus
senatibus
Ablativo
-ubus/ibus
senatibus
Genitivo
-uum
senatuum
de los/unos senados
Vocativo
-us
senatus
senados,..
1 Como la Cuarta declinacin tiene una cantidad de nombres muy reducido, y adems por la coincidencia de las
terminaciones del nominativo y acusativo singular con los temas de la segunda declinacin, se ha producido ya en la
poca latina de una confusin de temas, siendo absorbida por la segunda declinacin.
La terminacin ubus es obligatoria en los nombres bislabos terminados en cus, como arcus (arco),
quercus (encina), lacus (lago), acus (aguja).
Es obligatoria adems en los casos como arcubus, artubus y partubus, para distinguirlos de los nombres
arcibus (arx), artibus (ars) y partibus (pars), de la tercera declinacin.
Adems de senatus, pertenecen a la cuarta declinacin:
arcus m. (arco)
lacus m. (lago)
potus m. (bebida)
portus m. (puerto)
auditus m. (audicin)
ortus m. (salida)
spiritus m. (espritu)
visus m. (vista)
artus m. (miembro)
metus m. (miedo)
cantus m. (canto)
aquaeductus m.
tactus m.
occasus m. (puesta)
strepitus m. (ruido)
vultus m. (rostro)
fluctus m. (flujo)
motus m. (movimiento)
casus m. (caso)
specus m. (cueva)
exercitus m. (ejrcito)
risus m. (risa)
versus m (verso)
fructus m. (fruto)
terraemotus m.
defectus m. (defecto)
odoratus m. (olfato)
gustus m.
ritus m (rito)
victus m. (vveres)
domus f. (hogar)
idus f. (15 da de mes)
socrus f. (suegra)
anus f. (vieja)
nurus f. (nuera)
tribus f. (tribu)
acus f. (aguja)
porticus f. (prtico)
manus f. (mano)
quercus f. (encina)
Nominativo
Acusativo
Dativo
Ablativo
Genitivo
Vocativo
Ej. singular
senatus
senatum
senatui
senatu
senatus
senatus
Term. plural
-us
-us
-ibus / -ubus
-ibus / -ubus
-uum
-us
Ej. plural
senatus
senatus
senatibus
senatibus
senatuum
senatus
Terminacin
Nombre modelo
Traduccin.
Nominativo
-u
cornu
cuerno.
Acusativo
-u
cornu
Dativo
-ui
cornui
Ablativo
-u
cornu
Genitivo
-us
cornus
de el/un cuerno
Vocativo
-u
cornu
cuerno,
Terminacin
Nombre modelo
Traduccin.
Nominativo
-ua
cornua
cuernos.
Acusativo
-ua
cornua
Dativo
-ibus
cornibus
Ablativo
-ibus
cornibus
Genitivo
-uum
cornuum
de los/unos cuernos
Vocativo
-ua
cornua
cuernos,
Los nombres neutros de la Cuarta Declinacin son muy escasos, adems de cornu-cornus, se encuentran
gelu-gelus (hielo)
tronitru-tronitrus (trueno)
genu-genus (rodilla)
veru-verus (pica, asador)
pecu-pecus (ganado)
Term. singular
-u
-u
-ui
-u
-us
-u
Ej. singular
gelu
gelu
gelui
gelu
gelus
gelu
Term. plural
-ua
-ua
-ibus
-ibus
-uum
-ua
Ej. Plural
gelua
gelua
gelibus
gelibus
geluum
gelua
QUINTA DECLINACIN.
La Quinta Declinacin comprende un reducidsimo nmero de nombres abstractos de gnero femenino casi en
su totalidad. Por lo mismo, fue siendo absorbida progresivamente por la primera y tercer declinaciones.
Los nombres de la quinta declinacin se caracterizan por la presencia de la letra e, y cuyo genitivo singular
termina en ei.
Terminacin
Nominativo
-es
Acusativo
-em
Dativo
Nombre modelo
Traduccin.
res
cosa.
rem
-ei
rei
Ablativo
-e
re
Genitivo
-ei
rei
de la/una cosa
Vocativo
-es
res
cosa
Res tiene en latn un campo semntico muy amplio: cosa, hecho, acontecimiento, etc. Y su amplitud ha
llevado que en las lenguas romances su uso abstracto haya derivado en la significacin nada
Francs:
Castellano:
Italiano:
Terminacin
Nombre modelo
Traduccin.
Nominativo
-es
res
cosas.
Acusativo
-es
res
Dativo
-ebus
rebus
Ablativo
-ebus
rebus
Genitivo
-erum
rerum
de las/unas cosas
Vocativo
-es
res
cosas,
meridies-meridiei m. (medioda)
spes-spei f. (esperanza)
requies-requiei f. (descanso)
superficies-superficiei f. (superficie)
progenies-progeniei f. (descendencia)
series-seriei f. (serie)
rabies-rabiei f. (ira)
La quinta declinacin no tiene declinacin neutra, porque los sustantivos son o masculinos o femeninos. En
el caso de dies y su compuesto meridies (medius dies = medioda), pueden ser tanto de gnero masculino
como femenino.
Ya en poca clsica algunos nombres de la quinta declinacin comenzaron a ser declinados como si
pertenecieran a la primera declinacin, entre ellos:
Materies-materiei
Luxuries-luxuriei
Signities-signitiei
Barbaries-barbariei
materia-materiae.
luxuria-luxuriae.
signitia-signitiae.
barbaria-barbariae.
Term. Singular
-es
-em
-ei
-e
-ei
-es
Ej. singular
res
rem
rei
re
rei
res
Term. plural
-es
-es
-ebus
-ebus
-erum
-es
Ej. Plural
res
res
rebus
rebus
rerum
Res
VOZ ACTIVA
MODO INDICATIVO
-o
rego
gobierno
-i-
-s
regis
gobiernas
-i-
-t
regit
gobierna
-i-
-mus
regimus :
gobernamos
-i-
-tis
regitis
gobernis
regunt :
gobiernan
egi
cecidi
cecidi
carpsi
cessi
colui
condidi
contempsi
creer.
crevi
agregar.
tratar de hacer.
caer.
cortar.
recoger.
ceder.
conocer.
cultivar.
comprender.
fundar.
despreciar.
-u-
-nt
addo
ago
cado
caedo
carpo
cedo
cognosco
colo
comprehendo
condo
contemno
credo
cresco
addere
agere
cadere
caedere
carpere
cedere
cognoscere
colere
comprehendere
condere
contemnere
credere credidi
crescere
crecer.
curro
deffendo
dico
diligo
disco
divide
duco
edo
frango
gero
lego
metuo
minuo
nosco
perdo
peto
pono
relinquo
rumpo
scribo
statuo
struo
tango
tego
vivo
currere
deffendere
dicere
diligere
discere
dividere
ducere
edere
frangere
gerere
legere
metuere
minuere
noscere
perdere
petere
ponere
relinquere
rumpere
scribere
statuere
struere
tangere
tegere
vivere
cucurri
dixi
dilexi
didici
divisi
duxi
edi
fregi
gessi
legi
metui
minui
novi
perdidi
petivi
posui
reliqui
rupi
scripsi
statui
struxi
tetigi
texi
vixi
correr.
defender.
decir.
amar, querer.
aprender.
dividir.
guiar, llevar.
comer.
quebrar.
llevar.
leer.
temer.
disminuir.
conocer.
perder.
pedir.
poner.
dejar.
romper.
escribir.
poner, colocar.
construir.
tocar.
cubrir.
vivir.
La Raz simple de estos verbos se obtiene descontando de la forma del infinitivo la terminacin en [-ere] y
acto seguido agregando la letra [i] [fugere] [-ere] = fug-; [fug-] + [i] = fugi-.
La i estar presente en todos los tiempos derivados de la raz simple o de presente; en el modo indicativo:
presente simple, pretrito imperfecto, futuro imperfecto; y en el presente de modo subjuntivo. Como se ver,
esto redunda en que las formas de esta conjugacin aparezcan en aquellos tiempos como de la cuarta
conjugacin.
En esta conjugacin se agrega la vocal eufnica [u] en la tercera persona plural.
fugi-
-u-
-o
fugio
evito
-s
fugis
evitas
-t
fugit
evita
-mus
fugimus:
evitamos
-tis
fugitis :
evitis
fugiunt :
evitan
capi
cupivi
decepi
feci
refeci
ieci
inspexi
rapui
captar.
desear, codiciar.
engaar.
hacer.
rehacer.
arrojar, tirar.
inspeccionar.
arrebatar.
-nt
capio
cupio
discipio
facio
reficio
iacio
inspicio
rapio
capere
cupere
discipere
facere
reficere
iacere
inspicere
rapere
-e-
morfema temporal-modal
-e-
(ba)
Terminaciones personales
(m / s / t / mus / tis / nt)
-e-
-ba-
-m
regebam
gobernaba.
-e-
-ba-
-s
regebas
gobernabas.
-e-
-ba-
-t
regebat
gobernaba.
-e-
-ba-
-mus
regebamus
gobernbamos.
-e-
-ba-
-tis
regebatis
gobernabais.
-e-
-ba-
regebant
gobernaban.
-nt
-e-
-ba-
-m
fugiebam
evitaba.
-e-
-ba-
-s
fugiebas
evitabas.
-e-
-ba-
-t
fugiebat
evitaba.
-e-
-ba-
-mus
fugiebamus
evitbamos.
-e-
-ba-
-tis
fugiebatis
evitabais.
-e-
-ba-
fugiebant
evitaban.
-nt
morfema temporal-modal
Terminaciones personales
-a-
-m
regam
gobernar.
-e-
-s
reges
gobernars.
-e-
-t
reget
gobernar.
-e-
-mus
regemus
gobernaremos.
-tis
regetis
gobernaris.
regent
gobernarn.
-e-e-
-nt
-a-
-m
fugiam
evitar.
-e-
-s
fugies
evitars.
-e-
-t
fugiet
evitar.
-e-
-mus
fugiemus
evitaremos.
-tis
fugietis
evitaris.
fugient
evitarn.
-e-e-
-nt
Raz compuesta
-i
rexi
gobern / he gobernado
-isti
rexisti
-it
rexit
gobern / ha gobernado.
-imus
reximus
-istis
rexistis
rexerunt
-erunt
-i
fugi
evit / he evitado
-isti
fugisti
-it
fugit
evit / ha evitado.
-imus
fugimus
-istis
fugistis
fugerunt
-erunt
Raz compuesta
Morfema temporal-modal
(-era-)
terminaciones personales
(-m / -s / -t / -mus /-tis / -nt)
-era-
-m
rexeram
haba gobernado.
-era-
-s
rexeras
habas gobernado.
-era-
-t
rexerat
haba gobernado.
-era-
-mus
rexeramus
habamos gobernado.
-tis
rexeratis
habais gobernado.
rexerant
haban gobernado.
-era-era-
-nt
-era-
-m
fugeram
haba evitado.
-era-
-s
fugeras
habas evitado.
-era-
-t
fugerat
haba evitado.
-era-
-mus
fugeramus
habamos evitado.
-tis
fugeratis
habais evitado.
fugerant
haban evitado.
-era-era-
-nt
Morfema temporal-modal
(-er- / -eri-)
terminaciones personales
(-o / -s / -t / -mus /-tis / -nt)
-o
Tercera Conjugacin -s
Regular en -o (-o, -ere)
rex-
-er-
-t
-mus
-tis
-nt
rexero
habr gobernado.
-eri-
rexeris
habrs gobernado.
-eri-
rexerit
habr gobernado.
-eri-
rexerimus
habremos gobernado.
-eri-
rexeritis
habris gobernado.
-eri-
rexerint
habrn gobernado.
-er-
-o
fugero
habr evitado.
-eri-
-s
fugeris
habrs evitado.
-eri-
-t
fugerit
habr evitado.
-eri-
-mus
fugerimus
habremos evitado.
fugeritis
habris evitado.
fugerint
habrn evitado.
-eri-eri-
-tis
-nt
Presente
rego
regis
regit
regimus
regitis
regunt
Pret. Imp.
regebam
regebas
regebat
regebamus
regebatis
regebant
Fut. Imp.
regam
reges
reget
regemus
regetis
regent
Pret. Perf.
rexi
rexisti
rexit
reximus
rexistis
rexerunt
Pret. Plusqp.
rexeram
rexeras
rexerat
rexeramus
rexeratis
rexerant
Fut. Perf.
rexero
rexeris
rexerit
rexerimus
rexeritis
rexerint
Pret. Imp.
Fut. Imp.
Pret. Perf.
fugiebam
fugiam
fugi
fugiebas
fugies
fugisti
fugiebat
fugiet
fugit
fugiebamus
fugiemus
fugimus
fugiebatis
fugietis
fugistis
fugiebant
fugient
fugerunt
MODO SUBJUNTIVO.
Pret. Plusqp.
fugeram
fugeras
fegerat
fegeramus
fegeratis
fegerant
Fut. Perf.
fugero
fugeris
fugerit
Fugerimus
Fugeritis
Fugerint
Presente
fugio
fugis
fugit
fugimus
fugitis
fugiunt
TIEMPO PRESENTE.
term. personales
-a-
-m
regam
-a-
-s
regas
gobiernes.
-a-
-t
regat
gobierne.
-a-
-mus
regamus
gobernemos.
-tis
regatis
gobernis.
regant
gobiernen.
-a-a-
-nt
-a-
-m
fugiam
-a-
-s
fugias
evites.
-a-
-t
fugiat
evite.
-a-
-mus
fugiamus
evitemos.
-tis
fugiatis
evitis.
fugiant
eviten.
-a-a-
-nt
En la prctica la construccin del pretrito imperfecto del subjuntivo corresponde a la agregacin de las
terminaciones personales al infinitivo del verbo:
Infinitivo
term. personales.
-m
regerem
regere-
-s
regeres
regere-
-t
regeret
regere-
-mus
regeremus
regeretis
regerent
regereregere-
-tis
-nt
-m
fugerem
fugere-
-s
fugeres
fugere-
-t
fugeret
fugere-
-mus
fugeremus
fugeretis
fugerent
fugerefugere-
-tis
-nt
morfema temporal-modal
eri
Terminaciones personales
(m / s / t / mus / tis / nt)
-eri-
-m
rexerim
-eri-
-s
rexeris
hayas gobernado.
-eri-
-t
rexerit
haya gobernado.
-eri-
-mus
rexerimus
hayamos gobernado.
-tis
rexeritis
hayis gobernado.
rexerint
hayan gobernado.
-eri-eri-
-nt
-eri-
-m
fugerim
-eri-
-s
fugeris
hayas evitado.
-eri-
-t
fugerit
haya evitado.
-eri-
-mus
fugerimus
hayamos evitado.
-tis
fugeritis
hayis evitado.
fugerint
hayan evitado.
-eri-eri-
-nt
morfema temporal-modal
-isse-
Terminaciones personales
(m / s / t / mus / tis / nt)
-isse-
-m
rexissem
-isse-
-s
rexisses
-isse-
-t
rexisset
-isse-
-mus
rexissemus
-tis
rexissetis
rexissent
-isse-isse-
-nt
-isse-
-m
fugissem
-isse-
-s
fugisses
-isse-
-t
fugisset
-isse-
-mus
fugissemus
-tis
fugissetis
fugissent
-isse-
-nt
-isse-
MODO IMPERATIVO.
TIEMPO PRESENTE.
Tercera Conjugacin Regular en o.
reg-
fug-e
-ite
-e
rege: gobierna t
-ite
fuge:
huye t
TIEMPO FUTURO.
Tercera Conjugacin Regular en o.
reg-
fugi
-i-
-to
regito:
gobernars t
-to
fugito: huirs t.
-i-
-to
regito:
gobernar l.
-to
fugito
-i-
-tote
-tote
u-
-nto
-u-
-nto
huir l.
EJEMPLOS
1. Cicero multas epistulas ad amicos scripsit.
2. Romulus rubem romam cum fratre Remo condidit.
3. Caesar pontem in Rheno statuit.
4. Autumno folia plurimarum arborum cadunt.
5. Multae gentes, quae olim Asiam incoluerant, in Europam migraverunt.
6. Hostes urbis portas clauserant, ne romani intrarent.
7. Si hunc librum attente legisses, multa utilia didicisses.
8. Consilium meum cape.
9. Ille vir doctus est, quia libros multos attente legit.
10. Caput visus et auditus sedes est.
11. Solis cursus ab ortu ad occasum est.
12. Gelu fructum agrorum et poma arborum vastat.
13. Sapiens verum diligit, non speciem veri.
14. Fides viri probi certa et firma est.
15. Pulcra erat arborum series in via.
16. Nunc breves sunt dies, longae noctes.
17. Haec maria, quorum nomina ignota sunt, cras cognoscemus.
18. Utinam in tempore adveniam.
19. Longam epistulam nostris amicis scripsimus.
20. Cepimus omnia quae cupivimus.