You are on page 1of 64

csif;a&mifjcnf

trsKd ;bmom? omoemtusKd ;


o,fydk;aqmifrnf

rmwd
rmwdum

hJ avQmufxm;vTm
2
Ak'"rbmoma&;r*Zif; ygvutzG\
wpfvif wpfr,m;pHepfEiS -hf -(qvdik ;f eaAGe;D )
4
trSwf (14)
ud,
k cf sif;pmw&m;ESiihf g;yg;oDv(aiGaX;-[oFmw) 7
9
tD,efoif;qke\
f "rc&D;-- (qvdik ;f 0dpm&)
tar;ESihf tajz (t,f'w
D mtzGUJ )
15
rusnf;udik ;f t&Icd sif;&GmESiAhf 'k o
moem(OD;jrifah xG;) 17
y&d,wpd mar;yGu
J sif;yoif-h ("ry gvq&ma&T)
19
ol\omoemjyKrSww
f rf; (udak '0g-r[l&mawmif) 22
csif;Ak'o
moeygvutzGUJ u xkwaf 0onf/
uRefaf wmfu
h kd vTwaf y;yg(jynfEh pS v
f iG -f tvk)H
29
www.chinyaungchi.com
aomujidr;f enf; 3-enf; (taEG;ocif)f
31
e-mail : chinyaungchi.ygn16@gmail.com
aygif;ul;wHwm;MuD;--(ZvyfjzL-wm&J&mG )
32
r*Zif;Mo0g'gp&d,q&mawmfrsm;
moem(qvkid ;f aemapmf) 33
1/ b'Eu0dE? uefom,mausmif;wku
d ?f Munfjh rifwidk d odik ;f Muyfaus;&GmESiAhf 'k o
41
2/ b'EOmPbd0Ho? yd#ue,lya'oausmif;? rpd;k ty&apwemrsm; (qvkid ;f a&Tvif;)
wpfO;D wnf;aomom;udk --(0daoo)
44
&drw
f u
dk ?f rEav;NrdKU/
tqdk;jrifjcif;?taumif;jrifjcif;ESifh--(aevif;nD) 46
3/ t&SifeErmv? (armifaEGxeG ;f -aygufacgif;)
y&[dwqdik &f m-- (ocifu,
kd af wmfvif;)
47
4/ t&Sifpeukkrm&
m&(a&TBwd*H armifp)H
pifumylu tdro
f mtvIEiS -hf (tufpaf u&Sev
f ed ;f ) 50
t&SifOwr? (taEG;ocif)
5/t&S
toufMuD;aom ausmif;xdik b
f ek ;f MuD;--(ok'E) 52
tBuHay;em,ursm;
1/ OD;azvde;f armif;? 2/ OD;xef;bl? 3/ OD;&Sed ;f vde;f xef;? pnf;pdr\
f vm&mESihf vm;&m (qvkid ;f a&Tvif;)
55
4/ OD;wifatmif? 5/ OD;tGraf rmif;?
vlrsKd;pkrsm; raysmufu
f ,
G af &;(a&TMwd*aH rmifp)H
59
63
t,f'DwmtzGJU t,f'DwmcsKyf-udkEdkif;(csif;awmif)? owdoaH 0* t&Sief m&'ysHveG f
tvSL&Sipf m&if;
38
aoa&Smifcsif;?
wm0efct
H ,f'w
D m-aoa&S
t,f'w
D mtzGUJ 0ifrsm;- csif;pnfol? qvdkif;aemapmf uAsmESifhpmnGefh? qvdik ;f armifvuFm(aygufacgif;)-5?
OD;0if;wif11? avvGi&hf u
G 0f g13? pdeMf uKdi(f ayguf)-14?
yHkESdyfrSwfwrf;
OD;wifatmif? Ou|? csi;f Ak'o
moeygvutzGYJ qkjrwf0wD-16? pmayc&D;oGm;-25? ok,Ofn-kd 28?
(vufrw
S -f 01215)? (74 tcef; (2)? ajrnDxyf? uRef; t&SiZf m*&d,-43? qvdik ;f eD0ikd -f 64
awmvrf;? prf;acsmif;? &efuek Nf rKd Uuxkwaf 0onf/ OD;atmif csif;a&mifjcnf&edkifaomyif&if;vdyfpm
ausmx
f ;l (trSw-f 00167)? jrwfyef;&*Hk yHEk ydS w
f u
kd ?f trSwf trSw7f 4? ajrnDxyf? uRefawmvrf;? prf;acsmif;/ zke;f (17)? &efajy (10)vrf;? 3-&yfuu
G ?f omauwNrdKUe,f? 01-500735? 09-30004979/ 09-799679959
&efukefu tzHk;ESifh twGif;pmom;rsm;udk yHkESdyfonf/ pmayeef;awmf? oDwmeDvmpmay? pmayAdrmefta&mif;qdik ?f
yg&rD p may/rd w f a qG p may?/r-b-o ta&mif ; qd k i f ?
2016-Mo*kwfv ? yxrtBudrf tkyfa&-1100?
&Gmrpmoifwu
kd /f wdw
hk iG v
f nf; &edik yf gonf/

csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

trS w f p Of - 14

A
avQmufxm;vTm
2016 azaz:0g&D 13 ? 14 &ufrsm;wGif
rauG;wdik ;f a'oMuD;?rif;bl;c&kid ?f rif;bl;jrdKU? a7Tawmif
"f rm &Hak usmif;wdu
k f ?usi;f yaom]]csi;f oHCoEdy gw}}pkn
H D
pnf;a0;yGo
J MYkd uGa&mufawmfrv
l mMuaomoHCmawmfrsm;
YJ avQmufxm;vTm/
tm;?csif;Ak'omoeygvu tzG\
+
+
+
&dak oav;jrwfpmG avQmufxm;tyfygonfb&k m;/
k pD nf;
,ckusif;yvsuf&adS om ]]csif;oHCoEdy gw}} pHn
a0;yGrJ mS yxrtMudr[
f q
k akd omfvnf; wynfah wmfrsm;\
od&rdS w
S o
f m;csut
f & 'kw,
d tMudr[
f k qdo
k ifo
h nfxifyg
onfb&k m;/ 20? 2? 2003 wGif &efuek ?f Munfjh rifwikd f
jrKd Ue,f? uefom,mausmif;wdu
k f q&mawmft&Siu
f 0dE
OD;aqmif &efuek w
f ikd ;f twGi;f &Sd te,fe,ft&yft&yfrS
MuaG &mufow
D if;oH;k awmfrMl uukeaf om csi;f oHCmawmfrsm;
teuf qufo,
G
f &orQudk yifzh w
d u
f m ]]csif;oHC
oEdygw}} tcrf;tem;udk oHCmtyg; 20-cefYjzifh
usif;ycJyh gonf/
wpfEikd if v
H ;kH twdik ;f twmudk rvGr;f jcKH onft
h jyif
MuaG &mufaom oHCmtyg;a& enf;yg;vifu
h pm; vGwv
f yf
yGiv
hf if;rIr&Sad o;aom tcsdew
f iG f csif;oHCmawmfrsm;
pnf;vH;k nDnw
T af &;ESihf csi;f Ak'b
mom xGe;f um; wnfwhH
a&;udk tajrmftjrif&Sd&Sd t&JpGefYaqmif&GufcJhjcif;jzpf
,ckusif;yaom oEdy gwESihf ,SOv
f Qif &nf7,
G cf sufEiS hf
tESpo
f m&wlnyD gonf/ xdt
k crf;tem;udk yxrtMurd [
f k
owfrw
S yf gu xdpk Ofu aqmif&u
G cf o
hJ rl sm;udk *kPjf yK&m
a&muf o vd k vuf q if h u rf ; wm0ef , l o nf h
oabmvnf;jzpfrnf[k ,lqygonf/
xdpk Ofu awGqykH u
GJ kd t&if;cHum csif;Ak'b
m
om0ifrsm; wpwp awGUqHq
k ufo,
G f pnf;vH;k Mu&mrS
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

12-2-2012 aeYwiG f csif;Ak'o


moeygvu tzGu
hJ kd
zGpYJ nf;Edik cf u
hJ m ,aeYwikd f &nf&,
G cf sufrsm;udk taumif
txnfaz:aeygonfbk&m;/ tzGJYu csif;a&mifjcnf
Ak'" rr *Z if;udv
k nf; 3-vwpfMurd f xkwaf 0vsu&f ydS gonf/
xdkrSwpfqifh oHCmawmfrsm; qufoG,fpnf;vHk;Mu
csif;oHCoEdygw ay:aygufvmaom csif;omoe
ordik ;f uGi;f qufrsm;udv
k nf; jrifawGUae&ygonfb&k m;/
ae&mwGif csif;awmifwef; 6-ESpo
f moem
jyKcJo
h l oufawmf-87? 0gawmf-67 &Sad eaom armfvjrKd if?
"ry gvausmif;wdu
k ?f csif;ygvuMo0g'gp&d, q&mawmf
OD;eEr mvmu]]tzGUJ zGUJ zdYk vG,o
f avmuf? wnfwzhH Ukd cufcw
J ,f}?
wnfwEhH ikd af pumrl wu,ftvkyv
f yk w
f hJ tzGUJ rsKd ;jzpfzYkd cufcJ
w,f}} [k Mo0g'ay;cJzh ;l onfukd azgufonfcswifjy
vdyk gonfb&k m;/
jrefrmEdik if w
H iG f y&d,wd? y#dywd? y&[dw (yoH k ; vH k ; ) vk y f i ef ; rsm; aqmif & G u f a wmf r l M uaom
csif;&[ef;awmfrsm;pGm&Sad eygonf/
odkYygaomfvnf; tcsdKUcsif;&[ef;awmfrsm;rSm
rdrw
d \
Ykd y"gevkyif ef;rsm;udo
k m tm&Hpk u
kd af qmif7u
G af wmf
rlMujcif;aMumifh aomfvnf;aumif;? tcsKd UrSm i,fpOfup
&yf&GmaqGrsdK;rsm;ESifh a0;uGmum csif;pum;arhavsmh
oG m ;MurI a Mumif h csif ; tjzpf jrG w f [ az:xk w f & ef
0efav;aeMujcif;aMumifhvnf;aumif;? tjcm;aomt
aMumif;rsm;aMumifhvnf;aumif; ywf0ef;usifuyif
csif;q&mawmfrsm;[k rodcMhJ uyg/
odaYk omfvnf; arG;uif;puyif AvlrsKd;Mum;odYk
a&mufomG ;aom BvlrsKd ;uav;i,frmS MuD;vmaomtcg
AvlrsdK;pum;wwfajrmufjyD; ? BvlrsdK;pum;arhoGm;
rnfjzpf&m xdo
k jYkd zpf&rkH QESihf xdu
k av;onf AvlrsdK;jzpf
roGm;Edik f [laom oabmw&m;udv
k nf;aumif;?
rdrw
d Ykd y"gevkyif ef;udk aqmif&u
G af wmfr&l if;yif
csif;&[ef;awmftjzpfjrGwf[jcif;onf 0HomEk&udw
rdrdtrsdK;udk tpOfojzifh apmifha&Smuf&ma&mufjyD;?
OmwumeOfZo*Fa[m aqGrsKd ;nmwdwt
Ykd m; axmufyMhHunfh
&I&ma&mufonf[al om oabmw&m;udv
k nf;aumif;?
tjcm;vlrsdK;&[ef;awmfrsm;uyif csif;rsm;tm;

trS w f p Of - 14

tyifyef;cH omoemjyKMuao;&m? rdrw


d u
Ykd csif;&[ef;
awmfrsm;[k jrGw[
f jcif;rSm csif;xJwiG Af 'k b
mom0ifyif
r&S[
d k xifrw
S rf mS ;&SmMuao A[kow
k acgif;yg;vGe;f olwUkd
trSeo
f ad p&ef taumif;qH;k om"ujyjcif;jzpfonf [laom
oabmw&m;udv
k nf;aumif;?
xdkoabmw&m;rsm;ukd oabmaygufawmfrl
vmMuaomaMumifh csi;f &[ef;awmftjzpf 0rf;ajrmuf0rf;
om xifxifay:ay: jru
G [
f vmaom csi;f &[ef;awmftcsKd U
&Sv
d mMuaMumif;od& wynfah wmfrsm; vdu
I v
f u
Id v
f v
JS JS
Munfn0dS rf;ajrmuf&aMumif; avsmufxm;vdyk gonfb&k m;/
jrefrmEdik if w
H 0Sr;f wGif csif;vlO;D a& 1-oef;0ef;
usif & S d & m?Ak ' b mom0if csif ; vl O D ; a& 2-od e f ; 6aommif;&Sad Mumif; rSww
f rf;rSw&f mrsm;t& od&ygonf
bk & m;/ rauG ; wd k i f ; a'oMuD ; ? yJ c l ; wd k i f ; a'oMuD ; ?
&cd k i f j ynf e ,f ? csif ; jynf e ,f a wmif y d k i f ; wd k Y w G i f
csif;Ak'bmom0ifrsm; t"du ysHYESHYaexdkifMuygonf/
csif;vlO;D a&\ 4-yHk 1yHo
k nf Ak'b
mom0ifrsm;jzpfMuyg
vsucf si;f xJrmS Ak'b
mom0ifr&S adS o;vm;[kar;Mujcif;vnf;
awGUMuHKaeMu&ygao;\/tb,faMumif,
h ckwikd f xdo
k Ykd
awGUMuHKaeMu&ao;onfukd tajz&Smoifyfh gonfb&k m;?
tcsdKYu t*Fvdyfe,fcsJUaMumifh csif;awmif
wpfcv
k ;kH eD;yg; bmomjcm;jzpfomG ;onf[k ajymqdak eMuyg
onf/ 1948-vGwv
f yfa&;&aomtcg csi;f awmifa'oae
csif;vlO;D a&\ 20-&mcdik Ef eI ;f rQom bmomjcm;jzpfMu
usef 80-&mcdkifEIef;ausmfrSm ewfudk;uG,folrsm;ESifh
Ak' bmom0ifrsm; jzpfaMumif;od&ygonf/ 1988ta&;cif;rjzpfrw
D iG f csi;f jynfe,f uefyufvufjrKd Ue,ff
&GmvH;k usGwf bmomjcm;&Gm[k 2-&Gmom&Scd ahJ Mumif; a&Srh D
aemufrDOygoum csif;vlMuD;tcsdKh\ ajymjycsuft7
od&ygonf/ vGwv
f yfa&; &jyD;aemuf ESpaf ygif; &0cefu
Y mvtwGi;f csif;jynfe,f\ 70-&mcdik Ef eI ;f ausmf
(tcsKd Uu 80-&mcdik Ef eI ;f [kq)kd bmomjcm;jzpfomG ;ygonf/
olwu
Ykd awmfveG ;f vdv
Yk m;? rdrw
d u
Ykd nHv
h eG
f vm;[kvJ
oH k ; oyf o if h o nf [ k x if y gonf b k & m;/ rd r d w d k Y
nH h z sif ; tm;enf ; cJ h r I r sm;ud k e,f c sJ U rsm;tm;
tjypfyHkcsjcif;onf ol&Jabmenf;rI? owdaMumifrI?
trSew
f &m;udk vufrcHr[
I k omoersdK;qufopfrsm;u
qdMk urnfukd &Supf zG,jf zpfyg onfb&k m;/
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

tpGe;f a&muft,lo;D tcsKd Uu csi;f rSev


f Qif olwhkd
bmom0ifcsnf;omjzpf&rnf[lvnf;aumif;?Ak'bm
omu Armbmom ? olwb
hkd momurS csi;f bmom [l
vnf;aumif;? csif;jynfe,fudk olwdkhbmomjynfe,f
jzpfap&rnf[
l vnf; aumif; ajymifajymifwif;wif;
wpfrsKd ;? yke;f vsKd ;uG,f vQKd ;wpfo,
G ?f rD',
D mrsm;rSwenf;
aMuG;aMumfvyI &f mS ;rIrsm; &Sad eygonf/
tcsdKUbmomjcm;wdo
Yk nfow
l \
Ykd bmomt,l
0g'udk a[majymydUk csaom enf;vrf;jzifh omru? vlrsKd ;a&;?
pDymG ;a&;?tdraf xmifa&;?Edik if aH &;udpr sm;udck w
k ;Hk vkyt
f ok;H cs
vQuf Ak'bmom0ifrsm; tm;enf;,kwfavsmhap&ef
w&Hrvyf tm;xkwMf udK;yrf;aeMuygonf/ onfwu
Ykd kd
tjyif tE &m,f[k qdEk ikd yf gonfb&k m;/
tjcm;wpfzuf ESpaf ygif; 70-ceft
Y wGi;f csi;f Ak'
bmom0ifrsm; pnf;pnf;vHk;vHk;vufwGJrIuif;rJhum?
zmod z mom aygh a ygh q q aexd k i f v mcJ h r I r sm;onf
vnf;aumif;? tmPm&SiftcsdKh\ bmoma&;qkdif&m
rSm;,Gif; qHk;jzwfvkyfudkifrIrsm;onfvnf;aumif;?
omoemjyK trnfct
H csKd U\ omoemzsuf vky&f yfrsm;onf
vnf;aumif;? pDymG ;a&;tMuyftwnf; Edik if aH &;y#dyu
rsm;onfvnf;aumif;? rD;avmif&mavyifjh zpfapcJyh gonf/
onfwu
Ykd kd twGi;f tE &m,f[k qdEk ikd yf gonfb&k m;?
,cktpnf;ta0;yGJvm t&SifoljrwfwdkYonf
twG i f ; tE &m,f ? tjyif tE &m,f w d k Y u d k
wm;qD;umuG,f&ef rSefrSefuefuefavhvmoHk;oyf
pDraH qmif&u
G af wmfrEl ikd Mf urnf[k ,HMk unfarQmv
f ifah Mumif;
avQmufxm;&if; ed*;kH csKyfygonfb&k m;/
csif;Ak' omoe ygvutzGJU
12-2-16

trS w f p Of - 14

D
3

O
wpfvifwpfr,m;pepfESifh

csif;"avhxHk;wrf;
qvdkif;eaAGeD;

wpfvifwpfr,m;pepfudk a,bk,stm;jzifh
oH;k oyf&vQif aumif;rGeaf om pepfwpfcyk ifjzpfonf/
vl O D ; a&ayguf z G m ;rI tqrwef r sm;jym;&avatmif
rde;f rrsm;pGm,laom pepfrw
S pfqifh bmoma&;vTr;f rd;k
0g;jrd K rI v k y f v d k a om tE & m,f r S umuG , f E d k i f a om
pepfvnf;jzpfonf/ odaYk pumrl csi;f tygt0ifwikd ;f &if;om;
tawmfrsm;rsm;\ tdraf xmifr"I avhukd qefUusiaf eojzifh
jyefvnfoHk;oyfoifhaMumif;? Oya'wGif vlenf;pk
wdik ;f &if;om;rsm;twGuf cRif;csufwpfck xnfo
h iG ;f oifh
aMumif; wpfvifwpfr,m; Oya' rlMurf;tjzpf&pdS Ofu
pma&;olwifjyajymqdck b
Jh ;l ygonf/ odaYk omf t&mrxifcyhJ g/
xdpk Ofu pmjzifah &;om;wifjycJrh I rjyKcJjh cif;rSm pma&;olwYkd
onf trsdK;?bmom?omoema&; OD;aqmifvrf;nTerf I
atmufwGif pnf;vHk;nDnTwfpGm aejy&rnfjzpfjcif;?
wifjyp&mrsm;udk pmjzifh a&;om;wifjyvsif tjyifoUkd
aygufMum;oGm;ygu qefu
Y sizf ufrsm;twGuf ud;k um;p&m
&oGm;Edik jf cif;wdaYk Mumifh eIwjf zifo
h m tMujH yKwifjycJyh gonf/
,ckrx
l pkd Ofu ajymqdw
k ifjycsurf sm;udk aysmufysuf roGm;
apvdkjcif;?ajymqdkwifjycJhygvsuf vpfvQL&IchJMuojzifh
wdkif;&if;om;pn;fvHk;nDnGwfa&;udk xdcdkufvmvQif
jyefvnfo;kH oyfoifah om tcsujf zpfjcif;wdaYk Mumifh pmudk
a&;om;&jcif;jzpfygonf/
csif;wkdif;&if;om;wdkYteuf rsdK;EG,ftcsdKUonf
wpfvifwpfr,m; oabmrsdK;usifo
h ;kH jcif;&Sad omfvnf;
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

rsKd ;EG,t
f awmfrsm;rsm;onf (wpfvif? r,m;rsm;) pepfukd
usio
hf ;kH cJMh uaMumif; avhvmawGU&S&d ygonf/
tac:ta0:tm;jzifw
h pfvifwpfr,m;pepfukd
Monogamy [kac:onf/ wpfcsdefwnf;wGif vif
(od k Y r [k w f ) r,m;wpf O D ; xuf y d k ,l a ompepf u d k
Polygamy[kac:onf/csi;f wdo
hk nf vifwpfO;D wnf;u
r,m;wpf O D ; xuf yd k j yD ; ,l j cif ; ud k v uf c H u sif h o k H ; Mu
aomfvnf; r,m;wpfO;D wnf;u vifwpfO;D xufyjkd yD;
,l j cif ; ud k r l vuf c H j cif ; vH k ; 0 r&S d a y/ xd k Y a Mumif h
Polygamypepfudk usifhoHk;onf[kqdkaomfvnf;
(wpfvif?r,m;rsm;) pepfuo
kd m usifo
h ;kH (wpfr,m;?
vifrsm;)pepfukd vufcjH cif;r&Sad y/
csi;f wko
Yd nf cufxef Murf;wrf;aomawmawmif
a'orsm;f yifyef;qif;&Jaom toufarG;rI vkyif ef;rsm;udk
vkyu
f ikd cf MhJ u&onfjzpf&m use;f rma&;apmifah &Smufrv
I nf;
tvGet
f m;enf;nHzh si;f vSojzifh taotaysmufEeI ;f rsm;
vlYoufwrf;wdkMu&onf/ vlOD;a&enf;yg;cJhMuonf/
awmif,mpdu
k yf sdK;jcif;ESifh trJvu
kd jf cif;wdu
Yk o
kd m t"du
vkycf MhJ u&onf/ trJvu
kd &f mwGiv
f J usm;? 0H? awm0ufwYkd
u jyefvnf&efro
l jzifh aoqH;k rI? jyif;xefaom 'Pf&m
&rIrsm; MuHKawGU&avh&Sdonf/ xdkYtjyif rsdK;EG,fpkrsm;
tcsif;csif;wefc;kd tmPm jydKifqikd v
f
kd jzpfap? e,fajrvk
jcif;aMumifjh zpfap jyif;xefaomwdu
k yf MJG uD;rsm; jzpfymG ;avh
&S&d m ppfab;aMumifh trsdK;om;rsm;aoqH;k rIEeI ;f MuD;rm;cJh
onf/
xdktaMumif;rsm;aMumifh avsmhenf;oGm;aom
vlOD;a&udk jyefvnfjznfhwif;Edkif&efESifh rdrdwdkYrsdK;EG,f?
rdrw
d Ukd &yf&mG \vlO;D a&tiftm;(ManPower)udMk uD;xGm;
ap&eftpOfojzift
h m;xkwMf udK;pm;aeMu&onf/
rsdK;EG,u
f kd qufco
H t
l jzpfjzpfap ? ay;&efEiS hf
&&ef udpr sm;wGif wm0ef&o
dS t
l aeESijhf zpfap a,musfm;
(trsdK;om;)rsm;udo
k m owfrw
S o
f nf/ Oyrm AvlrsdK;
a,musmf ;ESihf B vlrsKd ;rde;f rwdYk vufxyfMu&m arG;vmaom
om;orD;tm;vHk;udk AvlrsdK;[komowfrSwfonf/
DvlrsdK;a,musfm;ESifh E vlrsdK;rdef;rwdkYvufxyfMu&m
arG ; vmaomom;orD ; tm;vH k ; ud k D vl r sd K ;[k o m
owfrw
S o
f nf/a,musmf; (trsdK;om;) onf rsdK;EG,u
f kd
qufco
H t
l jzpf &7Sad om tcGit
hf a&;jzpfonf/ csif;wd\
Yk

trS w f p Of - 14

vlrsKd ;owfrw
S af &;wGif ujym;[lr&Sad y/ zciftrsKd ;udo
k m
owfrw
S o
f jzifh ujym;[l r&Sjd cif;jzpfonf/
rdom;pkwpfcw
k iG f zcifu acs;,lcahJ om Opm aiG
aMu;udk om;rsm;om jyefqyf&efwm0ef&o
dS nf/ orD;rsm;
xdw
k m0ef r&Sad y/ zcifu jyefvnf&&ef&adS om aMu;G jrrD sm;?
tcG i f h t a&;rsm;ud k om;rsm;uom awmif ; qd k c G i f h ?
&ykid cf iG &hf o
dS nf/ orD;rsm;f xd&k ykid cf iG rhf &Sad y?onfwrYkd mS
ay;&ef E S i h f & &ef u d p r sm;wG i f a,musf m ;rsm;uom
wm0ef&adS om oufaojyK nTe;f qdck sufrsm;jzpfonf/
txufyg "avhx;Hkh pHrsm;udk aemufcu
H m;csyf
taejzifh od&adS vhvmxm;rSom csif;wdo
Yk nf (wpfvif?
r,m;rsm;) pepfukd bmaMumifh usio
hf ;kH Mu&ovJ qdak om
tajzudk odEikd rf nfjzpfonf/
1/tcsdKUaom tdraf xmif&iS rf rsm;onf
om;orD;rsm; rxGe;f um;Muay/umvtwkid ;f twmwpfck
xd apmifq
h ikd ;f rS om;or;D rxGe;f um;vQif rdrw
d rYkd sKd ;EG,\
f
tiftm;avsmhyg;jcif; rjzpfap&efESifh ay;&ef? &&ef
udprsm;udk wm0ef,lol? qufcHol arG;zGm;ap&ef
tjcm;trsdK;orD;wpfOD;ESifh vufxyfaygif;oif;avh
&SMd uonf/ odaYk omf yxr r,m;MuD;udrk l tdraf xmifpk
MuD;\ tdrf7SifrtMuD;tuJtjzpf qufvufxm;&Sd
r,m;i,frsm;u &kad oav;pm;Mu&onf/ ayw0wKf
xdu
k o
hJ aYkd om Zmwfvrf;rsm;&Syd gonf/
(rSwcf suf/ /csif;wdu
Yk sdeq
f &J mfyif exDom;cg;
(aoygap)[kqjkd cif;xuferm;om;cg;(aysmufu,
G yf gap)
[kqjkd cif;udk yd
k pdwq
f ;kd Mu\/tav;teufxm;Mu\/
om;a,musmf ;rxGe;f um;ojzi?frh sKd ;qufaysmufu,
G o
f mG ;
jcif;on t
f vGeMf uD;us,faom &mZ0if&ikd ;f rI[,
k q
l
Muonf/ &mZ0if&idk ;f rIukd (axmif7u
S u
f ;D ) [kac:onf/
xd"k avhtwdik ;f qdak omf pm&;olvo
J rD;rsm;omxGe;f um;
ojzif?h axmif&u
S u
f ;D [k qd&k rvdk &Sad cs\/ odaYk omf Ak'
w&m;udk MunfnKd aomoltaejzifh tm;i,f0rf;enf;pdwf
r&So
d vdk aemufxyf tjcm;rde;f r,l&efvJ tvsOf;rsSyif
pdwu
f ;l r&Sad y/ pma&;&jcif;rSmvJ t,lo;D tpGe;f a&muf
bmomjcm;tcsdKUu Ak'b
momonf csif;wd\
Yk "avhukd
&dkufcsdK;zsufqD;ojzifh Ak' bmomxJhodkY r0iftyf[k
wd;k wd;k wpfrsdK;? us,fus,f wpfzkH pnf;&H;k aeMuonfukd
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

G
tped*Hk; tqHk;ed'gef;
qvdkif;armifvuFm
(aygufacgif;)
_ rif;&JUb0? b,fupvJ
igvnf;rod? rif;rod/
_igh&UJ b0? b,fupvJ
rif;vnf;rod? ig rod/
_b0tp? rodMuvnf;
b0ed*;kH ? vrf;tqH;k um;?
vH;k 0{uef? razmufjyef
trSeyf if&?dS wu,f&/dS
_Ak'a 'oem? "rp mpk
avhvmrSwo
f m;?usifMh uHymG ;u
rjcm;vH;k vH;k ? vrf;ed*;kH
tqH;k odrnfwnf;/
owdjyKapvd
k jzpfonf/ trSet
f m;jzifx
h t
kd pGe;f a&muf
bmomjcm;rsm;uom csif ; "avh t awmf r sm;rsm;ud k
&du
k cf sdK;zsufq;D cJMh ujcif;jzpfonf/)
2/orD;rsm; xGe;f um;ygaomfvnf;?om; rxGe;f
um;ojzifh tjcm;trsdK;orD;udk xyf,jl cif; jzpfonf/
odaYk omf r,m;Mu;D udu
k mG &Si;f jcif; rjyKMuyg/ opm &S&d q
dS uf
aygif;oif;jcif;omvsif taumif;qH;k [k,q
l avh&MdS u
onf/
3/ nDtudw
k pfO;D OD; aoqH;k oGm;ygu aool\

trS w f p Of - 14

use&f pfaom ZeD;udk &Siu


f secf ahJ om nDtpfukd wpfO;D OD;u
jyef vuf x yf , l a vh & S d o nf / xd k o d k Y , l o l o nf
r,m;Mud;&SdjyD;jzpfygu (wpfvif? r,m;rsm;) pepfudk
usio
hf ;kH ol jzpfavawmhonf/
xdkodkY ,ljcif;onf csif;vlhtzGJUpnf;twGuf
tvGeaf v;eufaom t"dyg ,fuakd qmifonf/ rde;f r,l&m
wGif xdrk ed ;f rtwGuf r*FvmaMu;rsm;udk owdo
hk rD;\
rdbrsm;tm; ay;tyfcMhJ ujy;D jzpf\/odjYk zpf rkq;kd rudk ,l&ef
aool\ nDtpfurkd sm;om toufqikd q
f ;kH jzpfaomaMumifh
jyef,cl iG &hf o
dS nf/ oufqikd o
f u
l r,laomaMumifh tjcm;ol
u ,lcahJ omf r*FvmaMu;rsm;udk jyefvnfawmif;qdyk ikd f
cGifhr&Sday/
aemufwpfcsurf mS tdraf xmifO;D pD; a,musmf ;om;
r&Sad wmhaom rdom;pkwiG f tdraf xmifO;D pD;a&muf&v
dS mjcif;
jzpfonf/ ydrk akd v;eufaom taMumif;csif;&m wpf&yfrmS
zcif r J Y o G m ;aom uav;rsm;onf ol p d r f ; ud k
yaxG;awmfpyfjcif;xuf zcif\ nD(odrYk [kw)f tudt
k m;
yaxG;awmfpyfjcif;onf zcifuo
hJ Ykd yd
k &if;ES;D tm;xm;
&aom tcsuaf Mumifv
h nf;jzpfonf/
(rSwcf suf/ / rde;f raoqH;k ygu? xdrk ed ;f r\
trodrYk [kwf nDrudk tdraf xmifr&Syd gu rkq;kd zdu
k jyef,l
avh&o
dS nf/ rdcifro
hJ mG ;aom uav;rsm;tzdYk tjcm;olprd ;f udk
rdaxG;awmfpyf&jcif;xuf rdcif\ tr? odrYk [kwf nDrudk
rdaxG;awmfpyf&jcif;u ydrk akd umif;rGeo
f nf[k ,lqMujcif;
aMumifh jzpfonf/ rSeo
f ifo
h avmufvJ rSeyf gonf/)
4/csif;awmifwef;\ vlt
h zGUJ tpnf;wGif 0D&,
d
MuD;rm; MuH&nfzef&nf&Sdoludk wefzdk;xm;Muonf/
ysif;&dnHhzsif;oludk uJh&JUavh&SdMuonf/ 0D&d,MuD;rm;
MuH&nfzef&nf&o
dS o
l nf a&T? aiG? em;buf? tdrMf uD;?
tdraf umif;? EGm;aemuf? aoewf pojzifh jynfph akH vh&o
dS nf/
xdo
k o
l nf olyikd q
f ikd af om Opm "ersm;udk r8FvmaMu;tjzpf
wifoiG ;f owdkhorD;ESifh owdkhorD;\ rdbrsm;u
oabmwlvsif vufxyfxyd ;f jrm;cGi7fh o
dS nf/ ysi;f &dnzhH si;f
rdef;rudkyif vkyfauR;Edkifjcif;r&Sdojzifh vlydsKMuD;tjzpf
aeoGm;vdkolwdkYudk csif;vhltzGJUtpnf;u vufrcHay/
qdv
k o
kd nfrmS rde;f rwpfa,mufxufy
kd ,lEikd jf cif;onf
a,bk,stm;jzifh tpGr;f tp&Sad omaMumifh ,lEikd jf cif;[k
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

,lqMuonf/
5/usm;ESirfh tcsKd ;tpm;wGi?f trsKd ;orD;OD;a&u
tvGefrsm;jym;aeygvQif r,m;udkwpfa,mufxufydk
,ljcif;jzifh aumif;usdK;udk jzpfapEdik o
f nf[k csif;wkUd u
,lqMuonf/ trsKd ;orD;wdo
Yk nf rsKd ;qufjyehyf mG ;a&;wm0ef
udk xrf;aqmifEikd o
f rl sm;jzpf xdt
k pGr;f tpudk tv[o
rjzpfapoif[
h k ,lqMuonf/ om;wpf&myifzmG ;jrifapumrl
vif r &S d j cif ; onf wH c G e f r &S d a om &xm;uJ h o d k Y
rwifhw,f[laom t,ltqudkvJ vufcHMuonf/
tdraf xmifr&So
d w
l o
Ykd nf &m*ajyjidr;f a&;wnf;[laom
jynhpf rkH I r&So
d jzifh oem;p&m[kvJ &IjrifMuonf/
tdk;ykwf? csdK;&kwfwdkYonf vlMuD;rsm;twGuf
ta&;rMuD;aomfvnf;? uav;rsm;tzdu
Yk m; tawmfyif
ta&;MuD;avonf/ tcsdKhaom "avhxHk;pHrsm;onf
uvsmPykxkZOfrsm;? tod tjrif MuD;rm;olrsm;tzdkh
ta&;rMuD;? toHk;r0ifvSaomfvnf; tE ykxkZOfrsm;
tzdkYum; tawmfyifta&;MuD;aewwfygonf/
Ak'\
w&m;awmfrsm;onf at;jidr;f csrf;omrI
udkom OD;wnfxm;ojzifh taumif;tjrwfcsnf;om
jzpfMuygonf/ avmuDxHk;"avhrsm;rSmrl tajctae?
tcsdet
f cgudv
k u
kd
f taumif;? tqd;k 'Gew
f aJG ejrJjzpf
ygonf/ csi;f "avhrsm;rSvJ taumif;? tqd;k 'Gew
f aYJG eonf/
t,lo;D tpGe;f a&mufrsm;\ aoG;xd;k vHaIY qmfru
I kd
em;a,mifomG ;olrsm;vJ renf;vSyg/ xdaYk Mumifh wpfvif
wpfr,m;pepfukd vlah bmifaumif;usKd ;twGuf usio
hf ;kH ap
zdMYk udK;pm;&mwGif Oya'tjzpf jyXmef;jcif;xuf pnf;&H;k a&;
enf;? tqHk;ray;aomenf;udkom oHk;oifhygonf/
tu,f tjcm;aomMuD;rm;onfh tE &m,faMumifh
Oya'tjzpfjyXmef;rnfqykd guvnf; wdik ;f &if;om;wd\
Yk
"avhrsm;udk cGsi;f csut
f jzpf xnfo
h iG ;f oif\
h / ohrkd o
S mAk'
bmom0ifcsif;rsm;onf Ak'b
momjrefrmh "avhx;kH wrf;
Oya't&vnf;aumif;? tjcm;aom Oya'rsm;t&vnf;
aumif; vlrsdK;aysmuf?,Ofaus;rIaysmuf&onf[k tpGe;f
a&muft,lo;D bmomjcm;rsm;\ pGypf yJG w
k cf wf?jypfwif
aoG;xd;k rIrsm;udak &Smif&mS ;Edik rf nfjzpfygonf/ (,ckpmwGif
rf if;wyfjrKd eY ,f?uefyufvufjrKd eY ,f? yJc;l wdik ;f ? rauG;wdik ;f ?
&cdik jf ynfe,f&dS csif;"avhrsm;udk tajccHygonf)
qvdkif;eaAGeD;

trS w f p Of - 14

M
udk,fcsif;pmw&m;ESifh
ig;yg;oDv
aiGaX;([oFmw)
+++bk&m;&Sifawmf?ryGihfay:vQif?vlawmftrsm;
?pdwaf umifxm;vnf;?um;ukov
kd ?f tukov
kd Ef iS ?hf
xdx
k b
kd b
kH 0? rod&?rsm;vS tjypfawG/
+++bk&m;&Siaf wmf?yGix
hf eG ;f ay:?a[maz:nTeMf um;?
jrwfw&m;aMumif?h um;ukov
kd ?f tukov
kd Ef iS ?hf xdx
k kd
b
kd b
kH 0?odMu&?rsm;vSaus;Zl;awG/
(t&SifZeumbd0Ho)
oDv(ukov
kd )f qkad ompum;udk Ak'j rwfpmG bk&m;
&Sif\ tqHk;trfwnfaom olawmfaumif; Ak'
bmom0ifrsm; aumif;pGm em;vnfMu\/
Ak'b
&k m;nTejf y rxm;ygvQi rf nfonfv
h l
ewfjA[mwdkYurQ ukodkvf? tukodkvfw&m; wdkYudk
jywfjywfom;om; wdwu
d sus nTejf yay;Edik rf nfr[kwaf cs/
taemufwikd ;f awG;ac:&Sirf sm; Philosophers
ESihf ynm&Sirf sm;onf ]]aumif;onf?raumif;yg}}good
and evil }}rSeo
f nf? rSm;onf}} right and wrong
wdu
hk kd aoaocsmcsm owfrw
S Ef ikd af tmifEpS af ygif; 2500ausmf MuKd ;pm;cJMh uaomfvnf; ,aeYtxd rSeu
f efwu
d saom
owfrw
S cf sufrsm;ukd rowfrw
S Ef ikd Mf uacs/
xif7mS ;aombmomMuD;rsm;teuf bmomMuD;
(3)cku ynwfawmf(10)yg;udt
k jrifjh rwfq;kH trSet
f jzpfowf
rS w f x m;\/bmomMuD ; (3)ck q d k o nf r S m vnf ; rl v
yxr*sL;bmom (Judaism) usr;f vm?zefqif;&Sib
f &k m;
ocif\EIwu
f ygwfawmfvm owfrw
S cf su-f [kq\
kd /
ynwfawmf(10)yg;rSm
(1)igrSwpfyg; ?tjcm;aombk&m;udk rud;k uG,&f /
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

(2)&kyw
f q
k if;wk rud;k uG,&f /
(3)bk&m;ocif\ emrawmfukd rkom;ESihf qdik
f rjru
G q
f &kd /
(4)7-&ufwiG f wpf&uf tvkyrf vky&f /
(5)rdbud&k akd o&rnf/
(6)vlt
h oufurkd owf&/
(7)olrsm;om;r,m;udrk jypfrmS ;&/
(8)ohOl pm udk rcd;k &/
(9)rkom;oufaorcH&/
(10)udk,fESifh rqdkifaomol\ ouf&SdoufrhJypn;fudk
rwyfruf&/
(u)
f ;l
bmomw&m;rsm;wGif awGUMuHKod0g' ESihf pdwu
y H k a z : 0 g ' [k E S p f r sd K ;awG U &onf / Ak ' 0 g'onf
awGMh uko
H 0d g'jzpfjy;D Ak'o
nf ud,
k w
f ikd u
f siMhf uH tm;xkw
f
rdrdodcJhonfh todudk olwpfyg;udkoifjyay;onf/
vdkufemusifhMuHoltm;vHk;onf Ak'odaomtodudk
odjrifem;vnfjyD; csrf;omoku&kd &SMd uonf/ 4if;0g'wGif
f o d j rif e m;vnf r I o nf , H k M unf r I & J U tajccH j zpf j yD ;
twif;tusyf,MkH unfcikd ;fjcif; (Blind Faith) r&Sad y/
'kwd,trsdK;tpm;u a&S;OD;a[majymolwdkY&JU
pdwu
f ;l pdwo
f ef; (conception) udk A[djk yKonht
f wGuf
wnf&jdS y;D ,HMk unfrh I (Primitive Belief) ESihf vlrsKd ;rwl
jzpf & onf h uG J j ym;jcm;em;rI r sm;ud k vuf a wG U
(ud,
k u
f m,ESi)hf qefu
Y siw
f u
kd cf u
kd zf Ykd wku
kd w
f eG ;f onfrsm;udk
awGU&onf/
tk y f p k E S p f p k & J U emMunf ; pd w f t &if ; cH a Mumif h
remvdrk ?I vufpm;acsrI? &efjidK;zGrYJ aI wGukd wd;k yGm;aponfh
vrf;nTefcsufrsm;udk bk&m;ocif\ EIwfuygwfawmf
rsm;jzpf y gonf [ k 4 if ; wd k h \ Holyusrf ; *ef r sm;wG i f
twdtusrw
S w
f rf;wifxm;onf/
(c)
oa&vvlrsKd ;(*sL;vlrsKd ;) arma&S (rd;k Zuf)onf
ynwfawmf(10)yg;udk qdik ;fEikd ;f awmifay:rS &cJo
h nf/
4if;ynwfawmf(10)yg;udk bk&m;ocif(a,[d;k 0g)u ausmuf
jym;ESpcf syw
f iG f a&;om;ay;cJo
h nfqo
kd nf/awmifay:wGif
arma&S &uf (40)MumaecJo
h nf/ awmifay:odYk 4if;wpfO;D
wnf ; om wuf c G i f h 7 jyD ; tjcm;ol r sm;wuf v sif

trS w f p Of - 14

ao'Pf c H & rnf [ k xm;jrpf x m;onf / zef q if ; &S i f


bk&m;ocifu urmavmuESifh ow0grsm;udk 6&ufEiS t
hf jyD; zefqif;cJo
h nf/
arma&Sawmifay:rS &vmaom 4if;ynwfawmf
(10)yg;udk ordik ;f ynm&Sirf sm;uodYk ok;H oyfMuonf/
ynwfawmf (10)yg;wGif yg0ifaom tcsufrsm;teuf
igrS wpfyg; tjcm;aom bk&m;udrk ud;k uG,&f ? &kyw
f q
k if;
wk rud;k uG,&f ESifh ajcmuf&uftvkyv
f yk jf y;D wpf&uftem;
,l&rnfqakd om tcsurf sm;rS wpfyg;usef tcsurf sm;onf
tD * spf w d k Y w G i f &S d E S i f h j yD ; jzpf a om rxl ; jcm;vS a om
tcsufrsm;jzpfonf [kqo
kd nf/
igrSwpfyg; tjcm;aombk&m;udkrudk;uG,f&?
&kyw
f q
k if;wkrud;k uG,&f ESihf wpf&uftem; ,l&rnfqkd
aomtcsufrsm; xl;jcm;pGmyg&Sdvmjcif;tMumif;&if;
udv
k nf;odaYk xmufjyMuonf/ atA&m[ifwYkd acwftcg
xd k u mv(a&mr?acgr?*&d w f a cwf ) ewf b k & m;
aygif;ajrmufjrm;pGmudkudk;uG,fjcif;? &kyfwktrsdK;rsdK;
(txl;tm;jzifw
h &d pd m ef&yk w
f rk sm;)xkvyk
f tMuD;tus,f
fudk;uG,fjcif;wdkY&Sdaeonf/ atA&m[ifu a,[dk;
0grSwpfyg;tjcm;udk;uG,frIudkqefYusifonf/ &kyfwkudk;
uG,rf u
I kd ud,
k x
f v
d ufa&mufyif qefu
Y sifco
hJ nf/h
tD*spfwo
Ykd nf&yk w
f u
k ;kd uG,rf I f tjcm;vlrsdK;rsm;
xuft,lo;D olrsm; jzpfMu\/ tD*spfwu
Ykd ;kd uG,o
f nfh
&k y f w k r sm;f EG m ;&d k i f ; rsm;? acG ; trsm;? aMumif r sm;?
rdacsmif;rsm;omruEGm;acs;yd;k aumifrsm;yif yg0ifMu\/
arma&SwYkd tkypf o
k nf tD*spf uRet
f jzpfjzifh ae&onfw
h idk ?f
4if;tD*spw
f \
Ykd ud;k uG,rf u
I v
kd ufrcHbJ H ]a,[d;k 0g} udo
k m?
olwUkd \wpfqw
l nf;aombk&m;tjzpfowfrw
S x
f m;Mu\/
arma&Swt
hkd yk pf o
k nf tD*spfuRefb0tjzpfae
&pOfvnf; qif;&Jyifyef;MuD;pGmem;&ufr&Sd tvkyv
f yk f
Mu&onf/ odt
Yk wGuf (6)&ufwiG f wpf&uftvkyef m;
&efqakd om tcsufwpfcsufvnf; yg0ifvmcJo
h nf/
(*)
]]jrwfpmG bk&m;? wynhaf wmfwt
hkd m; om;awG
orD;awG pHpk n
kH n
D eD hJ aysmf&iT cf srf;ompGmaejyD; aovGef
aomtcgvnf; ewfjynfodkYa&mufEdkifonfh w&m;udk
a[mMum;awmfryl gbk&m;}}
a0VK'Gg&&Gmom;wdu
hk txufygtwdik ;f avQmuf
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

xm;aom tcg jrwfpmG bk&m;u'g,um?oifwdkYtm; udk,fcsif;pmw&m;udk


a[mMum;rnf/ 'g,umwdYk ?ud,
k cf si;f pm w&m;qdo
k nfrmS
tb,fenf; [lru
l m; avmuf jrwfaomwynfh
om0uonf odUk pOf;pm;\/ pOf;pm;yHrk mS ]]igonf touf&Sifaecsifonf? raocsif?
csrf ; ompG m aecsif o nf / qif ; &J u d k p uf q k y f o nf /
wpfpw
kH pfa,mufaomolonf odYk touf&iS ?f aecsif
aom? raocsifaom ? csrf;ompGmaecsifaom? qif;&Jukd
pufqyk af om ighukd owfrnfqv
kd Qif ,if;odYk owfjcif;
udik grMudKufay/ iguvn;f touf&iS af ecsifaom ?
raocsifaom?csrf;ompGmaecsifaom ?qif;&Jupkd ufqyk f
aom olwpfyg;udo
k wfrnfqv
kd Qif ,if;odYk owfjcif;udk
olwpfyg;vnf; MudKufrnfr[kwfay/ igrMudKufaom
t&mudk olwpfyg;vn;f rMudKufay/ igonfu,
kd rf MudKuf
aom t&mjzifh tb,faMumifo
h w
l pfyg; tay:jykvyk f
oifyh grnfenf;/}} (aomwmywo
d ,
H w
k ?f a0VK'Gg&okw)f
bk&m;&Siu
f qufvufjyD; ud,
k cf sif;pmvsuf(1)olwpfyg;ydik f ypnf;udck ;kd ,ljcif;rS a&SmifMunf&ef/
(2)ol w pf y g;\r,m;ud k usL;vG e f a pmf u m;jcif ; rS
a&SmifMunf&ef/
(3)olwpfyg;tusdK;pD;yGm;ysufpD;atmif r[kwfrrSef
ajymqdjk cif;rS a&SmifMuOf7ef/
(4)&ke&hf if;Murf;wrf;aomqJa&; ajymqdjk cif;rS a&SmifMuOf&ef/
(5)taqG c if y G e f ; wd k Y E S i h f u G J a tmif u k e f ; wk d u f j cif ; rS
a&SmifMuOf&ef/
(6)jydefzsif;aom?odrfaom pum;wdkYudk ajymqdkjcif;rS
a&SmifMuOf&ef/-a[maz:qH;k rawmfrcl \
hJ /
(C)
jrwfpGmbk&m;\ tqHk;trawmfudkav;av;
eufeuf eSv;kH oGi;f qifjcif Munfah omf rdr\
d ESv;kH om;wGif
vSyaom ud,
k cf si;f pmw&m; wnfued ;f vQif olwpfyg;\
tusKd ;pD;yGm;ysupf ;D &mysupf ;D aMumif;? olwpfyg;\ cEm ESihf
toufux
kd cd u
kd ef musiaf paMumif;?olwyg;tm; pdwq
f if;&J
ud,
k q
f if;&JjzpfapaMumif;? olwpfyg;\emrnf *kPo
f wif;
nS d K ;rS d e f a paMumif ;
raumif ; rI r S e f o rQ

trS w f p Of - 14

vH;k 0jyKvkyaf wmhrnfr[kwyf g/


oD v onf vl w d k h \ ud k , f ? EI w f ? ES v H k ; ud k
aumif;pGmxdr;f odr;f aqmufwnftyfaom ud,
k u
f siw
hf &m;
pepfwpfck jzpf\/oDvonf Ak'bmomwGif tqk;H pGef
yef;wdkif r[kwf ? tajccH tkwfjrpfrQom jzpf\/
4if;ig;yg;oDvonf vlwikd ;f apmifx
h ed ;f a&SmifMuOf&rnfh oDv
]]0g&dwo
v
D }}jzpf\/ ra&SmifMuOfrapmifx
h ed ;f vQif tjypf&
dS
uH?uH\ ed,mrt& i&Jus\/ i&JrS vGwaf jrmufvm
vQifvnf; 4if;ESiw
hf al om tusdK;ay;cH&\/
(i)
,aeY urm ay:wGif wkdif;EdkifiHtrsm;&SdjyD;
,HMk unfu;kd uG,&f m bmomtrsdK;rsdK;? t,ltrsdKk ;rsdK;&SMd u
onf/ 4if;wdo
Yk nf jrwfA'k \
tqH;k trf wnfaom
Ak'b
mom0ifrsm; r[kwMf uay/ odaYk omfx;lqef;onfrmS
a&S;uar? urmuyif ig;yg;aomtusifh (ig;yg;oDv)
udk ? 4if;wd\
Yk w&m;Oya'wGif xnfo
h iG ;f jyXmef;xm;onf/
vl w d k Y o nf v nf ; 4if ; tjypf i g;rsd K ;vG e f u sL;jcif ; ud k
vufrcHMuay/ pufqyk &f &H G mS Muonf/ jypf'PfcwfMu onf/
(u) vlt
h oufowfvQif axmifwef;usonf/
aopm;aoaponf/
(c)olwpfyg;ypn;f cd;k vQif axmif'Pfusonf/
tcsdKUEdik if rH sm; vufujkd zwfypfonf/ wpfcgtpv
mrf
Edik if w
H pfck cd;k rIusL;vGeaf om uav;i,fwpfO;D \ vufukd
um;ESihf Mudwjf zwftjypfay;onf/
(*)olrsm;om;r,m;tm;jzpfrSm;vGefusL;vQif
vltrsm;vGepf mG ESmacgif;&HhI cJEiS hf ypfaygufowfonfh
"avh r sm;yif Oya'jyKjyXmef ; xm;onf r sm;&S d o nf /
wavmu Edik if w
H pfcw
k iG f olrsm; om;r,m;jypfrI usL;vGef
ol\wefqmudk oif;uGyfypfonfhtjypf 'Pfay;&ef
Oya'jyXmef;qH;k jzwfco
hJ nf/
xdaYk Mumifv
h nf; ig;yg;oDvudk ]]urmapmifw
h &m;
ig;yg;}}[kac:cJMh uonf r[kwyf gvm;/
(ud,
k cf sif;pmw&m;xm;Edik yf gap)

E
&wemrGef ? arw&Sif (a&Tjynfom) ESif
h

tD,efoif;qkef\"rc&D;
qvdkif;0dpm&
olrtrnfu Iang Tin Sung jzpfonf/
jrefrmvdkteD;pyfqHk;toHxGuf&vQif tD,efoif;qkef
jzpf\/ olrudk roDwm[kvnf; ac:Muonf/ olr\
rdb 2-yg;pvH;k rSm pdwx
f m;jrifjh rwfaumif;rGef olrsm;
jJ zpfonf/ zcifu OD;vsefreI ;f (U Lain Hmung) ?
rdcifu a': Lly Hling arG;csif; (4)OD;teuf olru
tBuD;qH;k / 17-9-77 wGif [m;cg; olrudak rG;\/
bmomjcm;tjzpf arG;zGm;vmcJ&Y aom olronf
rdbESit
hf oif;awmfwUkd \ oGeo
f ifcsuftwkid ;f t&m&m
wdik ;f rSm bk&m;tvdak wmftwdik ;f jzpfonf[k ,HMk unftm;
udk;aecJYygonf/ zefqif;&Sifudk wu,ftm;udk;NyD;?
av;av;eufeuf aoaocsmcsmqkawmif;cJYzl;onf/
(qkawmif;csufukd ypfy,fvpfvQLI rxm;ygESi?hf ta&;
w,ljyKay;yg)[k t"dyg ,fxu
G af ompum;rSm ]]em;anmif;
awmfryl g}}[k jzpfonf/ bk&m;&Sief m;anmif; awmfryl g[k
vnf; tBudrBf udrq
f ak wmif;cJzY ;l onf/

odaYk omf vufawGUjzpf&yfawGu qefu


Y sifzuf
awGcsnf; . . ./ tusifhpm&dwaumif; rGefaom? toif;
awmfrmS vlBuD;jzpfcaYJ om? tpd;k &0efxrf; zcifBuD;rSm
olr 10-ESpo
f rD;t&G,f 1987-wGif uG,v
f eG f oGm;onf/
zcifuG,fvGefNyD;aemuf vlrr,f om;orD;? (4)OD;udk
aiGaX;([oFmw) tyifyef;cH&mS azGauR; arG;cJaY om? rdcifyo
D aom? zefqif;
ud;k um;
&Siu
f kd tpOftNrJqufuyf qkawmif;cJaY om rdcifBuD;
(1)a'gwfwmrif;wifreG \
f jrwfov
D /
rSmvnf; zcifu,
G v
f eG Nf yD; 10-ESpt
f Mum 1998-wGif
(2)rif;eef(armfuRef;) Ak'\
tqH;k trawmfrsm; (30)
uG,fvGefoGm;cJYjyefonf/ rdcifaoyHkuvnf; pdwfxd
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

trS w f p Of - 14

cdu
k zf ,
G jf zpf\/ rdcifukd wdu
k &f u
kd f vkyBf uHonf r[kwf
olrtzdUk uHaumif;onf[q
k &kd rnft
h csurf mS aomfvnf;? EIwfydwfonfh taejzifh towfcH&jcif; &wemrGe?f omxGe;f jyef?Y jrwfr*Fvmpaom Ak'b
mompm
jzpfonf/ rdcifu taumif;zufocYkd sn;f qkawmif;cJaY yrJ?h apmifrsm;udk zwfEI ikd cf jYJ cif; jzpfonf/ xdpk Ofu uHEiS hf
jzpfvmwmu tqd;k awGcsnf;/
uHtusKd;ay;qdik &f m pmrlaumif;aumif; rsm;udk zwfcI iG hf
BuHKcJo
Y nf/ zefqif;&Siu
f t&m&mudk zefqif;wmawmh
olrtzdUk ar;p&mawG? qifjcifawG;qp&mawGu
r[kwEf ikd af Mumif; wajz;ajz; odjrifvmcJo
Y nf/ tpydik ;f
rsm;rsm; vmonf/ pdEm r,OmPf[k qdEk ikd yf gvdrrhf nf/
olrtzdUk Ak'b
mombke;f BuD;rsm;udk b,fvrkd S av;pm;
ouf&dSbk&m;&SifjzpfwmrSefvQif olrwdkUudk bmaMumifh
Edik jf cif;r&dcS yYJ g/ olrar;aom ar;cGe;f rsm;udk vd&k if;a&muf
rdbrJjh zpfapcJo
Y vJ/ t&m&mwdik ;f onf zefqif;&Sit
f vdk
atmif rajzbJ a0hvnfaMumifywf ajzcJMY ujzpfonf/
awmftwdik ;f jzpfw,fqw
kd m [kwEf ikd yf ghrvm;/ em;anmif;
awmfryl g[k pdeaf c: tBudrrf sm;pGm qkawmif; cJzY ;l ygvQuf
bmoma&;pmapmif r sm;ud k zwf I & ojzif h
xl;rjcm;em;jzpfc&YJ m em;anmif; rnfo
h al um wu,f&Sd vl0ifpm;udp oabmaygufvmonf/ uHEiS hf uHtusKd;
yg&JUvm;/
ay;udk em;vnfvmonf/ arwm&Sif (a&Tjynfom)\
b0ESi&hf if;&aom tawG;tjrifrsm; pmtkyu
f kd zwf&I aom
wu,ftm;ud;k cJyY gvQuf tm;ud;k &usKd; reyf
tcgwGirf l &wemoH;k yg;udk t<uif;rJq
h nf;uyfu;kd uG,f
onfrmS bmaMumifv
h /J taumif;awGcsnf; qkawmif;
Edik af om pGr;f tm;owrd sm; &dv
S mygNyD/ arwm&Sif (a&Tjynf
cJyY gvsuf? BuHKvmorQawGu tqd;k awGcsnf;jzpfaewm
om)udv
k nf; tvGeyf ifMunfnKd av;pm;rdonf/ arwm&Sif
bmaMumifv
h /J 0#fa<u;qdw
k m &daS eovm;/ csr;f omolrb
d
vl0wfrvJru
D MunfnKd av;pm;ovd?k vl0wfvNJ yD;
0ef;usirf mS arG;vmol&o
Sd vd?k arG;Ny;D Ny;D csi;f tpGeyYf pfc&H ol
aemufvJ aus;Zl;&Sit
f jzpf MunfnKd aeNrJyg[k 15-5vnf; &daS e&m 'gawGuaum zefqif;&Si\
f tvdk awmfawG
2016 wGif rtD,efoif;qkeu
f pma&;oltm; &Si;f vif;
yJvm;/ usrf;a[mif;ESiu
hf srf;opf qefu
Y sifaewm bm
jywfom;pGm ajymqdo
k nf/ arwm&Si\
f pmayESihf w&m;
aMumifv
h /J
awmfrsm;u tcsdefra&G;zwfIem,lolwdkUtm;aumif;
olr\ywf0ef;usifwiG f vl0ifpm;awG &daS ejcif; usKd;jzpfapNrJjzpf MunfndKjcif;jzpfonf[k qdkonf/
uvJ qifjcifawG;qrIukd yd
k av;eufapcJo
Y nf/ bm vlb
Y 0wGiv
f J arw&iS o
f nf aumif;rIrsm;om vkyaf ernf
omjcm;wdUk tzkUd aoNyD;vQif c&pfawmftdyaf ysmfonf[k [k roDwm ,HMk unfaeonf/
qdMk uonf/ vl0ifpm;qdw
k m vH;k 0vufcMH uolrsm; r[kw/f
olronf 2000-jynfhESpfrwdkifrDuwnf;u
odaYk omf [m;cg;wGif vl0ifpm;qdw
k m trSeyf if arG;zGm;cJzY ;l
Ak'w
&m;awmfrsm;udk ,HMk unfouf0ifaecJaY omfvJ 2000onf/ bmomjcm;awGu usrf;csuft& vl0ifpm;udk
jynfEpS w
f iG rf S o&P*Hak qmufwnf Ak'b
momtjzpf
vufrcHMuaomfvnf;? jyifyavmurl ,HkMunfoifh
&J0jhH ywfom;pGm cH,v
l u
kd o
f nf/
oavmuf ,Ho
k rl sm;vJ &daS eonf/ bmomjcm;0g't&
wapqw
kd mr&daS yrJ?h rdbawG\0dnOfqw
kd mvJ ,Ho
k u
l
olr Ak'bmom0if cH,lvdkufonfhtwGuf
&daS eMuonf/
aqGrsKd;ESihf todik ;f t0dik ;f wdUk u olrudk pdwq
f ;kd Muonf/
olr\wkefYjyefpum;rSm (aqGrsKd;awG emMunf;wmudk
olr touf 18-ESpo
f rD;wGif rif;wyfZmwdzmG ;
cHEdkifygw,f/ 'gayrJh a'goxGufpdwfqdk;wmudkawmh
udkEdlif;rmefESifh tdrfaxmifjyKonf/ udkEdlif;rmefonf
rjzpfapcsifb;l )[k jzpfonf/ 2013 Ed0k ifbm 10 wGif
Ak'b
momjzpf\/ olwUkd ZeD;armifEo
HS nf rdrw
d Ukd ,HMk unf&m
uefyufvufNrdKU Ak'* P
k &f nf q&mawmf t&Sit
f *"r
bmomudk vGwv
f yfpmG ud;k uG,af ecJMY uonf/ orD; 1(edur)u rtD,efoif;qkeftm; awGUqHkar;jref;&m
a,muf om; 2-a,muf xGe;f um;onf/
xko
d aYkd jzMum;vdu
k jf cif;jzpfonf/ cifyeG ;f u Ak'b
momjzpf
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

trS w f p Of - 14

10

vdUk ? cifyeG ;f &JU t"rpnf;H;k rI? qGaJ qmifr?I Ncdr;f ajcmufrI


wdUk aMumifh Ak'b
mom0if jzpfvm&jcif;r[kwaf Mumif;vJ
olru twdtvif;ajzqdkonf/ rdrd,HkMunf&mudk
vGwv
f yfpmG ud;k uG,f Mupwrf;[k uwd&x
Sd m;Muojzifh olr
Ak'bmom0if cH,lvmaomfvJ OD;Edlif;rmefu ydkrdk0rf;
ajrmuf[efyifr&d/S odaYk omf rSwrf w
S &f & pum;wpfceG ;f awmh
ajymygonf/
]]rif; pmzwfw,fqakd wmh? pmxJu trSew
f &m;
udk azmfxw
k Ef ikd o
f m;yJ}}
trsKd;awGu olrudk ]]rSm;ygw,f}}[k ajymap
csifMuonf/ olruvnf; rrSm;rSef;odaomaMumifh
qufqaH &;u tqifrajy/ &wemoH;k yg qnf;uyfu;kd
uG , f v mol w k d U \ Murf ; wrf ; cuf c J a om tjzpf u d k
trnfcrH &d ;kd zvm Ak'b
momwdUk urodEikd /f od&efvnf;
tm;rxkw/f
Ak'b
mom0ifjzpfvmNy;D aemuf olrpdwrf aumif;
jzpf&aomtcsuf wpfcsuu
f Ak'b
mom0ifwUkd \ aEG;axG;
aomvufurf;BudKqdrk u
I kd r&&dcS jYJ cif;yifjzpf\/ trSeaf wmh
&wemrGepf mapmifEiS hf arwm&Sif (a&Tjynfom)\ pmtkyrf sm;
udk zwf&mrSwqifh qifjcifo;kH oyf rdr\
d ud,
k yf ikd q
f ;kH jzwf
csufjzifh Ak'bmom0ifjzpfvmcJYjcif;jzpfonf/ cifyGef;
&mxl;wufzdkU odkYr[kwf rdrdtcGifhta&;wpHkw&m&zdkU
arQmfvif
h Ak'b
mom0ifjzpfvmcJjY cif;r[kw/f odaYk omf
olronf vlom;wpfa,mufjzpf trsKd;awG\ypfy,f
rIaMumifh txD;usefwmudk 0rf;enf;rdovdk? Ak'bm
om0ifwUk d\ aEG;axG;aom vufurf;BuKd qdrk u
I ak d wmh vdv
k m;
awmifhwrdonfrSm trSefyg[k rtD,efoif;qkefu
&Da0aomrsuv
f ;kH rsm;jzifh vSp[
f azmfxw
k cf o
JY nf/ [dk bm
omrSmwHk;u tm;ri,fcJY&yJ? Ak'bmom0ifjzpfvmrS
tm;i,fvmwwfwmvJ todomBuD;yg/[kq\
kd /
tjyifrmS awGU&aomoHCmESihf Ak'w
&m;awmfwiG f
awGU&aomoHCm\ uGmjcm;csuu
f v
kd J olr odvm&onf/
OD ; pG m awG U &aom tjyif u oH C mawmf r sm;ud k
&kww
f &ufrMunfnKd Edik w
f muawmh trSeyf g/ olronf
wwfprG ;f oavmuf vSLcJzY ;l onf/ tvSL&Si\
f vSLzG,f
0wKu nHch sin
f ahH ernf? tvSLcHvJ BuKd ufcsirf S BuKd ufrnf?
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

trS w f p Of - 14

arSmifaewJhae&mrSm

qDrD;wwdkifrQa0y
Qa0yg

_ aerif;vrif; tpif;pif;xuf
Ak'vrif;omavonf/

_csif;awmiftESUH omoemjyefb
Y Ykd
'drYk sm; wm0ef&adS vjyD/
_'Dwm0efukd ESv;kH om;eJU&if;vdYk
'drYk sm;csufjcif; aqmif&u
G rf nf/
_tarSmifxx
k J t,lvv
JG Ykd
tvif;aysmuf&m 'DajrvTmudk
wwdik q
f rD ;D yg0ifjyD;um
pGrf;Edkif&mrS xGef;nSdMuavm..
xrf;Edkif&mrS &kef;uefMuavmh.
omoemhtvif; tarSmifciG ;f tH/h
_trsdK;bmom omoemcspfoal wG
y&[dw ESv;kH om;jzLvSoal wG
tarSmifciG ;f wJh tvif;a&miftvSL
vufwu
JG b
l Ykd zdwaf c:,lonf
twlwl csif;awmifajrtESUH
_omoemY tvif;jzef&Y atmif
tm;aygif;rsm;pGmul
Ak'omoem wHceG x
f l
wvlvl jrifcsifprf;ygbd.
_uJ&J&ifo
h w
l Ukd a& vSr;f wufcphJ rf;yg
uefyufvufjrdKY t0if
xif;&l;yifajc&if;u apmifMh udKaer,f/

q&mOD;0if;wif (r*Fvm'k)H
11

od k Y a omf vS L ol \ apwemud k tod trS w f j yK


0rf;ajrmuf0rf;om aEG;axG;ysLiSmpGm vufcH apcsio
f nfrmS
olr\qE? odaYk omf xdo
k jYkzd pfrvmyg/ tvSL&Si\
f uG,&f mrSm
vSLzG,f0wKudk vTifhypfcsifvJ vTifhypfyg/ odkYaomf
a&SUrSmawmh vufcaH pvdyk g\/

Ak'b
momrS tjcm;bmomodYk ajymif;oGm;Muol
rsm;vnf;&d&S m rtD,efoif;qkeu
f odrYk w
S cf sufay;
onf/ tcGit
hf a&; (od)Yk arQmfvifch sufwpHw
k pf&maMumifh
Ak'bmomudk udk;uG,fvmMuolrsm;[m Ak'w&m;udk
wu,fav;av;eufeuf ,HMk unfoal wG r[kwMf uygbl;/
Ak'& UJ twGi;f u tESpo
f m&udk odo[
l m oHo&mwavQmuf
qif;&Jou
l w
kd pfrsKd;? csrf;omoluw
kd pfrsKd; cGjJ cm;
rSm csr;f omzdUk ? pdwcf s&zdUk twGuf ,HMk unfu;kd uG,Mf uwmyg/
qufqrH aI wGuv
kd J olrBuHKcJ&Y zl;onf/ Ak'" r tcsKUd udo
k m
Ak'w
&m;&JU tESpo
f m&udk rodoal wGuom tjcm;bmom
vufcEH ikd af o;aom prf;w0g;0g;umvrsm;qDu trSwf
udk ajymif;Muwmyg/
C
H mawmfwUkd \ *kPaf wmfukd
w& jzpf&yfawGaygh/ y&rwo
Ak'w
&m;awmfu av;eufreS u
f efaomfvnf;?
zwfaI vhvm oabmayguf&aomaMumifh oHCmrsm;udk
bmomj
c
m;wd
U
k
\
omoemj
y
Kenf
;
rs
m
;u
Ak
'b
mom wdUk \
oHCm&wem\ ud,
k pf m;vS,rf sm;[k MunfnKd wwfvm
f m avmufatmif
onf / ol r \csif ; trnf u d k ac:&cuf v S o nf [ k omoemjyKenf;rsm;xuf rEdiI ;f r,SOo
f tjyKoabmjzifh
rdeq
Yf zkd ;l aom yk*Kd vfwpfO;D udk pma&;ol owdjyKrdawmh aumif;rGeaf eaMumif; rtD,efoif;qkeu
jzL;q&mawmf\ w&m;awmfukd Mum;a,mifvmonf/ axmufjyonf/ bke;f awmfBuD;oif ynma&;ausmif;wGif
jzL;q&mawmfu(jrefrmtoHxGufawGom yDoatmif ynmoifvmcJaY om csif;vli,fwpf a,muf 10-wef;
rf qdMk uwm?olwUkd yaxG;pm t*Fvyd pf musawmh yDy)/ [k atmifNy;D aemuf bmomjcm;odYk 0ifa&mufomG ;um w&m;
owday;zl;onf/ csif;trnfawGuu
kd sawmh cufvcS snf a[mq&m jzpf o G m ;\/ od k Y a omjzpf & yf r sm;ud k
momtzdUk orifarG;&if; usm;pm
&JU[k xif&mjrif&mqdak eNy;D ? Edik if w
H um tac:ta0:awGukd cPcPMum;&\/ Ak'b
&if
;
j
z
pf
&
aom
oH
a
0*&zG
,?f oifcef;pm,lz,
G f jzpf&yfrsm;
u&kwpdu
k af jymqdak eoltcsKUd vJ &daS ejyefonf/uRepf w
d fr
jzpfonf/ odaYk om jzpf&yfwiG f taMumif; (2)csuf&Sd
ukeo
f rl sm;[k qd&k avrvm;/
onf[k pma&;ol oH;k oyfro
d nf/ yxrtaMumif; &if;u
]]uRefraqGrsKd;awGu;kd uG,w
f b
hJ momudrk mS ;w,fvUkd bmomjcm;rsm;u pm;0wfaea&;? ynmoifMum;a&;udk
a j y m w m r [ k w f y g b l ; / t r S e f q H k ; ? o b m 0 tcrJ7h aom ae&m tcGit
hf a&;,l&o
kH ufouf vmaeMu
tusq;kH bmom[m Ak'b
momjzpfaMumif; oabmayguf jcif;aMumifh jzpfonf/ 'kw,
d taMumif;&if;u Ak'b
mom
vmwmvdkU ajymcsifwmyg/}[kolruav;av;eufeuf zufu arwmjzifh,SOf xdxda&mufa&muf aEG;aEG;
qd\
k /
axG;axG; omoemrjyKedik rf aI Mumifh jzpfonf/
]][dkbmomudk jyef0if&if vdktyfrItm;vHk;?
rtD,efoif;qkeu
f rl rdrw
d Ukd Ak'b
momzufu
vdv
k m;rItm;vH;k jynfph o
kH mG ;r,f/ om;csif;aqGrsKd;xJrmS csKUd ,Gi;f tm;enf;csurf sm;udk tcsed rf jD yKjyifzUkd tBuHjyKonf/
ta&;ygt&ma&mufaeolawG trsm;Bu;D ? jynfwiG ;f rSma&m?
]]aeraumif;bl;qdyk gawmh? wpfO;D wnf;u vl
jynfyrSmygav/ om;awGvJ jrifjh rifrh m;rm; ynmoif&r,f/
'gayrJh ab;ywf0ef;usiu
f b,favmufay;ay;? tNrw
J rf; vTwNf yD; 5-aomif;vSLcdik ;f wmxuf? tzGUJ 0ifawG pkNyD;
f m;
awmh tvum;ray;Edik b
f ;l qdw
k modw,f/ 'Db0rSmyJ 5000-yJ oGm;vSLMuwmu vlemtwGuf ydNk yD;cGet
cHpm;&Ny;D ? oHo&mtwGuf pdwrf cs&bl;/ 'gaMumifh uRerf jzpfapw,f/ tm;ay;pum;0dik ;f ajymMuwm? qkawmif;ay;
S mG ;w,f/ aiGxuf aEG;axG;rIu ydNk y;D aysm&f iT f
a&m om;orD;awGyg Ak'b
momudyk J ud;k uG,cf siyf gw,f/ Muwm tm;&do
om;orD;awGuv
kd J ajymjzpfygw,f/ csi;f jzpf&vdUk &ke;f uef apw,f/ tJ'gudk owdjyKzdUk vdyk gw,f/}}
&vdUk tm;i,faezdUk rvdo
k vd?k (rmef)axmifzUkd vJ rvdb
k ;l
bmomjcm;wdUk onf bk&m;&dcS ;kd ausmif; tywfpOf
.. . vdkU/}}
awGUqHrk &I NSd yD; tvGepf nf;vH;k nDnw
G Mf uonfukd olru
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

trS w f p Of - 14

12

ajymjy\/ Ak'b
mom0ifrsm;rSmrl 0gwGi;f umv? oBuFef
umvavmufrmS om awGUqHEk ikd af Mumif;? xko
d aYkd wGU qHMk u
aomfvnf; bmoma&;oD;oefo
Y mjzpf vlr'I u
k r sm; udk
rQa0ajz&Sif;Edkifaom tzGJUtpnf; yHkpHr[kwfaMumif;?
pnf;&H;k rIEiS hf aEG;axG;rItm;enf;vSonf[k cHpm;&aMumif;
olru &Si;f jyonf/
pDrcH efcY rJG t
I wwfynm (tkycf sKyfr)I nHzh si;f vS aom
aMumifh aiGaMu;ESihf ypn;f Opmrsm; tavtvGihf rsm;
qHk;&HI;epfemcJYaMumif;vJ
axmufjyonf/
vl u d k v l v d k j rif w wf arw m jzif h q uf q H w wf z d k U ?
trdet
Yf mPmjzifh ajymqdk jyKrljcif;xuf ESv;kH om;xJxd
a&mufatmif qufqw
H wfzUkd vdak Mumif; om"u wpfcjk zifh
olru &Si;f jyonf/
]]tcsKdUtvSLawGrSmu vlBuD;awGudkyJ OD;OD;
zsm;zsm;auR;Muw,f? qif;&Jol? tzdESdyfcHawGxuf
csr;f omol? &mxl;&do
S u
l kd OD;pm;ay;Ny;D auR;w,f/ tJovdk
cJjG cm;qufqw
H m[m Ak'o
moemudk xdcu
kd yf gw,f/ vlBu;D
d ;l /
awGu Ak'o
moem cdik rf mNy;D om;qdak wmhjyemr&Sb
bmomvJ rajymif;awmhygbl;/ vli,fawGuawmh olwu
Ykd kd
EdSrfw,fvdkYcHpm;&wJhtcgrSm pdwf'Pf&m &oGm;jyD;?
bmomajymif;oGm;Edik w
f ,f/ tJ'gaMumifh vli,fawGukd
u&kpu
kd zf Ukd ? arwmeJU qufqzH Ukd vdyk gw,f/ rif;wdUk csi;f awG
a--muft awGvUkd trSww
f rJah jymrd&ifv?J vlrsK;d a&;qdik &f m
pdwf'Pf&mawG &NyD;? Ak'bmomudk ausmcdkif;oGm;
Edik yf gw,f/ olwUkd &ifxrJ mS Ak'w
&m;awG rcdik rf mao;awmh
tppt&m&m owdjyKzdUk vdyk gw,f/
(rSwcf su/f pma&;olonf tvSLyGrJ sm; w&m;
rQwrItjzpfq;kH ? tjrefq;kH ? a0,sm0p'u
k tenf;qH;k ?
wNyKd ifeuf auR;arG;Edik af om oD&v
d uFmAk'b
mom0ifwUkd \
auR;arG;enf;udk wifjycJYzl;onf/ tusOf;csKyf azmfjy
ygOD;rnf/ pm;vdo
k w
l Ukd onf ZvHk (1)vH;k ? ZGe;f wpf acsmif;?
rwfcu
G f (1)cGuu
f ,
kd u
l m wef;pD&onf/ xrif;td;k BuD;em;
&dS vlwpfO;D u wef;pDow
l Ukd \ ZvHrk sm;xJoYkd xrif;udx
k nfh
ay;onf/ aemufwpfO;D u [if;rsm;udx
k nfah y; onf/
tjcm;wpfO;D u rwfcu
G x
f o
J Ykd ta&aomuf[if;udck yf
xnfah y;onf/ xrif;0dik ;f rsm; cif;rxm;yg/ oifah vsmf
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

trS w f p Of - 14

V
ordkif;qdk; w&m;cH rjzpfzdkU
_wpfO;D wpfa,muf
'l;axmufusrwuf MudK;pm;
tm;rmefawGb,fvrkd sm;vnf;
Mum;rjynfh em;rxdEikd b
f ;l /
_igwd&Yk UJ aemifawmf
rax&fausmftaygif;
acwfpepfawG b,fvakd jymif;ayr,fh
tm;vH;k aumif;zdUk o,fcMhJ u/ /
_'Dordik ;f aumif;tpOftvm
igwdUk vufrmS ysuf
t&Su&f p&m ordik ;f udk ra&;vdb
k ;l /
t&dik ;f qef trke;f w&m;awGatmuf
w&m;cHukd nTew
f hJ vufnKd ;
igwdu
Yk ,
kd af y: txd;k rcH&zdk h
Ak'& 0hJ g'
jidr;f at;vSwhJ obm0udk
rsdK;qufopfqD vTt
J yf&r,ft
h a&;rSm
nDaemiftaygif;&JUvuf
tvkyv
f yk jf cif;eJq
Y uf
0if E G J c sD w uf M uygpd k U . /

avvGi&hf u
G 0f g

13

q&mvm;? Avmvm;
vmwke;f uvnf; txkyrf yg
jyefomG ;awmhvnf; txkyrf yg
xdv
k o
l nf Avm Avm/

&mwGif xdik
f pm;Muonf/ r0ao;yguxyf wef;pDEikd f
onf/ &mxl;&do
S ?l r&do
S ?l aiGaMu;&do
S ?l r&do
S l rcGjJ cm;yJ
pm;Muonf/ xrif;0dkif;jyifay;p&mrvdk? yk*Hrsm;pGm
aq;p&mrvd
k a0,sm0p'u
k tenf;qH;k jzpfonf/)
wpfO;D u aiG 5-aomif;zd;k ay;vSLayrJh wpfzuf
om;udk txifao;aomrsuv
f ;kH ? ESrd af omoabm xm;jzifh
olawmif;pm;ay;ay;\/ tjcm;wpfO;D url 5000-zd;k om
ay;vSLayrJh cifrifaEG;axG;pGmjzifh rdbu om;orD;udk
ay;ouJo
h aYkd y;\/

vmwk;H uawmh txkyef yhJ g


jyefomG ;cgrS txkyrf yg
xdv
k o
l nfvnf; AvmAvm/
vmwke;f uawmh txkyrf yg
jyefomG ;cgrS txkyef yYJ g
xdv
k o
l nf q&m q&m/

xdo
k l 2-a,mufwiG f 'kw,
d vlu arwmjzifh
qufqo
H ?l vluv
kd u
l q
kd ufqo
H ?l ESv;kH om;xJxd a&muf
atmif pDrEH ikd o
f jl zpf atmifjrifonfrmS txl;csJUum;
a&;om;zG,f rvdak y/ rtD,efoif;qkeu
f Ak'o
moemjyK
rsm;udv
k nf; xdo
k aYkd tmifjrifapvdo
k nfrmS wu,fah pwem
jzpfygonf/ olronf Ak'o
moemjyK y&[dwvkyif ef;rsm;
wGif tyifyef;cH aqmif&u
G v
f mcJo
Y nf/ aqmif&u
G q
f v
J J
jzpfonf/ xdUk aMumifv
h J twGi;f ususoad ejcif; jzpfonf/
]]aemufwck ta&;BuD;wmu a0,sm0pvyk w
f hJ
olawGukd tedrphf m;? atmufwef;pm;vdUk tcsKd Uu xifMu
w,f/ aiGaMu;tvSL rvSLEdik af yrJ?h vkyt
f m;tvSL vSL
aeMuolawG&UJ aumif;rIuv
kd J a[may;Muapvdyk g w,f/
vlawG&UJ b0xJ0ifEikd af tmif oifay;Muapvdyk gw,f}}
[kvJ qkyd g\/

vmwke;f uvnf; txkyef yYJ g


jyefomG ;awmhvnf; txkyef yYJ g
xdv
k o
l nfvnf; q&mq&m/ pddefMudKif(ayguf)/
r&daS tmif &d&k akd oao uyfvLS cJaY omaMumifh yg,modewf
om;xuf ydkwefcdk;BuD;aomewfom; oGm;jzpfonf/
a0,sm0pvyk w
f wfvQif aiGaMu;OpmvSLolxufyif yd
k
ukov
kd &f aom om"ujzpf&yfwnf;/
aeY&ufu 2016 arv 15-&uf? we*FaEGaeY/
tcsed u
f aeYcif; 1-em&D? ae&mu csi;f jynfe,f? uefyuf
vufNrKd Ue,f? 969 ewfrawmif [dw"& y&[dwausmif;/
pma&;olonf a0,sm0ptzGUJ acgif;aqmif tD,efoif;
qkeEf iS hf pum;ajymaumif; aevdu
k o
f nfrmS tcsdeaf wmf
awmfMumoGm;onf/ 2014-wGif pwifwnfaxmifaom
969 q&mawmft&Sif0drvmbd0Ho\ ewfrawmif
[dw"&a*[mwGif ausmif;ol 60-OD;ESihf ausmif;om;
10-OD;cefu
Y kd auR;arG; ynm oifMum;ay;vsu&f o
Sd nf/

pma&;ol rMumcPa&;om;a[majymcJYaom
yg,modrif;ESihf rif;rIxrf;wdUk taMumif;udk olrtm; xyf
ajymjycJyY gonf/ yg,modrif;BuD;rSm bmomrJjh zpfae&mrS
&[EmBuD;wpfyg;\aus;Zl;jzifh &wemjrwfoHk;yg;udk
ud;k uG,v
f mEdik cf o
YJ nf/ oHCmawmfrsm;tm; ypn;f av;
yg;jzifh vkyaf uR;&ef rif;rIxrf; wpfO;D udk wm0efay;onf/
xdrk if;rIxrf;onf &wemoH;k yg;udk tvGeMf unfnKd qnf;
rtD , ef o if ; qk e f \ omoema&;qd k i f & m
uyfojl zpf rif;BuD;\tvSLudk pepfwus tavtvGihf
r&daS tmif pDro
H nf/ oHCmrsm; csr;f omatmif ud,
k w
f ikd f tjyKoabmtBuHKjyKcsurf sm;udk oD;oefaY qmif;yg; 1-yk'f
ud,
k u
f s om[wu
d 'geajrmuf &d&k akd oaovSL'gef;onf/ oyfoyfa&;rS jynfph rkH nfjzpfygonf/
olwhkd 2-OD;pvH;k ao ewfjynfwiG f ewfom;rsm;jzpfMu\/
rif;rIxrf;onf apwemygyg tyifyef;cH tavtvGihf
qvdkif;0dpm&
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

trS w f p Of - 14

14

tvGeftuRH ajrmufyifhjcif;vJ rjyKoifhyg/ rnfonfh


yk*Kd vfjzpfap 'ge? oDv? bm0emrsm;udk usifBh uHvQif
aumif;usK;d cHpm;&rnf jzpfygonf/ MoZm&do
S ?l xifay:ol
rsm;onf qifEiS hf wlygonf/ qifp;D vd&k ma&mufEikd f
ovdk? qifeif;vJ aowwfygonf/ qifrsm;udk
owdxm;Muyguke/f

tar; ESifh tajz

Arm - csif; ta&awmfyHkqdkwm [kwfovm;

qifpD; vdka&mufEdkifovdk ? qifeif;vJ


aowwfonf
ar;/ / "ruxdu OD;okr*Fv\ w&m;a[m
ajymrIwiG f ([dk csif;jynfe,fomG ;awmh Ak'b
mom0ifwpf
a,mufrS r&dSbl;? 0efxrf;awGuvJG&if
Ak'bmom0ifr&dSbl;? c&pf,mefawGcsnf; &dSw,f)[k
yg&d S y gonf / xd k & k y f o H z d k i f u d k bmomjcm;rsm;u
tG e f v d k i f ; rD ' D , mrsm;? vl r I u G e f , uf r sm; wG i f
tvk t ,uf w if M uygonf / a[majymcsuf w G i f
&cdkifjynfe,f&dS Ak'bmom0ifrsm;\ r&dk;om;rIESifh
csif;jynfe,f&dS c&pf,mefrsm;\&dk;om;rIudk tus,fcsJU
ajymoGm;ygonf/ csif;a&mifjcnfu rnfoYkd rSwcf sufay;
vdyk goenf;/
ajz/
/ csi;f jynfe,fwiG f c&pf,mefawGcsn;f
&dw
S ,f[al om a[majymcsufrmS vH;k 0 rSm;,Gi;f ygonf/
csi;f jynfe,fawmif;ydik ;f wGif rif;wyfNrKd Ue,f? uefyufvuf
Nf rdKUe,f? yvuf0NrdKUe,f rsm; Ak'b
mom0ifcsif;rsm;
vlO;D a&; 5 aomif;0ef;usi&f MSd uonft
h jyif ewfbmom0if
rsm;vJ &dyS gao;onf/ odaYk om tajccHtcsut
f vuf
udyk if rodyJ tvGeyf sHUESUv
H ,
G af om w&m; a[majymrIukd
rjyKoifhyg/ bmomwdkif;? vlrsKd;wdkif;? EdkifiHwdkif;wGif
&d;k om;olrsm;&do
S vd?k r&d;k om; olrsm;vnf; &dyS gonf/
rnfonfb
h momurS cd;k 0Suv
f rd n
f mzdUk oifMum;ay;jcif;
r&dyS g/ rvdu
k ef m Mujcif;om jzpfygonf/

ar;/ / 2016 {NyDv 21 &ufaeYxkwf


pHawmfcsed o
f wif;pmwGif oef;acgifpm&if;qdik &f m csi;f trsK;d
om;taxmuftuljyK aumfrwDtzGUJ 0if OD;&Sed ;f xGe;f \
ajymqdkcsufrsm;udk azmfjyxm;ygonf/ xdkaumfrwD\
avhvmqef;ppfcsut
f & csi;f rsK;d EG,pf k 5-rsK;d ESihf aqGrsK;d pk
51-pk awGU&daS Mumif; od&ygonf/ xdUk tjyif ]]jrefrmjynf
oef;acgifpm&if;udk 1951-ckEpS u
f rif;bl;? o&ufc&dik f
wpfavQmufrmS aumufw,f/ tJ't
D csed u
f ausmufuiG ;f
ta&;awmfykH ay:aygufwhJ tcsed ?f Arm-csi;f ta&;awmfykH
vdUk vnf; ajymvdUk &w,f/ tJ'aD 'oem;u csif;vlrsKd;awG
trsm;pk aexdkifwJhae&m? ta&;awmfyHk*,ufaMumifh
csi;f awGu ArmvdUk yJ rSwyf w
kH ifrmS xnfMh uw,f/ aemuf
wpfcu
k NAdwo
d QacwfrmS csif;rsKd;EG,pf u
k 7-ck &dw
S ,f/
tJ'DrsKd;EG,fpkawGaygif;NyD; trsKd;om; EdkifiHwpfEdkifiH
wnfaxmifEikd w
f t
hJ aetxm;jzpfaevdUk NAdwo
d QawGu
aqGrsK;d pkypkH aH v;awGvyk Nf y;D aoG;cGv
J u
kd w
f o
hJ abmaMumifh
csif ; rsKd ; EG , f p k a wG uG J o G m ;wm}}[k OD ; &S d e f ; xG e f ; u
ajymaMumif; azmfjyxm;onf/ xdak zmfjycsufrsm;teuf
Arm-csif; ta&;awmfy[
kH k oH;k EI;H jcif;rSm tvGex
f ;l jcm;
aeygonf / azmf j ycsuf r sm;ES i f h ywf o uf
oabmxm;rSwcf suu
f kd od&v
Sd ykd gonf/

ajz/
/ 1951 ckEpS w
f iG f ausmufuiG ;f ta&;
awmf y H k ay:ayguf o nf r [k w f y g/1936arv 1&ufaehwGifom?ausmufuGif;pum;&nfvkyGJ
ay:aygufjcif;jzpfyg onf/ wu,fjzpfcaYJ om umvESihf
15- ESpf uGm[aeygonf/yGjJ zpfjy;D aemuf &Gm ausmif;?odrf
wdUk jzifh ausmif;xdik q
f &mawmf 1-yg;udv
k J yifah qmif ud;k
hJ nf/ odUk aomf ausmif;xdik u
f kd aoewfuikd f
&cdik jf ynfe,f&Sd Ak'b
mom0ifrsm;udk tvGet
f uRH uG,Ef ikd cf o
k o
f jzifh 1952 avmufwiG f
ykwcf wfjcif; rjyKoifyh g/ csif;jynfe,f&Sd c&pf,mefrsm;udk vlq;kd "g;jyrsm;u "g;jywdu

csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

trS w f p Of - 14

15

rlvausmif;Mu;D ysuq
f ;D oGm;cJo
h nf/ xdt
k cdserf pS ESpaf ygif;
50 wd k i f ausmif ; xd k i f q&mawmf r &S d c J h y g/
ausmuf u G i f ; ta&;awmf y H k o nf bmoma&;qd k i f & m
pum;&nfvyk o
JG abmrsKd; jzpfygonf/ vlrsKd;a&;qdik &f m
ta&;awmfykH r[kwjf cif;aMumifh Arm-csi;f ta&;awmfy[
kH k
rac:qdo
k ifyh g/ csif;tcsKdU Arm[k rSwyf w
kH ifMujcif;rSm
zdtm;wpfckckaMumifh jzpfEdkifaomfvnf;? ausmufuGif;
ta&;awmfyakH Mumifh jzpfonf[u
k m; taxmuftxm;
rawGU&yg/ tjcm;wdik ;f &if;om;rsm;vJ zdtm;wpfcck ak Mumifh
Arm[k rSwfyHkwifrIrsKd;&dScJUaMumif; xkwfazmfcsufrsm;
Mum;od&ygonf/ tcsKdUaom tpGef;a&muft,loD;
bmomjcm;rsm;u (Ak'b
mom0ifjzpfomG ;aom csi;f rsm;rSm
vlrsK;d aysmufomG ;onf)[k vkyBf uH 0g'jzefMY u&m csi;f Ak'
bmom0ifwUkd \ vGwv
f yfpmG ud;k uG,cf iG u
hf kd ajymifajymif
wif;wif;xdyg; wdu
k cf ikd v
f u
kd jf cif;yif jzpfygonf/ vlrs;dk a&;
udk ckw;kH vky
f Ak'b
momcsif;rsm;udk tm;enf;aysmuf
uGuaf p&ef 0g'jzefjY cif;avvm;[k ,lqzG,jf zpfygonf/
Ak'b
mom0ifcsif;rsm;onf rdrw
d Ukd vlrsKd;pum;?
,Ofaus;rIukd umvMum&Snx
f ed ;f odr;f vmcJaY omaMumifh
om ,aeYjrefrmjynfwiG f csi;f Ak'b
mom0if 2-ode;f cGaJ usmf
&daS ejcif;jzpf\/ Ak'b
mom0ifcsif; 100-vQif? 1-OD;u
vlrsK;d aysmufomG ;aumif; aysmufomG ; Edik af omfvnf; usef
99-a,mufu raysmufatmif xde;f odr;f cJMY uygonf/ 1OD;udk ykwcf wfvv
kd Qif 99-OD;udk csD;rGr;f zdUk rarhoifyh g/
Ak'u
rdrw
d Ukd trsKd;EG,u
f kd apmifx
h ed ;f &rnf[k om;orD;
usifh0wf 5-yg;wGif qHk;rxm;ygonf/ pum;rpyf
jym&vQif u r m Y E d k i f i H t oD ; oD ; od k Y a &muf o G m ;aom
bmomjcm;csi;f rsm;onfvJ a&&Snw
f iG f vlrsK;d apmifh xde;f &ef
cuf c J E d k i f o nf q d k a om oH k ; oyf c suf r sm;ud k v J
Mum;odae&ygonf/
t&SifoDvpm&\ rSwfcsufpum;
jynfwiG ;f ppfab;aMumifu
h mvtwefMumuif;rJh
oG m ;aom ausmuf u G i f ; &G m ?&G m OD ; ausmif ; ud k
jyefvnfxal xmif&m OD;aqmifyg0ifcNYJ yD;? ESpf 20 cefY
xd&k mG ausmif; xdik cf aYJ om t&Sio
f v
D mpm& (,ck jynfNrKd U?
ausmufuiG ;f y&[dw)u atmufygtwdik ;f rSwcf suaf y;\/
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

S
f

ZD;0Zdk;iSuf&JU op
opm"d
m "dX mef
ig\todu
k f oifwrYkd u
kd jf yD;
zsufq;D jcpfaumf ,lawmfrv
l nf;
tonf;aMuGjyKwf igtefxw
k jf rJ
&ifxaJ oG;om; crf;ajcmufomG ;vk
rrIEikd t
f m; ESv;kH om;rSm
a0'emjzpf cspfjrwfE;kd rI
tpkpw
k u
G f toufq;kH wdik f
cHEikd &f nf&dS igodarwm
tefusapom; opmxm;rnf
igonfwikd w
f nf ,HMk unfonf/

qkjrwf0wD

(csi;f -Armta&;awmfyv
kH Ukd ajymjcif;onf rajym oifah om
pum;jzpfonf/ olUtqdkt& csif;rsm;onf rSwfyHk
wifvyk &f m Arm[k ajymif;vJonfqjkd cif;onf vH;k 0rSm;
ygonf/ ta&;awmfykH jzpfaom ausmufuiG ;f &GmyifvQif
rdrw
d Ukd vlrsKd;EG,u
f kd apmifx
h ed ;f MuonfrmS ,aeYxufwikd f
jzpfygonf/ if;ae&ma'oodYk ra&mufz;l bJ pdwu
f ;l jzifh
ajymqdak &;om;jcif;onf vH;k 0rSeu
f efrrI &dyS g/ aocsmavh
vm a&;om;jcif;onf trsm;twGut
f usKd; jzpfxeG ;f
apNyD;? ravhvmbJ a&;om;jcif;onf trsm; twGuf
tE&m,fjzpfaponf[k rSwcf sufa&;om; tyfyg onf/)

trS w f p Of - 14

(t,f'w
D mwpfO;D ajzqdo
k nf/)
16

udik ;f &GmodaY k &mufvmcJ\


Y Ak'b
mom0ifjzpf&jcif;onf?oHo&m

tqufquf todynm? A[kow


k ESit
hf usKd;xl;w&m;
rsm;&&d S E d k i f a Mumif ; ? vl r I b 0wd k ; wuf E d k i f a Mumif ;
OD;xl;uaqG; aEG;&Si;f jyonf/ aus;&Gm&dS OuXOD;ode;f vdiI ?f
OD;jrESiw
hf uG rusn;f udik ;f &Gmol?&Gmom;wdUk rS rdrw
d Ukd qEt&?
Ak'b
momxJoYkd 0ifa&mufu;l ajymif;cJMY uonf/ OuX
rusnf;udkif;t&Idcsif;&GmESifh
OD;ode;f vdiI ?f OD;jrESihf OD;xl;wdUk (3)OD; todtrSwjf yKyGu
J kd
xdak eYrmS yif usi;f yvufccH \
YJ / ausmif;aqmufvLS 'gef;&ef
Ak'omoem
ausmif;aqmufvyk rf nfah jrae&m? a&G;cs,fprD \
H / vdt
k yf
OD;jrifhaxG; (tNidrf;pm;)
onfh ,m,Dausmif;av; jzpfajrmuf&ef? 0dkif;0ef;
awmawmifawG ndKUqdik ;f ? tHUk rdiI ;f jzma0? a&ajr aqmif&u
G af &;wm0efrsm;ay;\/
obm0? rwlrQ&moD? awmawmifawGudk trSDjyK\/
omoemhtusKd;aqmif OD;xl;onf oHCmyifh
yeDacsmif; a&at;udk tm;jyK\? v,f,mtvky?f ,mckwf
aqmif&ef qufvufxu
G cf mG \/ aus;&Gm toD;oD;&dS
xif;acG? awmawmif tajc0,f? &Gmudw
k nf &d;k om;vS
a'owGif;q&mawmfoHCmawmfrsm;tm;
aom yifuv
kd rl sKd;rsm;jzpfonf/ &d;k &m0wfpm; qif,ifrI
oHCmwyg;vdktyfaeygaMumif; avQmufxm;\/OD;xl;?
"avh xH;k pHuvJ ,aeYwikd yf if wnf&aSd eqJ/ tdcI sif;
OD;pd;k ode;f wdo
hk nf izJNrdKUq&mawmfb'Eaomrmpm&xH
vlrsKd;wdUk onf ewfu;kd uG,o
f nfh t,l0g'udk usifo
h ;kH cJY
oGm;a&mufavQmufxm;cJ&Y m rif;bl;NrdKU? a&Tawmif"rm&Hk
onfrmS ? MumcJaY csNyD/
ausmif;wdu
k q
f &mawmf OD;aEmbmoqDoYkd qufo,
G f
rusnf;udkif;&Gmonf rauG;wdkif;a'oBuD;? ay;vdu
k o
f nf/
txufrif;vSNrdKUe,ftqH;k awmifuek ;f xufwiG f wnf&Sd
q&mawmfO;D aEmbmo\ q&mt&if;jzpfonfh
onf/ NrdKUe,fpm&if;0if&mG av;w&Gm jzpfonfh twGuf
rif;vSNrdKUe,f? a&cg;pmoifwu
kd ?f wdu
k t
f yk f q&mawmf
vlaerItodtrSwfjyKcH&jcif;ESifh tdIcsif;uav;vl
OD;ynmomrdxo
H Ykd <ua&mufavQmufwif\/ q&mwynfh
i,frsm;twGuf pmayoifMum; wwfajrmufapa&;?
ES p f y g; qH k ; jzwf t wnf j yK wm0ef a y;vd k u f o nf h
vlrb
I 0todtjrif<u,f0a&;? Edik if aH wmfrS csrSwo
f nfh
oHCmwyg;uawmh t&Si"f r"Zyif jzpf\/ t&Si"f r"Z
rl0g'twdik ;f NrdKUe,fynma&;Xmetaejzifh 2014-2015
("rmp&d,) udk txufrif; vSNrKd Ue,f? unif;BuD;&GmwGif
ynmoifESpfrSm rlvwef;ausmif;zGifhvSpfay;cJYonf/
crnf;awmfO;D a&To;D ? r,fawmf a':cifMunfwUkd rS arG;zGm;\/
wpfEpS af usmfumvom Mumao;\/ tdraf jc oH;k q,?f
unif;BuD;&GmOD;ausmif; q&mawmf OD;auo0xHwiG f
ausmif;om;OD;a&ESpq
f ,fih g;a,muf&o
Sd nf/
ckEpS Ef pS o
f m; t&G,rf mS ? &Sio
f mraP b0ESihf pmayoif
a&ajrrjcm; awmawGMum;0,f? v,f,mxGef Mum;\/ xd k h a emuf rvG e f a &cg;pmoif f w d k u f w G i f
,ufNyD; pm;oHk;oD;ESHjzpfxGef;rIuvJ rdrdwdkU twGuf qufvufynmqnf;yl;\/omraP &Sp0f gt& 1370tcuftcJr&d?S rQwrI&aSd yonf/ vlrb
I 0udk auseyfaeMu ckEpS w
f iG f &[ef;tjzpfoYkd a&muf&\
dS / ti,f? tvwf?
ayrJ?h tjcm;aomt&m&mwdUk onfu tm;eJaeonfrmS tBuD ; toD ; oD ; aomynmrsm;ud k atmif j rif N yD ;
trSefyif/ vGefcJYaomESpfrsm;pGmuyif? bmomjcm;rsm;? "rmp&d,tqifhodkY ajzqdkcGifh&cJY\/f t&Sif"r"ZESifh
olwUkd bmomodYk ul;ajymif;&ef? vma&mufpnf;H;k vIUH 'umtusdK;aqmif OD;a&Ta&;ESifh rusnf;udkif;&GmodkY
aqmfMuonf/ vufrcHcMYJ uay? xdt
k csed 0f ,f? izJNrKd Ue,f? c&D;quf xGucf mG cJ&Y m?rvGe-f ?rif;bl;-? ycef;-? uefe-D
Zif>yef;&Gmom;csif;vlrsKd;Ak'b
mom0ifO;D xl;onf?rusnf; ? vufyw
H cH g;-? rusn;f udik ;f pojzifh tqifq
h ifah omc&D;
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

trS w f p Of - 14

17

rd k i f a jcmuf q ,f f c ef Y jzwf o ef ; vmcJ Y & onf /


rusn;f udik ;f &GmodYk vufyw
H cH g;rS (6)rdik cf efY use&f Sd ao;\/
&moDOwk\ obm0tvif;a&mifwUkd u tarSmifbufoYkd
pjzpf a y:vmajcNyD ? awmawmif a wG ujrif h r m;?
vrf;ajrmifawGMum;rS wawm0if? wawmifwuf
auGUaumufywfqif;? c&D;jyif; avQmufvrS ;f &\/
xkrd w
S qifh rusnf;udik ;f &Gm&dS Ak'b
mom0if
'g,um?'g,d u mr taygif ; wd k U ES i f h vd k t yf o nf h
taMumif;udpt
m;vH;k wdUk udk yGiv
hf if;pGm aqG;aEG;wdik yf if
qEoabm xm;rsm;udk q&mawmfO;D ynmomrdxo
H Ykd
avQmufwifcaYJ yonf/ t&Si"f r"Ztaejzifh 0gwGi;f umv
twG i f ; ,m,D a usmif ; av;tm; &moD O wk \
tajctaet& vH k N cH k o nf h t aexm;jzpf a &;?
Sd a&Gh t&Si"f r"Z
qGr;f udpt
wGuf rdrw
d aYkd pwemo'g&o
q&mawmf r S vuf c H E d k i f y gaMumif ; 'g,um?
'g,dumrtm;vH;k wdUk udk rde\
hf /npOf bke;f BuD;ausmif;odYk
tod ynm? bmoma&;qdik &f m? tajccH"r a'oem?
tjzmjzm wdUk udk vma&muf emMum;Edik af p&ef rdeaYf wmfrcl \
YJ /
oDwif;oH;k umvtcsderf pS ,aeYwikd f tpOftvmwck
aumif; rIjyKvQuf yGm;rsm;aeygonf/
aus;&GmOuX OD;ode;f vdiI ?f OD;jrESifh OD;a&Ta&;?
&G m tusKd ; aqmif t zG J U wd k U rS ausmif ; aqmif o pf
aqmufvyk v
f LS 'gef;Edik af &;? rdrw
d Ukd taejzifh ausmif;wnf
ae&m? owfrw
S af &;twGuf q&mawmft&Si"f r"Ztm;
avQmufwifc&YJ m? rdrw
d Ukd ausmif;jzpfajrmufa&; BudK;pm;
aqmif&u
G o
f vd?k t&Si"f r"Zq&mawmftaejzifh pGr;f tm;&dS
orQ OD;aqmifrnft
h aMumif;udk 0rf;omyDwMd um;od&onf/
ahf usmif;aqmifopfaqmufvyk v
f LS 'gef;Edik af &;?tvSLaiG&&dS
aSd &;twGuu
f kd pDrcH NYJ yD; OD;a&Ta&; rvGeo
f jYkd yef vmcJ\
h /
xdahk emuf ausmif;tusKd;aqmifjzpfMuonfh OD;a&Ta&;?
OD;at;EG,?f OD;jrwfu?kd OD;aX;ud?k OD;jrifah xG; if;wdUk ig;OD;ESihf
nd E d I i f ; pD p Of a qmif & G u f c J Y y gonf / taMumif ; w&m;
xl;jcm;onfo
h moem? yGix
hf eG ;f vmonf?h omoemYordik ;f
rSmjzifh tHMh oavmufp&myif jzpf&ajcNyD/(1 -12 -2015)
&ufaeU tvSLcHpwifziG v
hf pS cf &YJ m upp(17) trSwf (1)
vd k i f ; trS w f ( 2)vd k i f ; rvG e f " r t usKd ; aqmif r sm;
tvSLcHziG chf yYJ gonf/ xdrk w
S qifh yef;awmifjyif? O,mOf?
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

r,fZmvDawmif? bufpkH tvSL&Sirf sm; vSL'gef;aiG ode;f


20-ausmf vSL'gef;cJYMuygonf/ pwifwnfaqmuf
vSL'gef;onfah eY &ufvrSm 1377 jymqdv
k jynfah usmf (13)
&uf (9-12-2015) jzpfygonf/ useftvSL&Sifrsm;
taejzifh xdpyfonfh aus;&Gmaygif; 19-&Gm&dS ausmif;
ukodkvf&Sifrsm;xHwGif tvSLcHzGifh aqmif&GufEdkif
onft
h wGuf ,ckvkd omoemAdrmefawmfBuD; ay:xGuf
vmjcif;jzpfygonf/ rusnf;udik ;f aus;&Gm aexdik Mf uonfh
tdcI sif; vlrsKd;wdUk onf Ak'b
mom w&m;udk ouf0if
,HMk unfvmonfh tcsdeu
f mvrS ,aeYwikd yf if xl;jcm;
onfo
h moemYordik ;f jzpf&yfrsm;udk wifjyvdk ygonf/
omoemY A d r mef a wmf B uD ; jzpf a y:vS L 'gef ; Ed k i f j cif ; ?
odrt
f vSL&Si?f uxdet
f vSL&Si?f bk&m;qif;wk tvSL&Sif
ae&m xdik cf if;tvSL&Si?f a&uef tvSL&Si?f uk#t
D vSL&Si?f
ausmif;tcef;aygif; 40-ausmf vSL'gef;jcif;wdkUudk?
jyKEdkifcJhMuygonf/ uxdef'g,um? OD;wifarmif0if;?
uxde'f g,dumr a':cifjrifah 0? rdom;pkwUkd rS uxdeo
f uFe;f
quf u yf j cif ; ES i f h t wl csif ; uav;i,f 30-wd k U ud k
&Sijf yKay;\/orD;i,fwUkd tm; em;otvSLjyKay;\/
uxdecf if;vSL'gef;jcif; pDraH qmif&u
G af e onfh
&uftwGi;f 0,f q&mawmfO;D e&dE? ta0,smokcausmif;?
rauG ; Nrd K UrS csif ; Ak ' b mom0if r sm; yl a Zmf u d k ; uG , f
apEdik af &;twGuf OmPfawmf 7-vufrcef&Y Sd &kyyf mG ;qif;wk
tql 100-udk <ua&mufvLS 'gef;cJyY gonf/ if;qif;wk
&kyfyGm;awmfrsm;tm; tvSL'g,umrsm;rS yifhoHCm
(30)yg;wdUk ESihf Ak'g bdaou taeuZmwifvLS jcif; tcrf;
tem;ud k v J usif ; jyvS L 'gef ; cJ Y \ /uxd e f t vS L yG J o d k Y
te,fe,ftoD;oD;wdUk rS <ua&mufvmMuonf/ Ak'b
m
om0ifoal wmfpiftaygi;f wdUk\t[m&'gepnfum;odu
k Nrf Kduv
f \
S /
tdcI si;f wdUk \&d;k &myGyJ a'omrsm;udak ysm&f iT cf sr;f ajrx
h ;l jcm;onf
"fh av &h ;kd &m? jrif&? Munfh UI &ol wdUk yDwjd zpf&yg\/
qif;wk&kyfyGm;awmf 1-qlESifh bk&m;cef;udk?
OD;pdk;odef;+a':wifodef; izJNrdKUrS vSL'gef;\/ OD;armif
aZmf+a':i,fav;wdUk rS ausmif;cef;tcif;rsm; vSL'gef;\/
oHCmawmftoH;k jyKypn;f rsm;udk toD;oD; tvSL&Sirf sm;
vS L 'gef ; \/a&uef ? uk # D t vS L &S i f r sm;rS m a':cif
at;MuLorD;rsm;ESihf nDrwpfpw
k Ukd jzpfonf/ qufvuf

trS w f p Of - 14

18

rusn;f udik ;f bke;f awmfBu;D ausmif;wdu


k t
f wGi;f 0,f pDrx
H m;
onfv
h yk if ef; ukov
kd f rsm;taejzifh ud;k awmifjynfah pwD
wnfvLS jcif;? w&m;pcef;zGiv
hf pS jf cif;? usef&v
Sd yk if ef;ESihf
taqmuftOD; vdktyfcsufrsm;udk qufvufwnf
aqmufvLS 'gef; oGm;rnf[k today;Ed;k aqmftyfygonf/
rusnf ; ud k i f ; &G m uav;i,f r sm;ynmoif p m&d w f
axmufyjhH cif;? use;f rma&;p&dwf vSLS 'gef;jcif; tpDtpOfukd
wpfv wpfBudrf wOD; 1000-usyjf zihf ya'omyifpu
kd x
f l
xm;yg onf/ ,cktcsdex
f d pm&if;rSm vlO;D a&200ausmyf gNy/D a':EG,Ef ,
G pf ;kd vdiI x
f w
H iG f xnf0h ifvLS 'gef;Edik yf g\/
bk e f ; awmf B uD ; ausmif ; aqmuf v k y f v S L 'gef ; &mwG i f
vdt
k yfonfh opftoH;k aqmifrsm;udk rusnf;udik ;f &Gm?
tusKd;aqmiftvSL&Sifrsm;u wm0ef,lvSL'gef;Mu\/f
aqmufvyk v
f LS 'gef; onfu
h mvrSm rnforfhkd Q ,HEk ikd f bG,rf &d?S
wpfvESihf 17-&ufom Mumjrif\
h /
e,fajr? a'o? vlrsKd; omoem
bk e f ; wef c d k ; BuD ; vS y gayonf /
rd r d w d k U bmom
omoemtwGuf tm;wufb,
G &f mjzpfaom rusn;f udik ;f
td I A k ' b momcsif ; &G m uav;oh d k ta&muf o G m ;bd k U
pm&I o l w d k h t m; wd k u f w G e f ; zd w f a c:tyf y gonf /
omoemYArd mefawmfBuD;onf 2xyfwu
kd f ?tcef;aygif;
(32)cef; yg0if\/ cef;em;onfh ausmif;awmfBuD;tm;
jrif&olwdkif; omoemYordkif; tHhMoavmufatmif
yDwtzHzk ?kH om"koH tpHw
k Ukd jzifh omoemYO,mOftwGi;f 0,f
'gersK;d aphrsm;pGm xm0&BuJyufpu
kd yf sK;d ukov
kd f trsK;d rsK;d wdUk
&,lEikd Mf uygap/ /
OD;jrifhaxG; (tNidrf;pm;)
rvGef 5-3-2016

Z
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

Y
y&d,wdpmar;yGJusif;yoifhygonf
"r
"rygvq&ma&T
ygvq&ma&T

wpfaeYo uREkfyfonf atmifr*FvmygVd


wuodkvfodkY a&muf&SdoGm;&m t&Sif"r&ud w ES i f h
'umwpfO;D wdYk y&d,wq
d ikd &f m udp& yfrsm; aqG;aeG;aeMu
onfukd MuHKawGU&avonf/ rSwo
f m;zG,jf zpfaomaMumifh
atmufygtwdkif; azmufonfcs wifjyvdkuf&ay\/
'umu OD;pGmavQmuf\/
]]t&Sib
f &k m;? y&d,wpd mar;yGrJ sm;udk usi;f yay;
wmeJU ywfoufjyD; wynfah wmf b0ifrusrdb;l }}
]]bmjzpfvv
Ykd J 'umMuD;}}
]]t&Sib
f &k m; pOf;pm;Munfah v? jrwfpmG bk&m;
yG i f h x G e f ; ay:ayguf a wmf r l v mwm ow 0 gawG u d k
oHo&mab;rS vGwaf jrmufapvdjk cif;aMumifh r[kwv
f m;/
tJ'aD wmh jrwfpmG bk&m;&Spd Ofuwnf;u w&m;a[mw,f/
ur|mef;enf;udk ay;w,f/ 'gawGyJ t"du r[kwv
f m;
bk&m;/ pmar;yGMJ uD;awG usi;f yw,f? atmifvufrw
S Mf uD;
awG cs;D jriS w
hf ,f ponfjzifh vkycf w
hJ ,f&,fvrYkd Mum;rdygbl;/
pmar;yGaJ wG ? atmifvufrw
S af wG ay:vmwJh tcgusawmh?
pmar;yGaJ tmifcsifwhJ avmb? atmifvufrw
S 7f csifwhJ
qEawG jzpfvma&m/ tJ'gawGjynfph v
kH mawmh tJ'gudk
trS D j yKjyD ; um,uH & S i f a wG a &m ol U y&d f o wf a wG y g
rmeawGjzpfvmMua&m? yumoeawGjzpfvmMua&m/
tJ'u
D wpfqifh arm[awG jzpfvmMua&m/ tJ'gaMumifrh v
Ykd Ykd
y&d,wdpmar;yGJrsm; usif;yay;wmeJU ywfoufjyD;
wynfah wmf b0ifrusaMumif; avQmufcw
hJ mygbk&m;}}
]]uJ - wjcm;taMumif;jycsufaum &Sad o;vm;}}
]]avQmufvufpeJY avQmufyg&apOD;/ pmoifoC
H m
awmfrsm;udk oif&;kd twdik ;f oifay;&Hyk v
J rkd ,fvUkd xifygw,f/
o'g w&m;eJUpmayudk MudK;MudK;pm;pm;oif,jl y;D ? 0denf;udk
av;pm;?w&m;tm;xkwMf ur,fq&kd if oifah wmfjyv
D Ykd xifyg

trS w f p Of - 14

19

w,fb&k m;/ tJ'gqd&k if pmar;yGw


J Ukd ? atmifvufrw
S w
f Ykd
?bGUJ wHqyd af wGukd trSjD yKjyD; avmb? a'go? arm[
rjzpfay:awmhb;l vdYk xifygw,fb&k m;}}
]]'umMuD;avQmufwmudk bkef;MuD;taeeJU
twwfEikd q
f ;kH 7Si;f jyay;yghr,f/ r&Si;f wm&S&d ifvJ ar;ayghav/
'umMuD;vnf; w&m;pmayawGukd avhvmqnf;yl;cJw
h m
qdak wmh Adv
k f 5-yg;udo
k jd y;D om;aerSmyg/o'gAdv
k ?f ynmAdv
k ?f
0d&d,Adkvf? orm"dAdkvf? owdAdkvf pkpkaygif; 5 yg;/
[kww
f ,faemf/ o'g eJU ynm rQ&r,faemf/ 0d&,
d eJU orm"d
rQ&r,faemf/ owdqw
kd muawmh ydw
k ,fr&Sb
d ;l wJ/h o'g eJU
ynm rQ&r,fqw
kd m wpfcck u
k ydak evdak e&if trSm;t,Gi;f
tazmuftjyefjzpfawmhrmS yJ/ tck 'umMuD;ajymwJu
h pd u

ynmMuD;rm;pGm ajymwmjzpfwt
hJ wGuf ynmydw
k ,fvv
Ykd J
qdEk ikd w
f ,f/ 'gayrJo
h 'gu vdak ejyefa&m}}
]]wynfah wmfu omoemawmfMu;D &J tusKd ;pF;D yGm;
udk OD;wnfjy;D ajymwmygbk&m;/ trSeaf wmho'g Munfnkd
pdwef UJ ajymwmygbk&m;}}
]][kwyf gw,f/ tJ'gudk bke;f Mud;vnf; oabm
aygufygw,f/ o'g vdw
k ,fqw
kd mu omoemtay:rSm
o'genf;yg;w,fvYkd qdv
k w
kd mr[kwb
f ;l / pmar;yGpJ epf&Jh
aumif;usKd ;awGukd arhavQmjh y;D o'g enf;yg;wmudk qdv
k w
kd m/
'umMuD;udk OyrmeJU ajym&OD;r,f/ t&ufqw
kd m toH;k
csjcif;tay:rSmyJ rlwnfw,fr[kwv
f m;/ rl;,pf&rf;um;jy;D
tukov
kd v
f yk Mf uolawGvn;f &Sw
d myJ/ 'gayrJh a&m*g
a0'emawG aysmufuif;apwJh aq;0g;awGrSmvnf;
t&ufukd xnfMh uwmyJ/ tJ'v
D ykd aJ ygh ? pmar;yGpJ epf
qdw
k mvJ omoemawmftusdK;pD;yGm;udk jzpfay:atmif
wnfrh wfxed ;f ausmif; toH;k csay;Edik &f if tusKd ;7Sw
d maygh/
'umMuD;ajymovdk pmay;yGJ pepfaMumifh avmb? a'go?
arm[jzpfMuw,fqw
kd mrsKd ;vnf; &Scd si&f edS idk w
f myJ/ acsmarm
vSywJh rmwk*grwpfO;D udk MunfMh u&mrSmawmif tcsdu
k
wPSmtMunfeh UJ MunfMh uw,f/ wcsdKUu tykyaf umif
&kyaf qmifwmygvdk owdeUJ MunfMh uw,f/ tJ'v
D ykd gyJ
pmar;yGJawGatmif? vufrSwfawG& ? bhGJ&wJhtwGuf
om,maeolawG udavomyGm;rsm;aeolawG 7SEd ikd o
f vd?k
tJ'gawGukd rom,mbJ owduyfaeolawGv&J EdS ikd w
f myJ/
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

tJ'gaMumifh tm;vHk;udk odrf;usHK;jyD; ajymvdkYawmhr&


bl;ayghav/
]]pmoif o m;wpf O D ; [m i,f & G , f p Of r S m
avmbpdwf? yumoepdwfeJU pmar;yGJMudK;pm;cJhw,f/
pmar;yGaJ tifvYkd ypn
;f vmbfvmbawG&awmh tJ'gudk
om,mw,f? rmewufw,fqykd gawmh/ 'gayrJh tJ'g[m
tjrjJ zpfay:aewmrS r[kwb
f /J touft7G,t
f & jzpfap?
tawGUtMuHKt&jzpfap w&m;oabmudk eufeufeJeJ
qifjcifvmwJhtcg oifcJh&wJhw&m;pmu jyefqHk;rjyD;?
tifrwef oabmaygufomG ;wmrsdK;vJ &Sw
d myJav/
]]bk&m;acwfwkef;u tjzpftysufwpfckudk
ajymjy&r,fq&kd if temwydPf olaX;Mu;D &Jh om;taMumif;
yJ/ olUom;u aywdayuwfvyk w
f wfwhJ ,mZfxyk Mf ud;yJ/
tJ'aD wmhoal X;Mu;D u olUom;udk (ighom;? aZw0efausmif;
udk oGm;jyD; wpfaeYwm Oykoaf pmif&h if aiGwpfaxmif
ay;r,f) vdaYk jymw,f/ [dak cwfwek ;f u aiGaMu;pepft&
wpfaxmif qdw
k m b,fenf;vdrrhf wke;f /
]]tJ'aD wmh trl;orm;om;q;dv
k J aiGwpfaxmifvk d
csiaf wmh aZw0efausmif;awmfukd oGm;jy;D &Spyf g;oDvcH,l
w,f/ eHeufpmpm;w,f/ Oykorf ysuf? oDvrusdK;atmif
ausmif;&JU acsmifwpfcrk mS wpfaeukef tdyaf wmhwmyJ/
naecsed v
f nf;a&mufa&m zathxu
H Oykoaf pmifch udk ,ljy;D
t&ufqikd q
f w
D ef;ajy;awmhwmyJ/
]]'Dae&mrSm owdjyK&rSmu aiGwpfaxmifvckd sirf I
avmbaZmtukov
kd jf zpfwmu wpfyikd ;f ? ausmif;oGm;
Oykoaf pmifjh cif;aMumifh ukov
kd jf zpfwmu wpfyikd ;f ? tJ'v
D kd
rSw&f r,faemf/ tJ'geJY olaX;Mu;D u (ighom; Oykoaf pmifw
h m
uawmh [kwjf yD/ w&m;emjyD;awmh *gxmwpfy'k af vmuf
jyefqjkd yEdik &f if aemufxyfiw
G pfaxmifyakd y;r,f)vdYk qdjk yef
a&m/ om;uvnf; *gxmwpfy'k rf mS pmvH;k 32-vH;k &Sw
d mrdYk
rSwv
f u
kd &f if aiGwpfaxmif t&acsmifjyv
D ahkd wG;jy;D oabm
wlvu
kd w
f ,f/ jrwfA'k u
,
kd af wmfwikd f a[mMum;tyfwhJ
w&m;awmfukd olaX;om;,Zfxyk Mf uD;u *gxmwpfy'k f
rSwrf ad &;twGuf pdw0f ifpm;pGm emMum;vdu
k af wmh w&m;
oabmrSm OmPfouf0ifjyD; aomwmyefwnfomG ;awmh
wmyJ/aemiftcg aiGay;awmif r,lawmhb;l ?
]]'Doal X;om;vdyk J pmar;yG0J ifMuwJh t&Sio
f C
H m
rsm;[m i,f&,
G cf sed rf mS todOmPfrjynfMh uao;wJt
h wGuf

trS w f p Of - 14

20

ypn
;f Opm vbfvmbudk om,mjcif;? vdck sifjcif;?
xif a y:ausmf a pmvd k j cif ; tp&S d o nf w d k U aMumif h
pmar;yGaJ jzMuwmrsdK; jzpfEikd af yrJh touft&G,Mf uD;vdUk ?
tawGUtMuKH awG &ifu
h suv
f mwJt
h cg w&m;ppfw&m;rSeu
f kd
tm&Hjk yKjyD; vGwaf jrmufa&;odYk a&mufvmEdik Mf uygw,f/
]]wcsdKUpmoifom;rsm;usawmh i,f&G,fpOfu
wnf;u pmar;yGaJ tmifjrifa&;udk t"durxm;bJ? usr;f pm
ESHUpyfzdkUavmufyJ tm&HkjyKMuygw,f/ 'gayrJh pmar;yGJ
atmifjrifxm;rS omoemjyKvkyif ef;awGukd xdxad &muf
a&muf aqmif&u
G Ef ikd rf hJ oabmav;awG&v
dS Ukd pmar;yGJ
atmifzdkU tm;xkwfMuwmvJ &Sdygw,f/ r[m*Em&Hk
q&mawmf t&SiZf eumbd0o
H u tJ'v
D kd yk*Kd vfrsdK;av/
]]pmoif j cif ; 3-rsd K ;7S d w ,f v d k Y u srf ; pmujy
w,fav/ tv*'y rmoifenf;qdw
k m ajrzG rf;wJo
h ifenf;
vdUk qdv
k w
kd ,f/ ajru
G u
kd v
f Ukd tcsed rf a&G; aoEdik w
f mayghav/
vmbfvmbaMumifjh zpfap? ausmaf pmarmufrmvd
k jzpfap
oifjcif;rsdK;ukd ac:wm/ 'kw,
d u "rbPm*g&du qdw
k hJ
w&m;ud k xd e f ; od r f ; zd k U twG u f o if w m/ wwd , u
ed&Pwoifenf;wJh/ vGwfajrmufa&;udk a&S;&IjyD;
oifawmayghav/ oHo&mab;u vGwaf jrmufzUkd twGuf
usifMuH&mrSm enf;rSefvrf;rSefjzpfzdkU oifwJhenf;udk
qdv
k w
kd m/ tJ'o
D ifenf; 3 rsdK;rSm rodem;rvnfao;vdYk
tv* ' y rm oifenf;rsdK;eJU oifrdayrJh?
yXmef ; ygVd a wmf v mpum;t& tuk o d k v f u
uk o d k v f j zpf a tmif axmuf y H h o rI aus;Zl ; jyKvd k Y
ed&Pwoifenf; tjzpfoUkd ajymif;oGm;wmrsdK;vnf;
&Sw
d ,f/
]]y|mef ; ygVd a wmf r S m (tuk o avm"ar m
ukov "r Oyed, ypa,e ypa,m)
vdyYk g&Sw
d ,f/ tukov
kd u
f ukov
kd jf zpfomG ;atmif axmufyhH
orI aus;Zl;jyKw,fqdkwJh oabmaygh/ tukodkvf
raumif;rIMuD;udk vkyx
f m;rdawmh tJ'gMuD;u tusdK;ay;
vmrSm aMumuf&UHG vdUk ukov
kd w
f &m;udk jyif;jyif;xefxef
tm;xkww
f mrsKd ;aygh/
]]tvm;wl qufpyfpOf;pm;vdu
k rf ,fq
f &kd if ,aeU
acwfrmS bmoma&;pmapmifawG xkwMf uw,f? bmoma&;
pmrlawGa&;Muw,f/ tJ'v
D u
kd pd r sdK;awGrmS wcsdKUu
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

K
ynm&Sd[lon
nf
ud,
k phf w
d u
f kd csrf;omatmifrxm;wwfao;&if
bG J U xl ; *k P f x l ; awG b,f a vmuf y J & &? bmynmrS
r&daS o;bl;vdUk yJ rSwv
f u
kd yf g/
t&SifZeumbd0Ho

avmbawG rmeawG jy|mef;jyD; vkyMf uwmrsdK;vnf;


&SEd ikd w
f ,f/ tJ'v
d jkd zpfvYkd pmapmifawG &yfMu? pmrIawG
ra&;MueJYvdkYvnf; rwm;oifhbl;/ olwdkYvnf; olwdkU
vky&f yfukd jrifvmjyD; ukov
kd b
f uf vSnv
hf mEdik w
f myJ /
olwu
Ykd kd vrf;rSeaf &mufatmif wGaJ c:Edik zf Ukd awmhvw
kd maygh
av/
q&mawmfO;D "r&udw
onf txufygtwdik ;f
tus,f w 0if h & S i f ; vif ; a[mjy&m 'umMuD ; onf
oabmaygufomG ;[ef jzifh acgif;wjird jhf ird v
hf yk af eavonf/
]]wynfah wmf oabmaygufygjyb
D &k m;}}
]]oabmayguf&ifawmh [drk mS xdik af ewJh 'uma&T
udak qmif;yg;a&;cdik ;f &rSmyJ/ a&;rSmvm; 'uma&T}}
]]a&;rSmygbk&m;}}
]]a&;r,fq&kd if pmtkyw
f pftyk af y; vdu
k f r,f/
armfvjrKd ifjrKd U?y&d,wo
d 'r y gvtoif;Mu;D &Jh a&T&wkobif
pmapmifav/1981-Zefe0g&DvrSm xkwfwm/tJ'DxJu
a&Ty&d,wpd moifwu
kd f q&mawmfO;D ukrm&&J ph mar;yGJ
usif;yoifo
h vm;qdw
k hJ aqmif;yg;udk taotcsmzwfjyD;
rSjD irf;Munfah ygh/ bke;f MuD;ajymwmawG ydjk y;D cdik rf matmif}}
]]wifyghb&k m;}}

trS w f p Of - 14

"r
"rygvq&ma&T
ygvq&ma&T
21

P
ol\omoemjyK rSwfwrf;
udka'0g
(r[l&mawmif)
jynfoahl qmufvyk af ;&;vkyif ef;?&efuek jf rdKU?'*Hjk rdKU
e,frmS jyefxrf;0ift&m&S(d Assistant Engineer )
tjzpfwm0efxrf;aqmifaeqJtcsed ?f olUrSm pdwu
f ;l wpfck
ay:vmygw,f/]]ig &efuek jf rdKUxJ trIxrf;vmwm 7ESpf
avmuf & S d j yD / i,f w H k ; &G , f w H k ; igh a 'o?arG ; &yf a jr
csif;jynfe,fawmifyikd ;f rSm 0efxrf; tjzpfef UJ igvkyEf ikd w
f hJ
tvkyu
f av;awG vkyjf y;D aus;Zl;qyfEikd f &ifaumif;r,f?
toufMuD;oGm;&if ig 'gawGvyk Ef ikd rf mS r[kwb
f ;l }}
ol Y t xuf t &m&S d (E.E) uol h q D r S m bJ
vkyaf pcsifwmrdYk wdik ;f tif*sife,
D m (CE)udMk udKajymxm;
awmh ajymif;a&TUcGiahf wmif;cHwmmudk wdik ;f tif*sief ,
D mu
a&Sma&Sm&SL&SL oabmrwlygbl;/ 'geJUbJ csif;jynfe,f
awmifyikd ;f udk ajymif;a&TUay;bdahk vsmufvmT a&;wif&w,f/
&H;k csKyfwckv;kH rSm olemrnfMu;D oGm;w,f/ trsKd ;rsKd ;a0zefMu
w,f/ ]]&efuek u
f ae csif;awmifukd avQmufvmT wifjyD;
awmif ajymif;w,fqakd wmh? 'Dvl pdwrf rS eS af o;&Jv
h m;/
'grS r [k w f 'D v l E d k i f i H a &;vk y f c sif v d k U -csif ; awmif u d k
awmif;ajymif;'g aerSmyg/ oltpfuMkd uD;uvJ wcsed w
f ;kH u
EdkifiHa&;orm;MuD;av}} trsdK;rsd;a0zefMuwmaygh/
avQmufvmT wifjyD; &efuek u
f ae csif;awmifukd awmif;
ajymif;wJh jyefwrf;0ift&m&St
d qifh r&Sad vmufwmrd-hk
ol[m wOD;wnf;aomol rjzpfEikd b
f ;l vm;? pmzwfoal &/
'Dvekd -YJ csif;jynfe,fawmifyikd ;f ? rif;wyfjrdKUudk
a&mufomG ;w,f/ oleUJ tqifw
h l (A.E) (1)a,muf&jdS y;D
om;qdak wmh? vkyif ef;uvJ odyrf &Sw
d mrdUk ? rif;wyfc&dik f
vufatmuf?rwlyjD rKd Uudt
k 'J ED pS rf mS bJ xyfajymif;oGm;w,f?
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

tJ'rD mS ae&mvyfaew,f/ b,forl S raecsifMuwmrdKU


jynfrudb
k J awmif;awmif;ajymif;oGm;Muw,f/ pmzwfol
'Davmufqkd olUud,
k akH vmufygjyD? rsdK;cspfpw
d f tjynfeh UJ
a'otusdK;jyKvkyif ef;av;awG vkycf sifvYkd rwlyjD rdKUudk
a&mufomG ;w,fqw
kd m/ tJ'rD mS av;ESpef ;D yg;aecJyh gw,f/
t"duvkyif ef; (3)ckaqmif&u
G cf yhJ gw,f/ (1)[m;cg;-rwlyD
um;vrf;udt
k jyD;owfazmufvyk jf yD;? um;vrf; zGiyhf GJ
v
J yk cf yhJ gw,f/ (2)rwlyjD rdKU t0if vnfrsdKacsmif;(jrpfzsm;)
abvD w H w m; aqmuf c J h w ,f / (3)rif ; wyf - rwl y D
um;vrf;udk rd;k &moDtygt0if wpfEpS yf wfv;kH &moDra&G;
um;oGm;Edik af tmif? vdt
k yfwjhJ yifqif xdr;f odr;f jcif;vkyf
f i ef ; awG vk y f c J h y gw,f / tJ ' D v d k v k y f c J h w J h tusd K ;
aus;Zl;&v'fuawmh aqmufvyk af &;0efMuD;udk aMu;eef;
&du
k jf y;D olUudzk rf;qD;axmifcsciG ahf wmif;cHjcif; cH&jcif;ygbJ/
awmif;cHou
l awmh rwlyjD rdKUe,fjynfoUl aumifpD Ou|
--ygbJ/
0efMuD;u trdeUf csrSwv
f u
kd yf gw,f/ Xmeqdik &f m
pHpk rf;ppfaq; ta&;,lzhkd jzpfygw,f/ 'geJh rif;wyfu
c&kikd t
f if*sife,
D mtzGhJ rwlyjD rdu
hk kd a&muf&v
dS mMuygw,f/
wdik pf mxJrmS ygwJh vrf;vkyif ef;vkyu
f u
G af wGukd twdik ;f
txGmawGehJ wckcsif; ppfaq;Muw,f/ trSm;t,Gi;f
ma&;pnf;rsOf;
r&Sw
d t
hJ jyif? aiGay;acsjcif; udk bP
pnf;urf;twdik ;f aqmif&u
G x
f m; wmudk awGU&Sw
d mrdUk
ppfaq;a&;tzGJU&JU tpD&ifcHpmu twkdif;xuftvGef
aumif;rGeo
f mG ;cJyh gw,f/ aiGom; 5000d ausmf&if aiG
ay;acsjcif;udk aiGom;eJUray;acs&bJ csufvufrw
S jf zifh
ay;acs&r,f q d k w m pnf ; rsOf ; pnf ; urf ; twd k i f ;
vdu
k ef maqmif7u
G cf v
hJ yhkd gbJ/ 'geJUjynfolh aqmufvyk af &;
vkyif ef;wckv;kH ? 0efMuD;Xgfe wckv;kH rSm olu emrnfausmf
oG m ;ygawmh w ,f / apwemtusd K ;ay;w,f q d k w m?
'grsdK;udak c:w,fxifyg&JU pmzwfoal &/
'DvdkeJUrif;wyfc&dkifjrdKUudk jyefvnfajymi;fa&GU
cGi&hf cJyh gw,f/ odrMumvdu
k yf gbl;/q&morm; c&dik t
f if
*sife,
D mu jynfrudak jymif;&jyD; olUeJU tqifw
h l AE
uvJ olUajrmufydkif;csif;jynfe,fudk ajymif;oGm;wmrdkU
c&d k i f t if * sif e D , mwm0ef a &m jrd K Ue,f t if * sif e D , m
wm0efuykd g olwOD;wnf;? wm0ef,al qmif&u
G &f ygawmh

trS w f p Of - 14

22

w,f/ tJ'rD mS txl;az:jycsifwm udp 2-&yfjzpfygw,f/


wpfcu
k awmh olUudt
k aMumif;jyKjyD; rif;wyfjrdKrh mS uw
&mvrf;cif;bdkh &HyHkaiGpwif&&Sdjcif;jzpfygw,f/ csif;jynf
e,fawmifydkif;rSm y|rqHk; uw&mvrf;cif;cGifh &wJh
twGuf ol*kPf,lrqHk;jzpf&ygw,f/ csi;fjynfe,f
awmifydkif;[m b,favmufxd aemufusjyD;usef&pfcJh
w,fqdkwm odEdkifbdkYtwGuf az:jyjcif;vJjzpfygw,f/
'Dupd x
ufyrkd kfd *kP,
f jl yD;az:jycsifwmuawmh rif;wyfjrdKU
OD;apwDjzpfwhJ awmifwef;omoemjyK bke;f MuD;ausmif;0if;
uke;f xdyu
f a&Tw*d ykH w
kH al pwDjzpfw]hJ ]omoemh tvif;a&mif
kd tprStqH;k wdik af tmif
apwD}}wnfxm;ud;k uG,jf cif;udpu
wm0ef,al qmif&u
G cf iG &hf &Sjd cif;ygbJ/
'DtcGit
hf a&;taMumif;tenf;i,faz:jyyg&ap/
&H;k udpeUJ &efuek af &mufaewH;k waeYrmS olUtpfuMkd uD;eJU
twl urm at; omoema&;OD;pD;Xme nTeMf um;a&;csKyfO;D
vSarmif (aemifwiG f Edik if aH wmfaumifp0D if) qDuo
kd t
l az:
vdu
k o
f mG ;w,f/olUtpfuMkd u;D eJU OD;vSarmifu t&ifwek ;f u
wnf;u cifrif&if;ES;D MuolawGjzpfygw,f/ OD;vSarmifu
olu
Y v
kd J rsufreS ;f wef;rdjyD;om;jzpfwmrdYk 'Dwacguf
af wGUvJawGUa&m olUudk c&m;a&vTwf wwGww
f w
G af jymyg
awmhw,f/ ]]udw
k ifatmif? armif&if rif;wyfrmS wm0efus
aew,fqw
kd m igt&rf;0rf;omw,f/ csif;jynfe,f
ajrmufydkif; zvrf;jrdKUrSm a&Twd*Hk yHkwlapwDwnfbdkU
aiGaMu;axmufyb
hH ;l w,f/ a&Tw*d ykH ekH UJ vH;k 0rwlwmrdYk
igawmf a wmf p d w f y suf o G m ;w,f / tJ ' grif ; wyf r S m
taumiftxnfaz:bdYk armif&ifu
h kd wm0efay;csif w,f/
wwf f E d k a f o avmuf a iG a Mu;vJ axmuf y H h r ,f /
armif&ifu
f ,
kd w
f ikd u
f tif*sief ,
D mqdak wmh a&Tw*d ykH w
kH jl zpf
atmif armif&ifpGrf;aqmifEdkifvdrfhr,fvhdkig,HkMunf
pdwcf sw,f/ omoemhtvif;a&mifapwDvhdk bGUJ ay;yg}}
'Dvekd UJ nTecf sKyfO;D vSarmifeUJ &efuek f o&ufawmausmif;
wdu
k q
f &mawmfMuD; OD;0drvwdYk tpDtrHeUJ rwnfaiGtjyif
,cif rif;wyfygwD,el pfOu| OD;pd;k jrifw
h kdh bk&m;wnfbkdh
&SmMuHtyfEx
HS m;MuwJh rif;wyfjrdKU jrefrmhpyD mG ; a&;bPf
aiGom;rsm; pkaygif;jy;D (vkyif ef;wckv;kH \ wefb;kd av;yHw
k
yHck ef&h ydS grnf) vkyif ef;pwifMuygawmhw,f/ xyfrv
H kd
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

A
Ak'u
kd ud;k uG,w
f m pdwaf t;csrf;zdUk ? todtjrif
rSeu
f efzUkd eJU tqH;k trawG&zdyYk g/ &dcS ;kd uefawmhwmu
vrf;rSeu
f kd Gejf yay;wJh aus;Zl;&Sirf Ukd vdUk yg/ tjcm;bmudrk S
vdck sifvUkd r[kwb
f ;l / ud,
k v
f ckd sifwm&atmif ud,
k [
hf m
ud,
k yf J vky,
f &l r,f/
q&mawmfOD;aZmwdw

tyfaiGuakd wmh ol OD;aqmifjy;D Xgeqdik &f m tMu;D tuJrsm;?


jrUkd rdjrzhkd rsm; tm;vH;k yl;aygif;yg0if aqmif&u
G Mf ujy;D rif;wyf
jf rdKUay:wGirf u ae&mtESHY tvIcx
H u
G Mf uygawmhw,f/
ol ud,
k w
f ikd t
f vSLcHcu
G u
f ikd jf y;D tvSLcHxu
G &f mrSm
yg0ifwmrdUk tm;vH;k ayQmfayQmf&iT &f iT ef UJ vkyif ef;tptqH;k
aqmif&u
G cf MhJ uw,fqw
kd mudk az:jyvdyk gw,f/ 'Dvekd UJ
yEufwiftcef;tem;upjyD; xD;wifyGJjyD;onftxd
(2)ESpw
f w
d rd mS vkyif ef;tm;vH;k jy;D pD;cJyh gw,f/tJ'rD mS txl;
az:jycsiw
f mu awmifyv
k k q&mawmfb&k m;MuD; rif;wyf
MuGvmw;Hk oydwfarSmuftxdjyD;pD;aewJh apwDDMuDd;udk
Munfjh yD; a&Tw*d ykH ekH UJ wlygayw,f vhckd sD;usL;wJt
h jyif
rif;wyfMuGvmwH;k q&mawmfukd vSLMuwhHJ e0ur
tvSLaiGtm;vH;k a*gyu tzGUJ udjk yefvnf ay;vSLoGm;
cJw
h ,fqw
kd mygbJ/ q&mawmfMud;MuGvmwm rwfvqef;
ufpowfjy;D arv
jzpfjy;D vydik ;f twGi;f bk&m;wnfwu
hJ pd v
v,frmS b&m;xD;wifyJG csdrchf sdro
hf J usif;ycJyh gawmhw,f/
'D a qmif & G u f c suf a wG e J U q&mawmf M uD ; &h J
arwm"gwfaMumifhvdkY ol ,HkMunfwJhtaMumif;av;
a&;jycsifygw,f/ rif;wyfuae u7ifjynfe,f aumhu
&dwfjrdKhudk ol ajymif;a&TU wm0efxrf;aqmifcsdef[m
vufeufuikd o
f yl ek w
f Ukd ESit
fh pd;k &wyfrsm; jyif;xefww
hJ u
kd yf JG
awG jzpfymG ;aecsed jf zpfw,f/'gayrhJ olu wm0ef0w& m;t&
tcsed rf a&G;oGm;vmvIy&f mS ;&ayrJh ol rhw
JS aygufrQ rpGe;f wJh
tjyif bmtE &m,frmS rMuHKawGUcJ&h ygbl;/ aumhu&dwf

trS w f p Of - 14

23

jrKd Ue,fjynfoaYl umifpD Ou| OD;[efi,f&UJ aMumfjimaumif;


rIaMumifh aumhu&dw?f jr0wDtjyif ? u&ifjynfe,fwpf
ckv;kH ol t&rf;emrnfMuD;oGm;jyefw,f/ ]]aumhu&dwu
f kd
rMumcifurS a&muf&v
dS mwJh csi;f tif*sief ,
D m awmfawmf
f yk &f mrSmvJ apwem awmfawmf
owad umif;w,f? tvkyv
xm;w,f/ olUudw
k wfEikd w
f m ulnMD u}} qkjd y;D a'oygwD
aumfrwDeUJ jynfe,fjynfoUl aumifpw
D u
Ykd yg tmPmydik f
awGukd trdeUf xkw&f ygw,f/
aumhu&dwfjrdKhrSm 4-ESpfeD;yg; trIxrf;jyD;
b,fvrkd S arQmv
f ifv
h rYkd &edik w
f hJ vrf;vkyif ef;tawGUtMuKH udk
taumif;qHk;&edkifrhJ &efukefjynfvrf;wdk;csJUjyKjyifjcif;
pD r H u d e f ; ud k tvd k t avsmuf a &muf & S d o G m ;jyef w ,f /
tJ'rD mS ydjk y;D tHMh op&m aumif;wmu &mxl;wd;k &bdkh olbmrS
rMudK;pm;&bJ 'DprD u
H ed ;f rSmbJ wqifjh rif&h xl; wd;k jrSihf
jcif;cHvu
dk &f ygw,f/ ol&h UJ vkyo
f uft& &mxl;wd;k ay;bhkd
tcsdev
f J a&mufaejyDjzpfwt
hJ jyif vpfvyf E.E &mxl;
ae&mrSm pDru
H ed ;f jyifyu vlukd xnfrh ,fq&kd if vrf;vkyf
if ef;tawGUtMuHK? pDru
H ed ;f tawGUtMuHK&bdYk tcsdef
ay;&OD;rSmrdYk 'DprD u
H ed ;f rSm&Sjd yD; vla[mif;jzpfwJ olu
Y b
kd J
xm;ygqdjk y;D pDru
H ed ;f tif*sief ,
D mud,
k w
f ikd u
f aqmufvyk f
a&;0ef M uD ; ud k oG m a&muf a wmif ; qd k v d k Y j zpf y gw,f /
oluaemuf(6)vavmufMumrS 'Dupd u
kd od&ygw,f/
'Dvekd Jh &efuek jf ynfvrf;pDru
H ed ;f 95%-% &mcdik Ef eI ;f
avmuf jyD;wJt
h csderf mS &efuef-rEav;vrf;wd;k csJU
vkyfief;u
ta&;MuD;vmwmrdkU
vrf;tawGUtMuHK&SdjyD;jzpfwJh ol OD;aqmifwJhtzGJU
wpf c k w nf ; ud k oD ; jcm;cG J x k w f j yD ; ysOf ; rem;
(,ckaejynfawmf) udfk ydv
Yk u
kd yf gawmhw,f/ wpf&uf
vk y f i ef ; cG i f r S m ol [ mvrf ; ab;rS m cgwd k i f ; vd k b J
rwfwyf&yfjy;D vufatmuftif*sief ,
D mawGeUJ vkyif ef;udp
ajymaeMuwH;k ? rEa v;wdik ;f rI;um;&yfvu
kd jf y;D olwt
Ykd zGUJ udk
EIwfqufpum;ajymygawmhw,f/ ]]cifAsm;wdkYtzGJU?
&efuek jf ynf-vrf; pDru
H ed ;f uae 'Duakd &mufvmMuw,f
q
f w
kd m odaew,f/ 'DrmS tckcifAsm;wdYk ]]p}}vkyx
f m;wm
av;awG awmfawmfaumif;ygw,f/ &efuek -f jynfvrf;
wdkY;csJUjyKjyifxm;wmawG awmfawmfaumif;w,fvdkY
a&mufz;l
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

wJh olwikd ;f &JU yg;pyfzsm;rSm Mum;ae&w,f/ uRefawmfvJ


wacguf o G m ;Munf h & tH k ; r,f / }} apwemtusd K ;
ay;w,fqw
kd mudk olyykd jdk y;D ,HMk unfvmw,fqw
kd m xyfrH
az:jyyg&ap/
ysOf;rem;jrdKrh mS &efuek -f rEa v;vrf;wd;k csJU pDrH
ude;f udv
k J (2)ESpaf vmufvyk jf yD;csderf mS olt
Y zGUJ wzhv
JG ;kH ?
&Srf;jynfe,fawmifydkif;? aemifcsdKjrdKUudkajymif;a&TUcH&jyD;
tvGex
f ;l qef;pGm olUwOD;wnf;udo
k m pDru
H ed ;f tif*sif
eD,m (EE) r&Sad o;wJh zGpYJ nf;jy;D cgp r E av;tjynfjynf
qdik &f mavqdyf pDru
H ed ;f odaYk jymif; a&TUcHvu
kd &f ygw,f/
usefw&hJ mxl;toD;oD;awGtwGuf tif*sife,
D mtoD;oD;
awGuawmh a&muf&MdS ujyD;jzpfwmrdUk olt
Y aeeJU 4if;wdEYk iS hf
nSEd idI ;f wdik yf ifjyD; vkyif ef;udk ]]tajccHupjyD;}} pwif
vnfywfvyI &f mS ; &ygawmhw,f/
tJ'DrSm wdkif;rSL;&JUtultnDtrsm;MuD;&wJh
taMumif;tenf;i,faz:jyvdyk gw,f/ ausmufawmif?
ausmufrikd ;f awGuae pDru
H ed ;f txd vrf;cif;ausmufawGukd
o,f,yl Ukd aqmifc (um;c) wjym;rSrukeaf tmif vkyaf y;wJh
taMumif;t&mav;yg/ olwu
Ykd um;ay:wif^csuvGjJ yD;
wjym;rSm rukeyf gbl;/ o,f,al &;twGuf ukeu
f srhJ "gwfqD
2-qudk wdik ;f rSL; tpDtpOfeUJ olUcGw
J rf;xJu xkwaf &mi;f
ay;ygw,f /"gwfqb
D ;kd udk um;orm;uay; acsjyD; ]]yd}k
}wJh "gwfqu
D kd um;orm;u jyifyrSm a&mif;csciG jfh yKxm;yg
w,f/ um;cxuf ydk&w,fvdkYajymoHMum;&ygw,f/
tJ'aD wmhcaJG usmufawG olwpYkd rD u
H ed ;f udk tvH;k t&if;eJY
a&mufvmawmhwmaygh/ um; wif^cs eJU ausmufrikd ;f
tzGUJ udk ausmufz;kd aiGacs&Hb
k J olvyk &f ygw,f/ wdik ;f rSL;
topfu 0rf;omMunfE;l pum;awGUawGUcsif; ajymay;wJh
tjyif tultnDawmi;fcrH rI &Sb
d J ulnw
D hJ taMumif;udk
t"dua&;jywmyg/
&,fp&mwckajym&tH;k r,f/ a&S;tyd'k rf mS az:jycJw
h hJ
olu
Y kd 'kuay;bdhk Mud;pm;bl;wJh jrdKUe,fjynfoal wmifpD
Ou| a[mif;[m rarQmfrvifh olU&H;k cef;a&mufvmjyD;
tulnDawmif;cHygawmhw,f/ ohlom;wpfa,mufu
MopaMw;vs Edik if u
H kd 'kuo
nf cdv
k cHI iG ehf YJ a&mufomG ;wmrdKU
olo
Y m;qDomG ;vnfywf&mu tjyef olo
Y m;0,f xm;wJh
um;udk ausmufo,f&mrSm toH;k jyKay;bdk tultnDvm

trS w f p Of - 14

24

awmif;jcif;jzpfygw,f/ tJ'rD mS rqdik ;f rwG ulnv


D u
kd f
ygw,f/ olU&JaxmufccH sufeUJ qdak wmh tvkyjf zpfomG ;
wmaygh/ csif;awmifrmS wH;k u olUudk 'kuay;bl;wJY
taMumif; to;pdyo
f ad ewJh wynf&h if; tif*sife,
D m
udo
k ef;0ef;u aMumfjimay;ovdv
k yk v
f u
kd af wmh pDru
H ed ;f
vkyif ef;wcGirf mS ol ydek mrnfMuD;oGmawmhwmaygh/ wynhf
ah wGu q&mtay:rSm ydrk ,
kd MkH unfjyD; cspfjrwfE;kd oGm;Mu
wmaygh/ udo
k ef;0if;ajymwJph um;av;vJ em;axmifMunfh
ygtH;k ]]igwdq
Yk &mudak wmh igt&rf;tHMh o csD;usL;rdw,f/
af v;pm;jy;D *kPv
f ,
J yl gw,f/ olcY iG v
hf w
T f Edik w
f hJ pdwaf rG;jy;D
ulnb
D q
hkd w
kd mawmh awmf&w
kH ef&kH pdw"f gwfeUJ vkyv
f rYkd &bl;
uG/ olv
h ufatmufrmS igwdt
Y k vkyf vkycf iG &h f wm *kP,
f Ml u?
0rf;omMuyg? oli,fcsif;wdUk }}
wHwm;OD; tjynfjynfq&kd mavqdyf (av,Ofajy;
vrf;ESifh avqdyftaqmuftOD;) pDrHudef;qdkwm?
ArmjynfrSm 'DaeYtxd tMuD;qHk;pDrHudef;jzpfygw,f/
av,Ofajy;vrf;u ay(14000)&Snv
f sm;jyD; Edik if w
H um
rSmawmif eHygwfcsdww
f hJ av,Ofajy;vrf;jzpfygw,f/
t"du a&;vdjk cif;u 'DtaMumif;r[kwyf gbl;/ b,fvrkd S
G cf iG hf
arQmv
f ifrh xm;wJh bmomomoemudpr mS aqmif&u
xyf r H & &S d w J h t aMumif h ; ygbJ / 'D t cG i f h t a&;ud k
o,faqmifvmoluawmh olUZeD;&JU tpfrt&if;ozG,f
cspfcifav;pm;&whJ ,cktac: ]]csif;r,fawmfMuD;
a':&lyod *F }D }bJjzpfygw,f/
csif;r,fawmfMuD;qdkwm ol csif;jynfe,f?
rif;wyfjrdKUrSmwm0efxrf;aqmifpOfu olUrdwaf qG tpd;k
&0efxrf;wpfO;D &JU ZeD;?om;orD;awGajcmufa,muf &Jrh cd if?
tdrfaxmif7SiftrsdK;orDMuD;wpfOD;jzpfygw,f/ olh&JU
twdwfuHeJU b0tusdK;qufawGaMumifhxifygw,f/
wcgrSmra&mufbl;wJh {&m0wDwdkif;udk taz:rygbJ?
csif;jynfe,frif;wyfuae wOD;wnf;&kww
f &ufxu
G cf gG
oG m ;cJ h y gw,f / {&m0wD w d k i f ; rS m ES p f t wef M um
a,m*D0wfeJU omoemjyKcJhjyD;? tJ'Duae
&ef u k e f j rd K Uud k a &muf v mygw,f / ol w d k Y u d k ; uG , f w J h
&ef u k e f ? tif ; pd e f atmif q ef ; wyf O D ; ausmif ;
xdutausmf atmifqef;q&mawmfausmif;rSm 10"ru
ESpcf efMY um oDwif;oH;k jyD; q&mawmfukd ulnyD yhH ;kd ay;cJh
ygw,f/oh&l ZhJ eD;tm;ay;wdu
k w
f eG ;f rIvyJ gygw,f/ tJ'rD mS

csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

Z
edAmefqdkwm
Ak'b
momawG&UJ yef;wdik u
f edAm efjzpfygw,f/
edAm efqw
kd mxuf t"dov
D ? t"d orm"d? t"d ynm
&&Sw
d m qd&k ifyrkd eS af Mumif;ygcifAsm/edAm efqw
kd m bmrS
r&Sb
d ;l qdw
k mxuf bm'kur S r&S/d bmavmu"HrrS &S/d
bm&kyef mrfrrS &S/d bmudavomrS r&S/d bmtdek maorS r&S/d
csrf;omjcif; twdjyD;vdYk vGwaf jrmufrI &Sw
d ,f/ ud,
k w
f ikd f
MudK;pm; usihMf uHtm;xkwf aqmuf&u
G Ef ikd Mf uygap/
&kyu
f v
fkd nf;jyif ?pdwv
f nf;jyif? jyifqifwikd ;f &
jyKwdkif;vS ?okcedAmef wdkifvdrfhrnf/ udk,fhb0
udk,f[mudk,faxG;/ udk,fhb0 udk,fh[m udk,fa&;/
?ud,
k v
hf rf;ud,
k af zmuf/ ud,
k o
hf rdik ;f ud,
k w
f ikd zf efw;D /
ud,
k Zhf mwf ud,
k f Edik af tmifujy;D ud,
k t
hf vkyf ud,
k [
f mudk
MudK;pm;vkyf Mu&ygr,f/ b,forl S oifu
h kd wu,frjyKjyif
rzefw;D Edik yf gbl;/ oifu,
kd w
f ikd yf J aumif;atmif qd;k atmif
pDrEH ikd yf gay\/
pmayc&D;oGm;
7? 3? 16

a,m*D0wfuae oDv&Sif b0udkajymif;vJcJhygw,f/


waehwiG f olU&JU ZeD;udck sif;r,fawmfMuD;u rderhf mS ygawmh
w,f/ ]]igh nDra& ig b0 b0u tMumif;awGaMumifh
rvky&f ifrjzpfwhJ vkyzf u
hkd seaf eao;wJu
h pd wpfc7k w
dS ,f/
tJ'Dt&yfa'ouawmh eihfa,musfm; trIxrf;aewJh
ae&meJU reDra0;rSmygwJ/h ighut
kd 'J u
D v
kd u
kd yf Ukd tH;k /
'Dvekd hJ csif;r,fawmfMud;eJU olUZeD;wkUd olU&JUvkyf
ief;cGifudk?aEG&moDausmif;ydwf&uftp wpf&ufrSm
a&mufvmygawmhw,f/ olu ud,
k w
f ikd u
f m;armif;ydUk jyD;
csif;r,fawmfMuD; vdkuf&SmwJhae&mudk a&mufatmif

trS w f p Of - 14

25

tif;0jrdKUa[mif;ae&m tESHtjym;udk;oGm;Muygw,f/
tJ'DrSm usefppfom;rif; wnfxm;udk;uG,fcJhw,fvdkY
tqd&k w
dS hJ xD;vIid &f iS f apwDa[mif;eJU &ifjyifawmfay:vJ
a&mufa&m ]]ighnrD a&? igomoemjyK&rJah e&mu 'Dae&mb?J
ighwm0efawGjy;D qH;k wJh txd 'Dae&mrSmbJ igaeawmhr,f}}
vdhk -oUlZeD;udk csif;r,fawmfMuD; rdeUf rSm ygawmhw,f/
'geJ U bJ ol w d k Y ZeD ; armif E S H w d k Y u apwD & h J
ta&S U buf j crf ; ajruG u f v yf u av;rS m 0g;x&H u m
oufi,frdk;? opfom;Murf;cif;eJU ajrpdkufopfom;
taqmufOD;av;wvHk;aqmufvkyfvSL'gef;MuwmrdkU
,m,D w nf ; cd k e m;&mjzpf c J h y gawmh w ,f / xD ; vI d i f & S i f
apwDawmfMuD;u jyKjyifp&mawGtrsm;MuD; jzpfaejyD;
&ifjyifawmfwckv;kH uvJ jcKH EG,yf w
d af ygif;awG tjynfjh zpfjy;D
ql;yifawGtwdjzpfaewmrUdk owdxm;oGm;vmae&ygw,f/
'gayrhJ tcsdefumv vtenf;i,ftwGif;
tajymif ; vJ M uD ; ajymif ; vJ v mygawmh w ,f / 'D a 'o
ywf0ef;usifrmS aexdik Mf uwJh vlMuD;olrawGeUJ q&m
awmfMu;D awG? a&S;a[mif; okawoeXgeu 0efxrf;awGeUJ
wm0ef&o
dS al wG tm;vH;k u csi;f r,fawmfMu;D eJU olwt
Ykd zGUJ udk
owdxm;rdMuygw,f/ olh&JpDrHudef;qdkwm
armfawmf,mOfMuD;rsm; (ajro,f,OfMuD;rsm;) tygt0if
puf,Of,E& m;aygif; (200)eD;yg;&SdwJhvkyfief;cGif pDrH
ud e f ; MuD ; jzpf j yD ; ?pD r H u d e f ; pwif j yD ; rMumrD r S m
(24)em&Dumvywfv;kH tvkyv
f yk &f ygw,f/ xD;vIid &f iS f
apwDMuD;jyKjyifa&;udprSm olYwynfh 0ef;xrf;awG&JU
vkyftm;?aiGtm;yHhydk;vkyfaqmifrIawGudkawGUMu&awmh
a'otmPmydik f tzGUJ tpnf;awGuvJ ydyk jkd yD;pdw0f ifpm;
vmMuygw,f/
apwDawmfMuD;eJU bk&m;&ifjyifawmfukd vdt
k yfwhJ
jhJ yifqifrI tydik ;f awGaqmif&u
G jf yD;pD;csderf mS bk&m;xD;
awmfudkvJvS,fbdkhpDpOfMuygw,f/ ,cifxD;a[mif;
(taumif; yuwde;D yg;) uvuf&dS "rm &kMH u;D xJrmS &Sad ejy;D ?
tenf;i,f omjyKjyif&ef vdt
k yfygw,f/ bd;k awmftzGUJ
wzGUJ u olw&Ykd UJ tpDtrHeYJ vuf&dS xD;awmftopfjyKvkyjf y;D
wifvLS cJMh ujcif;jzpfygw,f/ 'gaMumifh bd;k awmftzGw
YJ ifvI
xm;wJh xD;udjk yefcsjyD; "rm&kx
H u
J xD;awmfa[mif;udk
vdt
k yfonfrsm; jyifqifjyD;jyefwifbn
hkd EdS idI ;f oabmwl
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

qHk;jzwfcJhMuygw,f/ xD;awmfa[mif;udk Munfh&HkeJU


a&S;a[mif;tarGtESpf vuf&mawGtrsm;MuD; yg0ifae
w,fqw
kd mudk vG,u
f pl mG awGU&SEd ikd yf gw,f/
'Dvekd Jh olu,
kd w
f ikd v
f u
kd yf gjyD; xD;awmfa[mif;
udjk yKjyifbhkd rEa v;jrdKah y:u qdik Mf uD;wqdik u
f ykd ahkd qmif
cJyh gw,f/ vdt
k yfwjhJ yifqifraI wGjy;D pD;csed rf mS av,OfuiG ;f
pDru
H ed ;f aumfrwD0ifjzpfwhJ ausmufqnfc&kid f at;csr;f om
kd rf LS ;MuD;
,ma&;ESihf zGjHh zd;k a&;aumifpD (c,u) Ou| 'kAv
ausmf0if;u olUudk tMuHjyKwdkuf wGef;ygawmhw,f/
]]OD;wifatmifa&? xD;awmfwifyJG tcrf;tem; tpuae
tqH;k txdukd crf;crf;em;em;vkyMf u&atmif/ wHwm;OD;jrUkd
e,f taxG axGtyk cf sKyfa&;rSL; OD;atmifp;kd udv
k J ajymjy
xm;w,f/ olu vltiftm;toH;k jyKjyD; ?tcrf;tem;
pnfum;atmif ulnyD gvdrrhf ,f/ xD;awmfjyifwq
hJ ikd u
f ae
xD;vIid &f iS af pwDawmfMuD; txdukd &efuek f r E av;vrf;
wavQmuf ,Ofwef;eJh o,f?jzwfoef;oGm;wJh jrdKah wGrmS
vnf; ntdy&f yfem;? xD;awmfMuD;udt
k ylaZmfc?H aemufaeh
eh eH ufusrS ,Ofwef;eJUo,f,jl yD; vrf;wavQmufv;kH
tylaZmfc?H ausmufqnfjrdKudak usmfjzwfjyD;rS vrf;cGu
J ae
wHwm;OD;av,OfuiG ;f pDru
H ed ;f udk qufomG ;jyD; pDru
H ed ;f
ae&mrSm (2)n&yfem;jyD; tylaZmfc/H tJ'u
D aerS wHwm;
OD;jrdKo
h mG ;&m vrf;wavQmufrmS ,Ofwef;MuD;eJh tyl
aZmfcjH y;D wHwm;OD;jrKd rh mS wpfntdy?f tylaZmfc?H tJ'u
D aerS
wHwm;OD;jrKd u
h ae xD;vdiI &f iS af pwDtxduakd wmh xD;awmfukd
um;eJUrwifawmhbJ vltiftm;eJU tvJtvS,v
f yk jf yD;
vrf;wavsmufxrf;o,fMur,f/ OD;atmifp;kd pDpOfvrd rhf ,f/
wHwm;OD;jrKd aY y:u ausmif;olausmif;om; jrKd o
h jl rKd o
h m;awGu
xD;awmfo,f,&l m um;vrf; wavsmuf acsvsiaf vsmufjy;D
xD;awmfukd ylaZmfMur,f/ bk&m;ay:rSm xD;awmfwifwhJ
tcrf;tem;udkvJ twD; trIwftutckefawGeJU
pnf;um;odkufjrdKufpGm usif;yMu r,f/}}
0rf ; omMunf E l ; rqH k ; jzpf j yD ; c,uOu | MuD ;
tpDtpOftwdik ;f bJ aqmif7u
G Mf Uuygawmhw,f/
wHwm;OD;jrdKUuae xD;vIid &f iS af pwDc&D;rSm vly&df
owfaxmifcsDjyD;? yg0ifqifEcJG MhJ uygw,f/ AD',
D rkd w
S w
f rf;
&du
k u
f ;l rIuv
kd J jyKvkycf MhJ uygw,f/ tJ'rD w
S w
f rf;udpk mzwf
o
f u
l jkd ycsifprf;ygbdawmhw,f/ AD',
D rkd w
S w
f rf; olUqDrmS

trS w f p Of - 14

26

ckxx
d rd ;f odr;f xm;ygw,f/ 'Dvv
kd yk if ef;awG olaqmif&u
G f
wmudk tm;ay; cs;dSD ajrmS ufwmxifyg&J?h wdy#d u a,mq&m
awmfMuD; &efuek u
f aerEa v;jrahkd y:7Sd olUausmif;cGJ udMk uG
a&mufwikd ;f olu
h kd cs;D ajrmS ufwt
hJ aeeJU av,OfuiG ;f vkyf
ief;cGif udMk uGa&muf? pDru
H ed ;f crf;raqmifrmS w&m;wyGJ
csD;jrSihf ?olw&Ykd {J Of&h yd o
f mrSm wpfn usde;f puf&yfem; jyD;rS?
J rf;yg/
tm&Hq
k rG ;f udp jy;D rS rEa v;udjk yefMuyG gw,f/ 'gtjrw
olUtzGUJ udk csDajrSmufw,fqw
kd mav;udak z:jycsifvyYkd g/
wavmav;u olU&JcrD;cruf rdom;pkxJu
wzGUJ u &efuek f -A[ef;&Sd a,mq&mawmfMuD;ausmif;rSm
arG;aehr*FvmyGaJ v; wcktwGuf qGr;f uyfwhJ tcrf;tem;
av;rSmzdww
f meJU olh rh o
d m;pkvJ oGm;wufMuygw,f/
q&mawmfMuD;eJU rqHjk zpfwmvJ tESp(f 20)ausmfMumjyD;
qdak wmh rSwrf yd gtH;k rvm;vdk h oHo,jzpfw
d ,f/ q&mawmf
MuD ; qG r f ; pm;tjyD ; ?tcef ; ud k j yef t MuG r S m aemuf u
ae?vdu
k Ef w
I q
f uf&mrSm (r*Fvmyg OD;wifatmif? r*Fvmyg
OD;wifatmi?f) q&mawmfMuD;uzufvw
JS uif;jyefvnf
EIwq
f ufwmrkUhd olwUkd rdom;pkwtm;aysmfomG ;ygw,f/
csif ; r,f a wmf M uD ; &J U pG r f ; tm;u tH h M obG , f
aumif;vSaMumif; eJeaJ &;yg&ap? waeh MRTV-4u
OD;0if;armf rdom;pk ?rEav;bk&m;zl;&if;eJU xD;vIid &f iS f
apwDb&k m;zl;a&mufvmMuygw,f/ ,cifa&mufz;l wmeJU
?,cktajctaeajymif;vJoGm;wmudk OD;0if;armfowd
xm;rdykH &ygw,f/ 'Dcsderf mS OD;0if;armfvJ MRTV-4
atmifjrifzdkh&kef;uef vIyf&Sm;ae&wkef;bJeJUwlygw,f/
xD;vdiI &f iS af pwD "rm &kx
H rJ mS xdik af ewJh csif;r,fawmfMuD;
udak vQmufwifygw,f/ ]]usepf pfom;rif; t"dXmefatmif
ajrrSm wynfah wmf t"dXmefjyKcJyh gw,f? atmifjrifv&Ykd &dS if
wynfah wmfxyfa&mufvmygtH;k r,f}} wJ/h wESprf Mumygbl;/
OD;0if;armf rdom;pkxyfa&mufvmjyD; olaqmufxm;cJw
h hJ
,m,DtaqmuftOD;udkzsufodrf;jyD; t'Dae&mrSmbJ
(2)xyfwdkufausmif;uav;wpfausmif; aqmufjyD;
csif;r,fawmfMuD; oDwif;oH;k zdhk vSL'gef;cJyh gw,f/xD;vdiI f
&SifapwDudkvJ oydwfarSmuftxd a&TouFef;uyfvI
ylaZmfcyhJ gw,f/ aemufxyf r,fawmfMuD;aqmif&u
G cf sif
wmawG&&dS ifvJ rdeMfh um;zdhk olv
Y l tif*sife,
D mudrk mS xm;
w,f/tck tESp2f 0-ausmf twGi;f rSm xD;vIid &f iS af pwD
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

N
bmw&m;rS r&ao;bl;rSwfyg
w&m;pcef; b,fEpS Bf udr0f if0if w&m;pum;awG
b,fvykd aJ jymajym ud,
k rhf mS &dw
S hJ avmb? a'go? rmew&m;
awGu e*du
k xuf avsmhyg;rvmwJt
h jyif ydv
k Ukd awmif
qd;k vmao;vQif bmw&m;rS r&ao;bl; vdUk rSwyf g/
arwm&Sifq&mawmf (a&Tjynfom)

awmfMuD;udk OD;0if;armftzhJG a&ToC


F ef;uyfvLS ylaZmfwm
(3)Mudraf jrmufjzpfomG ;ygjyDx;D vdiI &f iS af pwDem;w0du
k u
f
jyifzv
hkd w
kd hJ apwDtawmfrsm;rsm;udv
k J r,fawmfMuD;OD;
pD;jyD; tm;vH;k jyifjyD;ygjyD/
aemufwckuawmh ol RIT wufw;k H u xm;0,f
bufu i,foli,fcsif;eJU olUnDrdom;pk (2)pkwhdku
csif;r,fawmfMuD;udk wtm;MunfnKd cspfjrwfE;kd Muwmrhkd
m;vH;k ? pm;0wfaea&;tjyif
r,fawmfMuD;&JU a0,sm 0pt
aq;bdk;0g;c aq;&Hkp&dwfvdktyforQudk tjrJvSL'gef;
MuwJt
h jyif aiGaMu; tvSLudyk g tjrJrjywfvLS 'gef;
aeMuygw,f/ tckq&kd if wum wpfa,mufvLS xm;wJh
Light Truck um;av;udk vlp;D um; Van taumif;
pm;eJU vJvS,fvSL'gef;jyD;MuygjyD/ oludk,fwdkifuawmh
av,OfuGif;pDrHudef;rSm aecJhwJh umvtwGif;om
teD;uyfaqmif7u
G jf y;D wynfah wG&hJ yl;aygif;aqmif&u
G rf eI UJ
r,fawmfMuD;udu
k n
l aD qmif7u
G af y;cJw
h myg/
rSwfrSwf&& udpav;wckaz:jyvdkuftHk;r,f/
av,OfuiG ;f pDru
H ed ;f udk 24-em&Dvyk Mf u&wmrdYk wn
8;30 em&DavmufrmS olu,
kd w
f idk f uGi;f qif;?vkyif ef;
cGifrSm&Sdaeygw,f/ oleJUtwl wGJzufwm0efcsxm;wJh
wyf&if;rSL;tjyif? wynf AE 1-a,muf?SAE 2a,ufvJ &Sad eygw,f/ xD;vIid &f iS b
f &k m;Mu;D xD;wif vSLjy;D ?
2f -ywfavmuf tMumrSm xifygw,f/ olu aumif;uifrmS
y|rqH k ; jrif v d k u f y gw,f / vI y f & S m ;oG m ;vmaewJ h
tvif;a&mifwef;wckudk jrifvdkufjcif;ygbJ/ rD;yHk;ysHvJ
r[kwb
f ;l /j*dKvfwyk pkH v
H J r[kwb
f ;l ? Mu,faMuGwmvJ

trS w f p Of - 14

27

r[kwb
f ;l / xD;vIid &f iS b
f &k m; wnf&&dS m wHwm;OD;jrdKU
bufuae olwUkd &yfaewJh av,OfuiG ;f udk OD;wnfvm
aejyD; olwt
hdk yk pf ?k rwfwyf&yfae&mudv
k J a&mufa&m?
OD;vSno
hf mG ;jyD;? tif;0acwfa&S;a[mif;bk&m;rsm;buf?
ajrjyifoYkd pdu
k q
f if; aysmufu,
G o
f mG ;wmudk tm;vH;k u
jrifvdkufMu&w,f/reufrdk;vif;wmeJU oludk,fwdkif
oGm;a&mufMunf&h pI pkH rf;&mrSm tif;0acwf rdz&k m;MuD;
&Sib
f rhkd ,fwnfxm;ud;k uG,cf w
hJ hJ apwDxu
J kd tvif;a&mif
0f ifomG ;aMumif; jrifvu
kd w
f v
hJ al wGuvJ twnfjyKajym
jyMuygw,f/'geJUbJ olu tif;0 xD;vIid &f iS af pwDxd
?d wqufwnf; oGm;jy;D nwH;k ujzpftysuu
f kd csi;fr,fawmf
Mf uD;tm; avQmufwifygw,f/r,fawmfMuD;ajymjyrS yd&k iS ;f yg
awmhw,f/ ]]wumMu;D ajymwJh tcsed rf mS bJ xD;vdiI &f iS af pwD
em;w0d k u f r S m tk w f a tmf a omif ; eif ; jzpf o G m ;w,f /
vltrsm;uzl;awGUvdu
k Mf u&vdyYk g/ tvif;a&mifwef; wcku
xD;vdiI &f iS af pwDMuD;udk 3-ywfywfjyD; av,OfuiG ;f buf
OD;wnfxGufoGm;wmudk tMumMuD; vlawGtrsm;MuD;
zl;awGUMu&w,f/ wumMuD;wdv
Yk yk w
f hJ udik w
f hJ ukov
kd af wG
yG m ;&atmif M unf E l ; 0rf ; om&atmif ewf a wG u
zefqif;jyMuwm? xD;vIid &Sib
f &k m;MuD;u a7mifjcnfawmf
toGiv
f w
T w
f maerSmyg/ }} olvJ 0rf;omMunfE;l rqH;k
yDwad wGz;kH jyD; jyefvmcJyh gawmhw,f/
olyifpiftjird ;f pm;,ljy;D 4-ESpcf eft
Y Mum tdrrf mS
em;aewH;k ?csif;q&mawmfrsm; MuGa&mufvmjyD; csif;Ak'
omoeygvutzGzYJ UJG jy;D omoema&;udpa wG awmifay:
mom0ifrsm;yl;aygif; aqmif&u
G Mf uzdhk olUudk
ajrjyefY csi;f Ak'b
wdkufwGef;cJhygw,f/ 'geJU 2012-ckESpf? azaz:0g&Dv
(12)&ufaeUrSm a&Tw*d b
kH &k m; ta&SUbuf &Sio
f mraP
AdrmefrmS csif;Ak'omoeygvu tzGUJ udck sif; &[ef;
awmfrsm;a&m vly*k Kd vfrsm;yg yl;aygif;zGUJ pnf;cJMh uygw,f/
aemufwpfESpfavmuftMumrSm ref;a&Tpufawmfbk&m;
e,fajr&Sd csif;bk&m;ordkif;udk jyefvnfaz:xkwfjyD;
csi;f bk&m;jyKjyifa&;udp? ESppf OfyaJG wmfusi;f ya&; udpa wGukd
ref;a&Tpufawmfb&k m;?a*gyu tzGUJ ESihf ndES iSDk ;f wdik yf ifjyD;
vdt
k yfonfrsm;udk q&m? wum vufwJG aqmif&u
G f
fMuygaawmhw,f/ csif;Ak'omoe ygvu tzGJU&JU
vkyif ef;pOfawGukd aqmif&u
G zf hkd te,fe,f t&yf&yfrmS vJ
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

E
a&m
yJqaD &mif;ol tJonfvu
l
ol\qDrmS tppfygwnfY
bmrSra&m onfoabmudk
tarmqdaYk tmif ajymjyefonf/
EGm;Edahk &mif;ol tJonfvu
l
ol\Edrhk mS tppfygwnfh
bmrSra&m onfoabmudk
tarmqdaYk tmif ajymjyefonf/
ysm;&nfa&mif;ol tJonfvu
l
ola&mif;onfrmS tppfygwnfh
bmrSra&m onfoabmudk
tarmqdaYk tmif ajymjyefonf/
aMomf
ypn
;f rppf xdt
k jzpfaMumifh
tppfjzpfaMumif; xdt
k aMumif;udk
tyfaMumif;xyfausmf ajymMuonf
Zmwfaygif;pyfaomf a&m Muonf/
ok,OfndK
tzGUJ cGaJ wG zGUJ &ygw,f/ q&mawmfrsm;ESihf olwUkd vufwjJG y;D
te,fe,ft&yf&yf c&D;xGujf y;D a&muf av&mrSm tpnf;
ta0;ac:jyD; &Si;fjyygw,f/ ta&;tMuD;qH;k aqmif&u
G f
csufuawmh 3-vwMuDrf? csif;a&mifjcnf Ak'"r
pmapmifxw
k af 0jcif;ygbJ/ trSwpf Of (1)uae tckq&kd if
trSwpf Of (14)xd a&mufaeygjyD/
vGefcJhwJh (2)ESpfausmfavmufrSm olYtwGuf
tcGit
hf &;wpfck xyfraH y:aygufvmjyD; olu,
kd w
f ikd yf g

trS w f p Of - 14

28

0ifaqmif&u
G cf iG &hf wmrdUk aysmfrqH;k jzpf&ygw,f/ tJ'gu
awmh jref r mEd k i f i H t pd k ; &&J U oabmwl c G i h f j yKcsuf f e J U
uk v or*tpD t pOf t & Unicef eJ U jref r mEd k i f i H
c&pf,meftoif;awmfMuD; (MBC)wdkU yl;aygif;jyD;
ulnaD qmif&u
G w
f hJ wdik ;f &if;om;a&;&m pmayaz:xkwaf &;
tpD t pOf b J j zpf y gw,f / ol u d k , f w d k i f O D ; aqmif j yD ;
tzGUJ 0if(3)OD;ESit
hf wl unicef ujyKvkyw
f hJ Seminar
(6)Mudrf? tcsdefumvtm;jzifh 1-ESpfwdwd usif;yjyK
vkyw
f mudk wufa&mufcMhJ ujyD; Unicef &JUtpD tpOf
twdik ;f yg0ifaqmif&u
G cf yhJ gw,f/ tckq&kd if ]]Uppu
pmayESihf ,Ofaus;rIaumfrwD }}tpDtpOfeUJ ]]uppu}}
pmayudk yHEk ydS x
f w
k af 0bht
kd qifb
h J usefawmh w,f/
rMumrDrmS Unicef tpDtpOfeYJ yHEk ydS x
f w
k af 0yg
awmh r ,f / pmaywif h & if v l r sd K ;jrif h w ,f q d k w m
pmzwfolodjyD;jzpfygvdrfhr,f/ csif;jynfe,frSm vlrsdK;pk
wpkjzpfwhJ uppu rsKd ;EG,pf k ydrk 7kd iS o
f efvmawmhr,fqw
kd m
ol , H k M unf j yD ; om;yg/ tck q d k & if uppu pmayud k
aexdik &f mvdu
k jf yD; (1)uefyufvufjrdKUay:ESiu
hf sifa'G;&Gm
twGuu
f efyufvufjrKd Ue,frf mS 4if;?(2)aqmjrKd eh ,ftwGuf
aqmjrddKhrSm4if; (3)apwkw&mESifh yGifhjzljrdKhe,ftwGuf
apwkw& mjrdKUawGrmS 4if; oifwef;rSL;q&mOD;vSarmifu
oifwef;awGtMudrMf udrf pwifziG v
hf pS f oifMum;aeygjyD/
tESpfcsKyfudk az:jy&r,fqdk&if olUb0wpf
avQmufv;kH olU&JU trsdK;bmom omoemxGe;f um;a&;
twGuf uHaumif;pGmeJU&&SdwJh tcGifhta&;[lorQudk
vufrvGww
f rf; t&,ljy;D aysm&f iG pf mG aqmif&u
G f cGi&hf wJh
twGuf ol0rf;omMunfe;l rqH;k jzpf&ygw,f/
udka'0g(r[l&mawmif)
t,f'DwmtzGJUrSwfcsuf
ol[o
l nfrmS touf 72-ausmfvmjyD;jzpfaom tif*sif
eD,mrSL; (jidr;f ) OD;wifatmifjzpfygonf/ wpfa,muf
aomolu }}OD;wifatmif? bmoma&;tusdK; bmvkyf
dS ifh
zf ;l vdv
hk }J }[kajymcJzh ;l &m xdo
k Ykd aomyk*Kd vfrsm; od&o
onf[k ,lq az:jyay;vdu
k yf gonf/ OD;wifatmifonf
tjidrf;pm;b0wGif jynhfjynhfpHkpHkat;at; aq;aq;
mom
aeEdik yf gvsuf ? xdo
k aYkd Mumifu
h srhJ raebJ csif;Ak'b
arS ; rS d e f r oG m ;zd k U tyif y ef ; cH a qmif & G u f a eygonf /
olah pwemudk od&o
dS abmaygufMuap&ef&nf&,
G yf g onf/
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

K
uRefawmfhudkvTwfay;yg
jynhfESpfvGif
(tvHk)
(waeUwaeUavQmf&zGyf&?csuf&jyKwf& yef;uef
aq;&?rD;ylwu
kd &f igawmh't
D vkyaf wGukd rvkycf sifawmh
ygbl;/) 'Dpum;av;udk uReaf wmfwUkd tdrw
f iG f rMumcP
Mum;ae&onf r S m tqef ; awmh r [k w f a wmh y g/
'Dpum;ydik &f iS f uawmh uReaf wmf\ r&D;jzpfoal ':aX;aX;&D
wpfa,mufyifjzpfygawmh\/ 'gayrJh olcsufauR;orQudk
oabmuspGm
oHk;aqmif
aeolrsm;udk
jrif v Qi?f o l y D w D j zpf a eonf r S m jyKH ; aeaom ol \
rsufEmS uoufaocHvsufyif &Sad eygawmh onf/
uReaf wmfEiS hf ESpaf ygif; (20)rQvyk if ef;twlvyk cf hJ
aomrdwaf qGwpfO;D &Syd g\/ oleY mrnfuawmh OD;xGe;f jrifh
[kac:jy;D uReaf wmfuawmh cspMf unf&if;ES;D pGmjzifh w&kwv
f kd
(a*:Z)[kac:ygonf/ jrefrmvdk t"dym ,fuawmh (igh;q,f)
jzpfygonf/
wpfaeYawmh oluuReaf wmfu
h kd rif;udik gyHjk yifav;
wpfy'k af jymjyr,f ? yHjk yifav;uawmh 'Dvu
kd }G }
wpfcgwke;f u oli,fcsif;wpfa,muf&UJ tdru
f kd
ntdyt
f vnfomG ;wJh vlwpfa,muf&w
dS ,fw/hJ tJ't
D rd rf mS
avSmifcsKd ifu
h av;eJaY rG;xm;wJh Muufwal &G; av;wpfaumif
&Sjd yD; tJ'MD uufwal &G;av;uolu
Y jkd rifawmh (uRefawmfu
h kd
vTwaf y;yg? uRefawmfu
h v
kd w
T af ya;yg)-vdYk oem;pzG,ef UJ
cPcPatmf&mS w,fw?hJ 'DtcgrSm awmh tJ'v
D u
l oem;yg
w,?frdk;vnf;csKyfaejyD? igvTwfay;jyD; eHeufusrS
oli,fcsif;udak awmif;yefawmhr,f [kqu
kd m avSmiftrd f
wH c g;ud k zG i f h j yD ; zrf ; ,l v d k u f a wmh M uuf w l a &G ;
av;uavS m if t d r f x J u wef ; ud k a jcaxmuf e J Y

trS w f p Of - 14

29

twif;nSyfxm;awmh aMomfol aMumufaevdkYjzpfrSmyJ


[kqdkjyD; tm;pdkufjzkwf,ljyD; vTwfay;vdkufygw,f/
eHeufa&mufaomh oli,fcsi;f udk awmif;yefawmhr,fqjkd y;D
avSmiftdrfxJudk Munfhvdkufawmh nuolvTwfay;
vdu
k w
f MhJ uufwal &G;u?avSmiftrd x
f u
J kd jyefa&mufaewmudk
awGUvdu
k &f ygw,fw,fw/hJ u-JyjkH yifav;uawmh 'gygyJ }}
[kqdkumuRefawmfhudk
EIwfqufjyD;
OD;xGe;f jrifw
h pfa,mufuawmh jyefomG ;ygjyD/
OD;xGe;f jrif(h a*:Z)jyefomG ;ayrJh uReaf wmfuawmh
'DyjkH yifav;&JU qdv
k ckd suu
f kd awG;awmpOf;pm;vdrYk qH;k awmhyg/
uRefawmfwdkU vlom;rsm;onfvnf; tqHk;r&Sdonfh
oHo&mpuf0ikd ;f MuD;twGi;f ydwrf ad eonfrmS b0rsm;pGm
a&wGu
f rqH;k Edik af tmifMumcJjh yjD zpfygon/f teEa us;Zl;
awmf&iS f tEdiI ;f rJh Ak'j rwfpmG yGix
hf eG ;f ay:aygufvmrSom
oHo&mpuf0ikd ;f MuD;rS azmufxu
G &f rnfeh nf;vrf;rsm;udk
uReawmfwv
Ykd o
l m;rsm; odciG &hf Muygonf/
odkYaomf uRefawmfwdkYAk'bmom0ifrsm;onf
oH o &mrS w u,f r vG w f c sif M uyg/ yH k j yif x J r S
Muufwal &G;av;vdk yg;pyfu uRefawmfu
h kd vTwaf y;yg[k
atmfaeMu\/vTwaf y;aomfvnf; ajcaxmufjzifw
h ef;udk
twif; qkyx
f m;jy;D ? avSmiftrd jf yifyodYk a&mufaomfvnf;
avSmiftdrftwGif;odkY jyefvnf0ifa&mufvmouJhodkY
oHo&mpuf0dkif;rS azgufxGuf&rnfhtpm; oHo&m
&SnMf umrnfh tvkyrf sm;udjk yKvkyaf eqJyifjzpfygawmhonf/
uRefawmfwdkYaehpOfbk&m;&Sdcdk;&m?edAmefr*fzdkvf
&ufww
kd Ekd iS hf a&mufyg&apbk&m;[k qkawmif;aomfvnf;
k akd omf?tdru
f
,ckcsufjcif;edAm efoYkd ydaYk qmifay;rnf[q
rde;f rESihf jyefwikd yf ifyg&apOD;[k qdo
k rl sm;yifjzpfygawmh\
o w 0 grS e f v Qif b0ud k w G , f w mwwf o l
rsm;yifjzpf vlonf ow0 gxJwiG f todOmPftjrifq
h ;kH
ow0gjzpfaomMumifh b0udkenf;rsdK;pHkjzifh wG,fwm
wwfay\/ om;twGuf orD;twGuf ,ckb0twGu?f
aemifb0twGuf qdjk yD; rqH;k Edik af om (twGu)f rsm;jzifh
b0udw
k ,
G w
f mwwfygonf/ xdb
k 0wPSmudrk vTwo
f a&Gh
b,fawmhrQ vGwrf nfr[kwyf g/
aus;Zl;awmf&iS rf a[maAm"djrKd ifq&mawmfb&k m;
MuD;\ tem*grf (5)rsdK; pmtkyx
f rJ S aumufEw
k jf y&vQif
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

,Ofaus;vdrm &ifaoG;&wem
omoemESp-f 2558? uqkev
f qef; 10 &uf ?
2015-ckEpS ?f {jyD? 27-&uf ? wevFmaeY ? rGe;f vGJ 1
em&D tcsdefwGif omoema&;0efMuD; XmerSMuD;rSL;
usif;yaom aEG&moD Ak'b
mom ,Ofaus;rIwpfv
oifwef;udk csif;jynfe,f uefyufvufjrdKU ax&f0g'
Ak'o
moemjyKA[dk ausmif;awmf wGb
J ufausmif;xdik f
q&mawmf b'EEm0k"u zGifhvSpfay;awmfrIjyD;
uefyufvufjrdKU&Sd Ak'b
mom0if vli,farmifr,f (53a,muf)tm; oH;k vlxw
G x
f m; a*gwrbk&m;&Si\
f tqH;k tr
rsm;ESihf (38 jzm r*Fvm)w&m;awmfukd ,Ofaus;vdrm
odraf rGMh u&ef arwm apwem? *&kPma&SUxm;umjzifh
oifMum;ydcYk say;awmfryl gaMumif; *kP,
f 0l rf;ajrmufpmG jzifh
rSww
f rf;wifvu
kd yf gonf/
owif;ay;ydo
hk l armifv;Hk

tem*grf yk*Kd vfrsm;onf olwYkd &&Scd pH m;&onfh psmefcsrf;


omrsm;udk pGef.vTwfvdkpdwfr&SdMuyg/ r,m;umrudk
vTwaf omfvnf; w&m;umrudrk vTwcf sif[k q&mawmf
MuD;u qdjk y;D Oykox
f u
G v
f molonf olOykoaf pmifch ahJ om
Z&yfudkjyefvnfvSnfh MunfhouJhodkY [kqdkjyD; Oyrm
jyxm;onfrSm vGefpGmoabmusp&m aumif;vSyg\/
odkYaomf tem*grf yk*dKvfrsm;jzpf rMumrD edAmefodkY
rsufarSmufjyK ajy;0ifa&muf&o
dS rl sm;yifjzpfygawmh\/
Ak'b
mom0ifrsm;onf umrwPSm? b0wPSm
0db0wPSm [kqt
kd yfaom xdw
k PSm (3)yg;\ wG,w
f mrI
oHa,mZOfudk wu,fvGwfvdkpdwf jzifhMudK;pm;jzwff
awmufEikd &f ygrnf/ jrwfpmG bk&m;7Siaf [mMum;awmfral om
k 0
(oAm avmu tembd&wd onm) t&tvH;k pHak ombHb
avmuwdkYonf aysmfarGUbG,fr&Sdtcsnf;tESD;[kqdkum
0dyomem ynmjzifh tpOftjryJ mG ;rsm;aevQif wpfcsed cf sed -f
vGw&f rnfrmS trSeyf ifjzpfygawmh\/
wu,fvw
G cf sif? wu,fvyk ?f t[kwv
f w
G &f rnf/
jynhfESpfvGef(tvHk)

trS w f p Of - 14

30

G
- aomujidrf;enf; 3-enf;
taEG;ocif
1/ tema&m*gaMumifh &aom aomu jidrf;enf;
k o
f nf yx0D"mwf? tmayg"mwf?
rdrw
d \
Ykd cEm ud,
awaZm"mwf? 0ga,m"gwf[al om "gwfMuD;av;yg;wGif
wpfyg;yg;azmufjyefcJhaomf tcsdefra&G; a&m*g&Edkif\/
xdkYaMumifh cEmudk,f&vmjcif;onf a&m*g&Edkifjcif;\
taMumif;[kvnf; qdkEdkifygonf/ ra7SmifvTJEdkif
&vmcJo
h nf&ad S omf aomuMu;D pGm r&atmifqifjcif&ygrnf/
ae&ma&m*gESyd pf uf pdwaf omua&mufum tdy&f m
xufvaJ eaomyl**d ww
o
d rax&fujkd rwfA'k a [mMum;
xm;onfah tmufyga'oemw&m;rSm?tema&m*gcHpm;ae
&aom olrsm;twGuf txl;ESv;kH oGi;f qifjcifoifyh g\/
]]qHyifarG;nif;paomoH;k q,fEh pS af umXmo
wdjYk zifzh UJG pnf;xm;aomtvsm;wpfvH teHwxGmavmuf
f r Qaom cE m ud k , f a umif y k y f u d k wnf h w h H a tmif
apmifah &Smufr&/ 0dnmOfuif;uGm oufrchJ Em jzpfomG ;vQif
wpfpw
kH pf&mtudsf K;r&S?d xif;zGyJ rm ajrMuD;$ ompGeUf ypf&\/
vlwo
h k d nf xi;fw;k H udak umufvnf;aumufonft
h avsmu?f
ajzmifv
h nf;ajzmifo
h nfh tavQmuf twdt
k &Snf jzwf
toHk;jyK&\/ usefaomtacgi;f?trsu?ftumwdkYudk
pGefYypfoGm;Mu\/ taqmuftODtwGuf opfvdkaom
tjcm;olwaYkd &mufvmaomtcgxdpk eG yYf pfxm;aomtacgi;f
ponfukd r,lMu/ aumif;rGet
f oH;k 0ifonfh opfuo
kd m
a&G;,lMu\/
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

rnforl rS ,lbJ use&f adS eaom opfacgif;?tum


ponfwyYkd if ppfppfaygufayguf a&G;cs,t
f oH;k jyKwwfvQif
anmif a pmif ; ajc? ajcyG w f c H ? ajcaq;tif ; ysOf
p o n f j y K v k y f E d k i f a o ; \ / (32)aumXmo
cEmudk,ftpkwGif wpfckwpfavrQ anmif;apmif;ajc?
ajcyGwpf ?kH tifysOf;ponftwGuf toH;k r0if/ ,if;odYk
toHk;r0ifonfh twGuf 0dnmOfuif;rJhaom tcg
ajrjrKyfypf&\}} [ka[mawmfrx
l m;\/
xd k Y a Mumif h rd r d w d k Y \ cEmud k , f o nf
rnfrQwefzdk;MuD;rm;aom tpm;tpmt0wfwefqm
pm;aomuf qifjref;aomfvnf; a&m*gjzpfapvsuf
qif;&Jjcif;aomuudo
k m ay;\/ bmrQtoH;k r0ifaom
k yf gwum;[k ESv;kH oGi;f qifjcifum aomuudk
cEmud,
ajz&rnf/
2/aqG r sd K ;om;csif ; qH k ; yg;aomaMumif h j zpf a om
aomuajzenf;
vlom;wdik ;f onf tema&m*gaMumifh qif;&Jjcif;
aomuwd&Yk 7SMd uovdk rdrw
d \
Ykd aqGrsdK;om;csif; cifrif
olwpfO;D OD; aoqH;k vQif aomu&&SMd u\/ aojcif;
oabmonf vlwikd ;f a&Smifvv
JT Ykd r&aom "r wmwpfck
jk zpf\/ odaYk omf aojcif;w&m;udk rnforl Qtvdrk &SMd uay/
aqG r sd K ;wpf a ,muf aovQif wpf c g yl a qG ; \/
aqGrsdK;wpf&maovQif tcgwpf&m ylaqG;aomu
a&mufMu\/ aojcif;[laom qif;&JaomurawGUMuHKrD
jzpfysuo
f abmw&m;rsm;udk MuKd wifo&d dS xm;&efvt
kd yf\/
odrYk o
S m rdrad qGrsd;k om;csif; jzpfap? cifrif&mrdwaf qG
rG sm;jzpfap? aojcif;w&m;rsm;ESihf &ifqikd af wGUqHMk u
onft
h cg cHEikd &f nf &Srd nfjzpf\/ olZmwZmwfawmf
ok Z mwowd k h o m;onf tzd k ; \ ajryH k u d k M unf h u m
ylaqG;aomua&mufaeaom zciftm; ynmay;qH;k r
vdo
k jzifh EGm;ao\a&SU jrufEiS ahf &udk csxm;jyD;]]pm;yg
aomufyg}}[k ajymqdkav\/ okZmw\ tjzpfudk
jrifMuaomolrsm;onf? zciftm; oif\ om;&l;oGmjyD
[k today;av\/ zcifvnf; pd;k &drpf w
d jf zifh tajy;a&muf
vmum om;jzpfoo
l Zk mwtm; ]]todOmPfenf;vS

trS w f p Of - 14

31

csnfvm;}}[k jypfwifajymqdk\/ xdktcg om;jzpfol


okZmwowdo
Yk m;u}} zcif EGm;aoonf ajcvufO;D acgif;
k t
f xift&Sm;&Sv
d hkd touf&iS v
f mEdik pf &m
paom cEm ud,
taMumif;&Sad o;\/ zcif ylaqG;wrf;waeaom tzd;k um;
k f txif
t&d;k yHo
k m&S\
d / ajcvufO;D acgif;paom cEm ud,
t&Sm;r&S/d xdaYk Mumifh oifzcifom uREkyf x
f uf tq&m
axmifru &l;oGyrf u
kd rf yJ nmenf;\/ ysufp;D wwfaom
ocFg&w&m;tay: pd;k &dryf al qG;jcif;jzifh tb,ftusdK;
&St
d eHh nf;[k qd\
k / xdt
k cg zcifvnf; tjrifreS &f oGm;um
ylaqG;aomuwdYk csKyfjidr;f aysmufu,
G cf &hJ yHu
k kd yl;wGJ
wifjytyfygonf/
3/pnf;pdrfysufpD;jcif;aMumifhjzpfaom aomuajzenf;
a&m*g&S
d aomu&&So
d vdk aqGrsdK;om;csif;rsm;
aoqH;k vnf; aomua&mufMu\/ xdUk twl ypn
;f
Opm pnf;pdrrf sm; qH;k &I;ysufp;D vQifvnf; aomua&muf
&SdMu\/ypnf;Opmonfvnf; jzpfay: vmjyD;aemuf
ysupf ;D wwfaom oabm&S\
d / rdrw
d hkd t&if pGeo
Yf mG ;ouJo
h Ykd
rdrduvnf; ypn;f Opmudk t&ifpGefY oGm;&wwf\/
ypn
;f Opmonf &eforl sdK;ig;yg;aMumifh ysufp;D Edik o
f vdk
usefrma&;csdKhiJh aq;0g; "gwfpmuk&aomaMumifh
;f Opm ysufp;D vmvQifvw
l ikd ;f
ukecf rf;Edik \
f xdaYk Mumifyh pn
aomuESifh &ifqdkif&\/ xdkodkY &ifqdkif&aomtcg
;f Opm
avmu"Hoabmw&m;rsm;udk od&edS m;vnfum ypn
ysufpD;jcif;aMumifhjzpfonfhaomuudk jidrf;csrf;atmif
qifjcifEv
S ;kH oGi;f &ygrnf/
taEG;ocif

F
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

aygif;ul;wHwm;MuD;
odkYr[kwf csif;Ak'omoeygvu
omoeygvu

ZvyfjzL (wm&J&Gm)
csif;Ak'omoeygvu tzGJUtpnf;MuD;onf
Ak'bmom0ifcsif;vlrsdK;rsm;twGuf tMuD;rm;qHk;eJU
yxrOD;qH;k tzGUJ pnf;qd&k if rSm;Edik rf nf[k rxifay/
c&pf , ef b mom0if c sif ; awG r S m awmh bmoa&;
tzGt
YJ pnf;rsm;t&ifuwnf;u &Scd v
hJ rd rhf nf [kxifygonf/
xdkYaMumifhcsif;c&pf,efbmom0ifrsm;onf
wpfe,feJYwpfe,f tquftoG,f&&SdcJhMujcif;aMumifh
csif;Ak'bmom0ifrsm;xuf ydkrdkoduRrf;&if;ESD;cJhMurnf
[kxifjrifryd gonf/
csif ; Ak ' b mom0if r sm;wG i f xd k u h J o d k Y a om
tzGUJ tpnf;rsKd ;r&Scd jhJ cif;aMumifh ajrjyefaY e csi;f Ak'b
mom0if
tcsif;csif;Mum;wGifyifvQif owif;tquftoG,f
&&S d r I r &S d c J h j cif ; wd k Y a Mumif h od u Rrf ; &if ; ES D ; rI r sm;
enf;yg;cJhMu&ygonf/csif;Ak'omoeygvu
wnf&Sdvmjcif;aMumifhajrjyefYaecsif;Ak' b m
om0ifrsm;aexdik Mf uaom &cdik jf ynfe,f ? {&m0wDwidk ;f ?
yJc;l wdik ;f ? rauG;wdik ;f toD;oD;&Sd csif;Ak'bmom0ifrsm;
omru ? csif;jynfe,f&Sd csif;Ak'bmom0ifrsm;eJUyg
tcsif;csif;odjrif&if;ES;D umcspfcifrrI sm;ydrk &kd &Sv
d mcJMh u&\/
2000-ckESpfrwdkifcifu csif;jynffe,fxkwf
r*Z if;wpftyk u
f kd trSwrf xifzwfczhJ ;l jyD; xdkr*Zif;wGif
owdxm;rdaomtcsufrmS ?csif;jynfe,fwiG v
f nf;csif;Ak'
bmom0ifawG&ydS gvm;qdak omtodav;wpfcyk ifjzpfyg\/
xd k t csd e f w k e f ; u pma&;ol o nf 5 wef ; ? 6

trS w f p Of - 14

32

wef;ausmif;om;t&G,fom&Sdao; &cdkifjynfe,f&Sd
csi;f &Gmav;wpf&mG wGiaf exdik yf gonf/ xdak cwfumvwGif
mom0ifrsm;udk vGr;f jcHKEdik af om csif;Ak'bmom
csif;Ak'b
tzGUJ tpnf; r&Scd jhJ cif;aMumif?h oGm;a&;vma&; cufcaJ om
jynfe,fwck\ acgifzsm;vGe;f aom csi;f 7Gmav; wpf&mG odYk
mom0ifqikd &f mowif;rsm;ra&muf&cdS jhJ cif;[kxif
csi;f Ak'b
yg\/h csif;jynfe,fwiG f csif;c&pf,efrsm;om &Srd nf[k
xifrw
S x
f m;cJah om todxo
J Ykd csi;f Ak'b
mom0ifrsm;vnf;
csif ; jynf e ,f w G i f & S d o nf [ k o d v d k u f & aom tcg0,f
0rf ; ajrmuf y D w d p d w f w d k Y o nf wzG m ;zG m ;jzpf a y:vm
vQu&f adS vawmhonf/
usaemf w d k Y c sif ; vl r sd K ;rsm;onf taMumif ;
trsKd ;rsKd ;aMumifh ae&ma'ojyefEY UHS pGmaexdik cf MhJ u&ygonf/
aemifMum&Snv
f maomtcgwGirf rd w
d rYkd b
d aqGrsdK;rsm;&S&d m
ae&ma'orsm;udjk yefvnfjy;D vdu
k v
f pH pkH rf;&SmazGcMhJ u &aom
"avhrsm;&Scd MhJ uovdk pmaypum;? "avhx;kH xrf; ,Ofaus;rI
tarGtESp&f ;kd &mrsm;udk raysmufysufatmifjyef vnfjyD;
vd k u f v H & S m azG p k a qmif ; xd r f ; od r f ; aom "avh r sm;
&Scd MhJ uygonf/ xd"k avh tusifrh sm;onf acwfumv
tcsd K ;tauG U wpf c k w G i f arS ; rS d e f v mcJ h & onf o mru
aysmuf u G , f v k r wwf yif & S d v mcJ h j yD ; jzpf y g \/
yGiv
hf if;jrifomvmaom,ckacwftajctaewGiu
f saemfwYkd
csif;trsdK;om;wpf&yfv;kH \ ,Ofaus;rItarGtESprf sm;ESihf
rdbaqGrsdK; rdwfo*F[rsm; jyefvnf&SmazGcJhMuaom
&d;k &m"avhrsm;udk ysufp;D aysmufu,
G o
f mG ;jci;f r&S&d
avatmif pkpH rf;&SmazG xdr;f odr;f Edik Mf uap&efvykd gonf/
bmoma&;tzGUJ tpnf;wpfcjk zpfaomfvnf;csi;f Ak'o
moeyg
vutzGJUtpnf;MuD;\ t&dfyftm0goudk trSDjyK&if;
mom0ifw\
Ykd ,Ofaus;rItarGtESprf sm;udv
k nf;
csi;f Ak'b
wwfEikd o
f avmuf xdr;f odr;f Mu&rnfh vrf;aMumif;wGif
csif ; Ak ' o moeygvu tzG J U tpnf ; MuD ; onf
csif;Ak'bmom0ifrsm;tzdYk aygif;ul;wHwm;MuD;ozG,yf if
jzpfaeawmhonf[k wifpm;oH;k EIe;f a&;om;rdygonf/
ZvyfjzL (wm&J&Gm)
7 ? 6 ? 2016/

csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

W
odkif;usyfaus;&GmESifh Ak'omoem
qvdkif;aemapmf
c&pfESpf 1708-wGif wnfaxmifMuaom
odik ;f usyfaus;&Gm\ Ak'o
moemonf c&pfEpS f 1807aemufyikd ;f wGif pwifO;D armhvmav\/ xdt
k csed u
f mvwGif
tdraf jc 55-tdr&f jdS yD; wpf&mG vH;k Ak'b
mom0ifrsm;jzpf
Muonf/ bke;f awmfBuD;ausmif;[l r&Sad o;aomfvnf;
okid ;f usyo
f ?l odik ;f usyo
f m;rsm;&ifxw
J iG f Ak'j rwfpmG bk&m;
tay:xm;aom o'g w&m;rsm;pGm &Sad eonfuakd wGU&\/
tb,fh aMumifq
h ak d omf odik ;f usyf &Gmol&mG om;rsm;
onf odik ;f usyfaus;&GmESihf a&SUqifah emufqifh xGe;f um;
vmMuaom &cdik w
f ikd ;f &if;om;wdYk aus;&Gmrsm;jzpfonfh
ptif;&Gma[mif;? om,mukef;?NydKif;awm? &efwdkif?
carmif;awmpaom aus;&Gmrsm;&Sd bke;f BuD;ausmif;rsm;odYk
Ak't
cgawmfaeYrsm;wGif qGr;f [if;rsm;udk ud,
k w
f ikd o
f mG ;Ny;D
vSL'gef;cJMh uNyD;? tcsdKUaomcsif;vlBuD; olrrsm;rSm Oykof
oDvrsm; oGm;a&mufaqmufwnfcMhJ uonf/ xdu
k mvwGif
odik ;f usyf&mG teD;&Sd trf;om;&GmESihf &Gma[mif;aus;&Gm&Sd
&Gmol&mG om;rsm;vnf; xdek nf;wlpmG yifjzpfonf/
odYk odik ;f usyfaus;&GmESihf trf;om;aus;&GmrS
csif;wdik ;f &if;om;wdo
Yk nf &cdik w
f ikd ;f &if;om;wdYk aus;&Gm&Sd
bke;f awmfBu;D ausmif;rsm;odYk qGr;f [if;rsm;uyfvLS &if; Oykof
oDv aqmufwnfMuaom umvonf aumZmou&mZf
1270-ckEpS f (c&pfEpS -f 1908)cefo
Y Ykd a&mufvmaomtcg
wGif trf;om;aus;&GmESihf odkif;usyfaus;&GmMum;rS
awmifEiS ahf jrmuf oG,w
f ef;aeaom tv,fawmifzsm;
ydik ;f trf;om;&GmteD;&Sd awmifuek ;f av;ay:wGif ausmif;
aqmifi,fwpfaqmif aqmuf &cdik q
f &mawmf OD;,
udk yifNh yD;ud;k uG,Ef ikd Mf uav\/

trS w f p Of - 14

33

OD;,
/
//xd&k cdik q
,/
f &mawmfEiS hf ausmif;om;i,f
(uyfy,
d ) wdo
Yk nf trf;om;aus;&Gm? &Gma[mif;aus;&Gm?
odik ;f usyf aus;&Gm wdw
Yk iG v
f n
S v
hf nfqrG ;f cHavh&o
dS nf/
xdt
k csdef if;a'o&Sd csif;&GmoH;k &GmrSmrdr&d yf&mG wGif bke;f
awmfBuD; ausmif;&Sv
d maomtcg rsm;pGm0rf;om yDwjd zpf
MuNy;D rdrw
d Ykd vSLEkid af om tvSLypn;f rsm;udk apwemo'g
xufoefpmG vSLwef;Muav\/ odYk odik ;f usyfe,f\
yxr Ak'o
moemjyKaom &cdik q
f &mawmfonf jrefrm
ou&mZf 1288-ckESpf (c&pfESpf-1926)cefYwGif ysHvGef
awmfrlav\/ xdktcg csif;&GmoHk;&GmwdkY yl;aygif;NyD;
bke;f BuD;ysHyu
JG kd trf;&GmteD; v,fuiG ;f jyifwiG f pnfpnf
um;um; usif;ycJMh uav\/ q&mawmf\ td;k td;k udk
ausmif;\ ajrmufbuf axmifw
h iG f *loiG ;f xm;ay;Muonf/
q&mawmfBuD;ysHveG af wmfrNl yD;aemuf trf;om;
aus;&GmESihf &Gma[mif;aus;&Gmvnf; uyfa&m*g wdaYk Mumifh
NyKd uGcJ Jh&av\/ usefaom tdraf jcpktrsm;pkrmS odik ;f usyf
aus;&GmbufodkY ajymif;a&GUvmMuonf/ aemufqHk;
odik ;f usyef ,f&dS csi;f wdik ;f &if;om;rsm;\/ omoema&;onf
10 ESpfcefYaysmufuG,fcJh&NyD; jrefrmou&mZf 1298
(c&pfESpf-1936) ckESpfodkY a&mufaomtcg odkif;usyf
e,fwiG f omoemjyK&ef &[ef;wpfyg; a&mufvmonf/
xd&k [ef;awmf\ bGUJ awmfrmS OD;okrejzpfNyD; trsm;u
ya';q&m[k ac:Muonf/
OD;okre(c)ya';q&m/
//xdyk a';q&m&[ef;udk
,aeY od r f a wmf & muk e f ; wG i f od k i f ; usyf & G m om;ES i f h
awmif&Snfjyif&Gmom;wdkYu opf0g;rsm;udk pkaqmif;
awmausmif;i,f wpfaqmif aqmufay;xm;Muonf/
xd&k [ef;awmfonf odik ;f usyfaus;&GmESihf awmif&n
S jf yif
aus;&Gm ESp&f mG odYk qGr;f[if;rsm; vSnv
hf nfcH ,lavh&o
dS nf/
xdt
k csed f ya';q&m &[ef;awmf\ uyfy,
D rsm;rSm ptif;
aus;&GmrS &cdik w
f ikd ;f &if;om; OD;irJacs? xdt
Yk jyif odik ;f usy?f
awmif&n
S jf yifaus;&Gm ESp&f mG rS csif;wdik ;f &if; om;rsm;
jzpfMuaom qvdik ;f ivSatmif? qvdik ;f eDvaS tmif?
qvdik ;f ZeDatmif wdjYk zpfMuonf/
ya';q&m &[ef;awmfonf odik ;f usyfe,fwiG f
jrefrmou&mZf 1298-ckEpS rf S 1305-ckEpS f (c&pfEpS f 1936
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

rS 1943) txd 7 ESpfcefY omoemjyKNyD;aemuf


&efwikd "f gwfawmif&dS bke;f BuD;ausmif;wGif ausmif;xdik &f ef
jyef<uawmfral omtcg xdak usmif;wGif ysHveG af wmfro
l mG ;
onftxd oDwif;oH;k awmfrcl o
hJ nf/ xd&k [ef;awmf\
ZmwdrmS &cdik jf ynfe,f&dS &rf;NAu
J Re;f om; [ko&d avonf/
OD;yif;pEm0&
m0& (c)OD;yif;armifvljzL/ //ya';q&m
&[ef;BuD;onf &efwikd af us;&GmodYk jyefomG ;NyD; aemuf
3-ESpcf eft
Y Mum jrefrmou&mZf 1309-ckEpS f (c&pfEpS -f
1947) wGif odik ;f usyaf us;&GmteD;&Sd &cdik w
f ikd ;f &if;om;rsm;
aexdik Mf uom NydKif;awmaus;&GmrS &cdik Of ;D yi;f pEm0&
trnf&dS OD;yi;f wpfyg; a&mufvm\/ xdOk ;D yi;f onf
odik ;f usyef ,fwiG f omoemjyKvdak Mumif; &Gmol&mG om;rsm;
ud k wd k i f y if a omtcg od k i f ; usyf a us;&G m ES i f h
awmif&Snfjyifaus;&Gmr SvlMuD;olrrsm;jzpfMuaom
qvdik ;f armifq;kd ESihf qvdik ;f ieD;? qvdik ;f xGe;f vSatmifwYkd
wdkifyif awmif&Snfjyif aus;&GmteD;&Sd rdausmif;&D
awmifuek ;f wGif wnfaqmufMuonf/ ausmif;aqmif
aqmuf&eftwGuf opf0g;rsm;udk csif;&GmESp&f mG &Sd &Gmol&mG
om;rsm;uukov
kd t
f jzpfvLS 'gef;Muonf/ausmif;aqmifi,f
u
f kd 15-&ufcefaY qmufMu&onf[o
k &d Ny;D ausmif;aqmifNy;D
aomtcg OD;yi;f pEm0&onf xdak usmif;wGif pwif
ausmif;xkid f avonf/
xdktcsdefwGif OD;yif;pEm0&\ ausmif;om;
uyfy,
D rsm;rSm qvdik ;f pdeBf uD;? qvdik ;f pdeaf cs? qvdik ;f
aomMumatmif? qvdik ;f armifped ?f qvdik ;f usm;acs? qvdik ;f
zd;k pde(f yqef;q&m)wdjYk zpf\wpfaeYoikd ;f usyef ,foaYkd &mufvm
Muaom "g;jytzGJUwpfzJGUu bkef;awmfBuD;ausmif;udk
"g;jy0ifwu
kd af v\/ OD;yOi;f pEm0&rSm uHaumif;pGmESihf
toufcsr;f om&m &cJo
h nf/ xdt
k cg odik ;f usyaf us;&GmESifh
awmif&n
S jf yifaus;&Sd &Gmol&mG om;rsm;u ausmif;awmfukd
awmifuek ;f ay:wGiq
f ufxm;&ef roifah vQmfaomaMumifh
awmif&n
S jf yifaus;&GmteD; &Gm\ajrmufbuf ,aeYuef
af bmif;kd ay:wGiaf jymif;a&GUMujyefonf/xdt
k csed w
f iG f xdb
k ek ;f
awmfBuD;ausmif;udk awmif&n
S jf yif&mG teD;okYd ajymif;a&GU
&jcif;rSm odkif;usyfaus;&Gmvnf; a&mifpHkolykefwdkY\
zdtm;ay;rIuckd aH e&aomtcsdef jzpfonf/

trS w f p Of - 14

34

csif;wdkif;&if;om;rsm;&ifxJwGif Ak'omoem
rndK;EGr;f apvdak om &nf&,
G cf suEf iS hf 'kur sm;udk MuHMuHcNH y;D
S jf yif
omoemjyKaeaom OD;yOi;f pEm0&onf awmif&n
aus;&GmteD;ausmif;xkid Nf y;D oDwif;oH;k aepOf bke;f awmfBu;D
ausmif;rSm &GmESit
hf vGeef ;D uyfaomaMumihf OD;yi;f pEm
0&twGuf pdeaf c:rIwpf&yfw;kd vmav\/ awmifuek ;f
ay:wGif ausmif;xdik pf Of "g;jywdu
k cf &H aom OD;yi;f pEm
0&rSm awmifatmufoq
Ykd if;Ny;D awmifn
S jf yif aus;&GmteD;
wG i f ajymif ; a&T U ausmif ; xd k i f a eaomtcsd e f w G i f
ork',BudK;ESihf &pfaESmifrad vonf/
xdktjzpfrsm;udk uyd,BuD;rsm;jzpfMuaom
qvdkif;pdefBuD;ESifh qvdkif;pdefacswdkY nDtpfudkESpfOD;u
aumif;pGm&dyrf ad vonf/aemufq;kH xdo
k wif;onf td;k rvHk
tkyH iG v
hf maomtcg OD;yi;f pEm 0&onf &Gmol &Gmom;rsm;
rodcif ausmif;rSxu
G o
f mG ;NyD; rif;jym;NrdKUe,f yef;ajrmif;
acsmif;zsm;?trf;Snaf us;&GmSb
d ek ;f awmfBu;D ausmif;wGio
f w
D if;
oH;k awmfral v\/OD;yi;f pEm0&udk xdek ,fcrH sm;uvlem
rnfarmifvjl zL trnfukd tpGjJ yK OD;yi;f armifvjl zL
[komac:qdMk uavonf/ odik ;f usyef ,frt
S pjyKvmaom
omoemjyK bke;f awmfBu;D ausmif;onf jrefrmou&mZf 1333ckESpf(c&pfESpf 1971) wGif jydKuGJcJh&\/ EdkifiHa&;ppfab;
'PfMum;wGif tm;rmef tjynfEh iS hf xGe;f awmufvmaom
odik ;f usyfe,frS Ak'o
moemonf wPSmwnf[
h al om
om,mrIav; wpfcw
k nf; ESihf ysufp;D arS;rSed cf &hJ av\/
odkYaomf odkif;usyfol? odkif;usyfom;wdkY&ifxJwGif
Ak'u
Mkd unfnKd aom o'gw&m;pdwrf mS NyKd ysuf roGm;cJah y/
rdr&d yf&mG teD;wGif bke;f awmfBuD;ausmif; r&Sad omfjim;vnf;
a&S;bd;k bGm;rsm;vrf;pOfuykd if vdu
k &f rnfh tajctaeodYk
a&mufvmaomaMumifh a&S;bd;k bGm;rsm;uJo
h Ykd &GmeD;em;&Sd
&cdik w
f ikd ;f &if;om;wd\
Yk bke;f awmfBuD; ausmif;odYk qGr;f [if;
ESihf tvSLypn;f rsm;oGm;vSL'gef;MuNyD; Ak'b
mom aeYBuD;
&ufBuD;rsm;wGif Oykoo
f v
D aqmufwnf Mujyefonf/
udk&ifMuD;t&SifeEd , /
//odaYk om tajctae
rsKd ;ESihf 8-ESpcf eft
Y csed Mf umaomtcg jrefrmou&mZf (1341)
ckE S p f ? wef a qmif r k e f ; vjynf h 3-11-1979 wG i f
ajryHkNrKdUe,f&Sd csif;wdkif;&if;om;rsm;aexdkifMuaom
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

ausmufwef;&Gm? xdrk S trf;zsm;aus;&Gmudk jzwfNy;D odik ;f usyf


aus;&GmodYk <uvmaom csi;f wdik ;f &if;om; vvfapmrsKd ;EG,f
ud,
k &f ifBuD; t&Sief Ed,
onf odik ;f usyaf us;&GmodYk a&muf
aomtcg aeYvnfyikd ;f tcsdew
f iG f a&mufaeNy;D jzpfonf/ xdk
tcg odik ;f usyaf us;&Gm&Sd qvdik ;f xGe;f atmifausmu
f ud&k ifBuD;
udk rdrt
d rd o
f yYkd ifzh w
d Nf yD; wpfnoDwif;oH;k &ef avQmufwif
aomtcg udk&ifBuD;vnf; xdq
k vdik ;f xGe;f atmifausmf
t
f rd w
f iG f wpfnoDwif;oH;k awmfr&l efq;kH jzwfav\/
'umBuD;qvdik ;f xGe;f atmifausmf tdrw
f iG cf &D;

wpfaxmufem;NyD; oDwif;oH;k aeaom ud&k ifBuD;e Ed,


udk?naetcsdefwGif &yf&Gm&Sd&Gmol&Gmom;rsm;uvm
\
uefawmhMu&m &Gmol&mG om;rsm;onf ud&k ifBuD;e Ed,
w&m;awmfudkem,lMuNyD;aemuf udkf&ifBuD;ESifh pum;
vufqakH jymaeMupOf ud&k ifBuD;onf rif;jym;NrdKUteD;&Sd
vvfapmcsi;f rsKd ;EG,pf w
k Ykd aexdik af om olaX;uke;f aus;&Gm
ZmwdjzpfaMumif;odvu
kd Mf u&\/
odu
Yk &fkd ifBuD;e Ed,
ESihf odik ;f usyf&mG ol&mG om;
rsm;onf pum;pyfrdMuaomtcg &Gmol&Gmom;rsm;u
ud&k ifBuD;taMumif;udk od&ouJo
h Ykd ud&k ifBuD;uvnf;
odik ;f usyfaus;&Gm\ Ak'o
moemtaMumif;udk odvu
kd &f
onf okid ;f usyaf us;&GmwGif omoemjyK
\/uk&d ifBuD;eEd,
rnf[q
k ;kH jzwfvu
kd \
f /xdak ehnrd;k vif;jy;D aemufhf reufyikd ;f
wGif odik ;f usy&f mG ol&mG om;rsm;onf odik ;f usyaf us;&Gm\
taemufajrmufbuf&dS ocFe;f awmifxyd w
f iG f ,m,D
ausmif;aqmifu?kd wufnv
D ufnaD qmufvyk Mf u&m xd,
k m
,Dausmif;aqmifrmS omrmef v,fwiJ ,f t&G,o
f m&So
d nf/
wpfr;kd MumaomtcgrS ausmif;aqmif jyefaqmufMuonf/
ud&k ifBuD; e Ed,
\/ uy,
D rsm;rSm qvdik ;f armifarmifacs?
qvdik ;f aomMumjzL? qvdik ;f armifoed ;f wdYk jzpfonf/ odYk
ausmif ; aqmif t opf aqmuf a eaomumvwG i f
aemufwcsdew
f iG f ud&fk ifBuD;e Ed,
ESihf &if;ES;D Muaom
&cdik q
f &mawmfO;D okE& vnf;a&mufvmonf/ odik ;f usy&f mG
ol? &Gmom;rsm;onf ,m,Dausmif;i,frS ausmif;aqmif
topfux
kd akd e&m&Sd uHah umfyifBuD; ESpyf ifMum;wGiw
f nf
aqmufMuaomaMumif?h ausmif;trnfuv
kd nf;uHah umfNrKd if
onf
ausmif;[l trnfrn
S Mhf uonf/ ud&k ifBuD;e Ed,
odik ;f usyfuahH umfNrdKif ausmif;wGi (f 2) ESpo
f w
D if;oH;k

trS w f p Of - 14

35

awmfrNl y;D xdEk pS o


f BuFev
f eG af omtcg olaY rG;&yf olaX;uke;f omoemjyef Y y G m ;wd k ; wuf v d k a om tvS L &S i f & S d y gu
aus;&GmokjYd yefvnf<uawmfro
l nf/
ausmif;awmfukd ajymif;a&GU&ef oabmwlMuav onf/
ESp&f mG aygif; pnf;pnfv;kH vH;k wnfaqmuf&aom ausmif;
q&mawmf OD;okE&/
//vvfapmtEG,f csi;f ud&k ifMuD; aqmifwiG f ukov
kd ,
f jl cif;onf yd
k yDwjd zpfp&m aumif;
t&Sief Ed,
onf rdrad rG;&yfajr vvfapmcsi;f rsKd ;EG,pf w
k \
Ykd aom r*Fvmwpfyg;yifjzpfonf/
odYk odik ;f usyf&mG ol? &Gmom;rsm;u oabm
olaX;uke;f aus;&GmodYk MuaG wmfrjl y;D aemuf ud&k ifBu;D eEd,

ESihf &if;ES;D aom&cdik q


f &mawmfO;D okE& onfvnf; ptif;&Gm wlaomaMumihf q&mawmf OD;okE& uvnf; wdik ;f &if;
opf?bke;f awmfBuD;ausmif;wGif oDwif;oH;k ae&mrS rdrad rG; aq;q&m qvdkif;vjynfhatmifudk ausmif;awmf&m
k af vonf/ xkt
d cg aq;q&m
&yfodkY jyef<urnf[k om,mukef;aus;&Gm&Sd bkef;BuD; vSL&eftwGif cGijhf yKvdu
qvdik ;f vjynfah tmifonf ,ck ausmif;awmf&mawmifukd
ausmif;wGif acwow
D if;oH;k aeaomtcsdejf zpfonf/
l u
kd Nf y;D
xdo
k wif;udk BuKd wifox
d m;Muaom odik ;f usyaf us; &Gmol&mG om;rsm;xHrS tojym aiG 950 ESihf 0,f,v
aemuf
aus
m
if
;
awmf
&
m
ouf
rS
w
&
f
ef
t
wG
u
f
*ef
;
acs
mif;
&Gmol&Gmom;rsm;rS qvdkif;xGef;atmifausmf? qvdkif;
pdeMf um? qvdik ;f aomMumjzL? qvdik ;f Zifua&mf (awmif q&mawmf B uD ; OD ; ok E & ?carmif ; awmq&mawmf B uD ;
&Snjf yifom;) wdu
Yk 1343-uqkev
f jynfh 15-&ufaeYvnf OD ; ok r e?auovmjyef Y q &mawmf B uD ; OD ; "r 0 H o
odkif;usyfq&mawmf OD;okE&ESifh NydKif;awmfq&mawmf
1f 2-em&D (17?6?1981)wGif q&mawmf OD;okE&udk
Yk a&G;cs,cf MhJ uonf/
oGm;a&mufyifah qmifMuaomtcg OD;okE& vnf; odik ;f usyf OD;ynmom&wdu
aumZmou&mZf 1345-ckEpS ?f wydw
Yk v
JG qkwf
aus;&GmrS 'umwdkYavQmufwifcsufudk oabmwl
vufcv
H u
kd af vonf/ xdak eYrmS yif odik ;f usyfaus;&GmrS (12) &uf?(28 ?2 ? 1984) wevFmaeYwiG f ausmif;awmf
d bkAd tjzpf vSL'gef; 1346 ckEpS ?f uqkev
f
'umrsm;onf q&mawmf OD;okE& udyk if
h jyefvmMu&m &mudk uy,
qef
;
13-&uf
?
(11
?
1
?
1984)
paeaeY
wG
i
f
aus
m
if
;
wd
ik f
odik ;f usy&f mG odYk nae (5)em&D 0ef;usiw
f iG f a&mufvmMu
JG kd pwifusif;yavonf/ if;ausmif;wdik x
f yl w
JG iG f
\/ q&mawmf OD;okE& ausmif;xdik rf nf[k Mum;od&aom xlyu
odik ;f usyf &Gmol? &Gmom;rsm;onf MunfE;l aysmf&iT
f yifhzdwfMuaom q&mawmfrsm;rSm tdkif0ef;q&mawmf
OD;t*0o
H ? carmif;awm q&mawmf OD;okre? v[mus,f
rqH;k Muay/
odkYq&mawmf OD;okE&onf odkif;usyf q&mawmfO;D ax&0Ho? ptif;&Gma[mif; q&mawmf
uhHaumfNrdKifausmif;wGif ausmif;xkid af om umvwGif OD;yanmbmo? rif;jym;ajrmuf ausmif;q&mawmf
q&mawmf\ wynfht&if;rsm;rSm odkif;usyfom;rsm; OD;aCmodw? olaX;uke;f q&mawmf OD;P"d& (odik ;f usyf
f &mawmf)? om,muke;f q&m
jzpfMuaom qvdik ;f armifarmifacs;? qvdik ;f aomMum uHah umfNrdKifausmif;xdik q
awmf
OD
;
u0d
"
Z?
ZD
;
ud
kif;q&mawmf OD;ynmom&?
jzL? qvdik ;f armifoed ;f wdYk jzpfMuonf/ 1343-ck (c&pfEpS f
1981) uqkev
f qef; (15)&ufrS 2-ESpf jynhNf yD;aemuf &efwdkifq&mawmfOD;,? NydKif;awm q&mawmfOD;
1345-ckESpf? 0gacgifvuG,f? (6 .8 .1983) t*FgaeYoYkd ynmpm&? ajrmifacsmif;q&mawmf OD;acrmpm&? awm
a&mufaomtcg awmif&Snfjynfaus;&Gm&Sd wdkif;&if; uefq&mawmf OD;OmP0HowdYk <uvmMuNy;D jrwfpmG bk&m;
aq;q&m qvdik ;f vjynhaf tmifu 'umcHNyD; ausmif; \ Asm'dwfawmftwdkif;jyKzG,fudpwdkYudk jyKvkyfvQuf
awmf&mawmifwpfawmifuv
kd LS ausmif;awmfukd &Gmol&mG t&yf av;rsufESm apmif h a &S m uf aeMuukefaom
hf uGomoemawmfapmifeh wfrif;Bu;D wdUk udk
om;rsm;ESihf yl;aygif;jy;D aqmufvyk v
f LS 'gef;vdak Mumif; q&m ewfrif;Bu;D rsm;ESiw
f nfvQuf r*Fvm ausmif;wdik Bf u;D udk tdik 0f ef;q&mawmf
awmfudk avQmufwifvmaomtcg q&mawmfuvnf; wdik w
OD
;
t*
0Hou pdkufxlcJh\/ xdaYk emufausmif;aqmifukd
odkif;usyf&Gmol&Gmom;rsm;udk ac:,laqG;aEG;avonf/
xdt
k cg odik ;f usyf&mG ol? &Gmom;rsm;\ oabm xm;rSm vuform;q&mBuD; tdkif0ef;&Gmom; OD;pHjzLatmifEiS fh
awmif&n
S jf yif&mG om; qvdik ;f EdaYk 'gif;wdu
Yk OD;pD;Ny;D aemufyg
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

trS w f p Of - 14

36

vl(5)OD;ESihf aqmufvyk Mf u&m aumZmou&mZf 1346ck?


0gqdv
k jynfh ausm3f -&uf(15 -7 -1984)? aomMumaeYwiG f
q&mawmfBuD;onf odkif;usyfuHaumfNrdKifausmif;rS
ausmif;aqmiftopfoYkd ausmif;ajymif;NyD; ausmif;awmf
topfwiG pf wifausmif;xdik af wmfral v\/ xdak usmif;aqmif
topf w G i f v nf ; q&mawmf \ wynf h t &if ; rsm;rS m
odik ;f usyf uHah umfNrKd ifausmif;rS wynfrh sm;om; jzpfMuonf/
if;wynfrh sm;onf t&G,af &mufNy;D tdraf xmifusomG ;Mu
aomtcgrS q&mawmfwiG ?f wynfo
h pfrsm; ay:aygufvm\/
f
xdak usmif;aqmif topfukd aqmuf&eftwGuf
odik ;f usyfaus;&GmESihf awmif&n
S jf yifaus;&Gm&Sd &Gmol&mG
om;rsm;u wpftrd w
f iG f pyg; 6 awmif;? aiGojym 70
usypf cD MH uonf[o
k &d onf/ odik ;f usyaf us;&Gm&Sd uHah umfNrKd if
ausmif;i,fuzkd sufNyD; if;opf0g;rsm;ESihf ausmif; aqmif
topf\ atmufbuf awmifapmif;av; wpfae&mwGif
Oykoo
f nfrsm; oDwif;oH;k &eftwGuf ocFe;f aqmif vkyMf u
onf/ odik ;f usyaf us;&Gm&Sd qvdik ;f iuGi;f acsonf ausmif;
wdik f twGuf uHah umfwikd (f 4)wdik ?f NyKd if;wdik (f 1)wdik ?f ikww
f ikd f
(1)wd k i f v sL'gef ; cJ h o nf [ k o d & NyD ; /ausmif ; awmf p wif
aqmufvyk af omtcsderf S ,aeYtcsdex
f d ausmif;wdik u
f kd
oH;k Burd v
f NJ y;D Ny[
D v
k nf; od&onf/ ausmif;aqmif twGuf
vdt
k yf aomopfrsm;udk vTqikd ;f oH;k qdik ;f zGU
J vTqMJG uaom
olrsm;rSm yxrvTqikd ;f wGif qvdik ;f iuGi;f acsEiS hf qvdik ;f
ausmaf rmifO;D ? 'kw,
d vTqikd ;f udk wm0ef,al om olEpS Of ;D rSm
qvdik ;f iaMumacsESihf qvdik ;f vSausmf? jzpfNyD; wwd,
vTqikd ;f udk wm0ef,l olEpS Of ;D rSm qvdik ;f armifvES iS hf qvdik ;f
pdeyf sw
H Ykd jzpfMu onf/ olwo
Ykd nf ausmif;aqmif twGuf
vdt
k yfaom opfrsm;udk xdEk pS w
f efaqmifrek ;f vrS wydw
Yk JG
vtxd opfc&JG NyD; if;opfcaJG om vTqikd ;f udk wm0ef,l
OD;aqmiforl mS odik ;f usyfaus;&Gmom; qvdik ;f iuGi;f acs
jzpfonf/
ou&mZf 1365-ckEpS ?f 0gqdv
k qef; (13) &uf?
(11-7-2003)aomMumaeY reuf9-em&DtcsdefwGif
ausmif;&majrudk aq;q&m qvdik ;f vjynfah tmif\om;
orD;rsm;u a&pufcsvSL'gef;cJhMuonf/ xdktcsdefwGif
aq;q&m qvdik ;f vjynfah tmifrmS b0wpfyg;odYk ul;
ajymif;oGm;NyD;jzpf\/ ausmif;&majr a&pufcs vSL'gef;
aomtcsdefwGif todoufaotjzpf om,mukef;
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

q&mawmf OD;Empm&ESifh ptif;&Gmopf q&mawmf


OD;cEpD m&wd&Yk cdS o
hJ nf[k q&mawmfO;D okE& \ rSww
f rf;wGif
azmf j yxm;onf u d k a wG U &onf / aq;q&mqvd k i f ;
vjynfah tmifonf ausmif;awmf&mudk rdrad iGjzif0h ,f
vSL'gef;Ny;D aemuf ausmif;aqmifaqmuf&ef ausmif;wdik Ef iS hf
opfrsm;udk teD;tem;aus;&Gmrsm;&dS awmifyikd &f iS rf sm;u
o'gw&m; tenf;trsm;rqdk wufEikd o
f vSL'gef;Mu&m
odik ;f usyaf us;&Gm&dS awmifyikd &f iS f qvdik ;f iuGi;f acsuvnf;
ausmif;wdkifrsm;udk vSL'gef;cJhonfhtjyif tjcm;aom
olrsm;rSm vkyftm;ESifhwpfzkH?tvSL0wKwdkYESifh wpfrsKd;
ukov
kd jf yKcJMh uonf/
q&mawmfBuD;onf 1374-ckESpf (c&pfESpf
2013) wydw
Yk JG vqef; 8 &uf? t*FgaeYwiG f ysv
H eG af wmfrl
av\/ xdt
k cg odik ;f usyf&mG ol?&Gmom;rsm;onf ausmif;
aqmifopfwdk;csJU&ef pDpOfvmMu\/ q&mawmfysHvGef
awmfrjl y;D aemufyikd ;f wGif tdraf jc 55-tdr&f jdS y;D bmomjcm;
uif;pifaom odkif;usyfaus;&GmwGif bmomjcm; 2tdraf y:aygufvmawmhonf/
odkif;usyf&Gmol?&Gmom;rsm;\ &nf&G,fcsuf
ausmif;aqmiftopfw;kd csJU&ef OD;wnf&jcif;\
&nf&,
G cf sufrmS (1)ywf0ef;usif tajctaeaMumifh omoemtiftm;
wd;k yGm;apvdjk cif;/
moemwGif
(2)odik ;f usyaf us;&Gm&Sd rsKd ;qufvil ,frsm; Ak'o
o'gw&m;cdkifjrJ&ef oD;jcm;bkef;awmfMuD;ausmif;
vdktyfjcif;/
xdo
k aYkd om vdt
k yfcsurf sm;aMumifh Ak'k o
moem
jyefyY mG ;a&;twGuf OD;wnfaeMuaom odik ;f usyf&mG ol&mG
om;rsm;onf odik ;f usy&f mG \ acgifr;kd [k wifpm;Edik af om
f jJS yD; &Gm&Sv
d T
&Gmtv,f&dS ukuKd yiftMkd uD; ESpyf ifukd ckwv
orm;rsm;u vTjzifhcGJpdyfMu&m &&Sdaomopfrsm;jzpf
&Gmt0ifwGif oGyfrdk;? ysOfum bkef;MuD;ausmif;i,f
wpfausmif; aqmufMuonf/ odkif;usyfaus;&Gmonf
rif;jym;jrdKUe,?fydkufeufe,fajrwGif yg0ifaomfvnf;
ausmif;'um qvdkif;armifMumatmif? tygt0if
tjcm;ausmif;'umrsm;ESifh &Gm&Sdvli,fwdkYu olwdkY
ESi&hf if;ES;D aom ajryHjk rdKUay:&Sd omoemjyK q&mawmfEiS hf

trS w f p Of - 14

37

ia&Tjyifaus;&Gm&Sd omoemjyK q&mawmfwUkd qDomG ;jyD; omoemjyKq&mawmf yifah vQmuf&eftwGuf tMuHOmPf


awmif;cHMu&m xdq
k &mawmfEpS yf g;u avQmufvmT erlem tyg0if avQmufyakH vQmufenf;udk rdeUf awmfrjl yD; rif;jym;
o
H Ykd apvTwaf vonf/ xdq
k &mawmfMu;D rsm;\ Mo0g'twdik ;f 2013-ESpOf ;D ydik ;f wGif
jrKd Ue,f?omojyKq&mawmf OD;0g&dwx
o
D mG ;jy;D vdt
k yfaom avQmufvmT rsm;jzifh avQmufxm;cJ&h m ESpw
f pfEpS o
f m
rif;jym;jrKd Ue,f omoemjyK q&mawmf OD;0g&dwq
ukeo
f mG ;onf/ odik ;f usyf aus;&GmtwGuf aocsmaom arQmfvifch suf r&Sad o;ay/
aemufq;kH ausmif;'um qvdik ;f armifMumatmif? ausmif;'um qvdik if MuGi;f acsESihf pma&;oltyg0if
rif;jym;omoemjyK q&mawmf OD;0g&dwq
D oGm;Mu&m q&mawmfonf omoema&;udpjzifh e,fuakd &mufaeaom
aMumifh zke;f qufjy;D tusKd ;taMumif; avQmufwifMu&m q&mawmfu odik ;f usyaf us;&GmrS wifxm;cJah om avQmuf
vTmrsm;onf omoemjyK&H;k odYk ra&mufao;bJ q&mawmfh AD&x
kd rJ mS om&Sad o;aMumif; rdeUf awmfral omtcg odik ;f usy&f mG
xdt
k csdef awmif&n
S jf yif&mG rS ausmif;tkyq
f &mrMuD;u odik ;f usyfOu|udk odik ;f usyf aus;&GmtwGuf tpd;k &rlv
wef;ausmif; w&m;0ifusa&mufaMumif; taMumif;Mum; vmaomtcg bke;f MuD;ausmif;twGuf &nf&,
G jf y;D aqmuf
xm;aom taqmifonf tpd;k &pmoifausmif;? odik ;f usyf( tru)tjzpf ajymif;vJomG ;jyefonf/ 2014-ckEpS w
f iG f
odik ;f usy&f mG ol&mG om;rsm;\ oabmwlcsut
f & odik ;f usyaf us;&GmwGif ausmif;xdik &f eftwGuf rauG;wdik ;f a'oMuD;?
izJe,frS t&Ird sdK;tEG,f OD;yi;f t*F&k udk yifzh w
d Mf uavonf/
OD;yif;t*Fk&/
//OD;yi;f t*F&k onf odik ;f usyf aus;&GmwGif 2014-ckEpS ?f ZGev
f wGif odik ;f usyfaus;&Gm
odaYk &mufaomtcg qvdik ;f OD;a0atmiftrd u
f kd ,m,D ausmif;tjzift
h oH;k jyK oDwif;oH;k ae&ao;onf/ xdt
k cg
qvdik ;f iMuGr;f acsrS olyikd af om ajruGuu
f kd ausmif;awmf&mtjzpf vSL'gef;jyD; odik ;f usyf&mG ol &Gmom;rsm;u
eD ; pyf & mopf r sm;ud k ck w f v S J j yD ; qvd k i f ; iMuG r f ; acs vS L 'gef ; xm;aom ajrae&m (&G m t0if 0 )wG i f
,m,Dausmif;aqmifwpfaqmif aqmufMujyefonf/xdOk ;D yi;f t*F&k onf odik ;f usyf aus;&GmwGif 2015-ckEpS ?f ZGev
f txd
ausmif;xdik cf \
hJ / xdahk emuf odik ;f usyf aus;&Gm\ omoema&;udk wm0ef,cl ahJ omOD;yi;f rSm t&Siyf nmpm& jzpfonf/
csif;Ak'omoeygvutzGJU "rjyef
jyefUyGg;a&; tvSL&Sifrsm;pm&if;
tvSLaiGaumufcHay;Muonfh tusdK;awmfaqmifrsm;
(1) OD;eErmvm?rif;bl; oHCmhtpnf;ta0;-50000d^ (2)OD;atmifxdefvif;+a':pdefar&D(a&Tjynfom) -25000d^
(3) OD;wifatmif?ygvutzGJU Ou|-142000d^
(4) q&mMuD;OD;armifus,f-132000d^
(5) OD;a&Tvif;?twGif;a&;rSL;-10000d^
(6) OD;[efxGef;?apwkw& m-30000d^
(7) OD;ynmomrd aygufacgif;q&mawmfrS-25000d^
(8)qrdkEl;zGm;a&T?ukudK ukef;&Gmr?awmifwGi;fMuD;jrdKUe,f-10000d^
(9) a':cifaX;&D?tvuausmif;tkyf?anmifuef&Gm-76500d^(10) OD;cifarmif,Of? uefyufvufjrdKU 30000d^
(11)OD;acga*vdef;?ygvuOu|?rif;wyfjrdKh (q|rtMudrf) -96300d^
100000d^ tvSL&Sif (1)t&SifOmPdo&mvuFm&? a&Tyg&rDwdkufcGJ? usifa'G;&Gm
80000d^ tvSL&Sif(1) a&Tyg&rDynm'geausmif;(usifa'G;&Gm) csif;a&mifjcnfpgapmifjzefYcsDa&;tzGJU/
70000d^ tvSL&Sif(1)OD;wifatmif? ygvutzGJU Ou|/
50000d^tvSL&Sifrsm;
sm;(1)a':wifwif0if;?ausmif;tkyf?tru-6?ykZGefawmif/
(2)OD;armifwkwf?usL&Sifq&m?rdk;rcabmf'g? uefyufvufjrdKU/
20000d^ tvSL&Sif(1) txu(1)ajrmufOuv
myjrdKUe,f/ (2)a':at;at;jrifh?udk,fydkiftxufwef;ausmif;?omauw
12000d^ tvSL&Sif(1) OD;wifaZmf aumif;aZmf udk,fydkif txuausmif; omauw/

csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

trS w f p Of - 14

38

10000d ^ tvS L &S i f r sm;


sm;(1)rZifrmodrfh?uefyufvufjrdKU/(2)a':jrifhjrifhxGef;?uwdu?&efukefwuodkvf/ (3)OD;pHa&T?
a':cspfcifrdom;pk? pmwl;awmif;? (4) OD;aX;0if;? ausmif;tkyfMuD;? txu(1) ajrmufOuv
myjrdKU/ (5)a':cifrdk;oD? tvHk?
atmifaZ,swdkufcef;/
6000d^tvI&Si(1)OD;uD;abG? rif;wyfjrdKU/
5000d^ tvSL&Sifrsm;
sm;(1) OD;bvdIif? rltkyf(jidrf;) aqmjrdKU/ (2)OD;a,m&Sdef;wrf? rif;wyfjrdKU/ (3)OD;Edkif;[m? rif;wyfjrdKU/
(4)a':jrodef;ar? ynma&;? uefyufvufjrdKU
3000d^usyftvSL&Sifrsmsm;(1)a':cifrsdK;OD;?rlveG ?f vufreG /f (2) a':xef&edS ;f vS;D ? rif;wyfjrdKU/ (3) OD;atmifavm[m? rif;wyfjrdKU/
2000d^-tvSL&Sifrsm;
(1)OD;cspfvGif? jyifOD;vGifjrdKU/ (2) OD;0if;OD;+ a':axG;nSdK? rif;v,f&Gm (3)a':xm;xm;? v,fjy? txu? aqmjrdKU/
(4)a':cifav;aqG? rif;wyfjrdKU/ (5)OD;ausmfcdkifjrifh/rif;wyfjrdKU/ (6)a':aqGaqGxGef;/rif;wyfjrdKU/ (7)OD;wrfrmef? rif;wyfjrdKU/
(8)a':&D&Dpdk;? rif;wyfjrdfKU/ (9)a':vdef;tG,f? rif;wyfjrdKU/ (10)OD;armif;tGrfuD;? rif;wyfjrdKU/ (11)OD;ausmfoef;? rif;wyfjrdKU/
(12)a':a,m&Sdef;ydkif? rif;wyfjrdKU/ (13)a':trm&D? rif;wyfjrdKU/ (14)OD;jrifharmif? rif;wyfjrdKU/
1500d^-tvSL&Sifrsm; (1)OD;a,mxef;7Sdef;? rif;wyfjrdKU/ (2)a':&Sdef;ydkif? rif;wyfjrdKU/
1300d^-tvSL&Sif (1)a':[mtG,f? rif;wyfjrdKU/
1000d^-tvSL&Sifrsm;
(1)OD;oHacsmif;? a':odef;&D? pHjyaus;&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/ (2)OD;vSabmf? a':wif&D? pHjyaus;7Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/ (3)OD;vSpdk;?
pHjyaus;&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/ (4)OD;jraqG? a':yawmufMunf? pHjyaus;7Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/ (5)OD;odkufjzL? a':cifpef;7D?
pHjyaus;&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/ (6)OD;vSodef;? a':csdK? pHjyaus;&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/ (&) OD;aomif;a&T? a':cifrmat;? pHjyaus;&Gm?
yGifhjzLjrdKUe,f/ (*)OD;pdk;cspf? a':oef;jrifh? pHjyaus;&Gm? zGifhjzLjrdKUe,f/ (9) OD;wifatmifav;+a':jrwfvGef;? pHjyaus;&Gm?
yGijhf zLjrKd Ue,f/ (10)OD;jrifah rmif+a':jrifjh rif0h if;? uHomMuD;? yGijhf zLjrKd Ue,f/ (11)OD;xGe;f Munf?a':pef;cif? pHjyaus;&Gm? yGijhf zLjrKd Ue,f/
(12)OD;ae0if;+ a':wifMunf? pHjy&Gm? yGijhf zLjrdKUe,f/ (13)OD;cifarmif?v,fjy? xcG?J anmifuef&mG / (14)OD;pdeaf tmif0if;rdom;pk?
tkyfpkpma&;? iv,fcHkaus;&Gm/ (15)OD;jrifhodef;? v,fjy? uacsmif;&Gm/ (16)OD;cifarmifaxG;? a':at;at;? rif;v,f7Gm/
(17)OD;uHnGefU+a':0if;aX;? rif;v,f&Gm/ (18)OD;wifvIdif+a':vS0if;aMunf? rif;v,f&Gm/ (19)OD;wifjrifh+a':EG,fEG,f?
rif;v,f&Gm/ (20)OD;aZmf0if;rdom;pk? x^jy? anmifuef&Gm/ (21)OD;jrvGifrdom;pk? x^jy? anmifuef7Gm/ (22)OD;a,mvIduf?
x^jy? anmifuef&mG / (23)a':cifrmMuL? x^jy? anmifuef&mG / (24)a':ZifZifr;kd ? x^jy? anmifuef&mG / (25)a':pkjrwfvidI ?f
x^jy? anmifuef&mG / (26)OD;[efped ?f x^jy? prf;cef?h anmifuef&mG / (27)OD;jrif0h if;? v,fjy? anmifuef&mG / (28)OD;pd;k wifv
h if;?
v,fjy? anmifuef&Gm/ (29)OD;0if;ausmfqifh? v,fjy? anmifuef&Gm/ (30)a':wifrsdK;cdkif? v,fjy? anmifuef&Gm/
(31)a':rmrmat;? v,fjy? anmifuef&Gm/ (32)OD;rJMuD;? v,fjy? anmifuef&Gm/ (33)OD;vIif0if;OD;? rljy? xcGJ?anmifuef/
(34)OD;atmifolxGef;? rljy? xcGJ? anmifuef/ (35)OD;[def;aZmf? rljy? vcGJ? anmifuef/ (36)a':eDeDpdk;? rljy? xcGJ?
anmifuef/ (37)OD;ausmfqif?h pma&;(1) xcG?J anmifuef/ (38)OD;jrifah t;? &H;k tul?xcG?J anmifuef/ (39)a':,Of,Ofat;?
oefU&Sif;a&;?xcGJ? anmifuef/ (40)OD;&efEdkifpdk;? ausmif;apmifh? xcGJ? anmifuef/ (41)rodef;odef;armf? vkyftm;ay;? xcGJ?
anmifuef/ (42)OD;axG;odef;? v,fjy? vcGJ? usif;vdef&Gm? (43)a':pkpkrGef? v,fjy? vcGJ?usif;vdef&Gm/ (44)a':cifaqGOD;?
v,fjy? vcGJ? usif;vdef&Gm/ (45)a':cifoE
m? v,fjy? vcGJ? usifvdef&Gm/ (46)a':rmrmvGif? v,fjy? vcGJ?usifvdef&Gm/ (47)a':pef;pef;at;? v,fjy? vcGJ?
usif;vdef&Gm/ (48)a':nSdKwif? v,fjy? vcGJ? usif;vdef&Gm/ (49)a':rljrifh? v,fjy? vcGJ? usif;vdef&Gm/ (50)OD;pdk;olatmif?
ausmif;tkyf? usif;vdef&Gm/ (51)OD;atmifqifh? vkyfom;? usif;vdef&Gm/ (52)a':at;at;rdk;? u^t? vcGJ? iSufacsmif;/
(53)a':pef;pef;0if;? v,fjy? vcGJ? iSufacsmif;/ (54)a':acsmpkvdIif? v,fjy? vcGJ? iSufacsmif;/ (55)a':cifaqG0if;?
v,fjy? vcGJ? iSufacsmif;/ (56)a':ZmZmoef;? v,fjy? vcGJ? iSufacsmif;/ (57)a':ek&D? v,fjy? vcGJ? iSufacsmif;/
(58)a':wifrm? u^t vcGJ? v,fMuD;tdkif/ (59)OD;odef;vGif? v^jy? vcGJ? v,fMuD;tdkif/ (60)OD;ausmfZifvwf? v^jy?
vcGJ? v,fMuD;tdkif/ (61)a':aqGZif0if;? v^jy? vcGJ? v,fMuD;tdkif/ (62)OD;azxGef;? v^o? vcGJ? v,fMuD;tdkif/
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

trS w f p Of - 14

39

(63)a':aqmi;faejcnfaeG;? rljy? tnmuwif;/ (64)a':0if;0if;armf? rljy? v,fjy? v,fMuD;tdkif/ (65)a':Zifarxl;?


v,f^rl? cGifacsmif;/ (66)a':wifrdk;cdkif? rljy? v,fMud;tdkif/ (67)OD;jrwfaqGatmif? rljy? MuHpdkufcif;f/ (68)OD;Edkif;xef;?
v,ftkyf? xcGJ? uefMuD;/ (69)OD;aZmf0if;udk? tm;umrSL;?aqmjrdKU/ (70)a':pknGefU0if;? v,fjy? rlvGef? vufrGef/
(71)OD;ausmfZifvif;? u^t? vcGJ? zdkudk;vHk;? atmifvH/ (72)OD;wif0if;? rltkyf? cGif;acsmif;? (73)OD;jrifhoef;OD;? v,fjy?
txu? aqm/ (74)a':pef;cifro
d m;pk? (75)a':wifwifv?S v,fjy? (76)OD;xef;tGr[
f ek ;f ? rif;wyfjrdKU/ (77)OD;vde;f ede;fabG?
rif;wyfjrdKU/ (78)a':a[rmxGef;? rif;wyfjrdKU/ (79)a':tGrfpdrf;? rif;wyfjrdKU/ (80)a':ESif;ESif;jrausmf? rif;wyfjrdKU/
(81)a':uD;xef;ygrf;? rif;wyfjrdKU/ (82)a':vif;vif;pef;? rif;wyfjrdKU/ (83)OD;&S,f,Gif;? rif;wyfjrdKU/ (84)OD;xGef;vif;?
rif;wyfjrdKU/ (85)a':rmefirdS ;f ? rif;wyfjrdKU/ (86)a':xef;uD;? rif;wyfjrdKU/ (87)&SiJ ;f ? rif;wyfjrdKU/ (88)OD;vde;f [m? rif;wyfjrdKU/
(89)OD;Edkif;vdef;? rif;wyfjrdKU/ (90)OD;avmuD;? rif;wyfjrdKU/ (91)OD;armif;vdef;? rif;wyfjrdKU/ (92)OD;[mxef;? rif;wyfjrdKU/
(93)a':tGrrf ?H rif;wyfjrKd U/ (94)a':abGacgvS?D rif;wyfjrKd U/ (95)a':wrfr?H rif;wyfjrKd U/ (96)OD;&Sed ;f a*? rif;wyfjrKd U/ (97)OD;atmifxef;?
rif;wyfjrdKU/ (98)OD;tGrfuD;? rif;wyfjrdKU/ (99)a':abGiSdrf;ydkif? rif;wyfjrdKU/ (100)raztG,f? rif;wyfjrdKU/ (101)ra,mjrL;vSD;?
rif;wyfjrdKU/ (102)OD;idkif;[kef;? rif;wyfjrdKU/ (103)OD;vdef;tGrf? rif;wyfjrdKU/ (104)OD;idkifuD;? rif;wyfjrdKU? (105)OD;az&Sdef;?
rif;wyfjrdKU/ (106)a':0if;0if;atmif? rif;wyfjrdKU/ (107)a':wrf;armif;pdr;f ? rif;wyfjrdKU/ (108)OD;armefu;D a,m? rif;wyfjrdKU/
(109)a':xef;a&Trm? rif;wyfjrdKU/ (110)a':at;at;jrif?h rif;wyfjrdKU/ (111)a':jrav;? rif;wyfjrdKU/ (112)a':vde;f tG,,
f ?
rif;wyfjrdKU/ (113)OD;xef;Edik ;f ? rif;wyfjrdKU/ (114)a':cifaxG;&D? rif;wyfjrdKU/ (115)a':ao;ao;? rif;wyfjrdKU/ (116)a':uD;ydik ?f
rif;wyfjrdKU/ (117)OD;aZmf0if;? rif;wyfjrdKU/ (118)a':Munf? rif;wyfjrdKU/ (119)a':cifrmat;? rif;wyfjrdKU/ (120)OD;avmedef?
rif;wyfjrdKU/ (121)&SJif;? rif;wyfjrdKU/ (122)a':oif;oif;csdK? ukefonf? uefyufvuf/ (123)a':odef;[ef? t&yfol?
uefyufvuf/ (124)OD;wifarmifvS? xrif;qdkif? uefyufvuf/ (125)OD;0if;rif;oef;? ukefonf? uefyufvuf/
(126)a':oef;oef;at;? ynma&;? uefyufvuf/ (127)OD;ausmfopf? jidrf;? uefyufvuf/ (128)OD;cifarmifwif? ewv?
uefyufvuf/ (129)a':0if;Munf? t&yfol? uefyufvuf/ (130)OD;rdk;ausmfOD;? aps;onf? uefyufvuf/ (131)OD;zdk;om;?
um;ydkif? uefyufvuf/ (132)a':cifcifvS? xufjy? uefyufvuf/ (133)a':vSvSat;? orOD;pD;? uefyufvuf/
(134)a':wifwifrl? t&yfol? uefyufvuf/ (135)OD;cifarmif,Of? t&yfom;/
700d^-tvSL&Sif (1)OD;nGefYarmif+a':vS0if;? pHjyaus;&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/
500d^tvSL&Sifrsm;
(1)OD;jrifhodef;+a':pef;aX;? pHjyaus;&Gm? yGifjzLjrdKUe,f/ (2)OD;cifarmif0if;+a':eef;&D? pHjyaus;&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/
(3)OD ; wif a rmif + a':jr0i;f ? pH j yaus;&G m ? yG i f j zLjrd K Ue,f / (4)Od ; pH 0 +a':0if ; Munf ? pH j yaus;&G m ? yG i f h j zLjrd K Ue,f /
(5)OD;az0if;+a':oef;Munf? pHjyaus;&Gm? yGifhjyLjrdKUe,f/ (6)OD;oufxGef;+a':cifar? pHjyaus;&Gm? yGifjzLjrdKUe,f/
(7)OD;oef;pdk;+a':oZifaxG;? pHjyaus;&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/ (8)OD;at;jr?+a':rdkifodef;usif? ausmi;fawmf&m? yGifhjzLjrdKUe,f/
(9)OD;pd;k jrif?h ausmif;awmf&m? yGijhf zLjrKd Ue,f/ (10)OD;ay:OD;+a':cif0if;? ausmif;awmf&m? yGijhf zLjrKd Ue,f/ (11)OD;cifarmif0if;+a':0gvGi?f
pHjyaus;&Gm? yGijf zLjrdKUe,f/ (12)OD;pd;k MudKif+a':rd;k at;? pHjyaus;&Gm/ yGijhf zLjrdKUe,f/ (13)OD;apmarmif+a':nGeUf jrdKif? pHjyaus;&Gm?
yGifhjzLjrdKUe,f/ (14)OD;&maz+a':vScif? pHjyaus;&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/ (15)OD;jraz+a':cifpef;&D? pHjyaus;&Gm? yGifjzL;jrdKUe,f/
(16)OD;wifatmif+a':Munf? pHjyaus;&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/ (17)OD;cifarmifxGef;+a':oDwm? pHjyaus;&Gm? yGifjzLjrdKUe,f/
(18)OD;ausmf0if;+a':0nGefU? pHjyaus;&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/ (19)OD;OmPfxGef;+a':wifnGefU?pHjyaus;&Gm? yGifhjzLjrdKUe,f/
(20)OD;zd;k armif+a':aX;? pHjyaus;&Gm? yGijhf zLjrdKUe,f/ (21)OD;xGe;f Munf? pHjyaus;&Gm? yGijhf zLjrdKUe,f/ (22)OD;cspfviID +f a':cif,ak r?
pHjyaus;&Gm? yGihfjzLjrdKUe,f/ (23)a':pkpkvIdif? v,fjy? uacsmif;/ (24)a':jr0if;cdkif? v,fjy? uacsmif;/ (25)a':rsdK;pkvdIif?
v,fjy? uacsmif;/ (26)a':rd;k rd;k oif;? rif;wyfjrdKU/ (27)OD;[mtGr?f rif;wyfjrdKU/ (28)OD;uD;wrf? rif;wyfjrdKU/ (29)a':oef;aX;?
rif;wyfjrdKU/ (30)a':vdkif;[kef;? aps;onf? uefyufvuf/ (31)OD;xef;rem;? ukefonf? uefyufvuf/ (32)a':wifnGefU?
t&yfo/l (33)a':armfcspf?use;frma&;Xme/uefyufvuf (34)OD;cspfatmif? jidr;f? uefyufvuf/ (35)rwifaraxG;? aps;onf/
uefyufvuf(36)a':eef;oG,f? ukefonf? uefyufvuf/ (37)a':yk
PrD?oDv&Sif? uefyufvuf/ (38)OD;pdefarmif? jidrf;?
uefyufvuf/ (39)OD;cdkifatmif? rltkyf? uefyufvuf/ (40)OD;blvdef;?t&yfom;/ (41)a':&Sif;a,m? usef;rma&;/
csif ; a&mif j cnf A k ' " r r * Z if ;

trS w f p Of - 14

40

()

()


()

-(

)




- -

41

+ + +


+ + +

()

(M.Ed)

42

()

)-

++

++


++


++

++





.
(
-
)

43


HIV, B, C

--

-


-


-
-







(

)
- (

)-
-




44

atmif jrif r I [lonf . . . .

aojcif;w&m;udkwnfwnfNidrfNidrf&ifqdkif
oGm;EdkifrSomvlUb0udkatmifatmifjrifjrifaeoGm;
wJUolvdkUqdkEdkifr,f/ypnf;Opm&mxl;qdkwmpm;0wf
aea&;rQyJ/atmifjrifrIr[kwfbl;/aojcif;w&m;udk
&ifqdkifEdkifatmifuawmh?0dyemudkwu,fBudK;
pm;tm;xkwfrS jzpfrSmyg/


-

(
)
()
(


..



-

q &mawmf
&mawmfO D; aZmwd w


--

)

Taxi

45

46

()

.


-.
..




47

. . .

()

()

()

INGO

INGO(

International

Non

Government

Organization )


NGO

.. INGO

INGO

(= =)

(=

INGO . .

INGO

48


INGO

INGO

INGO

( INGO

- -

49

pdwf&Sif;&if todOmPf&Sif;NyD; b0vnf;


&Sif; ygw,f/ pdwfr&Sif;&if todOmPf
r&Sif;vdkU? b0vnf;r&Sif;bl;/
b0qdkwm pdwfeJUwefovdk jzpfwmyg/
q&mawmfOD;aZmwdw

()

50

- -

51

av;eufjrifhjrwfwJh
pdwfxm;eJU
todOmPf
r&dSwJhol[m ypnf;Opm&dSavav? &mxl;BuD;avav?
raumif;rIudk ydkvkyfavavjzpfvmwmyJ/
q&mawmfOD;aZmwdw

touf MuD ;aomausmif


aomausmif; xdk if
bke f;MuD;ud kaMumufolr sm;taMumif ;
ok' E



Peninsular Plaza

waeho uRefkyfonf csif;vli,fwpfO;D ESihf


axG&mav;yg; ajymqdkvsuf&SdMuav\/ xdkvli,fu
olwdkhZmwdcsif;&Gmausmif;xdkifbkef;MuD;rjrJaomjyoem
MuD;uolwdkhudkcPcPtvkyf&IwfapaMumif;ajymjyav
onf/uRefkyfuvnf; olwdkhe,f\ aemufcHtajctae
rsm;udk ar;jref;jyD;vQif rnfodk haqmif&GufoifhaMumif;
OmPfrDorQ tMuHay;&avonf/ (aus;vufawm&Gm
rsm; ausmif;xdkif&Sm;yg;vmaom jyoem\taMumif;
&if;ESifhajz&Sif;&rnfhenf;vrf;rsm;udkoD;jcm;aqmif;yg;
jzifh wifjyrS jynfhpkHrnfjzpfaomaMumifh pmwGif
ra&;jyD/)
uRefkyfu oifhawmfrnfhausmif;xdkif oHCm
awGhvQifqufoG,frnf[kxdkvli,ftm;ajym&m?olu
(toufMuD;wJhbkef;MuD;awmhryifhygeJhvdkh&yf&Gmuajymyg
w,fq&m)[kqdk\/uRefkyfthHMooGm;avonf/MuD;onf
jzpfap?i,fonfjzpfapausmif;xdkift*Fg&yfESifhnDzo
hkd m
vdk&if; r[kwfvm;[kar;rd\/olu (usaemfwdkhe,frmS
bkef;MuD;ysHyGJvkyf&if?tdrfaxmifpktvdkufcGJwrf;csjyD;aiGpk
w,f/jyD;cJhwJh2013ESpfuab;em;u&GmrSmbkef;MuD;ysHveG f
w,f/bkef;MuD;ysHyGJudk a'oxkH;pHt& tMuD;tus,f
vkyfw,f/'kH;ypfawmh vrf;acsmfjyD; uav;wpfa,muf
aow,f/aps;qdkifawGeJh aomufpm;rl;&l;olawGehJ pnf
wmuawmh
usdwfusdwfwdk;yJ/tdrfajc500-ausmf&dS
awmh wpftdrftenf;qkH; 15000-usyfcGJwrf; csjyD;
aumufwm/bkef;MuD;ysHyGJtwGuf odef;100-ausmfuek f
oGm;w,f/ 'DxkH;pHudk e,frSm MoZmtmPg&SdolawGu
twif;tMuyfvkyfcdkif;w,f/ cGJwrf;aiG rxnfhcsifvhkd
bmomjcm;xJ0ifoGm;olawGvJ &Sdw,f/usaemfw&hkd mG u

52

bkef;MuD;ysHyGJaMumifhpD;yGg;a&;xdcdkufrSmpdk;vdkhjrefjrefysHvGef
rJh toufMuD;wJh bkef;MuD;udk rvdkcsifwmyg/)[kajz\/
uRefkyfonf1980-0ef;usiftv,fwef; ausmif;
om;b0uyif?q&mawmf t&SifZeumbd0Ho\tzdk;
wefbmoma&;pmrlrsm;udk uHaumif;pGm zwfcGifhMuKH
cJh&\/xdkhaMumifhbmoma&;ESifhywfoufvQiftusdK;&SdpGm
okH;jcif;ESijfh zKef;wD;avvGifhapjcif;wdkhudkcGJjcm;edkifcJhay\/
uRefkyfvdkyifq&mawmf\tqkH;trwdkhut
dk awmfrsm;rsm;
u oabmaygufaeMujyD[k xifae\/,ckacwfwGif
bkef;MuD;aovdkh&Gmaus&kHru bmomjcm;jzpfoGm;olyif
&Sdaeao;onf[kod&&m0rf;enf;tHhMord\/uRefkyfudk,f
wdkifvJbmoma&;qdkif&m jyKjyifa&; pmrlrsm;udk a&;cJh
onfrSmtESpf20ausmfcJhayjyD/a&;cJhayrJh xifoavmuf
rxda&mufygvm;?awmfawmfav;xyfjyD;MudK;pm;&OD;rSm
ygvm;[k
oabmaygufoGm;avonf/vGefcJhaom
tESpf20?1995Mo*kwfvxkwf?teEig;jzmpmapmifwGif
az:jyyg&SdcJhaomuRefkyf\pmrl wpfyk'fudk xdkvli,ftm;
vufaqmifay;vdkufyg\/csif;a&mifjcnf y&dowfrsm;
vJzwf&Ioifhonf[k ,lqygojzi fhatmufwGif az:jy
vdkufygonf/pmrltrnfu bkef;MuD;ysHtMudK Mo0g'
(7)csuf jzpfonf/
+ + +

bkef;MuD;ausmif;om;tjzpfjzihf6ESpfwkdifwikd f
aexkdifvmcJh&aom?armfvjrdKifjrdKUonfpma&;oltwGuf
b0rSwfwrf;wpfckyifjzpfygonf/ xdkYjrdKUrS q&mawmf?
orm;awmfrsm;u avmuDynm? avmukw&mynm
wkdYukd?oifMum;ay;ygonf/xkdjrdKUrS 'g,um?'g,dumr
rsm;taygif;wkdU\ vSL'gef;rIjzihf &&Sdvmaom ypnf;
av;yg;udk oHCmawmfrsm;u cH,loHk;aqmifjyD;aemuf
pma&;olwkdYtm; pGefU Munfh&Iapmifha&Smufonf/
pma&;olwdkY ausmif;om;rsm;uausmif;wkduftoD;oD;
\a0,sma0pukd aqmif&GufMu onf/ 1973-rS
1979-txd 6ESpfwmumvonf rsufpdwpfrSdwf[kyif
xif&onf/ raeYwpfaeUu tjzpftysufrsm;uJhokdYyif
owd&aeygao;\/
o*FZmq&mawmfbk&m;MuD;ESifh0ZD&m&mrq&m
awmf bk&m;MuD;wkdUonfarmfvjrdKifjrdKUwGifomoema&;
ESifh yufouf jyKpkaqmif&Gufcsufrsm;tvGefrsm;jym;
cJhonf/ o*FZmq&mawmf bk&m;MuD;\ wynfhjzpfol
0ZD&m&mr q&mawmfbk&m;MuD;onf pdefwHk;rdzk&m;

(rif;wHk;rif;MuD;\ rdzk&m;) ausmif;trMuD;a':a&TyiG fh


tp&Sdaom jrdKUrdjrdKUz'um? 'umrtaygif;\ av;pm;
MunfndKrIukd tjynfht0 cH,l&if; y&d,wdomoem
ukd jyKpkcJhayonf/ 0ZD&m&mr q&mawmf bk&m;MuD;\
tquftEG,f wynfhMuD;i,fwdkYrSm]a&mufonfhae&m
wGif tyifaygufonf} [k qkd&avmufatmifausmif;
wkdufMuD;i,ftoG,foG,fwGif pmayy&d,wrd sm;ukd
oifMum;ykdYcscJhayonf/
oDv*kPf? orm"d*P
k ?f
ynm*kPf?wdkUESifhvnf;jynfhpHkawmfrlcJhMuonf/]]igwdjYk yK
pkcJhaom
omoemjyKvkyfief;rsm;ukd
rif;wdkU
apmifha&Smuf&pfMu}} [k 0ZD&m&mrq&mawmfu
rdefYMum;cJh&m
xkdtrdefUukd
OD;xdyfyefqifvsuf
tm;oGefMudK;yrf; aqmif&GufcJhMuonf/
armfvjrdKifjrdKUawmif&dk;wef; 0ef;usifwpf
avQmuf wGif ausmif;wkdufMuD;i,f toG,foG,f
wnf&Sdvsuf&Sd&m0ZD&m&mrq&mawmf\ tqufwynfh
fhMuD;rsm;u?omoema&;udprsm;ukdOD;aqmifapmifh
a&Smufaeonfukd bkef;MuD;
ausmif;om;b0u
zl;ajrmfod&SdcJh&onf/
0ZD&m&mrq&mawmfMuD;\
usef&adS om
tquf tEG,frsm;wGif touf&SnfqHk;(0gt&Snq
f ;kH )
oDwif;oHk; oGm;&aom q&mawmfrSm 0JysHausmif;
q&mawmfOD;okreyifjzpfygonf/ 0JysHausmif;q&m
awmfMuD;onf y&d,wd o'rygvtoif;MuD;\
em,uvnf;jzpfcJhav\/q&mawmfMuD;onf oDv?
orm"d?ynmMuD;rm;onfhtavsmuf wynfh'g,umr
taygif;\&kdaoav;pm;MunfndKrIukdcH ,lawmfrcl &Jh
aomfvnf;
*kPfyumoewdkUukd
vHk;0pufqw
k f
&GH&Smawmfrlyg\/pnf;vHk;nDnGwfpGmomoemjyKEdkiaf &;
ukdom t"dduvkdvm;awmfrlcJhygonf/
c&pfESpf1899ck?rwfv3&uf?aomMumaeYwiG f
zGm;jrifawmfrlcJhaom 0JysHq&mawmfonf 1986ckEpS ?f
atmufwkdbmv 20&ufaeUwGif ysHvGefawmfrlygonf/
oufawmf87ESpf?0gawmf 670gwGif ysHvGefawmfral om
q&mawmfonf usdKufra&mjrdKUe,f? c&kvufyH&mG wGif
crnf;awmfOD;jidrf;?r,fawmf a':yef;wkdUrS arG;zGm;cJjh cif;
jzpfygonf/ 1938-ckESpfwGif omoemhrm&fatmif0yJ sH
Hausmif;wkdufukdpwifwnfaxmifawmfrlumxkdausmif;
wkdufyif ysHvGefawmfrlygonf/ aqmif;yg;wGif
q&mawmfMuD; \ ax&kywdukd azmfjyvkdjcif;r[kwb
f J
q&mawmfMuD;\ owday;pmwrf;ukd vufqifu
h rf;
xifjyvkdjcif;om jzpfygonf/ xkdowday;pmwrf;rSm
q&mawmfMuD;\oDv*kPf?orm"d*kPf?ynm*kPfwUdk ukd
xif[yfazmfjyvkdufjcif;yifjzpfygonf/ armfvjrdKifwiG f

53

aexkdifcGifh&pOftwGi;farmfvjrdKif&Sd q&mawmfMuD;rsm;
ukd zl;cGifh&cJh&m xkdq&mawmfMuD;rsm;\ Mo0g'uxm
owday;pmxrf;rsm;ukdvnf;rSwfom;cGihf&cJhjyefygonf/
uHxl;ygaypG/
0JysHq&mawmfMuD;onf ysHvGefawmfrrlrD 5ESpfausmfuyif owday;pmwrf; wpfapmifMudKwifa&;
om;awmfrlcJhumwynfhoHCmawmfrsm;ESihf'g,umwkdU
tm; zwfrSwfapcJhonf/ 0JysHq&mawmfMuD;onf
t7G,faumif;pOf (usef;rmoefpGrf;pOfu) pmayoif,l
jcif;ESifh pmayydkUcsjcif; rsm;ukd jyif;xefMuD;rm;aom
vHkUv0D&d,jzifhaqmif&GufawmfrlcJhojzifh oufawmf&
vmav emrusef;rIu zdpD;av jzpfcJh&onf/
pmoifwkdufMuD;ukd pwifwnfaxmif csdefuvnf;
MuD;rm;aom avmu"Hw&m;rsm;ukd awGUMuHK cHpm;cJh&
ojzifh oufawmfMuD;&ifhvmcsdef a0'ema&m*gwkdUrSm
wkd;wkd;om jzpfay:vmcJhonf/ aemufykdif;wGif
pmayykdUcsrIwm0efukdr&GufaqmifEdkifaomfvnf; tzdk;
wefvSpGmaom
vrf;nTefMo0g'rsm;ukd
xdxdrdrd
jywfjywfom;om;aeUpOfESifhtrQ ay;oem;awmfrlcJhay
\/xkdMo0g'rsm;teuf txdrdqHk;aomMo0g'awmfrSm
,ckaqmif;yg;wGif azmfjyvwHhaom bkef;MuD;ysH
tMudKMo0g'(7)csufyifjzpfonf[kqkdvQif vGefthHrxif
fay/1980-ckESpfwGif?t&Sif*kPd&mbd0Hou0JysHq&m
awmfbk&m;MuD;\ Mo0g'aygif;pHk "raMu;rHk} [laom
pmtkyfukd a&;om;cJh&mvGefpGm tzdk;wefvSay\/
0JysHq&mawmfMuD;onf avmuvlom;wkdU\
&kef;uefMudK;pm;rI tcuftcJwkdUukd od&Sdawmfrlojzifh
]ighaMumihf ighukdtrSDjyK ow0gwdkU ryifyef;oifh} [k
ESvHk;oGif;cJhonf/ oem;u&kPm&SdcJhonf/rdrdxlaxmif
fcJhaom ausmif;wkduf MuD;\ t&SnfwnfwHha&;udk
vnf; obm0ususoHk;oyfvsuf Mo0g'ay;cJhonf/
]bkef;MuD;ao &Gmausrjzpfygap ESifh} [k twdtvif;
jywfjywfom;om;xdxdrdrda&;om;xkwfjyefawmfrlcJh\/
rdrd\vuf&if;wynfh oHCmawmfrsm;? 'um?'umr
rsm;ukdomru tjcm;aom ausmif;wkduf rsm;udkyg
udprrsm; 'kuryGm;ap&ef owday;cJhonf/
owday;csufrsm;ukdzwf&I&avav? q7m
awmfbk&m;MuD;\ u&kPmw&m;ESifh tajrmftjrifwkdU
udk MunfndKrqHk; jzpf&avyifwnf;/
0Jy sHq&mawmf ysHvGe fa wmfr rlr D 5ESp ft csde fu
a&;om; awmfr lcJha om owda y;pmwrf;awmf
1/
**Fg,rkemeH
orm*rXmaebd-[laom
t|uxmESifhtnD t&mXme[lorQ wpfom;wnf;
nDnGwfMuukef&monf/

udk,fhpdwfudk csrf;omatmifrxm;wwf
ao;&if bGJUxl;*kPfxl;awG
b,favmufyJ&&? bmynmrS
r&dSao;bl;vdkUyJ rSwfvdkufyg/
t&Si fZeumbd0 Ho

2/
trIudpt00ukdjyKvkyfMu&m wpfrd0rf;wGi;f
nDtpfukd&if;odkh csdKompGmwkdifyif jyKvkyMf ujyD;
omoemhtusdK;ukd onfykd;Muyg/
3/
bke f;MuD;aoonfht cg
pmcspmwuf
rysufa p&ef?
wD;rIwf{,OfusL;?
yGJvrf; rsm;
rjyKvky fMubJ 3&uft wG i f; urXmef; &IMujyD;
zkwfMuOf; oj*FdKvf vkd ufMuyg/ t&dk;jymus atmif
rD; &IdUyg/ igwkdh q&m tpOft qufu twkdif;
aqmif&Gufy gonf/
bk e f;MuD;ao
&Gmaus
rjzpfy gapESi fh/
4/
ausmif;wkdufonfwpfvufxufompnf;vHk;
pnfum;jyD; ESpfvufxuf oHk;vufxufusawmh
ysufjyKef;uGJjym;ukefyga&m[kolwmumwkdU ajymprSwf
rjzpfatmif txl;owdxm; aexkdifMuygukef/
5/
pmukdausmif;wkdufoHCmESifh'g,umwkUd tm;
zwfMum;jyygav/
6/
bkef;MuD;ysHtwGuf ausmif;awGudk yifv
h Qif
ulaiGonf;cHyg[k xnfha7;&ef/
7/
bkef;MuD;u olUtwGufajymwm/ igwkUd
MudKufovdk vkyfMupkdU[k rjzpfygapESifh/
ok'E
usrf;udk;
1/
armfvjrdKif 'kdif;0efuGif;? vrf;opf&yfae tbkd;OD;
jymzl;\ ajymjycsufrsm;/
2/
tHhausmfa&;om;jyKpkaom &wembHkjrihfausmif;
wkduf?ESpfwpf&mc&D;ESifharmfvjrdKifjrdKU,Ofaus;rIorkdif;ed'gef;
yxrtMudrf?'DZifbm? 1986ckESpf? tkyf a& 3000/

54


- -



-





-

55

( - )

(
)

()

()


()

()

--

()

()

()

- -

56

Living Color

( )

-
-

57

()()()

()-

()

()

()

()

()

()

()

( )

()

58

M
vlrsKd;pkrsm; raysmufu G,fa &;
a&TBwd*H armif pH
jrefrmEkdifiHwGif wkdif;&if;om;vlrsKd; 100ausmf&Sdonf/jrefrmwdkif;&if;om;vlrsKd;wpfpkcsif;pD
wGif udk,fydkif&dk;&m "avhxHk;pHrsm;? pum;ESifh
pmay*Dwrsm;?,Ofaus;rIrsm;&SdMuygonf/wdkif;&if;
om;vlrsKd;toD;oD;\&dk;&m,Ofaus;rI"avhxHk;pHESifh
pum;rsm;?pmay*Dwrsm;onfif;wkdif;&if;om;rsm;
udkudk,fpm;jyKaomoauFwrsm;?trSwfonmrsm;?
wHqdyfrsm;?yHk&dyfrsm;jzpfMuygonf/ vlrsKd;wpfrsKd;\
oauFw? trSwfwHqdyfESifh yHk&dyfrsm;onf
xdkvlrsKd;wdkY\ &SifoefrIESifh BuD;us,fjrifhjrwfrI
edrdwfvuPmrsm;jzpfonf/ urmay:wGif
,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;?oauFwrsm;?trSwfwHqd
yfrsm;ESifhedrdvuPmyHk&dyfrsm;aysmufqHk;oGm;ojzifh
uG,fjrKyfaysmufqHk;oGm;aom vlrsKd;rsm; rsm;pGm
&Sdaeygonf/ xdkYtwl jrefrmEkdifiHwGifvnf;
vlenf;pkom&Sdaom wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm;onf
aysmufuG,foGm;rnfhtajctaeodkYa&muf&SdaeygjyD/
vlrsKd;pkwpfpkaysmufuG,fjcif;ESifh aysmuf
uG,frnfhtajctaeodkYa&mufaejcif;onf
1/
rdrdwdkY\,Ofaus;rI?pum;?pmayESifh*Dwrsm;?
&dk;&m"avhxHk;pHrsm;udkjrwfEdk;cifwG,frI?wefzdk;xm;rI
r&Sdjcif;?
2/
rdrdwdkY\,Ofaus;rI?pum;? pmayESifh*Dw
rsm;?&dk;&m"avhxHk;pHrsm;onf acwftajctaeESifh
udkufnDrIr&Sdawmhjcif;?

3/vlrsKd;pkrsm;\tcuftcJrsm;udk ulnDajz
&Sif;ay;NyD;? vlrsKd;pkrsm; a&&Snf&yfwnfEdkif&ef yHhydk;
ay;Edkifaomtpdk;&ESifh tzGJUtpnf;rsm; r&Sdjcif;wdkY
aMumifh[k a,bk,stm;jzifh oHk;oyfrdygonf/
xdkif;EdkifiH? csif;rdkifNrdKUe,fwGif awmifwef;
rsm;ay:aexdkifaom rkef;vlrsKd;rsm;&SdMuonf/if;
vlrsKd;rsm;onf acwfumv tajctae t&yf&yf
aMumifh&yfwnf&ef cufcJvmcJhMuonf/aemufqHk;
wGif vlrsKd;aysmufrnfh tajctaeodkYyif a&muf&Sd
vmcJhonf/xdktajctaeudktpdk;&odatmifBudK;pm;
cJhonf/,cktcg xdkif;tpdk;&u OD;aqmifum rkef;
vlrsKd;rsm;&Sifoef&yfwnfa&;ESifhrkef;vlrsKd;rsm;zGHUNzdK;
wdk;wufa&;rsm;udk pepfwuspDrHaqmif&GufcJhMu
onf/,cktcg rkef;vlrsKd;wdkY\ awmifay:&Gmav;
onf urmvSnfhc&D;oGm;rsm;\ tyef;ajz&mXme
wpfckjzpfvmNyD;? aeYpOf urmvSnfhc&D;oGm;rsm;jzifh
pnfum;aeaom ae&mwpfckjzpfonf/ rkef;vlrsKd;
rsm;\
,Ofaus;rIrsm;?
"avhxHk;pHrsm;vnf;
zGHUNzdK;wdk;wufvmcJhNyD;? vlrsKd;wpfpk\ vufrItEk
ynmvuf&mrsm;jzifh urmvSnfhc&D;oGm;rsm;udk qGJ
aqmifxm;EdkifcJhonf/ rkef;vlrsKd;wdkY\ ,Ofaus;rI
"avhxHk;pHrsm; zGHUNzdK;wdk;wufvmonfESifh trQ
rkef;vlrsKd;wdkY\ aexdkif&yfwnfrIonf "avhxHk;pHr
ysuf tqifajyacsmarGUvmcJh\/ udk,fydkifpmoif
ausmif;rsm;? udk,fydkiftEkynmrsm;? udk,fydkif,Of
aus;rIrsm;? udk,fydkifvufrIynmrsm;jzifh rkef;vlrsKd;
wdkYonf urmhtv,fwGif xnf0gpGm&SifoefaeEdkif
cJhNyDjzpfonf/
csif;rdkifNrdKUrS rkef;vlrsKd;rsm;\&Gm pma&;ol
twGuf tjrifopfrsm;?tawG;opfrsm;?rsm;pGm&cJhyg
onf/rkef;vlrsKd;rsm;onf
1/,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;udk xdef;odrf;
wwfap&ef? cspfcifjrwfEdk;wwfap&ef tpdk;&tzGJU
tpnf;rsm;\ tultnDrsm;udk &&Sdjcif;?

59

2/acwftajctaeESifhrudkufnDawmhonfh
,Ofaus;rI"avhxHk;pHESifhpmayrsm;udkjyefvnfqef;
opfwDxGifay;Edkifjcif;?
3/tpdk;&tqufqufwdkY\ tav;xm;
ulnDaxmufyHhrIudk?&&SdcJhjcif;wdkYaMumifh rkef;vlrsKd;wkdY
udk,fydkif,Ofaus;rI?
udk,fydkif"avhxHk;pHrsm;jzifh
,aeYwdkif &Sifoef&yfwnfaeEdkifjcif; jzpfaMumif;
udkvnf;avhvmoHk;oyfrdcJhonf/
pma&;olonf Armzcif?csif;rdcifwdkYrSarG;zGm;vm
olwpfOD;jzpfonf/pma&;oludk tarhZmwd csif;vl
rsKd;rsm;aexdkif&m csif;&Gmav;wGifarG;zGm;cJhonf/
pma&;olwdkY&Gmonf csif;vlrsKd;rsm;\ &dk;&m"avh
xHk;pHrsm;xGef;um;aom&Gmav;jzpfonf/csif;vlrsKd;
wdkY\"avhxHk;pHrsm;xJwGifewfylaZmfjcif;t,ltq?
vdyfjymwufjcif;t,ltqrsm;udkrl?,aeYwdkiftpOf
tvmjyKvkyfavh&SdMuonf/ pma&;olwdkY&GmrS csif;
vlrsKd;rsm;onf rd&dk;zvm&dk;&m,Ofaus;rI"avhxHk;pH
rsm;udktpOftvmtwdkif;usifhoHk;vkyfaqmifaeMu
aomfvnf;?,HkMunfudk;uG,f&mtjzpf?Ak'bmomudk
om ,HkMunfudk;uG,fMuonf/ csif;vlrsKd;rsm;onf
&dk;om;yGifhvif;NyD;? wpfOD;ESifhwpfOD;? qufqHMu&m
wGif rdom;pknDtpfudkarmifESrrsm;yrmcspfcif&if;ESD;
pGmqufqHwwfMuonf/csif;vlrsKd;rsm;onf0dkif;0ef;
vkyfaqmifwwfaom tavhtxudkjrwfEdk;Mu\/
tdrfwpftdrfwGif v,f&dwfjcif;paomvkyfief;rsm;&Sd
ygu tdrfeD;em;csif;tdrfrsm;u 0dkif;0ef;umulnD
vkyfudkifay;Muonf/ulnDvkyfudkifay;Muolrsm;udk
tdrf&Sifrsm;u? tpm;taomufrsm;jzifh {nfhcHauR;
arG;Mu&onf/ Munfh&onfrSm? tvSLwpfckudkvkyf
aeouJhodkYyif? wlvSygonf/ csif;vlrsKd;wdkYwGif
tqifhtwef; cGJjcm;qufqHjcif;r&Sday/ xdkYaMumifh
xrif;pm;Mu&m? a'gif;vef; wpfck wnf;wGif
xrif;[if;rsm;yHkxnfhum vuf&nfwjyifwnf;
pm;aomufMuaom cspfp&m"avhwpfckvnf; csif;
vlrsKd;wdkYwGif&Sdonf/,cktcgpma&;olwdkY&GmwGifcsif;

&dk;&m"avhxHk;pHrsm;wpfpwpfpaysmufqHk;vm
onfudk awGUjrifae&onf/
,aeYacwfcsif;vlrsKd;tcsdKhonf?csif;pum;
udkrajymMuawmhay/csif;pum;ajym&rnfudk &Sufp
&mwpfck[kxifrSwfvmMuavNyD/ xdkuJhodkY jzpfvm
&jcif;\t"dutaMumif;rSm csif;vlrsKd;rsm; tod
PfrzGHUNzdK;aomaMumifhjzpfonf/ todPfedrfhus
aom vlrsm;onf rdrdwdkY\,Ofaus;rI"avhxHk;pH
rsm;udk wefzdk;xm;jrwfEdkf;&aumif;rSef; rodEdkifay/
acwfpepfESifhtnD rdrdwdkY\,Ofaus;rI "avhxHk;pH
rsm;udk ajymif;vJoifhonfrsm; ajymif;vJ&ef rod
EdkifMuay/ rdrdwdkY\ ,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;udk
acwfaemufusonf[kom raumif;jrifavh&SdMu
onf/ ynm&nfedrfhusaom vlrsKd;pkrsm;onf
ywf0ef;usif\&dkufcwfrI'Pfudk cHEdkif&nfr&SdMuay/
ywf0ef;usif&dkufcwfrI'Pfrsm;xJwGif
1/ vlrsKd;BuD;0g'\ zdESdyfcs,fvS,fcH&jcif;?
2/bmomt,l0g'ESifhzdESdyfum ,Ofaus;rI
"avhxHk;pHrsm;udk csKyfcs,fcH&jcif;wdkYonf t"du
ta&;ygaom taMumif; &if;rsm;jzpfonf/
1/vlrsKd;BuD;0g'\ zdESdyfcs,fvS,fcH&jcif;/
pma&;olwdkY&Gmonf NrdKUESifh oHk;zmvHkom
omcefYoma0;uGmonf/tcsKdUaomNrdKUay:rSvlrsm;
onfpma&;olwdkY &Gmol&Gmom;rsm;udk cspfcifjzpf
ap? paemufvdkjzpfap ]]csif;ykyf}}ac:a0:jcif;?
]]acG;om;pm;aomcsif;ykyfawG}}[kESdrfhcsajymqdkjcif;
rsm;jyKvkyfMuonf/ xdkuJhodkY paemufcHMu&aom
csif;vlrsKd;tcsKdUwdkYonf tifrwef&SufwwfMuyg
onf/cPceBuHKawGUvm&aomtcg rdrdudk,f rdrd
csif;vlrsKd;[kajym&rnfudkyif?&SufaMumufcJhzl;onf/
pmoifcef;rSpum Oykofausmif;tqHk; csif;vlrsKd;
rsm;udk ESdrfhcsqufqHjcif;rsm;&Sdaeygonf/ tjcm;vl

60

rsKd;BuD;rsm;\csifvlrsKd;rsm;tay:,if;uJhodkYjyKrlquf
qHjcif;rsm;aMumifh
csif;vlrsKd;wdkYonf
rdrd
csif;vlrsKd;jzpf&onfudk rausreyfjzpfcJhMu&onf/
xdkuJhodkYaom pdwfcHpm;csufrsm;aMumifhyif rdrdwdkY\
,Ofaus;rI "avhxHk;pHrsm;udk wefzdk;xm;&aumif;
rSef;rodatmifyif pdwfemcJhMuavonf/
2/bmomt,l0g'ESifh zdESdyfum?,Ofaus;rI
"avhxHk;pHrsm;udkcsKyfcs,fcH&jcif;/
,aeYacwf jrefrmvlrsKd; trsm;pkonf
bmomw&m;ESifh &dk;&m,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;udk
twlwl[k,lqaeonfursm;onf/bmomw&m;
ESifh&dk;&m,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;
rwljcm;em;
onfudkuGJuGJjym;jym;odem;vnfxm;&efvdktyfvSyg
onf/odrftwGif;odkYtrsKd;orD;rsm;r0if&jcif;?bk&m;
tcsKdU trsKd;orD;rsm;tm;0ifcGifhray;jcif;rsm;onf
bmomw&m;t&r[kwfay/ ,Ofaus;rI"avhxHk;pH
rsm;omjzpfonf/ ,ckacwfwGif &[ef;tcsdKh
udk,fwdkif bmomw&m;ESifh,Ofaus;rI "avhxHk;pH
rsm;udk a&maxG;um twlwl[k,lqa[majymae
jcif;rsm;onf tifrwef0rf;enf;zG,f aumif;vSyg
onf/ tcsKdUaom ausmif;xdkifbkef;awmfBuD;rsm;?
omoemjyK&[ef;awmfrsm;ESifhw&m;a[m"ruxd
ursm;onfvnf;?bmomw&m;ESifh,Ofaus;rI"avh
xHk;pHrsm;udk twlwl[k,lqum a[majymaeMu
onf/xdkYaMumifhyif bmomw&m;ESifh roufqdkif
aom ,Ofaus;rI"avhxHkpHrsm;udk ykwfcwfum
a[mMum;jcif;? ESdrfhcsuJh&Jhumajymqdkjcif;rsm;jyKvkyf
aeMuygonf/ausmif;xdkifbkef;BuD;rsm;?omoemjyK
&[ef;awmfrsm;ESifh w&m;a[m "ruxdursm;
taejzifh bmomw&m;ESifh ,Ofaus;rI"avh xHk;pH
rsm;udktwlwlr[kwfaMumif;?uJGjym;jcm;em;pGm em;
vnfxm;oifhonf/bmomw&m;udktaMumif;jyK
tcsKdUaom ,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;onf&yfwnf
EdkifpGrf;r&SdawmhbJ uG,faysmufukefMuonf/ t
csKdUaom bmoma&;orm;rsm;onf bmoma&;udk
ckwHk;vkyf vlrsKd;pkrsm;\,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;

udk ykwfcwfapmfum;avh&SdMuonf/ wkdif;&if;om;


vlrsKd;rsm;\ &dk;&m,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm; uG,f
aysmufoGm;vQif if;wdkif;&if;om;vlrsKd;rsm;vnf;
uG,faysmufoGm;EdkifonfhtwGuf ausmif;xdkifbkef;
awmfBuD;rsm;? omoemjyK&[ef;awmfrsm;? w&m;
a[m"ruxdursm;ESifh?bmoma&;toif;tzGJUrsm;
taejzifh?bmoma&;aMumifhwdkif;&if;om;vlrsKd;rsm;
\ &dk;&m,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;udk ykwfcwfapmf
um;jcif;rjyKrdatmif?txl;owdxm;oifhvSyg\/
bmomt,l0g'ESifhzdESdyfum ,Ofaus;rI"avhxHk;pH
rsm;udk csKyfcs,fcH&jcif;onfvnf; vlrsKd;pkrsm;
twGuf tE&m,fwpfckjzpfonf/
vlrsKd;pkrsm;\ ,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;
aysmufuG,fjcif;\tE&m,fwpfckrSm]]vlrsKd;pkrsm;\
,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;rSmacwfpepfESifhrudkufnD
awmhjcif;}}jzpfonf/tcsKdUaomvlrsKd;rsm;onf tpGJ
MuD;Muonf/acwfpepfrnfrQyifajymif;vJaeapum
rl?rdrdwdkY&dk;&m,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;udkacwfpepf
ESifhtnDajymif;vJ&ef rvdkvm;Muay/ tpGJBuD;jcif;
onfvnf;?vlrsKd;pkrsm;\,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;
aysmufuG,f&eftE&m,fwpfckjzpfonf/vlom;rsm;
onf tjcm;aomow0grsm;xuf oufwrf;
&SnfMumpGm&yfwnfaeEdkifjcif;onf obm0ywf
0ef;usifrsm;? acwfpepfrsm;ESifhtnD vdkufavsmnD
axG ajymif;vJaexdkifwwfaomaMumifh jzpfonf/
xdkif0rfuRef;wGif? tom;pm;MuL;aom vl
rsKd;pkwpfpkudk r[m,meAk'bmombkef;awmfBuD;
wpfyg;u Ak'bmomtwGif;odkYoGwfoGif;csD;a`rmuf
cJhonf/tom;pm;MuL;aom vlrsKd;pkrsm;onf Ak'
bmomodkY0ifa&mufvmaomfvnf; tom;ig;udk
owfpm;vdkpdwfrsm;rajymufEdkifMuay/xdkif0rf;uRef;
&Sd r[m,meAk'bmom0ifwdkYonfum; ouf
owfvGwfompm;avh&SdMuonf/ xdkYaMumifh om;
pm;MuL;olwdkYtwGuf tcuftcJBuD;rm;vSygonf/

61

if;tcuftcJudk Ak'bmomacgif;aqmifBuD;u
acwfpepfESifhtnD tom;wkudkwDxGifum ajz&Sif;
ay;cJhonf/tom;wkMuufaumifrsm;? tom;wk
0ufaumifvHk;rsm;udkyifwDxGifay;cJhonf/ wDxGif
xm;aomtom;rsm;onfvnf;tom;ppfESifhrjcm;
atmif aumif;rGefvSonf/om;pm;MuL;aomvlrsKd;
pkrsm;onf tom;wkrsm;udkpm;aomufjyD;?Ak'bm
omtwGif; [efrysufaeEdkifcJhMuaMumif;?om"u
wpfckudk?pma&;ol\q&m ajymjycsuft&Mum;em
rSwfom; cJh&zl;onf/
pma&;olwdkY&GmwGif
tom;owfum
ewfpm;jcif;"avh?vdyfjymwufjcif;"avhrsm;jyKvkyf
avh&SdMuonf/xdkodkYjyKvkyfaeMujcif;rSmcsif;vlrsKd;
wdkY\&dk;&m,Ofaus;rI"avhtpOftvmrsm;t&om
vkyfMujcif;jzpfonf/ odkYaomf bmoma&;t,l
onf;olrsm;u?xdkodkYewfylaZmfjcif;rsm;udk Ak'bm
omESifh qefYusifonf[k qdkumwdkufcdkufykwfcwf
Muonf/ pma&;oltjriftm;jzifh vlrsKd;wpfpk\
&dk;&m,Ofaus;rI "avhxHk;pHrsm;udk bmomw&m;
twGif;odkYxnfhoGif;um
raumif;r,lqoifh?
bmomw&m;ESifh EdIif;,SOfum a0befykwfcwfjcif;
rsm;rjyKvkyfoifh[k ,lqonf/ xdkodkYjyKvkyfrnfh
tpm;?bmomw&m;ESifhtH0ifcGifusjzpfatmif ulnD
aqmif&Gufay;oifhayonf/ xdkif0rfuRef;rS om;
pm;MuL;olrsm;udk acwfpepfESifhtnD tom;wkrsm;
zefwD;ay;ouJhodkY?csif;vlrsKd;rsm;\ om;owfewf
pm;jcif;tpm;tom;wkjzifh
ewfpm;jcif;jzpfvm
atmif aqmif&Gufay;jcif;uomvQif tzufzuf
u tusKd;aus;Zl;BuD;rm;aMumif; ,lqrdonf/
,cktcg
&Gm&Sdaom
csif;vlrsKd;rsm;onf
&dk;&m,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;udk
olwpfyg;rod
atmif cdk;0SufvkyfaqmmifaeMu&avonf/
wdkif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;wGif tpOftvm
,HkMunfrIESifh udk;uG,f,HkMunfrI[l ,HkMunfrIESpf
rsKd;&Sdonf/ &dk;&m,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;udkjyKvkyf
aeMujcif;onf tpOftvm,HkMunfrIESifhom?ouf

qdkifonf/vlrsKd;pkwdkY\ tpOftvm ,HkMunfxm;


aom&dk;&m,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;onf if;vlrsKd;
pkwdkY\oauFwjy,k*fjzpfonf/if;oauFwjy,k*f
rsm; aysmufuG,fysufpD;oGm;vQif vlrsKd;pkrsm;
vnf;aysmufuG,fysufpD;oGm;Edkifonf/pma&;olwdkY
&GmwGif csif;vlrsKd;wdkY\ ,Ofaus;rI"avhxHk;pHrsm;
uG,faysmufvkeD;yg;tajctaeodkYa&muf&SdaeNyDjzpf
onf/rMumrD csif;vlrsKd;rsm; aysmufuG,frnfh
ta&;udkyifawG;ylaerdonf/,ckuJhodkYa&;aejcif;
onf tajymif;tvJESifhwdk;wufrIudkvufrcHvdk?
AcwfaemufjyefqGJvdk ajymaejcif;r[kwf/ vlrsKd;
wpfck[kcH,lxm;vQi fif;vlrsKd;pk\ordkif;tarGt
ESpfESifh&dk;&m,Ofaus;rI "avhxHk;pHrsm;udkvnf; r
aysmufrysufatmifxdef;odrf;apmifha&Smufoifhonf
[kcH,lxm;aomaMumifhom ,ckuJhodkYa&;ae&jcif;
jzpfonf/odkYaomf rdrdwdkY&dk;&m,Ofaus;rI"avhxHk;pH
rsm;udk zufwG,fum?t&m&mudk jiif;qefaejcif;
udkum;?rvdkvm;ay/acwfpepfESifhtnDjyKjyifajymif;
vJoifhaom "avhrsm;udk jyKjyifajymif;vJ&rnfom
jzpfonf/
pma&;olonf ]]vlrsKd;pkrsm;ruG,faysmuf
a&;twGuf vlrsKd;pkwdkY\,Ofaus;rI "avhxHk;pH
rsm;udkxdef;odrf;xm;oifhaMumif;udk}}
odapvdk
aomapwemjzifhoma&;om;jcif;jzpf\/ EdkifiHawmf
tpdk;&rsm;?yk*vdutzGJUtpnf;rsm;taejzifhjrefrm
EdkifiHwGif;&SdvlrsKd;pkrsm;?ruG,faysmufap&ef a&&Snf
pDrHudef;rsm;csrSwfum?pepfwusxdxda&mufa&muf
aqmif&GufoifhaeygjyD/ vlrsKd;pkrsm;raysmufuG,f
a&;?umuG,fa&;enf;vrf;rsm;udkvnf;?&SmazGazmf
xkwfum?taumiftxnfazmfaqmif&GufEdkifMuap
&ef qEjyKvdkuf&ygonf/
a&T Bwd*H armif pH
13-06-2016(wevFmaeY)

62

(
)
(

()

()

---

() -

--

()

(--)

63

(-
)

tazh0 dn mOf

uAsmwpfyk'fpmavmufeJU
rvHkavmufEdkifwJh taz. &JU tcef;uP
uAsmrqefwJhtazh&JU b0awGudk
b,fvdkuAsma&;&yghrvJ/
taz&SdpOfwkef;u ? tazeJ haecJh&wJhumv
tazh&JU pdwftavh ? tazh&Jh t&dyfaiGU
taz&Jh twdwfaeYawGu ? raeYuvdkygyJ?
Mumawmhvnf;MumcJhjyD ? jcm;awmhvnf;jcm;cJhjyD
a0;awmhvnf;a0;cJhjyD ? awG; awG;rdwJhtcgrS
,cifuxuf ,ck ? tvGrf;xkawGu tayG;wufjyD;
taqG;bufudk,dkifvkvk? ckavmufqdktazom&Sv
d sif
t&ifu. . . . uRefawmfht&G,f taz&,f
tck. . . tazht&G,f uRefawmf&,f
t&G,fwlcHpm;csufawGeJU--em;vnfwwfpGm
pmemwwfpGm-- vGrf;rdygw,f taz/



--

()


(
()

om;orD;rsm;&JUb0a&SUa&;?cPcPawG;rd&if pdwrf cs
tdyfr&cJhwJh tazhem;rSm ?pdwfcsvufcs tdyfpufc&hJ wJh
csrf;ajrUzG,f&mnrsm;u tvGrf;aiGUrsm;tjzpfvGiw
hf uf
aysmufysufcJhwm Mumaygh/
aovkajrmyg; ? b0qnf;qm a0'emawGMum;u
tazha&m*g uRefawmfwdkYrulEdkifayr,fh
om;orD;rsm;twGuf tazyl ? tazhrsuf&nfylawGu
uRefawmfwdkY &ifudk qlapcJhygjyD?
tazudk cspfayr,fh ? rcspfwwfao;cJhwJh om;&,f
om;udkcspfwwfvGef;vdkY?rcspfovdk aecJh&wJh taz&,f
ckaersm; jyefpvdk&&if ? taz&,f. . .
om;tzESpfa,ufvufqJGjyD;
tartdkMuD;&JU tdrfudk jyefMu&atmifaemf
(19 ESpfMumumv b0wyg;rS tazodkY)
qvdkif; eD0 dki f

64

You might also like