Lin minh Chu u

Qu Bo tr X hi Chu u

2010

I HC KHOA HC NG
DNG SATAKUNTA

Taina Kilpelinen

Hng dn dnh cho iu dng

vin nc ngoi v cng vic v
cuc sng ti Phn Lan

MC LC

GII THIU

CHNG I

1 M T NGH IU DNG TRONG H THNG Y T PHN LAN

2 GIO DC IU DNG

3 YU CU CHUYN MN V NHIM V CA IU DNG VIN

4 MI TRNG HOT NG

12

5 NHNG NHM TRNG TM

14

6 LNG TRONG NGNH IU DNG

15

CHNG II

16

7 LM IU DNG TI PHN LAN

16

7.1 CC QUYN HNH NGH

16

7.2 TH TC NP H S

17

8 O TO B SUNG V VIC HC TING PHN

18

9 KHI U CNG VIC

19

10 M T CC QUYN LI

20

11 KT LUN

21

PH LC

22

NGUN THNG TIN

23

GII THIU
C GI THN MN

Quyn hng dn ny gii thiu v cng vic ca ngi iu dng trong bi cnh h thng y t v x hi
Phn Lan. Ni dung bao gm o to iu dng ti Phn Lan, nhng im khc bit trong mi trng lm
vic, quyn li v yu cu v nhng nhim v chnh, ngoi ra cn bn v nhng gi tr quan trng ngnh iu
dng. Thm vo , quyn hng dn gip c gi lm quen vi h thng o to trnh iu dng vin
nc ngoi c cng nhn v v C quan Gim st Quc gia v Phc li v Y t Phn Lan, v phng
php hot ng ca Valvira.

Quyn cm nang cha thng tin v nhng vn quan trng nht m mt

iu dng vin nc ngoi cn phi bit mc tng qut lin quan n
vic gio dc iu dng, m t cng vic v nhng iu kin tin quyt khi
hnh ngh diu dng ti Phn Lan.

Cm nang c son tho ti i hc khoa hc ng dng Satakunta. y l lun n ca Taina Kilpelinen v

lnh vc phc li x hi v y t v c p dng thc tin ti min Bc Satakunta v Dch v c bn Tin
ch Cng cng lin on cc th (POSA). Quyn cm nang c ti tr bi Trung tm pht trin Kinh t,
Giao thng vn ti v Mi trng Satakunta (ELY), d n Tyhn Satakuntaan (ESF ngy 4 thng Tm 2008
ngy 31 thng Mi Hai 2010) v mc ch nhm thc y nhng nhng hot ng lin quan n tin trnh
nhp c trong khu vc Satakunta. Cc phin bn ngn ng ca cm nang bao gm mt bn ting Anh (kinh
ph dch thut c h tr bi d n Tyhn Satakuntaan, v mt bn ting Nga (ti tr kinh ph dch thut
bi d n M14 It-Suomi aktiivisen maahanmuuttopolitiikan pilottialueeksi.
Tc gi v Tc phm trong d n Satakunta mong mun cm t cc c quan v d n sau y qua s h tr
ca h quyn cm nang c hon thnh:
POSA: Auli Ranta, Liisa Hietaoja v Irmeli Rosenberg
Bnh vin thnh ph Hatanp, Tampere: Heli Kytharju
MATTO H tr cu trc cho chng trnh nhp c (ESF); B Ni V: Tapani Kojonsaari v Hanna-Maria
Hyttinen
C quan Gim st Quc gia v Phc li v Y t (Valvira): Pirjo Haapa-Laakso
Bnh vin Kivel, Helsinki: Terttu Lipasti
Lin hip cc nh Chuyn mn trong ngnh Y t v chm sc Sc khe Cng ng, Tehy: Sari Koivuniemi
Vin Y t v Phc li Quc Gia (THL): Ulla Parviainen; D n Attraktiivinen Suomi
Nhng d n sau v thc y nhp c trc thuc ESF trong giai on 2007-2013:
Bothnia Work, Trung Ostrobothnia v Ostrobothnia; Gateway, Tavastia Proper, Trung Ostrobothnia v khu
vc Uusimaa; M14 It-Suomi aktiivisen maahanmuuttopolitiikan pilottialueeksi, vng Nam Savo, Kainuu,
bc Karelia v Bc Savo; Opinpolut maasta maahan, Satakunta; Sujuvasti Suomalaiseen tyelmn,
Uusimaa v TyMaa, khu vc thnh ph Tampere.

Vic xut bn cm nang c thc hin bi ngun ti tr t Qu X Hi Chu u (European Social Fund - ESF); do , cng chng
c cung cp v s dng hon ton min ph. Tc quyn ca cm nang c s hu bi Trung tm Pht trin Kinh t. Giao thng
vn ti v Mi trng Satakunta trong vic lin quan n thay i v in n ni dung tc phm. S dng cm nang cho mc ch
thng mi b nghim cm di mi hnh thc.

CHNG I
1 M T CNG VIC CA NGI IU DNG TRONG H THNG Y T PHN
LAN

H thng y t Phn Lan chuyn h tr v y t v iu tr bnh bao gm nng cao sc khe, chn on, iu
tr v phc hi chc nng cho mi ngi dn sng ti Phn Lan. Tt c cng dn v ngi thng tr di
hn khng phn bit quc tch ang sinh sng Phn Lan iu c quyn nhn c dch v y t v chm
sc sc khe cht lng cao.
B X hi v Y t Phn Lan c trch nhim bo m chc nng ca cc dch v x hi v y t. B cng quyt
nh cc hnh thc pht trin dch v, t ra lut v ch o thc hin ci to. C quan Gim st Phc li v Y
t Quc gia (Valvira) c trch nhim kim sot cht lng ca cc dch v c trin khai. Valvira ch o
v gim st cc hot ng ca nhn vin y t, trung tm y t v bnh vin. Mc tiu nhm m bo dch v
cht lng cao, an ton cho ngi bnh v bo v lut a ra c p dng trn thc tin.
Nhim v t chc cc dch v chm sc sc khe v x hi c thc hin ch yu bi cc th t tr- vic
duy tr cc trung tm y t v bnh vin nhm cung cp dch v cho c dn ca mi th. Cc th cng
c th mua dch v t cch doanh nghip t nhn v cc i tc th ba, v d nh cc on th v cc t chc,
p ng nhu cu x hi v chm sc sc khe.
Cc dch v x hi v y t c cung cp bi cc th t tr (v cc lin on th) l mt trong s cc nh
tuyn dng ln nht Phn Lan, tuyn dng nhiu v tr chuyn mn cc nhm cng vic khc nhau. Trn
260.000 ngi lm vic trong lnh vc chm sc sc khe v x hi trong nm 2008; trong s , 36,424
ngi hnh ngh iu dng. S iu dng vin trong tng s nhn vin ngnh y t v x hi ang tng dn
trong nhng nm gn y.
Ngnh iu dng l mt phn hot ng ca khu vc y t v x hi. Cc cng vic ca ngi y t trong
chuyn mn iu dng, gm c vic duy tr v pht huy sc khe ca dn s v tng c nhn trong , tnh
n c vic chm sc cc bnh nhn. Y t c chc nng nh cc nh chuyn mn c lp v cng vic iu
dng; trong vic chm sc bnh nhn, ngi y t c trch nhim mang chuyn mn iu dng vo vic ra
quyt nh v thuyt minh v li ch x hi.

2 GIO DC IU DNG

Phn Lan, vic gio dc v hnh ngh chuyn mn ca cc nhn vin y t c php lut quy nh
chc ch.
o to iu dng ti Phn Lan c trin khai da trn ch th do Lin minh chu u (2005/36/EU) cp,
v vy, nhng yu cu ti Phn Lan cng tng t nh cc nc chu u khc. Vic hnh ngh chuyn
mn trong lnh vc y t cng c quy nh trong o lut v Chm sc Sc khe Chuyn nghip v Ngh
nh v Chm sc Sc khe Chuyn nghip.
Ti Phn Lan, ch c y t ng k mi c cp php hoc y quyn bi Valvira quyn hnh ngh y
t. Valvira lu tt c nhng ngi c cp php hnh ngh chuyn mn vo h thng ng k Terhikki
v cng lu tr thng tin ca tt c cc iu dng ng k.
B Gio dc a ra nhng yu cu nng lc cho sinh vin tt nghip t cc i hc Khoa hc ng dng.
i vi nhng sinh vin hc ngnh iu dng hon thnh bng c nhn ngnh y t v x hi ti cc i hc
Khoa hc ng dng, tham gia hc ngnh iu dng, hc vin phi vt qua kh thi tuyn sinh u vo.
Hc vin phi c bng gio dc i cng (Mc O) hon thnh cp bc ngh u tin, nh mc c
bn trong lnh vc y t v x hi.

Mt trng i hc Khoa hc ng dng c nhim v kim tra iu dng vin tt nghip (chuyn ngnh
y t) c t c trnh chuyn mn cn thit hay khng, bi v quyn hnh ngh ch c cp cho
ngi hon thnh cc yu cu ca chng trnh o to d b chuyn mn c ch nh r trong
gio dc Y t.

Chng trnh gio dc iu dng ko di 3 nm ri. Chng trnh hc iu dng bao gm 210 tnh ch,
vi mt tnh ch tng ng vi 27 gi lm vic ca hc sinh. Bng cp nhn c l sairaanhoitaja (AMK)
(iu dng, i hc Khoa hc ng dng). Bng iu dng cng l mt trong nhng yu cu v trnh
c nhn v iu dng sc khe cng ng, n h sinh v k thut vin cp cu.
Chng trnh o to iu dng bao gm hc c bn v chuyn mn, hun luyn thc hnh nng cao k
nng chuyn nghip, vit lun vn, th hin trnh chnh chn v bit t nghin cu. Mc tiu tng th ca
chng trnh o to nhm cung cp nn tng cho trnh i cng, chng hn nh thc hin chc nng
trong qu trnh lm vic v pht trin tnh chuyn mn. Nhng lnh vc i hi nng lc bao gm kh nng
t pht trin bn thn v o c, giao tip v tng tc, pht trin cc hot ng, kin thc v t chc, x hi
v hi nhp quc t.
Trong ngnh iu dng, nghip v chuyn mn bao gm kin thc c bit ca ngnh iu dng, gm c
bit cch gi phm cht o c, nng cao sc khe, ra quyt nh trong phm vi iu dng, hng dn v
ging dy, hp tc, nghin cu, lm vic pht trin v qun l, iu dng trong mi trng a vn ha, cc
hot ng x hi, iu dng lm sng v iu tr dc l.
Nhng mn hc chnh

S tn ch ti thiu

Hc c bn v chuyn mn ngnh iu dng

117 tn ch

Nghin cu c bn l thuyt khoa hc iu dng

6 tn ch

Nghin cu chuyn mn lm sng khoa hc iu dng

75 tn ch

Bao gm nghin cu liu php dc, 9 tn ch

Hc kim sot truyn nhim, 6 tn ch

Hc thu thp kin thc, nghin cu v pht trin

6 tn ch

Hc giao tip v ngn ng

9 tn ch

Nghin cu khoa hc x hi v hnh vi

6 tn ch

Nghin cu khoa hc t nhin v y hc

15 tn ch

Bao gm gii phu hc v sinh l hc, 4 tn ch

Thc hnh nng cao chuyn mn(thc hnh lm sng)

90 tn ch

Vit lun vn

15 tn ch

T hc
(tng ng vi trnh iu dng)

3 tn ch

Nhng mn hc chnh v s tn ch ti thiu trong ngnh iu dng; ngnh hc bao gm 210 tn ch (Ammattikorkeakoulusta terveydenhuoltoon, Opetusministerin tyryhmmuistioita ja selvityksi 2006:24, s. 70; Trch t i
hc Khoa hc ng dng, ngnh Y T, bin bn v bo co lm vic ca B Gio dc, 2006:24, t.70.)

Chn mi trong tng s tn ch bao gm thc tp nng cao trnh . iu ny tng ng vi nhng iu
kin tt yu trong nghin cu lm sng c nu ra trong ch th s 2005/36/EU ca Ngh vin Chu u v
Hi ng Chu u v Cng nhn Bng cp Chuyn nghip.Trong 90 tn ch, ti a 15 tn ch c th bao
gm thc tp tnh hung din ra ti cc ni thc tp ca trng i hc khoa hc ng dng. 15 tn ch thc
tp bao gm vit lun vn. Tng cng k nng chuyn mn bao gm thc tp trong lp hc v hin trng
ti cc trm x, bnh vin v trung tm y t khc nhau.
Nhng lnh vc trng tm khc trong chng trnh hc bao gm nghin cu c bn v chuyn mn hc
vin lm quen vi nhng lnh vc nghin cu sau: l thuyt c bn, nghin cu lm sng chuyn mn trong
iu dng, nghin cu nhng kin thc gt hi c, nghin cu v pht trin; giao tip v ngn ng (ting
Anh v ting Thy in); hc nhng mn x hi v hnh vi, khoa hc t nhin v Y khoa.
Nhng gi tr chnh ca hng dn gio dc iu dng bao gm nhn phm, sc khe, bnh ng, trch
nhim v t do, cng bng v quyn t pht trin. Nhng nguyn tc hng dn trng tm bao gm lng
nhn o, quan h i tc, tnh linh hot, dng cm, hc hi v pht trin cch tip cn cng vic, tnh ng

gp, mang li li ch v gy nh hng.

Vai tr ca cng tc y t cng ng trong x hi l duy tr

v tng cng sc khe, kh nng chc nng v an ton x
hi, phng chng v iu tr bnh. Mc tiu ca o to iu
dng l chun b cho hc sinh c th lm vic nh mt
chuyn vin iu dng c lp v ng thi l thnh vin
ca mt i ng a chuyn nghip, nhm pht trin nng
cao lnh vc y t cng ng (i hc Khoa hc ng dng
Satakunta (SAMK) chng trnh ging dy 2009)

3 YU CU CHUYN MN V NHIM V CA IU DNG VIN

Lm vic cht lng cao trong mt cng ng lm vic a chuyn nghip i hi kin thc
v h thng y t, kh nng qun l mi trng chuyn mn ca chnh bn thn, hiu bit v
ngnh ngh c lin quan v quen vi cc quy tc lm vic. (i hc Khoa hc ng dng
Sovonia gio trnh 2009, 3)

Lm cng vic iu dng i hi kh nng lm vic a tng, nng lc tr tu, ngoi hnh d nhn v sc
mnh c tnh.
Nhng yu cu chuyn mn trng yu ca ngi iu dng l k nng giao tip, nng lc l thuyt v lm
sng v cc ng dng thc tin ca n, trch nhim v kh nng ra quyt nh mt cch c lp.
L mt nh chuyn mn i hi s tn tm v t tin trong vic ra quyt nh v tin hnh cc th tc trong
thc tin. Nhiu nhim v cng i hi c sng kin c lp, xut sc trong t chc v kh nng hp tc.iu
dng vin s c nhiu li th nu thng tho ting nc ngoi v kin thc v nhng nn vn ha nc
ngoi.
Cng vic cng i hi nghin cu, sng sng thu nhn kin thc mi v kh nng lnh o. Vic pht trin
chuyn mn nn tin hnh lin tc v da trn nhng kin thc c nghin cu chuyn su trong ngnh iu
dng.
Cc c s tri thc ca ngnh iu dng c thnh lp trn kin thc v khoa hc iu dng t kt qu
nghin cu tp trung vo vic chm sc con ngi. Nghin cu iu dng pht trin cc cng c p
ng nhu cu thc tp v gio dc iu dng, cng nh cc l thuyt m t v gii thch v ngnh iu
dng.

Nam/N
Thuc

Khoa hc t nhin

Mi
trng

Khoa hc x hi
v hnh vi

Sc
khe
Thu c thi
gian thc t,
nh gi v s
dng kin thc

Hot ng
iu dng

Kin thc khoa hc

iu dng

Hnh 1. Cc thnh phn chc nng ngnh iu dng da trn bng chng (Kassara 2004, chuyn th)

iu dng chuyn nghip nhn mnh vo nhng hot ng c chng minh, v d nh nh gi cc

kin thc tt nht c cp nht, v ng dng ca chng ra nhng quyt nh c lin quan n sc khe v
vic chm sc bnh nhn. Chm sc chuyn nghip v t c lng c da trn nhng nguyn tc lm
sng thc tin.

Phn Lan, y t s dng cc hng dn thc hnh lm sng chung cho cc bnh c th trn ton quc nh
mt cng c h tr trong cng vic ca h. Cc hng dn ny ch yu v y t, v c da trn nhng
chng minh khoa hc tt nht trong lnh vc ny. Thm vo , nhng minh chng ny c xt duyt k
lng bi cc chuyn gia Phn Lan. Cc hng dn dnh cho iu dng m t vic thc hnh theo ng tiu
chun v nhng cch chn gii php thch hp cho cc vn iu tr lm sng, ngoi ra cng c th dng
nh cng c h tr trong ngnh iu dng. Cc hng dn c son tho da trn c s cc nh gi
cc ti liu, tng qut cc kt qu nghin cu, v quan im ca cc chuyn gia.
Trong ngnh iu dng, bnh nhn cng c khuyn khch tham gia tch cc vic t chm sc bn thn.
Bnh nhn nhn c s h tr trong vic t tim kim v tng cng ni lc thc y ng c t chm
sc bn thn v tham gia vo vic iu tr ca chnh h. Mc tiu nhm vo tng cng vic t nhn thc ca
bnh nhn v an ton v gip h t xoay s trong cc tnh hung mi trong cuc sng.
Vn y c c nhn mnh trong ngh iu dng; do , trong cc hot ng ca mnh, ngi y t phi
tun theo ng lut v cc quyn ca bnh nhn, v nhn quyn v nhn phm. Hi ng iu dng Quc t
(ICN) xut bn nhng hng dn y c k t nhng nm 1953; v c chnh sa nm 1973. Nhng
hng dn sau Phn Lan c da theo hng dn y c quc t dnh cho iu dng vin.

Nhng hng dn v y c nhm vo cng vic v nhng hot ng ca ngi

iu dng trong x hi.Nhng nguyn tc chuyn nghip cng h tr ngi y
t trong vic ra nhng quyt nh c lin quan n vn o c ca h. Cc
hng dn nhm vo nhng nhim v v mc tiu ca ngi y t, mc
chuyn nghip v kh nng tng tc vi khch hng hay bnh nhn, cng
nh vi nhng ng nghip y t khc, nh mt thnh vin trong ngh v mt
ngi c tc ng nh hng trong x hi.

Ghi chp li nhng hat ng chm sc iu tr l mt phn trch nhim chuyn mn ca iu dng vin.
Php lut quy nh vic t chc, ln k hoch, thc thi v theo di chm sc bnh nhn c an ton, cc
thng tin cn thit phi c ghi chp li. Vic ghi chp m bo cho vic truy cp thng tin lin quan n
vic chm sc bnh nhn; iu ny cng hu ch cho vic chm sc trong qu trnh thc thi. Ghi d liu rt
hu ch trong vic nh gi vic chm sc bnh nhn; n cng cung cp bo v php l cho cc nhn vin
iu dng. Ngoi cc d liu c ghi li, y t nn cung cp cc bo co v tnh trng ca bnh nhn v
quan trng nht l nhng iu quan st c cho cc thnh vin khc trong nhm chm sc.

Vic ghi chp li gip iu dng vin

thy c v xc minh nhng g
c thc hin. (Kassara et al, 2004,
t.55)

1
10
0

Ngi y t c i hi kh nng ng dng k thut mi, theo st nhng hng dn php l v cc phng
php iu hnh. H s bnh nhn c ghi chp li ch yu nh dng in t, v phi tun theo nhng
quy nh c th trong vic s dng v chuyn giao. D n v chuyn giao d liu in t trong lnh vc y t
v x hi trn ton quc hin nay ang c chun b Phn Lan. Mc tiu nhm vo vic xy dng mt
trung tm trn ton quc v ng k d liu v k toa thuc cho bnh nhn- hai nhn t quan trng nht
trong h thng d liu y t. Vic nhp liu nhng hot ng chm sc bnh nhn c da trn nhng thut
ng, phn loi v m ha c chp nhn trn ton quc.
i khi lm iu dng s rt mt mi v th cht v i hi nhiu v yu t tinh thn; do , iu dng
vin nn bit cch t chm sc iu kin sc khe v tm l ca mnh. Ngi qun l h tr cho iu dng
vin trong vic qun l khi lng cng vic bng cch gim st cng vic v tng cng o to chuyn
nghip p ng nhng th thch trong cng vic hin ti.
Lut quy nh ngi iu dng phi duy tr v pht trin kh nng chuyn mn bng cch tham gia o to
b sung h tr cc hot ng chuyn ngnh. Ngi qun l c yu cu bo m rng cc iu kin tin
quyt v vic tham gia ca iu dng trong cc o to b sung chuyn nghip cn thit c thc hin.
Trch nhim thc hin liu php dc v theo di tnh trng ca bnh nhn c nhn mnh trong ngnh
iu dng. Tnh ton ra n thuc v trch nhim k thut trong vic qun l liu php dc c yu
cu mi ngy, v vy, vic duy tr cc k nng chuyn nghip rt quan trng. Mc cn cho liu php
dc thay i trong cc n v hot ng khc nhau, do , ngi qun l cn m bo rng giy php hnh
ngh ca cc y t thc hin liu php dc hp l. Mc tha ng v duy tr nng lc cng nn c
theo di.

"Mt iu dng vin phi c nng lc qua xem xt

v kim tra v mc o c, bi v mi s la chn, hnh
ng v gp g trong chm sc iu dng lun lun lin
quan n mt quyt nh o c". (Kassara et all 2004,
26)

Theo lut v tnh trng v quyn li ca bnh nhn, mi ngi Phn iu c quyn hng s chm sc y
t v sc khe cht lng cao tng ng vi ngun ti nguyn sn c ti bt k thi gian no.
Quyn thng tin v tnh trng, quyn c cha tr v ra nhng quyt nh c lin quan ca bnh nhn c
quy nh bi php lut. Khi tip cn iu tr tnh trng ca mt bnh nhn bnh nh, bnh nhn c quyn xem
h s ca mnh. Vic lp v duy tr h s bnh nhn, duy tr bo mt cc d liu bnh nhn v ngha v
duy tr b mt cng theo quy nh ca php lut. l xut trong lut php m cc n v hot ng y t
phi thu mt nhn vin thanh tra c th cung cp h tr nhng vn lin quan n vic p dng php
lut, cng nh trong th tc t tng php l. Thanh tra ny cng cung cp thng tin v quyn ca bnh nhn
v c quyn hnh ng thay mt cho quyn bnh nhn ni chung.

11

iu dng vin phi xem mi bnh nhn nh mt c nhn ring bit v quan trng. Cch tip cn chm
sc bnh nhn da trn nhu cu ca bnh nhn, v trong khi iu tr anh ta hoc c ta phi c coi l mt c
nhn c thc v trch nhim. Bnh nhn nn c i x bnh ng trong mi giai on iu tr, khng nn
vi phm nhn phm ca bnh nhn, cng nh nim tin v s ring t ca h phi c tn trng. Bnh nhn
cng c quyn quyt nh anh ta hoc c ta c hay khng mun tri qua qu trnh iu tr. cho bnh nhn
c th a ra quyt nh, h phi c thng bo v tnh trng sc khe ca mnh, hiu c ngha ca vic
iu tr v cc cch iu tr, v phi hiu nhng vn quan trng lin quan n vic chm sc cho h.
iu dng vin c ngha v duy tr b mt ca bnh nhn v thng tin khch hng, v vy, iu dng vin
b rng buc bi mt ngha v gi b mt sut i lin quan n cng tc (bn phn gi im lng). Ngha v
gi b mt v ngha v gi im lng c lin quan n quyn hin php ca bnh nhn bo v s ring t
(Hin php Phn Lan 731/1999, 10). Cc y t khng tit l bt c thng tin no v bnh nhn hoc khch
hng, v d nh ni ra vi bt k ngi no bn ngoi. Nhng ngi hoc cc bn khc nhau ngoi b phn
tham gia chm sc bnh nhn trong n v hot ng i vi vn ny c coi l ngi ngoi.
Mi nhn vin u c trch nhim v phi tn tm cho an ton bnh nhn - y l mt yu cu chuyn mn
quan trng. Mi nhn vin cn nh gi hiu sut ca mnh, phng php v cc hot ng t quan im v
an ton bnh nhn, v thc hin cc bc lm cho c mi th c an ton hn.
Hin nay, cc hot ng v nhim v chm sc sc khe ang c t chc li vic iu tr din ra nh
mt tng th, v kin chuyn mn ca cc nhm cng vic khc nhau u c xem xt. T kt qu ca
vic ci t vic phn phi cng vic, phm vi trch nhim ca ngi iu dng tr nn su sc hn, vic
nh gi v thc thi cng vic iu dng mt cch c lp v vic ra quyt nh c lin quan c m rng
phm vi. C hi pht trin v m rng chuyn mn trong kh nng chuyn mn c nh hng n s nng
cao gi tr ca ngi y t trong cng vic ca chnh h. K nng nng cao v kim sot cht lng lun c
nhn mnh trong chuyn mn ca y t trong cc hot ng chm sc sc khe.

12

4 MI TRNG HOT NG

iu dng c th lm vic trong nhng mi trng hot ng khc nhau trong cng ng, t nhn
hoc khu vc th ba.
Cc cng vic in hnh nht trong lnh vc cng ng, v d nh dch v chm sc sc khe y t cng ng
c s hu v t chc bi cc th hoc tiu bang. Vic duy tr v cung cp cc dch v ny c ti tr
ch yu bi cc khon li nhun v thu.
th v lin on cc th c trch nhim cung cp cc dch v cng cho ngi dn trong khu vc ca h.
Dch v c chia thnh chm sc s cp cu v chuyn ngnh. Cc c s s cp cu bao gm cc trung tm
chm sc y t cng ng, ni y t lm vic vi dch v gi khn cp, phng khm ngoi tr, khu vc bnh
vin, vn chuyn bnh nhn hoc chm sc ti gia.

Vn chuyn bnh nhn

trng hp cp cu

Chm sc sc khe
Trung tm y t
Nh dng lo
Bnh vin ti gia
Dch v x hi

Khu vc t nhn
Bnh vin
Phng khm t nhn
Doanh nghip dch
v iu dng

iu dng chuyn mn
Phng khm ngoi tr
Bnh vin

Khu vc th ba
T chc phi li
nhun
Cng vic phc
li ca nh th

Hnh 2: Mi trng hot ng

C s chm sc chuyn ngnh bao gm bnh vin khu vc v bnh vin trng i hc, c s dng cc iu
dng trong cc chuyn ngnh y t. Cc im chuyn bit bao gm, ngoi nhng loi hnh khc ra cn c
ni khoa, phu thut chnh hnh cc bnh, bnh phi, ung th, thp khp, thn kinh, huyt hc, ph khoa, ri
lon nhi khoa v tm thn hc.
Y t cng c th lm vic ti cc c s chm sc sc khe khc nhau trong dch v phc li x hi, chng hn
nh dch v tr gip ti gia, gip nhng ngi ang sng y, v d nh nh dng lo, tri cai nghin.
Khu vc t nhn bao gm doanh nghip t nhn cung cp dch v cho khch hng. Y t lm vic ti phng
khm t nhn, nh iu dng, doanh nghip y t v vn chuyn bnh nhn.
Y t cng c th lm vic cng ty dc phm, v d nh i din dc hoc trnh dc vin vi cc nh sn
xut sn phm vt t thit b iu tr v h tr sc khe.

13

Khu vc th ba vn hnh cng vi cc nh cung cp dch v y t cng ng v t nhn bao gm cc hot

ng v cc n v iu tr ca cc t chc v hip hi khc nhau. Trong s cc t chc ln nht Phn Lan
bao gm Hip hi Tim mch Phn Lan v Hip hi bnh Tiu ng Phn Lan. Cc phc li v cng vic
tnh nguyn thc hin bi nh th cng c coi l mt phn ca khu vc th ba.
Mt iu dng cng c th t sng lp ra cng ty ring ca mnh v t lm ch doanh nghip y t. iu
dng cng lm vic nh nh hoch nh k hoch, chuyn gia v nh t vn trong cc d n pht trin y t
khc nhau.

iu dng chuyn khoa lm sng Sami Kaivos ca Hip hi Tim mch Phn Lan
m t cng vic ca mnh nh sau:
" Ti vit nhiu bi vit v cc vn bn hng dn khc nhau lin quan n vic iu
dng tim hc v hng dn bnh nhn. Ti cng thuyt trnh cho bnh nhn v o
to chuyn gia y t. Ti cng thng xuyn hng dn cho bnh nhn qua in thoi.
Ti tham gia t chc cc kha hc phc hi chc nng v cc cuc gp g ca bnh
nhn. Ti tham gia vo cc nhm lm vic khc nhau nng cao vic o to sinh
vin trong lnh vc y t. Ti cng cng tc thng xuyn vi cc ngnh khc trong
lnh vc chm sc sc khe. "

14

5 NHNG NHM TRNG TM

Nhng ngi trong cc nhm cng vic chnh khc thng phi hp vi cc y t ngoi cc y t khc - bao
gm bc s, y t c cp php hnh ngh, k thut vin cp cu nh cc nhn vin vn chuyn bnh nhn,
nhn vin x hi v cc nhn vin h tr khc trong h thng y t v x hi.
Nhng y t c cp php hnh ngh bao gm mt nhm c mc tiu v ni dung cng vic gn ging cng
vic ca mt y t ng k. Cng vic ca mt y t c cp giy php bao gm h tr phc li x hi,
nng cao sc khe v iu tr bnh. Vic gio dc y t cp php hnh ngh c da trn bc c bn trong h
thng y t v x hi, trong khi cc y t c ng k c cp bng t trng i hc khoa hc ng dng - ni
dung sau y th hin trong phm vi rng hn. Cc y t c ng k c trch nhim chnh v vic ln k hoch
ton din v chm sc bnh nhn, cng nh nh gi hiu qu ca n. Thc hin liu php dc v tin hnh
kim tra cng c nhn mnh trong cng vic ca y t. H cng chu trch nhim phi hp iu tr, v
thng hot ng nh cc nh lnh o ca nhm lm vic tham gia chm sc bnh nhn. Trong khi , trch
nhim ca mt y t c cp php hnh ngh tp trung v th tc chm sc c bn, nh gip bnh nhn
trong n ung, tm ra v mc qun o, v h tr trong phng thc iu tr. Tuy nhin, s khc bit v trch
nhim gia cc khu vc ty vo cc n v hot ng khc nhau. Trong cng ng chm sc bnh nhn a
chuyn mn, s hp tc tt, lin mch gia cc nhm chuyn mn khc nhau v li ch tt nht cho bnh nhn
c nhn mnh. Bng sau lit k nhng mc chnh trong ngnh y (Saranto, vv 2009):
Nhn vin y t
Y t khoa suyn
Y t khoa d dy
Nhn vin phng th nghim
Y t khoa tm thn
Y t khoa tiu ng
Nhn vin cp cu
Dc s
Nhn vin Vt l tr liu
Y t bng b vt thng
Y t trng
Trng khoa Y t
Y t khoa truyn nhim
Y t chm sc ti gia
Y t thc hnh

Bc s
Bc s gia nh
Y t ph trch khoa
Th k khoa
Chuyn gia dinh dng
Y t khoa thp khp
K thut vin X quang
Y t ( ng k)
Nhn vin tr liu ngh nghip
Y t iu hnh

15

6 LNG TRONG NGNH IU DNG

Lng trn hp ng ca y t da trn hip nh tha thun chung ca thnh ph (KVTES). Mc lng ca
thnh ph bao gm mc lng c bn da trn nhim v c th tng ng vi mc tha thun chung cng
vi lng c nhn v cc phn lng khc.
Tng thu nhp ca y t bao gm lng c bn ty nhim v c th, ph thu c nhn (ph thu hng nm) v
tin lm vic ngoi gi quy nh.
Lng c bn bao gm phn lng c bn ty nhim v c th, c xc nh ti ni lm vic cho mi y t
da trn mc trch nhim ca cng vic. Mc lng ti thiu trn ton quc c xc nh cho cc y t l
2,100.39 EUR / thng (tnh n ngy 01 Thng 1 nm 2010, KVTES).
Mt phn t thu nhp ca y t bao gm cc phn b sung khc nhau, v cng vic ca y t thng chia ra
thnh ba ca. Vic iu chnh mc lng t mc lng cn bn thm phn ph thu lm cho mc lng c
cao hn. Cc khon thu nhp bnh qun lm vic theo gi cng bao gm tin n b cho lm vic bui ti, ca
m, th by v ch nht. S tin ny c th t gn 15% ca tng thu nhp. Tng thu nhp cng bao gm
phn ph thu v bi thng thm gi - phn thm vo ny gn ba phn trm ca tng thu nhp.
Theo s thng k mc lng hng thng ca y t l 2.772 EUR, l tng thu nhp bnh qun mi thng
trong nm 2008.
Mc lng ca mt y t lm vic cho ch nhn t nhn c da trn tha thun gia nhn vin v ch v
quy nh tin lng khu vc t nhn. Trong khu vc t nhn, tin lng trung bnh ca y t trong cng vic
theo gi lm vic thng xuyn c 2.536 EUR / thng trong nm 2008.
Ch/ lng

Lng cn bn EUR/
thng

Tng bnh qun lng

EUR/ thng

Khu vc cng

2,100.39

2,772

Khu vc t nhn

Lng bnh qun theo gi lm vic EUR/ thng

2,536

Hnh 3. Lng ti thiu ca y t EUR / thng t ngy 01 thng 1 2010 (KVTES) v tng s thu nhp trung bnh EUR /
thng trong khu vc cng. Thu nhpbnh qun trong khu vc t nhn tnh theo cng vic thc hin trong gi lm vic
EUR / thng trong nm 2008.

Khi xem xt mc lng y t nn tnh n vic s tin lng nu ra phn nh tng thu nhp, m thu thu
nhp cha b khu tr. Ti Phn Lan, tt c mi ngi phi np thu thu nhp theo quy nh t l khu tr
cho tng c nhn. Xem thm thng tin v thu hin c sn trn trang web ca Cc Thu Phn Lan ti
www.vero.fi

16

CHNG II
7 LM IU DNG TI PHN LAN
Ti Phn Lan, ch c ngi c bng iu dng c th lm cng vic y t. Mt y t ngi t trnh
chuyn mn trong ngnh iu dng mt t nc khc ngoi Phn Lan v trong khi EU / EEA c th
c cp quyn hnh ngh iu dng, vi iu kin l cc tiu ch nht nh phi c p ng.
Trong trng hp cc y t n t bn ngoi khi EU / EEA, qu trnh cng nhn trnh chuyn mn s khc
nhau. Xem thm thng tin sn c ti http://www.valvira.fi
Quyn hnh ngh ca cc iu dng vin c quy nh theo o lut v Chm sc sc khe chuyn
nghip (28 Thng su 1994 / 559). Mc ch ca lut l ci thin an ton cho bnh nhn v nng cao cht
lng ca cc dch v chm sc sc khe.

7.1 QUYN HNH NGH

Quyn hnh ngh ca ng vin c xem xt trn c s cc ch th v vic cng nhn trnh chuyn mn
(2005/36/EU), c thc thi ti Phn Lan bng cch chnh sa o lut v Chm sc sc khe chuyn nghip
(559/1994) v Ngh nh v Chuyn gia Y t (564/1994). Theo ch th, mt nh nc thnh vin EU phi
cng nhn trnh gio dc hoc chuyn mn ca mt cng dn EU t c t mt nc thnh vin khc,
vi iu kin l ngi t lm ch hoc nhn vin c yu cu phi c trnh gio dc hoc chuyn mn
nht nh theo cc quy nh ca php lut, ngh nh v quy nh hnh chnh ca quc gia thnh vin.
C quan Gim st Quc gia v Phc li v Y t Valvira cp quyn hnh ngh tr thnh nh chuyn mn
c giy php hoc u quyn, v c quan ny cng duy tr mt trung tm ng k chm sc sc khe chuyn
nghip (ng k Terhikki) hon thnh trng trch gim st ca mnh.
Khi mt y t c trao quyn hnh ngh c ngha l c t ng cng nhn trnh chuyn mn, p dng
tng ng vi ch th v cng nhn trnh chuyn mn, v nu cn thit, trong h thng cng nhn chung.
H thng cng nhn chung da trn s cng nhn ca bng cp trnh o to ti thiu. H thng cng nhn
chung da trn s so snh trnh chuyn mn ca ngi np n t c ti quc gia thnh vin ca h
vi trnh chuyn mn c i hi ti nc nhn n. Mt quc gia thnh vin c th cung cp cc iu
kin nht nh phi c p ng, yu cu ngi np n thc hin cc tiu chun thay th nh gi, mt
khong thi gian nh hng hoc kim tra nng lc.
Cc nguyn tc hng dn c tha nhn da trn nh gi trnh gio dc ca ngi y t np n t
c nc xut pht - nu h p ng cc yu cu ti thiu v trnh , quyn hnh ngh c cp. Nu
trnh gio dc khng p ng cc yu cu ti thiu, kinh nghim lm vic hoc tham gia cc dch v ca
ng c vin c th c tnh vo chng minh kh nng ca h. Bn cht, thi gian v s lng dch v
thc hin s c xem xt. Ngi np n c th phi bt buc tri qua mt khong thi gian nh hng kh
nng hay kim tra nng lc nh mt bin php thay th. Valvira ra cc quyt nh v cc bin php thay th.
Cc bin php ny c th bao gm:
Thc hnh ngh iu dng di s gim st ca mt chuyn vin c thm quyn Phn Lan, c
th i km vi cc kha o to c lin quan.
Tham gia mt bi kim tra nng lc o kin thc chuyn mn. Mc ch ca bi kim tra l
nh gi kh nng ca ngi np n hnh ngh ti Phn Lan.

17

7.2 TH TC NP N

ng vin phi np mt n xin hnh ngh lm mt nh chuyn mn c cp giy php hoc u quyn.
n np c th khng theo mu, hoc ngi np n c th s dng mu n c sn trn cc trang Internet
ca Valvira.
Cc ti liu sau y phi c np km theo n:

Bn sao t s ng k h khu hoc bn sao h chiu ca bn

Bng cp giy chng nhn ca cc c s gio dc ph hp vi cc ph lc c yu cu
ng k, cp php hoc quyt nh lin quan n vn hnh ngh ti nc xut x
Giy chng nhn bn gc do nc xut x chng minh trnh chuyn mn ca bn p ng
cc yu cu ca Ch th 2005/36/EU (Giy chng nhn Tnh trng chuyn nghip hin ti)

Tt c cc ti liu phi c cng chng. Valvira chp nhn cc ti liu bng cc ngn ng sau: ting Phn
Lan, Thy in v ting Anh.
Php lut Chu u khng yu cu chng minh kh nng ngn ng ti thi im cp php / giy php. Tuy
nhin, o lut v Hnh ngh chuyn nghip i hi mt chuyn vin y t s hu k nng ngn ng thch
hp thc hin trch nhim cng vic ca mnh. Do , nhng nh qun l Phn Lan yu cu trnh thng
tho ngn ng thch hp. V trnh thng tho ngn ng nn tho lun v tho thun vi ngi ch.
Vic tin hnh vic t ng cng nhn bng cp ko di ba thng; trong cc trng hp khc s l bn thng.
L ph quyt nh c quy nh bi ngh nh ca Valvira v tnh ph cng khai hin hnh.

18

8 GIO DC B SUNG V VIC HC TING PHN

Nu cc bng cp t c ti nc xut x khng tng ng v tha mn cc yu cu cn thit, ngi np
n phi tham gia chng trnh gio dc b sung. Cc bng cp c th c b sung ti cc trng i hc
khoa hc ng dng, ti y h s ln k hoch v cc kha hc tng hp. Mt danh sch nhng trng i
hc khoa hc ng dng cung cp gio dc b sung c th c tm thy trn cc trang Internet ca B Gio
dc.
Cc kha hc ngn ng Phn Lan c ging dy trn ton quc - i vi ngi di dn n Phn Lan, cc
kha hc ngn ng Phn Lan c cung cp ch yu bi cc trng ngn ng t nhn, cao ng m v cc
hc vin dnh cho ngi i lm.

Cc nh qun l Phn Lan tch cc tm kim thu nhn vin s t chc vic
o to ngn ng v tr tin cho cc chi ph .

Mt ngi nhp c cng c th tham gia k thi trnh thng tho ngn ng quc gia (Yleinen kielitutkinto,
YKI). Vic kim tra trnh thng tho ngn ng c nh hng cho ngi trng thnh, v c thit k
nh gi trnh thng tho ngn ng trong cc tnh hung thc t m ngi trng thnh phi ni, nghe,
vit hoc c ngn ng c yu cu. Vt qua cc k thi s chnh thc cung cp chng nhn v trnh
thnh tho ngn ng. L ph c p dng cho k thi, s tin c xc nh bi mc kim tra chn.
Cp hc

Phn loi theo tiu

chun Chu u

Thi phn lai thng

tho ngn ng Quc gia
(YKI)

Bc cao cp

Bc trung cp
YKI, mc c bn
Bc c bn
Bc s cp

Hnh 4. So snh cc cp kha hc theo tiu chun phn loi Chu u v k thi kim tra trnh thng tho ngn ng
quc gia ti Phn Lan (YKI). Ngun: www.selma-net.fi

Phn Lan l mt quc gia s dng hai ngn ng ting Phn Lan v Thy in. Trn hu ht cc vng ca
Phn Lan, ngn ng lm vic ca y t l ting Phn Lan, tuy nhin, cng nn bit ti mt s vng trong nc,
vic chm sc bnh nhn v dch v c thc hin ch yu bng ting Thy in. Trong nhng trng hp
nh vy, cc y t phi nn thng tho c ting Thy in v Phn Lan.

19

Vic hc ting Phn Lan cng c th bt u t hc trn Internet. Ti liu c sn ti Infopankki (ngn hng
thng tin, http://www.infopankki.fi) gip bn lm quen vi vic t hc ting Phn Lan. Ngun t vng
chuyn ngnh lin quan n chuyn mn y t v iu dng h tr cc y t trong cc tnh hung tng tc
ngi c th gp trong thc t iu dng c bin son bi bi c cc nh qun l v mt s trng
i hc khoa hc ng dng.

9 KHI U CNG VIC

Cc iu khon tng t v cng vic v cc yu cu an ton trong cng vic p dng cho c ngi lao ng
nc ngoi v ngi Phn Lan. Theo lut Hp ng ca o lut Vic lm v ngh nghip cung cp c th
hng dn trong cc vn lin quan n hp ng lao ng v ni dung lm vic. Ngi qun l cng c
yu cu cung cp y cho cc nhn vin tt c cc kha o to v hng dn lin quan n vic thc hin
nhim v ca h.
Khi mt nhn vin bt u lm vic, ngi u tin phi in vo hp ng lm vic, th hin cc vn
chnh lin quan n vic lm tho thun vi ngi ch. Hp ng lm vic lun lun th hin trn vn
bn. Nu cc iu khon chnh v lao ng khng c xc nh r trong hp ng lao ng, ngi ch phi
gii thch cho nhn vin bng vn bn. Cc mc quan trng nht ca mt hp ng lm vic bao gm m t
cng vic, thi gian lm vic, tin lng v gi lm vic.
Thng tin thm v lm vic ti Phn Lan c th c tm thy trn cc trang Internet ca Vn phng Lao
ng v Pht trin Kinh t.

Cng vic ca y t bao gm mt din tch hot ng kh rng, vi cc ni dung v yu cu trch nhim khc
nhau ty thuc vo loi hnh hot ng ca n v m ngi iu dng bt u cng vic ca mnh. Lm
vic ti mt bnh vin s khc nhau vi lm vic ti mt trung tm cp cu y t hoc mt phng khm ngoi
tr chuyn chm sc chuyn ngnh. Tuy nhin, s c s nh hng tng ni lm vic c th, v nh hng
s din ra trong cc n v hot ng, ni nhn vin bt u lm vic.
Theo Lut bo h lao ng, ngi ch phi c bit ch trng vic nh hng cho cc nhn vin v cng
vic ca h v cc iu kin ti ni lm vic, cc bin php an ton lao ng v nu cn thit, t chc khm
sc khe cho nhn vin.
Vic nh hng dc ln k hoch tt v c trin khai thc hin ti ni lm vic c th rt quan trng cho
ngi hc vic, mc d ngi c nhng k nng ngh nghip cn thit ni chung. Cc k hoch nh
hng c hoch nh tt cng s m bo an ton bnh nhn v thc hin cc quyn ca bnh nhn.

20

Vic nh hng ti ni lm vic c th bao gm:

Lm quen vi n v hot ng: lm quen vi m hnh t chc, cc khi nim v phng php hot
ng
Lm quen vi cng ng lm vic: tr nn quen thuc vi cc nhn vin v cng tc vin
Hng dn cng vic: tr nn quen thuc vi cc nhim v thc t, trch nhim v nguyn vng c
lin quan
Lm quen vi an ton lao ng

Nhng phng ban v n v hot ng s t ln k hoch nh hng v hng dn lin quan n phng
chm hot ng, m hnh v phng php, cng nh cc nhim v chnh. Ni chung, ti cc n v hot
ng, vic phn b nhn s c xem xt bng cch a cc nhn vin mi lm cng ca vi ngi gim st
c ch nh.

Mt k hoch nh hng tt chuyn ti thng ip ti cc nhn vin mi rng c ta hoc anh ta c

cho n n vi cng ng lm vic mi. Mt nh hng thnh cng s cao nhn vin mi, cng nh
s hi lng v cng ng lm vic, v to iu kin cho vic lm vic xut sc v an ton trong chm sc
bnh nhn.

1 0 MIU T CC QUYN LI

Quyn ca nhn vin c bo v bi lut tr thnh thnh vin ca hip hi v tham gia vo nhng hot
ng ca hip hi . Nhn vin c th chn liu h c mun tham gia vo t chc thng mi hay khng.
Ti Phn Lan, nhn vin c t chc cng on mt mc cao, tc l s lng cng nhn vin tham gia
cng on rt cao. Trong s ngi lm vic iu dng, khong 90% tham gia cng on. Lin hip Chuyn
Gia iu dng v X Hi (Tehy) l t chc thng mi ln nht Phn Lan cho nhng ai c bng cp v y
t v chm sc x hi lm vic trong lnh vc, cng nh nhng ngi nghin cu v lnh vc ny. Tehy c
trch nhim h tr cc li ch tiu biu v pht trin chuyn mn ca y t. Cc thnh vin c quyn truy cp
vo hng dn nghip v trong cc vn lin quan n cng vic, chng hn nh vic bi thng v cch
lm mt hp ng lao ng. Cc thnh vin ng ph v bo him ri ro theo lut, v do c th c tr
gip php l nu cn thit.

Ngoi ra cn c mt i din ca nhn vin ti ni lm

vic, anh ta hoc c ta s h tr cho cc thnh vin trong
cng on trong cc cu hi khc nhau v cc vn
lin quan n vic lm.

Thng tin v t chc thng mi c th xem thm trn cc trang Internet ca Tehy: http://www.tehy.fi
T chc thnh vin ln nht ca Tehy l Hip hi iu dng Phn Lan. Trch nhim ca hip hi ny nhm
cung cp c hi pht trin chuyn mn cho y t. Hip hi iu dng Phn Lan cung cp c hi cho cc
thnh vin tng tc vi nhau v lp thnh mng li, ng thi h tr cho vic pht trin ngh nghip
chuyn mn.

21

Thng tin thm v Hip hi Y t Phn Lan cng c sn trn Internet: http://www.sairaanhoitajaliitto.fi

1 1 KT LUN
Cc thay i v hot ng din ra trong lnh vc y t nh l thay i c cu din ra trong x hi v t l vic
lm ang bin ng. Ti Phn Lan, hng ngn nhn vin y t s ngh hu trong tng lai gn y, v cc nhn
vin mi rt cn thit m bo s sn sng ca cc dch v y t.
Cc vn lin quan n nhp c tng ln, v nhn vin trong ngnh dch v ni ring thc y cng
vic lin quan n nhp c. th hin cam kt hnh ng hp vi o c v php l, cc quy tc cng nh
cc quy nh c thit lp lin quan n vic tuyn dng ngi c quc tch nc ngoi n Phn Lan.
Mc tiu l ci thin tnh trng ca cc nhn vin nc ngoi v lm cho Phn Lan tr thnh mt s chn
la hp dn hn cho nhng ng c vin nc ngoi.

22

PH LC

Thng tin chung v cc dch v y t x

hi ti Phn Lan

Thng tin chung cho ngi nhp c vo Phn

Lan

www.stm.fi

www.mol.fi/finnwork

www.thl.fi

www.tyosuojelu.fi
www.vero.fi

Hnh ngh iu dng ti Phn Lan

V gio dc iu dng

www.valvira.fi

www.oph.fi

Cng on ngnh
iu dng

o to ngn ng, gio dc b sung

www.tehy.fi

www.infopankki.fi

www.sairaanhoitajaliitto.fi

www.oph.fi

23

NGUN THNG TIN

Ammatillisen peruskoulutuksen opetussuunnitelman ja nytttutkinnon perusteet. - Cn c chng trnh gio dc c bn v lun n.
Sosiaali- ja terveysalan perustutkinto. Lhihoitaja. Trnh c bn trong x hi v lnh vc chm sc sc khe, giy php thc
hnh Y t, B Gio dc nm 2001. Sao chp ngy 2 Thng t 2009.
http://www.edu.fi/julkaisut/maaraykset/ops/sosiaali_korjattu14062001.pdf
T trng i hc khoa hc ng dng ngnh y. Koulutuksesta valmistuvien ammatillinen osaaminen, keskeiset opinnot ja
vhimmisopintopisteet. Kh nng chuyn mn ca sinh vin tt nghip, bc hc s cp v cc tn ch ti thiu. Opetusministerin
tyryhmmuistioita ja selvityksi 2006:24, s 63 71. Bin bn ghi nh lm vic nhm v cc bo co ca B Gio dc, 2006:24, tr.
63-71. Trch dn 20 Thng 10 2009, http://www.minedu.fi/OPM/Julkaisut/2006/Ammattikorkeakoulusta_terveydenhuoltoon.html
Ammattikorkeakoululaki 9.5.2003/351. Bch khoa Lut, ngy 09 thng 5 2003 / 351.
Trch dn 12 thng 11 nm 2009, http://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/2003/20030351
i din y ban chu u ti Phn Lan. Sairaanhoitoa miss tahansa EU alueella. iu dng bt k ni no trong EU. Trch dn
Ngy 05 thng 2 nm 2010. http://ec.europa.eu/finland/news/press/101/10740_fi.htm
Hi ng chu u v Ngh vin chu u Ch th 2005/36/EU. Trch dn 2009. http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG:2005L0036:20080821:FI:PDF
Haavisto S. (2007): Uusi laki ammattiptevyyden tunnustamiseen.
Lut mi v cng nhn trnh chuyn mn. Trch dn 15 thng 12 nm 2009. http://www.kuntatyonantajat.fi
Hng dn ng dng. C quan gim st quc gia v Phc li v Y t, cc trang web. Trch dn 01 Thng Mi Mt
nm 2009. http://www.valvira.fi/luvat/ammattioikeudet/hakemusohjeet/eu_eta-maissa_koulutetut/laillistettavat
Infopankki (ngn hng thng tin) cc trang www. Trch dn 02 thng 1 2010, http://www.infopankki.fi/fi-FI/suomen_kieli
Kassara H &Paloposki S & Holmia S & Murtonen I & Lipponen V. & Ketola M-L & Hietanen H, 2004: Hoitotyn osaaminen.
Kh nng lm iu dng, WSOY 2005.
Kuntien sosiaali- ja terveyspalveluiden henkilst 2008. Bin ch y t v x hi th 2008. Trch dn 13 thng 11 nm 2009.
http://www.stakes.fi/FI/Tilastot/Aiheittain/Sosiaalipalvelut/henkilosto.htm
Kunta-alan palkkoja ammattinimikkeittin.Bc lng ca thnh ph theo bc ngh nghip. y ban cc nh qun l a phng,
cc trang www. Trch dn ngy 20 thng 11 nm 2000.
http://www.kuntatyonantajat.fi/static/keskiansiot2009/palkat/frameindex.html
KVTS 2007-2009. (t. 155). y ban cc nh qun l a phng, cc trang www.
Trch dn Ngy 17 thng 12 nm 2009. http://www.kuntatyonantajat.fi/modules/page
Laki terveydenhuollon ammattihenkilist, 28.6.1994/559.
o lut v chuyn ngnh y t, 28 Thng Su 1994 / 559. Trch dn 15 thng 12 nm 2009.
http://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1994/19940559
Laki ammattiptevyyden tunnustamisesta 30.11.2007/1093.
o lut v Cng nhn cc bng cp chuyn mn, 30 thng 11 2007 / 1093. http://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/2007/20071093
Laki potilaan asemasta ja oikeuksista 17.8.1992/785. o lut v Tnh trng v cc quyn ca bnh nhn, 17 Thng Tm 1992 /
785, Finlex trang www. Trch dn ngy 10 thng 11 nm 2009. http://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1992/19920785
Gio trnh: chng trnh ging dy iu dng 2008-2009. Bng cp v y t v x hi, trng i hc khoa hc ng dng. Trch
dn Ngy 05 Thng 11 Nm 2009. http://kesy01.cc.spt.fi/intra/tiimit.nsf/file/hoitototyon_opetussuunnitelma_20082009.pdf
B Gio dc cc trang www. Trch dn 05 thng 1 nm 2010.
http://www.oph.fi/koulutus_ja_tutkinnot/kielitutkinnot/yleiset_kielitutkinnot
nh hng. Trch dn ngy 04 thng 1 nm 2010. http://www.tyossaoppii.fi/perehdytys.htm

24
Chng trnh ging dy iu dng (AMK). Nm 2006. Savonia i hc Khoa hc ng dng nm 2006. Trch dn 12 Thng 11
nm 2009. http://www.savonia- amk.fi/tertta/pdf/th6s_ops.pdf
Saranto K, Ensio A, Junttila K, Pekkala E & Tallberg M (Ed.) Hoitotieteellinen asiasanasto Hoidokki. v. 1.3/2009, Sairaanhoitajien
koulutussti. Ch gii thut ng khoa hc iu dng, Hoidokki. Hip hi gio dc iu dng, Helsinki
Selma trang www. C hi nghin cu ngn ng Phn Lan trong vng Helsinki (pdf trang 3). Trch dn ngy 04
thng 1 nm 2010http://www.selma-net.fi/temporary/file.asp/data_id=1261/S2fin2008.pdf
B Y t v X hi v cc trang www. Trch dn 25 Thng 10 Nm 2009. http://www.stm.fi/sosiaali_ja_terveyspalvelut
Hip hi Y t Phn Lan , cc trang web www. Trch dn 25 Thng 10 Nm 2009.
http://www.sairaanhoitajaliitto.fi/sairaanhoitajan_tyo_ja_hoitotyon/
Suomalainen potilasturvalisuus strategia. Chin lc v an ton bnh nhn ti Phn Lan, 2009-2013. (t. 14), n phm ca B
X hi v Y t 2002:3. Trch dn Ngy 06 thng 1 nm 2010.
http://www.stm.fi/c/document_library/get_file?folderId=85346&name=DLFE-7974.pdf
Lin minh Chm sc sc khe v X hi v chuyn nghip (Tehy) cc trang web; http://www.tehy.fi. Tehy l mt t chc. Trch dn
13 thng 11 nm 2009. http://www.tehy.fi/tehy_jarjestona/
Terveys 2001 kansanterveysohjelma Y t nm 2015 - chng trnh y t cng ng.
Trch dn 13 Thng 12 Nm 2009. http://www.stm.fi/c/document_library/get_file?folderId=42733
Vin Y t v Phc li trang web: Opas FinnCC luokituskokonaisuuden kyttn hoitotyn shkisen kirjaa- misen
vaiheissa.Hng dn s dng ca FinnCC ton din trong vic ghi in t ca cc giai on khc nhau trong chm sc iu dng.
Trch
dn
ngy
09
thng
ba
nm
2010.
http://sty.stakes.fi/NR/rdonlyres/A20CD2AC-379F-4E11-8B522651B90C094D/13507/FinCC_OHJEKIRJA_VERSIO_1_0_final_a.pdf.
Cng nhn bng cp. cc trang www ca Valvira.
Trch dn ngy 03 thng 11 nm 2009.http://www.valvira.fi/luvat/ammattioikeudet/tutkintojen_tunnustaminen.
Khung tham chiu cho cc trnh chuyn mn v cc trnh khc. Opetusministerin tyryhmmuistioita ja selvityksi 2009:24, s
26 Bin bn ghi nh lm vic nhm v cc bo co B Gio dc, 2009:24, p. 26. Trch dn ngy 15 thng 11 nm 2009.
http://www.minedu.fi/export/sites/default/OPM/Julkaisut/2009/liitteet/tr24.pdf?lang=en
Pht trin Vic lm v Kinh t cc trang www. Ulkomaalainen tiss Suomessa. Ngi nc ngoi lm vic ti Phn Lan. Trch dn
Ngy 06 thng 1 nm 2010. http://www.mol.fi/mol/fi/02_tyosuhteet_ja_lait/02_ulkom_suomessa/index.jsp

Hnh nh trong quyn hng dn ny l ca tc gi, tr hnh nh ba c ly t ngn hng d liu nh ca

Microsoft. Nhng ngi xut hin trong cc bc nh chp l cc hc sinh hc iu dng ti trng i hc
khoa hc ng dng Satakunta v cc y t chuyn mn chm sc bnh nhn ni tr ca Lin on cc th
v cc dch v cng ch c bn khu Bc Satakunta. Cc bc nh c cng b vi s cho php ca ngi
xut hin trong .

25

Ph lc 1

Mt v d v m hnh hot ng trong lnh vc x hi v y

t ti mt vng trc thuc th ti Phn Lan
Cc dch v chm sc sc khe v x hi cung ng bi Lin on cc th v cc dch v cng ch c bn khu
Bc Satakunta (Posa)

Cc dch v cng ch c bn ca Lin on cc th khu Bc Satakunta cung cp cc c dn trong khu vc

cc dch v y t v x hi c chia lm nm loi khc nhau: dch v cho gia nh, ngi ln, ngi gi, cc
dch v cho nhu cu c bit v cc dch v h tr. Cc th trong lin bang bao gm Honkajoki,
Kankaanp, Karvia, Jmijrvi v Siikainen. Cc dch v c hng n tt c cc c dn trong khu vc.

Dch v
gia nh

Dch v
ngi ln

Cc phng
khm sc
khe ca
ph huynh
v tr

Phng khm sc
khe dnh cho
ngi ln
Cng tc x hi
dnh cho ngi
ln

Dch v cho
ngi cao
tui
Phng khm
sc khe cho
ngi cao tui
Chm sc ti
gia

Dch v c
bit
Bc s v
iu
dng

Dch v
h tr

Chm
sc rng
ming

Tr gip
ni b

Dch v
ba n

Qut dn
Vt l tr
liu

Dch v vi
tnh

Rntgen

Mc tiu nhm mang li li ch tt nht cho

khch hng, v lin tc ci thin cc hot ng.

M T CC DCH V C BIT
Cc dch v c bit bao gm t vn ca bc s c t hn ti trung tm y t chnh ti Kankaanp (trung tm
dch v c bn Tapala) v ti Honkajoki, Jmijrvi, Karvia v trung tm dch v c bn Siikainen. Bc s v y
t cung cp t vn khn cp ti trung tm y t chnh.
Nhng dch v c bit cng bao gm chm sc bnh nhn ni tr, phc hi chc nng, chp X quang v
kim tra y t thc hin ti trung tm y t chnh bng cch gii thiu ca mt bc s chuyn khoa v bc s ca
trung tm y t. Nhng cuc kim tra ny bao gm ni soi ng tiu ha v khm tit niu. Cc dch v c
bit cng bao gm cc cuc hn dch v nha khoa ti cc trung tm dch v c bn ca cc th thnh vin
v ti phng khm nha khoa Kankaanp.

26

Nhng dch v ca y t v bc s
t cuc hn vi bc s c th ti Honkajoki, Jmijrvi, Kankaanp, Karvia v Siikainen vo ngy thng.
Tham vn vi y t ch yu ti cc trung tm y t chnh. Nhim v ca cc y t l nh gi nhu cu phi iu
tr v hng dn cc bnh nhn n c s iu tr thch hp. Y t cng cung cp hng dn v t vn cho
khch hng trong cc vn lin quan n sc khe v bnh tt. Cng vic ca mt y t bao gm cc th tc
iu tr khc nhau nh tho cc mi khu, chch thuc, iu tr vt thng, chi ra tai, loi b bi bn t
mt, v iu tr cc chn thng nh. V d nh ti vn phng ca y t, bnh nhn vi cc triu chng nhim
trng ng tiu v au c hng c nh gi v kim tra. Nhu cu cho ngh bnh thi gian ngn (giy
chng nhn ngh m) v ngh chm sc cho tr b m cng c nh gi. Vic thng bo cho bnh nhn
kt qu th nghim t phng th nghim cng c thc hin ch yu ti vn phng ca y t. Bnh nhn c
th lin h vi y t bit kt qu xt nghim ca h.
Y t chuyn khoa hen suyn cng gp bnh nhn ti trung tm y t chnh. Cc y t khoa suyn h tr cc
bnh nhn bit cch t chm sc, hng dn v t vn cho h vic s dng ng k thut ung thuc, thc
hin cc kim tra v bnh suyn, a cho bnh nhn mn my o PEF v hng dn bnh nhn cc k thut
chnh xc trong bnh suyn.
Cc dch v ca y t cng bao gm ng k hng ngy cho bnh nhn, v d: hng ngy theo di in tm ,
hng ngy o huyt p, thc hin cc kim tra ngng th trong lc ng. Nhng kim tra ny i hi phi c
giy gii thiu ca bc s thuc trung tm y t.
Dch v cp cu
T vn cp cu ca bc s thng trc hng ngy, ch yu trung tm y t chnh Tapanila ti Kankaanp.
C dn ca Honkajoki, Jmijrvi, Karvia v Siikainen c th t hn ti trung tm y t ring ca h. Tuy
nhin, khi sau 04:00, dch v cp cu ch sn c ti cc trung tm y t chnh. Vo ban m, cc dch v cp
cu c ti trung tm y t Parkano. Cc cuc hn cp cu c dnh cho ngi bnh bt thnh lnh v nn
nhn b tai nn. Bnh nhn cn c chm sc cp bch c iu tr m khng cn hn.
Khu iu tr ni tr
C hai khu iu tr ni tr ti trung tm y t chnh ti Kankaanp mi ni c 40 ging bnh. Quyt nh
bnh nhn c nhp vin ni tr do bc s chm sc cp cu, bc s c b nhim, v bi cc y t chm sc
c bit a ra. Cc khu bnh nhn ni tr tng t v cu trc v phng chm hot ng. Mc tiu ca khu
iu tr bnh ni tr l cung cp dch v cht lng cao cho cc c dn ca khu vc y t cng ng ca lin
bang cc th Kankaanp nng cao sc khe cho h, v chm sc tt bnh nhn ni tr mc bc s
a khoa hp tc vi bnh nhn, thn nhn ca h v cc bn khc nhau.
Nguyn tc hot ng ca mi bn c da trn iu dng hi sc - bnh nhn c khuyn khch v h
tr t phc hi ty vo sc ca mi ngi.
Chp X quang
Dch v chp X quang c cung cp ti cc trung tm y t chnh v cn phi c giy gii thiu ca bc s.
Vic kim tra chp Xquang ch yu bao gm kim tra chp nh phng x n gin phi v h thng xng,
kim tra tng phn trong mi trng ng rut, kim tra bng siu m v hng dn th tc siu m.
Chp ct lp rng hm mt v kim tra chp nh phng x ca hp s bn c tin hnh ti cc phng khm
nha khoa Kankaanp. V li ch ca an ton bc x, kim tra chp nh phng x c thc hin ch vi gii
thiu ca bc s. Khch hng c th t t cuc hn chp tia X ca mnh qua in thoi.

27

Vt l tr liu
Dch v vt l tr liu cng c sn ti cc trung tm y t chnh - dch v phc hi chc nng y t bao gm cc
dch v vt l tr liu v thit b tr gip cho cc c dn ca cc th thnh vin ca lin bang. Khch hng
c tham gia dch v vt l tr liu khi c gii thiu bi bc s. Phng php vt l tr liu bao gm cc
bi tp tr liu, tr liu th cng v vt l,i km hng dn v t vn. Cc phng php c s dng trong
vt l tr liu nhm vo mc ch hng dn khch hng trong vic chm sc bn thn tng cng sc
khe ca chnh h.
Vt l tr liu bao gm hng dn v t vn, v nh gi cc kh nng chc nng ca c bnh nhn v cc
thit b tr gip, thng tin cng c cung cp theo nhm cc dch v. Cc dch v ny c min ph cho
bnh nhn v khng cn gii thiu ca bc s. Khch hng c th t hn cho hng dn v t vn qua in
thoi.
Cc dch v thit b h tr l mt phn ca hot ng phc hi chc nng y t t chc bi dch v cng ch.
Dch v cung cp bao gm:
* nh gi s cn thit s dng mt thit b tr gip.
* Lp t thit b.
* Hng dn bnh nhn trong vic s dng thit b.
* Cho cc bnh nhn s dng thit b trong mt thi gian tho thun, hoc trong thi im hin ti.
* Gim st vic s dng thit b.
* Bo tr v sa cha thit b.

Dch v chm sc sc khe rng ming

Chm sc sc khe rng ming v cc bnh v rng ming l mt phn ca dch v chuyn khoa. Chm sc
sc khe rng ming khng ch l trch nhim, v mt khc, tng cng sc khe v hnh phc ca cc c
dn trong khu vc.
Sc khe rng ming v kh nng chc nng phn nh tng th sc khe ca v v khe mnh ca mt
ngi. T chm sc c nhn tt ti gia phng nga cc bnh v nha v rng ming.

Nhim v ca dch v chm sc nha khoa l cung cp cc dch v ton din mt cch kinh t, nhn mnh
trch nhim ca c nhn, cam kt v duy tr cht lng cao cng nh chuyn mn v phc li ca nhn
vin - v thc hin theo cc nguyn tc chm sc khch hng tt nht: khch hng l thng .
Phng khm nha khoa cung cp dch v s cp cu vo ngy thng trong gi lm vic. Dch v cp cu
khng phc v vo ngy cui tun. Trong trng hp khn cp, khch hng phi lin h vi trung tm y t
Kankaanp.

28

There are a total of five dental clinics in the area. They are located at the Honkajoki and Jmijrvi health
centres, Kankaanp dental clinic and the Karvia and Siikainen health centres.

Cm nang hng dn ny dnh cho y t nc ngoi hc hc tp v sng

trong khu vc EU hoc EEA mun t nh hng v cng vic ca mt
iu dng ti Phn Lan, v ang xem xt vic tr thnh iu dng
Phn Lan. Sch hng dn ny cng dnh cho nhng nh qun l Phn
Lan trong lnh vc y t v nhng nh tuyn dng c th s dng n trong
vic nh hng ti ni lm vic ca y t ngoi quc.
Phn u ca sch hng dn m t h thng cc dch v chm sc sc
khe v x hi ti Phn Lan, ng thi cung cp v gii thiu v gio dc
v nhim v chnh ca y t. Quyn sch cng cha ng thng tin v mi
trng lm vic ca y t v ch lng bng m khng qun cc yu
cu cc k quan trng v trch nhim ca vic chm sc iu dng ti
Phn Lan.
Phn th hai ca sch hng dn nh hng ngi c n cc bc mt
y t nc ngoi s tri qua khi h bt u lm vic ti Phn Lan, v nhng
vn cn c xem xt lin quan n hp ng lao ng v an ton ti
ni lm vic. Hng dn ny cng trnh by cc th tc cng nhn v qu
trnh ng dng lin quan n hnh ngh v cc k nng chuyn mn v
cc yu cu v k nng ngn ng. Ngoi ra, hng dn cng cha thng
tin v t chc cng on v m t cc quyn li ca iu dng ti Phn
Lan.

Trung tm Pht trin Kinh t, Giao

thng Vn ti v Mi trng