Professional Documents
Culture Documents
MA TRN
M U
Ta bit ma trn gp phn vo vic nghin cu l thuyt h phng
trnh tuyn tnh. By gi ta tip tc tm hiu ma trn su hn na; c
bit nghin cu mi lin h gia ma trn v nh x tuyn tnh. Ta s thy
rng, ma trn v nh x tuyn tnh lin h mt thit vi nhau. Khi c
nh hai c s ca hai khng gian vect th mt nh x tuyn tnh gia
hai khng gian y cho mt ma trn v ngc li, mt ma trn xc nh
mt nh x tuyn tnh duy nht.
Nh c ma trn m ta xc nh c gi tr ring v vect ring mt nh
x tuyn tnh; do xc nh c nhng khng gian con bt bin ng vi
nhng gi tr ring. Ma trn cng xc nh nhng dng nh x tuyn tnh
c bit c dng n chng Vi nh cc php bin i i xng, bin
i trc giao. Tri li, nh cc vect ring v gi tr ring ca nh x tuyn
tnh m c th a ma trn tr v dng n gin; l ma trn cho.
Ni dng ca chng ny l:
- Cc php ton trn cc ma trn;
- Ma trn nghch o ca mt ma trn vung;
- Gi tr ring, vect ring;
- Cho ho mt ma trn.
Bn c cn nm vng nhng vn ny v chng c p dng vo
ngay chng sau v trong nhiu lnh vc khoa hc khc.
hc tt chng ny bn c cn nm vng nhng kin thc v
khng gian vect v nh x tuyn tnh.
Trong cun sch ny ta k hiu tp hp cc ma trn kiu (m,n) vi
cc thnh phn trong trng K bi Mat(m.n)(K).
183
Ch : V () l mt c s ca W nn cc thnh phn an c xc
nh duy nht; do ma trn A c xc nh duy nht.
V d 1. Gi s Iv = V V l ng cu ng nht ca khng gian
vect V, v () = { 1,..., 2,..., n} l mt c s bt k trong V. Khi :
Do ma trn ca IV i vi c s () l:
184
I c gi l ma trn n v.
Ma trn vung I = (aij) c gi l ma trn n v nu
Do ma trn ca f i vi hai c s ny l
Hn na, ma trn ca f l A.
2) C nh hai c s trong V v W. Vi mi fHomK(V, W), f xc
186
187
188
189
2.3. Php tr
nh ngha.
Ma trn (-1) A c gi l i ca ma trn A. K hiu l A.
Vi hai ma trn A v B, tng A + (-B) c gi l hiu ca A v B.
K kiu A - B.
Nh vy, vi A = (aij)(m,n) v B - (bij)(m,n) ta c: - B = (- bij)(m,n),
A - B = (aij-bij)(m,n).
190
mn iu kin 2X + A = B.
Gii. p dng mnh 2.4, cng - A vo hai v ca ng thc 2X +
A - B, ta c :
191
Quy tc nhn hai ma trn. Mun tm thnh phn cik ca ma trn tch
AB ta phi ly mi thnh phn aij ca dng th i trong ma trn A nhn
vi thnh phn bjk ca ct th k ca ma trn B ri cng li.
C th m t bi s sau:
Ch :
1) Theo nh ngha, tch AB ch c xc nh khi s ct ca ma trn
A bng s dng ca ma trn B.
2) Php nhn ma trn khng c tnh giao hon.
192
hay
X = TY.
i vi hai c s ny l
ta ca vect V i vi c s () v ta ca f( ) i vi c s
() c vit di dng ma trn ct ln lt l
Th th
Mt khc
AX.
194
hay
AX = b.
V d 6. Gi s A = (aij)(m,n) v In l ma trn n v cp n. Khi :
196
5 17 11
10 7 29
- Tnh A - B tng t.
- Tnh 6A.
Chn MODE ma trn:
Gii.
Thao tc nh khi lm tnh cng.
197
b) Dng my tnh in t
Ta thc hin theo chng trnh MATHEMATICA 4.0.
A = {{3, 5,II}, {- 4, 0, 9}}
Mn hnh xut hin:
Out[1]= {{3, 5,11}, {-4, 0, 9}}
B={{ - 8, 12, O},{14, - 7, 20}}
Mn hnh xut hin:
Out[2]= {{ - 8, 12, 0},{14, - 7, 20}}
A+B//1MatrixForm
Mn hnh xut hin:
A-B//MatrixForm
Mn hnh xut hin:
198
6A//MatnxForm
199
200
Ta xt nh thc
c ma trn nghch
V d 2. Trong Mat2(R) ma trn A =
5
3
. Tht vy, ta c:
o A-1 =
202
Gi s li b 0 v
t bjk =
A kj
trong Akj l l phn b i s ca thnh phn akj ca
A
ma trn A (xem nh ngha 4.1, Ch. I). Xt ma trn vung B - (bjk), hay
Tm cc phn b i s
A11 = 11, A12 = - 3, A13 = - 6, A21 = -15, A22 = 5, A23 = 8, A31 = - 3,
A32 = 1, A33 = 2.
204
vo bn tri (phi) ca A.
Php bin i 2) chnh l nhn ma trn
205
vo bn tri (phi) ca A.
Php bin i 3) chnh l nhn ma trn
vo bn tri (phi) ca A.
Hn na d thy rng cc ma trn P, Q, R, S u khng suy bin. Do
ta c nh l sau:
nh l. Nu thc hin nhng php bin i s cp nh nhau trn ma
trn khng suy din A v ma trn n v I m A bin thnh I th I bin
thnh A-1.
206
Chng minh. Nh nhn xt trn khi thc hin nhng php bin i
s cp trn cc dng ca ma trn A thc cht l nhn vo bn tri A mt
s hu hn nhng ma trn dng P, Q, R. Gi B l tch ca nhng ma trn
nhn vo bn tri A nh th c 1, ta c BA = I. Suy ra:
B = A-1
Theo gi thit, ta cng ng thi nhn B vo bn tri ca I v c:
BI = B =A-1.
V d. Tm ma trn nghch o ca ma trn
1
:
2
Nhn dng th ba vi ba vi
3
ri cng vo dng th nht, nhn dng th
2
1
ri cng vo dng th hai:
2
Tm ma trn nghch o
208
Gii. To ma trn
B = {{3,1,0,7},{6,-2,2,1},{5,1,7,0},{-4,3,8,-5}}
Mn hnh xut hin:
Out[1] = {{3,1,0,7},{6, - 2,2,1},{5,1,7,0},{- 4,3,8, - 5}}
Tm ma trn nghch o:
Inverse[B]//MatrixForm
Mn hnh xut hin:
209
2) Gii h Cramer
V d 4, mc 2.5, cho cch vit h phng trnh di dng ma
trn
AX = b
trong A l ma trn ca h phng trnh, X l ma trn ct cc n, b l
ma trn ct cc hng t t do.
T suy ra:
X = A-1b.
211
TB = AS.
V cc ma trn chuyn kh nghch nn t suy ra:
B =T-1AS.
Gi s B T-1AS, A l ma trn ca f i vi hai c s () v ()
S v T l nhng ma trn khng suy bin. Coi S v l ma trn chuyn t
c s () sang c s () no , cn T l ma trn chuyn t c s ()
sang c s () no . Khi T-1 l ma trn chuyn t c s () sang
c s (). Theo nhn xt trc nh l, S v T-1 ln lt l ma trn ca
cc nh x tuyn tnh 1v v 1w. Theo mnh 1, mc 2.5, B l ma trn
ca 1w.f.1v
l ma trn ca t ng cu f. V V i vi c s { 1, 2} ca V.
Tm ma trn ca f i vi c s gm cc vect:
Ta gi l ma trn cho.
Khi f( j) = ajj j v ni rng j l mt vect ring ca f, cn li l
gi tr ring ca f ng vi vect j.
214
Gi s ma trn ca t ng cu f. V V i vi c s () l
Theo v d 4, mc 2.5,
C th hn l:
hay
iu ny chng t mt t ng cu m ma trn ca n l A =
218
ta c: k1 = - 3, k2 = 1, k3 = 3.
Vi k1 = 3, h phng trnh (**) l h:
6
5
7
c, c).
5
7
c, c) hay
5
c
(6, - 7, 5). l khng gian sinh bi 1.
5
Vi k2 = 1, gii h
220
ta c: k1 = - 9, k2 = k3 = 9.
Vi k1 = - 9, gii h
221
a) Tm gi tr ring.
b) Tm vect ring.
Gii. a) Tm gi tr ring
B={{1,- 4,- 8},{- 4,7,- 4},{- 8, - 4, 1}}
Mn hnh xut hin ma trn:
Out[1]={{1, - 4, - 8}, {- 4, 7, - 4},{- 8, - 4, 1}}
Eigenvalues[B]
Mn hnh xut hin:
Out[2]={-9,9,9}.
b) Tm vect ring:
To cc ma trn nh trn. Nu c ma trn trn mn hnh th khng
cn to na.
tm vect ring nh lnh:
Eigenvectors [B]
222
223
6. CHO HO MA TRN
Nh ni trc 5, khi cho ma trn ca mt t ng cu i vi
mt c s no , ta mun tm nhng c s m i vi chng ma trn
ca t ng cu cho c dng p nht- dng cho. Khi ta ni
rng ma trn cho cho ho c.
6.1. nh ngha
Mt ma trn vung c gi l cho ho c nu n ng dng vi
mt ma trn cho.
V d Ma trn
1 1
v B =
2 1
2 0
ta c: T-1 =
0
3
1 1
224
a) Cho ho ma trn.
b) Gi s ma trn cho va tm c l B. Hy tm ma trn T B =
T AT.
-1
6.3. nh l
Gi sa l mt ma trn vung cp n; k1, k2,..., kp l cc nghim ca
a thc c trng \A kI\, mi l s bi ca nghim ki, vi mi i {1,
2,..., p}, m1 + m2+...+ mp = n, tc l:
227
TM TT
Chng ny nu ln cc quy tc tnh trn tp cc ma trn.
Php cng hai ma trn cng kiu v php nhn mt ma trn vi mt
s c thc hin trn cc thnh phn tng ng. Tp hp cc ma trn
cng kiu l mt K-khng gian vect.
Nhn ma trn A = (aij)(m,n) vi ma trn B = (bjj)(n,p) c ma trn C =
(cik)(m.p)
vi
229
BI TP
Trc ht nhc li rng c s chnh tc ca khng gian vect Ra l c
s gm cc vect:
khng gian.
b) Tm ma trn ca f i vi c s () gm cc vect
3
1 = (1, 1, 0), 2 = (0, 1, 1), 3 = (1, 0, 1) ca R v c s chnh
tc () ca R2.
231
Tnh :
a) A + B - C;
b) 2A - 7B;
c) 3A + 5B - 2C.
9. Cho hai ma trn:
- B xc nh?
12. Cho:
233
A =
Tnh f(A).
18. Cho AB l tch ca hai ma trn A v B. Chng minh rng: t(AB)
= tB.tA.
19. Gi () v () ln lt l c s chnh tc ca hai khng gian R4 v
R3. Cc nh x tuyn tnh f: R4 R3, g: R3 R3 xc nh bi:
234
235
Hy tm ma trn ca f i vi c s () gm cc vect:
Ma trn ca t ng cu y: V V c ma trn i vi c s () l
Tm ma trn ca f i vi c s ().
28. f v g l hai t ng cu ca khng gian vect R2. Ma trn ca f
3 5
. Ma
i vi c s gm hai vect 1 = (1, 2), 2 = (2, 3) l A =
4
3
. Tm ma trn ca t ng cu f + g i vi c s { 1, 2}.
6 9
236
6. CHO HO MA TRN
34. Trong cc ma trn sau ma trn no cho ho c? Nu c hy
a n v dng cho.
237
239