NASTAVNA PRIPREMA

OPTI PODACI
NASTAVNIK

Damir Nii

PREDMET

Osnove elektrotehnike

NASTAVNA OBLAST

Analiza polifaznih sistema

NASTAVNA JEDINICA

Teslina polifazna kola

KOLA

JU Mjeovita srednja kola Srebrenik

DATUM
RAZRED

METODIKI PODACI
TIP ASA

Obrada nove nastavne jedinice

NASTAVNI METODI

Frontalni, dijaloki, demonstrativni

NASTAVNA SREDSTVA I POMAGALA

Tabla, kreda, spuva, udbenik

CILJEVI I ZADACI
OBRAZOVNI CILJ
FUNKCIONALNI CILJ
ODGOJNI CILJ

Upoznavanje uenika sa Teslinim

polifaznim kolima
Razvijanje kod uenika osjeaja za
polifazne sisteme
Razvijanje radnih navika, razvijanje
osjeaja o znaaju elektrotehnike.

ARTIKULACIJA ASA
UVODNI DIO ASA
Dosad smo se bavili jednofaznim naizmjeninim sistemima i upoznali osnovne
zakonitosti koje ih razlikuju od sistema jednosmjerne struje. S obzirom na
ograniene mogunosti ostvarivanja veih energetskih sistema, kako u pogledu
proizvodnje i prenosa, tako i u pogledu izvedbe elektrinih maina i ureaja
monfaznih struja, tenja naunika je bila na usmjerena ka stvaranju polifaznih
sistema.
GLAVNI DIO ASA
Polifazni sistem izmjenine struje sadri vie indukovanih napona iste frekvencije, ali
razliitih faza, spojenih tako da svaka ima svoj strujni krug i potroa.
Pronalazak polifaznog sistema, kao i praktina rjeenja njegove primjene, u
potpunosti je djelo naunika Nikole Tesle.
Tesla je 1887. godine pomou polifaznog sistema proizveo obrtno magnetno polje,
bez mehanikih pokretnih dijelova, to je osnova za rad motora koji je konstruisao
iste godine. Teslin motor, poznat pod imenom indukcioni asinhroni motor, zbog
svojih tehnikih osobina ima gotovo iskljuivo primjenu u industrijskim pogonima
kao pogonska maina. Pored obrtnog magnetnog polja i indukcionog motora, Tesla je

razradio i trofazni sistem proizvodnje i prenosa el. energije velikih snaga, ime je
stvorio velike mogunosti iskoritenja prirodnih energetskih potencijala, a time i bri
razvoj proizvodnje, te ekonomski napredak ovjeanstva.

Naponi polifaznog sistema indukuju se u polifaznim generatorima koji se nazivaju

alternatori. Broj indukovanih napona jednak je broju namotaja alternatora.
Namotaji u polifaznom alternatoru postavljaju se u ljebove po obimu statora i
meusobno su prostorno razmaknuti jedan od drugog za odreeni ugao, to
karakterie i odreenu faznu razliku izmeu indukovanih napona u tim namotajima.
Pojedinani indukovani naponi u namotajima polifaznog alternatora nazivaju se
faznim naponima. Namotaji u kojima se indukuju fazni naponi nazivaju se fazni
namotaji.
Fazni naponi i fazne struje oznaavaju se standardnim oznakama, sa slovima ili
brojevima u indeksu.
Oblici indukovanog napona ili struje mogu biti razliitog oblika, meutim uvijek se
pri konstrukciji alternatora tei da budu sinusnog ili priblino sinusnog oblika. Prema
tome, za njihovu analizu moemo primjenjivati iste one metode koje smo
primjenjivali za analizu jednofaznih napona i struja fazore i simboliki raun.
Pri konstrukciji polifaznog sistema tei se da on bude simetrian, a to znai da svi
fazni indukovani naponi (Ui) imaju iste max. vrijednosti, a da svaka dva uzastopna
indukovana fazna napona imaju istu faznu razliku. Isto vai i za polifazni sistem
struja.
Polifazni sistem u kojem nije ispunjen bar jedan od ovih uslova je nesimetrian.
U praksi polifazni sistem indukovanih napona, zbog konstrukcije alternatora, je
uvijek simetrian, dok simetrinost struja zavisi od optereenja, potroaa, pojedinih
faza.
Kod simetrinog sistema zbir svih njegovih faznih napona, odnosno faznih struja, je
jednak nuli.
Polifazni sistemi, s obzirom na broj faza, mogu biti dvofazni, trofazni, viefazni, ali
danas se kao najekonominiji, skoro iskljuivo primjenjuju trofazni sistemi.
ZAVRNI DIO ASA
Ponoviti gradivo