Professional Documents
Culture Documents
FLORI
HERCEGOVAKE
VI S O C l CE
Pregled
istraivanja
flore
hercegovake
Visoice
P rv i podatak o flori hercegovake Visoice potjee od G u t t e n . b e r g a , k o ji po S e c k e n d o r f u 1878 ( B e c k 1890: 550) navodi loka
litet za Pinus nigra A r n o 1 d subsp. nigra sa vie sastojina: izmeu Blaca
i upe na zapadnom obronku Visoice kod Glavatieva ( B e c k 1903:3).
POPIS B IL J A K A
(Pflanzenliste)
Selaginella selaginoides [L.] L i n k 26. 9. 1936, L o s c h n i g g : S A ; M a l y
( L o s c h n i g g) 1948:50.
Botrychium lunaria [L.] S w . B e c k 1916:316.
Botrychium lunaria [L.] S w . f. normale R p . B e c k 1889:372.
Botrychium lunaria [L.j S w . f. nanum B e c k B e c k 1916:316.
Cystopteris fragilis B e r n h . , (C. filix-fragilis [L.] Borf o. ) K o r i c a 1959
1960:291.
Asplenium fissum K i t . B e c k 1889:371, 1916:320.
Dryopteris villarsix [ Be l l . ] W o y n a r f. bipinnatisecta M i l d e B e c k
1889:371, 1916:332.
Polystichum lonchitis .[ L.] R o t h B e c k 1889:371, 1916:326.
Polystichum illyricum H a h n e , (P. lobatum [Huds.] C h e v a 11. X P. lonchitis
[L.] R o t h ) B e c k 1916:326.
Taxus baccata L. F u k a r e k 1957a:275.
Juniperus communis L. F u k a r e k 1957b:360.
Juniperus sibirica L o d d . ap. B u r g s d . , (J. communis L. subsp. nana [ W i l l d ]
B r i q . ) B e c k 1890:549, 1903:7 8.
Abies alba M i l l . , (A. pectinata L a m . et D C.) F u k a r e k 1957b:360.
Picea excelsa [ L a m. ] L i n k F u k a r e k 1957b:360.
Pinus mugo T u r r a , (P. montana M i l l . , P. pumilio H a e n k e ) 23. 6. 1891,
R e i s e r : S A ; B e c k ( R e i s e r ) 1903:5; F u k a r e k 1957b:362, 1959.
Pinus heldreichii C h r i s t var. leucodermis [ A n t o i n e ] M a r k g r . B e c k
( R e i s e r ) 1903:5; F u k a r e k 1949:28, 1957b:362.
Pinus nigra A r n o l d subsp. nigra, (P. nigricans H o s t ) G u t t e n b e r g ap.
S e c k e n d o r f 1878:513; B e c k ( G u t t e n b e r g ) 1890:550, 1903:3; F u
k a r e k 1957b :362.
Betula verrucosa E h r h . , (B. pendula R o t h ) F u k a r e k 1957b:360.
Carpinus betulus L. F u k a r e k 1957b:362.
Carpinus orientalis M i l l . , (C. duinensis S c o p . ) F u k a r e k 1957b:362.
Ostrya carpinifolia S c o p . 8. 8. 1908, M a l y : S A ; F u k a r e k 1957b:362.
Corylus avellana L. F u k a r e k 1957b:360.
Fagus silvtica L. 8. 8. 1908, M a l y : S A ; F u k a r e k 1957b:360, 362.
Quercus petraea [M a 11 u s c h k a] L i e b 1 e i n, (Q. sessiliflora S a 1i s b.)
F u k a r e k 1957b :362.
Salix silesiaca W d l l d . 16. 7. 1888, B e c k : S A ; 1890:311, 1906:73.
Salix purpurea L. B e c k 1890:310, 1906:74.
Ulmus scabra M i l l . , (U. montana S t o k e s ) F u k a r e k 1957b:362.
Urtica dioica L. 8. 8. 1908, M a l y : S A ; K o r i c a 1959 1960:291.
Rumex alpinus L. B e c k 1890:314, 1906:144.
Polygonum aviculare L. K o r i c a 1959 1960:291
Polygonum bistorta L. f. laeve B e c k B e c k 1890:315, 1906:149.
Polygonum viviparum L. 23. 6. 1891, R e i s e r : S A.
Tiniaria convolvulus [L.] W e b b et M o q., (Polygonum convolvulus L.)
B e c k 1890:315, 1906:150; 8. 8. 1908, M a l y : S A .
Chenopodium bonus henricus L. B e c k 1890:316, 1906:472.
Scleranthus uncinatus S c h u r K o r i c a 19591960:291.
Scleranthus polycarpos T o r n e r K o r i c a 1959 1960:291.
Minuartia verna [L.] H i . e r n s. str., (Alsine verna [L.] W a h l e n b . subsp.
collina [ N e i l r . ] C e l a k . ) B e c k 1890:317, 1906:491; K o r i c a
1959 1960:291.
Minuartia graminifolia [A r d .] J a v. 8. 8. 1908, M a 1y : S A.
Minuartia graminifolia [ A r d . j J a v. subsp. clandestina [ P o r t.] M a t t f .
B e cik 1890:323, 1906:492.
Minuartia graminifolia [A r d.] J a v. subsp. clandestina [P o r t.] M a 11 f . f .
glaberrima [V is .] H a y . B e c k 1890:323.
166
Beck
1909:142 143.
Dianthus integer V i s . 22. 8. 1893, F i a 1 a : S A.
Silene cucubalus W i b e l subsp. bosniaca [ Be c k ] , (S. bosniaca [ B e c k ]
H a n dl. M a z z.) 8. 8. 1908, M a 1y : S A.
Silene multicaulis G u s s. 22. 8. 1893, F i a 1 a : S A, 1896:297; B e c k (F i a 1 a)
1907:20; 8. 8. 1908, M a l y : SA.
Silene saxifraga L. B e c k 1891:334, 1907:21.
Heliosperma quadridentata [ Mu r r . ] S c h i n z et T h e l l . subsp. vierhapperi
N e u m . K o r i c a 1959 1960:292.
Heliosperma pusilla [ W a l d s t . et K i t ] V i s . B e c k 1891:335, 1907:25.
Euphorbia amygdaloides L. B e c k 1895:198, 1920:97.
Euphorbia myrsinites L. B e c k 1895:199, 1920:96; 8. 8. 1908, M a l y : S A .
Helleborus odorus W a l d s t . et K i t . B e c i k 1909:150; K o r i c a 1959
1960:292.
Helleborus istriacus [ S c h i f f n e r ] B o r b . B e c k 1909:150; 1908, M a l y : S A.
1919:74.
Helleborus istriacus [ S c h i f f n e r ] B o r b . ad. H. multifidum V i s . vergens
K o r i c a 1959 1960:292.
Trollius europaeus L. B e c k 1891:340, 1909:149.
Ranunculus auricomus L. 5. 1940, F u k a r e k : S A .
Ranunculus lanuginosus/L. B e c k 1891:339, 1914:466467.
Ranunculus montanus W i l l d . B e c k 1914:461 462.
Ranunculus montanus W i l l d . subsp. carinthiacus [ H o p p e ] H e g i, (R.
montanus W i l l d . var. gracilis S c h l e i c h . ) B e c k 1891:339.
Ranunculus bulbosus L. K o r i c a 1959 1960:292.
167
Literatura
Literaturverzeichnis
Beck, G. v., 1889 1898: Flora von Sdbosnien und der angrenzenden Her
cegovina II (4-9). Annal. naturhist. Hofmus. Wien 1889:339 372, 1890:
:549 578, 1891 : 307344, 1895 : 166 212, 1896 : 39 80, 1898 :1 32.
Beck, G. v., 1901: Die Vegetationsverhltnisse der illyrischen Lnder . . . .
...................... ( E n g l e r et D r u d e , die Vegetation der Erde 4:16)
Leipzig.
Beck, G. v., 1903 1923: Flora Bosne, Hercegovine i Novopazarskog San-daka I, II (1 11). Glas. Zemalj. muz. Bosn. Herceg. 1903:1 48,
185230, 1906:69 81, 137 150, 469495, 1907:15 29, 1909:135 165,
1914:451475, 1916:41 167, 311 336, 1918:177 217, 1920:83 127, 1921
1922:1 17, 1923:49 74.
Beck, G. v., 1927: Flora Bosniae, Hercegovinae et regions Novipazar III.
Srp. kralj. akad. 63:1 484. BeogradSarajevo.
Fiala, F., 1892: Botaniki prilozi. Glas. Zemalj. muz. Bosn. Herceg. 2:187
190.
Fiala, F., 1896: Prilozi flori Bosne i Hercegovine. Glas. Zemalj. muz. Bosn.
Herceg. 8:293324.
Fukarek, P., 1941: Prvi prilog poznavanju munike ili smra [Pinus heldreichii C h r i s t , var. leucodermis ( A n t o i n e ) M a r k g r a f . ] Hrvat,
um. list Zagreb, br. 89, 65:348386.
Fukarek, P., 1949: Podaci o geografskom rairenju munike (Pinus heldreichii
C h r i s t ) . Godi. Biol. inst. Sarajevo 2(12) : 21 41.
Fukarek, P., 1952: Botanika zaostavtina K a r l a M a l y - a . Godi. Biol. inst.
Sarajevo 5(1 2):39 50.
Fukarek, P., 1957 a: Tisa (Taxus baccata L.), njena nalazita u Bosni i
Hercegovini i njihova zatita. Nae starine, Sarajevo 4:263280.
Fukarek, P., 1957 b: Radovi na istraivanju i kartiranju umske vegetacije
Bosne i Hercegovine. Narod, um., br. 10 12, 11:359 378.
Fukarek, P., 1959: Planinski bor klekovina (Pinus mugo T u r r a ) i nje
govo znaenje za zatitu tla i vegetacije naih planina. Nae starine,
Sarajevo 6:203218.
Jauchen, E., 1950, 1951, 1953: Beitrge zur Benennung, Verbreitung und Anord
nung der Farn- und Bltenpflanzen sterreichs, I, II, III, IV. Phyton
2(1 3):5776, 2(4):302315, 3(1 2) :1 21, 5(12) :55 106.
Jauchen, E., 1953: Gleichbedeutende wissenschaftliche Namen (Synonyme)
der Pflanzen sterreichs. Angewan. Pflanzensoz. (10):1 110.
Jauchen, E. et Neumayer. H., 1942. Beitrge zur Benennung, Bewertung und
Verbreitung der Farn- und Bltenpflanzen Deutschlands. sterr. bot.
Z. 91:209 298.
Korica, B., 1959 1960: Prilog poznavanju panjake flore hercegovake Visoice. Rad. Polj. fakul. 8 9(10 11):289300.
Korica, B., 1962: O panjakoj vegetaciji na hercegovakoj Visoici. Arhiv,
polj. nauka 15(49) :81 95.
Maly, K., 1908 1923: Prilozi za floru Bosne i Hercegovine II III, V IX.
Glas. Zemalj. muz. Bosn. Herceg. 1908, 20:555 557, 1910, 22:685 694,
1912, 24:587 595, 1919, 31:6293, 1920, 32:130 153, 1923, 35:123 162.
Maly, K., 1913: Saoptenje o Acer obtusatum-u. Glas. Zemalj. muz. Bosn.
Herceg. 25:397407.
Maly, K., 1933: Materialien zu G. v. B e c k s Flora des ehemaligen BosnienHercegovina. Glas. Zemalj. muz. Bosn. Herceg. 45:71 141.
Maly, K 1940: Notizen zur Flora von Bosnien-Hercegovina. Glas. Zemalj.
muz. Bosn. Herceg. 52:22 46.
174
Maly, K., 1948: Mali prilozi za floru Bosne i Hercegovine. Godi. Biol. inst.
Sarajevo 1(2) :37 53.
Mayer, E., 1952: Seznam praprotnic in cvetnic Slovenskega ozemlja. Slov.
Akad. znan. umet. 5:7 427.
Popovi, J., 1933: Mahale (ljetni stanovi) na planini Visoii. Glas. Zemalj.
muz. Bosn. Herceg. 45:143 164.
Reiser, O., 1939: Materialien zu einer Ornis Balcnica. Bosnien und Herze
gowina nebst Teilen von Serbien und Dalmatien. Annal. naturhist.
Mus. Wien 1.
Z danovski, N., Bajeti, B., 1957: Planina Visoica. Studija o planinskom
panjaku I. Zav. mljekar, i planin. gazdov. Sarajevo 2:1 145 (mscr.).
ZUSAMMENFASSUNG
BER DIE FLORA DES HERZEGOWINISCHEN VISOCICA-GEBIRGES
Bogdan Korica
(Aus dem Botanischen Institut der Universitt Zagreb)
Toholj (1942 m) und Veliki Strug (1887 m), die Mokre stijene (1956 m)
und Kaoci (1893 m), im Westen die iljevaa (1646 m) und Dilaverua
(1760 m). Hinsichtlich ihrer Hhe bleiben die Hauptgipfel' des sdlichen
Teiles der herzegowinischen Visoica, Lisac (1664 m) und Koritski vrh
(1680 m), hinter den hchsten Bergspitzen ihres nrdlichen Te les und
auch mittleren Plateaus sehr zurck.
Die herzegowinische Visoica ist geologisch aus Triaskarbonat- und
Dolomitgestein, Jurakarbonatgestein, rotem und grauem schieferigen
Kalkm ergel aus der mittleren Triasperiode oder Kreidesedimenten aus
Flysch aufgebaut.
Die Entstehung der verschiedenen Bodenarten s'teht in enger Be
ziehung zu der Mannigfaltigkeit der Relief-Faktoren. Damit ist auch
die Bildung tiefgrndigen Bodens auf felsiger Unterlage in sanften Ober
flchenformen verbunden; diese felsige Unterlage w ird rasch mchtigen
Destruktionsprozessen ausgesetzt (Gegend von Toholj, Konjic, Streha,
Glatko, Velike und Male Bare). Die Entstehung des flachgrndigen Bodens
hingegen ist an Grundgestein mit kompakten Felsen gebunden, deren
hervorragende Spitzen und grosse, steile Abhnge durch scharfe Ober
flchenformen gekennzeichnet sind (Damija, Ljeljen, Mokre stijene,
Spionik, Puzin).
Ihren klimatischen Bedingungen nach zeichnet sich die herzegowi
nische Visoica infolge der hohen Gebirgslage durch ein modifiziertes
mediterranes Klimas aus (submediterraner Charakter). Es ussern
sich mediterrane Kennzeichen, obgleich sie an der Grenze liegt, die
dem Einfluss des mediterranen Sdens nur wenig ausgesetzt ist.
Man kann dies auf Grund der Klimaverhltnisse feststellen, die auf den
Temperatur- und Niederschlags verlauf der herzegowinischen Visoica in
analoger Weise wie mediterranen Gebiet einwirken. Die herzegowinische
Visoica steht demnach unter dem Einfluss eines ausgesprochenen Frh
jahrs- und Herbstniederschlagsmaximum. Im Frhjahr weist der Monat
Mrz die grssten Regenmengen auf, es folgen der Monat Februar und
erst dann der April. Die Herbstperiode ist noch regenhaltiger und zwar
nicht nur relativ, gemss der Verteilung auf die einzelnen Monaten, son
dern auch absolut, als Gesamtperiode. Sehr viele Regengsse gibt es im
Herbst im Monat Oktober, weniger im November, whrend sich der De
zember von allen Monaten durch ein Niederschlagmaximum auszeichnet.
Auch die Temperatururstnde, die die herzegowinische Visoica beherr
schen, deuten auf einen durch mediterranes Klim a modifizierten Hochgebirgscharakter hin. Ebenso entspricht auch die Verteilung der wrmsten
und kltesten Zeitperiode auf der herzegowinischen Visoica dem medi
terranen Klimatyp, wobei jedoch die w eit niedrigeren Temperaturen wie
auch die bedeutenden jhrlichen Wrmeschwankungen ihr den Charakter
eines Hochgebirgsklimas verleihen. So ist die durchschnittliche Tempera
tur des wrmsten Monates August 13,2 C, der klteste Monat Januar
hingegen zeichnet sich durch die Durchschnittstemperatur von 6,8 C aus.
Ebenso niedrig ist auch die durchschnittliche Jahrestemperatur (3.4 C)
mit bedeutenden tglichen Schwankungen und zwar bis 20 C.
176
177
silvtica. A u f den Weiden in der Zone von Fagus silvtica stockt auch
Buschwerk von Sorbus aria und Sorbus mougeotii. A n feuchteren Stellen
ist ein sporadischer Bestand von Acer pseudoplatanus und Fraxinus
oxycarpa oder Ulmus campestris vorhanden. Am Fusse der Felsenwnde
der Pjeskovaca (1728 m) kommt auch Pinus mugo vor. Picea excelsa er
scheint in Quellgebiet der Rakitnica auf dem Substrat des schieferigen
Mergelsteines. Die untersten Waldlagen (die Drfer Rakitnica und Sabici)
nimmt die Gesellschaft des Buchenwaldes und Betula verrucosa ein. A u f
den mit Nardus sti-icta bedeckten Weiden finden w ir auf entkalktem
Substrat und mergelsteinigem Schiefer gruppenweise Juniperus com
munis und Corylus avellana.
A u f den recht tief liegenden Stellen der stlichen Abhnge der herzegowinischen Visocica, auf schieferigem Mergelstein im Gebiet des
L j uta-Flusses und des Dorfes Bjelim ici ist die Gesellschaft von Quer cus
petraea und Carpinus betulus vertreten. In der Umgebung des Dorfes
Lu'ka befinden sich auch vereinzelte Bume von Fraxinus excelsior. Am
Bergrcken Puzin ist ein kleiner Fundort von Pinus mugo und Picea
excelsa bekannt. Picea excelsa ist auch auf der Bergspitze Todor ver
treten. A u f der stlichen Seite der herzegowinischen Visocica erscheinen
auch Buchen.
Die sdlichen Berghnge der herzegowinischen Visocica sind auf
ihren Dolomitfelswnden entlang der Neretva mit Pinus nigra bewachsen
Auch die termophile Gesellschaft von Carpinus orientalis, Ostrya carpinifolia und Fraxinus ornus kommt hier vor. Die Kalksteinfelsen heben sich
durch Ostrya carpinijolia und Fraxinus ornus hervor. A u f den Bijele
stijene und am Krstac (oberhalb des Dorfes Grusce) wchst Pinus heldreichii var. leucodermis und in der hheren Zone auf tieferem und weni
ger geneigtem Boden ist verbreitet Fagus silvtica m it termophiilen Ele
menten: Heder helix, Tamus communis und Seslerio autumnalis.
179