Klasyfikacja

i charakterystyka diet
W oparciu o:
M. Jarosz. Zasady prawidowego ywienia w szpitalach. I, 2011.
H. Ciborowska, A. Rudnicka, Dietetyka, ywienie zdrowego i chorego czowieka. PZWL, 2012.
M. Jarosz. Zalecenia zdrowego ywienia w schorzeniach ukadu krenia, ukadu
oddechowego, narzdu ruchu, psychosomatycznych i onkologicznych. . I, 2012.

Prof. dr hab. Emilia Kolarzyk

Mgr Dorota Lang-Mynarska
Dr Agata Skop-Lewandowska
Zakad Higieny i Dietetyki
Uniwersytet Jagielloski Collegium Medicum
Krakw

Klasyfikacja diet
Nazwa diety

Charakterystyczna cecha diety

1. Dieta podstawowa

Stosowana jest u osb nie wymagajcych ywienia dietetycznego,

bdcych w szpitalach, sanatoriach i innych zakadach leczniczych;
powinna spenia wymagania racjonalnego ywienia ludzi
zdrowych, tzn. ma spenia zapotrzebowanie pacjenta na energi
oraz wszystkie niezbdne skadniki odywcze potrzebne do
prawidowego funkcjonowania organizmu, utrzymania nalenej
masy ciaa i zachowania zdrowia.

2. Dieta bogatoresztkowa

Zwikszona ilo bonnika pokarmowego (rednio 40 -50 g /dob)

3. Dieta atwo strawna

Charakteryzuje si doborem produktw, potraw i technik

sporzdzania posikw atwo strawnych, stanowi podstaw do
planowania diet pozostaych

4. Dieta atwo strawna

z ograniczeniem tuszczu

Tuszcz w diecie zredukowany jest do poowy normy fizjologicznej,

wykazuje cechy diety atwo strawnej

5. Dieta atwo strawna

z ograniczeniem substancji
pobudzajcych wydzielanie
soku odkowego

Wykazuje cechy diety atwo strawnej; ogranicza produkty

i potrawy wzmagajce wydzielanie odkowe

Nazwa diety

Charakterystyczna cecha diety

6. Dieta atwo strawna o zmienionej

Okrela konsystencj pynn lub papkowat
konsystencji:
- papkowata
- pynna
- pynna wzmocniona
- do ywienia przez zgbnik lub przetok

7. Dieta ubogoenergetyczna

Ma zredukowan liczb kalorii, najczciej

o 1000 ( w stosunku do indywidualnie
obliczonego zapotrzebowania energetycznego

8. Dieta o kontrolowanej zawartoci

kwasw tuszczowych

Charakteryzuje si zwikszeniem tuszczw

rolinnych i rybich kosztem tuszczw zwierzcych

9. Dieta atwostrawna bogatobiakowa

Za bogatobiakow uwaa si diet, ktra

dostarcza powyej 100g biaka na dob

10. Dieta z ograniczeniem atwo

przyswajalnych wglowodanw
i nasyconych kwasw tuszczowych

W diecie ogranicza si, a nawet wyklucza

produkty zawierajce wglowodany szybko
wchaniajce si, jak: demy wysokosodzone,
cukier, mid, sodycze

11. Dieta atwo strawna niskobiakowa

Zawarto biaka w diecie siga do 40g i poniej,

lecz nie mniej ni 20g; mniejsze wartoci
prowadz do rozpadu biaek ustrojowych

Dieta podstawowa

Dieta oznacza specjalny sposb ywienia uwzgldniajcy ilo i jako spoywanych

pokarmw.
Dieta ma na celu dostarczenie niezbdnych skadnikw pokarmowych
oraz dostosowanie ich poday do moliwoci trawienia, wchaniania
i metabolizowania przez zmieniony chorobowo organizm.
Jest ona modyfikacj racjonalnego sposobu ywienia ludzi zdrowych.
Modyfikacja ta polega na:
- ograniczeniu lub zwikszeniu jednego lub kilku skadnikw w dziennej racji pokarmowej

-uwzgldnieniu szczegowych zalece obejmujcych techniki kulinarne.

Dieta podstawowa :
o stosowana jest u osb nie wymagajcych leczenia dietetycznego w szpitalach,
sanatoriach i innych zakadach leczniczych.
o powinna spenia wymagania racjonalnego ywienia ludzi zdrowych
tzn. pokrywa zapotrzebowanie na energi oraz wszystkie skadniki odywcze
potrzebne do prawidowego funkcjonowania organizmu, utrzymania nalenej
masy ciaa i zachowania zdrowia.

W opracowaniu diety podstawowej naley:

Przestrzega zasad planowania jadospisw
Planowa nie mniej ni 4-5 posikw dziennie
Przyj za podstaw diety warto redni okoo 2000 kcal z wyjtkiem diety
ubogoenergetycznej i bogatobiakowej (przyjto rednie normy przy maej
aktywnoci fizycznej, dla kobiet 1800 kcal, dla mczyzn 2270 kcal)

W planowanej diecie podstawowej:

Biako powinno stanowi 15,5% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego
Tuszcz 29,5% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego
Wglowodany 55% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego
Dieta podstawowa:
W kadym posiku, w miar moliwoci, powinna zawiera produkty ze wszystkich
szeciu grup produktw spoywczych
Powinna by urozmaicona
Powinna by planowana na co najmniej 7, lepiej na 10 lub 14 dni

Zaoenia diety podstawowej

Energia

kcal

2000

Biako ogem

75-80

Biako zwierzce

45

Tuszcz

65

Wglowodany przyswajalne

275

Bonnik pokarmowy

30-40

Wap

0,9

elazo

mg

13

Witamina A(ekw. Retinolu)

mcg

750

Witamina B1

mg

1,7

Witamina B2

mg

2,0

Witamina C

mg

70

Dzienna racja pokarmowa produktw spoywczych na 2000kcal

wyraona w gramach w diecie podstawowej
1.

2.

Produkty zboowe, w tym:

220

Pieczywo mieszane (135 g chleba=100 g mki)

215 g pieczywa=160 g mki

3.

Mleko i produkty mleczne:

850

215

Mleko i mleczne napoje fermentowane

400

Mka, makarony

30

Ser twarogowy (15g sera=100g mleka) =300

45

Kasze, patki niadaniowe

30

Sery podpuszczkowe (10 g sera=100 g mleka

15 g sera=150

15

Warzywa i owoce, w tym:

975

Miso, drb, wdliny, ryby, jaja:

135

Miso, drb (bez koci)

75

4.

Warzywa:
Bogate w wit. C

100

Wdliny

25

Bogate w beta-karoten

100

Ryby

20

Pozostae warzywa

200

Jaja

15

Ziemniaki

275

Tuszcze:

45

Suche nasiona rolin strczkowych

10

Zwierzce maso , mietana

20

Rolinne olej, oliwa, margaryna mikka

25

Cukier i sodycze

45

5.

Owoce:
Bogate w wit. C

100

Bogate w beta-karoten

50

Pozostae owoce

150

6.

Dieta bogatoresztkowa

Zastosowanie diety:
w zaparciach nawykowych, w postaci atonicznej oraz w zaburzeniach czynnociowych
jelit

Celem diety jest:

pobudzenie motoryki jelit i uregulowanie ich czynnoci bez stosowania rodkw
farmakologicznych.

Dieta bogatoresztkowa jest modyfikacj diety podstawowej

polegajcej nazwikszeniu iloci :
- bonnika pokarmowego frakcji nierozpuszczalnych
- pynw.

Zaoenia diety bogatoresztkowej

Energia

kcal

2000

Dieta podst.

Biako ogem

70-75

Biako zwierzce

40

Tuszcz

65

Wglowodany przyswajalne

280

275

Bonnik pokarmowy

>40

30-40

Wap

>0,9

0,9

elazo

mg

>13

13

Witamina A(ekw. Retinolu)

mcg

750

Witamina B1

mg

1,7

Witamina B2

mg

2,0

Witamina C

mg

70

W planowanej diecie bogatoresztkowej:

Biako powinno stanowi 14,5% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego
Tuszcz 29,5% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego
Wglowodany 56% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego

Dzienna racja pokarmowa produktw spoywczych na 2000kcal

wyraona w gramach w diecie bogatoresztkowej
1.

2.

Produkty zboowe, w tym:

220

Pieczywo razowe

Mleko i produkty mleczne:

800

215

Mleko i mleczne napoje fermentowane

500

Mka, makarony razowe

30

Ser twarogowy

30

Kasze, patki niadaniowe gruboziarniste

30

Sery podpuszczkowe (100)

10

Warzywa i owoce, w tym:

1025

Miso, drb, wdliny, ryby, jaja:

115

Miso, drb (bez koci)

55

(160)

3.

4.

Warzywa:

(200 )

Bogate w wit. C

100

Wdliny

25

Bogate w beta-karoten

100

Ryby

20

Pozostae warzywa

200

Jaja

15

Ziemniaki

250

Tuszcze:

45

Suche nasiona rolin strczkowych

-----

Zwierzce maso , mietana

20

Rolinne olej, oliwa, margaryna mikka

25

Cukier i sodycze

45

5.

Owoce:

Bogate w wit. C

100

Bogate w beta-karoten

50

Pozostae owoce

100

liwki suszone (100-200 wieych)

20-40

6.

Bonnik pokarmowy
Bonnik pokarmowy stanowi:
Polisacharydy cian komrkowych
Ligniny
Celulozy i chemicelulozy (frakcja nierozpuszczalna bonnika)

Bonnik pokarmowy nie ulega strawieniu i wchanianiu, jest jednak niezbdny do

utrzymania prawidowej funkcji przewodu pokarmowego.

Bonnik pokarmowy nierozpuszczalny:

Zwiksza masy kaowe
W niewielkim stopniu wie wod
Przez mechaniczne dranienie przyspiesza pasa jelit
Zmniejsza warto energetyczn diety i daje uczucie sytoci

Produkty bogate w bonnik:

Otrby pszenne
Gruboziarniste produkty zboowe jak: kasza gryczana, jczmienna, gracham, pieczywo
razowe, pieczywo chrupkie.
Wan rol w diecie bogatoresztkowej odgrywaj:
Suszone owoce liwki, rodzynki, figi ( zawieraj one okoo 5% ligniny,
s bardzo skuteczne w zaparciach).
W diecie bogatoresztkowej stosowanej w zaparciach produkty bogate w bonnik
naley stopniowo zwiksza do 40-50g/dob

Inne produkty wykazujce korzystne dziaanie na perystaltyk jelit:

Mid
Jogurt, kefir, 1-dniowe ukwaszone mleko, mietanka
Kawa prawdziwa, wody gazowane
* Kompoty z suszonych liwek, soki zawierajce kwasy organiczne
Maso, oliwa z oliwek, oleje
Surwki
Siemi lniane
Buliony, rosoy
Potrawy ostro przyprawione
Dobry rezultat daj podawane:
chodne potrawy i napoje
Na czczo:
*0,5 szklanki chodnej przegotowanej wody z miodem
* namoczone suszone liwki
* yeczka masa lub oliwy

W diecie bogatoresztkowej ograniczy naley pokarmy zmniejszajce perystaltyk

jelit:
Kluski
Biae pieczywo
Ry
Kasza manna
Mka ziemniaczana
Ciastka z kremem
Banany
W diecie bogatoresztkowej naley wykluczy:
Mocn herbat
Suszone czarne jagody
Wino czerwone wytrawne
Suche poywienie
Wzdymajce groch, fasolka, bb, warzywa kapustne

Dieta atwostrawna
Zastosowanie diety:

W stanach zapalnych bony luzowej odka i jelit,

W nadmiernej pobudliwoci jelita grubego
W nowotworach przewodu pokarmowego
W wyrwnanych chorobach nerek i drg moczowych
W chorobach infekcyjnych przebiegajcych z gorczk
W zapalnych chorobach puc i opucnej o przebiegu ostrym
W przewlekych chorobach ukadu oddechowego przebiegajcych z rozedm
W zaburzeniach krenia pucnego (zawa)
W okresie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych
Dla chorych dugo lecych, u ktrych dochodzi do zaburzenia pracy przewodu
pokarmowego
Dla osb w wieku podeszym

Celem diety jest:

Dostarczenie choremu wszystkich niezbdnych skadnikw pokarmowych

Ograniczenie produktw i potraw ciko strawnych

Zaoenia dla diety atwo strawnej

Energia

kcal

2000

Biako ogem

75-80

Biako zwierzce

45

Tuszcz

65

Wglowodany przyswajalne

275

Bonnik pokarmowy

<25

Wap

0,9

elazo

mg

13

Witamina A(ekw. Retinolu)

mcg

750

Witamina B1

mg

1,7

Witamina B2

mg

2,0

Witamina C

mg

70

W planowanej diecie atwostrawnej:

Biako powinno stanowi 15,5% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego

Tuszcze 29,5% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego

Wglowodany 55% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego

Dieta atwo strawna:

Charakterystyka diety
To modyfikacja ywienia racjonalnego ludzi zdrowych
Ma pokry zapotrzebowanie energetyczne i dostarczy takiej samej iloci
skadnikw pokarmowych jak dieta podstawowa (normalna)
Wymaga odpowiedniego doboru produktw atwo strawnych oraz technik
sporzdzania
posikw
czynicych
potraw
atwo
przyswajaln.
Jej podstaw jest ograniczenie lub wykluczenie produktw i potraw tustych,
smaonych, pieczonych tradycyjnie, dugo zalegajcych w odku, wzdymajcych,
ostro przyprawionych
Wymaga zmniejszenia poday bonnika pokarmowego przez dobr odpowiednich
warzyw i owocw, sporzdzania przecierw i sokw, obieranie, gotowanie,
stosowanie oczyszczonych produktw zboowych; zalecana ilo bonnika
w diecie- do 25g
Wymaga stosowania 4 5 posikw w cigu dnia regularnie w okrelonych
godzinach i w niewielkich objtociach, ostatni posiek 2godz przed snem

Wg. Prof. M. Jarosz. Zasady prawidowego ywienia w szpitalach. I, 2011

Indywidualizacja diety atwo strawnej

Dieta w zalenoci od masy ciaa pacjenta oraz choroby w jakiej bdzie stosowana
moe ulec modyfikacji pod wzgldem zawartoci energii, skadnikw pokarmowych
albo produktw spoywczych

Posiki powinny by:

Smaczne
Przyprawione agodnymi przyprawami dozwolonymi w diecie
Zestawione atrakcyjnie, tak aby pobudzay aknienie
Konstruowane indywidualnie dla kadego pacjenta co pozwala wykluczy z diety te
produkty i potrawy po ktrych dany pacjent nie czuje si dobrze

Dieta atwostrawna z ograniczeniem tuszczu

Zastosowanie diety:

Przewleke zapalenie i kamica pcherzyka ciowego oraz drg ciowych

W chorobach miszu wtroby przewlekym zapaleniu wtroby, marskoci
wtroby
W przewlekym zapaleniu trzustki
We wrzodziejcym zapaleniu jelita grubego w okresie zaostrzenia choroby

Celem diety jest:

Ochrona wymienionych narzdw przez zmniejszenie ich aktywnoci wydzielniczej.

Zaoenia dla diety atwostrawnej z ograniczeniem

tuszczu
Energia

kcal

2000

podst/atw

Biako ogem

80-85

75-80

Biako zwierzce

50

Tuszcz

35-40

Wglowodany przyswajalne

330

Bonnik pokarmowy

<20

Wap

0,9

elazo

mg

>13

Witamina A(ekw. Retinolu)

mcg

750

Witamina B1

mg

1,7

Witamina B2

mg

2,0

Witamina C

mg

>70

45
65
275

70

W planowanej diecie atwostrawnej z ograniczeniem tuszczu:

Biako ogem powinno stanowi 16,5% sumy dobowego zapotrzebowania

energetycznego
Tuszcze 17% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego
Wglowodany - 66,5% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego

Charakterystyka diety

Dieta ta jest modyfikacj diety atwo strawnej, ktra polega na zmniejszeniu iloci produktw
bdcych rdem tuszczu zwierzcego oraz obfitujcych w cholesterol

Zawarto tuszczu pochodzenia rolinnego i zwierzcego powinna wynosi 30 50g/dob

(jest to tuszcz znajdujcy si w produktach miso, wdliny, mleko, jaja oraz dodawany do
potraw i pieczywa)
Naley pamita, e produkty biakowe dostarczaj ponad poow dziennej racji tuszczu

Tuszcze, ktre maj zastosowanie w iloci 20 30g/dob to: olej sonecznikowy, sojowy,
kukurydziany, rzepakowy bezerukowy, z zarodkw pszennych oraz oliwa z oliwek,
w ograniczonej iloci maso oraz mikkie margaryny

Dieta atwostrawna z ograniczeniem tuszczu:

Cakowicie wyklucza si z diety:
*smalec, sonin, boczek, j,
*produkty trudno strawne, dugo zalegajce w odku,
*wzdymajce, ostro przyprawione,
*produkty zboowe gruboziarniste
Zmniejszona ilo tuszczu w diecie to zmniejszona ilo
witamin rozpuszczalnych w tuszczach naley zwikszy
w diecie ilo warzyw bogatych w b-karoten
Biako zalecane jest w normie fizjologicznej,
wane aby byo rwnomiernie rozoone na podstawowe
posiki (tylko w niektrych przypadkach chorobowych
zaleca si podawanie biaka powyej normy)

Dieta atwostrawna z ograniczeniem tuszczu:

Powinna zapewni organizmowi wszystkie niezbdne skadniki pokarmowe

Jej warto energetyczna ma zapewni utrzymanie nalenej masy ciaa
Tuszcze maj pokrywa do 20% zapotrzebowania energetycznego
Biako ma pokrywa 12 -18% zapotrzebowania energetycznego
Wglowodany uzupeniaj dobow ilo energii
W jadospisie naley uwzgldni produkty bogate w wit.c (wpywa na ukad
immunologiczny, pomocna w stanach zapalnych)
Posiki podaje si 5 razy w cigu dnia w maych objtociach i o umiarkowanej
temperaturze
Stosowanie omawianej diety w ronych przypadkach chorobowych wie si
z koniecznoci jej modyfikacji oraz dostosowaniem do indywidualnych potrzeb
pacjenta

Dieta atwostrawna z ograniczeniem substancji

pobudzajcych wydzielanie soku odkowego
Zastosowanie diety:

W chorobie wrzodowej odka i dwunastnicy

W przewlekym nadkwanym nieycie odka
W refluksie odkowo-przeykowym
W dyspepsjach czynnociowych odka (dolegliwoci niemajce podoa zmian
organicznych)

Celem diety jest:

Dostarczenie pacjentowi wszystkich niezbdnych skadnikw odywczych

Ograniczenie produktw i potraw pobudzajcych wydzielanie kwasu solnego
Neutralizowanie soku odkowego
Niedranienie chemiczne, mechaniczne, termiczne bony luzowej odka

Zaoenia dla diety atwostrawnej z ograniczeniem

substancji pobudzajcych wydzielanie soku
odkowego
Energia

kcal

2000

podst/atw

Biako ogem

80

75-80

Biako zwierzce

50

45

Tuszcz

70

65

Wglowodany przyswajalne

260-265

275

Bonnik pokarmowy

>25

Wap

0,9

elazo

mg

13

Witamina A(ekw. Retinolu)

mcg

750

Witamina B1

mg

1,7

Witamina B2

mg

2,0

Witamina C

mg

70

W planowanej diecie atwostrawnej z ograniczeniem substancji pobudzajcych

wydzielanie soku odkowego:

Biako ogem powinno stanowi 16% sumy dobowego zapotrzebowania

energetycznego
Tuszcze 31,5% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego
Wglowodany 52,5% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego

Charakterystyka diety
W diecie naley ograniczy produkty i potrawy pobudzajce czynno
wydzielnicz odka, s to:

Mocne rosoy, buliony, wywary warzywne, grzybowe, galarety

Wody gazowane, kwane napoje, nierozcieczone soki z owocw i warzyw
Napoje alkoholowe (piwo, wino), kawa naturalna, mocna herbata
Produkty marynowane, wdzone
Potrawy pikantne, smaone, pieczone
Ostre przyprawy

W diecie naley:
Zwikszy ilo biaka do 1,2g/kg masy ciaa
*biako penowartociowe z mleka, twarogu, jaj, drobiu, ryb, misa - wie
nadmiar kwasu solnego
Ograniczy mleko do 0,7 1l na dob
*mleko pocztkowo osania bon luzow odka, agodzi bl
ale po wchoniciu zawarty w mleku wap zwiksza wydzielanie gastryny,
ktra pobudza czynno wydzielnicz odka
Uwzgldni tuszcze atwo strawne,
obok masa i mietanki wane s tuszcze rolinne zmniejszajce stenie
cholesterolu;
tuszcze maj pokrywa 30% dobowego zapotrzebowania energetycznego,
wykazuj zdolno hamowania wydzielania kwasu solnego, zmniejszajc
motoryk odka
Ograniczy bonnik pokarmowy
wykluczy z diety pieczywo razowe, grube kasze, surowe warzywa i owoce,
ktre czsto daj objawy dyspeptyczne : gniecenie, wzdcia
mechanicznie podraniajc bon luzow odka

W planowanej diecie atwo strawnej z ograniczeniem substancji

pobudzajcych wydzielanie soku odkowego:
Wykluczy naley produkty trudno strawne, wzdymajce, ostro
przyprawione
Przygotowywa potrawy o konsystencji papkowatej (ktre ograniczaj
ucie wzmagajce wydzielanie odkowe)
Spoywa posiki regularnie w tych samych porach dnia, w niewielkich
objtociach, 5 razy dziennie
Podawa posiki o umiarkowanej temperaturze

Dostosowa produkty indywidualnie dla

kadego pacjenta, wykluczajc te,
ktre wywouj lub nasilaj dolegliwoci

Dieta o zmienionej konsystencji papkowata.

Zastosowanie diety:

W chorobach jamy ustnej i przeyku

W przypadku utrudnionego gryzienia i poykania
W niektrych chorobach przebiegajcych z gorczk
Po niektrych zabiegach chirurgicznych wedug wskaza lekarza

Celem diety jest:

zapewnienie choremu wszystkich niezbdnych skadnikw pokarmowych.

Zaoenia dla diety papkowatej

Energia

kcal

2000

pods/ atw

Biako ogem

80

75-80

Biako zwierzce

50

45

Tuszcz

65-70

Wglowodany przyswajalne

270

Bonnik pokarmowy

<20

Wap

0,9

elazo

mg

13

Witamina A(ekw. Retinolu)

mcg

750

Witamina B1

mg

1,7

Witamina B2

mg

2,0

Witamina C

mg

>70

65
275

70

W planowanej diecie o zmienionej konsystencji papkowatej:

Biako ogem powinno stanowi 16% sumy dobowego zapotrzebowania

energetycznego
Tuszcze 30% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego
Wglowodany 54% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego

Charakterystyka diety
Warto energetyczna oraz dobr produktw s zblione do diety atwo
strawnej
Potrawy podawane s w formie papkowatej
Wanym skadnikiem jest biako pochodzenia zwierzcego, witamina C,
witaminy z grupy B oraz skadniki mineralne
Potrawy naley sporzdza tak aby nie draniy chemicznie, mechanicznie i
termicznie chorobowo zmienionego przeyku lub jamy ustnej
Potrawy przyrzdzane s metod gotowania
Stosuje si zupy przecierane, zupy krem, podprawiane zawiesin z mki i
mietanki, zgszczane tkiem, masem
Warzywa i owoce zaleca si w postaci surowych sokw a take w
gotowanej rozdrobnionej
Zaleca si podawanie misa gotowanego mielonego lub sporzdzonego
z masy mielonej najlepiej z sosami

Dieta o zmienionej konsystencji - pynna

Zastosowanie diety:
U chorych, u ktrych wystpuj wymioty, nudnoci, biegunka
W innych przypadkach chorobowych wedug zalece lekarza

Celem diety jest:

Dostarczenie pacjentowi odpowiedniej iloci pynw,
Dieta nie dostarcza energii i skadnikw pokarmowych

W planowanej diecie o zmienionej konsystencji pynnej:

Biako ogem powinno stanowi 16% sumy dobowego zapotrzebowania

energetycznego
Tuszcze 34 % sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego
Wglowodany 50 % sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego

Charakterystyka diety
W jej skad wchodz:

Woda przegotowana, mineralna niegazowana

Napar rumianku, mity, herbata bez cukru
Na zlecenie lekarza herbata moe by lekko sodzona z cytryn lub sokiem
owocowym
Na zlecenie lekarza mona poda 5% kleik przecedzony przez gste sito, ugotowany
z kaszy jczmiennej, ryu lub patkw owsianych
Przy braku przeciwwskaza mona poda chudy ros z cielciny lub chudego
drobiu
Dieta skadajca si tylko z pynw moe by stosowana przez 1 2 dni
W miar poprawy stanu zdrowia do kleikw mona doda tko jaja, maso, do
klarownych sokw elatyn
Nastpnie wprowadza si diet pynn wzmocnion - posiki miksowane
W miar poprawy stanu zdrowia diet stopniowo rozszerza si, przechodzc do
diety atwo strawnej

Dieta pynna wzmocniona

Zastosowanie diety:
W chorobach jamy ustnej i przeyku
U chorych nieprzytomnych
W innych stanach chorobowych wedug wskaza lekarza

Celem diety jest:

Dostarczenie pacjentowi odpowiedniej iloci energii i skadnikw pokarmowych
Ochrona jamy ustnej i przewodu pokarmowego przed dranieniem mechanicznym,
chemicznym i termicznym pokarmw

Zaoenia dla diety pynnej wzmocnionej

Energia

kcal

2000

pods/atw

Biako ogem

80

75-80

Biako zwierzce

50

45

Tuszcz

75

65

Wglowodany przyswajalne

250

275

Bonnik pokarmowy

---

Wap

0,9

elazo

mg

13

Witamina A(ekw. Retinolu)

mcg

750

Witamina B1

mg

1,7

Witamina B2

mg

2,0

Witamina C

mg

70

W planowanej diecie pynnej wzmocnionej:

Biako zawarte w diecie dostarcza 16 20% energii, czasem do 24%

Tuszcz pokrywa zapotrzebowanie energetyczne w 30 35%
Wglowodany pokrywaj zapotrzebowanie energetyczne w 44 54%

Charakterystyka diety

Poywienie musi by atwo strawne, ubogie w bonnik pokarmowy, bez ostrych

przypraw i uywek
Poywienie nie moe powodowa wzd, biegunek, zapar
Poywienie spoywane jest w sposb naturalny, gdy ywienie doustne jest
niemoliwe poywienie podawane jest przez sond
Posiki musz mie odpowiedni warto energetyczn i odywcz aby nie
doprowadzi do niedoborw pokarmowych
Warto energetyczna powinna by ustalona indywidualnie dla kadego pacjenta
zalenie od masy ciaa, wieku, pci, rodzaju schorzenia; waha si od 1600 2400
kcal, przy zwikszonym katabolizmie zaleca si do 3000 kcal i wicej
Jeden mililitr poywienia powinien zawiera 1 kcal, czasem 0,8-0,9kcal
Dieta na 2000 kcal powinna mie objto 2000-2500ml
Objto jednego posiku podawanego przez zgbnik (zoony przez nos do
odka) nie powinna przekracza 500ml, temperatura powinna wynosi 37 0 C
Rytm podawania posikw i ich objto ustala lekarz

Dieta do ywienia przez zgbnik lub przetok

Zastosowanie diety:
U chorych nieprzytomnych
U chorych z zaburzeniami poykania na tle neurologicznym
W niektrych chorobach jamy ustnej
W urazach czci twarzowej czaszki
Po oparzeniach jamy ustnej, przeyku i odka
W nowotworach przeyku, wpustu odka
W niedronoci grnej czci przewodu pokarmowego
W innych chorobach zgodnie z zaleceniem lekarza
Celem diety jest:
Dostarczenie choremu odpowiedniej iloci energii i wszystkich niezbdnych
skadnikw odywczych

Charakterystyka diety

Dieta musi mie konsystencj tak aby nie wystpiy trudnoci w jej podawaniu,
pokarm musi swobodnie przechodzi przez zgbnik
Dieta musi by dobrze tolerowana przez chorego
Nie moe dawa uczucia penoci, rozpierania w nadbrzuszu, blu i wzdcia
brzucha, wywoywa nudnoci, wymiotw, biegunki lub zapar
Do ywienia przez zgbnik mona wykorzysta diet pynn wzmocnion
Diety z produktw spoywczych naturalnych mog by wzbogacane w skadniki
odywcze przez poczenie ich z gotowymi dietami przemysowymi
Coraz czciej stosuje si do ywienia przez zgbnik gotowe diety przemysowe
preparaty do ywienia enteralnego wystpuj one w postaci pynnej lub
sproszkowanej i wwczas s czone z odpowiedni iloci wody lub mleka

Rodzaj diety i rytm podawania posikw oraz ich objto ustala lekarz
Najczciej w pierwszych dniach chory otrzymuje posiki co godzin przez ca
dob w rwnych, maych objtociowo porcjach
Przy dobrej tolerancji pokarmu podaje si 6 porcji co 4 godziny
Po okresie adaptacji doprowadza si do 6 -8 godzinnej przerwy nocnej

Czasem ywienie rozpoczyna si od 1/3 lub poowy objtoci, dochodzc do

100% w trzecim dniu lub poda pokarmu rozpoczyna si od mniejszego
stenia energii w 1ml,uzyskujc w cigu kilku dni koncentracj 1kcal/1ml

Posiki naley podawa o temp. 30 37 0 C

Dieta o objtoci 2000ml zawiera 2000kcal

Pokarm moe by rwnie podawany do przewodu pokarmowego metod

cigego wlewu przy uyciu pompy, ktra umoliwia ustalenie prdkoci
tego wlewu

Zalety preparatw przemysowych

Maj standardowy skad, cile okrelon ilo skadnikw pokarmowych
i znan warto energetyczn
S atwe w przygotowaniu
Maj pynn konsystencj, dlatego nie zatykaj cewnikw
Znana jest ich warto osmolarna (250-400mOsmol/1)
S sterylne
Znajduj si w opakowaniach o odpowiedniej iloci
S zrnicowane pod wzgldem smakowym, co ma istotne znaczenie w
ywieniu doustnym

Rodzaje diet przemysowych

Diety przemysowe s:

Bezlaktozowe
Normokaloryczne 1kcal/ml lub hiperkaloryczne > 1kcal/1ml
Normobiakowe lub wysokobiakowe >20% energii z biaka
Izoosmolarne lub hiperosmolarne
Ubogo-, bogatoresztkowe (wzbogacone w bonnik pokarmowy) lub
bezresztkowe
Penowartociowe zawierajce wszystkie skadniki odywcze i
jednoskadnikowe (diety czstkowe) uzupeniajce skad diety
podstawowej
Wzbogacane w tuszcze MCT, kwasy tuszczowe z rodziny n-3, glutamin,
arginin

Dieta kleikowa
Zastosowanie diety:
W ostrych schorzeniach przewodu pokarmowego, wtroby, trzustki, pcherzyka
ciowego, nerek
W chorobach zakanych
W stanach pooperacyjnych

Celem diety jest:

Oszczdzenie chorobowo zmienionego narzdu

Charakterystyka diety
Podstawowy skadnik tej diety to:
Kleik:
Z ryu (dziaanie zapierajce)
Z kaszy jczmiennej (dziaanie lekko wzdymajce)
Z patkw owsianych (dziaanie rozluniajce)
Z kaszy manny

Dieta moe by stosowana tylko 1 -3 dni poniewa jest diet niefizjologiczn

Diet mona modyfikowa przez dodanie:

Soli, cukru
Niewielkiej iloci masa
Chudego mleka
Twaroku
Przetartych kompotw
Sokw z owocw i warzyw
Puree z ziemniakw i marchwi
Pynw garbnikowych zapierajcych (wino czerwone, kakao na wodzie, napar z
suszonych czarnych jagd )
Pynw osaniajcych (mita, rumianek)

W skad diety wchodzi :

150g rnych kasz

150g sucharkw
Dieta zwiera okoo 1000kcal, 220g wglowodanw ogem, 25g biaka rolinnego,
ladowe iloci pozostaych skadnikw

Dieta ubogoenergetyczna
Zastosowanie diety:
Redukcja masy ciaa w otyoci i nadwadze

Celem diety jest:

Redukcja masy ciaa (przez stopniowe ograniczanie energii)
Zapewnienie prawidowego funkcjonowania organizmu
Utrzymanie dobrego samopoczucia pacjenta
Ograniczenie uczucia godu

Charakterystyka diety ubogoenergetycznej

Dieta ta powinna by ubogoenergetyczna i rwnoczenie zrwnowaona pod

wzgldem skadnikw odywczych
Dla osb otyych rdem energii obok poywienia ma by nagromadzona tkanka
tuszczowa
1g tkanki tuszczowej daje netto 7kcal, 1kg 7000kcal
Do zredukowania masy ciaa o 1kg w cigu tygodnia, poda kalorii trzeba
zmniejszy o 1000
Zapotrzebowanie energetyczne oblicza si indywidualnie dla kadego pacjenta
biorc pod uwag wiek, pe, aktywno fizyczn, podstawow przemian materii

Osoby dorose na podstawowe procesy yciowe (w spoczynku) potrzebuj :

kobiety 0,95kcal/kg masy ciaa/godz
mczyni 1kcal/kg masy ciaa/godz

Dla dokadniejszego ustalenia PPM posugujemy si wzorem Harrisa-Benedicta (1919r)

Dla kobiet:
PPM kcal=655,1+(9,563xW)+(1,85xH)-(4,676xA)
Dla mczyzn:
PPM kcal=66,5+(13,75xW)+(5,003xH)-((6,775xA)
Gdzie:
PPM podstawowa przemiana materii
W masa ciaa w kg
H wzrost w cm
A - wiek
CPM = PPM x wspczynnik aktywnoci fizycznej
CPM cakowita przemiana materii

DIETA UBOGOENERGETYCZNA
Warto diety ubogoenergetycznej waha si w granicach 1000 1500kcal,
nie powinna by mniejsza od 1000kcal
W diecie tej najwikszym ograniczeniom podlegaj tuszcze,
ktre pokrywaj nie wicej ni 25% wartoci kalorycznej diety
Zaleca si nie wicej ni 40g tuszczu na dob,
z czego 25 30g to tuszcz niewidoczny pochodzcy z produktw
biakowych
W jadospisie na 1200 1300 kcal podaje si produktw tuszczowych
10 25g/dob
W iloci dozwolonej zaleca si oleje rolinne oraz margaryny utwardzane
metod estryfikacji i wzbogacone w witaminy

Dieta ubogoenergetyczna

Tuszcze zwierzce z mleka, jaj, misa, drobiu, wdlin oraz masa

i mietanki- powinny dostarcza nie wicej ni 10% dobowego zapotrzebowania
energetycznego
Tuszcze zwierzce (oprcz masa i mietanki, ktre s rdem witaminy A) s tylko
nonikiem kalorii, ich nadmiar w diecie prowadzi do otyoci, zwiksza stenie
cholesterolu we krwi
Dieta nie powinna zawiera mniej ni 100g wglowodanw
(ilo ta chroni przed zuywaniem biaka ustrojowego),
gdy s one gwnym skadnikiem energetycznym poywienia
Wskazane jest pieczywo razowe (bez karmelu i miodu), chrupkie, kasza gryczana,
otrby; produkty zboowe z grubego przemiau *zawieraj mniej kalorii, s cennym
rdem bonnika okarmowego, witamin z grupy B i soli mineralnych
W ograniczonych ilociach podaje si pieczywo jasne, makarony, pozostae kasze
oraz ziemniaki
Bonnik odgrywa wana rol w redukcji masy ciaa, gdy zwiksza objto
poywienia dajc uczucie sytoci

W diecie tej powinno by:

Wicej saatek, surwek, warzyw gotowanych
Zaleca si okoo 750g/dob warzyw i owocw produkty te dostarczaj
oprcz bonnika pokarmowego, witaminy rozpuszczalne w wodzie z grupy
Bi C, flawonoidy oraz makro- i mikropierwiastki
Z diety wykluczy lub ograniczy naley:
Produkty zwierajce cukry atwo przyswajalne: cukier, mid, demy,
sodycze, ciastka, desery; nadmiar cukru prowadzi do syntezy
trjglicerydw, ktre odkadaj si w postaci tkanki tuszczowej oraz w
naczyniach krwiononych przyczyniajc si do rozwoju miadycy
Biako zalecane jest w formie fizjologicznej (1g/kg masy ciaa tj.7080g/dob)
W diecie ubogoenergetycznej biako stanowi 20 25% wartoci
energetycznej caodziennego poywienia
Biako zwierzce o wysokiej wartoci biologicznej powinno znajdowa si
w 3 gwnych posikach (rdo produkty zwierzce chude: miso, mleko,
ryby, drb, sery twarogowe; w ograniczonej iloci jaja, wdliny gwnie
drobiowe, misa czerwone, krwiste naley spoywa tylko kilka razy w
miesicu)

W diecie ubogoenergetycznej wany jest:

Dobr produktw
Ilo produktw
Sposb przygotowania posikw
Potrawy powinny by:
Gotowane w maej iloci wody
Gotowane na parze, w szybkowarach, kombiwarach
Przygotowane w naczyniach do gotowania bez wody
Duszone bez dodatku tuszczu
Pieczone w folii

W diecie ubogoenergetycznej zalecane s:

Zupy czyste
Soki z warzyw i owocw bez dodatku cukru
Warzywa i owoce w formie surwek
Warzywa gotowane (bez zagszczania mk, mietan lub tkiem;
mona je poda z niewielk iloci wieego masa)
Do potraw tylko mleko odtuszczone pynne lub w proszku
Tuszcze w ograniczonej iloci: olej, maso, mikka margaryna
najlepiej dodawane do potraw na surowo
Przyprawy przyspieszajce przemian materii: kminek, kolendra,
majeranek, ogrecznik, ruta, seler
Napoje niesodzone
Desery w ograniczonej iloci (bez cukru)

Dieta o kontrolowanej zawartoci kwasw

tuszczowych
Zastosowanie diety:
W hiperlipidemii (hiperchoresterolemii, hipertriglicerydemii i hiperlipidemii
mieszanej),
W miadycy,
W profilaktyce niedokrwiennej choroby serca

Celem diety jest:

Zmniejszenie stenia lipidw surowicy krwi.

Zaoenia dla diety o kontrolowanej zawartoci

kwasw tuszczowych
Energia

kcal

2000

podst/atw

Biako ogem

75-80

Biako zwierzce

45

Tuszcz

60

65

Wglowodany przyswajalne

290

275

Bonnik pokarmowy

>35

Wap

0,9

elazo

mg

13

Witamina A(ekw. Retinolu)

mcg

750

Witamina B1

mg

1,7

Witamina B2

mg

2,0

Witamina C

mg

>70

70

W planowanej diecie o kontrolowanej zawartoci kwasw tuszczowych:

Biako ogem powinno stanowi 15,5 % sumy dobowego zapotrzebowania
energetycznego
Tuszcz 27 % sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego
Wglowodany 57,5 % sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego

Charakterystyka diety
W diecie naley:
Ograniczy spoycie nasyconych kwasw tuszczowych (NKT)

Czciowo zastpi NKT wielo- i jednonienasyconymi kwasami tuszczowymi

Dostarczy wszystkie niezbdne skadniki odywcze zgodnie z zasadami
racjonalnego ywienia
Tuszcze w diecie o zwikszonej zawartoci nienasyconych kwasw tuszczowych
maj pokrywa 25 30% dobowego zapotrzebowania energetycznego
Stosunek kwasw nasyconych do wielo- i jednonienasyconych powinien wynosi:
NKT
WNKT
JNKT
0,7
:
0,8
:
1,5
Aby uzyska tak proporcj naley zaplanowa w diecie rnorodne oleje rolinne
bogate w wielo- i jednonienasycone kwasy tuszczowe a take produkowane z tych
olejw margaryny mikkie
uwzgldni tuszcze ryb i ssakw morskich bogatych w wielonienasycone kwasy
tuszczowe (C 20:5) i ( C 22:6) zmniejszajce stenie trjglicerydw w surowicy
krwi i dziaajce przeciwkrzepliwie
Wany jest stosunek kwasw tuszczowych z rodziny n-6 do kwasw tuszczowych
z rodziny n-3; wedug zalece FAO/WHO (1994) powinien on wynosi 5:1 10:1

 Z diety wyeliminowa naley tuszcze zwierzce: smalec, sonin, boczek,

tuste misa, tuste wdliny, tuste sery, tusty drb
W diecie ograniczy naley produkty bogate w cholesterol; jego ilo nie
powinna przekracza 300mg/dob; (przy duych steniach cholesterolu
we krwi 200mg/dob); produkty bogate w cholesterol to: tka, podroby,
mietana, maso
W przypadku pacjentw o prawidowej masie ciaa zaleca si 25-30kcal/kg
masy ciaa tj. okoo 2000kcal na dob
Diet modyfikuje si indywidualnie dla kadego pacjenta
(z nadwag , otyoci lub niedowag)
Biako zaleca si w normie fizjologicznej, okoo 1g/kg masy ciaa
co stanowi 15% zapotrzebowania energetycznego
Biako powinno pochodzi z chudych produktw zwierzcych
indyk, kurczak bez skry, cielcina; w ograniczonych ilociach misa
czerwone krwiste, ryby gwnie morskie (w ktrych obecne s
wielonienasycone kwasy tuszczowe z rodziny n-3), krlik, chude sery
twarogowe, chude mleko i jego przetwory
Wglowodany pochodzce z produktw zboowych, ziemniakw,
nasion rolin strczkowych uzupeniaj zapotrzebowanie energetyczne
W diecie na 2000kcal wglowodany stanowi 55 60% dobowego
zapotrzebowania energetycznego ( tj. okoo 300g )

Dieta o kontrolowanej zawartoci kwasw

tuszczowych

W diecie ograniczeniu podlega sacharoza i fruktoza zwikszaj one stenie

trjglicerydw we krwi, zwikszaj syntez lipoprotein VLDL

Cukier oraz cukry proste (fruktoza i glukoza) zawarte w warzywach

i owocach nie powinny dostarcza wicej ni 10% dobowego zapotrzebowania
energetycznego

Bonnik pokarmowy (rozpuszczalny gwnie pektyny i ywice) ma korzystne

dziaanie na obnienie stenia cholesterolu we krwi
Zalecana ilo bonnika w diecie 30 -40g

Dieta powinna zawiera co najmniej 700g warzyw i owocw s one dobrym

rdem antyoksydantw: witaminy C, B - karotenu, witaminy E
i flawonoidw

Dieta o kontrolowanej zawartoci

kwasw tuszczowych
W diecie powinny si znale produkty zawierajce substancje o dziaaniu
przecimiadzycowym, antyagregacyjnym, hipotensyjnym. S to:
Warzywa i owoce bogate w witamin C i -karoten owoce jagodowe, owoce
cytrusowe, pomidory, brokuy.

Warzywa bogate w -karoten.

Pomaraczowe: marchew, dynia, cukinia, melon;
Ciemnozielone, liciaste: saata, szpinak, jarmu (cenne rdo potasu);
Buraki - zawieraj flawonoidy, betain i betacyjany (poprawiaj krenie);
Selery obniaj cinienie, dziaaj hipotensyjnie;
Suche nasiona rolin strczkowych zmniejszaj stenie cholesterolu
Jabka dobre rdo pektyn, flawanoidw, gdzie dominuje kwercytyna

Dieta o kontrolowanej zawartoci kwasw tuszczowychprodukty zalecane

Czarna herbata bogata w kwercytyn, zapobiega odkadaniu si cholesterolu i dziaa

przeciwzakrzepowo
Zielona herbata obnia cinienie i wykazuje waciwoci antyoksydacyjne
Warzywa krzyowe (brukselka, brokuy, kalafior) dobre rdo glutationu, ktry zapobiega midzy
innymi powstawaniu wolnych rodnikw
W diecie naley uwzgldni:
Olej rzepakowy, oliw z oliwek bogate w jednonienasycone kwasy tuszczowe
Olej sonecznikowy, sojowy, kukurydziany, krokoszowy zwierajce wielonienasycone kwasy
tuszczowe
Kukurydza, orzechy woskie, migday, ziarna sonecznika dobre rdo nienasyconych kwasw
tuszczowych i przeciwutleniaczy (wit. E ,selen)
Patki owsiane zmniejszaj stenie cholesterolu (dziki obecnoci beta-glutanu, wkna
rozpuszczalnego)
Kieki pszenicy, owsa, soi i innych nasion zawieraj m.in. witaminy C, E,
kwasy tuszczowe omega-3,
Makrela, sardynki, orzechy, sezam zawieraj jeden z najlepszych przeciwutleniaczy ubichinon
koenzym Q 10
Produkty mleczne fermentowane, ze zmniejszon iloci tuszczu (bakterie kwasu mlekowego
asymiluj cholesterol, zwikszajc jego wydalanie

Techniki sporzdzania potraw

Zalecane techniki sporzdzania potraw to:
Gotowanie :
W wodzie
Na parze
Pod cinieniem
Zmodyfikowane duszenie potraw obsmaanie beztuszczowe na
patelni teflonowej i duszenie w niewielkiej iloci wody
Dozwolone jest pieczenie w folii przezroczystej, w pergaminie, na
ruszcie, ronie; miso, ryby, warzywa mona take piec
w naczyniach ceramicznych lub w kombiwarach
Niedozwolone s potrawy smaone, pieczone, duszone z dodatkiem
tuszczu przygotowywane tradycyjnie
Nie zaleca si stosowania zasmaek do podprawiania potraw, zupy,
sosy zagszcza si zawiesin mki i mleka

Dieta atwo strawna bogatobiakowa

Zastosowanie diety:
U osb wyniszczonych,
W chorobach nowotworowych,
W rozlegych oparzeniach,
W zranieniach,
W chorobach przebiegajcych z gorczk,
Dla rekonwalescentw po przebytych chorobach.

Celem diety jest:

Dostarczenie odpowiedniej iloci biaka do budowy i odbudowy tkanek
ustrojowych cia odpornociowych, enzymw, hormonw, biaek osocza
Dieta musi mie odpowiedni warto energetyczn, w przeciwnym razie biako
bdzie wykorzystane do celw energetycznych.

Zaoenia dla diety atwo strawnej

bogatobiakowej
Energia

kcal

2200-2300

2000

Biako ogem

110

Biako zwierzce

70

45

Tuszcz

70

65

Wglowodany przyswajalne

280-310

Bonnik pokarmowy

<30

Wap

0,9

elazo

mg

>13

Witamina A(ekw. Retinolu)

mcg

750

Witamina B1

mg

1,7

Witamina B2

mg

2,0

Witamina C

mg

>70

75-80

275

13

Zaoenia dla diety atwostrawnej bogatobiakowej :

Biako ogem powinno

stanowi 20 % sumy dobowego

zapotrzebowania energetycznego
Tuszcz 28 % sumy dobowego zapotrzebowania
energetycznego
Wglowodany 52 % sumy dobowego zapotrzebowania
energetycznego

Charakterystyka diety bogatobiakowej

Dieta ta jest modyfikacj diety atwo strawnej; polega ona na zwikszeniu iloci biaka do
2,0g/kg mc to jest 100-120g/dob
W skrajnych przypadkach (np. rozlegych oparzeniach) ilo biaka zwiksza si do 3g/kg mc
Biako w 2/3 powinno pochodzi z produktw zwierzcych (mleko, ser twarogowy, chude
misa, chude wdliny, jaja rdo biaka o wysokiej wartoci biologicznej)
Aby biako mogo by wykorzystane do celw budulcowych i regeneracyjnych naley w
diecie zwikszy poda energii w porwnaniu z diet atwostrawn
(do 2200-2300kcal i 110g biaka)
Tuszcze pokrywaj 25 30% energii; znaczna cz tuszczu pochodzi z produktw
biakowych, ilo dodawanego tuszczu waha si w granicach 30-40g
Wglowodany pokrywaj 50-55% zapotrzebowania energetycznego
Przy dostatecznej poday energii z reguy pokryte jest zapotrzebowanie na witaminy
i skadniki mineralne
W diecie w zwizku z du iloci produktw biakowych (miso, drb, ryby) wzrasta ilo
sodu; zaleca si ograniczeni e lub wykluczenie z diety soli kuchennej oraz produktw
z dodatkiem soli (np. wdliny, konserwy, marynaty, solone pieczywo)
Potrawy przyrzdza si tak jak w diecie atwo strawnej

Dieta atwostrawna niskobiakowa

Zastosowanie diety:
W chorobach nerek i wtroby przebiegajcych z niewydolnoci tych narzdw
Celem diety jest:
Zapobieganie nadmiernemu wytwarzaniu toksycznych dla organizmu produktw
przemiany biakowej
Ochrona zmienionych chorobowo narzdw wtroby, nerek
Utrzymanie moliwie dobrego stanu odywienia pacjenta przez dostarczenie
potrzebnej iloci energii i skadnikw pokarmowych

Zaoenia dla diety niskobiakowej

Energia

kcal

2000

podst/atw

Biako ogem

40

75-80

Biako zwierzce

30

45

Tuszcz

65-70

65

Wglowodany przyswajalne

310

Bonnik pokarmowy

25

Wap

0,9

elazo

mg

13

Witamina A(ekw. Retinolu)

mcg

750

Witamina B1

mg

1,7

Witamina B2

mg

2,0

Witamina C

mg

70

275

W planowanej diecie niskobiakowej:

Biako ogem powinno stanowi 8 % sumy dobowego zapotrzebowania

energetycznego
Tuszcz 30 % sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego
Wglowodany -62 % sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego
Dzienna racja pokarmowa powinna zawiera:
Fosfor 737 mg
Potas 2866 mg
Wap 402 mg
Sd 658 mg

Charakterystyka diety niskobiakowej

Dieta ustalana jest indywidualnie dla kadego
pacjenta
Zapotrzebowanie energetyczne wynosi okoo
35 kcal/kg mc, waha si w granicach 2000 2500
kcal/dob
Cecha charakterystyczna diety to zmniejszona
ilo biaka do granic tolerancji tego skadnika
przez chorego, tolerancja na biako zmienia si
w czasie trwania choroby
Dieta ta dostarcza 40 50g/dob biaka
czyli 0,6 0,7g/kg mc.

Dieta niskobiakowa
W przypadku zaawansowanej niewydolnoci nerek lub
wtroby zaleca si poda biaka poniej 0,6g/kg mc
to jest poniej 40g/dob
W diecie na 2000kcal/dob i 40 -50g/dob biaka,
pokrywa ono zapotrzebowanie energetyczne w 8 10%
oglnej iloci biaka powinno stanowi biako
pochodzenia zwierzcego (peno wartociowego)
Konieczne jest ograniczenie iloci biaka rolinnego
(niepenowartociowego), wprowadza si w diecie
pieczywo niskobiakowe, zmniejszajc ilo biaka
o okoo 15g

Dieta niskobiakowa
Tuszcze w chorobach nerek nie wymagaj ograniczenia;
z uwagi na zwikszone stenie lipidw naley uwzgldni w diecie
tuszcze rolinne oraz pochodzce z ryb morskich
Wglowodany pokrywaj zapotrzebowanie energetyczne
w 60%
Gwnym rdem wglowodanw s produkty zboowe;
przy duych ograniczeniach biaka mk pszenn zastpuje si
skrobi pszenn, ziemniaczan a pieczywo zwyke pieczywem
niskobiakowym
Ilo wglowodanw w diecie ulega zwikszeniu w chorobach
wtroby zwizanych z niewydolnoci tego narzdu

Dieta z ograniczeniem atwo przyswajalnych

wglowodanw i nasyconych kwasw tuszczowych
Zastosowanie diety:
W cukrzycy w
Przypadku upoledzonej tolerancji glukozy

Celem diety jest:

Zmniejszenie stenia glukozy we krwi i poprawa metabolizmu

Dieta z ograniczeniem atwo

przyswajalnych wglowodanw
Dieta z ograniczeniem atwo przyswajalnych wglowodanw
(wysoki indeks glikemiczny) przewidziana jest przede
wszystkim dla chorych na cukrzyc,
moe jednak mie zastosowanie take w rnych przypadkach
chorobowych, zalenie od wskaza lekarza.
Zadaniem diety jest uzyskanie i utrzymanie optymalnych
wartoci parametrw gospodarki wglowodanowej, lipidowej
i cinienia ttniczego oraz zapobieganie pnym powikaniom
cukrzycy

Charakterystyka diety
Dieta polega na ograniczeniu lub wykluczeniu z ywienia
glukozy, fruktozy, sacharozy
(czyli wglowodanw atwo przyswajalnych),
a zwikszeniu poday wglowodanw zoonych
(skrobi i bonnika pokarmowego)
Diet opracowuje si indywidualnie dla kadego pacjenta
Planujc diet bierze si pod uwag:
*pe, wiek, wzrost, mas ciaa rzeczywist i nalen,
*aktywno fizyczn (wykonywana praca),
*stan fizjologiczny (cia, karmienie)
*choroby wspistniejce

Zalecenia dietetyczne
Odchudzanie pacjenta z cukrzyc typu 2 jest jednym z podstawowych
warunkw skutecznej terapii. U chorych leczonych insulin czsto
zachodzi potrzeba indywidualizacji diety.
Bardzo wana jest kontrola iloci i jakoci spoywanych posikw
i potraw oraz ich odpowiednie rozoenie w czasie w cigu caego dnia.
Szczeglnie dotyczy to produktw, ktre s rdem wglowodanw.
Chorzy na cukrzyc nie mog jednorazowo spoywa zbyt duych iloci
poywienia, ani zbyt dugo nie spoywa posiku.
Kadego dnia spoycie powinno by wyrwnane, czyli zgodne
z caodzienn racj pokarmow.
Liczba posikw w cigu dnia powinna by jednakowa i powinny one by
spoywane o staych godzinach.

Wg. Prof. M. Jarosz. Zasady prawidowego ywienia w szpitalach. I, 2011

Wymienniki wglowodanowe
Wymiennik wglowodanowy (WW) to porcja produktu
wyraona w gramach dostarczajca 10g
wglowodanw przyswajalnych (wglowodany
przyswajalne =wglowodany ogem bonnik
pokarmowy)
Indeks glikemiczny (IG) klasyfikuje produkty
ywnociowe na podstawie ich wpywu na stenie
glukozy we krwi i czas pojawienia si zmian. Wszystkie
produkty wglowodanowe s porwnywane z
produktem referencyjnym, ktrym jest glukoza.

Podzia produktw w zalenoci od Indeksu Glikemicznego:

Produkty o niskim indeksie glikemicznym - poniej 55
Produkty o rednim indeksie glikemicznym - 55 - 70
Produkty o wysokim indeksie glikemicznym powyej 70

Wymienniki
Wymienniki biakowe (WBz) to produkty pochodzenia zwierzcego, jedna
porcja produktu (w gramach) dostarcza 10g biaka zwierzcego
Wymienniki tuszczowe (WT) jedna porcja produktu (w gramach)
dostarcza 10g tuszczu
Wymienniki dietetyczne wedug Tatonia:
Wymienniki dietetyczne mczne jeden wymiennik dostarcza rednio
116kcal, 25g wglowodanw, 4g biaka
Wymienniki dietetyczne mleczne, jeden wymiennik dostarcza rednio
50kcal, 4g wglowodanw, 4g biaka, 2g tuszczu
Wymienniki dietetyczne misno-nabiaowe jeden wymiennik dostarcza
rednio 134kcal, 20g biaka, 6g tuszczu
Wymienniki dietetyczne tuszczowe - jeden wymiennik dostarcza
rednio 36kcal, 4g tuszczu
Wymienniki dietetyczne - warzywne - jeden wymiennik dostarcza
rednio 50kcal,10g wglowodanw, 2g biaka
Wymienniki dietetyczne - owocowe - jeden wymiennik dostarcza
rednio 50kcal, 12g wglowodanw

Zapotrzebowanie energetyczne
Osoby lece
20 25 kcal na kg nalenej masy ciaa na dob
Osoby chodzce praca umysowa
25 - 30 kcal na kg nalenej masy ciaa na dob

Osoby lekko pracujce codziennie wykonujce wiczenia fizyczne

30 35 kcal na kg nalenej masy ciaa na dob
Osoby wykonujce cik prac fizyczn
35 40 kcal na kg nalenej masy ciaa

Rozkad energii na posiki

6 posikw na dob
I niadanie
20% lub 25%
II niadanie
10%
Obiad
30% lub 25%
Podwieczorek
10%
Kolacja
20%
Posiek przed snem 10%

4 posiki na dob
I niadanie
30%
II niadanie
15% lub podwieczorek
Obiad
30%
Kolacja
25%

5 posikw na dob
I niadanie
25%
II niadanie
10%
Obiad
25% lub 30%
Podwieczorek
15% lub 10%
Kolacja
25%