Professional Documents
Culture Documents
Izabela Szkurat
Definicje terroryzmu s rnorakie, std te literatura przedmiotu na caym wiecie zawiera ogromn ich liczb. Rozumienie poj terroryzmu, terroru oraz innych form przemocy politycznej zmienia si na przestrzeni dziejw. Rne s te polityczne imoralne
oceny dziaa grup stosujcych terroryzm wwalce politycznej. Dlatego te, ze wzgldu
na rnice stanowisk midzy pastwami nie udao si dotychczas wypracowa wspl1
2
3
Ibidem, s. 95.
[20]
Izabela Szkurat
nego stanowiska wtej sprawie na forum midzynarodowym. To co przez jedne pastwa
uwaane jest za terroryzm, inne okrelaj mianem walki narodowowyzwoleczej albo
dziaa partyzanckich4.
precyzyjnie zaplanowane i zorganizowane dziaanie grup, organizacji rzadziej pojedynczych osb majce na celu wymuszenie od wadz pastwowych lub spoeczestwa
ustpstw, rnych wiadcze, podjcie lub zaniechanie jakich dziaa, najczciej ze
szkod dla innych. Terroryci posuguj si szantaem, ruszaj obowizujcy porzdek
prawny, postpuj okrutnie i bezwzgldnie, s zupenie obojtni na cierpienia osb
postronnych. Charakteryzuje ich nie tylko brak szacunku dla cudzego ycia, ale i dla
wasnego5.
Terroryzm moemy okreli jako przemoc o podou politycznym, ktra zwykle jest
skierowana przeciwko ludnoci cywilnej, stosowana przez podmioty niepastwowe,
ukierunkowana na wywoanie zagroenia i zastraszania okrelonej grupy spoecznej,
organizacji lub rzdu wcelu wymuszenia zmiany zachowania6.
Pojcie terroryzmu nie jest zatem sprecyzowane, posiada jednake powtarzajce si kategorie wdefinicjach. Alex P. Schmid iAlbert J. Jongman wswoim dziele
z1988 roku7 poddali analizie 109 definicji terroryzmu. Wyrnili wnich 22 powtarzajce si elementy, midzy innymi: przemoc, si, polityczno, strach, podkrelenie terroru czy te zastraszenie8.
Jedn zform zwalczania terroryzmu jest antyterroryzm.
Dziaania antyterrorystyczne majce charakter obronny i zapobiegawczy. Obejmuj
one tworzenie antyterrorystycznego prawa iprocedur, wywiad ikontrwywiad, majce
zapobiec moliwociom dostpu przestpcw iterrorystw do instalacji, materiaw,
broni, zaplecza logistycznego, dokumentw czy informacji na temat potencjalnych celw zamachu. Organizowane s take akcje szkoleniowe iuwiadamiajce wrd spoeczestwa, pracownikw potencjalnie zagroonych zakadw oraz funkcjonariuszy
wszelkich sub pastwowych, ktre mog zosta wczone do dziaa zwalczajcych
terroryzm9.
4
s. 37.
5
A.P. Schmid, A.J. Jongman, Political Terrorism: ANew Guide to Actors, Authors, Concepts,
Data Bases, Theories and Literature, New Brunswick 1988.
7
8
9
[21]
Dziaania kontrterrorystyczne majce charakter zaczepny, realizowane przez wyspecjalizowane policyjne iwojskowe formacje pastwowe. Wchodzce wskad owych
formacji wyspecjalizowane pododdziay kontrterrorystyczne s wpraktyce zbrojnym
ramieniem dziaa antyterrorystycznych10.
Odnoszc si do charakteru realizowanych przez te pododdziay zada kontrterrorystycznych, poprawnie naleaoby okreli je mianem pododdziaw kontrterrorystycznych. Nazewnictwo to jak do tej pory nie przyjo si wpowszechnym uyciu wnaszym
kraju []11.
Terror kryminalny jest przedsiwziciem zudziaem przemocy, ktrymi posuguj si zorganizowane grupy przestpcze12.
W 1976 roku w Polsce zosta utworzony pierwszy pododdzia antyterrorystyczny. Argumentem, ktry przemawia za powoaniem takiego oddziau, byy
akty terroryzmu dokonywane w innych krajach europejskich. Decyzj Ministra
Spraw Wewntrznych z dnia 28.02.1976 roku w sprawie utworzenia Wydziau
Zabezpieczania Komendy Stoecznej Milicji do zwalczania aktw przemocy utworzono milicyjn jednostk specjaln na wzr jednostki zFinlandii14.
W 1978 roku Decyzj Komendanta Gwnego Milicji Obywatelskiej z dnia
01.03.1978 roku wsprawie powoania wwydzielonych Zmotoryzowanych Odwodach Milicji Obywatelskiej Plutonw Specjalnych, utworzono jednostki wspierajce
Wydzia Zabezpieczenia. Powstay one w odzi, Gdasku, Katowicach, Szczecinie,
Poznaniu, Krakowie iWrocawiu15.
10
11
Ibidem, s. 20.
Szerzej na ten temat: W. Mdrzejowski, Przestpczo zorganizowana. System zwalczania, Warszawa 2008, s. 79.
12
13
Ibidem, s. 82.
15
Ibidem, s. 50.
[22]
Izabela Szkurat
Tak mae ogniwa specjalne nie maj racji bytu. Wwikszoci wojewdztw byy one specjalne tylko znazwy. Brak odpowiedniego zaplecza szkoleniowego, kadry instruktorskiej,
wykorzystywanie milicjantw tych druyn do normalnej suby patrolowej uniemoliwiay prawidowe przygotowanie ich do wykonywania zada ocharakterze specjalnym16.
Zarzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych z dnia 30.08.1984 roku w sprawie zada resortu spraw wewntrznych w zakresie walki z terroryzmem nakadao obowizek walki zterroryzmem na Milicj Obywatelsk. Pododdziay Milicji
Obywatelskiej mogy by uyte m.in. do zagroe bezpieczestwa i porzdku publicznego przez osoby posiadajce bro paln, zagroenia obiektw oszczeglnym
znaczeniu dla gospodarki narodowej, w przypadku klsk ywioowych, katastrof
iinnych niebezpiecznych wydarze itd.20.
W miejsce Milicji Obywatelskiej ustawa z dnia 06.04.1990 roku wprowadzaa Policj21. Wrozdziale 2 dotyczcym organizacji Policji widnia zapis, e wskad
Policji wchodz oddziay prewencji ipododdziay antyterrorystyczne22.
Zarzdzenie Komendanta Gwnego Policji nr 6/90 z dnia 03.08.1990 roku
w sprawie organizacji oddziaw prewencji i pododdziaw antyterrorystycznych Policji zmieniao struktur organizacyjn, m.in. zlikwidowano Wydzia Zabezpieczenia, apowoano Wydzia Antyterrorystyczny, zlikwidowano sekcj Lot23.
16
17
Ibidem, s. 51.
Ibidem.
21
Szerzej na ten temat: M. Cupryjak, Prewencja antyterrorystyczna w wietle wspczesnych zagroe, Szczecin 2010, s. 100101; S.Z. Bukowski, Terroryzm europejski. Geneza
iwspczesne zagroenia, Supsk 2010, s. 138.
20
22
23
Ibidem.
[23]
Szerzej na ten temat: S. Kulczyski, Przegld icharakterystyka jednostek przeznaczonych do walki zterroryzmem, [w:] Zagadnienia fizycznej walki zzagroeniami terrorystycznymi. Aspekty organizacyjne iprawne, red. K. Jaoszyski Warszawa 2010, s. 273279.
28
[24]
Izabela Szkurat
161
150
81
100
60
61
27
50
0
realizacje
zatrzymanych
zatrzymani
Rys. 1. Wybrane dane statystyczne Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP zdziaa antyterrorystycznych w2008 roku
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych http://www.policja.pl/palm/pol/560/45424/Raporty_
statystyczne.html, dostp 15.01.2013
29
[25]
Wan przesank przemawiajc za koniecznoci utrzymania jednostki kontrterrorystycznej wpolskiej policji jest coraz czstsze siganie przez przestpcw po metody
dziaania tosame zdziaaniami terrorystw. Wzicie zakadnikw [] czy to przez terrorystw, czy przez typowych kryminalistw zpunktu widzenia ofiar (zakadnikw), jak
te taktyki dziaania pododdziau antyterrorystycznego niczym si od siebie nie rni31.
Wedug wybranych danych statystycznych Biura Operacji Antyterrorystycznych Komendy Gwnej Policji wlatach 20072008 zarwno Samodzielne Oddziay Antyterrorystyczne, jak i Sekcje Antyterrorystyczne bray udzia m.in. w konwojach, zabezpieczaniu rozpraw sdowych czy te zabezpieczaniu wiadka koronnego. Poniej zaprezentowano szczegowe dane statystyczne Samodzielnych
Oddziaw Antyterrorystycznych wGdasku, Krakowie iPoznaniu.
W roku 2007 Samodzielny Pododdzia Antyterrorystyczny w Gdasku bra
udzia wrealizacji 32 razy. Konwoje byy zabezpieczane przez SPAT Gdask rwnie 32 razy. W zabezpieczeniach imprez masowych jednostka uczestniczya
16 razy, 3 razy rzadziej wzabezpieczaniu rozpraw sdowych. Zaledwie 5 razy wzabezpieczaniu wiadka koronnego.
30
K. Jaoszyski, S. Kulczyski, Wykorzystanie policyjnych iwojskowych jednostek specjalnych wwalce zterroryzmem, [w:] Zagadnienia fizycznej walki..., s. 74.
31
Ibidem, s. 75.
[26]
Izabela Szkurat
32
35
32
25
30
25
20
13
16
15
10
5
0
realizacje
zatrzymanych
konwoje
Rys. 2. Wybrane dane statystyczne Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP z dziaa Samodzielnych Pododdziaw Antyterrorystycznych Policji wGdasku w2007 roku
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych http://www.policja.pl/palm/pol/560/45424/Raporty_
statystyczne.html, dostp 15.01.2013
40
33
40
35
26
30
25
14
20
15
10
11
10
5
0
realizacje
zatrzymanych
konwoje
Rys. 3. Wybrane dane statystyczne Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP z dziaa Samodzielnych Pododdziaw Antyterrorystycznych Policji wGdasku w2008 roku
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych http://www.policja.pl/palm/pol/560/45424/Raporty_
statystyczne.html, dostp 15.01.2013
[27]
76
80
70
51
60
68
45
50
33
40
30
20
10
0
realizacje
zatrzymanych
konwoje
Rys. 4. Wybrane dane statystyczne Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP z dziaa Samodzielnych Pododdziaw Antyterrorystycznych Policji wKrakowie w2007 roku
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych http://www.policja.pl/palm/pol/560/45424/Raporty_statystyczne.html, dostp 15.01.2013
[28]
Izabela Szkurat
101
120
86
100
80
60
31
40
27
23
1
20
0
realizacje
zatrzymanych
konwoje
Rys. 5. Wybrane dane statystyczne Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP z dziaa Samodzielnych Pododdziaw Antyterrorystycznych Policji wKrakowie w2008 roku
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych http://www.policja.pl/palm/pol/560/45424/Raporty_statystyczne.html, dostp 15.01.2013
139
140
120
100
80
60
34
40
14
20
0
realizacje
zatrzymanych
konwoje
Rys. 6. Wybrane dane statystyczne Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP z dziaa Samodzielnych Pododdziaw Antyterrorystycznych Policji wPoznaniu w2007 roku
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych http://www.policja.pl/palm/pol/560/45424/Raporty_statystyczne.html, dostp 15.01.2013
[29]
100
82
80
60
36
40
28
4
20
12
0
realizacje
zatrzymanych
konwoje
Rys. 7. Wybrane dane statystyczne Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP z dziaa Samodzielnych Pododdziaw Antyterrorystycznych Policji wPoznaniu w2008 roku
rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych http://www.policja.pl/palm/pol/560/45424/Raporty_statystyczne.html, dostp 15.01.2013
Wporwnaniu z rokiem 2007, w2008 roku SPAT wPoznaniu by czciej wykorzystywany m.in. do konwojowania, zabezpieczania imprez masowych i zabezpieczania wiadka koronnego. Nieznacznie, bo z 3 razy w roku 2007 do 4 razy
w roku 2008, wzroso uycie jednostki do zabezpieczenia imprez masowych.
Znaczco w porwnaniu z rokiem poprzedzajcym zmalao uycie pododdziaw
do realizacji.
Podsumowanie
Bibliografia
Ciborowska E., Wybrane przypadki piractwa powietrznego wPolsce wlatach 80., Terroryzm.
Zagroenia, prewencja, przeciwdziaanie, 1/2008.
[30]
Izabela Szkurat
Dz. Urz. Komendanta Gwnego Policji z2007 r., nr 18, poz. 135.
Dz. Urz. Komendanta Gwnego Policji z2008 r., nr 8, poz. 47.
Hoyst B., Policja na wiecie, Warszawa 2011.
Jarmoa T., Kontrterroryzm, Gdask 2009.