UNIVERZITET U NOVOM SADU

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA

DEPARTMAN ZA ARHITEKTURU I URBANIZAM
kolska 2008/2009. godina,
II godina III semestar

Predmet:
URBANA/RURALNA ANALIZA I MORFOLOGIJA 1
Predmetni nastavnik: docent dr Darko Reba, d.i.a.
Predava i asistent: mr Ljiljana VUKAJLOV, d.i.a.
Asistent: Marija DORI, d.i.a. - master

9. Predavanje odrano 12.12.2008.

BLOK
Arhitektura bloka
Tipologija graevina, njihova spratnost i nain oblikovanja, izgledi, materijalizacija,
tekstura i boja graevina, kao i zavrna linija, silueta, osnovni su pokazatelji arhitektonskog
oblikovanja bloka. Posmatrana u istorijskom kontekstu, arhitektura je svedoanstvo nastanka
i geneze naselja, na nivou naselja ima funkciju teritorijalnog izdvajanja od prirodne sredine, a
predstavlja i "scenografiju ivota".
Arhitektura je najuoljiviji element bloka, koji se zbog toga
najlake primeuje i pamti. Objekti stvaraju sa jedne strane izgled
ulice, a sa druge specifian izgled dvorita bloka. Arhitektura bloka je
u najveoj meri odreena tipologijom graevina (volumenski),
njihovim izgledima, materijalizacijom, teksturom, bojom (povrinski) i
siluetom (linijom). U zavisnosti od naina grupisanja graevina u
bloku, formiraju se razliite strukture: takaste (pojedinani objekti),
linijske (objekti povezani u niz), povrinske (objekti potpuno spojeni,
inei "tepih sistem").
Tipologija graevina u blokovima
Tipologija graevina u blokovima podrazumeva njihovo
grupisanje po odreenim karakteristikama. Postoji veliki broj razliitih
tipologija kako zbog veeg broja autora koji su se bavili prouavanjem
arhitektonskih graevina, tako i zbog mnotva aspekata znaajnih za
sagledavanje ovog elementa bloka. Arhitektonske graevine se mogu
tipoloki svrstati u odreene kategorije po pitanjima:
dispozicije u okviru bloka
(van, uz ili unutar regulacione linije, na uglu bloka),
dispozicije u odnosu na nivo terena (nadzemni, podzemni...).
naina postavljanja u okviru bloka (slobodno, na parcelama).
odnosa prema drugim objektima
(slobodnostojei, u nizu, u "tepih sistemu"),
veliine (veliki, srednji, mali),
visine (visoki, srednji, niski),
spratnosti (suterenski, prizemni, spratni, viespratni),
znaaja (glavni i pomoni),
funkcije (stambene, upravne, administrativne, poslovne,
kulturne, obrazovne, zdravstvene, socijalne, sportsko rekreacione,
trgovinske,
industrijske,
saobraajne
i
specijalne).
Jednoporodini stambeni objekti mogu biti:
slobodnostojei (samostalno postavljeni objekti),
dvojni (jedan objekat sa dva ili vie stanova),
u nizu (objekti postavljeni neposredno jedan uz drugi),
u tepih sistemu (uz druge objekte inei povezanu celinu).

Slobodnostojei
jednoporodini objekti

Jednoporodini
objekti u nizu

"Tepih" sistem

Slobodnostojei
vieporodini objekti

Blokovski vieporodini
objekti

UNIVERZITET U NOVOM SADU

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA
DEPARTMAN ZA ARHITEKTURU I URBANIZAM
kolska 2008/2009. godina,
II godina III semestar

Predmet:
URBANA/RURALNA ANALIZA I MORFOLOGIJA 1
Predmetni nastavnik: docent dr Darko Reba, d.i.a.
Predava i asistent: mr Ljiljana VUKAJLOV, d.i.a.
Asistent: Marija DORI, d.i.a. - master

Vieporodini stambeni objekti mogu da se pojave kao:

slobodnostojei, soliterni (samostalno postavljeni u prostoru),
slobodnostojei, blokovski (uz druge lamele, inei red) i
ugraeni (postavljeni u nizu objekata inei front).

Fasade
Fasade predstavljaju mesto komunikacije ljudi u bloku i onih
izvan njega. Otvorenost fasada zavisi najvie od funkcije koja se
nalazi u unutranjosti objekta. Bitna je i zbog postojanja mogunosti i
raznolikosti sagledavanja prostora iz unutranjosti objekata. Fasade
su koloristiki obraene. Boju ima svaki graevinski materijal, pa i
povrina koja je od tog materijala sainjena, ali se deava i da
povrina bude naknadno obojena. I staklo koje se pre svega koristi
zbog svoje providnosti, moe biti obojeno metalnim oksidima.

Fasade

Otvorenost fasade

Materijali
Kako su svi delovi graevina sainjeni od nekog materijala,
moe se zakljuiti da je on primarni element u arhitekturi. Od vrste
primenjenog materijala zavise konstruktivna reenja i forma
graevina. Materijalima i njihovom specijalnom obradom se postiu
razliiti efekti. Fasada stambeno - poslovne zgrade Ota Vagnera (Otto
Wagner) nazvane Majolika, u Beu, obloena je ploicama od
majolike. Umetniki je obraana i fasada stambene zgrade
Hundertvasera u Beu, pa je postala i vajarsko i slikarsko delo.

Umetnika obrada
fasade zgrade Majolike

SOCIOLOKE KARAKTERISTIKE BLOKOVA

Socioloke karakteristike blokova, vlasnitvo objekata i
povrina, gustina stanovanja, socijalni kontakti, sagledivost,
prepoznatljivost i znaaj bloka, ine sutinu formiranja bloka. Blok je
najee privatni prostor, iako ima i blokova koji se sastoje od javnih
graevina. Gustina stanovanja predstavlja broj stanovnika na povrini
bloka. Na gustinu stanovanja utiu tipologije stambenih kua i zgrada
i njihovi meusobni odnosi. Uobiajena gustina stanovanja za blok sa
jednoporodinim stambenim objektima je od 100 st/ha do 200 st/ha, a
sa vieporodinim stambenim zgradama od 200st/ha do 400st/ha.
Socijalni kontakti u blokovima
Prostorna organizacija bloka omoguava zajednitvo, ali i
individualizaciju svakog stanovnika. Veza sa ljudima van bloka
najbolje se uspostavlja na nivou prizemlja objekata okrenutih ka ulici,
odnosno javnom prostoru, kao i u samom javnom prostoru. Kako
javne povrine mogu biti formirane i unutar bloka, to se komunikacija
sa drugim stanovnicima moe odvijati u unutranjim dvoritima. Da li
e blok, odnosno ljudi u njemu, biti integrisani sa drugim ljudima,
zavisi kako od sadraja i organizacije slobodnih povrina u okviru
bloka, tako i od samih ljudi koji u njemu ive.

Drvo kao materijal za

naglaavanje

Objekat kao mesto

okupljanja

Socijalni kontakti na ulici

UNIVERZITET U NOVOM SADU

FAKULTET TEHNIKIH NAUKA
DEPARTMAN ZA ARHITEKTURU I URBANIZAM
kolska 2008/2009. godina,
II godina III semestar

Predmet:
URBANA/RURALNA ANALIZA I MORFOLOGIJA 1
Predmetni nastavnik: docent dr Darko Reba, d.i.a.
Predava i asistent: mr Ljiljana VUKAJLOV, d.i.a.
Asistent: Marija DORI, d.i.a. - master