Ekonomiks TG U1

FOR DOWNLOADS
VISIT DEPED TAMBAYAN

http://richardrrr.blogspot.com/
1. Center of top breaking headlines and current events related to Department of Education.
2. Offers free K-12 Materials you can use and share.
PY
EKONOMIKS
Araling Panlipunan
EP
ED
Gabay sa Pagtuturo
Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga

edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo,
at/o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa
larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi
sa Kagawaran ng Edukasyon sa action@deped.gov.ph.
Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
i
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
EKONOMIKS
Araling Panlipunan Gabay sa Pagtuturo
Unang Edisyon 2015
C
O
PY

Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na Hindi maaaring
magkaroon ng karapatang-ari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas.
Gayunman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan
na naghanda ng akda kung itoy pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng
nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto
o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na ginamit
sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay ng isang
kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society
(FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kakatawan sa paghiling ng kaukulang pahintulot
sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Pinagsumikapang matunton
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.

Tanging mga institusyon at kompanyang nakipagkontrata sa FILCOLS at yaong
nakasaad lamang sa kasunduan, ang maaaring kumopya mula dito sa Gabay sa
Pagtuturo. Ang hindi nakipagkontrata sa FILCOLS ay dapat, kung ninanais makakopya,
makipag-ugnay nang tuwiran sa mga tagapaglathala at sa mga may-akda.

Maaaring tumawag sa FILCOLS sa telepono blg. (02) 439-2204 o mag-email
sa filcols@gmail.com ang mga may-akda at tagapaglathala.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, Ph.D.
Mga Bumuo ng Gabay sa Pagtuturo
EP
E
Konsultant: Dr.Jose V. Camacho, Jr., Amella L. Bello,

Nio Alejandro Q. Manalo, at Rodger Valientes
Mga Manunulat: Bernard R. Balitao, Martiniano D. Buising, Edward D.J. Garcia,

Apollo D. De Guzman, Juanito L. Lumibao, Jr.,

Alex P. Mateo, at Irene J. Mondejar
Kontibutor: Ninian Alcasid, Romela M. Cruz, Larissa Nano, at Jeannith Sabela
llustrator: Eric S. de Guia, Ivan Slash Calilung, Gab Ferrera, Marc Neil Vincent

Marasigan, Erich Garcia
Layout Artist: Ronwaldo Victor Ma. A. Pagulayan, Donna Pamella G. Romero
Management Team: Dir. Joyce DR. Andaya, Dr. Jose D. Tuguinayo,Jr,
Dr. Rosalie B. Masilang, Dr. Enrique S. Palacio, at

Mr. Edward D. J. Garcia
Inilimbag sa Pilipinas ng ____________

Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)
Office Address: 5th Floor Mabini Bldg, DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600
Telefax:
(02) 634-1054 o 634-1072
E-mail Address: imcsetd@yahoo.com
ii
Paunang Salita

Pangunahing layunin ng K-12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang
makahubog ng mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, produktibo,
makakalikasan, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig.
C
O
PY
Ang gabay na ito ay nakatuon sa pag-aaral ng Ekonomiks. Ang suliranin ng

kakapusan ay binigyang diin at ang kaugnayan nito sa matalinong pagdedesisyon
upang matugunan ang maraming pangangailangan at kagustuhan ng tao.
Inaasahan na ang mga kaalaman at mga gawain sa dokumentong ito ay
makatutulong upang higit na maipaunawa ang mga pangunahing kaisipan
at napapanahong isyu sa Ekonomiks at pambansang pag-unlad. Batid din
na malilinang ang kasanayan ng mga mag-aaral sa pagsisiyasat, pagsusuri
ng datos, pagbuo, at pagsusuri ng mga graph, pagkokompyut, pagsasaliksik,
mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon, at pag-unawa sa mga
nangyayari sa kapaligiran na kanilang ginagalawan. Ipinakilala rin ang mga
estratehiya sa pagtuturo ng ekonomiks upang matamo ang mga inaasahang
kasanayan para sa magtatapos ng araling ito.
EP
E

Upang higit na maging makabuluhan ang pag-aaral ng ekonomiks, ang
mga nagsulat ng gabay na ito ay gumamit ng mga aktuwal at napapanahong
datos mula sa mga ahensiya ng pamahalaan. Naglagay rin ng mga larawan,
ilustrasyon, at dayagram upang mas madali ang pag-unawa sa mga konsepto
at aralin. Ang ilang mga terminolohiya ay hindi isinalin sa Filipino upang hindi
mabago ang kahulugan at lubos itong maunawaan ng mga mag-aaral. Sinikap
ding ipaliwanag ang mga konsepto sa paraang madaling mauunawaan ng mga
mag-aaral. Ang mga halimbawang ginamit ay kalimitang hinango sa karanasan
ng mga mag-aaral sa araw-araw upang higit na maging kapana-panabik ang
pagtuklas sa mga teorya at konseptong may kaugnayan sa ekonomiks.

Binubuo ng apat na yunit ang gabay na ito. Ang bawat yunit ay nahahati
naman sa bawat aralin. Ang Yunit 1 ay nakatuon sa pag-aaral ng Pangunahing
Konsepto ng Ekonomiks. Ang Yunit 2 ay nakatuon sa Maykroekonomiks. Ang
Yunit 3 ay nakatuon sa Makroekonomiks. Samantalang ang Yunit 4 ay ang Mga
Sektor Pang-ekonomiya at mga Patakarang Pang-ekonomiya.

Halina at maligayang paglalakbay sa daigdig ng Ekonomiks at naway
maging instrumento ka sa pagsulong at pag-unlad ng ating bansa.
iii
Talaan ng Nilalaman
Yunit I: Mga Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks

Panimula at Gabay na Tanong..........................................................1
Mga Aralin at Saklaw ng Yunit...........................................................1
Mga Inaasahang Kakayahan.............................................................1
Panimulang Pagtataya........................................................................4
C
O
PY
Aralin 1: Kahulugan ng Ekonomiks

Alamin..................................................................................................11
Paunlarin.............................................................................................14

Pagnilayan .........................................................................................16

Aralin 2: Kakapusan
Alamin..................................................................................................18
Paunlarin............................................................................................20

Pagnilayan ..........................................................................................23
Aralin 3: Pangangailangan at Kagustuhan

Alamin................................................................................................ 25

Paunlarin.............................................................................................27
Pagnilayan..........................................................................................30
EP
E
Aralin 4: Alokasyon
Alamin.................................................................................................33

Paunlarin............................................................................................ 35

Pagnilayan ........................................................................................ 36
Aralin 5: Pagkonsumo
Alamin.................................................................................................39
Paunlarin.............................................................................................41
Pagnilayan..........................................................................................42
Aralin 6: Produksyon
Alamin.................................................................................................45

Paunlarin............................................................................................ 48

Pagnilayan ........................................................................................51

Aralin 7: Mga Organisasyon ng Negosyo
Alamin................................................................................................ 53

Paunlarin............................................................................................ 55

Pagnilayan at Unawain.................................................................... 57
Isabuhay.............................................................................................60

Pangwakas na Pagtataya............................................................... 62
iv
PY
C
O
D
EP
E
D
viii
PY
C
O
D
EP
E
D
ix
EP
E
PY

Sa ibang salita, layunin ng pagtuturo ng K-12 Araling Panlipunan na malinang sa mag-aaral ang pag-unawa sa mga pangunahing
kaisipan at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pampulitika, ekonomiks at kaugnay na disiplinang panlipunan upang siya ay makaalam,
makagawa, maging ganap at makipamuhay (Pillars of Learning). Binibigyang diin sa kurikulum ang pag-unawa at hindi pagsasaulo ng mga
konsepto at terminolohiya. Bilang pagpapatunay ng malalim na pag-unawa, ang mag-aaral ay kinakailangang makabuo ng sariling kahulugan
at pagpapakahulugan sa bawat paksang pinag-aaralan at ang pagsasalin nito sa ibang konteksto lalo na ang aplikasyon nito sa buhay na may
kabuluhan mismo sa kanya at sa lipunang kanyang ginagalawan.

Mula sa unang baitang hanggang ika-labindalawang baitang, naka-angkla (anchor) ang mga paksain at pamantayang pang-nilalaman
at pamantayan sa pagganap ng bawat yunit sa pitong tema: I) tao, kapaligiran at lipunan 2)panahon, pagpapatuloy at pagbabago, 3) kultura,
pananagutan at pagkabansa, 4) karapatan, pananagutan at pagkamamamayan 5) kapangyarihan, awtoridad at pamamahala, 6)produksyon,
distibusyon at pagkonsumo 7) at ungnayang pangrehiyon at pangmundo Samantala, ang kasanayan sa ibat-ibang disiplina ng araling panlipunan tulad pagkamalikhain, mapanuring pag-iisip at matalinong pagpapasya , pagsasaliksik/ pagsisiyasat, kasanayang pangkasaysayan at Araling
Panlipunan, at pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigan pananaw, ay kasabay na nalilinang ayon sa kinakailangang pag-unawa
at pagkatuto ng mag-aaral sa paraang expanding.
C
O

Katuwang sa pagkamit ng layuning ito ay ang pagsunod sa teorya sa pagkatuto na kontruktibismo, magkatuwang na pagkatuto (collaborative learning), at pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto at ang paggamit ng mga pamaraang tematiko-kronolohikal at paksain/
konseptuwal, pagsisiyat, intregratibo, interdesiplinaryo at multisiplinaryo. Sa pagkamit ng nasabing adhikain, mithi ng kurikulum na mahubog
ang pag-iisip (thinking), perpekstibo at pagpapahalagang pangkasaysayan at sa iba pang disiplina ng araling panlipunan sa pamamagitan ng
magkasabay na paglinang sa kanilang kaalaman at kasanayang pang-disiplina.

Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan (AP) Kurikulum ang mithiin ng Edukasyon para sa Lahat 2015 (Education for All 2015) at
ang K-12 Philippine Basic Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangan sa
siglo 21 upang makalinang ng functionally literate and developed Filipino. Kaya naman, tiniyak na ang mga binuong nilalaman, pamantayang
pangnilalaman at pamantayan sa pagganap sa bawat baitang ay makapag-aambag sa pagtatamo ng nasabing mithiin. Sa pag-abot ng nasabing
mithiin, tunguhin (goal) ng K-12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang makahubog ng mamamayang mapanuri, mapagmuni, mapanagutan,
produktibo, makakalikasan, makabansa at makatao na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usaping pangkasaysayan at panlipunan.
Deskripsyon
BALANGKAS NG ARALING PANLIPUNAN
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
xi
C
O
PY
Upang tuhugin ang napakalawak at napakaraming mga paksa na nakapaloob sa Araling Panlipunan, ito ang magkakaugnay na temang gagabay sa
buong AP kurikulum, na hango sa mga temang binuo ng National Council for Social Studies (Estados Unidos).1 Hindi inaasahan na lahat ng tema
ay gagamitin sa bawat baitang ng edukasyon dahil ilan sa mga ito, katulad, halimbawa, ng ika-anim na tema, Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo, ay mas angkop sa partikular na kurso (Ekonomiks) kaysa sa iba. Bagamat tatalakayin din ang ilang mga konsepto nito sa kasaysayan ng
Pilipinas, ng Asya at ng mundo. Iaangkop ang bawat tema sa bawat baitang ngunit sa kabuuan, nasasakop ng kurikulum ang lahat ng mga tema.
Nilalayon ng AP Kurikulum na makalinang ng kabataan na may tiyak na pagkakakilanlan at papel bilang Pilipinong lumalahok sa buhay ng lipunan,
bansa at daigdig. Kasabay sa paglinang ng identidad at kakayanang pansibiko ay ang pag-unawa sa nakaraan at kasalukuyan at sa ugnayan sa loob
ng lipunan, sa pagitan ng lipunan at kalikasan, at sa mundo, kung paano nagbago at nagbabago ang mga ito, upang makahubog ng indibiduwal
at kolektibong kinabukasan. Upang makamit ang mga layuning ito, mahalagang bigyang diin ang mga magkakaugnay na kakayahan sa
Araling Panlipunan: (i) pagsisiyasat; (ii) pagsusuri at interpretasyon ng impormasyon; (iii) pananaliksik; (iv) komunikasyon, lalo na ang pagsulat
ng sanaysay; at (v) pagtupad sa mga pamantayang pang-etika.
Tema ng AP Kurikulum
Layunin ng AP Kurikulum
Ang Araling Panlipunan ay pag-aaral ng mga tao at grupo, komunidad at lipunan, kung paano sila namuhay at namumuhay, ang kanilang ugnayan
at interaksyon sa kapaligiran at sa isat isa, ang kanilang mga paniniwala at kultura, upang makabuo ng pagkakakilanlan bilang Pilipino, tao at
miyembro ng lipunan at mundo at maunawaan ang sariling lipunan at ang daigidig, gamit ang mga kasanayan sa pagsasaliksik, pagsisiyasat,
mapanuri at malikhaing pag-iisip, matalinong pagpapasya, likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman, at mabisang komunikasyon. Layunin
ng Araling Panlipunan ang paghubog ng mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makabansa, at makatao,
na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan, tungo sa pagpanday ng
kinabukasan.
Ang sakop at daloy ng AP Kurikulum ay nakabatay sa kahulugan nito:
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum ang mithiin ng Edukasyon para sa Lahat 2015 (Education for All 2015) at ang K-12 Philippine Basic Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangang sa siglo 21 upang makalinang
ng functionally literate and developed Filipino. Nilalayon din ng batayang edukasyon ang pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na
pag-aaral (lifelong learning). Ang istratehiya sa pagkamit ng mga pangkalahatang layuning ito ay alinsunod sa ilang teorya sa pagkatuto na konstruktibismo, magkatuwang na pagkatuto (collaborative learning), at pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto.
EP
E
Batayan ng K to 12 Araling Panlipunan Kurikulum
xii
EP
E
C
O
PY
4.
Karapatan, Pananagutan at Pagkamamamayan
Nakabatay ang kakayahang pansibiko sa pag-unawa sa papel na ginagampanan ng bawat isa bilang mamamayan at kasapi ng lipunan at sa pagkilala
at pagtupad ng mga karapatan at tungkulin bilang tao at mamamayan. Pananagutan ng mamamayan na igalang ang karapatan ng iba, anuman ang
kanilang pananampalataya, paniniwalang pampulitika, kultural, kasarian, etnisidad, kulay ng balat, pananamit at personal na pagpili. Kasama rito ang
paggalang sa opinyon ng iba kahit hindi ito sang-ayon o katulad ng sariling pag-iisip, at respeto sa pagkatao ng sinuman sa bansa at mundo. Ang pagunawa sa karapatang pantao at ang pananagutang kaakibat dito ay mahalagang bahagi ng AP kurikulum upang makalahok ang magaaral nang ganap at
sa makabuluhang paraan sa buhay ng komunidad, bansa at mundo.
3.
Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa
Kaugnay sa dalawang naunang tema ang konsepto ng kultura, na tumutukoy sa kabuuan ng mga paniniwala, pagpapahalaga, tradisyon, at
paraan ng pamumuhay ng isang grupo o lipunan, kasama ang mga produkto nito katulad ng wika, sining, at iba pa. Nakaangkla sa kultura ang identidad
ng grupo at ng mga miyembro nito, na sa bansang Pilipinas at sa ibang bahagi ng mundo ay napakarami at iba-iba. May mga aspeto ng kultura na nagbabago samantala ang iba naman ay patuloy na umiiral sa kasalukuyan. Sa pag-aaral ng temang ito, inaasahan na makabubuo ang mag-aaral ng
sariing pagkakakilanlan bilang kabataan, indibidwal at Pilipino, at maunawaan at mabigyang galang ang ibat ibang kultura sa Pilipinas. Ang pagkakakilanlan bilang Pilipino ay magiging basehan ng makabansang pananaw, na siya namang tutulong sa pagbuo ng mas malawak na pananaw ukol sa mundo.
2.
Panahon, Pagpapatuloy at Pagbabago
Mahalagang makita ng mag-aaral ang pag-unlad ng lipunan mula sa sinaunang panahon hanggang sa kasalukuyan upang lalo maunawaan ang kanyang
sarili at bansa at sa ganoong paraan ay makapagbuo ng identidad (pagkakakilanlan) bilang indibiduwal at miyembro ng lipunan, bansa at mundo. Sentral
sa pag-aaral ng tao, lipunan at kapaligiran ang konsepto ng panahon (time), na nagsisilbing batayang konteksto at pundasyon ng pag-uunawa ng mga
pagbabago sa buhay ng bawat isa, ng lipunang kanyang kinabibilangan, at ng kanyang kapaligiran. Ang kaisipang kronolohikal ay hindi nangangahulugan
ng pagsasaulo ng mga petsa o pangalan ng tao at lugar, bagamat mayroong mga mahahalagang historikal fact ( katotohan/ impormasyon) na dapat
matutunan ng mag-aaral, kundi ang pagkilala sa pagkakaiba ng nakaraan sa kasalukuyan, ang pagpapatuloy ng mga paniniwala, istruktura
at iba pa sa paglipas ng panahon, ang pag-unawa ng konsepto ng kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagpahalaga sa konstekto ng
pangyayari sa nakaraan man o sa kasalukuyan, at ang mga kaugnay na kakayahan upang maunawaan nang buo ang naganap at nagaganap.
1.
Tao, Lipunan at Kapaligiran
Ang ugnayan ng tao sa lipunan at kapaligiran ay pundamental na konsepto sa Araling Panlipunan. Binibigyang diin ng temang ito ang pagiging bahagi
ng tao hindi lamang sa kanyang kinabibilangang komunidad at kapaligiran kundi sa mas malawak na lipunan at sa kalikasan. Sa ganitong paraan, mauunawaan ng mag-aaral ang mga sumusunod:
1.1 Ang mga batayang konsepto ng heograpiya, gamit ang mapa, atlas at simpleng teknolohikal na instrumento, upang mailugar niya ang kanyang sarili
at ang kinabibilangan niyang komunidad;
1.2 Ang impluwensiya ng pisikal na kapaligiran sa tao at lipunan at ang epekto ng mga gawaing pantao sa kalikasan;
1.3 Ang mobilidad (pag-usad) ng tao at populasyon, at mga dahilan at epekto ng mobilidad na ito; at
1.4 Ang pananagutan ng indibidwal bilang miyembro ng lipunan at taga-pangalaga ng kapaligiran at tapagpanatili ng likas kayang pag-unlad
xiii
EP
E
C
O
1.
Mga panganib sa kapaligiran at kalikasan, ang pangangalaga nito at mga hakbang na maaaring gawin ng mga mag-aaral at ng komunidad
upang matugunan ang mga panganib na ito;
2.
Ang layunin at pilosopiya ng isang batas o patakarang opisyal, ang epekto nito sa tao at lipunan (at kalikasan), ang mga problema sa implementasyon at posibleng solusyon sa problema
3.
Ang ugnayan ng kultura sa pagsulong ng lipunan (komunidad, bansa) at mga isyung kaugnay sa kaunlaran ng lipunan
4.
Mga pandaigdigang problema sa klima, kalamidad (natural at likha ng tao), at ang paglutas ng mga suliraning ito
Inaasahan na sa ika-11 at ika-12 na baitang ay magkakaroon ng mga elektib na kursong tatalakay sa ibat ibang isyu (lokal, pambansa, panrehiyon, at
pandaigidig) upang lumawak ang kaalaman ng mga mag-aaral at malinang ang kanilang mga mapanuring kakayahan. Sa ganitong paraan din ay lalong
mahahasa ang pagkakadalubhasa ng bawat AP na guro sa pagdisenyo ng nilalaman ng kurso at sa istratehiya ng pagturo nito alinsunod sa pangkalahatang balangkas ng AP. Ilang halimbawa ng mga paksa ng elektib na kurso ay:
PY
7.
Ugnayang Panrehiyon at Pangmundo
Sinusuportahan ng temang ito ang layunin ng AP kurikulum na makabuo ang mag-aaral ng pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga pangunahing usapin sa lipunan at mundo. Araling Asyano sa baitang 7, Kasaysayan ng Daigdig sa baitang 8, Ekonomiks sa baitang
9 at Mga Kontemporaryong Isyu sa baitang 10. Makatutulong ang kaalaman tungkol sa ibang bansa sa pag-unawa ng lugar at papel ng Pilipinas sa
rehiyon at mundo, at kung paano maaaring kumilos ang Pilipino at ang bansa sa paglutas ng mga suliranin bilang kasapi ng pandaigdigang komunidad.
6.
Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo
Paano gagastusin ang sariling allowance o kita ng magulang? Paano palalaguin ang naipong pondo ng pamilya? Ang sagot sa mga simpleng tanong
na ito ay may kinalaman sa batayang konsepto ng pagpili (choice), pangangailangan, paggastos (expenditure), halaga at pakinabang (cost and
benefit) na sakop unang-una ng Ekonomiks, ngunit ginagamit din sa pag-aaral ng kasaysayan ng Pilipinas at mga lipunan sa rehiyon ng Asya at daigidig.
Sa pag-aaral ng temang Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo, magagamit ng mag-aaral ang mga konseptong ito sa sariilng buhay at mauunawaan
ang ibang konsepto katulad ng inflation, GDP, deficit, na karaniwang nababasa sa dyaryo o naririnig sa balita sa radyo. Mahalaga ring maunawaan ng
mag-aaral ang panlipunang epekto ng desisyon ng indibidwal na konsyumer at ng mga kumpanya, katulad ng epekto ng kanilang pagpapasya sa presyo
ng bilihin o ang epekto ng patakaran ng pamahalaan sa pagdebelop ng ekonomiya, gamit ang pamamaraang matematikal. (Consumer Ed. Financial
Literacy, Pag-iimpok)
5.
Kapangyarihan, Awtoridad at Pamamahala
Bahagi ng pagkamamamayan ay ang pag-unawa sa konsepto ng kapangyarihan, ang paggamit nito sa bansa at sa pang-araw-araw na buhay, ang
kahulugan at kahalagahan ng demokratikong pamamalakad, at ang uri ng pamahalaan sa Pilipinas. Sakop din ng temang ito ang Saligang Batas, na
nagsasaad ng mga karapatan at pananagutan ng mamamayan at ng sambayanang Pilipino. Ang pag-unawa sa konsepto ng awtoridad at liderato sa
iba-ibang antas at aspeto ng pamahalaan, kasama ang mabigat na tungkulin sa pagiging isang lider, ay tatalakayin sa AP kurikulum. Ang karanasan
din ng mga bansa sa Asya at sa ibang bahagi ng daigidig ngayon at sa nakaraan ay pinagmulan ng maraming halimbawa at aralin ukol sa temang ito.
xiv
EP
E
Pagsusuri at
interpretasyon
ng
impormasyon
PY
1. Nakauunawa ng kahulugan, uri at kahalagahan ng primaryang sanggunian at ang kaibahan nito sa sekundaryang sanggunian
2. Nakabubuo ng kamalayan sa mga pagpapahalaga, gawi at kaugalian ng panahon at nakikilala ang impormasyon pagkakaiba
at/o pagkakatulad ng mga iyon sa kasalukuyan
3. Nakikilala ang historikal na perspektibo ng awtor o manlilikha
4. Natutukoy ang pagkakaiba ng opinyon at fact
5. Nakatataya ng impormasyon sa pamamagitan ng pagkilala sa bias o punto de bista ng awtor/manlilikha
6. Nakakukuha ng datos mula sa ibat ibang primaryang sanggunian
7. Nakahihinuha mula sa datos o ebidensya
8. Nakapag-aayos at nakagagawa ng buod ng impormasyonpangunahing katotohanan at ideya sa sariling salita
9. Nakauunawa ng ugnayang sanhi at epekto (cause and effect)
10. Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa mga magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang mga punto ng pagkakasundo
at di pagkakasundo
11. Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at posibleng magkasalungat na paliwanag ng isang pangyayari
C
O
1. Nakababasa ng istatistikal na datos

2. Nakagagamit ng pamamaraang istatistikal o matematikal sa pagsuri ng kwantitatibong impormasyon at ng datos penomenong
pang-ekonomiya
3. Nakababasa sa mapanuring pamamaraan upang maunawaan ang historikal na konteksto ng sanggunian at ang motibo
at pananaw ng may-akda
1. Natutukoy ang mga sanggunian o pinagmulan ng impormasyon

2. Nakagagamit ng mapa at atlas upang matukoy ang ibat ibang lugar, lokasyon at ibang impormasyong pangheograpiya
3. Nakagagamit ng mga kasangkapang teknolohikal upang makakita o makahanap ng mga sangguniang impormasyon
Partikular na Kasanayan
Pagsusuri at
interpretasyon
ng datos
Pagsisiyasat
Kakayahan
Sa ibaba ang kabuuan ng mga pangkalahatang kakayahan sa AP kurikulum at sa bawat kakayahan, ang mga partikular na kasanayan. Magkakaugnay
ang mga kakayahan at kapwa nagpapatibay ang mga ito sa isat isa. Nilalayong linangin ang mga kakahayan sa debelopmental na pamamaraan na
angkop sa bawat antas ng batayang edukasyon at sa proseso ng scaffolding, upang maitatag ang pundasyon ng mga kasanayan para sa mas malalim
(at mas komplex) na kakayahan.
Mga Kakayahan
Ang mga kakayahan ng bagong AP kurikulum ay nakaugat sa mga layunin ng batayang edukasyon: ang kapaki- pakinabang (functional) na literasi
ng lahat; ang paglinang ng functionally literate and developed Filipino; at ang pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na pag-aaral
(lifelong learning). Makikita ang mga pangkalahatang layuning ito sa mga partikular na kakayahan ng AP katulad halimbawa, ng pagsisiyasat at pagsusuri. Samakatuwid, ang AP kurikulum ay di lamang base sa nilalaman (content-based) kundi rin sa mga kakayahan (competence-based). Sadyang
inisa-isa ang mga kakayahan ng AP upang: (a) ipakita ang ugnayan nito sa mga layunin ng batayang edukasyon, at (b) bigyang diin ang mga mapanuring kakayahan na hindi malilinang sa pamamagitan ng pagsasaulo ng impormasyon.
xv
EP
E
Partikular na Kasanayan
Pagtupad sa
pamantayang
pang-etika
Pamantayan sa Programa (Core learning Area Standard):

Naipamamalas ang pag-unawa sa mga konsepto at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pang-ekonomiya, pangkultura, pampamahalaan, pansibiko,
at panlipunan gamit ang mga kasanayang nalinang sa pag-aaral ng ibat ibang disiplina at larangan ng araling panlipunan kabilang ang pananaliksik, pagsisiyasat, mapanuring pag-iisip, matalinong pagpapasya, pagkamalikhain, pakikipagkapwa, likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman, pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigang pananaw upang maging isang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makabansa
at makatao na papanday sa kinabukasan ng mamamayan ng bansa at daigdig.
PY
1. Nakauunawa ng karapatan at tungkulin bilang mamamayan upang makalahok sa makabuluhang paraan sa buhay ng
pamayanan, bansa at dagidig
2. Naigagalang at nabibigyang kahalagahan ang pagkakaiba ng mga tao, komunidad, kultura, at paniniwala, at ang
kanilang karapatang pantao
3. Nagiging maingat sa sariling naisin, paniniwala, punto de bista o posisyon
4. Nakapagpapakita ng pantay na pakikitungo at paggalang sa mga may ibang pag-iisip kahit hindi ito sumasang-ayon sa
sariling ideya, posisyon o pagtingin
5. Natutukoy ang sangguniang ginamit sa papel (reaksyon, maikling sanaysay) bilang pagkilala sa karapatan sa pagaaring intelektuwal ng awtor/manlilikha
Komunikasyon
C
O
1. Nakasasagot ng tanong base sa angkop at sapat na ebidensya

2. Nakapag-aayos ang resulta ng pagsasaliksik sa lohikal na paraan
3. Nakagagamit ng teknolohikal na instrumento sa pagsasaliksik, pagsusuri ng datos, pagsulat ng sanaysay o papel, at
paghanda ng presentasyon ng pananaliksik
12. Nakapagbibigay ng historikal na kahalagahan sa mga tao, grupo, pangyayari, proseso o kilusan at institusyon
13. Napag-iisipan ang sariling ideya o pagtingin tungkol sa pinag-uusapan at mga natutuhan mula sa sanggunian
14. Nakapaghahambing ng sariling kaisipan sa kaisipan ng awtor/manlilikha at naipaliliwanag kung saan at bakit sumasangayon o hindi ang dalawang kaisipan
15. Nakauunawa ng mobilidad at migrasyon ng populasyon, ang distribusyon nito, dahilan at epekto
16. Nakauunawa ng papel at epekto ng heograpiya sa pagbabagong panlipunan at pangkalikasan
17. Nakagagamit ng pamamaraang matematikal sa pag-unawa ng mga batayang konsepto ng Ekonomiks at sa pagsusuri ng
kwantitatibong datos
18. Nakabubuo ng konklusyon base sa interpretasyon ng impormasyon
1. Nakapag-uugnay ng sari-saring impormasyon mula sa mga angkop na sanggunian

2. Naipakikilala ang sipi mula sa sanggunian at nagagamit ito nang tama
3. Naipararating sa malinaw at maayos na paraan ang sariling kaisipan tungkol sa kaganapan o isyung pinag-aaralan na
pinatitibay ng nararapat na ebidensya o datos
4. Nakabubuo ng maikli ngunit malinaw na introduksyon at konklusyon kapag nagpapaliwanag
5. Nakasusulat ng sanaysay (na may habang 3-5 pahina sa mataas na baitang) na nagpapaliwanag ng isang pangyayari, isyu
o penomeno, gamit ang nararapat at sapat na impormasyon o ebidensiya sa angkop na pamamaraan
Pagsasaliksik
Kakayahan
xvi
46
Naipamamalas ang kamalayan at pag-unawa sa sarili bilang kasapi ng pamilya at paaralan at pagpapahalaga sa kapaligirang
pisikal gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, distansya at direksyon tungo sa pagkakakilanlan bilang
indibidwal at kasapi ng pangkat ng lipunan, komunidad.
Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit
ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago,kapangyarihan, pamumuno at pananagutan, pangangailangan at kagustuhan,
pagkakilanlan, mga simpleng konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang-yaman at ng mga saksi ng kasaysayan
tulad ng tradisyong oral at mga labi ng kasaysayan.
Naipamamalas ang malawak na pag-unawa at pagpapahalaga ng mga komunidad ng Pilipinas bilang bahagi ng mga lalawigan
at rehiyon ng bansa batay sa (a) katangiang pisikal (b) kultura; (c) kabuhayan; at (d) pulitikal, gamit ang malalim na konsepto
ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal.
PY
Pamantayan sa Pagkatuto
Naipamamalas ang panimulang pag-unawa sa pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang
ng kamalayan sa kapaligirang sosyal.
Naipamamalas ang mga kakayahan

bilang
kabataang
mamamayang
Pilipino
na mapanuri, mapagnilay, malikhain, may
matalinong pagpapasya at aktibong pakikilahok,
makakalikasan,
mapanagutan,produktibo,
makatao at makabansa, na may pandaigdigang
pananaw gamit ang mga kasanayan sa
pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at ibat
ibang sanggunian, pagsasaliksik, mabisang
komunikasyon at pag-unawa sa mga batayang
konsepto ng heograpiya, kasaysayan, ekonomiya,
politika at kultura tungo sa pagpapanday ng
maunlad na kinabukasan para sa bansa.
7 10
Baitang
C
O
Pamantayan sa Bawat Baitang/ Antas (Grade Level Standards):
Naipamamalas ang mga kakayahan

bilang batang produktibo, mapanagutan
at makabansang mamamayang Pilipino
gamit ang kasanayan sa pagsasaliksik,
pagsisiyasat,
mapanuring
pag-iisip,
matalinong pagpapasya, pagkamalikhain,
pakikipagkapwa,
likas-kayang
paggamit ng pinagkukunang-yaman at
pakikipagtalastasan at pag-unawa sa
mga batayang konsepto ng heograpiya,
kasaysayan, ekonomiya, pamamahala,
sibika at kultura tungo sa pagpapanday ng
maunlad na kinabukasan para sa bansa.
EP
E
Naipamamalas
ang
panimulang
pag-unawa at pagpapahalaga sa sarili,
pamilya, paaralan, at komunidad, at sa mga
batayang
konsepto ng pagpapatuloy at
pagbabago, distansya at direksyon gamit ang
mga kasanayan tungo sa malalim ng pagunawa tungkol sa sarili at kapaligirang pisikal
at sosyo-kultural , bilang kasapi ng sariling
komunidad at ng mas malawak na lipunan.
K3
Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards):
xvii
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks
gamit ang mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng mamamayang mapanuri ,
mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-ekonomiya,
pangkalikasan, pampolitika, karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang sibiko at pagkamamamayan sa kinakaharap
ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at ibat ibang
sanggunian, pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at matalinong pagpapasya
10
PY
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdigang
hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at
ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at matatag na kinabukasan
C
O
Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura, lipunan,
pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na
pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
Naipamamalas ang patuloy na pag-unawa at pagpapahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas mula sa ika-20 siglo hanggang sa
kasalukuyan, tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlan bilang Pilipino at mamamayan ng Pilipinas; Naipamamalas ang
malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa pagsusuri ng sipi ng mga piling primaryang sangguniang nakasulat,
pasalita, awdyo-biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba-ibang panahon, tungo sa pagbuo ng makabansang
kaisipan na siyang magsisilbing basehan ng mas malawak na pananaw tungkol sa mundo
EP
E
Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang
sa mga malalaking pagbabagong pang-ekonomiya at ang implikasyon nito sa lipunan sa simula ng ika-labing siyam na siglo,
gamit ang batayang konsepto katulad ng kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagpapatuloy at pagbabago,
ugnayang sanhi at epekto tungo sa paglinang ng isang batang mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo,
makakalikasan, makatao at makabansa at may pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan tungo sa
pagpanday ng maunlad na kinabukasan para sa bansa.
Pamantayan sa Pagkatuto
Naipagmamalaki ang pagka- Pilipino at ang bansang Pilipinas na may pagpapahalaga sa pagkakaiba-iba ng mga kulturang
Pilipino batay sa paggamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at
pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
Baitang
xviii
EP
E
1-6
1-6
1-6
1-6
1-7
Pag-unawa sa pinagmulan at pag-unlad ng sariling lalawigan at rehiyon kasama ang aspektong pangkultura, pampulitika, panlipunan at pangkabuhayan gamit ang malalim na konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal
Pagpapahalaga sa pambansang pagkakakilanlan at ang mga kontribusyon ng bawat rehiyon sa paghubog ng kulturang Pilipino at pambansang pag-unlad gamit ng mga kasanayan
sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
Pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa simula ng
ika-20 siglo gamit ang batayang konseptong katulad ng kahalagahang pangkasaysayan
(historical significance), pagbabago, pag-unlad at pagpapatuloy.
Ang Pilipinas sa harap ng mga hamon at tugon ng ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan
tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlang Pilipino at matatag na pagkabansa (strong
nationhood)
Pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
Ang Mga Lalawigan sa

Aking Rehiyon
Ang Bansang Pilipinas
Pagbuo ng Pilipinas
bilang Nasyon
Mga Hamon at Tugon

sa Pagkabansa
Araling Asyano
PY
1-5
Pag-unawa sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit ang konsepto

ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, pagkakasunod-sunod ng pangyayari, mga
simpleng konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang yaman, at konsepto
ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyon oral at mga labi ng kasaysayan
Ang Aking Komundad,

Ngayon at Noon
C
O
1-3
Ang sarili bilang kabahagi ng pamilya at paaralan tungo sa pagkakakilanlan bilang indibidwal at kasapi ng komunidad, gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon distansya at direksyon at ang pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal at paaralan
Ako, ang Aking

Pamilya at Paaralan
1-2
Pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang ng kamalayan sa kapaligirang sosyal
Ako at ang Aking

kapwa
Tema
Deskripsyon
Daloy ng Paksa
Grado
Naipamamalas ang kamalayan bilang batang Pilipino sa katangian at bahaging ginagampanan ng tahanan, paaralan at pamayanan tungo sa
paghubog ng isang mamamayang mapanagutan, may pagmamahal sa bansa at pagmamalasakit sa kapaligiran at kapwa.
Saklaw at Daloy ng Kurikulum
xix
EP
E
Deskripsyon
C
O
Time Allotment
30 min/day x 5 days
40 min/day x 5 days
3 hrs/week
Grade
1-2
3-6
7-10
PY
Pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-ekonomiya, pangkalikasan, pampolitika, karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang
Mga Kontemporaryong
sibiko at pagkamamamayan sa kinakaharap ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit
Isyu
ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at ibat ibang sanggunian, pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at matalinong pagpapasya
Ekonomiks
Pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks gamit ang

mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng
mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig
Pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdigang hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya,
Kasaysayan ng Daigdig
kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at matatag na kinabukasan.
Daloy ng Paksa
BILANG NG ORAS SA PAGTUTURO: 10 weeks/quarter; 4 quarters/year
10
Grado
1-7
1-7
1-7
Tema
xx
EP
E
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Content Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
(Performance Standard)
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
(Learning Competencies)
CODE
B. Kakapusan
1. Konsepto ng Kakapusan at ang
Kaugnayan nito sa Pang- arawaraw na Pamumuhay
2. Palatandaan ng Kakapusan sa
Pang- arawaraw na Buhay
3. Kakapusan Bilang Pangunahing
Suliranin sa Pang- araw-araw na
Pamumuhay
4. Mga Paraan upang Malabanan ang
Kakapusan sa Pang- arawaraw na
Pamumuhay
A. Kahulugan ng Ekonomiks
sa mga pangunahing
konsepto ng Ekonomiks
bilang
batayan
ng
matalino at maunlad
na pang-araw-araw na
pamumuhay
C
O
AP9MKE-Ia-2
AP9MKE-Ia-3
AP9MKE-Ib-4
AP9MKE-Ib-5
AP9MKE-Ic-6
3. Naipakikita ang ugnayan ng

kakapusan sa pang-arawaraw
na pamumuhay.
4. Natutukoy ang mga palatandaan
ng kakapusan sa pang-arawaraw na buhay.
5. Nakakabuo ang konklusyon
na ang kakapusan ay isang
pangunahing suliraning
panlipunan.
6. Nakapagmumungkahi ng mga
paraan upang malabanan ang
kakapusan
AP9MKE-Ia-1
2. Natataya ang kahalagahan

ng ekonomiks sa pang-arawaraw na pamumuhay ng bawat
pamilya at ng lipunan.
1. Nailalapat ang kahulugan ng

ekonomiks sa pang-araw-araw
na pamumuhay bilang isang
mag-aaral, at kasapi ng pamilya
at lipunan.
PY
naisasabuhay ang
pag-unawa sa mga
pangunahing konsepto
ng Ekonomiks bilang
batayan ng matalino at
maunlad na pang-arawaraw na pamumuhay
Ang mga mag-aaral ay Ang mga mag-aaral ay:

may pag-unawa:
Ang mga mag-aaral ay
UNANG MARKAHAN - Mga Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks: Batayan ng Matalinong Paggamit ng Pinagkukunang Yaman tungo
sa Pagkamit ng Kaunlaran
NILALAMAN
(Content)
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks at
pambansang pag-unlad gamit ang mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa
paghubog ng mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan, at
makataong mamamayan ng bansa at daigdig.
BAITANG 9
EKONOMIKS
xxi
D. Alokasyon
1. Kaugnayan ng
Konsepto ng
Alokasyon sa Kakapusan at
Pangangailangan at Kagustuhan
2.
Kahalagahan
ng
Paggawa
ng Tamang Desisyon Upang
Matugunan ang Pangangailangan
3. Ibat- Ibang Sistemang Pangekonomiya
C
O
AP9MKE-Ic-7
AP9MKE-Id-8
AP9MKE-Id-9
8. Naipakikita ang ugnayan ng

personal na kagustuhan at
pangangailangan sa suliranin ng
kakapusan
9. Nasusuri ang hirarkiya ng
pangangailangan.
CODE
7. Nasusuri ang kaibahan ng

kagustuhan (wants) sa
pangangailangan (needs)
bilang batayan sa pagbuo ng
matalinong desisyon
AP9MKE-If-12
AP9MKE-If-13
AP9MKE-Ig-14
13. Napahahalagahan ang

paggawa ng tamang desisyon
upang matugunan ang
pangangailangan
14. Nasusuri ang mekanismo
ng alokasyon sa ibat-ibang
sistemang pang-ekonomiya
bilang sagot sa kakapusan
AP9MKE-Ie-11
11. Nasusuri ang mga salik na

nakakaimpluwensiya sa
pangangailangan at kagustuhan
12. Nasusuri ang kaugnayan ng
alokasyon sa kakapusan at
AP9MKE-Ie-10
10. Nakabubuo ng sariling

pamantayan sa pagpili ng mga
pangangailangan batay sa mga
hirarkiya ng pangangailangan
PY
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Content Standard)
EP
E
C. Pangangailangan at Kagustuhan
1. Pagkakaiba ng Pangangailangan
at Kagustuhan
2. Ang Kaugnayan ng Personal na
Kagustuhan at Pangangailangan
sa Suliranin ngKakapusan
3. Hirarkiya ng Pangangailangan
4. Batayan ng Personal na
5. Salik na nakakaimpluwensiya sa
NILALAMAN
(Content)
xxii
C
O
AP9MKE-Ih-17
AP9MKE-Ih-18
17. Naipamamalas ang talino sa

pagkonsumo sa pamamagitan
ng paggamit ng pamantayan sa
pamimili
18. Naipagtatanggol ang mga
karapatan at nagagampanan
ang mga tungkulin bilang isang
mamimili
AP9MYK-IIb-3
AP9MYK-IIa-2
AP9MYK-IIa-1
AP9MKE-Ij-20
22. Nasusuri ang mga tungkulin ng

ibat- ibang organisasyon ng
negosyo
PY
AP9MKE-Ii-19
21. Napahahalagahan ang mga

salik ng produksyon at ang
implikasyon nito sa pang- arawaraw na pamumuhay
AP9MKE-Ii-19
AP9MKE-Ih-16

nakakaapekto sa pagkonsumo.
19. Naibibigay ang kahulugan ng

produksyon
AP9MKE-Ig-15
CODE
15. Naipaliliwanag ang konsepto ng

pagkonsumo
Ang mga mag-aaral ay Ang mga mag-aaral ay

may pag-unawa
demand sa pang araw-araw na
1. Kahulugan ng Demand
kritikal na
pamumuhay ng bawat pamilya
2. Mga Salik na Nakakapekto sa sa mga pangunahing nakapagsusuri sa mga
Demand
kaalaman sa ugnayan pangunahing kaalaman
nakaaapekto sa demand
3. Elastisidad ng Demand
ng pwersa ng demand sa ugnayan ng pwersa
at suplay, at sa sistema ng demand at suplay, at 3. Matalinong nakapagpapasya sa
pagtugon sa mga pagbabago ng
ng pamilihan bilang
sistema ng pamilihan
salik na
A. Demand
IKALAWANG MARKAHAN - Maykroekonomiks
F. Produksyon
1.
Kahulugan
at
Proseso
ng
Produksyon at ang Pagtugon nito
sa Pang- araw araw na Pamumuhay
2. Salik (Factors) ng Produksyon at
ang Implikasyon nito sa Pangaraw araw na Pamumuhay
3. Mga Organisasyon ng Negosyo
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Content Standard)
EP
E
E. Pagkonsumo
1. Konsepto ng Pagkonsumo
2. Salik sa Pagkonsumo
3. Pamantayan sa Matalinong
Pamimili
4. Karapatan at Tungkulin Bilang
Isang Mamimili
NILALAMAN
(Content)
xxiii
C. Interaksyon ng Demand at Suplay

1. Interaksyon ng demand at suplay
sa kalagayan ng presyo at ng
pamilihan
2. Shortage at Surplus
3. Mga Paraan ng pagtugon/
kalutasan sa mga suliraning dulot
ng kakulangan at kalabisan sa
pamilihan
C
O
AP9MYK-IIe-9
AP9MYK-IIf-9
AP9MYK-IIg-10
9. Naipapaliwanag ang interaksyon

ng demand at suplay sa
kalagayan ng presyo at ng
pamilihan
10. Nasusuri ang mga epekto ng
shortage at surplus sa presyo at
dami ng kalakal at paglilingkod
sa pamilihan
11. Naimumungkahi ang paraan
ng pagtugon/kalutasan sa mga
suliraning dulot ng kakulangan at
kalabisan
AP9MYK-IId-7
7. Matalinong nakapagpapasya sa
pagtugon sa mga pagbabago ng
salik na nakaaapekto sa suplay
AP9MYK-IId-8
AP9MYK-IIc-6

nakaaapekto sa suplay
8. Naiuugnay ang elastisidad ng

demand at suplay sa presyo ng
kalakal at paglilingkod
AP9MYK-IIc-5
AP9MYK-IIb-4
4. Naiuugnay ang elastisidad ng

demand sa presyo ng kalakal at
paglilingkod
suplay batay sa pang-arawaraw na pamumuhay ng bawat
pamilya
CODE
PY
bilang batayan
ng matalinong
pagdedesisyon ng
sambahayan at bahay-
batayan ng matalinong
pagdedesisyon ng
sambahayan at bahay-
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Content Standard)
EP
E
1. Kahulugan ng Suplay
2. Mga Salik ng Nakakapekto
sa Suplay
3. Elastisidad ng Suplay
B. Supply (Suplay)
NILALAMAN
(Content)
xxiv
B. Pambansang Kita
1. Pambansang produkto (Gross
National Product- Gross Domestic
Product) bilang panukat ng
kakayahan ng isang ekonomiya
2. Mga pamamaraan sa pagsukat ng
pambansang produkto
Paikot na Daloy ng Ekonomiya

1. Bahaging ginagampanan ng mga
bumubuo sa paikot na daloy ng
ekonomiya
2. Ang kaugnayan sa isat isa ng
mga bahaging bumubuo sa paikot
na daloy ng ekonomiya
AP9MYK-IIj-13
14. Napangangatwiranan ang

kinakailangang pakikialam at
regulasyon ng pamahalaan sa
mga gawaing pangkabuhayan
sa ibat ibang istraktura ng
pamilihan upang matugunan
ang pangangailangan ng mga
mamamayan
4. Nakikilala ang mga pamamaraan

sa pagsukat ng pambansang
produkto
PY
AP9MYK-IIi-12
13. Nasusuri ang ibat ibang

Istraktura ng Pamilihan
AP9MAK-IIIb-5
AP9MAK-IIIb-4
AP9MAK-IIIa-3
AP9MAK-IIIa-2
AP9MAK-IIIa-1
AP9MYK-IIh-11
CODE
12. Napapaliwanag ang kahulugan

ng pamilihan
Ang mag-aaral ay
1. Nailalalarawan ang paikot na
nakapagmumungkahi ng
daloy ng ekonomiya
mga pamamaraan kung 2. Natataya ang bahaging
paano ang pangunahing
ginagampanan ng mga
kaalaman tungkol sa
bumubuo sa paikot na daloy ng
pambansang ekonomiya
ekonomiya
ay nakapagpapabuti sa
2. Nasusuri ang ugnayan sa isat isa
pamumuhay ng kapwa
ng mga bahaging bumubuo sa
mamamayan tungo sa
paikot na daloy ng ekonomiya
pambansang kaunlaran
3. Nasusuri ang pambansang
produkto (Gross National
Product-Gross Domestic Product)
bilang panukat ng kakayahan ng
isang ekonomiya
C
O
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
Naipamamalas ng magaaral ang pag-unawa

sa mga pangunahing
kaalaman tungkol sa
bilang kabahagi
sa pagpapabuti ng
pamumuhay ng kapwa
mamamayan tungo sa
IKATLONG MARKAHAN - Makroekonomiks
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Content Standard)
EP
E
D. Pamilihan
1. Konsepto ng Pamilihan
2. Ibat ibang Istraktura ng Pamilihan
3. Gampanin ng Pamahalaan sa mga
Gawaing Pangkabuhayan sa Ibat
Ibang Istraktura ng Pamilihan
NILALAMAN
(Content)
xxv
A. Patakarang Piskal
1. Layunin ng Patakarang Piskal
2.
Kahalagahan
ng
Papel
na
Ginagampanan ng Pamahalaan
kaugnay ng mga Patakarang
Piskal na Ipinapatupad nito
3. Patakaran sa Pambansang Badyet
at ang Kalakaran ng Paggasta ng
Pamahalaan
D. Implasyon
1. Konsepto ng Implasyo
2. Mga Dahilan ng Implasyon
3. Mga Epekto ng Implasyon
4. Paraan ng Paglutas ng
Implasyon
Ugnayan ng Kita, Pag-iimpok, at

Pagkonsumo
1. Kaugnayan ng kita sa
pagkonsumo at pag-iimpok
2. Katuturan ng consumption at
savings sa pag-iimpok
C.
C
O
AP9MAK-IIIe-10
AP9MAK-IIId-8
8. Nasusuri ang konsepto at

palatandaan ng Implasyon
10. Nasusuri ang ibat ibang epekto

ng implasyon
AP9MAK-IIIc-7
7. Nasusuri ang katuturan ng

consumption at savings sa pagiimpok
AP9MAK-IIId-9
AP9MAK-IIIc-6
6. Naipapahayag ang kaugnayan

ng kita sa pagkonsumo at pagiimpok
9. Natataya ang mga dahilan sa

pagkaroon ng implasyon
AP9MAK-IIIc-6
CODE
5. Nasusuri ang kahalagahan ng

pagsukat ng pambansang kita sa
ekonomiya
AP9MAK-IIIf-13
AP9MAK-IIIg-14
AP9MAK-IIIg-15
14. Napahahalagahan ang papel na

ginagampanan ng pamahalaan
kaugnay ng mga patakarang
piskal na ipinatutupad nito
15. Nasusuri ang badyet at ang
kalakaran ng paggasta ng
pamahalaan
AP9MAK-IIIf-12
13. Naipaliliwanag ang layunin ng
patakarang piskal
12. Aktibong nakikilahok sa paglutas

ng mga suliraning kaugnay ng
implasyon
11. Napapahalagahan ang mga

AP9MAK-IIIe-11
paraan ng paglutas ng implasyon
PY
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Content Standard)
EP
E
3. Kahalagahan ng pagsukat
ng pambansang kita sa ekonomiya
NILALAMAN
(Content)
xxvi
(Monetary
1. Layunin ng Patakarang Pananalapi

2. Kahalagahan ng Pag-iimpok at
Pamumuhunan bilang isang salik
sa Ekonomiya
3. Mga Bumubuo sa Sektor ng
Pananalapi
4. Ang Papel na Ginagampan ng
Bawat Sektor ng Pananalapi
5. Mga Paraan at Patakaran ng
Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP)
upang mapatatag ang halaga ng
salapi
- Money Laundering
- Easy and Tight
Monetary Policy
F. Patakarang Pananalapi
Policy)
C
O
AP9MAK-IIIh-18
AP9MAK-IIIi-19
AP9MAK-IIIi-20
AP9MSP-IVj-21
AP9MSP-IVj-22
18. Naipaliliwanag ang layunin ng

patakarang pananalapi
19. Naipahahayag ang kahalagahan
ng pag-iimpok at pamumuhunan
bilang isang salik ng ekonomiya
20. Natataya ang bumubuo ng
sektor ng pananalapi
21. Nasusuri ang mga patakarang
pang-ekonomiya na
nakakatulong sa patakarang
panlabas ng bansa sa buhay ng
nakararaming Pilipino
22. Natitimbang ang epekto ng mga
patakaran pang-ekonomiya na
AP9MAK-IIIh-17
AP9MAK-IIIg-16
16. Nakababalikat ng pananagutan

bilang mamamayan sa wastong
pagbabayad ng buwis
17. Naiuuugnay ang mga epekto ng
patakarang piskal sa katatagan
ng pambansang ekonomiya
CODE
PY
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Content Standard)
EP
E
Halimbawa:
- Policy on Priority Assistance
Development Fund
- Policy on the Privatization of GOCCs
- Policy on Conditional Cash Transfer
- Patakaran sa Wastong Pagbabayad
ng Buwis (VAT EVAT/ RVAT)
4. Mga Epekto ng Patakarang
Piskal sa Katatagan ng
Pambansang Ekonomiya
NILALAMAN
(Content)
xxvii
EP
E
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Content Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
B. Sektor ng Agrikultura
1.
Ang
bahaging
ginagampanan
ng agrikultura, pangingisda at
paggugubat sa ekonomiya at sa
bansa
2. Mga dahilan at epekto ng
suliranin ng sektor ng agrikultura,
pangingisda, at paggugubat sa
bawat Pilipino
3. Mga patakarang pang Ekonomiya
nakatutulong
sa
sektor
ng
agrikultura
Konsepto at Palatandaan
Pambansang Kaunlaran
Pambansang Kaunluran
Mga palatandaan ng
Pambansang kaunlaran
3. Ibat ibang gampanin ng
mamamayang Pilipino upang
makatulong sa pambansang
kaunlaran
4. Sama-sama Pagkilos para sa
Pambansang Kaunlaran
A.
ng
1.
2.
C
O
AP9MSP-IVc-5
5. Nakapagsasagawa ng isang
pagpaplano kung paano
makapag-ambag bilang
mamamayan sa pag-unlad ng
bansa
AP9MSP-IVb-3
3. Natutukoy ang ibat ibang

gampanin ng mamamayang
Pilipino upang makatulong sa
AP9MSP-IVb-4
AP9MSP-IVa-2
2. Nasisiyasat ang mga

palatandaan ng pambansang
kaunlaran
sama-samang pagkilos ng
mamamayang Pilipino para sa
AP9MSP-IVa-1
CODE
1. Nakapagbibigay ng sariling
pakahulugan sa pambansang
kaunlaran
AP9MSP-IVc-6
AP9MSP-IVd-7
AP9MSP-IVd-8
6. Nasusuri ang bahaging

ginagampanan ng agrikultura,
pangingisda, at paggugubat sa
ekonomiya at sa bansa
7. Nasusuri ang mga dahilan at
epekto ng suliranin ng sektor
ng agrikultura, pangingisda, at
paggugubat sa bawat Pilipino
8. Nabibigyang-halaga ang mga
patakarang pang-ekonomiya
nakatutulong sa sektor ng
agrikultura
PY

aktibong nakikibahagi
sa maayos na
pagpapatupad at
pagpapabuti ng mga
sektor ng ekonomiya
at mga patakarang
pang-ekonomiya nito
tungo sa pambansang
pagsulong at pag-unlad

may pag-unawa
sa mga
sektor ng
ekonomiya
at mga
patakarang
pangekonomiya
nito
sa
harap ng mga hamon
at
pwersa tungo sa
pambansang pagsulong
at pag-unlad
IKAAPAT NA MARKAHAN - Mga Sektor Pang-ekonomiya at Mga Patakarang Pang-Ekonomiya
NILALAMAN
(Content)
xxviii
D. Sektor ng Paglilingkod
1. Ang
bahaging
ginagampanan
ng sektor ng paglilingkod sa
2. Mga patakarang pang-ekonomiya
na nakakatulong sa
sektor ng
paglilingkod
3. Batas na Nagbibigay Proteksyon at
Nangangalaga sa mga Karapatan
ng Mangggawa
Contractualization
and
Labor
Outsourcing
- Salary Standardization Law
C. Sektor ng Industriya
1. Bahaging ginampanan ng sektor
ng industriya, tulad ng pagmimina,
tungo
sa
isang
masiglang
ekonomiya
2. Ang pagkakaugnay ng sektor
agrikultural at industriya tungo sa
pag-unlad ng kabuhayan
3. Mga patakarang pang-ekonomiya
nakatutulong sa sektor industriya
- Filipino First Policy
- Oil Deregulation Law
- Policy on Microfinancing
- Policy on Online Businesses
C
O
14. Nakapagbibigay ng sariling

pakahulugan sa konsepto ng
impormal na sektor
AP9MSP-IVg-14
AP9MSP-IVf-13

na nakakatulong sa sektor ng
paglilingkod
AP9MSP-IVe-11
11. Nabibigyang-halaga ang mga

patakarang pang-ekonomiyang
nakatutulong sa sektor ng
industriya
AP9MSP-IVf-12
AP9MSP-IVe-10
10. Nasusuri ang pagkakaugnay

ng sektor agrikultural at
industriya tungo sa pag-unlad ng
kabuhayan

ginagampanan ng sektor ng
paglilingkod
AP9MSP-IVe-9
CODE

ginagampanan ng sektor ng
industriya, tulad ng pagmimina,
tungo sa isang masiglang
ekonomiya
(industriya ng agrikultura,
pangingisda, at paggugubat)
PY
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Content Standard)
EP
E
(industriya ng agrikultura, pangingisda,

at paggugubat)
Halimbawa:
- Comprehensive Agrarian Reform Law
- Policy on Importation of Rice
- Policy on Drug Prevention
NILALAMAN
(Content)
xxix
1. Ang Kalakaran sa Kalakalang

Panlabas ng Pilipinas
2. Ang ugnayan ng Pilipinas para
sa kalakalang panlabas nito sa
mga samahan ng tulad ng World
Trade Organization at Asia Pacific
Economic Cooperation tungo sa
patas na kapakinabangan ng mga
mamamayan ng daigdig
F. Kalakalang Panlabas
C
O
AP9MSP-IVi-19
AP9MSP-IVi-20

kontribusyon ng kalakalang
panlabas sa pag-unlad
ekonomiya ng bansa
AP9MSP-IVi-18
19. Nasusuri ang ugnayan ng
Pilipinas para sa kalakalang
panlabas nito sa mga
samahan tulad ng World Trade
Organization at Asia-Pacific
Economic Cooperation tungo sa
patas na kapakinabangan ng
mga mamamayan ng daigdig
18. Natataya ang kalakaran ng

kalakalang panlabas ng bansa
AP9MSP-IVh-17
AP9MSP-IVh-16
16. Natataya ang mga epekto

ng impormal na sector ng
ekonomiya
na nakakatulong sa sektor ng
paglilingkod
AP9MSP-IVg-15
CODE
15. Nasusuri ang mga dahilan ng

pagkakaroon ng impormal na
sector
PY
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Content Standard)
EP
E
1. Mga Dahilan at Anyo ng Impormal

na Sektor ng Ekonomiya
2. Mga epekto
ng impormal na
sektor ng ekonomiya
3. Mga Patakang Pangekonomiya na may
kaugnayan
sa Impormal na Sektor
- Counterfeiting
- Black Market
E. Impormal na Sektor
NILALAMAN
(Content)
xxx
C
O
22. natitimbang ang epekto ng mga

patakaran pang-ekonomiya na
21. Nasusuri ang mga patakarang

pang-ekonomiya na
PY
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Content Standard)
EP
E
3. Mga Kontribusyon ng Kalakalang

Panlabas sa
Pag-unlad ng
Ekonomiya ng Pilipinas
4. Mga patakaran pang-ekonomiya
na nakakatulong sa patakarang
-Policy on ASEAN Economic Community
2015
-Policy on Trade Liberalization
NILALAMAN
(Content)
AP9MSP-IVj-22
AP9MSP-IVj-21
CODE
xxxi
EP
E
Quarter
Week
Competency
Lowercase Letter/s
*Put a hyphen (-) in between
letters to indicate more than a
specific week
Arabic Number
Domain/Content/ Component/
Topic
Baitang 5
Grade Level
SAMPLE
Nakapagbibigay ng sariling pananaw tungkol sa naging epekto

ng kolonyalismo sa lipunan ng
sinaunang Pilipino
PY
Ika-anim na linggo
Ikatlong Markahan
C
O
Pagbabagong Kultural sa Pamamahalang Kolonyal ng mga

Espanyol
Araling Panlipunan
Learning Area and Strand/ Subject or Specialization
Sample: AP5KPK-IIIf-5
Roman Numeral
*Zero if no specific quarter
Uppercase Letter/s
First Entry
LEGEND
D
CODE BOOK LEGEND
III
KPK
AP5
xxxii
PAM
PAA
KAP
KOM
KNN
PSK
PKK
LAR
KLR
PKR
EAP
AAB
LKE
PAB
KPB
Ang Aking Pamilya
Ang Aking Paaralan
Ako at ang Aking Kapaligiran
Ang Aking Komunidad
Ang Aking Komunidad Ngayon at

Noon
Pamumuhay sa Komunidad
Pagiging Kabahagi ng Komunidad
Ang Mga Lalawigan Sa Aking

Rehiyon
Ang Mga Kwento Ng Mga

Lalawigan Sa Sariling Rehiyon
Ang Pagkakakilanlang Kultural Ng

Kinabibilangang Rehiyon
Ekonomiya At Pamamahala
Ang Aking Bansa
Lipunan, Kultura at Ekonomiya

ng Aking Bansa
Ang Pamamahala Sa Aking Bansa
Kabahagi Ako sa Pag-unlad ng

Aking Bansa
PKB
PMK
KDP
SHK
TDK
Mga Pagbabago sa Kolonya at Pag-usbong

ng Pakikibaka ng Bayan
Kinalalagyan Ng Pilipinas At Ang Malayang

Kaisipan Sa Mundo
Pagpupunyagi sa Panahon ng
Kolonyalismong Amerikano at Ikalawang
Digmaang Pandaigdig
Pagtugon sa mga Suliranin, Isyu at Hamon

sa Kasarinlan ng Bansa
Tungo sa Pagkamit ng Tunay na

Demokrasya at Kaunlaran
TKA
KIS
Ang Silangan at Timog-Silangang Asya sa

Transisyonal at Makabagong Panahon
KSA
HAS
Ang Timog at Kanlurang Asya sa

Transisyonal at Makabagong Panahon
Sinaunang Kabihasnan sa AsyaHanggang
Heograpiya ng Asya
C
O
KPK
PKE
Pamunuang Kolonyal ng Espanya
PLP
CODE
Pagbabagong Kultural sa Pamamahalang

Kolonyal ng mga Espanyol
Ang Pinagmulan ng Lahing Pilipino
DOMAIN/ COMPONENT
EP
E
NAT
Ako ay Natatangi
D
CODE
DOMAIN/ COMPONENT
PY
Mga Isyung Pang-Edukasyon at Pansibiko at

Pagkamamamayan (Civics and Citizenship)
Mga Isyu sa Karapang Pantao at Gender
Mga Isyung Politikal at Pangkapayapaan
Mga Isyung Pangkapaligiran at Pang-ekonomiya
Mga Sektor Pang-Ekonomiya at Mga Patakarang

Pang-Ekonomiya Nito
Makroekonomiks
Maykroekonomiks
Mga Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks
Ang Kontemporanyong Daigdig
Ang Pag-usbong ng Makabagong Daigdig
IKP
IPP
IPE
MSP
MAK
MYK
MKE
AKD
PMD
DKT
HSK
Ang Daigdig sa Klasiko at Transisyonal na Panahon
CODE
DOMAIN/ COMPONENT
Heograpiya at Mga Sinaunang Kabihasnan sa
Daigdig
YUNIT I
MGA PANGUNAHING KONSEPTO NG EKONOMIKS
PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG
PY
Bawat tao ay humaharap sa ibat ibang sitwasyon sa araw-araw. Kalimitan,

magkakaiba ang kanilang mga karanasan ayon sa kanilang mga kagustuhan at
pangangailangan. Ang kanilang pagtugon ay batay sa kanilang interes at preperensiya
o pinipili.
Sa kabila nito, hindi maikakaila na kaalinsabay ng pagtugon sa mga
pangangailangan at kagustuhan ay nahaharap sila sa suliranin na dulot ng kakapusan
ng pinagkukunang-yaman.
C
O
Ang modyul na ito ay naglalayong maipamalas ng mga mag-aaral ang kanilang

pag-unawa sa mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng matalino
at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay. Layunin din nitong maisabuhay ng
mga mag-aaral ang mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng
matalino at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay.
Pamantayang Pagganap
Naipamamalas ng mag-aaral ang pagunawa sa mga pangunahing konsepto

ng Ekonomiks bilang batayan ng
matalino at maunlad na pang-araw-araw
na pamumuhay
Naisasabuhay ang pag-unawa sa mga

pangunahing konsepto ng Ekonomiks
bilang batayan ng matalino at maunlad na
pang-araw-araw na pamumuhay
EP
E
Pamantayang Pangnilalaman
Sa araling ito, inaasahan na matutuhan mo ang sumusunod:
ARALIN 1:
KAHULUGAN NG
EKONOMIKS
Nailalapat ang kahulugan ng ekonomiks sa pangaraw-araw na pamumuhay bilang isang mag-aaral

at kasapi ng pamilya at lipunan
Natataya ang kahalagahan ng ekonomiks sa pangaraw-araw na pamumuhay ng bawat pamilya at ng
lipunan
1
Naipakikita ang ugnayan ng kakapusan sa pangaraw-araw na pamumuhay

ARALIN 2:
KAKAPUSAN
Natutukoy ang mga palatandaan ng kakapusan sa

pang-araw-araw na buhay
Nakabubuo ng konklusyon na ang kakapusan ay
isang pangunahing suliraning panlipunan
Nakapagmumungkahi ng mga paraan upang malabanan ang kakapusan
Naipakikita ang ugnayan ng personal na kagustuhan

at pangangailangan sa suliranin ng kakapusan
C
O
ARALIN 3:
ANGANGAILANGAN
AT KAGUSTUHAN
PY
Nasusuri ang kaibahan ng kagustuhan (wants) sa

pangangailangan (needs) bilang batayan sa pagbuo
ng matalinong desisyon
Nasusuri ang herarkiya ng pangangailangan

Nakabubuo ng sariling pamantayan sa pagpili ng
mga pangangailangan batay sa mga herarkiya ng
pangangailangan
Nasusuri ang mga salik na nakakaimpluwensiya sa

EP
E
Nasusuri ang kaugnayan ng alokasyon sa kakapusan,

ARALIN 4:
ALOKASYON
ARALIN 5:
PAGKONSUMO
Napahahalagahan ang paggawa ng tamang desisyon

upang matugunan ang pangangailangan
Nasusuri ang mekanismo ng alokasyon sa ibat
ibang sistemang pang-ekonomiya bilang sagot sa
kakapusan
Naipaliliwanag ang konsepto ng pagkonsumo

Nasusuri ang mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo
Naipamamalas ang talino sa pagkonsumo sa pamamagitan
ng paggamit ng pamantayan sa pamimili
Naipagtatanggol ang mga karapatan at nagagampanan
ang mga tungkulin bilang isang mamimili
2
Naibibigay ang kahulugan ng produksiyon

ARALIN 6:
PRODUKSIYON
Napahahalagahan ang mga salik ng produksiyon

at ang implikasyon nito sa pang-araw-araw na
pamumuhay
Nasusuri ang mga tungkulin ng ibat ibang organisasyon ng negosyo
PY
ARALIN 7:
MGA ORGANISASYON
NG NEGOSYO
C
O
GRAPIKONG PANTULONG
Limitadong pinagkukunangyaman
Walang katapusang
EP
E
KAKAPUSAN
ALOKASYON
Produksiyon
Pagkonsumo
EKONOMIKS
3
PANIMULANG PAGTATAYA
Panuto: Isulat ang titik ng pinakatamang sagot sa sagutang papel.
( K ) 1. Sa ilalim ng command economy, ang mga pagpapasya kung anong produkto

at serbisyo ang dapat na likhain ay nakasalalay sa kamay ng;
A. konsyumer
B. prodyuser
C. pamilihan
D. pamahalaan
PY
( K ) 2. Ang kakapusan o scarcity ay maaaring umiral sa mga pinagkukunang-yaman

tulad ng yamang likas, yamang tao, at yamang kapital. Bakit nagkakaroon ng
kakapusan sa mga ito?
C
O
A. Dahil limitado ang mga pinagkukunang-yaman at walang katapusan

ang pangangailangan at kagustuhan ng tao
B. Dahil sa mga bagyo at iba pang uri ng kalamidad na pumipinsala sa mga
pinagkukunang-yaman
C. Dahil sa mga negosyanteng nagsasamantala at nagtatago ng mga
produktong ibinebenta sa pamilihan
D. Dahil likas na malawakan ang paggamit ng mga tao sa pinagkukunangyaman ng bansa
( K ) 3. Kung ikaw ay isang taong rasyonal, ano ang dapat mong isaalang-alang sa
EP
E
paggawa ng desisyon?
Isaalang-alang ang mga paniniwala, mithiin, at tradisyon

Isaalang-alang ang mga hilig at kagustuhan
Isaalang-alang ang opportunity cost sa pagdedesisyon
Isaalang-alang ang mga dinadaluhang okasyon
A.
B.
C.
D.
( K ) 4. Ang paikot na daloy ng ekonomiya ay naglalarawan ng ugnayan at pangunahing

gawain ng bawat sektor ng ekonomiya. Alin sa sumusunod ang naglalarawan
sa bahaging ginagampanan ng sambahayan?
A. Nagmamay-ari ng salik ng produksiyon
B. Gumagamit ng mga salik ng produksiyon
C. Nagbabayad ng upa o renta sa lupa
D. Nagpapataw ng buwis sa bahay-kalakal
4
( K ) 5. Ang produksiyon ay isang gawaing pang-ekonomiya na dapat bigyang-pansin

ng pamahalaan. Ito ay may kinalaman sa
A. paggamit ng mga produkto at serbisyo.
B. paglikha ng mga produkto at serbisyo.
C. paglinang ng likas na yaman.
D. pamamahagi ng pinagkukunang- yaman.
( P ) 6. Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na kahulugan ng Ekonomiks?
C
O
PY
A. Ito ay matalinong pagpapasya ng tao sa pagsagot ng mga suliraning

pangkabuhayan na kinakaharap.
B. Ito ay tumutukoy sa siyensiya ng kaasalan ng tao na nakakaimpluwensiya
sa kanyang pagdedesisyon.
C. Ito ay pag-aaral ng tao at ng lipunan kung paano haharapin ang mga
suliraning pangkabuhayan.
D. Ito ay pag-aaral kung paano matutugunan ng tao ang kanyang walang
katapusang pangangailangan at kagustuhan sa harap ng kakapusan.
( P ) 7. Ang kakapusan ay maaaring magdulot ng ibat ibang suliraning panlipunan.
EP
E
Alin sa sumusunod ang hindi nagpapakita ng suliraning ito?

A. Maaari itong magdulot ng kaguluhan sa mga taong nakararanas nito.
B. Tumataas ang presyo ng mga bilihin kung kaya nababawasan ang
kakayahan ng mga mamimili na bumili ng ibat ibang produkto at serbisyo.
C. Pag-init ng klima na nagdudulot ng mas malalakas na bagyo at mahabang
panahon ng El Nio at La Nia.
D. Nagpapataas ng pagkakataong kumita ang mga negosyante.
( P ) 8. Sa bawat pagpapasya ay kalimitang may trade-off at opportunity cost. Ang
trade-off ay ang pagpili o pagsasakripisyo ng isang bagay upang makamit

ang ibang bagay at ang opportunity cost ay ang halaga ng bagay o ng best
alternative na handang ipagpalit sa bawat paggawa ng desisyon. Bakit may
nagaganap na trade-off at opportunity cost?
A. Dahil walang katapusan ang kagustuhan ng tao
B. Dahil sa limitado ang kaalaman ng mga konsyumer
C. Dahil may umiiral na kakapusan sa mga produkto at serbisyo
D. Upang makagawa ng produktong kailangan ng pamilihan
5
( P ) 9. Kung uunahin ang pangangailangan kaysa kagustuhan, ang sumusunod ay

maaaring maganap maliban sa _______.
A.
B.
C.
D.
hindi maisasakatuparan ang lahat ng layunin

magiging pantay ang distribusyon ng mga pinagkukunang-yaman
maaaring malutas o mabawasan ang suliranin sa kakapusan
magiging maayos ang pagbabadyet
( P ) 10. Si Abraham Maslow ay kilala sa modelo ng herarkiya ng pangangailangan.
PY
Batay dito, isaayos ang sumusunod mula sa pinakamababa hanggang

pinakamataas ayon sa antas nito.
2, 3, 4, 5, 1
1, 2, 3, 4, 5
3, 2, 1, 5, 4
4, 5, 1, 2, 3
A.
B.
C.
D.
C
O
1. Responsibilidad sa lipunan
2. Pangangailangan sa seguridad
3. Pisyolohikal at biyolohikal
4. Pangangailangan sa sariling kaganapan
5. Pangangailangan sa karangalan
EP
E
( P ) 11. Ang bawat salik ng produksiyon ay mahalaga sa paglikha ng mga produkto at
serbisyo. Ang bawat salik kapag ginamit ay may kabayaran tulad ng

A. Upa sa kapitalista, sahod sa lakas-paggawa, tubo sa may-ari ng lupa, at
interes para sa entreprenyur
B. Upa sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista,
at tubo sa entreprenyur
C. Sahod sa entreprenyur, upa sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista, at
tubo sa entreprenyur
D. Tubo sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, upa sa kapitalista, at
interes sa entreprenyur
6
Gamitin ang talahanayan sa ibaba sa tanong sa aytem 12.

HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION EXPENDITURE
AT CURRENT PRICES, IN MILLION PESOS
Annual 2012 and 2013
2013
7,837,881
8,455,783
7.9
3,343,427
100,930
108,492
965,753
3,596,677
110,059
116,635
1,062,100
7.6
9.0
7.5
10.0
310,249
326,101
5.1
199,821
837,569
247,946
142,851
302,772
291,460
986,611
218,729
894,369
264,281
154,391
334,586
318,553
1,059,301
9.5
6.8
6.6
8.1
10.5
9.3
7.4
ITEMS
EP
E

1. Food and Non-alcoholic Beverages
2. Alcoholic Beverages, Tobacco
3. Clothing and Footwear
4. Housing, water, Electricity, Gas, and
Other Fuels
5. Furnishings, Household Equipment,
and Routine Household Maintenance
6. Health
7. Transport
8. Communication
9. Recreation and Culture
10. Education
11. Restaurants and Hotels
12. Miscellaneous Goods and Services
PY
2012
Growth
Rate
(%)
C
O
At Current Prices
Pinagkunan: http://www.nscb.gov.ph retrieved on 30 January 2014
( P ) 12. Alin sa sumusunod na pahayag ang may katotohanan batay sa talahanayan?
A. Malaking bahagi ng gastos sa pagkonsumo ng sambahayan ay nagmumula

sa edukasyon.
B. Nagpakita ng pagbaba sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa pagitan ng
taong 2012-2013.
C. Pinakamababa ang gastos sa pagkonsumo ng sambahayan sa
komunikasyon.
D. Nagpakita ng pagtaas sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa pagitan
ng taong 2012-2013.
7
( U ) 13. Sa mga punto ng Production Possibilities Frontier o PPF ay maituturing na

mayroong production efficiency. Ano ang kaugnayan ng PPF sa kakapusan.
Piliin ang pinakatamang sagot?
PY
A. Ang hangganan ng PPF ay nagpapakita ng kakulangan sa mga pinagkukunang-yaman.

B. Ito ang mga plano ng produksiyon upang kumita nang malaki at mabawi
ang gastos sa paggawa ng produkto.
C. Ang PPF ay nagpapakita ng plano ng produksiyon batay sa kakayahan ng
isang ekonomiya na lumikha ng produkto.
D. Sa pamamagitan ng PPF ay maipakikita ang ibat ibang alternatibo sa
paglikha ng produkto upang magamit nang episyente ang mga limitadong pinagkukunang-yaman.
( U ) 14. Ang kagustuhan at pangangailangan ay dalawang magkaibang konsepto.
C
O
Maituturing na kagustuhan ang isang bagay kapag higit ito sa batayang

pangangailangan. Kailan maituturing na batayang pangangailangan ang isang
produkto o serbisyo?
A. Magagamit mo ito upang maging madali ang mahirap na gawain.
B. Nagbibigay ito ng kasiyahan at kaginhawaan.
C. Hindi mabubuhay ang tao kapag wala ang mga ito.
D. Makabibili ka ng maraming bagay sa pamamagitan nito.
( U ) 15. Papaano mo ipaliliwanag ang kasabihang There isnt enough to go around

na nagmula kay John Watson Howe?
EP
E
A. Limitado ang mga pinagkukunang-yaman kayat hindi ito sasapat sa

pangangailangan ng tao.
B. Walang hanggan ang pangangailangan ng tao gayundin ang mga
pinagkukunang-yaman.
C. Ang walang pakundangang paggamit ng pinagkukunang-yaman ay
hahantong sa kakapusan.
D. May hangganan ang halos lahat ng pinagkukunang-yaman sa buong
daigdig.
( U ) 16. Kung ikaw ay kabilang sa sistemang command economy, alin sa sumusunod

ang hindi nagpapakita ng gampanin ng kasapi ng sistemang ito?
A. Ang iyong katungkulan sa ekonomiya ay nagmumula sa utos ng pamahalaan

batay sa plano.
B. Malaya kang kumikilos ayon sa sariling interes nang walang
pakikialam ng pamahalaan.
C. Sama-samang isinasagawa ang mga gawain at pakinabang sa
D. May kalayaan ang mamamayan ngunit may kontrol pa rin ang pamahalaan
sa ilang gawain.
8
( U ) 17. Kailan masasabing matalino kang mamimili?
A. Gumagamit ng credit card sa iyong pamimili at laging inaabangan ang

pagkakaroon ng sale.
B. Segunda mano ang binibili upang makamura at makatipid sa pamimili na
pasok sa badyet.
C. Sumusunod sa badyet at sinusuri ang presyo, sangkap, at timbang
ng produktong binibili.
D. Bumibili nang labis sa pangangailangan upang matiyak na hindi mauubusan
sa pamilihan.
( U ) 18. Sa papaanong paraan mo maitataguyod ang karapatan sa tamang
C
O
PY
impormasyon?
A. Pag-aralan ang nakatatak sa etiketa ukol sa sangkap, dami, at
komposisyon ng produkto.
B. Palaging pumunta sa timbangang-bayan upang matiyak na husto ang
biniling produkto.
C. Pahalagahan ang kalidad at hindi ang tatak ng produkto o serbisyong
bibilhin.
D. Palagiang gumamit ng recycled na produkto upang mapangalagaan ang
kapaligiran.
( U ) 19. Ano ang ipinahihiwatig ng ilustrasyon sa ibaba ukol sa produksiyon?
EP
E
A. Ang produksiyon ay isang proseso ng pagsasama-sama ng output tulad

ng produkto at serbisyo ubang mabuo ang input tulad ng lupa, paggawa,
kapital, at kakayahan ng entreprenyur.
B. Ang produksiyon ay ang proseso ng pagsasasama-sama ng mga
input tulad ng lupa, lakas-paggawa, kapital, at entreprenyur upang
makabuo ng produkto at serbisyo.
C. Magaganap lamang ang produksiyon kung kompleto ang mga salik na
gagamitin dito.
D. Magiging mas produktibo ang produksiyon kung mas marami ang lakaspaggawa kaysa sa mga makinarya.
Input
Proseso
Output

Lupa
Paggawa
Entrepreneurship
Kapital o Puhunan
Entrepreneurship
Pagsasama-sama
ng materyales,
entrepreneurship
paggawa, kapital,
at entrepreneurship
Kalakal o serbisyo
pangkunsumo;
Kalakal o serbisyo
na gamit sa
paglikha ng ibang
produkto
9
( U ) 20. Alin sa sumusunod ang hindi nagpapahayag ng kahalagahan ng produksiyon
11. B
12. D
13. D
14. C
15. A
16. B
17. C
18. A
19. B
20. C
EP
E
C
O
Mga Sagot:
1. D
2. A
3. C
4. A
5. B
6. D
7. Maaring walang sagot
8. A or C
9. B
10. C
PY
sa pang-araw-araw na pamumuhay?
A. Ang produksiyon ang pinagmumulan ng mga produktong kailangang
ikonsumo sa pang-arawaraw
B. Ang produksiyon ay lumilikha ng trabaho.
C. Ang pagkonsumo ang nagbibigay-daan sa produksiyon ng produkto at
serbisyo, kaya dahil dito masasabing mas mahalaga ang produksiyon
kaysa sa pagkonsumo.
D. Ang mga kinita mula sa bawat salik ng produksiyon ay nagagamit ng
sambahayan sa pagbili ng produkto at serbisyo.
10
PANIMULA
Araw-araw ay gumagawa ng desisyon ang tao mula sa simple hanggang sa
pinakakumplikado. Nagpapasya siya kung ano at alin ang higit na mahalaga sa marami niyang pamimilian. Bata man o may edad, bastat may pangangailangan at kagustuhan na kailangang mapunan, ay masasabing maiuugnay ang kanyang sarili sa
ekonomiks. Kumakain at umiinom ang tao araw-araw, ang kanin na kanyang kinakain
ay nagmula sa palay na itinanim ng mga magsasaka, ibebenta sa pamilihan, at binibili
ng mga tao. Ang ulam tulad ng isda ay hinuhuli ng mga mangingisda, dinadala sa mga
pamilihan, at binibili ng mga tao.
C
O
PY
Sa kabila ng lahat, mapapansin na mayroong kaayusang nag-uugnay sa bawat

isa. Halos lahat ng produkto at serbisyo na dumarating sa mga tahanan ay tila isang
palaisipan kung saan nagmula at kung paano naihahatid sa mga tao mula sa lumikha
nito. Mas madalas nga, hindi mo pa nararating ang lugar kung saan nagmula ang
produkto at serbisyong kinokunsumo mo. Kaugnay nito, naisip mo ba kung ano ang
ekonomiks, at ano ang kaugnayan nito sa pang-araw-araw na pamumuhay?
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan ang mga mag-aaral na makapaglalapat
ng kahulugan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay bilang isang magaaral at kasapi ng pamilya at lipunan. Gayun din, ang maitaya ng mga mag-aaral ang
kahalagahan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay.
ARALIN 1:
EP
E
KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN NG EKONOMIKS
ALAMIN
Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa kaalaman ng mga magaaral tungkol sa mga pangunahing konsepto ng ekonomiks at kung paano ito
magagamit bilang batayan ng matalinong pagpapasya sa pang-araw-araw na
pamumuhay.
11
Gawain 1: OVER SLEPT
Pamprosesong Tanong:
C
O
PY
Ipasuri ang larawan sa ibaba at bigyan ito ng sariling interpretasyon.
1. Ano ang ipinapakita sa larawan?

2. Naranasan mo na ba ang sitwasyong katulad ng nasa larawan? Sa
anong uri ng sitwasyon? Ipaliwanag.
3. Paano ka gumagawa ng desisyon kapag nasa gitna ka ng maraming
sitwasyon at kailangan mong pumili? Ipaliwanag.
EP
E
Gawain 2: THINK, PAIR, AND SHARE

Ipasuri ang bawat aytem sa una at ikalawang kolum. Pagpasyahan kung ano
ang pipiliin mo sa Option A at B. Ipasulat sa ikatlong kolum ang desisyon ng mga
mag-aaral at sa ika-apat na kolum ang dahilan ng kanilang naging pasya.
Option A
Option B
Desisyon
Pagtatrabaho
pagkatapos ng high
school
2. Paglalakad papunta
sa paaralan
Pagsakay ng jeep o
tricycle papunta sa
paaralan
3. Paglalaro sa parke
Pagpasok sa klase
1. Pagpapatuloy ng
pag-aaral sa kolehiyo
4. Pananaliksik sa
aklatan
5. Pakikipagkwentuhan
sa kapitbahay
Dahilan
Pamamasyal sa parke
Paggawa ng takdangaralin
12
1. Bakit kailangang isaalang-alang ang mga pagpipilian sa paggawa ng
desisyon?
2. Ano ang naging batayan mo sa iyong ginawang desisyon? Naging makatuwiran
ka ba sa iyong pasya?

Sa susunod na bahagi ay sasagutan ng mga mag-aaral ang isang tsart
upang inisyal na masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa kahalagahan ng
ekonomiks.
Gawain 3: BAITANG NG PAG-UNLAD
C
O
PY
Ipasulat sa kahon sa kanan ng larawan ang paunang kaalaman ng mga magaaral kung ano ang kahulugan at kahalagahan ng Ekonomiks sa pang-araw-araw
na pamumuhay bilang isang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan. Makikita at
pasasagutan mo rin ang katanungang ito pagkatapos ng lahat ng gawain at babasahin
sa bahaging PAUNLARIN at PAGNILAYAN. Inaasahang makita sa gawaing ito ang
pag-unlad ng kaalaman ng mga mag-aaral sa mga paksang aralin.
EP
E

Ano
ng ekonomiks
ekonomikssasaiyong
iyong
pang-araw-araw
Anoang
angkahalagahan
kahalagahan ng
pang-araw-araw
na na
pamumuhay
bilang
isang
mag-aaral
at at
kasapi
ngng
pamilya
at lipunan?
pamumuhay
bilang
isang
mag-aaral
kasapi
pamilya,
at lipunan?
INITIAL NA KAALAMAN
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________

Matapos maorganisa ang mga paunang kaalaman ng mga mag-aaral
tungkol sa kahulugan at kahalagahan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na buhay,
ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang higit nilang maunawaan ng mas
malalim ang konsepto ng ekonomiks.
13
PAUNLARIN
C
O
Gawain 4: MIND MAPPING
PY
Matapos malaman ng mga mag-aaral ang mga paunang impormasyon

tungkol sa aralin, ngayon naman ay lilinangin ang mga kaalamang ito sa
tulong ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan nila
ng impormasyon. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan
ng mga mag-aaral ang mahahalagang ideya tungkol sa ekonomiks. Mula
sa mga inihandang gawain at teksto, inaasahang magagabayan sila upang
masagot ang katanungang kung ano ang kahulugan at kahalagahan ng
Ekonomiks sa pang-araw-araw na buhay bilang isang mag-aaral at kasapi
ng pamilya at lipunan.

Ipaayos ang ginulong pigura ng mind map. Ipasulat sa text box ng mind map ang
mga konseptong nakalahad sa talahanayan sa ibaba. Gamiting batayan sa pagbuo ang
arrows at lines.
MGA KONSEPTO
EKONOMIKS
EP
E
Walang katapusang
pangangailangan at
kagustuhan ng tao
Kakapusan sa
pinagkukunang-yaman
Mind Map ng Batayang Katotohanan sa Pag-aaral ng Ekonomiks
14
Gawain 5: TAYO NA SA CANTEEN

Sitwasyon: Si Nicole ay pumapasok sa isang pampublikong paaralan na malapit
sa kanilang bahay. Naglalakad lamang siya sa tuwing papasok at uuwi. Sa loob ng
isang linggo, binibigyan siya ng kanyang mga magulang ng Php100 na baon pambili
ng kanyang pagkain at iba pang pangangailangan. Ipasuri ang talahanayan ng mga
produktong maaaring bilhin ni Nicole sa canteen at pasagutan ang pamprosesong
tanong sa ibaba.
PY
Produkto Presyo bawat Piraso

Tubig na inumin
Php10.00
Tinapay
Php8.00
Kanin
Php10.00
Ulam
Php20.00
Php10.00
Juice
C
O
1. Kung ikaw si Nicole, ano ang mga produktong handa mong ipagpalit
upang makabili ng inuming tubig? Bakit?
2. Nagkaroon ng promo sa mga kanin at ulam (combo meals) at bumaba sa
Php25.00 ang halaga nito. Kung ikaw si Nicole, paano mo pamamahalaan

ang iyong badyet?
EP
E

Ipasulat sa kahon sa kanan ng larawan ang nalaman ng mga mag-aaral tungkol
sa kahulugan at kahalagahan ng Ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay bilang
isang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan. Nakita at nasagutan na ng mga magaaral ang katanungang ito sa bahaging ALAMIN. Ngayon ay muli nila itong sasagutan
upang maipakita ang pag-unlad ng kanilang kaalaman. Muli itong sasagutan ng mga
mag-aaral sa susunod na bahagi ng aralin, ang PAGNILAYAN.
Ano
ang
kahalagahan
ngngekonomiks
Ano
ang
kahalagahan
ekonomikssasaiyong
iyongpang-araw-araw
pang-araw-arawnanapamumuhay
pamumuhay
bilang isang mag-aaral
at
kasapi
ng
pamilya
at
lipunan?
bilang isang mag-aaral, at kasapi ng pamilya at lipunan?
REVISED NA KAALAMAN
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
15
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa kahulugan at

kahalagahan ng Ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay, maaari na silang
pumunta sa susunod na bahagi ng aralin. Ihanda sila para sa mas malalim na pagunawa sa kahulugan at kahalagahan ng Ekonomiks.
PAGNILAYAN
PY
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ng mga mag-aaral ang

mga nabuo nilang kaalaman ukol sa kahulugan at kahalagahan ng Ekonomiks.
Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay sa kahalagahan ng Ekonomiks
upang maihanda ang mga mag-aaral sa pagsasabuhay ng kanilang mga
natutuhan.
Gawain 7: PAGSULAT NG REPLEKSIYON
C
O
Magpasulat ng maikling repleksiyon tungkol sa mga natutuhan ng mga magaaral at reyalisasyon tungkol sa kahulugan at kahalagahan ng Ekonomiks sa kanilang
buhay bilang mag-aaral at bilang kasapi ng pamilya at lipunan.
RUBRIK SA PAGTATAYA NG REPLEKSIYON
NANGANGAILANGAN NG
PAGPAPABUTI
1 PUNTOS
MAHUSAY
3 PUNTOS
KATAMTAMAN
2 PUNTOS
Buod ng aralin,
paksa, o gawain
Maliwanag at
kumpleto ang
pagbuod ng
araling tinalakay
Maliwanag
subalit may
kulang sa
detalye sa
paksa o araling
tinalakay
Hindi gaanong
maliwanag at
kulang sa ilang
detalye sa
paksa o araling
tinalakay
Hindi
maliwanag at
marami ang
kulang sa mga
detalye sa
paksa o araling
tinalakay
Presentasyon ng
pagkakasulat
Lahat ng
pamantayan ay
matatagpuan
sa kabuuan ng
repleksiyon
Tatlo lamang
sa mga
pamantayan
ang
matatagpuan
sa kabuuan ng
repleksiyon
Dalawa
lamang sa mga
pamantayan
ang
matatagpuan
sa kabuuan ng
repleksiyon
Isa lamang
sa mga
pamantayan
ang
matatagpuan
sa kabuuan ng
repleksiyon
EP
E
DIMENSYON
NAPAKAHUSAY
4 PUNTOS
- Maayos ang
pagkakasunodsunod ng mga
ideya
- Hindi paligoyligoy ang
pagkakasulat
- Angkop ang mga
salitang ginamit
- Malinis ang
pagkakasulat
16
Gawain 8: SITWASYON AT APLIKASYON

Pag-isipan ang sumusunod na sitwasyon: Si Mat at Tam ay pareho mong
kaibigan. Si Mat ay isang negosyanteng nagmamay-ari ng malawak na palaisdaan
at manukan sa inyong komunidad, at si Tam ay isang sikat na basketball player at
nagmamay-ari ng isang kilalang kainan sa kaparehong komunidad. Kung may
kakayahan ang inyong pamilya na magtayo ng negosyo, ano ang maaari ninyong
itayo? Kapareho ba ng mga negosyo nina Tam at Mat o hindi?

Ipalahad ang sagot ng mga mag-aaral sa pamamagitan ng kanilang kaalaman
sa mga konsepto, kahulugan, at kahalagahan ng Ekonomiks sa pang-araw-araw na
pamumuhay bilang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan.
Organisado ang
paksa subalit
hindi maayos ang
presentasyon
Organisado ang
mga paksa at
Organisasyon
maayos ang
presentasyon
C
O
PY
RUBRIK PARA SA SITWASYON AT APLIKASYON

KRITERYA
4
3
2
1
Ang
Ang mga
Ang
pangunahing
pangunahing
Hindi lahat ng
pangunahing
Kaalaman sa kaalaman ay
kaalaman ay
pangunahing
kaalaman ay
nailahad at
nailahad subalit
Paksa
kaalaman ay
hindi nailahad at
naibigay ang
hindi wasto ang
nailahad
natalakay
kahalagahan
ilan
Hindi
masyadong
organisado
ang paksa at
presentasyon
Hindi
organisado
ang paksa at
presentasyon
EP
E

Ngayong natapos na ang lahat ng mga gawain sa araling ito ay muling
magmuni-muni ang mga mag-aaral at pag-isipan ang kanilang nalaman at naunawaan
sa aralin. Muling pasagutan ang BAITANG NG PAG-UNLAD at sa pamamagitan nito
ay ibigay ang kahulugan ng Ekonomiks at ang kahalagahan nito sa kanilang pangaraw-araw na pamumuhay bilang isang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan.
Ano ang
ng Ekonomiks
sa iyong
pang-araw-araw
nana
pamumuhay
Ano kahalagahan
ang kahalagahan
ng Ekonomiks
sa iyong
pang-araw-araw
pamumuhay
bilang isang mag-aaral
at
kasapi
ng
pamilya
at
lipunan?
bilang isang mag-aaral, kasapi ng pamilya, at lipunan?
FINAL NA KAALAMAN
.
17
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
PANIMULA
Binigyang pansin sa nakaraang aralin ang kahulugan ng ekonomiks at ang
kahalagahan nito sa pang-araw-araw na pamumuhay bilang mag-aaral at kasapi ng
pamilya at lipunan. Ngayon naman ay pag-aaralan ng mga mag-aaral ang kakapusan.
Ang kakapusan ang pangunahing dahilan kung bakit kailangang pag-aralan ang
Ekonomiks.
Mahalagang pag-aralan at maunawaan ang kakapusan sapagkat sa
pamamagitan nito ay maaaring makaisip ang tao ng mga paraan kung paano
ito epektibong mapamamahalaan. Maaari din itong maging daan upang maging
responsable ang bawat isa sa pagkuha at paggamit ng limitadong pinagkukunangyaman.
C
O
PY
Sa araling ito ay inaasahan ang mga mag-aaral na maipakita ang ugnayan

ng kakapusan sa pang-araw-araw na buhay, matukoy ang mga palatandaan ng
kakapusan, makabuo ng konklusyon na ang kakapusan ay isang suliraning panlipunan,
at makapagmungkahi ng mga paraan kung paano mapamamahalaan ang mga
suliraning dulot ng kakapusan.
ARALIN 2
EP
E
ALAMIN
ANG KAKAPUSAN
Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa kaalaman ng mga mag-aaral

tungkol sa kakapusan, paano ito mapamamahalaan, bakit ito itinuturing na
suliraning panlipunan, at kung ano ang kaugnayan nito sa pang-araw-araw na
buhay.
Gawain 1: T-CHART

Ipasuri ang mga produktong nakalista sa hanay A at B sa T-chart. Ipahambing
ang dalawang hanay at sagutan ang mga pamprosesong tanong.
HANAY A
bigas
isda
gulay
bawang
HANAY B
gasoline
ginto
nickel
tanso
18
1. Ano ang iyong napuna sa mga magkakasamang produkto sa hanay A at

hanay B?
2. Ano sa palagay mo ang dahilan kung bakit magkakasama ang mga
produkto sa iisang hanay? Ipaliwanag.
Gawain 2: PICTURE ANALYSIS
EP
E
C
O
PY
Ipasuri ang larawan at pabigyan ito ng sariling interpretasyon.
1. Ano ang nakikita mo sa larawan?

2. Ano ang ipinahihiwatig nito?
3. Bakit ito nagaganap?

upang inisyal na masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa kakapusan.
19
Gawain 3: KNOWLEDGE GAUGE

Ang gawaing ito ay susukat sa paunang kaalaman ng mga mag-aaral kung
paano maipakikita ang kaugnayan ng kakapusan sa pang-araw-araw na buhay, at
kung bakit maituturing na isang suliraning panlipunan ang kakapusan.
Bakit maituturing na isang suliraning

panlipunan ang kakapusan?
C
O
PY
INITIAL NA KAALAMAN
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
EP
E

Matapos maorganisa ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa
kakapusan, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang higit na maunawaan
ang konseptong ito.
PAUNLARIN

tulong ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan
nila ng mga impormasyon. Ang layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng
mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa kakapusan.
Ang mga inihandang gawain at teksto ay inaasahang gagabay sa mga magaaral upang masagot ang katanungan na kung ano ang kakapusan, mga
palatandaan nito at ang kaugnayan ng kakapusan sa pang-araw-araw ng
buhay.
20
Gawain 4: PRODUCTION PLAN

Ipasuri ang production plan sa ibaba. Ipaguhit ito sa graph at palagyan ng interpretasyon at kongklusyon ang punto A, F, at C.
Palay
Option
(Libong
Sako)
(Libong
Sako)
A
B
C
D
E
F
0
1
2
3
4
5
15
14
12
9
5
0
C
O
INTERPRETASYON
KONGKLUSYON
EP
E
PUNTO
PY
Mais
Gawain 5: OPEN ENDED STORY
Palagyan ng maikling katapusan ang kuwento. Ipaugnay ang kuwento sa

suliraning panlipunan na nagaganap dahilan sa kakapusan. Tingnan ang rubrik sa
ibaba at ipagamit itong batayan sa pagsusulat ng mga mag-aaral.
1. Nagkaroon ng brownout sa Barangay Madilim dahil walang mabiling gasolina
na ginagamit upang mapaandar ang mga planta ng koryente.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
21
2
Walang
kaugnayan
ang kuwento
sa kakapusan
bilang
suliraning
panlipunan.
C
O
PY
RUBRIK PARA SA OPEN ENDED STORY

10
8
6
4
Hindi naipakita
Naipakita sa Naipakita sa
Naipakita sa
sa mga detalye
mga detalye
mga detalye
mga detalye ng
ng kuwento
ng kuwento
ng kuwento
kuwento kung
kung bakit
kung bakit
kung bakit
bakit at paano
at paano
at paano
at paano
nagkakaroon
nagkakaroon
nagkakaroon nagkakaroon
ng suliraning
ng suliraning
ng suliraning ng suliraning
panlipunan
panlipunan dahil
panlipunan
panlipunan
dahil san subalit
sa kakapusan
dahil sa
dahil sa
masyadong
kakapusan
kakapusan
malawak o
subalit ang
na hindi na
kulang. Ang
nagsusuri ay
kailangan
nagsusuri nito
nangangaipa ng
ay kailangan pa
karagdagang langan pa ng
ng karagdagang
impormasyon impormasyon
impormasyon
upang ito
upang ito
upang lubos na
ay lubos na
ay lubusang
maunawaan.
maunawaan. maunawaan.
Gawain 6: CONSERVATION POSTER
EP
E
Magpagawa ng poster na nagpapakita ng konserbasyon sa mga yamang likas

at mga paraan kung paano mapapamahalaan ang kakapusan. Ipagamit ang rubrik sa
ibaba bilang pamantayan ng paggawa ng mga mag-aaral.
3
Ang nabuong poster
ay nakapagbibigay
ng kumpleto, wasto,
at mahalagang
impormasyon tungkol
sa konserbasyon ng
yamang likas at kung
paano malalabanan
ang kakapusan.
2
Ang nabuong
poster ay nakapagbibigay ng wastong
impormasyon
tungkol sa konserbasyon ng yamang
likas at kung paano
malalabanan ang
kakapusan.
Nagpakita ng
pagkamalikhain at
napakagaling na
disenyo ng poster.
Malikhain at
magaling ang
elemento ng
disenyo ng poster.
Kriterya
RUBRIK NG PAGMAMARKA
Napakagaling
Magaling
Impormatibo
Malikhain
May kakulangan
1
Ang nabuong poster
ay kulang sa impormasyon tungkol sa
konserbasyon ng
yamang likas at kung
paano malalabanan
ang kakapusan.
May kakulangan ang
elemento ng disenyo
ng poster.
22
Gawain 7. KNOWLEDGE GAUGE

Ang gawaing ito ay katulad ng Gawain 3 na may layuning mataya ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa kaugnayan ng kakapusan sa pang-araw-araw
na buhay, at kung bakit itinuturing ang kakapusan na isang suliraning panlipunan.
Ngayon ay muling pasagutan ang tanong na ito upang maipakita ang pag-unlad ng
kaalaman ng mga mag-aaral.
C
O
REVISED NA KAALAMAN
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
__________
PY


Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa epekto
ng kakapusan sa pang-araw-araw na pamumuhay ng tao, maaari na silang
pumunta sa susunod na bahagi ng aralin. Ihanda ang mga mag-aaral para sa
mas malalim na pag-unawa sa kakapusan.
EP
E
PAGNILAYAN
Sa bahaging ito ng modyul ay palalawakin at pagtitibayin ang mga nabuong

kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa kaugnayan ng kakapusan sa pang-arawaraw na pamumuhay ng tao. Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay sa
konsepto ng kakapusan upang maihanda ang mga mag-aaral sa pagsasabuhay
ng kanilang natutuhan.
Gawain 8: RESOURCE MAPPING

Pangkatang Gawain: Sa gawaing ito ay inaasahang maipakita ng pangkat ng
mag-aaral ang kondisyon ng kanilang lokal na komunidad. Gumawa ng pisikal na
mapa ng pinakamalapit na komunidad sa paaralan. Mahalagang maipakita sa mapa
ang demograpiya (populasyon), size, ang topograpiya tulad ng lupa, burol, talampas,
ilog, mga kalsada, kabahayan, gusali, negosyo, at iba pa. Matapos maiguhit ang
mapa ay magpaguhit naman ng mga simbulo, o bagay na naglalarawan sa mga lugar
sa mapa na mayroong kakapusan. Magpalagay ng legend upang maunawaan ang
inilagay na mga simbulo.
23
Layunin ng gawaing ito na magamit ng mga mag-aaral ang kanilang kaalaman

sa pagsusuri ng mga pinagkukunang-yaman ng kanilang lokal na komunidad tulad
ng yamang likas, yamang tao, at yamang kapital. Ipagamit ang rubrik sa ibaba na
batayan sa pagsasagawa ng gawain.
PY
C
O
4
Naipakita sa
mga detalye
ng mapa ang
mahahalagang
impormasyon
tungkol sa
paksa at
nakapagpapataas ito sa
pagkakaunawa
ng mga
nagsusuri nito.
RUBRIK SA RESOURCE MAPPING

3
2
1
0
Hindi naipakita Walang
Naipakita sa
Naipakita sa
mga detalye
mga detalye ng sa mga detalye mapa na
nagawa.
ng mapa ang
mapa ang mga ng mapa ang
mahahalagang
mahahalagang
impormasyon
impormasyon
impormasyon
tungkol sa
tungkol sa
tungkol sa
paksa subalit
paksa o
paksa subalit
masyadong
wala itong
ang nagsusuri
malawak o
kaugnayan sa
ay nangangaila- kulang. Ang
paksa.
ngan pa ng
nagsusuri nito
impormasyon
ay kailangan pa
upang ito
ng karagdagang
ay lubos na
impormasyon
maunawaan.
upang lubos na
maunawaan.
komunidad?
1. Ano ang mga palatandaan ng kakapusan na naitala mo sa iyong napiling

2. Bakit nararanasan ang kakapusan sa komunidad na napili mo? Ano ang
EP
E
epekto nito?
3. Paano nakaaapekto sa iyo bilang mag-aaral ang kasalukuyang kondisyon

ng komunidad na iyong iginuhit?
Gawain 9: GAUGE POD
Ngayon ay muling sasagutan ng mga mag-aaral ang tanong tungkol sa paraan

kung paano maipakikita ang kaugnayan ng kakapusan sa pang-araw-araw na buhay,
at kung bakit itinuturing ang kakapusan na isang suliraning panlipunan. Inaasahan
sa bahaging ito na wasto ang mga kasagutan ng mga mag-aaral at handa na nilang
isabuhay ito.

FINAL NA KAALAMAN
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
_____
24
PANIMULA
Sa nakaraang aralin, tinalakay ang kahulugan ng kakapusan at kung paano
ito nakaaapekto sa pang-araw-araw na pamumuhay bilang mag-aaral at kasapi ng
pamilya at lipunan. Ang kakapusan ay umiiral dahilan sa limitado ang pinagkukunangyaman at walang katapusan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao. Kaya
mahalaga ang matalinong pagdedesisyon sapagkat hindi lahat ng nais at gusto ng tao
ay maaaring makamit.
PY
Samantala, pag-aaralan sa araling ito ang mga konsepto ng pangangailangan

(needs) at kagustuhan (wants). Inaasahan na masusuri at matataya ng mga magaaral ang sariling mga pamantayan sa pagbuo ng matalinong desisyon tungkol sa
kanilang mga kagustuhan at pangangailangan.
C
O
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan ang mga mag-aaral na makapagsusuri

sa kaibahan ng pangangailangan at kagustuhan bilang batayan sa pagbuo ng
matalinong pagdedesisyon, maipakikita ang ugnayan ng personal na kagustuhan
at pangangailangan sa suliranin ng kakapusan, makapagsusuri sa herarkiya ng
pangangailangan, makabubuo ng sariling pamantayan sa pagpili ng pangangailangan
batay sa herarkiya ng pangangailangan, at makapagsusuri sa mga salik na
nakakaimpluwensiya sa pangangailangan at kagustuhan.
ARALIN 3:
PANGANGAILANGAN AT KAGUSTUHAN
EP
E
ALAMIN
Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa paunang kaalaman ng

mga mag-aaral tungkol sa pangangailangan at kagustuhan at kung paano
makatutulong ang kaalaman sa mga konseptong ito sa pagbuo ng matalinong
pagdedesisyon.
Gawain 1: ILISTA NATIN

Magpalista ng sampung bagay na mahalaga sa kanila bilang isang magaaral. Ipasulat ito ng sunod-sunod ayon sa kahalagahan. Ipatala ang sagot sa kahong
katulad ng nasa ibaba.
Sampung bagay na mahalaga sa akin bilang isang mag-aaral.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
___________________________
25
1. Anong bagay ang pinakamahalaga para sa iyo? Bakit?

2. Ano ang mga naging batayan mo sa ginawang listahan?
3. Pareho ba ang pagkakasunod-sunod ng iyong listahan sa listahan
ng iyong kamag-aral? Kung hindi, ano sa palagay mo ang dahilan ng
pagkakaiba ng mga ito?
Gawain 2: WHY OH WHY
PY
Ipasuri ang bawat aytem sa una at ikalawang kolum sa ibaba. Pagpapasyahan

ng mga mag-aaral kung ano ang pipiliin nila sa option A at B. Ipasulat sa ikatlong
kolum ang kanilang desisyon.
Option B
Tatawag sa telepono
2. Maglalakad sa pagpasok sa paaralan

3. Kakain ng kanin
Sasakay sa pagpasok sa
paaralan
Kakain ng tinapay
4. Supot na plastic
Supot na papel
5. Gagamit ng lapis
Gagamit ng ballpen
Dahilan
C
O
Option A
1. Magte-text
EP
E
1. Ano-ano ang naging batayan mo sa ginawang pagpili?

2. Maaari bang magbago ang iyong desisyon sa hinaharap? Bakit?
3. Magkapareho ba ang iyong sagot sa iyong mga kamag-aral? Ano sa
palagay mo ang dahilan ng pagkakaiba o pagkakatulad nito?

upang inisyal na masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa pangangailangan
at kagustuhan.
Gawain 3: CROSSROADS
Pasagutan ang tanong na nasa loob ng kahon. Ipasulat ang sagot ng mga
mag-aaral sa kahon ng INITIAL na kaalaman.
Paano makatutulong ang kaalaman sa konsepto ng pangangailangan at

kagustuhan sa pagbuo ng matalinong pagdedesisyon?
26
PY
INITIAL NA KAALAMAN
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
PAUNLARIN
C
O

tungkol sa pangangailangan at kagustuhan, ihanda sila para sa susunod na
bahagi ng aralin upang higit nilang maunawaan na ng mas malalim ang konsepto
ng pangangailangan at kagustuhan.
EP
E

tungkol sa paksang-aralin, ngayon naman ay lilinangin ang mga kaalamang
ito sa tulong ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging
batayan nila ng impormasyon. Ang layunin ng bahaging ito ay matutuhan
ng mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa
pangangailangan at kagustuhan. Mula sa mga inihandang gawain at teksto,
inaasahang magagabayan sila upang masagot kung ano ang pagkakaiba
ng pangangailangan at kagustuhan, at kung ano ang kaugnayan nito sa
suliranin ng kakapusan.
Gawain 4: KAILANGAN O KAGUSTUHAN

Ipasulat ang salitang GUSTO ko/kong/ng o KAILANGAN ko/kong/ng sa bawat
aytem.
1. _________ pumunta sa party.
2. _________ kumain ng prutas at gulay upang manatiling malakas ang
aking katawan.
3. _________ magbukas ng savings account sa isang matatag na bangko
para sa aking kinabukasan .
4. _________ lumipat sa magandang bahay na may aircon.
5. _________ uminom ng tubig pagkatapos kumain.
27
6. _________ mamahaling relo.

7. _________ telebisyon.
8. _________ kumain ng pizza pie.
9. _________ maglaro ng video game.
10. _________ magsuot ng maayos na damit.
Ano ang pagkakaiba ng pangangailangan at kagustuhan?
Kailan nagiging pangangailangan ang isang kagustuhan? Bakit?
Ano ang pagkakaiba ng iyong sagot at ng iyong kamag-aral?
Maaari bang maging kagustuhan ang isang pangangailangan? Patunayan.
PY
1.
2.
3.
4.
Gawain 5: BAITANG-BAITANG
EP
E
C
O
Ipasulat sa bawat baitang ng pyramid sa ibaba ang mga batayan ng

pangangailangan ng tao batay sa teorya ni Abraham Harold Maslow. Palagyan din
ang mga ito ng mga halimbawa. Sa ikalimang baitang ay ipalagay ang pangalan ng
kilalang tao sa komunidad na sa palagay ng mga mag-aaral ay nakaabot sa antas na
ito.
1. Ano ang mga pangangailangan ng tao ayon kay Abraham Maslow?

2. Puwede bang makarating ang tao sa ikalawa, ikatlo hanggang sa
ikalimang baitang na hindi dumadaan sa una? Bakit?
3. Paano mo mararating ang pinakamataas na baitang? Ano ang dapat
mong gawin upang marating ito?
28
Gawain 6: PASS MUNA

Sitwasyon: Ipagpalagay na miyembro ka ng isang pamilyang binubuo ng limang miyembro. Nasa ibaba ang listahan ng mga dapat pagkagastusan at maaari
ninyong ikonsumo sa buwang ito. Ang iyong tatay lang ang may trabaho at may kabuuang kita na Php10,000 sa isang buwan.
Palagyan ng tsek (/) ang dapat pagkagastusan, at (x) kung hindi. Ipasulat ang
dahilan kung bakit (x) ang sagot ng mga mag-aaral.
MAAARING PAGKAGASTUSAN
C
O
PY
______1. koryente
______2. tubig
______3. pagbili ng paboritong junk food
______4. video game
______5. upa sa bahay
_____ 6. pamamasyal at pagbisita sa mga kaibigan
______7. pagkain ng pamilya
______8. panonood ng paborito mong palabas sa sinehan
______9. pamasahe at baon mo, ni tatay, kuya, at ate
_____10. cable/internet
HALAGA BAWAT
BUWAN
Php1,000
Php500
Php150
Php100
Php2,500
Php500
Php5,000
Php180
Php2,200
Php900
Mga dahilan kung bakit (x) ang sagot.
EP
E
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
1. Sa iyong ginawang pagdedesisyon, magkano ang kabuuang halaga na
maaari mong magastos o matipid?

2. Ano-ano ang naging batayan mo sa pagdedesisyon? Bakit?
3. Bilang mag-aaral, paano mo maiuugnay ang personal mong kagustuhan
at pangangailangan sa suliranin ng kakapusan.
Gawain 7: ANG AKING PAMANTAYAN SA PAGPILI NG PANGANGAILANGAN

Magpabuo ng sariling pamantayan sa pagpili ng mga pangangailangan batay
sa mga herarkiya ng pangangailangan. Ipalahad ang personal na pamantayan sa
pamamagitan ng isang sanaysay. Ipasulat din kung paano nila makakamit ang kaganapan ng kanilang pagkatao.
1. Paano mo maisasakatuparan ang iyong pamantayan?
2. Sa iyong palagay, nasaan ka sa mga baitang na ito? Bakit?
29
Matapos ang lahat ng mga gawain sa LINANGIN, ipaayos ang paunang
kaalaman sa kahulugan ng pangangailangan at kagustuhan at ang kaugnayan nito
sa kanilang buhay bilang mag-aaral. Pasagutan muli ang tanong sa box sa ibaba.
Ipasulat ang kanilang sagot sa kahon ng REVISED.
PY

EP
E
PAGNILAYAN
C
O
REVISED NA KAALAMAN
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ang mga nabuong kaalaman

ng mga mag-aaral ukol sa pangangailangan at kagustuhan. Kinakailangan ang
mas malalim na pagtalakay sa pangangailangan at kagustuhan upang maihanda
ang mga mag-aaral sa paglalapat o pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.
Gawain 9: ANG BAYAN KO

Magpagawa ng obserbasyon sa kanilang lokal na komunidad ang mga magaaral at patingnan kung ano-ano ang magagandang katangian nito. Magpagawa ng
editoryal na nagpapakita ng katangian ng komunidad, kasalukuyang kondisyon at
kung ano-ano ang pangangailangan nito batay sa komposisyon ng populasyon.
30
RUBRIK PARA SA ANG BAYAN KO

4
Ang nabuong
editoryal ay
nakapagbigay
ng wasto at
napakahalagang
IMPORMATIBO impormasyon
tungkol sa
katangian at
kasalukuyang
kondisyon ng
komunidad.
Napakagaling ng Magaling ang

pagkakagawa ng pagkakagawa ng
editoryal.
editoryal.
Ang nabuong
editoryal ay
nagpakita ng
makatotohanang
pangyayari tungkol sa katangian
at kasalukuyang
kondisyon ng
komunidad na
sinuri.
Ang nabuong
editoryal ay nagpakita ng pangyayari tungkol
sa katangian at
kasalukuyang
kondisyon ng
komunidad na
sinuri.
EP
E
KATOTOHANAN
Ang nabuong
editoryal ay
nakapagbigay ng
wastong impormasyon tungkol
sa katangian at
kasalukuyang
kondisyon ng
komunidad.
Ang nabuong
editoryal ay
kulang sa
kailangang
impormasyon
tungkol sa
katangian at
kasalukuyang
kondisyon ng
komunidad.
Ang nabuong
editoryal ay
hindi organisado
at kulang sa
kailangang
impormasyon
tungkol sa
katangian at
kasalukuyang
kondisyon ng
komunidad.
May kakulangan ang

pagkakagawa
ng editoryal.
Hindi maayos
ang pagkakagawa ng editoryal.
Ang ilang bahagi

ng nabuong
editoryal ay
nagpakita
ng hindi
makatotohanang
pangyayari
tungkol sa
katangian at
kasalukuyang
kondisyon ng
komunidad na
sinuri.
Marami sa
mga bahagi ng
nabuong editoryal
ay nagpakita
ng hindi
makatotohanang
pangyayari
tungkol sa
katangian at
kasalukuyang
kondisyon ng
komunidad na
sinuri
C
O
MALIKHAIN
PY
KRITERYA
1. Ano-ano ang mga katangian ng iyong lokal na komunidad? Bakit?

2. Sa iyong palagay, ano ang maaari pang gawin upang lubos na
mapakinabangan ang magagandang katangian ng iyong lokal na
komunidad?
Gawain 10: PARA SA KINABUKASAN

Magpagawa ng isang open letter tungkol sa mga pangangailangan at kagustuhan ng iyong lokal na komunidad. Isulat ang Para sa kinabukasan at sa aking bayan
_________________ bilang panimula ng iyong open letter. Isulat sa pamuhatang
bahagi ng liham kung para kanino ang open letter na iyong ginawa.
31

Matapos ang mga pagwawasto, pasagutan ang ikatlong bahagi ng CROSSROADS sa ibaba. Sa gawaing ito ay dapat na maipahayag na ng mga mag-aaral ang
kanilang pagkakaunawa sa kanilang mga pinag-aralan. Inaasahan sa bahaging ito na
alam na ng mga mag-aaral ang kahalagahan ng pangangailagan at kagustuhan bilang
batayan ng matalino at maunlad na pamumuhay. Ipasulat ang kanilang sagot sa box
ng FINAL.
C
O
PY

EP
E
FINAL NA KAALAMAN
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
32
PANIMULA
Isang katotohanan na dapat nating tanggapin na walang hanggan ang kagustuhan
at pangangailangan ng tao sa harap ng kakapusan ng mga pinagkukunang-yaman. Isa
ito sa mga pangunahing dahilan kung bakit pinag-aaralan natin ngayon ang Ekonomiks.
Ang mekanismo ng pamamahagi ng mga pinagkukunang-yaman, produkto, at serbisyo ay
tinatawag na alokasyon.

Kailangang isaalang-alang natin ang paggamit at paglinang ng lahat ng
pinagkukunang-yaman ng bansa upang makamit ng tao ang pinakamataas na antas
ng kasiyahan at kapakinabangan mula rito. Nararapat na ito ay bigyang-pansin dahil sa
katotohanang may kakapusan ang mga pinagkukunang-yaman.
C
O
PY

Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan ang mga mag-aaral na makapagsusuri sa
kaugnayan ng alokasyon sa kakapusan, pangangailangan, at kagustuhan, mapahahalagahan
ang paggawa ng tamang desisyon upang matugunan ang pangangailangan, at
makapagsusuri ng mekanismo ng alokasyon sa ibat ibang sistemang pang-ekonomiya
bilang sagot sa kakapusan.
ARALIN 4:
ALOKASYON
ALAMIN
EP
E
Ang mga gawain sa bahaging ito ay lilinang sa kaalaman ng mga mag-aaral

tungkol sa alokasyon at kung bakit kailangan ng mekanismo sa alokasyon ng
pinagkukunang-yaman sa ilalim ng ibat ibang sistemang pang-ekonomiya.
Gawain 1: FOUR PICS ONE WORD

Ipasuri ang apat na larawan upang mabuo ang hinahanap na salita.
33
1. Alin sa mga larawan ang nagturo sa iyo sa tamang sagot?
2. Sa iyong palagay, ano ang ibig sabihin ng salitang nabuo?
Gawain 2: SISTEMA IKAMO?
Papiliin ang mga mag-aaral sa mga hanay ng salita sa ibaba na angkop sa
bawat larawan. Ipasulat ito sa kahon sa ilalim ng bawat larawan.
Tradisyonal na ekonomiya
Mixed economy
C
O
PY
Command economy
Market economy
EP
E

Sa susunod na bahagi ay sasagutan ng mga mag-aaral ang entrance at exit
slip upang inisyal na masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa alokasyon.
1. Ano ang iyong naging batayan sa pagpili ng sagot?
2. Sa iyong palagay, ano ang ibig sabihin ng sistemang pang-ekonomiya?
34
Gawain 3: ENTRANCE AT EXIT SLIP

Papunan ng matapat na sagot ang dalawang kahon sa ilalim ng entrance slip.
Ang exit slip ay sasagutan lamang pagkatapos ng aralin.
ENTRANCE SLIP
Ang alam ko tungkol sa alokasyon
ay ...
EXIT SLIP
PY
Ang natutuhan ko tungkol sa

alokasyon ay ...
C
O
Ang palagay ko tungkol sa

alokasyon ay ...
EP
E

tungkol sa alokasyon, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang higit
nilang maunawaan na ng mas malalim ang konsepto nito.
PAUNLARIN
Matapos malaman ang mga paunang impormasyon tungkol sa aralin, ngayon

naman ay lilinangin ang mga kaalamang ito sa tulong ng mga teksto at mga
gawain na inihanda upang maging batayan ng impormasyon ng mga magaaral. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng mga magaaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa alokasyon. Inaasahan
na magagabayan ang mga mag-aaral ng mga inihandang gawain at teksto
upang masagot ang katanungan kung bakit kailangan ng mekanismo ng
alokasyon ng pinagkukunang-yaman sa ilalim ng ibat ibang sistemang
pang-ekonomiya?

35
Gawain 4: TANONG AT SAGOT

Papunan ang kahon sa kaliwa ng apat na pangunahing katanungang
pang-ekonomiko batay sa mga ibinigay na halimbawa sa kanang bahagi nito.
Palay, mais, kotse, o computer
Tradisyonal na paraan o paggamit ng

teknolohiya
Mamamayan sa loob o labas ng bansa
500 kilo ng bigas o 200 metrong tela
C
O
Gawain 5: DATA RETRIEVAL CHART
PY
Magpasaliksik ukol sa mga bansang sumailalim sa mga sistemang pang-ekonomiya na nasa kaliwang bahagi ng tsart. Magpabigay ng tatlo hanggang limang
bansa at isulat ito sa kanang bahagi ng tsart.
Tradisyunal na ekonomiya
EP
E
Market economy
MGA BANSA
SISTEMANG PANG-EKONOMIYA
Command economy
Mixed economy
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa alokasyon,

maaari na silang magpatuloy sa susunod na bahagi ng aralin. Ihanda sila para sa
mas malalim na pag-unawa sa konseptong ito.
PAGNILAYAN
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ang mga nabuong

kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa alokasyon. Kinakailangan ang mas malalim
na pagtalakay sa konsepto ng alokasyon upang maihanda sila sa pagsasabuhay
ng kanilang mga natutuhan.
36
Gawain 6: REPLEKSIYON

Ngayon ay maaari nang itala ng mga mag-aaral ang lahat ng impormasyon
na kanilang natutuhan sa aralin. Ipalagay o ipasulat sa isang buong papel at ipaipon
sa kanilang portfolio ang naging kasagutan para mabasa ng guro at mabigyan ng
grado.
PY
ANG AKING NATUTUHAN SA ARALIN
Gawain 7: DIALOGUE BOX
C
O
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
EP
E
Papunan ng tamang sagot ang usapan ng dalawang tauhan sa bawat kahon.
Paano mo ilalarawan
ang market
economy?
Ano ba ang katangian

ng tradisyonal na
ekonomiya?
37
Sa command
economy, sino ang
nagpaplano ng
ekonomiya?
C
O
PY
Bakit kaya ito tinawag

na mixed economy?
Batay sa usapan ng mga tauhan sa itaas, anong sistemang pang-ekonomiya

ang umiiral sa Pilipinas?
2. Kung ikaw ay bibigyan ng pagkakataong pumili ng sistemang pangekonomiya na paiiralin sa ating bansa, anong sistema ang iyong pipiliin?
Bakit?
EP
E
1.
Gawain 8: ENTRANCE AT EXIT SLIP

Papunan ng matapat na sagot ang exit slip. Sa pagkakataong ito ay inaasahang
masasagot na nang wasto ng mga mag-aaral ang gawain.
ENTRANCE SLIP
Ang alam ko tungkol sa alokasyon

ay...
EXIT SLIP
Ang aking natutuhan tungkol sa
alokasyon ay...
Ang palagay ko tungkol sa

alokasyon ay...
38
PANIMULA
Sa araling ito ay mauunawaan ng mga mag-aaral ang konsepto ng pagkonsumo.
Inaasahang masusuri at matataya nila ang kanilang mga pamantayan sa pagbuo ng
matalinong desisyon tungo sa pagiging matalinong konsyumer.
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan ang mga mag-aaral na
makapagpaliliwanag ng konsepto ng pagkonsumo, makapagsusuri ng mga salik
na nakaaapekto sa pagkonsumo, makapagpapamalas ng talino sa pagkonsumo sa
pamamagitan ng paggamit ng pamantayan sa pamimili, makapagtatanggol ng mga
karapatan, at magagampanan ang mga tungkulin bilang isang mamimili.
PY
ARALIN 5:
PAGKONSUMO
C
O
ALAMIN
Ang mga gawain sa bahaging ito ay lilinang sa kaalaman ng mga magaaral tungkol sa alokasyon at kung bakit mahalagang maitaguyod ang mga
karapatan at magampanan ang katungkulan ng bawat konsyumer tungo sa
isang matatag na ekonomiya.
Gawain 1: PAGBILHAN PO!
EP
E
Ipasuri sa mga mag-aaral ang sitwasyon at pasagutan ang pamprosesong

tanong. Ipagpalagay na mayroon kang Php500.00 at may pagkakataon kang bumili
ng ibat ibang pagkain. Alin sa mga pagkain sa ibaba ang iyong bibilhin?
39
Pamprosesong mga Tanong:

1. Ano-anong mga pagkain ang iyong bibilhin?
2. Ano ang iyong naging batayan sa pinili mong pagkain?
Sa susunod na bahagi ay sasagutan mo ang isang dayagram upang
inisyal na masukat ang iyong nalalaman tungkol sa pagkonsumo.
Gawain 2: WQF DIAGRAM
C
O
PY

Pabigyang-pansin ang paksa sa pagbuo ng WQF Diagram. Ipatala sa kahon
ng W (words) ang mga salitang may kaugnayan sa pagkonsumo. Sa kahon ng Q
(questions), bumuo ng tatlo hanggang limang tanong na nais masagot ng mga magaaral tungkol sa pagkonsumo. Sa bilog na F (facts), ipasulat ang kanilang mga bagong
natutuhan tungkol sa paksa. Sasagutan lamang ang bahaging F (facts) pagkatapos ng
aralin. Lahat ng kasagutan ay tatanggapin at hayaang magbigay ng sariling kaalaman
ang mga mag-aaral tungkol sa paksa. Iwawasto ang mga kasagutan ng mga magaaral sa huling bahagi ng aralin, ang PAGNILAYAN.
PAGKONSUMO
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
EP
E
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
__

Matapos maisaayos ang mga paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol
sa pagkonsumo, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang higit nilang
maunawaan ang konsepto ng pagkonsumo.
40
PAUNLARIN
C
O
PY

tulong ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan ng
mga mag-aaral ng impormasyon. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging
ito ay matutuhan ng mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto
tungkol sa pagkonsumo. Inaasahang magagabayan sila ng mga inihandang
gawain at teksto sa pagsagot kung bakit mahalagang maitaguyod ang mga
karapatan at magampanan ang katungkulan ng bawat konsyumer tungo sa
isang matatag na ekonomiya.

Ngayon ay muling pasasagutan ang WQF Diagram. Ipatala sa kahong W
(words) ang mga salitang may kaugnayan sa pagkonsumo. Sa kahong Q (questions)
ay muling pabuuin ng tatlo hanggang limang tanong ang mga mag-aaral na nais nilang
masagot tungkol sa pagkonsumo. Sa bilog na F (facts) ipasulat ang kanilang mga
bagong natutuhan tungkol sa paksa.
EP
E
PAGKONSUMO
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
__
41
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa pagkonsumo,

maaari na silang pumunta sa susunod na bahagi ng aralin. Ihanda ang mga
mag-aaral para sa mas malalim na pag-unawa ng konseptong ito.
PAGNILAYAN
C
O
Gawain 4: MATALINO AKONG KONSYUMER
PY
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ng mga mag-aaral

ang nabuo nilang kaalaman ukol sa pagkonsumo. Kinakailangan ang mas
malalim na pagtalakay sa pagkonsumo upang maihanda ang mga mag-aaral sa
pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.

Ngayong alam na ng mga mag-aaral ang mga katangian ng isang matalinong
konsyumer, ipasuri naman ang kanilang sarili bilang isang konsyumer. Mahalagang
pasagutan ang tsart ng buong katapatan upang magsilbi itong gabay sa pagpapaunlad ng kanilang katangian bilang konsyumer. Pamarkahan ang kanilang sarili bilang
mamimili. Palagyan ng tsek ( / ) ang bawat pamilang:
1 napakatalino
3 di-gaanong matalino
2 matalino
4 mahina
EP
E
1. Madaling maniwala sa anunsiyo

2. Mapagmasid
3. Alam kung ano ang gagawin sa oras na makabili ng

depektibong produkto
4. Mahilig tumawad
5. Matipid
6. Alam ang karapatan at pananagutan
7. May listahan ng bibilhin
8. Mabilis magdesisyon
9. Sumusunod sa badyet
10. Mahilig sa mura ngunit de kalidad na bilihin
Halaw mula sa Department of Education, Culture and Sports (DECS). (n.d.) Project EASE: araling panlipunan. DECS. Pasig City
42
1. Kung may mga sagot kang 3 at 4 sa tsart sa bawat isang katangian, anoano ang mga dapat mong gawin upang mabago ang mga katangiang ito?
2. Kung may mga sagot kang 1 at 2 sa tsart, ano ang epekto sa iyo ng mga
katangian mong iyon? Bakit?
Gawain 5: LIGHTS, CAMERA, ACTION!
Magpagawa ng dula-dulaan na magpapakita ng sumusunod na tema:
(Maaaring ang gawaing ito ay pauna nang ibinigay ng guro upang mapaghandaan
ang dula-dulaan).
PY
Unang Pangkat
Katangian ng Matalinong Mamimili
Ikalawang Pangkat Mga Karapatan ng Mamimili
Ikatlong Pangkat
Mga Tungkulin ng Mamimili
Presentation
(Pagpapalabas)
Characters
(Paksa)
Relevance
(Kaangkupan)
5 puntos
(pinakamataas)
Nagpapakita ng pagkamalikhain
5 puntos
(pinakamataas)
Makatotohanang pagganap
5 puntos
(pinakamataas)
May kaisahan at organisado ang diwa
5 puntos
(pinakamataas)
Maaaring gamitin ang sitwasyon sa pangaraw-araw na pamumuhay.
5 puntos
(pinakamataas)
EP
E
(Tauhan)
Theme
Maayos at malinaw ang pagkakasunodsunod ng mga ideya
Iskrip
C
O
Gagamitin ang rubrik sa ibaba sa pagbibigay ng marka sa dula-dulaan:
Para sa unang pangkat:
1. Ano-anong katangian ng matalinong konsyumer ang ipinakita ng unang
pangkat?
2. Bakit kailangang magtanong-tanong muna ng presyo at lugar kung saan
dapat mamili ng mga produkto o serbisyo?
Para sa ikalawang pangkat:
1. Ano-anong karapatan ng mga konsyumer ang ipinakita ng ikalawang
pangkat?
2. Bakit kailangang malaman natin ang ating mga karapatan bilang mga
konsyumer?
3. Ano sa tingin mo ang karapatan ng konsyumer ang madalas na hindi
napapahalagahan? Magbigay ng mga sitwasyon.
43
Para sa ikatlong pangkat:

Ano-ano ang tungkulin ng konsyumer na ipinakita ng pangatlong pangkat?

Ano-ano ang kahalagahan ng paghingi ng resibo sa mga produkto at
serbisyong binili?
Bakit kailangang umiwas sa pagbili ng mga produktong kulang ang etiketa na
nakasulat sa pakete, halimbawa manufacturer, expiry date, at ingredients?
Gawain 6: KARAPATAN MO, IPAGLABAN MO!

Sitwasyon: Ipagpalagay na ikaw ay nakabili o nakagamit ng produkto o serbisyo
na binabanggit sa ibaba.
PY
Magpagawa sa mga mag-aaral ng kaukulang letter of complaint na ipararating

sa kinauukulang ahensiya ng pamahalaan. Papiliin lang ang mga mag-aaral ng isang
sitwasyon.
Gawain 7: BABALIK KA RIN
C
O
1. Depektibong cellphone
2. Lipstick na naging sanhi ng pamamaga ng iyong labi
3. Double dead na karne ng baboy
4. Maling timbang ng asukal
5. Serbisyong hair rebonding na naging sanhi ng pagkasunog ng iyong buhok
EP
E

Ngayon ay maaari nang balikan ang unang gawain sa aralin upang maitala
ang lahat ng bagay at impormasyon na kanilang natutuhan. Ipalagay o ipasulat ito sa
isang buong papel at ipaipon sa kanilang portfolio ang naging kasagutan para mabigyan ng grado.
Mga paksang
malinaw na
natutuhan
Mga paksang
kailangan pa ng
karagdagang
paliwanag
44
PANIMULA
Sa ating pang-araw-araw na buhay, kaakibat ng ating pagkonsumo ay ang
produksiyon upang matugunan ang ating mga pangangailangan at kagustuhan.
Ngunit, naitanong mo na ba sa iyong sarili kung papaano nabuo ang mga produkto at
serbisyo? Ano ang mga sangkap na kinakailangan upang ito ay mabuo?
Upang masagot ang katanungan sa itaas, tatalakayin sa aralin na ito ang mga
salik ng produksiyon at implikasyon nito sa iyong pang-araw-araw na pamumuhay.
Ang proseso sa paglikha ng mga produkto at serbisyo ay tinatawag na produksiyon.
PY
Sa pagtahak sa landas ng kaalaman, ang mga mag-aaral ay haharap sa mga

tekstong magbibigay-kabatiran at mapanghamong gawain na pupukaw sa kanilang
interes.
C
O
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan ang mga mag-aaral na makapagpapaliwanag sa kahulugan ng produksiyon at mapahahalagahan ang mga salik at implikasyon
nito sa pang-araw-araw na pamumuhay.
ARALIN 6:
PRODUKSIYON
ALAMIN
EP
E

tungkol sa produksiyon at kung gaano kahalaga ang produksiyon at mga salik
nito sa pang- araw- araw na pamumuhay.
Gawain 1: INPUT OUTPUT
1.
Output
11
Input
Ipasulat sa loob ng kahon ng input ang mga bagay na kailangan upang mabuo
ang produktong makikita sa output.
2.
3.
4.
5.
45
1.
Output
Input
21
2.
3.
4.
2.
4.
5.
C
O
3.
PY
1.
Output
321
Input
5.
EP
E
1. Nahirapan ka ba sa pag-iisip ng mga input o sangkap na kailangan para sa

output? Bakit?
2. Sa iyong palagay, ano ang ugnayan ng mga sangkap na nasa kahon ng
input at ang larawan na nasa kahon ng output?
3. Ano ang katawagan sa proseso na nag-uugnay sa kahon ng input at sa
kahon ng output?
Gawin 2: TRAIN MAP

Ipaayos ang mga larawan ayon sa pagkakasunod-sunod ng pagkakabuo ng
produkto. Ipalagay ang bilang ng larawan sa mga kahon sa ibaba.
1
.
2
.
46
4
.
PY
3
.

C
O
1. Sa iyong palagay, paano nagkakaugnay-ugnay ang mga larawan?

2. Ano ang naging batayan mo sa pagsasaayos ng larawan?
3. Ano ang tawag sa prosesong naganap mula sa una hanggang sa ikaapat
na larawan?
EP
E

upang inisyal na masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa produksiyon.
Gawain 3: IRF Chart
Ipasagot ang IRF chart. Ipasulat sa hanay ng Iinitial ang kasagutan sa tanong
na Ano ang produksiyon? Ano-ano ang salik nito at ang implikasyon nito sa pangaraw-araw na pamumuhay? Ang dalawang natitirang hanay ay pasasagutan sa mga
susunod na bahagi ng pag-aaral sa paksa.
IRF Chart
I- nitial Answer
R- evised Answer
F- inal Answer

Matapos maorganisa ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol
sa produksiyon, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang higit nilang
maunawaan ang konsepto ng produksiyon.
47
PAUNLARIN
Gawain 4: CONCEPT MAPPING
C
O
PY
Matapos malaman ng mga mag-aaral ang paunang impormasyon tungkol

sa aralin, ngayon naman ay lilinangin ang mga kaalamang ito sa tulong
ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan nila ng
impormasyon. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng
mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa produksiyon.
Mula sa mga inihandang gawain at teksto, inaasahang magagabayan sila
upang masagot kung gaano kahalaga ang produksiyon at mga salik nito sa
pang-araw-araw na pamumuhay. Halinat umpisahan sa pamamagitan ng
gawain na nasa ibaba.
Ano ang kahalagahan

ng produksiyon at ng
mga salik nito sa ating
pang-araw-araw na
pamumuhay?
EP
E

Papunan ng angkop na salik ng produksiyon ang concept map. Ipasulat sa
loob ng bilog ang kahalagahan ng bawat isa sa proseso ng produksiyon. Ipasagot ang
tanong na nasa kahon.
1. Ano-ano ang salik ng produksiyon? Ipaliwanag ang ginagampanan ng
bawat salik sa proseso ng produksiyon.
2. Sa iyong palagay, alin sa sumusunod na salik ang pinakamahalaga sa
proseso ng produksyon? Pangatwiranan.
48
Gawain 5: IKOT-NAWAIN
siyon.
Ipasuri ang dayagram sa ibaba na nagpapakita ng paikot na daloy ng produk-
Input
Proseso
PY
Output
C
O
Mga Kabayaran
sa Salik
Produksiyon
Mga Kabayaran
sang
Salik
ng Produksiyon
Upa, sahod,
interes,
at
kita
Upa, sahod, interes, at kita
1. Ano ang inilalarawan ng dayagram?

2. Batay sa dayagram, paano nauugnay ang input sa output? Ipaliwanag.
3. Bilang mag-aaral, ano ang kahalagahan ng dayagram sa iyong pang-arawaraw na buhay?
EP
E
Gawain 6: S P G (SANGKAP sa PRODUKSYON i- GRUPO)

Ipalista ang mga bagay na ginamit sa paggawa ng sumusunod na produkto.
Ipauri din ang sumusunod kung ang salik ay lupa, lakas-paggawa, kapital, o entrepreneurship. Ipagamit ang talahanayan sa ibaba sa pagsagot.
Produkto
Mga ginamit sa pagbuo

ng produkto
Klasipikasyon ng salik
ng produksiyon
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
49
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
PY
Pinagkunan:https://www.google.com.ph/search?q=cell+phone&biw=1024&bih=499&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=BQJqVPTY
N4StmgXj94Iw&sqi=2&ved=0CAYQ_AUoAQ#facrc=_&imgdii=_&imgrc=0eFP9LFHnGWyNM%253A%3Bq0ofBtC7yOKtFM%3Bhttp%
253A%252F%252Fs.tmocache.com%252Fcontent%252Fdam%252Ftmo%252Fen-p%252Fcell-phones%252Fapple-iphone-5s%252
Fsilver%252Fstills%252Fcarousel-apple-iphone-5s-silver-380x380-1.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.t-mobile.com%252Fcellphone-deals.html%3B380%3B380 Retrieved on July 2, 2014
http://images.clipartpanda.com/variety-clipart-variety_of_candies_in_brightly_colored_wrappers_0071-0909-1914-0625_SMU.jpg
http://www.tummydiary.com/random-posts/happy-national-breakfast-day-heres-our-fave-pinoy-breakfast/: Retrieved on July 2, 2014
Gawain 7: IRF CHART
C
O
1. Ano ano ang naging batayan mo sa klasipikasyon ng ibat ibang sangkap na

ginagamit sa produksiyon?
2. Ipaliwanag ang bahaging ginagampanan ng ibat ibang salik ng produksiyon
sa pagbuo ng produkto at serbisyo.
EP
E

Sa pagkakataong ito, ipasagot na sa mga mag-aaral ang IRF Chart. Kung
natatandaan ay ipinasulat na ang Iinitial na kasagutan ng mga mag-aaral sa tanong
na Ano ang produksiyon? Ano-ano ang salik nito at ang implikasyon nito sa pangaraw-araw na pamumuhay? Ngayon naman ang pagkakataon na baguhin o i-revise
ang naunang kasagutan nila. Ipaayos ang mga konsepto na taliwas sa kanilang
napag-aralan. Ipasulat ang kanilang kasagutan sa bahagi ng revised.
I- nitial Answer
R- evised Answer
F- inal Answer
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa produksiyon,

maaari na silang magtungo sa susunod na bahagi ng aralin. Ihanda sila para sa
mas malalim na pag-unawa ng konsepto ng produksiyon.
50
PAGNILAYAN

kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa produksiyon. Kinakailangan ang mas
malalim na pagtalakay sa konsepto ng produksiyon at mga salik nito upang
maihanda sila sa pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.
PY
Gawain 8: NEWS ANALYSIS
Ipabasa at ipasuri ang balita na may pamagat na Hataw sa Rice Production,
Pararangalan. Pagtuunan ng pansin ang nilalaman, organisasyon, mensahe,

pagkamalikhain, at kapakinabangan ng binasang lathalain. Pagkatapos ay pasagutan
ang mga tanong sa ibaba.
C
O
Hataw sa Rice Production, Pararangalan

Posted by Online Balita on Mar 15th, 2013
EP
E
CABANATUAN CITY Nakatakdang gawaran ng Department of Agriculture (DA) ng AgriPinoy Rice Achievers Award ang mga lalawigan, bayan, at indibidwal na malaki ang ambag
sa pagtamo ng hangarin ng pamahalaan na staple self-sufficiency. Sinabi ni DA Regional
Executive Director Andrew Villacorta na kabilang ang Nueva Ecija at Bulacan sa sampung
top performing provinces sa buong bansa.

Sila ay makakakuha ng tig-aapat na milyong pisong halaga ng mga proyekto.
Kasama naman sa 48 na nagwagi sa municipal category at makakatanggap ng tig-isang
milyong pisong halaga ng mga proyekto ang Talavera, Guimba, General Tinio, Llanera,
Sta. Rosa, Sto. Domingo, Cuyapo, at Lupao sa Nueva Ecija at maging ang San Rafael sa
Bulacan. May kabuuang 87 technicians at opisyal naman sa Gitnang Luzon ang itinanghal
na Outstanding Agricultural Extension Workers (AEW) na mag-uuwi ng tig-Php20,0000
halaga ng insentibo. May 350 iba pang AEWs, 10 irrigators associations at tatlong
small water impounding system associations sa buong kapuluan ang pagkakalooban
din ng naturang pagkilala sa isang seremonya ngayong araw sa Philippine International
Convention Center.

Nakapagtala ang Gitnang Luzon ng 138 porsiyentong rice sufficiency level noong
nakaraang taon kahit pa sinalanta ito ng matinding pag-ulan dulot ng habagat. Sinabi ni
Villacorta na umabot sa 3,220,607 metriko toneladang palay mula sa 675,781 ektarya ang
naani, na ang average yield ay 4.77 metriko tonelada kada ektarya. Ang produksiyon noong
2012 ay 23 porsiyentong mas mataas kumpara sa 2,616,083 metriko toneladang naitala
noong 2011 at ito ay nakaambag sa 18 porsiyento ng pambansang produksiyon alinsunod
sa Food Staple Self-Sufficiency Program.

Ayon sa Regional Agriculture Chief, ang pagsasanib ng mga programa at proyekto
patungkol sa climate change adaptation ng mga tanggapan ng pambansa at lokal na
pamahalaan ang dahilan ng agarang pagkabawi mula sa sakuna at paglago ng produksiyon.
Light A. Nolasco
Pinagkunan:http://www.balita.net.ph/2013/03/15/hataw-sa-rice-production-pararangalan/ Retrieved on November 7, 2014
51
1. Aling mga pangunahing lalawigan at bayan ang nakatanggap ng parangal
na Agri-Pinoy Rice Achievers Award?
2. Paano natamo ng mga bayan at lalawigang ito ang mataas na antas
ng produksiyon sa bigas? Paano kaya makatutulong ang mga salik ng
produksiyon sa pagtaas ng produksiyon ng pagkain sa bansa?
3. Ano ang layunin ng Food Staple Self-Sufficiency Program ng pamahalaan?
4. Paano nakatutulong sa atin ang pagkakaroon ng mataas na antas ng
produksiyon ng bigas?
Gawain 9: IRF CHART
I-nitial
R-evised
F-inal
Gawain 10: PAGBUO NG COLLAGE
C
O
PY

Muling pabalikan ang IRF Chart. Sa bahaging ito ay ipasulat na ang final na
kasagutan ng mga mag-aaral batay sa kanilang pag-unawa sa paksang tinalakay.
Inaasahan din na malinaw nang masasagot ang mga katanungang: Ano ang
produksiyon? Ano-ano ang salik nito at ang implikasyon nito sa pang-araw-araw na
pamumuhay?
EP
E

Bumuo ng apat na grupo sa klase at pagawain ng collage tungkol sa mga
salik ng produksiyon. Papiliin ng isa sa mga salik ang mga mag-aaral. Tiyaking may
napiling magkakaibang salik ang bawat grupo. Magpagupit ng mga larawan mula sa
pahayagan o magasin at ipadikit ang mga ito sa isang buong kartolina. Palagyan ng
maikling pahayag sa ibaba ng collage tungkol sa kahalagahan at kapakinabangan ng
napiling salik.
RUBRIK SA PAGMAMARKA NG COLLAGE
Pamantayan
1. Nilalaman
2. Presentasyon
3. Malikhaing
Pagbuo
4. Caption/Pahayag
Deskripsiyon
Naipakikita ang mga bumubuo,

gamit, at kahalagahan ng salik ng
produksiyon
Maayos at malinis ang
presentasyon
Gumamit ng recycled materials at
angkop na disenyo ayon sa salik na
napili
Naglalaman ang pahayag ng
angkop na paliwanag ukol sa
gamit at kahalagahan ng salik ng
produksiyon
Puntos
Nakuhang
Puntos
10
10
10
10
52
PANIMULA
Ang negosyo ay may malaking ginagampanan sa ekonomiya ng bansa. Ito ay
pangunahing pinagmumulan ng trabaho at kita. May ibat ibang uri ang negosyo batay
sa laki ng puhunan at dami ng kasapi.

Tutuklasin sa araling ito ang mga katangian at tungkulin ng ibat ibang
organisasyon ng negosyo. May ibat ibang gawain na inihanda at tataya sa kaalaman
ng mga mag-aaral hinggil sa paksa. Pagkatapos ng aralin, inaasahang maisasabuhay
ng mga mag-aaral ang pagkaunawa sa konsepto ng organisasyon ng negosyo at ang
mga tungkulin nito.
PY
ARALIN 7:
MGA ORGANISASYON NG NEGOSYO
C
O
ALAMIN

tungkol sa mga organisasyon ng negosyo at kung ano-ano ang katangian at
tungkulin ng ibat ibang organisasyon ng negosyo.
Gawain 1: BUSINESS AS USUAL
EP
E
Ipasuri ang mga larawang nasa ibaba. Matapos nito, pasagutan ang mga katanungan sa pamprosesong tanong.
Aling Sonias Sari- Sari Store
Bernice and Vina Beauty Parlor
http://www.nacentralohio.com/wpcontent/uploads/2013/03/Virtue-Vegan-Salonlogo.jpg Retrieved on November 7, 2014
http://pinoytransplantiniowa.files.wordpress.com/201
1/02/micro-entrepreneur.jpg Retrieved on November
7, 2014
53
San Roque Multi- Purpose

Cooperative
Tungkol saan ang mga larawan na ipinakita sa itaas?

Pare-pareho ba ang mga negosyo ayon sa laki ng puhunan?
Kung pagbabatayan ang bilang ng nagmamay-ari, pare-pareho rin ba ito?
May kilala ka bang nagmamay-ari ng negosyo? Ilan ang nagmamay-ari
nito?
EP
E
1.
2.
3.
4.
http://blogs.worldwatch.org/nourishingtheplanet/wpcontent/uploads/2012/04/Co-ops.jpg Retrieved on
November 7, 2014
http://www.visitinclinevillage.com/wpcontent/uploads/2011/11/business-crystal-bay-inclinevillage-llc-corporation.jpg Retrieved on November 7,

2014
C
O
PY
San Gabriel Corporation
Sa susunod na bahagi ay pasagutan ang WQF Diagram upang inisyal

na masukat ang nalalaman ng mga mag-aaral tungkol sa konsepto ng mga
organisasyon ng negosyo.
Pagawan ng WQF dayagram ang paksa ukol sa organisasyon ng negosyo.
Isaalang-alang ang sumusunod na panuto sa pagbuo nito:
1. Ipatala sa bawat kahong nasa ibaba ng W (words) ang mga salitang
maiuugnay sa paksa.
2. Sa kahon ng Q (questions), magpabuo ng 3-5 tanong na nais masagot ng
mga mag-aaral tungkol sa paksa.
3. Ipagpaliban ang pagsagot sa F (facts). Pabalikan ito pagkatapos ng
Pagnilayan.
54
C
O
PY
Mga Organisasyon ng Negosyo
EP
E

Matapos maorganisa ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa
mga organisasyon ng negosyo, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang
higit nilang maunawaan na ng mas malalim ang konsepto ng mga organisasyon
ng negosyo.
PAUNLARIN

tulong ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan nila
ng impormasyon. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan
ng mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa mga
organisasyon ng negosyo. Mula sa mga inihandang gawain at teksto,
inaasahang magagabayan sila upang masagot kung ano-ano ang katangian
at tungkulin ng ibat ibang organisasyon ng negosyo.
55
Gawain 3: CHECKLIST

Ipatukoy at palagyan ng tsek kung anong uri ng organisasyon ng negosyo ang
inilalarawan sa bawat bilang.
Sole
Proprietorship
Katangian
Partnership
Corporation
Cooperative
1. Isang organisasyon na
PY
binubuo ng dalawa o
higit pang indibidwal
na sumasang-ayon na
paghahatian ang mga
kita at pagkalugi ng
negosyo.
2. Layunin nito na
C
O
makapagbigay ng mga
produkto at serbisyo
sa mga kasapi sa
pinakamababang halaga.
3. Pag-aari at
pinamamahalaan ng
iisang tao.
organisasyong ito ay
ipinamamahagi sa mga
stockholder.
5. Binubuo ng hindi bababa
EP
E
sa 15 tao at pinagtitipontipon ang kanilang pondo

upang makapagsimula
ng negosyo.
4. Bahagi ng tubo ng
Gawain 4: TSART NG KALAKASAN - KAHINAAN

Gamit ang tsart, ipasulat ang kahinaan at kalakasan ng bawat organisasyon
ng negosyo.
KAHINAAN
ORGANISASYON NG NEGOSYO
KALAKASAN
Isahang Pagmamay-ari
Sosyohan
Korporasyon
Kooperatiba
Gawain 5: ISANG PANAYAM

Pangkatang Gawain. Magpagawa ng interbyu sa nagmamay-ari ng isang
tindahang sari-sari o kaya ay isang miyembro ng isang kooperatiba na malapit sa
inyong lugar. Ipatala ang mga sasabihin nila ukol sa kahinaan at kalakasan ng kanilang
negosyo. Ipakompara ito sa nagawang katangian ng mga mag-aaral. Iulat ito sa klase.
56
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa mga

organisasyon ng negosyo, maaari na silang magsimula sa susunod na
bahagi ng aralin. Ihanda sila para sa mas malalim na pag-unawa ukol sa mga
organisasyon ng negosyo.
PAGNILAYAN
C
O
PY

kaalaman ukol sa mga organisasyon ng negosyo. Kinakailangan ang mas
malalim na pagtalakay sa mga nasabing organisasyon upang maihanda ang
mga mag-aaral sa pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.
Gawain 6: 3Ms MAGPLANO, MAGSIGURO, MAGNEGOSYO!

Pangkatang Gawain. Magpabuo ng isang mini business plan gamit ang
natutuhan sa Technology and Livelihood Education para sa binabalak na negosyo
ng grupo. Papunan ng kaukulang tugon at impormasyon ang chart base sa mga
nakapaloob sa business plan.
Mga Nakapaloob sa Business Plan

1. Hangarin o misyon ng negosyo
Tugon/ Impormasyon
EP
E
2. Ang pagkakaiba ng iyong negosyo sa

ibang negosyo
3. Magiging mga kliyente (target market)
4. Magiging mga karibal o

kakompitensiya
5. Uri ng produkto o serbisyo na ibebenta
6. Mga pamamaraan o estratehiyang

gagamitin sa pagbebenta
7. Panggagalingan ng puhunan at
papaano ito gagamitin
8. Inaasahang kikitain sa loob ng 1 hanggang 3
taon
1. Ano ang business plan? Paano ito makatutulong sa pagsisimula ng isang
negosyo?
2. Sa iyong palagay, ano ang pinakamahalagang salik sa pagtatagumpay ng
isang negosyo? Ipaliwanag.
57

Sa puntong ito, ipatala na ang mga sagot ng mga mag-aaral sa kahon na
naglalaman ng facts.
C
O
PY
Mga Organisasyon ng Negosyo
Gawain 8: TALA NG TAGUMPAY
EP
E

Magsagawa ng round table discussion ukol sa paksang Kuwento ng Tagumpay.
Mag-iimbita ng mga matagumpay na negosyante sa komunidad. Ang mga panauhin
ay magbabahagi ng mga kaalaman at kahusayan sa kanilang larangan. Mula sa mga
narinig na kaisipan at payo sa mga panauhin, magpatala ng mahahalagang bagay na
narinig ng mga mag-aaral. Magpagawa ng tala gamit ang Three Column Notes.
Tagapagsalita / Paksa
Ano ang natutuhan mo

mula sa tagapagsalita?
Tala ng iyong mga ideya, kaisipan, at opinyon
58
Gawain 9: REPLEKSIYON
Mula sa mga tala na nakuha sa tagapag-salita, magpagawa ng isang repleksiyon
na may kinalaman sa pagiging matalino at mapanagutang may-ari ng bahay-kalakal.
Maaaring pumili ng isang tanong o paksa sa ibaba:
PY
a. Paano ako magiging responsable at makatarungang bahay-kalakal?

b. Ano ang maaari kong ipangako upang masiguro na makatarungan ako sa
pagpepresyo sa pamilihan?
c. Paano ko mapangangalagaan ang aking interes bilang bahay-kalakal at
paano ko naman mapangangalagaan ang interes ng aking kostumer?
RUBRIK PARA SA REPLEKSIYON
Estilo
EP
E
Mekaniks
Nakapaloob sa repleksiyon ang

mahahalagang impormasyon ukol sa
pagiging matalino at mapanagutang
bahay-kalakal.
Malikhain ang pagkakasulat ng
repleksiyon, pumili ang may-akda ng
mga angkop na salita upang maipahayag
ang kaniyang saloobin ukol sa pagiging
matalino at mapanagutang mamimili.
Nasunod ang lahat ng mekaniks sa
pagsulat ng repleksiyon.
Kabuuang Puntos
C
O
Nilalaman
Deskripsiyon
Pamantayan
Puntos
Nakuhang
Puntos
50
30
20
100
MAHUSAY! Natapos mong magabayan ang mga mag-aaral na

maisakatuparan ang mga gawain para sa kanila!
59
ISABUHAYISABUHAY
Ngayong inaasahang lubos na ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa kahulugan
ng ekonomiks, at mga konsepto ng kakapusan, pangangailangan at kagustuhan,
alokasyon, at produksiyon sa bahaging ito ng modyul ay inaasahang mailalapat
na nila ang kanilang natutuhan sa pang-araw-araw na buhay.
C
O
Gawain 10: COMMUNITY ASSETS
PY
Ang gawaing ito ay naglalayong maitampok o maitaguyod ang mga

pinagkukunang-yaman na mayroon ang iyong komunidad. Bukod sa mga likas na
yaman ay maaari ding maitampok ang produkto at serbisyo na kilala, mahalaga, at
ipinagmamalaki ng komunidad na iyong kinabibilangan. Sa bahaging ito ng modyul
ay inaasahang alam mo na at napag-aralan ang mga pinagkukunang-yaman ng iyong
lokal na komunidad at ang katangian at kahalagahan ng mga ito.
Atasan ang mga mag-aaral na pumili ng isa sa mga pinagkukunang-yaman

ng iyong lokal na komunidad. Magpagawa ng plano kung paano nila ito maitatampok
o maipakikilala. Maaaring gamitin ang sumusunod bilang batayan sa paglalagay ng
detalye sa kanilang pagtatampok.
Yamang Lupa
Malawak na Taniman ng Palay
Lokasyon kung saan ito matatagpuan Brgy. XYZ
Nagkapag-aani ng isang libong tonelada
ng palay sa isang anihan at nailuluwas sa
Katangian
ibat ibang lalawigan at mga siyudad, tulad
ng Laguna, Batangas, atbp.
Nakatutulong ito sa pagkakaroon ng
hanapbuhay ng maraming magsasaka
Kahalagahan sa Komunidad
Dito nanggagaling ang pinakamalaking
kita ng barangay, ng bayan, atbp.
Mga paraan kung paano ito
maitatampok
EP
E
Pinagkukunang-yaman
Upang magkaroon ng makabuluhang output ay iminumungkahing gumamit ng

ibat ibang estratehiya at kagamitan sa pagkatuto. Maaaring gamitin ang sumusunod
na pamamaraan:
1. Pag-uulat sa klase gamit ang ibat ibang kagamitang biswal o ulat na
nakasulat sa kartolina, manila paper, o anomang katulad nito at mga larawan
ng lugar kung saan makikita ang pinagkukunang-yaman.
2. Pag-uulat sa klase gamit ang powerpoint sa presentasyon.
3. Pag-uulat sa klase gamit ang video clip presentation.
60
RUBRIK SA PAGMAMARKA NG COMMUNITY ASSETS

4
3
2
1
PAMANTAYAN
Napakahusay
Mahusay
Nalilinang
Nagsisimula
Hindi gaanong
naipakita ng
pagtatampok
ang kaugnayan
ng pinagkukunang-yaman sa
mga aspekto ng
kabuhayan ng
komunidad.
Ibinatay sa
ibat ibang
saligan ang
mga kaalaman
subalit limitado
lamang ang
nakuhang datos.
Walang
Ibinatay
batayang
lamang ang
pinagkunan
impormasyon sa
ng mga
batayang aklat.
impormasyon.
C
O
Ibinatay sa
ibat ibang
saligan ang
mga kaalaman
Pinaghalawan ng
tulad ng aklat,
Datos
pahayagan,
video clip,
interview at iba
pa.
Hindi
naipakita sa
pagtatampok
ang
kaugnayan
ng pinagkukunang-yaman
sa mga
aspekto ng
pamumuhay.
Mahusay ang
pagkakatampok
ng pinagkukunang-yaman
at naiugnay ito
sa ibat ibang
aspekto ng
kabuhayan ng
komunidad.
PY
Pagtatampok sa
Pinagkukunangyaman
Komprehensibo
at mahusay ang
pagkakatampok ng
pinagkukunangyaman sa
pamamagitan
ng pag-uugnay
nito sa ibat
ibang aspekto
ng kabuhayan
ng komunidad.
EP
E
Nailahad ang
pangunahing
kaalaman
sa paksa at
naibigay ang
kahalagahan.
Wasto at
magkakaugnay
ang mga
impormasyon.
Kaalaman sa
Paksa
Nailahad ang
pangunahing
kaalaman sa
paksa ngunit di
wasto ang ilan.
May impormasyon na hindi
naipaliwanag.
Hindi lahat ng
pangunahing
kaalaman ay
nailahad. May
mga maling
impormasyon at
hindi naiugnay
ang mga ito
sa kabuuang
paksa.
Ang mga
pangunahing
kaalaman
sa paksa ay
hindi nailahad
at natalakay.
Walang
kaugnayan
ang mga
pangunahing
impormasyon
sa kabuuan ng
gawain.
61
PANGWAKAS NA PAGTATAYA
Isulat ang titik ng pinakatamang sagot sa sagutang papel.
( K ) 1. Sa command economy, ang ekonomiya ay nasa ilalim ng komprehensibong

kontrol at regulasyon ng;
A. prodyuser.
B. konsyumer.
C. pamahalaan.
PY
D. pamilihan.
( K ) 2. Maaaring umiiral ang kakapusan sa mga pinagkukunang-yaman tulad
ng yamang-likas, yamang-tao, at yamang-kapital. Ano ang dahilan ng

kakapusan sa mga ito?
C
O
A. Dahil may limitasyon ang maraming pinagkukunang-yaman at

walang katapusan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao
B. Dahil sa malalakas na bagyo at iba pang kalamidad na sumisira sa
mga likas na yaman
C. Dahil sa hoarding o pagtatago ng produktong ibinebenta sa pamilihan
upang mapataas ang presyo ng produkto
D. Dahilan sa kawalan ng disiplina ng mga tao
( K ) 3. Kung ikaw ay isang rasyunal na mag-aaral, paano ka dapat gumawa ng
EP
E
desisyon?
A. Isinasaalang-alang ang relihiyon, paniniwala, mithiin, at tradisyon

B. Isinasaalang-alang ang mga hilig at kagustuhan
C. Isinasaalang-alang ang trade off at opportunity cost sa pagdedesisyon
D. Isinasaalang-alang ang mga dinadaluhang okasyon
( K ) 4. Ang paikot na daloy o circular flow ng ekonomiya ay nagpapakita ng ugnayan at ng gawain ng bawat sektor. Ano ang papel na ginagampanan ng
sambahayan sa ekonomiya?
A. Naniningil ng buwis sa bahay-kalakal
B. Gumagamit ng mga salik ng produksiyon
C. Nagmamay-ari ng salik ng produksiyon
D. Nagbabayad ng upa o renta sa lupa
62
( K ) 5. Dapat na bigyang-pansin ng pamahalaan ang produksiyon sapagkat ito

ay isang gawaing pang-ekonomiya na:
A. Gumagamit ng mga produkto at serbisyo

B. Lumilinang ng likas na yaman
C. Lumilikha ng mga produkto at serbisyo
D. Namamahagi ng pinagkukunang-yaman
( P ) 6. Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na kahulugan ng Ekonomiks kung

ang pagbabatayan ay ang konsepto ng kakapusan?
PY
A. Ito ay tumutukoy sa pag-aaral upang matutugunan ang walang

katapusang pangangailangan at kagustuhan ng tao sa harap ng
kakapusan.
B. Ito ay tumutukoy sa agham ng pag-uugali ng tao na nakakaapekto sa
kaniyang rasyonal na pagdedesisyon.
C
O
C. Ito ay pag-aaral ng tao at ng lipunan kung paano haharapin ang

mga suliraning pangkabuhayan.
D. Ito ay masusing pagpapasya ng tao sa pagtugon sa mga suliraning
pangkabuhayan na kaniyang kinakaharap.
( P ) 7. Maaaring magdulot ng ibat ibang suliraning panlipunan ang kakapusan.

Alin sa sumusunod ang hindi nagpapakita ng suliraning ito?
A. Maaari itong magdudulot ng pag-aaway, kaguluhan, at tunggalian ng

mga pangkat ng tao.
EP
E
B. Maaari itong magdulot ng pagtaas ng presyo ng mga bilihin na

makababawas sa kakayahan ng mga mamimili na bumili ng mga
produkto.
C. Maaari itong magdulot ng pag-init ng klima na pangunahing dahilan
ng mas malalakas na bagyo at mahabang panahon ng El Nio at La
Nia.
D. Maaari itong magpataas sa pagkakataon na kumita ang mga

namumuhunan.
( P ) 8. Ang trade-off ay ang pagpili o pagsasakripisyo ng isang bagay kapalit ng
ibang bagay samantalang ang opportunity cost ay ang halaga ng bagay o

nang best alternative na handang ipagpalit sa bawat paggawang desisyon
(Case, Fair, and Oster, 2012). Ano ang dahilan kung bakit may trade-off at
opportunity cost?
A. Dahil walang katapusan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao

B. Dahil sa kawalan o limitado ang kaalaman sa pagpili at pagdedesisyon
C. Dahil may umiiral na kakapusan at kakulangan sa mga produkto
at serbisyo
D. Upang makalikha ng mga produktong kailangan sa palengke
63
( P ) 9.
Ang sumusunod ay maaaring maganap kung uunahin ang pangangailangan

kaysa kagustuhan, maliban sa _______.
A. hindi maisasakatuparan ang lahat ng layunin sa pagpili at pagkonsumo.
B. magiging pantay ang distribusyon ng mga pinagkukunangyaman sa lahat ng tao.
C. maaaring malulutas o mabawasan ang suliranin sa kakapusan sa
mga pinagkukunang-yaman.
D. magiging maayos ang pagbabadyet ng pamilya.
( P ) 10. Iayos ang herarkiya ng pangangailangan ni Abraham Maslow mula sa

pinakamababa hanggang sa pinamataas na antas nito.
PY
1. Responsibilidad sa lipunan
2. Pangangailangan sa karangalan
3. Pangangailangan sa sariling kaganapan
C
O
4. Pisyolohikal at bayolohikal
A. 2, 3, 4, 5, 1
B. 1, 2, 3, 4, 5
C. 3, 2, 1, 5, 4
EP
E
D. 4, 5, 1, 2, 3
5. Pangangailangan sa seguridad
( P ) 11. Mahalaga sa paglikha ng mga produkto at serbisyo ang bawat salik ng

produksiyon. Ang bawat salik ay may kabayaran kapag ginamit tulad ng
A. upa sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, interes sa

kapitalista at tubo sa entrepreneur.
B. tubo sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, upa sa kapitalista

at interes sa entrepreneur.
C. upa sa kapitalista, sahod sa lakas-paggawa, tubo sa may-ari ng lupa
at interes para sa entrepreneur.
D. sahod sa entrepreneur, upa sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista
at tubo sa entrepreneur.
Gamitin ang talahanayan sa susunod na pahina sa tanong sa aytem 12.
64

AT CURRENT PRICES, IN MILLION PESOS
Annual 2012 and 2013
At Current Prices
Growth
2012
2013
Rate (%)
8,455,783
3,343,427
100,930
108,492
965,753
3,596,677
110,059
116,635
1,062,100
7.6
9.0
7.5
10.0
310,249
326,101
5.1
218,729
894,369
264,281
154,391
334,586
318,553
1,059,301
9.5
6.8
6.6
8.1
10.5
9.3
7.4
C
O
1. Food and Non-alcoholic Beverages

2. Alcoholic Beverages, Tobacco
3. Clothing and Footwear
4. Housing, Water, Electricity, Gas and Other
Fuels
5. Furnishings, Household Equipment and
Routine Household Maintenance
6. Health
7. Transport
8. Communication
9. Recreation and Culture
10. Education
11. Restaurants and Hotels
12. Miscellaneous Goods and Services
7,837,881
PY
ITEMS
199,821
837,569
247,946
142,851
302,772
291,460
986,611
EP
E
Source: National Statistical Coordination Board (NSCB) Posted: 30 January 2014
7.9
12. Alin sa sumusunod na pahayag ang may katotohanan batay sa

talahanayan?
(P)
A. Malaking bahagi ng gastos sa pagkonsumo ng sambahayan ay
nagmumula sa kalusugan.
B. Nagpakita ng pagtaas sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa

pagitan ng taong 2012-2013.
C. Pinakamababa ang gastos sa pagkonsumo ng sambahayan sa
transportasyon.
D. Nagpakita ng pagbaba sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa
pagitan ng taong 2012-2013.
65
( U ) 13. Maituturing na production efficient ang mga punto ng PPF o Production

Possibilities Frontier. Ano ang kaugnayan ng PPF sa kakapusan. Piliin
ang pinakatamang sagot?
A. Ang PPF ay nagpapakita ng mga maaaring plano batay sa kakayahan
ng isang ekonomiya na lumikha ng produkto.
B. Ang hangganan ng PPF ay nagpakikita ng scarcity o kakapusan sa
mga salik ng produksiyon.
PY
C. Sa pamamagitan ng PPF ay maipapakita ang ibat ibang

alternatibong magagamit sa paglikha ng produkto upang maging
episyente ang paggamit sa mga limitadong pinagkukunangyaman.
D. Ito ang mga plano upang kumita nang malaki ang mga namumuhunan
at mabawi ang gastos sa paglikha ng produkto.
( U ) 14. Dalawang magkaibang konsepto ang kagustuhan at pangangailangan.
C
O
Masasabing kagustuhan ang isang produkto o serbisyo kapag higit

ito sa batayang pangangailangan. Kailan maituturing na batayang
pangangailangan ang isang produkto o serbisyo?
A. Kapag nakapagbibigay ito ng kasiyahan at kaginhawahan sa buhay
ng tao
B. Kapag hindi mabubuhay ang tao kung wala ang mga ito
C. Kapag makakabili ka ng mas maraming bagay sa pamamagitan nito
EP
E
D. Kapag ang produkto ay magagamit mo upang maging madali ang

mahirap na gawain
( U ) 15. Alin sa sumusunod ang may pinakawastong interpretasyon sa kasabihang

There isnt enough to go around. ni John Watson Howe?
A. May limitasyon ang mga pinagkukunang-yaman kayat hindi ito

sasapat sa pangangailangan ng tao.
B. Ang walang pakundangang paggamit ng pinagkukunang-yaman ay

hahantong sa kakapusan.
C. Walang hanggan ang pangangailangan ng tao gayundin ang mga
D. May hangganan ang halos lahat ng pinagkukunang-yaman sa buong
daigdig.
66
( U ) 16. Papaano mo gagampanan ang iyong tungkulin bilang kasapi ng pangkat

kung ikaw ay kabilang sa sistemang tradisyonal na ekonomiya?
A. Wala, sapagkat iyong katungkulan sa ekonomiya ay nagmumula sa

utos ng pamahalaan batay sa plano.
B. Malaya kang makakikilos ayon sa sariling kagustuhan o interes
nang hindi pinapakialaman ng pamahalaan.
C. Tulong-tulong sa pagsasagawa ng mga gawain at sa pakikinabang
sa mga pinagkukunang-yaman.
PY
D. Malaya ang mamamayan subalit ang pamahalaan ay may kontrol pa

rin sa ilang mga gawain.
( U ) 17. Kailan mo masasabing matalino ang isang mamimili?
C
O
A. Kapag gumagamit ng credit card sa pamimili at laging inaabangan

ang pagkakaroon ng sale
B. Kapag bumibili ng segunda mano upang makamura at makatipid
C. Kapag sumusunod sa badyet at sinusuri ang sangkap, presyo,
at timbang ng produktong binibili
D. Kapag bumibili ng labis labis sa mga pangangailangan upang matiyak

na hindi siya maubusan
( U ) 18. Ang karapatan sa tamang impormasyon ay maaaring maitataguyod sa
EP
E
pamamagitan ng
A. palagiang paggamit ng recycled na produkto upang mapangalagaan

ang kapaligiran.
B. pag-aaral sa nakatatak sa etiketa ukol sa sangkap, dami, at
komposisyon ng produkto.
C. pagpapahalaga sa kalidad at hindi sa tatak ng produkto o serbisyong

bibilhin.
D. palaging pagpunta sa timbangang bayan upang matiyak na husto
ang timbang ng biniling produkto.
Intput
Proseso
Output
67
( U ) 19. Ang ilustrasyon sa itaas ay tungkol sa produksiyon, ano ang ipinapahiwatig

nito?
A. Ang produksiyon ay ang proseso ng pagsasasama-sama ng

mga input tulad ng lupa, lakas-paggawa, kapital, at entrepreneur
upang makabuo ng produkto at serbisyo.
B. Magaganap lamang ang produksiyon kung kumpleto ang mga salik
na gagamitin dito.
C. Ang produksiyon ay proseso ng pagsasama-sama ng output tulad ng
produkto at serbisyo upang mabuo ang input tulad ng lupa, paggawa,
kapital, at kakayahan ng entrepreneur.
PY
D. Magiging mas produktibo ang produksiyon kung mas marami ang

lakas-paggawa kaysa sa mga makinarya.
( U ) 20. Ang produksiyon ay mahalaga sa pang-araw-araw na pamumuhay. Alin

sa sumusunod ang hindi nagpapahayag nito?
C
O
A. Ang kinita ng bawat salik ng produksiyon ay nagagamit ng mga

sambahayan sa pagbili ng produkto at serbisyo.
B. Ang pagkonsumo ang nagbibigay-daan sa produksiyon ng
produkto at serbisyo, kaya masasabing mas mahalaga ang
produksiyon kaysa sa pagkonsumo.
C. Sa produksiyon nagmumula ang mga produktong kailangang ikonsumo
sa pang-araw araw.
EP
E
D. Ang produksiyon ay proseso na nagbibigay-daan sa paglikha ng

hanapbuhay.
Mga Sagot:
1. C
2. A
3. C
4. C
5. C
6. C
7. Maaring walang sagot
8. A or C
9. B
10. D
11. A
12. D
13. C
14. B
16. B
17. C
18. B
19. A
20. B
68

Ekonomiks TG U1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ekonomiks TG U1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

FOR DOWNLOADS

VISIT DEPED TAMBAYAN

Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Mga Bumuo ng Gabay sa Pagtuturo

Konsultant: Dr.Jose V. Camacho, Jr., Amella L. Bello,

Inilimbag sa Pilipinas ng ____________

Ang gabay na ito ay nakatuon sa pag-aaral ng Ekonomiks. Ang suliranin ng

Aralin 1: Kahulugan ng Ekonomiks

Aralin 3: Pangangailangan at Kagustuhan

BALANGKAS NG ARALING PANLIPUNAN

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

Ang sakop at daloy ng AP Kurikulum ay nakabatay sa kahulugan nito:

Batayan ng K to 12 Araling Panlipunan Kurikulum

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

1. Nakababasa ng istatistikal na datos

1. Natutukoy ang mga sanggunian o pinagmulan ng impormasyon

K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM

Pamantayan sa Programa (Core learning Area Standard):

1. Nakasasagot ng tanong base sa angkop at sapat na ebidensya

1. Nakapag-uugnay ng sari-saring impormasyon mula sa mga angkop na sanggunian

Naipamamalas ang mga kakayahan

Pamantayan sa Bawat Baitang/ Antas (Grade Level Standards):

Naipamamalas ang mga kakayahan

Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards):

Ang Mga Lalawigan sa

Ang Bansang Pilipinas

Mga Hamon at Tugon

Pag-unawa sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit ang konsepto

Ang Aking Komundad,

Ako, ang Aking

Ako at ang Aking

Saklaw at Daloy ng Kurikulum

Pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks gamit ang

BILANG NG ORAS SA PAGTUTURO: 10 weeks/quarter; 4 quarters/year

3. Naipakikita ang ugnayan ng

2. Natataya ang kahalagahan

1. Nailalapat ang kahulugan ng

Ang mga mag-aaral ay Ang mga mag-aaral ay:

Ang mga mag-aaral ay

8. Naipakikita ang ugnayan ng

7. Nasusuri ang kaibahan ng

13. Napahahalagahan ang

11. Nasusuri ang mga salik na

10. Nakabubuo ng sariling

17. Naipamamalas ang talino sa

22. Nasusuri ang mga tungkulin ng

21. Napahahalagahan ang mga

16. Nasusuri ang mga salik na

19. Naibibigay ang kahulugan ng

15. Naipaliliwanag ang konsepto ng

Ang mga mag-aaral ay Ang mga mag-aaral ay

IKALAWANG MARKAHAN - Maykroekonomiks

C. Interaksyon ng Demand at Suplay

9. Naipapaliwanag ang interaksyon

6. Nasusuri ang mga salik na

8. Naiuugnay ang elastisidad ng

4. Naiuugnay ang elastisidad ng

Paikot na Daloy ng Ekonomiya

14. Napangangatwiranan ang

4. Nakikilala ang mga pamamaraan

13. Nasusuri ang ibat ibang