NG DNG CA TCH PHN

Dng 3. S : ( C1 ) : y = f ( x ) ; ( C2 ) : y = g ( x ) ; ( C3 ) : y = h ( x )

I. KIN THC

Bi ton 3: Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc

ng cong (C1) : y= f ( x) , ( C2) : y=g( x) , ( C3) : y=g( x) .

TNH DIN TCH HNH PHNG

Bi ton 1: Tnh din tch S ca hnh phng gii hn bi

Phng php gii:

Bc 1. Ln lt gii phng trnh honh giao im
ca (C1) v (C2), (C2) v (C3), (C3) v (C1).
Bc 2. Da vo th, chng hn vi tnh hung ang
c

( C ) : y = f ( x ) ; Ox

x = a; x = b
Trng hp 1. Nu f(x) lin tc trn [a;b] v
b

xt, ta c S = ( f ( x ) h ( x ) ) dx + ( g ( x ) h ( x ) ) dx .

f ( x ) 0, x [ a; b ] th S = f ( x ) dx .

Ghi ch: Nu hnh phng c gii hn bi nhiu ng cong, chng hn y

=f1(x), y =f2(x), y=f3(x), th vic v c th s gip ch nhiu trong vic
nh hng gii ton.

Trng hp 2. Nu f(x) lin tc trn [a;b] v

f ( x ) 0, x [ a; b ] th

Bi 33. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng y = x , y = 2 x , Ox.

Bi 34. Tnh din tch hnh phng gii hn bi th cc hm s

x2
27
( P1 ) : y = x , ( P2 ) : y = , ( H ) : y = .
27
x
2

Bi 35. Tnh din tch hnh phng gii hn bi parabol y = -x2 + 4x 3 v cc tip
tuyn ca n ti cc im A(0;-3), B(3;0).
Bi 36. Tnh din tch hnh phng gii hn bi (P): y = x 2 2x+2 v cc tip
tuyn ca (P) i qua im A(2;-2).
Bi 37. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng
x + y = 1, x + y = 1, x y = 1, x y = 1 .
Bi 38. Tnh din tch hnh phng gii hn bi th hm s y = 1

1
, ng
x2

Tnh

din

y = x, y = 1, y =

Trng hp 3. Nu f(x) lin tc trn [a;b] v tn ti

c [ a; b ] sao cho f(x) i du qua c (hay th f(x) ct
trc honh)
+)Trng hp 3.1.
c

S = ( f ( x ) ) dx + f ( x ) dx = f ( x ) dx + f ( x ) dx
+) Trng hp 3.2.
c

S = f ( x ) dx + ( f ( x) ) dx = f ( x) dx f ( x) dx
Phng php gii:

1
1
thng y = , y = .
2
2

Bi 39. (LT)

S = f ( x ) dx = f ( x ) dx

tch

hnh

phng

gii

hn

bi

cc

ng

x2
trong min x 0, y 1 .
4

Bi 40. (LT) Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng (P): y 2 4x+5 v
hai tip tuyn ca (P) ti im A(1;2) v B(4;5).
Bi 41. (LT) Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng y =
Ox.
8

( C ) : y = f ( x ) ; Ox
x = a; x = b

Bi ton 1: Tnh din tch S ca hnh phng gii hn bi

Khi , S c tnh bi cng thc: S =

f ( x ) dx .
a

x, y = 2 x ,
1

* Mt s nh l ng dng khi gii ton

nh l 1. Nu f(x) lin tc trn [a;b] v f(x) ch mang mt du trn [a;b], tc l
b

f ( x ) 0, x [ a; b ] hoc f ( x ) 0, x [ a; b ] th

f ( x) dx = f ( x) dx .
a

nh l 2. Nu f(x) l hm s lin tc trn [a;b] v phng trnh f(x) = 0 c n

n * nghim x1, x2, , xn trn on [a;b] sao cho a x1 < x2 < ... < xn b
x1

th

x2

x1

x2

f ( x) dx= f ( x) dx+ f ( x) dx+..+ f ( x) dx = f ( x) dx + f ( x) dx +..+ f ( x) dx .

a

x1

xn

x1

xn

Bi 22. Tnh

din

tch

hnh

phng

gii

hn

Bi 23. (LT)

Tnh

( C1 ) : y =

din

tch

hnh

phng

gii

hn

bi

Trng hp 1. Nu

f ( x ) g ( x ) 0, x [ a; b ] , tc l

ng cong (C) lun nm pha trn (C) v hai ng cong ny

cng nm pha trn Ox th
b

S = f ( x ) dx g ( x ) dx = f ( x ) g ( x ) dx .
Trng hp 2. Nu 0 f ( x ) g ( x ) , x [ a; b ] , tc l

Bi 24. [ TSH 2002 khi B] Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng
y = 4

x 2 v
x2 .
y=
4
4 2

1
1
,y= .
2
1+ x
2
Bi 26. [ TSH 2007 khi A] Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng
y = ( e + 1) x, y = 1 + e x x .

Bi 25. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng y =

lnx
, y = x1 v
x

ng thng x = e.
Bi 28. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng y 2 = 4x, y=x-1 .
Bi 29. ng cong P: y 2 = 2x chia ng trn (C) tm O bn knh 2 2 theo t
s no?
Bi 30. (LT) Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng
y = x 3 2x+2, y=x-1 , trc Ox.
Bi 31. (LT) Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng
x = y 3 , y = 1, x = 8 .
Bi 32. (LT) Tnh din tch hnh phng gii hn bi th cc hm s
y = 2 x , y = 3 x , trc Ox, v trc Oy.

S =g( x) dxf ( x) dx =g( x)dx+f ( x) dx = f ( x) g( x)dx .

Tm li, ta i n kt qu tng qut cho trng hp 1 v 2 l
b

S = f ( x ) g ( x ) dx
a

ng

4 x v ( C2 ) : x + 3 y = 0 .

ng cong (C) lun nm pha trn (C) v hai ng cong ny

cng
nm
pha
di
Ox
th
b

cc

Bi 27. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng y = x1+

( C) : y= f ( x) ; ( C') : y=g( x)

x=a; x=b

ng

y = 2 1 x , y = 2 (1 x ) .

Bi ton 2: Tnh din tch S ca hnh phng gii hn bi

bi

Bi 6. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng y 2 = 4x, y=

Trng hp 3. Nu phng trnh f ( x ) = g ( x ) khng c

x2
.
4

Bi 7. Tnh din tch S ca hnh phng gii hn bi parabol y =2 x2 v ng

thng y = -x.

nghim thuc [a;b], tc l ng cong (C) lun nm pha trn

(hoc pha dui) (C), hay (C) v (C) khng ct nhau trn [a;b]
v hnh phng hoc c mt phn nm pha di Ox hoc nm

Bi 8. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng y = ( x 6 ) , y = 6x-x 2 .

Bi 9. Tnh din tch hnh phng gii hn bi parabol y = x 2 2x+2 , tip tuyn
ca n ti im M(3;5) v trc tung.
Bi 10. [ TSH 2002 khi A] Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng
y = x 2 4x+3 , y = x + 3 .
Bi 11. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng y = x 3 12x, y=x 2 .
Bi 12. Tnh din tch hnh phng gii hn bi th 2 hm s y = x3 4x, y=0
v ng thng x = 2, x = 4.
Bi 13. Tnh din tch hnh phng gii hn bi th cc hm s
y = 2x 2 , y = x 4 2x 2 .
Bi 14. Tnh din tch hnh phng gii hn bi th 2 hm s y = x 2 4x+3 v

hon ton pha di Ox th S = f ( x) g( x) dx = ( f ( x) g( x) )dx .

Phng php gii:

( C) : y= f ( x) ; ( C') : y=g( x)
x=a; x=b

Bi ton 2: Tnh din tch S ca hnh phng gii hn bi

Ta thc hin cc bc sau:

Bc 1. Tm nghim ca phng trnh honh giao im f(x) = g(x) (*) thuc
on [a;b], tc l kim tra s ct nhau ca th (C) v (C) trn on [a;b].
Bc 2.
Trng hp 1. Phng trnh (*) khng c nghim thuc [a;b] th ta tr li trng
hp 3, tc l h ( x ) = f ( x ) g ( x ) lin tc v khng i du trn [a;b] .Khi
b

y = 3.
Bi 15. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng y = x 2 1 , y = x + 5 .
Bi 16. Tnh din tch hnh phng gii hn bi 2 ng trn

( C1 ) : x

+ y = 4, ( C2 ) : x + y + 2x=0

Bi 17. Tnh din tch hnh phng gii hn bi th 2 hm s

(P):

1
7x
y = x 2 8x+7 v (H): y =
.
3
x3

(Gi : Phi da vo th ta mi xc nh ng phn hnh phng gii hn bi 2

ng (H) v (P))
Bi 18. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng P: y 2 = 4x, d : y=x-1 .
Bi 19. (LT) Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng y = x 3 x 2 v
1
y = ( x 1) .

S = f ( x ) g ( x ) dx = f ( x ) g ( x ) dx ;
a

Trng hp 2. Phng trnh (*) c n ( n * ) nghim phn bit x1, x2, , xn

tha mn a x1 < x2 < .. < xn b th, khi trn mi on [a;x1], [xi;xi+1]
(i=1,2,.. ,n-1), [xn;b] ta c (C) v (C) khng ct nhau ti bt k im no na, ni
cch khc phng trnh f(x) = g(x) khng c nghim thuc vo mt trong cc
on ny. Lc ny, p dng tng gii ton v d trn, ta c
x1

x2

xn

x1

xn-1

xn

S = f ( x) g( x) dx + f ( x) g( x) dx+..+ f ( x) g( x) dx + f ( x) g( x) dx
a
x1

x2

xn

x1

xn1

xn

= ( f ( x) g( x) ) dx + ( f ( x) g( x) ) dx +..+

Bi 20. (LT) Tnh din tch hnh phng gii hn bi th cc hm s

y = x 4 4x 2 + 4, y = x 2 .
Bi 21. Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng y = ln x , y = 1 .
6

( f ( x) g( x)) dx + ( f ( x) g( x)) dx .

Bi 1. Tnh din tch ca hnh phng gii hn bi th hm s y = x3 1, ng

thng x = 2, trc Ox, trc Oy.
Bi 2. Tnh din tch hnh phng gii hn bi th hm s y = 2 , Ox, Oy v

Bi ton 3: Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng

cong ( C1) : y = f ( x) , ( C2 ) : y = g( x) , ( C3) : y = g( x) .
Phng php gii:
Bc 1. Ln lt gii phng trnh honh giao im ca
(C1) v (C2), (C2) v (C3), (C3) v (C1).
Bc 2. Da vo th, chng hn vi tnh hung ang xt, ta
c

x +1

ng thng x = 4.
Bi 3. Tnh din tch hnh phng gii hn bi th hm s y = x + 1 , Ox, ng
x

thng x = -2, x = -1.

Bi 4. (LT) Tnh din tch hnh phng gii hn bi th hm s y = 3 , Ox ,

c S = ( f ( x ) h ( x ) ) dx + ( g ( x ) h ( x ) ) dx .

2 x

Ghi ch: Nu hnh phng c gii hn bi nhiu ng

cong, chng hn y =f1(x), y =f2(x), y=f3(x), th vic v c
th s gip ch nhiu trong vic nh hng gii ton.
II. BI TP

( C ) : y = f ( x ) ; Ox
hoc S:
Dng 1. S :
x = a; x = b

{( C ) : y = f ( x ) ;

ng thng x = -1, x =1.

Bi 5. (LT) Cho hm s y = 1 x , 0 < x 1 . Tnh din tch hnh A gii hn bi
x

th hm s cho, trc Ox, v ng thng

Ox

( C) : y = f ( x) ; Ox
x =a; x =b

Bi ton 1: Tnh din tch S ca hnh phng gii hn bi

( C) : y = f ( x) ; ( C ') : y = g ( x)
hoc S:
x = a; x = b

Dng 2. S :

f ( x ) g ( x ) dx

B1. Tm nghim ca phng trnh f ( x ) = g ( x )

B2.

B2.

1) Nu (1) v nghim th S =

f ( x ) dx = f ( x ) dx

2) Nu (1) c nghim xi , i = 1, n tha mn a < x1 < x2 < .. < xn < b th

x1

x2

x1

xn

S = f ( x ) dx = f ( x ) dx + f ( x ) dx + ... + f ( x ) dx
a
x1

x2

f ( x ) dx +

f ( x ) dx + .. +

x1

f ( x ) dx
xn

Ghi ch: Ta c th da vo th tnh din tch hnh phng

f ( x ) g ( x ) = 0 (1)

trong khong ( a; b )

B1. Tm nghim ca f ( x ) = 0 (1) trong khong (a;b).

{(C) : y = f ( x) ; ( C ') : y = g ( x)

f ( x ) dx .

1) Nu (1) v nghim th S =

1.
2

Cng thc: S =

Khi , S c tnh bi cng thc: S =

x=

f ( x) g ( x) dx = ( f ( x) g ( x) ) dx

2) Nu (1) c nghim xi , i = 1, n tha mn a < x1 < x2 < .. < xn < b th

x1

x2

S = f ( x) g ( x) dx = f ( x) g ( x) dx + f ( x) g ( x) dx +.. + f ( x) g ( x) dx
a

x1

xn

x1

x2

x1

xn

( f ( x ) g ( x ) ) dx + ( f ( x ) g ( x ) ) dx + .. + ( f ( x ) g ( x ) ) dx

Ghi ch: Ta c th dng th tnh din tch hnh phng.