Chng VII: bn v chi tit

7.1- Khi nim v bn v chi tit:

Bn v chi tit bao gm cc hnh biu din (Hnh chiu,
hnh ct, mt ct, hnh trch...) th hin hnh dng v cu
to ca chi tit , cc kch thc cn cho vic ch to v kim tra
chi tit.
7.1.1 Ni dung ca bn v chi tit gm:
a. Hnh biu din chi tit - hnh chiu, hnh ct mt ct,
hnh trch.
b. Cc kch thc cn thit cho vic ch to v kim tra, cc
kch thc th hin ln ca chi tit.
c. Cc yu cu k thut: nhn b mt, sai lch v
hnh dng v v tr b mt, yu cu v nhit luyn, nhng
ch dn v gia cng...nhng ni dung th hin cht lng ca chi
tit v nhng ni dung c lin quan.
d. c ghi trong khung tn nh tn gi chi tit, k hiu bn v,
tn h v ch k ca ngi c trch nhim i vi bn v...
V d: Hnh 7.1 l bn v chi tit ng.
7.1.2 Hnh biu din ca chi tit :
Hnh biu din chi tit bao gm c hnh chiu, hnh ct,
mt ct, hnh trch quy nh trong TCVN 5- 78
Tu theo c im v hnh dng v cu to ca tng chi
tit, ngi ta v s chn cc loi hnh biu din thch hp sao cho
vi s lng hnh biu din t m th hin y hnh dng v
cu to ca chi tit , ng thi c li cho vic b tr bn v.
* Cch chn hnh chiu chnh: Trong mt bn v hnh chiu
t trc hay hnh ct ng l hnh biu din chnh ca chi
tit .Hnh biu din din t nhiu nht cc c im v
hnh dng v kch thc ca bn v, ng thi phn nh c v
tr lm vic ca chi tit (V tr ca chi tit trong my) hay v
tr gia cng ca chi tit (V tr ca chi tit c gia cng trn my
cng c trong nguyn cng ch yu)
V d: ng (Hnh 7.1)
- ng l chi tit trn xoay gm cc phn hnh tr c ng
knh khc nhau to thnh.
- Hnh ct ng th hin r hnh dng bn trong v bn
ngoi.
- Hnh ct A- A th hin su ca l 12 phn vt
phng u l ren M20 v v tr ca su l 15 mt u ng.
Mt ct B- B th hin phn vt phng u l ren M16.
- Hnh trch I c t l 2:1 th hin hnh dng v kch thc
ca rnh thot dao phn cui ren.

12

15

115

Rz20

55

35

2
I

45

B
165

1,6x45

265

40

M48x2

95

Rz40

15

35

75

A-A

60

2x45

20

Rz20

120
100

6 l

- Ngoi cc b mt c nhm ghi trn hnh v, cc mt

cn li c nhm ging nhau c ghi chung gc phi bn v:
Rz40.

80

M20
B-B
140

M16

70

R2,5

12,5
18,5

Ngui v
Kim tra

ng
Thp 45

TL:

Hnh 7.1 Bn v vhi

tit ng
7.2 Cc quy c n gin trn bn v chi tit
7.2.1 Nu trn mt hnh biu din c mt s phn t ging
nhau v phn b u. V d: L ca mt bch, rng ca bnh
rng...th ch v vi phn t,
cc phn t cn li c v n
gin hay v theo quy c (Hnh
7.2) cho php ghi ch s lng
v v tr cc phn t .
(Hnh 7.3)

Hnh 7-2: Bnh

7.2.2. Cho php v n gin giao tuyn ca cc mt, khi

khng i hi v chnh xc. V d c th thay cc ng cong
bng cc cung trn hay on thng

Hnh 7- 4: Giao
tuyn
7.2.3 ng biu din phn chuyn tip gia hai mt c th
v theo quy c bng nt mnh( Hnh 7.5) hoc khng v
nu
Giao
tuynng khng r rt.

ung
chuyn tip

Hnh 7-5: ng chuyn

tip

7.2.4 Cho php v tng thm cn v dc nu chng

qu nh. Trn hnh biu din ch cn v mt ng tng ng vi
kch thc nh ca cn hoc dc (Hnh 7.6)

Hnh 7-6: dc v
cn

7.2.5 Khi cn phn bit phn mt phng vi phn mt

cong ca b mt cho php k hai ng cho bng nt mnh
trn phn mt phng.(Hnh 7.7)

Hnh 7-7: Phn mt

phng

7.2.6 Cc chi tit hay phn t ko di, c mt ct ngang

khng thay i hoc thay i u nh: trc, thp hnh... th
cho php ct i phn gia (ct la), song kch thc chiu di
vn l kch thc chiu di ton b (Hnh 7.8)

Hnh 7.8: Chi tit

ct la
7.2.7 Cho php biu din ngay trn hnh ct bng nt chm
gch m phn vt th c ly i trong hnh ct. (Hnh
A
7.9)A

Hnh 7.9: Biu din phn b

ct
7.2.8 Cc chi tit
ngoi, trang tr, kha
v n gin mt phn
7.10 )

Hnh 7.10: Kha

c kt cu nh li bao
nhm... cho php ch
kt cu (Hnh

a- Chun kch thc :

Bn v chi tit bao gm tt c cc kch thc cn thit cho
vic ch to v kim tra chi tit. Kch thc ghi trn bn v phi r
rng, ng thi phi ph hp vi yu cu thit k v cng ngh,
ngha l khi chn chun ghi kch thc phi cn c theo yu
cu ca thit k v cng ngh.
V d 1: Kch thc cc chiu di 11, 12, 13 ca trc bc( Hnh
7.11) c chun l mt mt ca u b 3 khi gia cng trc tin
tin 1, chiu di 11 sau tin 2 chiu di 12 v cui cng
tin 3 chiu di 13
V d 2: Kch thc cc chiu di 11, 12, 13 ca l bc (Hnh
7.11) xut pht t mt mt ln 1 khi gia cng trc tin gia cng
l 3, chiu di 13 sau gia cng l 2 chiu di 12 v cui
cng gia cng l 1 chiu di 11.

Kch thc ca chi tit :

L3

Hnh 7.11: Trnh t gia cng

trc

Hnh 7.12: Trnh t gia

cng l

Kch thc chiu di cc phn mt ngoi v mt trong ca

ng ( Hnh 7.1) cng c ghi theo yu cu cng ngh. Cc kch
thc chiu di mt ngoi ly mt mt u b lm chun, cc
kch thc chiu di mt trong ly mt mt u ln lm chun.
b. Cch ghi kch thc:
1- Kch thc ca mp vt 450 c ghi nh hnh 7.13, kch thc
ca mp vt khc 450 th ghi theo nguyn tc chung v ghi kch
thc.

4 l
2 l 3,2

3 mp vt

2 l 3

Hnh 7.13: Kch thc cc phn t ging

nhau

2- Khi ghi kch thc ca mt lot phn t ging nhau th thng ch ghi kch thc ca mt phn t c km theo s lng phn
t .( Hnh 7.13)
3- Khi ghi kch thc xc nh khong cch ca mt s phn
t ging nhau v phn b u trn chi tit th ghi di dng mt
tch s. (Hnh 7.14)
11 l 10

10

150
R14

110
Hnh 7.14: Kch thc ghi di dng mt
tch s
165
75
4- Nu c mt lot kch thc lin tip nhau th c th ghi t
mt chun ''Khng'' ( chun 0)
Hnh 7.15
45
25
0
97

Hnh 7.15: Kch thc ghi t

chun "0"
5- i vi mt s l, cho php ghi kch thc theo quy c n
gin .
6- Khi thiu hnh biu din th ghi kch thc dy v
chiu di ca chi tit c ghi bng k hiu S v L ( Hnh 7- 17)
S4

L200

30

Hnh 7.17: Kch thc dy

v chiu di

7.3 Dung sai v lp ghp:

a. Dung sai: Trong thc t sn xut do nhiu nguyn nhn
khc nhau nh chnh xc ca my cng c, trnh cng
nhn, k thut o lng...a n hnh dng, kch thc....ca chi
tit c ch to khng t n mc chnh xc tuyt i.

V vy cn c theo chc nng ca chi tit v trn c s m bo

yu cu k thut ngi ta quy nh phm vi sai s cho php nht
nh i vi cc chi tit .Phm vi sai s cho php gi l dung
sai. ( Hnh 7- 18)
b. nh ngha: Dung sai ca kch thc l hiu ca 2 kch
thc gii hn ln nht v nh nht, k hiu l IT.

Dmax

Dmin

Smin

TD
dmax

dmin

Smax

Td

TRC

Hnh 7.18: Dung sai

7.3.1 Cch ghi k hiu v dung sai:

a- Ghi trn bn v lp:
K hiu ca lp ghp bao gm kch thc danh ngha ca
mi ghp v k hiu min dung sai cho l v trc.
V d: 40 H7/p6 ;

40

H7
p6

hoc 40H7- p6

b- Trn bn v chi tit:

Ghi kch thc danh ngha km theo k hiu min dung sai
ca chi tit . V d: 18 H7 i vi l ; 12e8 i vi trc
Cho php ghi kt hp c k hiu min dung sai vi sai lch
gii hn( Tr s sai lch c vit trong ngoc n)
0 , 032
V d: 18 H 7(00, 08 ) 12 e8( 0, 059 )
7.3.2 Cch ghi kch thc km theo sai lch gii hn kch
thc:
Sai lch ghi km theo kch thc danh ngha c n v o l
milimt.
Sai lch trn ghi pha trn kch thc danh ngha, Sai lch di ghi pha di kch thc danh ngha vi kh ch b hn kch
thc danh ngha.
V d: 3500,,12

Nu tr s sai lch trn v sai lch di i xng nhau th ghi

cng mt kh ch vi kch thc danh ngha. V d 180,1.
Nu tr s sai lch trn v sai lch di bng 0 th ghi s 0.
30 00, 02
V d: 30 0 0, 2
Cho php khng ghi tr s sai lch bng 0. V d 50 0, 025
7.4 Cch ghi sai lch hnh dng v v tr cc b mt trn
bn v:
chnh xc hnh dng hnh hc v v tr cc b mt ca
chi tit c th hin bng sai lch gii hn ca chng. Sai lch
gii hn hnh dng v sai lch v tr b mt c ghi bng du
hiu v tr s trn hnh biu din hoc ghi bng li vn trong
yu cu k thut ca bn v.
a. Du hiu sai lch gii hn v hnh dng ca cc b mt
c quy nh TCVN- 10- 85
Tn gi
1. khng thng

K hiu

2. khng phng
3. khng trn
4 khng tr
b. Du hiu sai lch gii hn v v tr ca cc b mt c
quy nh trong bng
TCVN 10- 85
(Bng
2)
Tn gi
1. khng song song
2. khng vung gc
3. khng ng trc
4. khng ct nhau
5. khng i xng
6. o hng tm

K hiu

7-

7. o mt mt
8. lch trc ( i vi v
tr danh ngha)
c. Cch ghi:
K hiu quy c ca sai lch gii hn gm c du hiu v tr s
sai lch ghi trong mt khung ch nht. Khung gm c 2 hay 3
0,1 A

th nht: Ghi du hiu sai lch gii hn.

th hai: Ghi tr s sai lch gii hn tnh bng milimt.
th ba: K hiu bng ch chun hoc yu t lin quan vi
sai lch v tr b mt ( H 7- 26)
- Khung ch nht c ni vi yu t ghi dung sai bng ng dn
nt lin mnh, cui ng dn c mi tn.
- Khung ch nht c ni vi yu t chun bng ng dn nt
lin mnh, cui ng dn c tam gic t kn.
0,1 A

7.5 Nhm b mt:

7.5.1 Khi nim v nhm b mt:
Cc b mt ca chi tit d gia cng theo phng php no cng
khng th nhn tuyt i c, trn b mt cng cn lu li
nhng ch li lm ca vt dao gia cng.Nhng ch li lm c
th nhn thy c bng knh phng i hay bng knh chuyn
dng. Nhm l tp hp nhng mp m trn b mt c xt ca
chi tit . nh gi nhm b mt ngi ta cn c theo chiu cao
mp m trn b mt vi cc ch tiu khc nhau. ( Hnh 7- 28) C
hai ch tiu c bn l Ra v Rz, chng c th hin bng tr s
nhm bng micrmt theo TCVN 1063- 71/
Ch tiu Ra l sai lch trung bnh s hc ca Prfin b mt

Ch tiu Rz l chiu cao mp m trung bnh TCVN 1063- 71

chia nhm b mt ra 14 cp. Cp 1 c chiu cao mp m
trung bnh Rz khng ln hn 320 micrmt v cp 14 c Rz
khng ln hn 0,5 micrmt.
Phng php dng ph bin nht nh gi cht lng b
mt l phng php so snh. Ngi ta so snh b mt c nh
gi vi b mt cc mu chun. tin so snh cc mt phng
ngi ta thng nhn bng knh lp.
nh gi nhm b mt c chnh xc hn, ngi ta dng
phng php o. Ngi ta o cc chiu cao mp m trung bnh
bng cc kh c quang hc.
7.5.2 Cc k hiu nhm b mt:
a. K hiu nhm:

Hnh 7- 29
K hiu nhm b mt c quy nh theo TCVN 18- 78
- Dng du
ghi nhm b mt, nu ngi thit k khng
ch r phng php gia cng.
- Dng du
nu b mt ca sn phm c gia cng bng
phng php ct gt ly i mt lp vt liu
- Dng du
nu b mt khng ly i lp vt liu hay gi
nguyn nh c, ngha l khng gia cng thm.
b. Cu trc ca k hiu nhm b mt:

H
h

0,63

(1,5
3)/h

nh bng

Hnh dng v kch thuc cc du k hiu nhm b mt.

7.5.3. Cch ghi k hiu nhm b mt:

1. K hiu nhm b mt, dng cc du:
nh ca du k hiu nhm c v chm vo b mt gia
cng, chng c t trn ng bao hay ng ging, tr s
nhm b mt c ghi nh quy tc ghi con s kch thc.
- i vi ch tiu Ra ch ghi tr s m khng ghi ch k hiu
Ra
- i vi ch tiu Rz, ghi tr s sau ch k hiu Rz
V d: Rz80
V d: Quy tc ghi tr s nhm b mt:

0,63
Rz20

Rz40

Rz20

2. Nu tt c cc b mt ca chi tit c cng nhm th

k hiu nhm c ghi chung gc trn bn phi bn v ( Hnh 732)
3. Nu phn ln cc b mt ca chi tit c cng nhm th
k hiu nhm ca cc b mt c ghi chung gc trn bn
phi bn v v tip theo sau l du ( V ) t trong ngoc n .
4. Nu phn ln cc b mt gi nguyn khng gia cng thm,
k hiu nhm
c ghi chung gc trn bn phi bn v 5.
Trn cng 1 b mt c nhm khc nhau th ghi nhm cho
tng phn
7.6 Cch ghi cc lp ph b mt:
K hiu cc lp ph b mt hoc nhng ch dn cn thit
gia cng cc lp ph c ghi trong yu cu k thut ca bn
v. B mt c lp ph c k hiu bng ch.

V d: "ph mt A... " (Hnh 7- 35) Nu b mt phc tp

hay mt phn b mt c lp ph th dng nt chm gch m
gii hn phm vi lp ph ( Hnh 7-36)

A
B

7.7. Cch c bn v chi tit :

c bn v k thut l mt yu cu rt quan trng i vi ngi cng nhn k thut. Trc khi tin hnh ch to kim tra....ngi
cng nhn phi nghin cu k bn v, phi hiu mt cch y
v chnh xc tt c n dung bn v.
- Trnh t c (H 7-1)
1- Hiu r tn gi v cng dng ca chi tit: Vt liu v tnh
cht ca vt liu ch to chi tit, s lng v khi lng ca chi
tit ....
2- T cc hnh biu din hnh dung c hnh dng ca chi
tit v hnh dng cc kt cu ca chi tit .
3- Nm vng cc kch thc v cch o, cc k hiu nhm
b mt v phng php gia cng, cc yu cu k thut v bin
php m bo cc yu cu .
4- Pht hin nhng sai st ca bn v sa cha v b
sung. C th l khi c, ngi c phi tr li c mt lot cu
hi sau y:
- Tn chi tit l g? Cng dng ca chi tit nh th no?
- Chi tit c ch ta bng vt liu g? Tnh cht ca vt
liu nh th no?
- S lng v khi lng ca chi tit l bao nhiu?
- Bn v dng t l no?
- Cc hnh biu din c tn gi nh th no? Mi hnh biu
din th hin phn no ca chi tit?
- Chi tit gm nhng khi hnh hc no to thnh?
- Chi tit c nhng kt cu no? Cch ch to cc kt cu
ra sao?
- Chi tit gm nhng kch thc khun kh ( Chon ch) no?
T suy ra kch thc ca phi chi tit .
- Mi kt cu ca chi tit gm nhng kch thc no? Trnh t
gia cng kt cu nh th no?
- Kch thc no l kch thc dng lp ghp sai lch gii
hn bng bao nhiu? Cch o nh th no?

- nhm ca tng b mt nh th no? Dng phng php gia

cng g m bo nhm ?
- ngha ca k hiu sai lch hnh dng v sai lch v tr
b mt. Cch kim tra nhng sai lch nh th no?
- C nhng yu cu g v gia cng nhit luyn, v cc lp
ph, v c l tnh ca b mt chi tit? Lm th no m
bo cc yu cu k thut ?
- Khi ch to kim tra v o lng cn nhng dng c ct
gt, g lp, o lng nh th no?
- Trn bn v c nhng sai st g? C ch no cha r...
hiu mt cch trit tt c cc ni dung trn ngi c
phi c mt s kin thc chuyn mn v c kh v v cng
ngh.
V d: c bn v trc
Cu hi:
1. Th no l bn v chi tit? Bn v chi tit gm nhng ni
dung g?
2. t chi tit v tr nh th no v hnh biu din
chnh?
3. gim bt s lng hnh biu din ngi ta dng nhng k
hiu g?
4. Hnh ct la c v nh th no? Trng hp no dng hnh
ct la?
5. S khc nhau gia ng chuyn tip v giao tuyn ca
cc mt nh th no? Cch th hin chng trn bn v?
6. Cch ghi kch thc ca cc phn t ging nhau ca cc l?
7. Cch ghi k hiu dung sai v lp ghp gm nhng ni
dung g? Cch ghi chng trn bn v nh th no?
8. Cch ghi sai lch gii hn kch thc trn bn v nh th no?
9. Cch ghi k hiu v sai lch hnh dng v sai lch v tr
gia cc b mt chi tit nh th no?
10. Nhm b mt l g? C nhng ch tiu no nh gi
nhm b mt?
11. Nu cch ghi nhm b mt trn bn v nh th no?
12. Nu cch ghi cc lp ph b mt nh th no?

Chng VIII: V bnh rng- L xo - ln

8.1 V quy c bnh rng:
8.1.1 Cc loi bnh rng:
Bnh rng l chi tit thng dng, dng truyn chuyn
ng quay. Bnh rng thng dng c 3 loi:

- Bnh rng tr dng truyn chuyn ng quay gia hai

trc song song (Hnh 10- a,b,c)
- Bnh rng cn dng truyn chuyn ng quay gia hai
trc ct nhau ( Hnh 10 -d)
- Bnh vt v trc vt dng truyn chuyn ng quay
gia hai trc cho nhau. ( Hnh 10-e,f)

Hnh
10
8.1.2 Cc thng s hnh hc ca bnh rng:
Bnh rng gm cc thng s sau: (Hnh 10-2)
- Vng nh l ng trn i qua nh rng, ng knh- k
hiu l da
- Vng y : L ng trn i qua y rng, ng knh - k
hiu l dt
- Vng chia: L ng trn tnh m uyn, ng knh- k
hiu l d
- S rng Z:
- Bc rng: L di cung gia 2 rng k nhau tnh trn vng
chia, bc rng k hiu l t. V chu vi ca vng rng chia bng:
t

Do : d = Z

d = Z.t
t

- M uyn l t s ; k hiu ca m uyn l m

Ta c d = m. Z
M uyn ca bnh rng cng ln th bnh rng cng ln. Hai
bnh rng mun n khp c vi nhau th bc rng t phi bng
nhau, ngha l m uyn phi bng nhau. Cc kch thc kt cu
ca bnh rng u c lin quan n m uyn. Do m uyn

l tham s quan trng ca bnh rng. M uyn ca bnh rng c

tiu chun ho TCVN - 1061- 71.
- Chiu cao rng:
L chiu cao tnh t y rng n nh rng, k hiu l h.
Chiu cao rng chia ra: Chiu cao nh rng ha = m v chiu
cao y rng ht = 1,25 m. Chiu cao nh rng tnh t vng
chia n vng nh, chiu cao y rng tnh t vng y
n vng chia. Ta c cng thc ca ng knh vng nh v
vng y ca bnh rng hnh tr nh sau:
da = d +2 ha = mZ + 2m = m (Z +2)
dt = d - 2ht = mZ - 2,5 m = m (Z -2,5)
Hnh dng ca rng (Prfin) l ng cong phn nhiu l ng thn khai ca ng trn. V kt cu ca bnh rng phc tp
nn bnh rng c v theo quy c TCVN- 13 - 78
8.1.3. quy c v bnh rng
Theo TCVN 13-78 Quy c v bnh rng nh sau:
A. quy c v bnh rng tr
1. quy c v 1 bnh rng tr.
* Bnh rng tr c v theo quy c nh sau:
-Trn hnh chiu:
+ Vng trn ng sinh nh rng c v bng nt lin
m.
+ Vng trn ng sinh chia v bng nt chm gch mnh.
+ Khng v vng trn v ng sinh chn rng.
- Trn hnh ct dc trc ca bnh rng (Mt phng ct
cha trc ca bnh rng) v ng sinh chn rng bng nt lin
m, phn rng b mt phng ct ct qua quy c khng k
hiu vt liu trn mt ct (khng gch mt ct vo phn rng
ca bnh rng).
- Hng rng nghing, rng ch V c v bng 3 nt lin
mnh, nghing so vi trc mt gc .
B

dt

D = m.z

2. quy c v mt cp bnh rng tr n khp.

* c im:
- 2 bnh rng n khp phi
c cng mun m.
- Hai vng trn chia phi
A

tip xc nhau.
- Khong cch trc A gia 2
bnh rng:

A =

D D
1
2
2

* Quy c v:
- Trn hnh chiu ng sinh v vng trn nh rng c v
bng nt lin m.
- Trn hnh ct (Mt phng ct cha trc ca 2 bnh rng)
quy c rng ca bnh ch ng che khut rng ca bnh b ng
do nh rng ca bnh b ng c v bng nt t.
3. quy c v bn v ch to bnh rng.
Trn bn v ch to bnh rng ngoi cc hnh biu din cn
c bng k ghi cc thng s cn thit ca bnh rng nh:
mun m, s rng Z, hng rng, gc nghing....
Th n g s c h t o
2 x 45

1,5 x 45

M ul

m =3

Gc n kh p

S rng

Z =65

Php tuyn chung

L = 69,1- 0,15

Dung sai
L
S rng o

- 0,15

201-0,2

+0,2

+0,5

24 0

30 0

-0,01

40-0,035

6
R5

Yu cu k t hut

R31,5

1. m bo khng ng tm ca 201
v 40-0,035 cho php sai lch <0,1.
2. khng vung gc gia ng tm 40
v i mt u 201 cho php sai lch <0,1.
3. Lm c n c nh sc bng vt 1x45.
nhm Rz40.
4. o s n rng cho php sai lch <0,1.

R5

20
30

N =8

Ng i v
Kim tra

Tr ng THCN Vit c

Bnh r ng l n my t ut l a
Vt liu: C 15 - 32
h

1,2

1
2

TL:

B. V quy c thanh rng

1. Khi nim: Khi bnh rng c bn knh tng n v cng
th bnh rng s tr thnh thanh rng, khi vng nh, vng
chia v vng chn u tr thnh ng thng.
2. Quy c v:
Quy c v thanh rng tng t nh quy c v bnh rng tr.

c- Quy c v bnh rng cn:

- Quy c v 1 bnh rng cn.
Rng ca bnh rng cn hnh thnh trn mt nn. V vy
kch thc ca rng v m uyn thay i theo chiu di ca
bnh rng, cng v pha nh nn kch thc ca rng v m
uyn cng b.
Cch v quy c bnh rng cn tng t n cch v quy c bnh
rng tr, tuy nhin ch v vng chia y ln ca mt cn ( Hnh
10-7)

k2
C2

d2

d2'
dm2

- V quy c 1 cp bnh rng cn n khp.

C1

k2

C2

k1

d1

d1'
dm1

d- Quy c v bnh vt- trc vt:

1- Bnh vt:
Rng ca bnh vt hnh thnh trn mt trn xoay c ng
sinh l mt cung trn ( Mt xuyn) ng knh ca vng chia v

m uyn c tnh trn mt phng vung gc vi trc ca bnh

vt v i qua tm xuyn. Cc kch thc khc ca bnh vt c
tnh theo m uyn nh trng hp bnh rng tr.
Quy c v bnh vt nh sau:
- Vng trn ln nht ca bnh vt v bng nt c bn, khng
v vng nh (da). Vng chia (d) l vng tnh m un v
bng nt chm gch, khng v vng y dt ( Hnh 10-9)

d1'

- Trc vt:
Rng ca trc vt c dng ren vt, trc vt c ren mt hai hay
3 u mi. M uyn ca trc vt bng m un ca bnh vt n
khp. Cc kch thc khc ca trc vt c tnh theo m un.

b1

Quy c v trc vt tng t nh trng hp bnh rng tr. Tuy vy

trn hnh chiu ca trc vt quy nh v ng sinh mt y
ren bng nt lin mnh ( Hnh 10- 10)
Hnh 10-11 l cp bnh vt v trc vt n khp.
8.2 V quy c l xo:
L xo l chi tit d tr nng lng, dng gim xc, p cht,
o lc....
8.2.1 Cc loi l xo: (Hnh 10-12)
a. L xo xon c: L l xo hnh thnh theo ng xon c
tr hay nn, cn c theo tc dng ca l xo, ngi ta chia l xo
xon c ra cc loi:
L xo nn, l xo xon v l xo ko. Mt ct ca dy l xo
l hnh trn, hnh vung hay hnh ch nht.
b. L xo xoy phng: L xo hnh thnh theo ng xoy c
phng dng lm dy ct.
c. L xo dp: L xo gm nhiu tm ghp vi nhau dng trong
cc c cu gim xc, nht l t.
d. L xo a: L l xo gm nhiu a kim loi ghp chng
ln nhau.
8.2.2 Quy c v l xo:
L xo kt cu phc tp nn c v quy c theo TCVN 14- 78
a. Hnh chiu v hnh ct ca l xo xon tr ( Hay nn)
trn mt phng chiu song song vi trc ca l xo, cc vng
xon c v bng cc ng thng thay cho ng cong.
b. i vi l xo xon tr (hay nn) c s vng xon ln hn 4
vng th quy nh ch v mi u l xo mt hoc hai vng
xon ( Tr cc vng t) Nhng vng xon khc c v bng nt
chm gch qua tm mt ct ca dy trn ton b chiu di v
cho php rt ngn chiu di ca l xo.
c. Nhng l xo c ng knh hay chiu di dy l xo bng
2mm hay nh hn th c v bng nt c bn, mt ct ca
dy l xo c t en.
d. i vi l xo xoy phng v s vng xon ln hn hai vng
th quy nh v vng u v vng cui, phn tip theo ch v
mt on bng nt chm gch ( Hnh 10- 13)
e.i vi l xo a c s a ln hn 4 th mi u v mt
hoc hai a, ng bao cc a cn li v bng nt mnh.
f. i vi l xo dp, quy nh ch v ng bao ca chng l.
( Hnh 10- 15)
Bn v ch to l xo:

Trn bn v ch to l xo, ngoi hnh biu din v kch thc

ca l xo cn c bng k t gc phi pha trn bn v. Bng
k ghi cc thng s ch yu ca l xo nh: S vng lm vic, s
vng xon ton b, hng xon ca l xo.... tip xc d dng
vi cc chi tit khc v phn b lc mt cch u n , l
xo nn c mi phng i 3/4 vng xon v thu ngn bc ca
vng xon hai u l xo. ( Vng t)
Khi lm vic vng xon c bc ngn ny khng c tc dng
n hi. Tng s vng ca l xo n1 bng tng s vng lm vic
v s vng khng lm vic.
n1 = n + (2 x

3
4

) = n +1,5

Hnh 10- 16 l bn v ch to l xo nn mi phng

8.3 V bi:
Trong my mc hin i ln l b phn dng rt ph bin
kt cu v kch thc ca ln c tiu chun ho.
8.3.1 Phn loi:
- bi, a tr, a kim, a cn, chn.
- Cu to ca ln:
ln thng gm 4 b phn: Vng trong, vng ngoi, con ln
v vng cch. Vng trong lp vi trc my. Vng ngoi lp vi
thn my. Cc con ln chuyn ng trong rnh ca vng trong v
vng ngoi. Vng cch dng ngn cch cc con ln vi nhau.
8.3.2 V quy c v dng s :

Cu hi:
1. Th no l m un ca bnh rng? Nhng thng s no
ca bnh rng c lin quan n m un?
2. Cch v quy c bnh rng tr nh th nao?
3. So snh cch v quy c gia cc loi bnh rng tr, bnh rng
cn, trc vt, v bnh vt
4. Quy c v phn n khp ca bnh rng nh th nao?
5. Trnh by cch v quy c cc loi l xo xon, l xo a v
l xo phng
Bi tp
1. V bn v ch to bnh rng cn bit b = 25 -0,14
= 550 18',
moay = 60 - 0,74 , Dc = 163,60 0,095 , di

l = 80 - 0,74 , di phn moay 55- 0,34 , m = 4 , Z = 40