You are on page 1of 5

07/05/2015

ComCinciaModelagemmatemtica:ocontidoeoresidual

Matemticaparaprodutividade

MiguelTaubeNetto

Editorial:
Modelose
Modelagens
CarlosVogt
Reportagens:
Modelosmatemticos
esimulaes
computacionais

Peixestransformados
emnmeros

Modelosdesvendam
crisedapesca

Empresastambm
utilizammodelagem

Modelagemna
previsodotempoe
doclima

Simulaespara
protegeromeio
ambiente

Auxliodamodelagem
medicina

Umcaminhoparaa
intelignciaartificial

Algoritmoparaver
futebol

Aaptidopelamatemticamaisnaturaldoquesepensa.
Antesdeconhecermosoperaesmatemticascomfraesj
dispomosderecursoslingsticospara,porexemplo,estabelecero
significadodasomade"ummeio"mais"umtero"usandoo
conceitofsicooueconmicodasexpresses"ummeio"e"um
tero",motivadospelanecessidadeprticadeobterajunodessas
"quantidades",expressandoo"resultado"destajuno(operao)
poroutraexpresso,quetambmcontmumsignificadode
quantidadeequecompatvelcomarealidadedoambientefsicoou
econmicoemquesto.
Emoutraspalavras,anoodequantidadeesuastransformaes
socomunicveiscomosrecursosnaturaisdenossalngua.
Assimsendo,entomaisimportanteaprenderportugusdoque
matemtica?
Umarespostaplausvelaestaperguntaadequequalquer
aprendizadoestimulanossacapacidadedecomunicaoque,porsua
vez,abrenovasopesdeaprendizado.
Nohdvidadequealngua,emsuasvriasmanifestaes,deve
serobjetodecontnuoaprendizado.Tenhoaopiniodequeas
empresasseriammaisbeneficiadasseseustreinamentos,mesmoos
denaturezatcnica,fossemfortementedirigidosparao
aprimoramentodoportuguscomorecursodecomunicaodeidias
eemoes,nosentidomaisamplo,semcompromissoscom
ideologiasdegestoempresarial.
Nocontextodesteartigo,amatemticavistacomoumconjunto
evolutivoderecursosdecomunicaoparatratarproblemas
prticos.
Amatemtica,noentanto,noconstrudaapenaspormotivos
prticos,mastambm,eprincipalmente,pelaliberdadede
abstraocientfica.
Ousodamatemticaemadministrao,economia,sociologia,
engenhariasecinciasreconhecidocomonecessrio.Nemporisso
osprofissionaisdessasreasdeixamdesevaleremdaexperinciae
daintuioprofissionalparaanalisarseusproblemas.Naconfluncia
deconhecimentos,ondequantificaoeordenaosonoes
essenciaisanlisedeproblemas,amatemticarecurso
necessriomasnosuficiente,umavezqueaformalizao
matemticaprecedidaesucedidaderecursoslingsticose

http://comciencia.br/reportagens/modelagem/mod12.htm

1/5

07/05/2015

ComCinciaModelagemmatemtica:ocontidoeoresidual

Modelagememsica

Artigos:
Matemticaparaa
produtividade
MiguelTaubeNetto

Modelagembaseada
emimagens
PauloCezar
Carvalho
tomodeBohr,rato
delaboratrio...
RobertoCovolane
LiLiMin

Modelagemaplicada
sadepblica
HyunMoYang

Dinmicade
populaces:de
angstromsa
quilmetros,deonsa
"sapiens"
WilsonCastro
FerreiraJr.
Poema:
Mximamnima
CarlosVogt

Fontes

Crditos

princpiosprofissionaisparacaracterizaodoproblemaemfocoe
paraencaminhamentodesuassolues.Esteprocessodearticulao
deconhecimentoschamadode"modelagemesoluode
problemas".A"modelagemmatemtica"parteounoda
modelagemesoluodeproblemas,conformeosaspectosde
quantificaoeordenaosejammaisoumenoscomplexos.
Nareadegestoempresarialamodelagemmatemticaexerceum
papeldeimportnciacrescente,porvriasrazes:

1. Abundnciadeinformaespropiciadaspelacapacidadedos
computadoresdeadquirir,armazenareprocessardados.
2. Maiorintegraodeprocessosprodutivosemcadaempresae
entreempresas(SupplyChainManagement).
3. Conscientizaosobrequalidadeeprodutividade,com
necessidadedeanlisesestatsticasdasrelaesdecausae
efeitoecomaconstruodesistemasdeapoioadecises
estratgicas,tticaseoperacionais.
4. Reestruturaoderesponsabilidadesgerenciaisparamaior
flunciadedecisesinterfuncionais(vendas,produo,
logstica,suprimentos).
5. Revisodesistemasdecustoscujasdistoresso
evidenciadaspelasmudanasdasrelaesentremodeobra
etecnologia.
Opapeldainformticanasempresasfirmourazesnadcadade60.
OsCPD's(CentrosdeProcessamentodeDados)comosseus
mainframeseambientescomarcondicionadoeramtratadoscom
altaprioridadenasempresas.Comeouaaeradainformticae
novasprofissessurgiramcomumcertograudemodismo,mascom
inegvelinflunciasobreamelhoriadodesempenhodasempresas,
especialmentenareaadministrativa,noquedizrespeito
confiabilidadeerapideznoprocessamentodedados.Nestapoca
eralimitadoointeressedediretoresdeproduopelainformtica.
Todavia,emalgumasindstrias,comoadopetrleo,porexemplo,
houvegrandesinvestimentosemplanejamentodoabastecimentoe
produoderefinarias,ondeeramconstitudoscentrosde
planejamentocomcomputadoresdeltimageraoeequipesde
centenasdeplanejadoresutilizandotcnicasmatemticas,comoa
programaolinear,desenvolvidanasdcadasde40e50.Esses
centroseramcaroseinviveisparaamaioriadasempresas.Assim,
ousodoscomputadoresnasdcadasde60e70sedirigia
predominantementesaplicaesdeprocessamentodedadospara
setorescomocontasareceber,contasapagar,recursoshumanos,
etc,combaseemoperaesmatemticassimples.
Nadcadade80aparecemosmicrocomputadoresque
desmitificaramosCPS'sedemocratizaramainformtica.Os
computadorespessoais(PC)passamaterlugarnasmesasdecada
funcionriodasempresas.Asboasconseqnciasdestarevoluo
tecnolgicasoinquestionveis,masumaspectonegativoserevelou
comaperdadedisciplinanageraoemanipulaodedados
corporativos.
Nadcadade90foipossvelrecuperaradisciplinacorporativade
informaesatravsdossoftwaresdegestoempresarial.Nesta
pocahouveacentuadodeclniodospreosdehardwareemelhoria
dastecnologiasdebancosdedados,apontodesepermitira
proliferaoderedesdecomputadoresinterligadospreservandoas

http://comciencia.br/reportagens/modelagem/mod12.htm

2/5

07/05/2015

ComCinciaModelagemmatemtica:ocontidoeoresidual

iniciativasdeusodosPC's,mascomrigorosadisciplinana
integraodeinformaesnonvelcorporativo.
Reaparecenestapocaacomunidadedeinformticaqueperdera
suaimportnciacomadecadnciadosCPD's.
Pesadosinvestimentosforamrealizadosnadcadade90emtodoo
mundonossistemasERPEnterpriseResourcesPlanning,queso
softwaresdegestoempresarial,comdiversosmdulos,cobrindoas
vriasreasdeatividadesdasempresas(recursoshumanos,contas
areceber,contasapagar,suprimentos,logstica,produo,vendas,
etc).Essessistemaspermitemoregistrodetodasastransaesda
empresaougrupodeempresas,deformaaevitarrepetioe
incoernciadedados,possibilitandorecuperaodetodasas
informaesgeradas,segundoumahierarquiadeusurios
previamentequalificadoseautorizados.Sodenominados
softwarestransacionais,nosentidoemquesuafuno
predominanteassociadaaoregistroerecuperaodetransaesque
ocorremnoambienteempresarial.
Decertaforma,suafunopassiva,emborasejambasepara
alimentarsistemasdeapoioadecises,cujafunocomplementar
aaogerencialnaanlisedeinformaesedelineamentode
alternativasnosprocessosdecisrios.
Algunsmdulosdeapoioadecisesforamincorporadosnos
sistemasERPofertadosnomercado.ocasodomduloMRP
MaterialRequirementPlanningquejnadcadade70erautilizado
paraplanejamentoecontroledemanufaturasqueenvolvemvrios
componentes,submontagensemontagensfinais.Amatemtica
usadanomduloMRPsimples,masaampliaodeseuescopo
requertcnicasdeprogramaomatemticadeelevada
complexidadealgbricaecomputacional.
AsimplantaesdossistemasERPsolongaserequerema
contribuiodeempresasespecializadasemgestoempresarial.
Assimsendo,osfornecedoresdeERP,tipicamenteempresasde
software,sepactuaramcomempresasdegestoempresarial.Este
pactoentregestoeinformaofoidegrandesucessopelosseus
prpriosmritosepormarketingcompetente.Umcerto"terrorismo"
comoo"bugdomilnio"acelerouaadoodossistemasERP,que
foramapresentadoscomoaalternativaseguradedefesacontrao
"bug",atravsdareposiodetodosossoftwares"bichados".
NohdvidadequeossistemasERPcontribuemparaaevoluo
tecnogerencialdasempresas.Todavia,algunserrosdeimplantao
contribuemparafreqentesfrustraes,especialmentenasreasde
produo.
ArigidezdosERPmaisfacilmenteaceitanasreas
administrativas.Osprocessosdeproduotmespecificidadesde
difcilrepresentaoporsoftwareprmoldado.aquiquese
tornamnecessriasasmodelagensmatemticasdeproblemas
empresariais.
Astcnicasdemodelagemmatemticaemempresassofortemente
influenciadaspelapesquisaoperacional,quedispedeum
conjuntodeabordagenseferramentasalgbricas,emparticulara
programaomatemticaqueenglobaaprogramaolinear,a
programaonolinear,eaprogramaointeira.Aotimizao
combinatriaincluiaprogramaointeira,assimcomotcnicas
http://comciencia.br/reportagens/modelagem/mod12.htm

3/5

07/05/2015

ComCinciaModelagemmatemtica:ocontidoeoresidual

evolutivasdebuscadesoluescomoalgoritimosgenticos,branch
andboundebuscaTabu.Simulaodigitaldesistemas,teoriade
filas,anlisedeenvoltriadedados,sotambmfreqentemente
utilizados.Aestatsticapartefundamentaldoacervode
conhecimentosrequeridos.
Amodelagemmatemticanasempresastrabalhatipicamentecoma
representaodeprocessosdecisrios.Porexemplo:Quanto
produzirdecadaproduto,emcadafbrica,paraatendimentomais
lucrativodasdemandasprevistasnosprximosdiasemeses,nas
vriasregiesatendidaspelaempresa?Comoequilibrarsuprimento
edemandasemincorreremaltoscustosdeestoquesdematria
prima,produtosintermedirioseprodutosacabados?Como
abasteceroscentrosdedistribuio?
EstaproblemticahojedenominadaSupplyChainManagement
(gestodacadeiadesuprimentos).Aimportnciadamatemtica
nestecontextoestnarepresentaomaisabrangentedos
condicionantesdetrabalho,tratandosimultaneamenteosefeitosde
milharesdevariveisdedeciso,calculandoosseusvaloresde
maneiraquetodososcondicionantessejamrespeitadose,alm
disso,fazendoqueumdadondicededesempenho(lucro,por
exemplo)sejamaximizado.
Linguagensdemodelagemmatemticafacilitamaconstruode
modelosdecisriosesualigaocombasededados.Destamaneira
podemosinverterocaminhodedesenvolvimentodesistemasde
apoioadecises,comeandocomoproblemaespecficodaempresa
emvezdedistorceroproblemaparaadaptarsoftwareprmoldado.
Aprticamostraqueessecaminhomaisrpidoemaisseguro.O
knowhowfundamentalpararealizlonoestnosoftwaremasna
habilidadedeconstruirosmodelosdecisrioseencontrarumaboa
tcnicamatemticapararesolvlos.
Surgeaquiumnovofocoparadesenvolvimentodesistemasde
planejamentoecontroledasatividadesempresariais:asdecises.O
tripologestoinformaodecisoconstituiabaseda
TecnologiadeDecises,querepresentaaconflunciade
conhecimentosprticosetericosparamelhortratarosproblemas
deorganizaesmodernascomplexas.
Oambientedetrabalhodoanalistadedecisesconstitudopor
linguagensdemodelagem,pacotesdeestatstica,linguagensde
simulao,solversespecializados,interaescomusuriose
fornecedoresdesoftwaredegestoevivnciaprticacomclientes,
almdepermanentecontatocomosavanosdetecnologiade
informaesegestoempresarial.
MiguelTaubeNettoPhDemEngenhariaIndustrial,TheUniversity
ofMichigan(EUA),1972MestreemEngenhariaMecnica,ITA,
1967EngenheiroAeronutico,ITA,1963ProfessorTitulardo
DepartamentodeMatemticaAplicada,UNICAMP(tempoparcial).
PresidentedaUniSomaMatemticaparaProdutividadeS.A.Atuana
readeengenhariadaproduoemodelagemmatemticade
sistemas.Autorganhadordo1995FranzEdelmanAwardoferecido
peloINFORMSInstituteforOperationsResearchandtheManagement
Sciences.

http://comciencia.br/reportagens/modelagem/mod12.htm

4/5

07/05/2015

ComCinciaModelagemmatemtica:ocontidoeoresidual

Atualizadoem10/02/2002
http://www.comciencia.br
contato@comciencia.br
2002
SBPC/Labjor
Brasil

Contadordeacessos:

http://comciencia.br/reportagens/modelagem/mod12.htm

5/5

You might also like