You are on page 1of 7



$SXQWHV'HUHFKR3URFHVDO&LYLO 8QLYHUVLGDG6LJOR;;,$UJHQWLQD  SiJLQD 0RQRJUDILDVFRP


$JUHJDUDIDYRULWRV

$\XGD

3RUWXJXrV

,QJOHV

5HJtVWUHVH_,QLFLDUVHVLyQ

%XVTXHGDDYDQ]DGD

0RQRJUDItDV

1XHYDV

3XEOLFDU

%ORJV

)RURV

 %XVFDU

'HVFDUJDU

0RQRJUDILDVFRP!'HUHFKR
3iJLQDDQWHULRU

,PSULPLU

&RPHQWDU

9ROYHUDOSULQFLSLRGHOWUDEDMR

9HUWUDEDMRVUHODFLRQDGRV
3iJLQDVLJXLHQWH

ApuntesDerechoProcesalCivil(UniversidadSigloXXI
Argentina) SiJLQD
(QYLDGRSRU0D[LPLOLDQR+HUUHUD%

7ZLWWHDU

0HJXVWD

'HUHFKR3URFHVDO&LYLO
'LSORPDWXUD'H/D)DFXOWDG'HUHFKR'H8QLYHUVLGDG
$XVWUDO&RQV~OWHQRV

Partes:1,2
Debemosmencionartambinquenotodoasuntoesposibledesometeraarbitraje.Enefectolamateriasustanciaquepuedeserdirimidaatravsdel
procedimientoarbitraldebeperteneceralcampodelosafrechosdisponibles.Elloimplicadecirquelacategoradepretensionesdebeestar
ineludiblementereferidaacuestionesgeneralmentedenaturalezapatrimonial.
Elcompromisoarbitraleselconvenioconformeelcuallaspartesespecificanconcretamentelascuestionesquesesometenalarbitraje,designanalos
rbitrosoamigablescomponedoresydeterminanciertosrequisitosdelprocesoarbitral.Enrigorpodemosdecirqueconstituyeuncontratoconeficacia
procesal,yaqueversasobreunacontroversiadeterminadaporelquelaspartesdecidensometersudiferendoaarbitraje.
Estedocumentopuedeconfeccionarseantesdelainiciacindelpleitoodurantesusustanciacin.
Conformeelart.606delC.P.C.C.,sehafijadolaobservanciadeciertasclusulascomonecesariasuobligatoriasyotrascomofacultativas.Encasoquese
omitaalgunasdelasobligatoriasdesencadenalaaplicacindelasancindenulidaddelcompromiso.
Porreglageneral,lasclusulasexigidascomoobligatoriastienenlavirtualidaddefijarloslmitessubjetivosyobjetivosdelcompromiso,fechaenquese
otorga,laspartes,quiensedesempearacomorbitro,elobjetoocuestionessometidasaarbitraje.Tambinfijalacompetenciaterritorialrespectode
losotorgantes,alestablecerselaobligacindedesignaraellugarenquehabrdeseguirseeljuicio.
Resultanecesarioquedistingamosentrelafiguradelarbitroiurisdelosamigablescomponedores.Losprimerosresultenconflictosconarregloalas
leyesyconsujecinalosprocedimientosestablecidosporloscuerposadjetivosformales,losamigablescomponedoresdirimenlacontiendadeacuerdo
asulealsaberyentenderyporreglasinsujecinaformaslegales.
Noobstante,podemossealaralgunasimilitudentreelrbitroyelamigablecomponedoryaqueambossonelegidosporlaspartesparadecidirun
conflicto,sinembargoladiferenciaseadvierteenlamodalidaddeldesempeoyenlaresolucin.
Losamigablescomponedorestienencomoprincipalfuncineldeaveniralaspartesyarreglarsusdiferencias,despusdeorsusrazonesencualquier
maneraqueabientuvieran,segnsulealsaberyentenderporloqueoexigelaleyenelloslacalidaddeletrados,queserianecesariasihubierande
seguirelprocedimientoydesentenciarconarregloalasleyesquelorigen.
Porreglagenerallaleydeterminaelnmeroderbitrosennmeroimpar,hastatres.Losrbitrosserndesignadosporacuerdodepartes,oensu
defectoporsorteo.
Hadicholajurisprudencia:
Sibiencabereconoceralosrbitroslafacultaddedecidircontroversias,noporellogozandelasmismasfacultadesquelosjueces,todavezqueestn
desprovistosdeaquelloselementosdelajurisdiccinquesonlaesenciadelrganodelEstado,(CSNoviembre11997,
YacimientosCarboniferosFiscales",LL1998C,793).
Esdesealarquesinoexistiereacuerdosobrelapersonaquesedesempearenelcarcterderbitrorecaersobreabogadosdelamatrcula.
Tambinlaleypermiteasignarelcarcterderbitroalosjuecesqueintegranlosdistintostribunales.Setratadeunafacultadquepuedenejercerlas
partes,ycomoseadvierteelloesasparaelcasodearbitrajevoluntario.
Encuantoalprocedimientoarbitralpropiamentedichocomienzaunavezconstituidoeltribunalyaceptadoelcargoporpartedelosrbitros.Esde
advertirquelaprimerareglaquehanderespetarlosrbitrosenlasustanciacindeljuiciosonlasestipulacionesprocedimentalesfijadasenel
compromisoarbitral.Encasoquenohubierenfijadoreglasespeciales,deberseguirselasnormasfijadasporlaleyadjetiva.Noescomnqueenel
compromisoarbitralexistanprevisionesadjetivas,porloquelamayoradeloscasosdirectamenteseaplicanlasnormasdelcdigoritual.
Laregulacinlegaldelarbitrajeenlaleyprocesalcordobesaexcluyelaposibilidaddearticularexcepcionesdilatoriascomodeprevioyespecial
pronunciamiento.Elloobedecearazonesdeeconoma,celeridadqueimperaenlaregulacindeljuicioarbitral.
Laresolucinquedirimelacontiendaenunprocedimientoarbitralsedenominalaudoarbitral.Podemosdefinirellaudodiciendoqueesel
pronunciamientodefinitorioporelcualsedirimelacontroversiaplanteadaanteelarbitrooamigablecomponedorpronuncindosesobrelos
fundamentosdelaspretensioneshechasvalerdentrodeloslimitesdelcompromiso.
Ellaudoarbitralguardaciertaanalogaconlasentenciacomoactodecisorio,tantodesdeunpuntodevistaintrnsecocomoextrnseco,distinguiendosi
setratadeunarbitrajeiurisodeamigablecomposicin.
Desdeelpuntodevistaextrnseco,setienenencuantalascircunstanciasdetiempo,lugaryformaenqueaqulesdictado.
Sielarbitrajeesdederecho,ellaudotendrlosmismoselementosbsicosquelasentenciajudicialenloatinentealaformayallugar,perodeberser
protocolizadoporeljuez
delajurisdiccinaquienlehubiesecorrespondidoentender.
Recordemosqueelarbitrajeforzosoesdeamigablecomposicin,ysefalla"etaquoetbono",moderandosegnlascircunstanciaselrigordelasleyesy

KWWSZZZPRQRJUDILDVFRPWUDEDMRVDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR[[LDUJHQWLQDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR





$SXQWHV'HUHFKR3URFHVDO&LYLO 8QLYHUVLGDG6LJOR;;,$UJHQWLQD  SiJLQD 0RQRJUDILDVFRP


dandoaloselementosdepruebamayoromenoreficaciaquelaestablecidaporlaley.Encambioelarbitrajevoluntarioesdeestrictoderechoamenos
quelosinteresadosconvinierenloscontrarios,detalmodoqueenprincipioelrbitrodeberfallarlacausacomosifueraunjuezordinario.
ResultanecesarioestudiarlosartculosdelCdigoprocesalcivilquelegislansobreelarbitraje,convocamosasulectura.
Mediacin(Pgs.62a73,TII)
Lamediacinesasumidacomounmtodonoadversarialquesepresentacomounatcnicaquetomardiferentesmodalidadesvinculadasal
procedimientojudicialsegnlalegislacinlaadmita.Estainstitucintienecaractersticaspropiasquepuedenhacerasuutilizacincomotcnicaoasu
incorporacincomomtodoalternativoderesolucindeconflictos.
Seleasignaelcarcterdenoadversarialporqueensuconformacinnoexisteunterceroquesuplelavoluntaddelaspartesdecidiendo,sinoqueellas
actanjuntasycooperativamente.Atravsdelamediacinsepersiguealcanzarunacuerdosuperadordela
disputaenbasealacooperacinyalacomprensindelproblemaporpartedelotro.Ladecisinaquesearriba,conformaelasuntodeacuerdoalos
interesesdelaspartes.
Caracteres:
Seutilizaelterminomediacinparadescribirunconjuntodeprcticasencaminadasalauxiliodelaspartes,enprocuradelograraunaadecuada
comunicacinconfinesdeavenimiento.Porellosuscaracteresson:
?Flexibilidad
?Informalidad
?Confidencialidady
?Agilidad
Analizaremoscadaunodeestoscaracteres:
Lamediacinsecaracterizaporserinformal.Elloimplicaquesudesarrollonoestsujetoareglasespeciales.Seestablecenreglasmnimasdeactuacin
quecondicionaneldesempeodelossujetosinvolucradosyquedeantemanosealaraemediador.
Lamediacinesflexiblealpermitiralmediadormoverseenunampliosectorlimitadoporformalidadesmnimas.
Otroaspectosalientedelamediacineslaconfidencialidadquedebegarantizarenmayorgradolareservaparaeltratamientodelosproblemasquea
ellasesometan.Sucedequeenmuchoscasoslainstanciasemuevedentrodelcampodelderechoalaintimidaddejerarquaconstitucionalysu
proteccindebeestarasegurada.Porellolosasistentesalassesionesdebenguardarabsolutareservasobreloacontecido,impidiendosudivulgaciny
ademsimposibilitarqueesainformacinpuedaserutilizadaposteriormenteencontradealgunadelaspartes.
Elprocedimientodemediacinsecaracterizaporsergilyrpido.Algunasvecesrequerirdevariassesionesparapoderresolverladisputayenotrosse
arribaralasolucinenunsoloda.Estosignificaqueladimensintemporalestardadaporlaimportanciadelcaso,lahabilidaddelmediador,elgrado
decooperacindelaspartes,etc.
Porotrolado,decimosquelaimplantacindelamediacinaparejaunadisminucindelmateriallitigiosoenelsistemadeadministracindejusticia
contribuyendoasasudescongestionamiento.
Lamediacintienelavirtuddecambiarlaposturaencontradadelaspartesypotenciarsuactitudconciliadora.
Respectoalcontenidosustancial,lamediacinpuedeserutilizadacomoalternativadesolucinparatodotipodeconflicto.Sinembargo,estaregla
encuentraunlmitecuandolacontroversiaafecteinteresesqueintegranelordenpblico.
Serecomiendaespecialmenteparasolucionardisputascuandolaspartesnodeseanlitigar,nilesconvienellevarsuproblemaatribunales.
Tambinesaconsejablecuandolacausadelconflictoeslaincomunicacin.
Otrocasoadecuadoescuandoexistenpartesqueestnrelacionadasporvnculospermanentesyporellocontinuarnligadasunavezsuperadoel
problema.
Porltimotambinselarecomiendaenhiptesisenquelaspartesquierenconservarelcontroldelasituacin.
Deestamaneranodeleganlasolucinenmanosdeuntercero,sinoqueellassernlasquediseensusolucin.
Porelcontrario,noesaptacuandounadelaspartesquierademostrarlarealidaddeunasituacinoacontecimientooalgunadelaspartesestausente.
Enlascuestionesdefamilia,apesardequelosconflictosrozanelordenpblico,lamediacinsepresentacomounainstitucinseductora.Enestoscasos
cobraimportancialaactividaddelrganojurisdiccionalquedeberhomologarloresueltoenlamediacin.
Quecondicionesdebereunirunmediador?
Elmediadoreselterceroimparcialconciertoentrenamientoenlosartestcnicasyexperimentalesalefectoyqueingresaalaescenadelconflicto,sin
facultadesdirimentesafindeinduciralaspartesparaquelleguenaunconflicto.Debeserbuenoyentedelasnarracionesquecuentenlaspartes,debe
serconocedordelconflicto,debeteneradems,habilidadparalacomunicacinyeldilogoyporltimobuenacaptacindelosinteresesdelaspartes.
Recordemosquelatareadelmediadoresdeconduciralaspartesaidentificarlospuntosdecontroversia,acomodarsusdiferenciasyaexperimentar
formulastransaccionalessuperadorasdelconflicto.Transformaladisputaenunasituacinmenosnegativayotorgaunavisinconstructivadela
cuestin.
Lamediacinpuedeserpblicaoprivada.
EspblicacuandoselainstitucionalizacomounaalternativaasumidadesdeelEstadoparaquelosparticularespuedanacordarunasolucin.Ellono
significajurisdiccionalizarlamediacin,sinoinsertarlamedianteunaprevisinlegalpararesolverconflictos.
Encambio,ladenominamosprivadacuandoesimpartidaporinstitucionesdeestecarcterquesededicanasuprctica.Laactividaddelamediacin
privadaquedadentrodelmarcogeneraldelalibertaddetrabajarydecontrataramparadasporlaConstitucinNacionalylalegislacindefondo.El
tratamientodeestaformademediacinexcedeelestudiodelmarcoprocesal.
Lamediacinpuedeserprevistaenlaleycomounainstanciaprejudicialojurisdiccional:estoantesdelainiciacindeljuicioodurantelasustanciacin.
Enelprimerenfoqueseabordalamediacincomounaetapaquepuedasercumplidaantesdelapresentacindelademanda.Enestesentidopensamos
queporlanaturalezadelainstitucinlaleydeberapreverlacomouninstrumentooptativo.Sinembargoellahasidoreguladaenlaley24.573
establecindolaenformaobligatoriaparalosjuiciosqueseinicienenelfuerocivilycomercialdelaCapitalFederal,paralosjuzgadosfederaldetodoel
pas.Lanormaesobjetableyaquelaobligatoriedaddelainstanciamediadoraescontrariaasunaturalezaqueabrevaenlosmediosalternativos
consensuados.
Elart.2delaley24.573establecequelamediacinpreviaesobligatoriaparatodotipodejuicioyexcluyealassiguientescausas:"1.lascausaspenales.
2.losasuntosdefamilia.3.declaracindeincapacidadysucesacin.4.causasenqueelEstadoNacionaloentidadesdescentralizadasseanpartes.5.
amparos,habeascorpusointerdictos.6.Medidascautelaresconprevioagotamientodelasinstanciasrecursivas,
7.Diligenciaspreliminaresypruebaanticipada.8.Juiciossucesoriosyvoluntarios.9.Concursospreventivosyquiebras.10.Causasquesetramitanante
lajusticiadeltrabajo."Asuvezelart.3permitelaopcindelamediacinparalosjuiciosdeejecucinydedesalojo.
Comodijimos,tambinpuedeconstituirunaherramientatiladoptndolacomouniterposibleenelcaminoprocesal.Elloimplicaqueseincorpora

KWWSZZZPRQRJUDILDVFRPWUDEDMRVDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR[[LDUJHQWLQDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR





$SXQWHV'HUHFKR3URFHVDO&LYLO 8QLYHUVLGDG6LJOR;;,$UJHQWLQD  SiJLQD 0RQRJUDILDVFRP


procedimientoenformaalternativaoeventual,estoes,enunpuntodeterminadodesusecuencia,quepuedeserfijadoporlaleyoporeltribunal.
EnelmbitolocaldelaciudaddeCrdoba,elTribunalSuperiordeJusticiaporacuerdoextraordinarioN407delaley17/2/98,dispusoel
funcionamientoenlarbitadelPoderJudicialdelCentroPilotodemediacin.Enestemarcolegalseadmitelaposibilidaddequelosjuecesfijenuna
audienciainformativaparasugeriralaspartesla
utilizacindeestatcnicaderesolucindeconflictos.Posteriormenteconlasancindelaley8858ysudecretoregl.1773,hizooperativaestanueva
formaprocesalparalograrlaautocomposicindelosconflictos.
Elrgimencordobsdeclaradeinterspblicoprovincialautilizacindelamediacincomomtodonoadversarialderesolucindeconflictoscon
carctervoluntario.Enformaexcepcional,resultaobligatoria:
ElArt.2delaley8858dispone:"Excepcionalmenteserdeinstanciaobligatoriaentodacontiendajudicialcivilycomercialenlossiguientescasos:a.en
contiendadecompetenciadelosjuecesdeprimerainstanciacivilocomercialenlossiguientescasos:a.encontiendadecompetenciadelosjuecesde
primerainstanciacivilycomercialquedebensustanciarseporeltramitedeljuiciodeclarativo,abreviadoyordinariocuyomontonosupereel
equivalenteacientocuarenta140jus.B.entodaslascausasdondesesoliciteelbeneficiodelitigarsingastosc.cuandoeljuezporlanaturalezadel
asunto,sucomplejidad,losinteresesenjuegoestimareconvenienteintentarlasolucindelconflictoporlavadelamedicin."
13.1PROCESOSDECONOCIMIENTO
13.1.1.JuicioOrdinario.Rgimenlegal.Estructura

Comoyaanticipramos,elprocesotipoporexcelenciaeseljuiciodeclarativoordinario,quesemanifiestacomolavademayoramplitudparaesclarecer
lascontiendasoconflictos.Secaracterizaporestarestructuradoconplazosampliosparacontestarlademanda,art.493,CPCCparaofrecer,
decepcionarymerituarlaprueba,art.498,CPCCycorrelativamentetambinparadictarsentencia,art.121CPCC.Porltimoloquecaracterizaelefecto
decosajuzgadamaterialquesuscitalaresolucinfinal.Eljuicioordinarioporreglageneralseysinperjuiciodealgunasexcepcionesconstadecuatro
etapasesenciales:laintroductoria,laprobatoria,ladiscusoriayladecisoria.
Tambinmencionamoslasetapaseventuales,yaquepuedenplantearseonoencadatipodeprocesoyqueestnindividualizadas:medidas
preparatorias,cautelares,impugnativasydeejecucindesentencia.
?Etapaintroductoria:Interpuestalademanda,eldemandadodebercontestarlademandaenelplazodediezdas,Art.493CPCC.Laleyritualimpone
aldemandadoapronunciarsesobrecadaunodeellosyaseanegndolosoreconocindolos.Enestaoportunidad,podrponerexcepcionesdilatoriasen
formadeprevioyespecialpronunciamiento,siendoesetipodetrmiteelnicoqueadmiteestaformaparticulardearticulacin.Estambinenesta
ocasin,que
elaccionadopuedereconvenir,siendoestalanicaoportunidadparahacerlo.
?Etapaprobatoria.Elplazoordinariodepruebaesde40das,conformeelart.498
CPCC,pudiendoeljuezdesignarotromenor,conposibilidaddeextenderlohastacompletaraqullasolicituddeparte.Tambinestprevistoelplazo
extraordinarioparacasosespeciales.Tengamospresentequeestaetapapuedepresentarseexcepcionalmentecomonoesencial,porcuantopresuponela
existenciadehechoscontrovertidos.
?Etapadiscusoria:Eneljuicioordinariolosalegatosserealizanenformadetrasladosdeleyporsuorden.Estoesprimerosecorretrasladoalactory
luegoaldemandadoart.505CPCC.Asporejemplo,eneljuicioordinarioseconfiereunplazodeseisdasperentoriosnofatalysucmputoes
individual.Estaetapaasumeunacaractersticasespecial,ladereservada,enelsentidodenopblica,conelfindegarantizarlaigualdaddelaspartes.Al
momentodelapresentacinslosedejaconstanciadeelloenelexpedientemediantecertificacinpuestaporelsecretario.
?Etapadecisoria:eslaltimayesencialetapadelprocesodemrito,paraelpronunciamientodelasentenciadefinitiva.Ellaseiniciaconelllamamiento
deautosparadefinitiva,art.506y121inc.3C.P.CC.Perocomosehasealado,puedeeljuzgadordisponerdeloquesedenominamedidasparamejor
proveer.
Ademsdeestasetapasesenciales,puedenpresentarselasdenominadaseventuales.Lasmedidaspreparatoriasdispuestasenelart.485CPCC:
Emparentadasconlasmedidaspreparatoriasseencuentranlasmedidasdepruebaanticipadaquepermitendecepcionarlasconantelacinala
interposicindelademanda.Sufinalidadesladepreservarelementosconvictitosquepuedendesaparecerconeltranscursodeltiempo,talescomoel
casodedeclaracindetestigosdeavanzadaedad,porcitarunejemplo.
Porotraparte,enformaexcepcional,elCdigoautorizalaposibilidaddeordenarmedidascautelares,antesdelapromocindelademanda,art.466,
CPCCyart.231
C.C.
Tambinconstituyeunaetapaeventualdelprocesocivillaejecucindelasentenciaquetienelugarasolicituddelaparteinteresadaycuandoel
demandadonolahubierecumplidovoluntariamente.
Porltimomencionamoslaetapaimpugnativa,quetendrlugarcuandoalgunasdelaspartesoambassesientanperjudicadasporloresueltoenla
sentencia,interponiendorecursosordinariosoextraordinariosanteinstanciadeparte.
13.1.2Juicioabreviado.Rgimenlegal.Estructura.Rebelda.

KWWSZZZPRQRJUDILDVFRPWUDEDMRVDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR[[LDUJHQWLQDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR





$SXQWHV'HUHFKR3URFHVDO&LYLO 8QLYHUVLGDG6LJOR;;,$UJHQWLQD  SiJLQD 0RQRJUDILDVFRP

ElJuicioabreviadoreguladoporelCdigoProcesalCivilyComercialdelaProvinciadeCrdobaprevunprocedimientosimilaraljuiciosumario
(plenariorpidooabreviado)previstoenelCdigoProcesalCivilycomercialdelaNacin,siendosteunprocedimientoidneoparaobteneruna
sentenciaprovistadeautoridaddecosajuzgadamaterial,conplenaaplicacindelosprincipiosdeconcentracinyceleridad,permitiendoqueconcluyan
dentrodeunlapsoinferioralquenormalmenteinsumeunprocedimientoordinario.Aslamayorsimplicidadenlaestructuradelprocesoplenario
rpidooabreviado,setraduceenlareduccindelosactosquelointegran,perotambinenlasdimensionestemporalesyformales.Sinembargo,lo
expresadonoimpideunconocimientojudicialexhaustivodelconflicto.
Esdecirqueladiferenciaconelprocedimientodeljuicioordinarioessimplementeladistinta"cuanta"delaspretensionesdeducidas,queenel
procedimientoabreviadocordobssondemenosdedoscientoscincuentajus(250).
Elartculo418establecequesersustanciadaporeltrmitedejuicioabreviado.Todademandacuyacuantanoexcedadedoscientoscincuentajus.
Conformeloprevelart.507deC.P.C.Clapruebadeberofrecerseconlademandabajopenadecaducidad,conlasexcepcionesdelaprueba
documentalydelaabsolucindeposicionesquetieneunrgimenmsamplioqueladelrestodelaspruebas.
Sealamosadems,queadiferenciadeloqueocurreconeljuicioordinario,lacitacindecomparendoestunidaaltrasladodelademanda,conforme
art.508C.P.C.C.
DelalecturadelArt.509delcitadocuerpolegalseadviertequeellegisladorhaestablecidounaespeciederebeldaautomtica,"sieldemandadono
compareciereenelplazodelacitacin,seotendrporrebeldesindeclaracinalguna".
Esprecisosealarciertasparticularidadesquepresentanalgunosmediosprobatoriosenlasustanciacindeltrmitedeljuicioabreviado:
?Elplazodepruebaesde15dasysetratadeunplazocomnperentorioyfatal.Comonohaydecretodeaperturaaprueba,dichoplazocomienzaa
correrapartirdelaltimanotificacindeldecretoqueproveetodalapruebaofrecidaporlaspartesenlosescritosdedemanda,contestacinde
demanda,reconvencin,contestacindelasexcepcionesohechosnuevosycontestacindelareconvencin.Salvo,claroesta,lodispuestoporlosArt.
218y241delC.P.C.C,sobrelaabsolucindeposicionesyladocumentalquetienenuntratamientoespecial,esdecir,unrgimenmsamplioqueelresto
delaprueba.
?Tambinselimitaacincoelnmerodetestigosporcadaparte,EncuantoalalimitacinaunsloperitoestablecidaporelArt.513C.P.C.Cnoimpide
quelaspartesproponganperitosdecontrolotambinllamadosasesorestcnicosdeparte.
?RespectoalapruebaenlaalzadaserigenporelArt.375delC.PCC.,teniendoencuentalopreceptuadoporelArt.515delC.P.C.C.Elinciso2delart.
375,delCPCC,incisocprevexpresamentequesepuedapediraperturaapruebacuandoeneljuicioabreviadosehubieredenegadoindebidamente
aperturaapruebaoalgunamedidadepruebadurantelasustanciacinenlaprimerainstancia.
Antesdequequedefirmeeldecretodeautosparadefinitiva(tresdas),laspartespuedenrecusarsinexpresindecausaaljuez,deconformidadalas
previsionesdelart.19,inc.1,delC.P.C.C.Tambin,endichoplazopuedenincorporarsepruebadocumentaldeconformidadalosnormadoporelart.
241,inciso1,C.P.C.C.
Respectoalsistemarecursivoprevistoparaeljuicioabreviadosealamosquelanecesidaddeceleridadeneltrmitellevallegisladoralimitarlas
resolucionesrecurriblesporvadeapelacin,yaqueenfuncindelefectodevolutivodeesteinstituto,eltrayectodelexpedientedeljuzgadoalaCmara
(mediandoporreglagenerallasuspensindeltramitedelprincipalhastaqueeltribunaladquemresolviera),constituaunadelasprincipalescausasde
morosidadenlassustanciacindelprocedimiento.Estaeslaraznporlaqueselimitelrecursodeapelacinalossupuestosqueexpresamenteprevel
art.515,C.P.C.Cquenicamentecontemplalaposibilidaddeapelarlasentenciaylasresolucionesqueponganfinalosincidentesquenoafectarenel
tramiteprincipal.Enconsecuencia,sloresisteesteembate:
1.lasresolucionessobreterceras.
2.lasresolucionesqueproveanodenieganmedidascautelares.
3.lasresolucionesqueadmitenodenieganlaintervencindetercerosdeconformidadalart.431delC.P.C.Cy
4.lasentenciadefinitiva.
13.2.INCIDENTES(Pg.413a415TII)
13.2.1.Concepto.Trmite.Clases.Articulacinsimultnea.
LosincidentessoncuestionesquesesuscitandurantelatramitacindeunpleitoyquetienenunavinculacinconelArt.426delCP.C.C
Elincidenteesunasuertedepequeojuiciodentrodelprocesoprincipal.Esqueduranteelcursodelproceso,puedenoriginarseconflictosque
requierensersustanciadosyresueltosconindependenciadelacuestinprincipal.
Existeenellosunademandademandaincidental,quetienelosmismosrequisitosdelademandaart.175C.P.C.C,unacontestacin,unaetapaprobatoria
detipoeventualyunaetapa
resolutoriaqueculminaconeldictadodeunauto.
Lamismaleyclasificaalosincidentesennominadoseinnominados,art.427delC.P.C.C.Enlosprimerossutramiteestreguladoporaleyprocesalyse

KWWSZZZPRQRJUDILDVFRPWUDEDMRVDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR[[LDUJHQWLQDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR





$SXQWHV'HUHFKR3URFHVDO&LYLO 8QLYHUVLGDG6LJOR;;,$UJHQWLQD  SiJLQD 0RQRJUDILDVFRP


aplicasupletoriamenteeltramitedejuicioabreviado.Losinnominadosserigenporeltrmitedejuicioabreviado.
Desdeelpuntodevistadelosefectos,lospodemosdividirensuspensivosynosuspensivos(art.428y429C.PC.C.Losincidentesqueimpidieranla
prosecucindelacausaprincipalsesustancianenelmismoexpediente,quedandoentretantoensuspensoelcursodeaqulla.
Losnosuspensivossetramitanporcuerdaseparadaynoafectaneldesarrollodelprincipal.
Porgeneral,losincidentesnosuspendeneltrmiteprincipal,siendodeinterpretacinrestrictivaafavordelacontinuacindeltrmite.
Porultimo,decimosqueporaplicacindelosprincipiosdeeventualidad,concentracin,celeridad,concentracinybuenafeprocesal,todoslos
incidentesquepudierenplantearse,debernarticularseenunmismoescrito,siempreclaroestquepuedantramitarseenformaconjunta.Art.430
C.P.C.C
14.1.PROCESOEJECUTIVO:Demandaexcepcionesysentencia
14.1.1.Ttuloejecutivo.
14.1.2.Ttulosfiscalesyotrosttulosejecutivos.
14.1.3Preparacindelavaejecutiva.Trmite.(Pgs.209a
232,TII)

Art.546Transcurridoelplazodelacitacinderematesinquesehayaopuestoexcepcinlegitima,eltribunaldictarsentenciasinllamamientode
autos.
"Elprocedimientoejecutivoeselinstrumentoacordadoporellegisladorquepermiteatravsdeunasustanciacingilobtenerlarealizacindelcrdito
plasmadoenunttuloquedebereunirciertascaractersticasespecficas"
Estetipodeprocedimientobuscaasegurardosvalores:celeridadyseguridad.
Sehaexpresadoqueelprocesoejecutivoesunverdaderojuicio,siemprejurisdiccional,conetapasnecesariasdeconocimiento(elexamendeltitulopor
partedeljuez),bilateralidadyposiblecontienda,cuandoeldemandadoejecutadoexcepciona.
Respectoalademanda,enlosjuiciosejecutivosimperalatesisdelaindividualizacin,quesemanifiestaenlanominacindelarelacinjurdicaenque
sefundamenta.Enestetipode
procesoeljuezrealizauncontrolminuciosodelttulo,presupuestoindispensable.
Asuvez,citadoderemate,eldemandadosolamentepuededefenderseoponiendolasexcepcionesprevistasenelart.547delC.P.C.C,porelloseha
sealadoquenuestrojuicioejecutivonoesejecucinpuracomolalegislacinfrancesaoitaliana,sinoqueesdeconocimiento,sibienlimitadoypuede
sercontencioso,segnhemospuntualizado.Cabeadvertirquesinoseoponenexcepciones,seomiteelcontradictorioyenconsecuenciaeljuezdictar
sentenciasinquetenalugarlasetapasprobatoriasydiscusoriaart.546C.P.C.C
Respectoalaetapaprobatoria,tambinadvertimosparticularidades,deestemodonoseadmiteeltrminoextraordinariodeprueba.Tambinrespecto
alacargadelaprueba,laleyleatribuyealdemandadoelesfuerzodearrimaralprocesolapruebafundantedesusexcepciones.Elloesexigidobajopena
deinadmisibilidad,locualimplicaquesielaccionadonocumplelacarganoseradmitidaalprocesolaoposicindeexcepciones.
Porotrolado,ensedeejecutivaeljuezpuedeporresolucinfundada
Desestimar"inlimine"lapruebamanifiestamenteinadmisible,meramentedilatoriaocarentedeutilidad(Art.553C.PC.C.C).Ellosindudaimportaun
acrecentamientodelasfacultadesdeltribunalparadesecharpruebasinconducentesyreidasconelobjetodelproceso.
ELTTULOEJECUTIVO
Elprocedimientodeejecucintienecomobaseofundamentounttuloejecutivo.Estettulonoexisteenlosprocedimientosdeconocimientos,enlos
que,precisamenteporello,separtedeunasituacindeinicialincertidumbreconrespectoalaexistenciadeunderecho.Dichottuloesrequisitoesencial
paraingresaralavaoprocedimientoejecutivo.Elttuloejecutivogozadeunapresuncindeautenticidadyparaserhbiloaptoparalaejecucindebe
cumplirdeterminadasformalidades:contenerunaobligacinexigiblededarsumasdedinerolquidaoliquidableporlasmismaspautasqueproporcione
elmismoinstrumento.Laliquidezylaexigibilidadsonrequisitosdeunttulohbil
Elttulobasedelaejecucinpuedeserjudicialoextrajudicial.Enesteltimocaso,puedenserconvencionalesoadministrativos.Elttulojudicial,
denominadoporladoctrinattuloejecutorio,eslasentenciadecondena,queseencuentrafirme,pornohabersidoimpugnadaohabindolosido,ha
sidoconfirmadaporelrganojudicialjerrquicamentesuperior
Losttulosejecutivosextrajudicialesconvencionalessonlossuscriptosporlosparticularesensusrelacionescomerciales(verbiygratia:pagars)ylos
administrativossonlascertificacionesoconstanciasexpedidasenformaunilateralporlaadministracinendondeconstalaexistenciadeunadeuda
lquidayexigible(verbiygratia:impuestos,tasas,contribuciones,etc.)tambinloscertificadosdedeudasporexpensascomunesconfeccionados
administradoresdelosconsorciosdepropietariosdeinmueblessometidosalrgimendepropiedadhorizontal,enlaformaenquelosrespectivos
reglamentosloestablecen.
Elart.518contieneunanominacindelosttulosalosquelaleyleacuerdafuerzaejecutiva,sinperjuiciodeotrosdotadosdetalporlasleyes
particulares.
LOSTTULOSEJECUTIVOSEXTRAJUDICIALESCONVENCIONALES:CARACTERES
Yadijimosquelosttulosejecutivosextrajudicialespodanserconvencionalesoadministrativos.Losadministrativosseconfeccionanenformaunilateral
porelacreedor,encambio,losconvencionalessonsuscriptosporeldeudor,loqueequivaleaunreconocimientodedeuda.Elordenamientojurdico
establecedeterminadascaractersticas,afindedotaraestosdocumentosdeeficaciaybrindarseguridadaltrficojurdicoengeneral,brindando
garantasaquienessonlosbeneficiariosdeestetipodedocumentos.
As,seestablecencomocaracteres:
a)literalidad:"laliteralidadserefierealcontenidodelttulodecrdito,eindicaquelasignificacindelderechoincorporadosedelimitaexclusivamente

KWWSZZZPRQRJUDILDVFRPWUDEDMRVDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR[[LDUJHQWLQDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR





$SXQWHV'HUHFKR3URFHVDO&LYLO 8QLYHUVLGDG6LJOR;;,$UJHQWLQD  SiJLQD 0RQRJUDILDVFRP


poreltenorescritodeldocumento,cuyasignificacinliteralprevalecerespectodecualquierotradeclaracinodocumentacinemitidapreviamente"
b)autonoma:"significaquecadaadquisicindelttuloyporendedelderechoincorporado,esindependientedelasrelacionesexistentesentreeldeudor
ylosposeedoresanteriores"cadaposeedoradquiereexnovoelderechoincorporadoaldocumento,sinpasaraocuparlaposicinquetenasu
transmitenteolosanterioresposeedores
c)independencia:permiteque,aunqueelttulollevefirmasdepersonasincapaces,falsas,odepersonasinexistentes,seanigualmentevlidaslas
obligacionesasumidasporlossuscriptoresquenoseencuentrenenalgunadelascircunstanciasantedichas
d)abstraccin:consisteenladesvinculacindeldocumentorespectodelarelacincausal,oseadelarelacinsubyacentequeledioorigen.Escuti(h)
afirmaqueesindiferentequelacausasemencioneonoeneltextodeldocumento"puesanexpresndosestafrentealtercerolaabstraccin
predominasobrelaliteralidad".
Larazndeserdelaabstraccines,precisamente,facilitarlacirculacindeldocumento,protegiendoalterceroposeedordeldocumento.
Lapreparacindelavaejecutiva:
Ladoctrinadistingueenttuloscompletoseincompletos,estosltimossonnominadosdetalmaneraquelafuerzaejecutivadependedehabercumplido
untrmiteprevioynecesariodenominadopreparacindelavaejecutiva.Elart.523delC.P.C.C.limitaestaposibilidadaloscasosenqueelcrdito
consteeninstrumentosprivadosoderivedearrendamientosdeinmueblesyseadmitetambincomounaformaparadeterminarelplazode
obligacionescarentesdeaqul.
Comoseadvierte,losttulosenlosquenosetienecertezasobrelaautenticidaddelafirmadebesercitadoelsuscriptoralosfinesdelevaracaboesta
diligencia.
Eltrmitedelapreparacindelavaejecutivadebeserllevadoacabocontraelsujetoqueaparezcaenelinstrumentoottuloacompletarcomo
presuntoobligado.Deestemodo,enelsupuestodequesetratedeuninstrumentoprivadoquerenalosdemsrequisitosdettuloejecutivo,ser
citadoelpresuntofirmante.Encambio,enlahiptesisdecrditosprovenientesdearrendamientosdeberserconvocadoellocatarioyensucaso
tambinelgarante.Peroesimportantedestacarqueenlapreparacindelavaresultaindispensablelaintervencindellocatarioyaquelaobligacinde
garantarevisteelcarcterdeseraccesoriadelaobligacindellocadorprincipal.Porlotantonopuedeprepararselavasinqueelinquilinoreconozca
sucalidadyapartirdeallsurgelaobligacindesufragarlosarriendosparaelgarante,detalmodoqueenestesupuestoespecifico,tendrnqueser
citadostantoellocatariocuandoelfiador,segnlasprescripcionesdelart.519,inc.1y2delC.P.C.C.ConformeloprevelArt.523delC.P.C.C,en
primeraparte,seestablecequeeldemandadoseremplazadoparaquecumplimentelasdiligenciasrequeridasenlaformaordinaria,ellohacede
aplicacinlasreglasgeneralesprevistasenelArt.161ysigtes.DelC.P.C.C.
Eldemandadotienelacargadecontestarenformacategricaclarayprecisa,yaqueelrequerimientoesderesponderysucumplimientoocumplimiento
defectuosoporambigedadconducealaaplicacindelapercibimiento.
Citadoeldemandadosepresentanvariashiptesis.Cuandoelrequeridonocomparece,serpasibledelosapercibimientosestablecidosenelart.523del
C.PCC,dndoseleporreconocidalafirmaporacreditadalacalidaddetalydeestemodoquedarapreparadalavaejecutiva.
Sieldemandadocompareceyexhibelosreciboscorrespondientesalosarrendamientosqueselereclaman,elaccionantenopodrentablarlademanda
ejecutiva.Otrasituacinsucedesielcitadoacreditaelpagodepartedelcrditoreclamado,encuyocasolavaquedapreparadatansoloporladiferencia
ysloporellopodrdemandarseejecutivamente.
ELJUICIOEJECUTIVOENLAPROVINCIADECRDOBA.REGULACINNORMATIVAENELCDIGODEPROCEDIMIENTOSCIVILESY
COMERCIALES(CPC)LP.8465.
EnlaProvinciadeCrdoba,actualmente,eljuicioejecutivoseencuentrareguladoenelLibroSegundodondeabordalos"JuiciosGenerales",enelTtulo
II,"JuicioEjecutivo",CaptulosIaVI.EnelCaptuloI,artculos517a525seocupadelttuloejecutivo,losttulosquetraenaparejadaejecucinylosque
serequiereuntrmiteprevioparaqueprocedalavaejecutiva:lapreparacindelavaejecutivaenelCaptuloII,artculos526a544seocupadelos
trmitesinicialesdeljuicioyespecficamenteregulaenlaSeccinPrimeralademandaejecutiva,enlaSeccinSegundaelembargo,losbienes
embargablesoinembargables,elprocedimientoparahacerloefectivo:actadeembargo,designacindedepositario,etc.enelCaptuloIII,artculos545
a555,seencargadelasustanciacin,adondehacemencinalasexcepcionesoponiblesalprogresodeltrmiteodelapretensinydelapruebaafinde
acreditarlas,comotambinquientienelacargadelaconfirmacinenelCaptuloIV,artculos556y557sehacemencinalasentenciayaljuicio
declarativoposteriorenelCaptuloV,artculos558a560seregulanlosrecursos,apelacindelasentenciayotrasresolucionesrecurriblesy
finalmente,enelCaptuloVI,artculos561a600seregulaelcumplimientodelasentencia,asenlaSeccinPrimeraseestablecenlasdisposiciones
generales,enlaSeccin
Segundalasdiligenciaspreviasalasubasta,designacindemartillero,enlaTerceralaordenderemate,contenidodelaordenynotificacindelamisma,
lapublicacindelosedictosyelcontenidodelosmismos,lasbasesparaelremate,laformadepagoylasuspensindelremateenlaCuartalasubasta,
elactoyelactaderemate,laresponsabilidaddeladjudicatarioylacompraencomisinyenlaQuintalostrmitesposteriores:pagodelsaldo,crditos
fiscales,prioridadalejecutante,reservaparaterceristas,posesinaladjudicatario,ttulosycancelacindegravmenes.
Presentadalademandaejecutivaeljuezdeberrealizarunanlisisminuciosodelosrequisitosdelttuloenordenalosextremosdesuficienciae
integracinparahabilitarlasedeejecutiva.Ademsdeberponderarlalegitimacinactivaypasivasobrelabasequesuministreelpropiottulo.Cabe
sealarqueesteexamenpreliminarnorevisteelcarcterdedefinitivonigeneraenconsecuenciapreclusinalguna,puespuedevolveraefectuarse,
auqueelejecutadonohayaopuestoexcepciones,enoportunidaddedictarsentencia.Siaquelexamenespositivo,laprimeraordenserladelibrar
mandamientodeejecucinyembargosobrebienesdeldemandadosuficientesparacubrirelcrditoquesereclamaconmssusaccesoriasyenelmismo
actoselocitadecomparendosiesquenosehubiesecumplidoestadiligenciaconanterioridadyademsselecitaderemate.
Lacitacinparacompareceryderematetienenporefectoimponeraldemandadolascargascorrespondientesyparaejercerelderechodedefensaen
juicio.
EXCEPCIONESADMISIBLESENJUICIOEJECUTIVO.ELARTCULO547CPC.CBA.CARCTERDELAENUMERACIN.LADISCUSINDELA
CAUSADELAOBLIGACINENELJUICIOEJECUTIVOCORDOBS.
ElCdigoProcesalCivilcordobs(CPC),ensuart.547,establece:
"Excepcionesadmisibles.Eneljuicioejecutivosonexcepcionesadmisibleslasde:Incompetencia.
Faltadepersoneraeneldemandante,eneldemandadooensusrepresentantes.Falsedadoinhabilidaddettulo
Litispendenciaocosajuzgada.Prescripcin
Pago,pluspeticin,quita,espera,remisin,novacin,transaccinocompromisodocumentado.
Compensacinconcrditolquidoyexigiblequeresultededocumentoquetraigaaparejadaejecucin.
Comoseve,sepuedealegarimposibilidaddeprocesarporqueeljueznoescompetente,oporqueeldemandante,eldemandadoosusrepresentantesno
tienenlacapacidadparaestarenjuicio,oporqueactualmenteexisteunprocesoabiertoentrelasmismaspersonas,porelmismoobjetoylamisma
causa,oporqueelttulobasedelaaccinhasidoadulteradoonocontienelosrequisitosesencialesparaproducirlahbilaperturadelavaejecutiva,o
porqueyasedecidimediantesentenciadefinitivaenanteriorprocedimientoentrelasmismaspersonas,porelmismoobjetoylamismacausa.Obien,
sepuedealegarlaexistenciadeunhechoextintivodelapretensin,yaseatotal(pago)oparcial(pluspeticin,transaccin,novacin,quita)oporhaber
expiradoelplazoconferidoporelordenamientolegalparareclamarlojudicialmente.Enelcasodelaesperapensamosquesetratadeunsupuestode
imposibilidaddeprocesarqueafectaralahabilidaddelttulo,yaquelaobligacinnoseraexigibleporpropiadeclaracindevoluntaddelacreedor,
debidamentedocumentada.
Nospreguntamos:Culeselcarcterdelaenumeracin?

KWWSZZZPRQRJUDILDVFRPWUDEDMRVDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR[[LDUJHQWLQDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR





$SXQWHV'HUHFKR3URFHVDO&LYLO 8QLYHUVLGDG6LJOR;;,$UJHQWLQD  SiJLQD 0RQRJUDILDVFRP


Elartculo547,CPCcordobsbrindaunplexodeposibilidadesdefensivas.Alolargodesussieteincisosnosbrindaunpanoramadelasdiferentes
actitudesoestrategiasdefensivasqueeldemandadocivilenunprocedimientoejecutivopuedeadoptar.Pero,qucarctertienedichaenumeracin?O,
dichodeotromodo,esposibleadoptarunaestrategiadefensivadistintaalasenumeradasexpresamenteendichanormajurdica?Delcarcterque
atribuyamosadichanormadependerlarespuestaalinterroganteplanteado.As,quienesotorganuncarctertaxativoadichaenumeracinresponden
negativamentedichointerrogante,encambio,quienesafirmanquedichaenumeracinessolamenteenunciativasostienenquepuedeadoptarseuna
estrategiadefensivadistintaalas,meramenteenunciadas,posibilidadesdefensivasbrindadasporelartculo
547,delCPCcordobs.
Ladoctrinaenformamayoritarianosdicequelaenumeracinestaxativa:

Autor:
Partes:1,2

3iJLQDDQWHULRU

9ROYHUDOSULQFLSLRGHOWUDEDMR

3iJLQDVLJXLHQWH

&RPHQWDULRV
3DUDGHMDUXQFRPHQWDULRUHJtVWUHVHJUDWLVRVL\DHVWiUHJLVWUDGRLQLFLHVHVLyQ

7UDEDMRVUHODFLRQDGRV
$FFLyQ7UDQVPLVLyQGHODDFFLyQ/DVSDUWHV)DFXOWDGHVGLVFLSOLQDULDV
3URFHVRVGHFRQRFLPLHQWR/DDFFLyQHVXQGHUHFKRS~EO

'HUHFKR7ULEXWDULR5HIRUPDFRQVWLWXFLRQDOGH'HUHFKRWULEXWDULR
'HUHFKRFRPSDUDGR2UJDQRGHFRQWURO

'HUHFKR&LYLO%LHQHV\GHUHFKRVUHDOHV&RQFHSWRGHELHQHV%LHQHV
FRUSRUDOHV%LHQHVHQJHQHUDO'HUHFKRUHDOGHSURSLHGDG&RSURSLHG
9HUPDVWUDEDMRVGH'HUHFKR
1RWDDOOHFWRUHVSRVLEOHTXHHVWDSiJLQDQRFRQWHQJDWRGRVORVFRPSRQHQWHVGHOWUDEDMRRULJLQDO SLHVGHSiJLQDDYDQ]DGDVIRUPXODVPDWHPiWLFDVHVTXHPDVRWDEODVFRPSOHMDVHWF 5HFXHUGH
TXHSDUDYHUHOWUDEDMRHQVXYHUVLyQRULJLQDOFRPSOHWDSXHGHGHVFDUJDUORGHVGHHOPHQ~VXSHULRU
7RGRVORVGRFXPHQWRVGLVSRQLEOHVHQHVWHVLWLRH[SUHVDQORVSXQWRVGHYLVWDGHVXVUHVSHFWLYRVDXWRUHV\QRGH0RQRJUDILDVFRP(OREMHWLYRGH0RQRJUDILDVFRPHVSRQHUHOFRQRFLPLHQWRD
GLVSRVLFLyQGHWRGDVXFRPXQLGDG4XHGDEDMRODUHVSRQVDELOLGDGGHFDGDOHFWRUHOHYHQWXDOXVRTXHVHOHGHDHVWDLQIRUPDFLyQ$VLPLVPRHVREOLJDWRULDODFLWDGHODXWRUGHOFRQWHQLGR\GH
0RQRJUDILDVFRPFRPRIXHQWHVGHLQIRUPDFLyQ

(O&HQWURGH7HVLV'RFXPHQWRV3XEOLFDFLRQHV\5HFXUVRV(GXFDWLYRVPiVDPSOLRGHOD5HG
7pUPLQRV\&RQGLFLRQHV_+DJDSXEOLFLGDGHQ0RQRJUDItDVFRP_&RQWiFWHQRV_%ORJ,QVWLWXFLRQDO
0RQRJUDILDVFRP6$

KWWSZZZPRQRJUDILDVFRPWUDEDMRVDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR[[LDUJHQWLQDSXQWHVGHUHFKRSURFHVDOFLYLOXQLYHUVLGDGVLJOR



You might also like