Professional Documents
Culture Documents
02
rgl cd;shla idod.ekSug ud. ;kkafkda ta rf
03
,xldf isxy, ck;dj ke;s lr ug
04
isxy, cd;sh ke;s lr|ukag i;=rka ieriS isk nj
ie,lsh hq;= hs'
hqfrdamSh cd;Ska o" mrjr" yn" fndnhsldr
mrfoaYslfhda o hqfrdamShhka iska idod tjk fkdfhla j.
ials iqrd o isxy,hka f.a y;=frda h hs ie,lsh hq;= hs'
fudjqka f.ka wyla ug h lg hq;= hs'
,xld Ydikh fuhg jI 2200lg mQjfhys Y%S uyd
uysJo uyd ry;kajykafia m%;sia:dmkh lr jod< y' t ;eka
mgka fkdfhla jdrj, wka;rdhsl Ouhka fiajkh lsfuka
we;e rcjre ffj;=,H oDIa .;a NsCIQka f.a wjjdo f,i
uyd ydrjdiS f:rjd NsCIQkag ysyer lr ;sf' imQK
Ydik kdYh lrk ,oafoa iS;djl iQ ms;D>d;l rdcisxy rc
iska h' f ld,fha Wmimkak NsCIQka ke;sj ,xldj ysia
h' ,kao uka;%Ska iska ta ld,fha fld<U m<df;a ,kao
rdcHfha wd{dpl%h mj;ajk ,' ,kao uka;%Ska iska
nqoaOd.ug lrk ,o Wmldrh lsis l,l u;l ke;s fkdlg
hq;= hs' ish rdcfha t l,g nqoaOd.u mj;sk nj rc;=udg
lSfjda ,kao uy;ajre h' ,xld isxy, ks,fu,d rcl= f.k
ishf Odl uyd rc;=udKkag ikafoaY ,sh,a,la f.k
.sfhda ,kaohkaf.a kejl hs' ,kaohkaf.a Wmldrfhka
ishfuka f rgg NsCIq ix>hd jevujdf.kdfjda h' ,kao
uy;=ka iska f lrk ,o Wmldrh ksid wo ,xld Ydikh
mj;S'
05
kg nqoaOd.u ke;s lsug Wml%u lrkafkda'
frdaudkq" jeia,shka" nemaia" tx.,ka; iNd" p
Ikd" ie,fika yuqodf wh o ynkaldr" urlal," fo
fldgi o we;e bx.%Sis ks,Orfhda o we;e bx.%Sis j;=ldr
fjf<| uy;=ka o bx.%Sis bf.kf.k l%sia;shdks isk we;e
isxy, neiagjre iy ffjoHdpdhjre o fkaoldrfhda o"
m%xY" cuka" bx.%Sis md,sjrekg tl;= isk isxy, fn!oaO
ck;dj wl=i, luhkays fhoug l%shd lrk neka isxy,
fn!oaOhka fjkqfjka l%shd lrkag sik NsCIQkajykafia,d
wm%udo j jhfhka isxy, cd;sh mfriaika lr .ekSug
W;aidy lg hq;= hs' kg isxy,hka jglrf.k fld" j,iqka
luhkays fh isk mdmSka neka fudjqka ke;s lrkag k
oi wl=i, lu fkdfldg isug isxy, fn!oaOhka hh
lg hq;= hs'
mru .kaO f mdmSka fiajkh fkdfldg Tjqkaf.a
ux.,Hhj,g fkdf.dia Tjqka fok lE fkdf.k u;ameka
mdkh fkdlg Tjqka urd l=Kk W!re uia" l=l= uia" f.da
uia wkqNj fkdfldg l%sia;shdks pd;%dh w;ayeroud f;dmams"
idh" .jq" l5sia;shdks kdu m%;sCIam fldg wdh Ou wkqj
l,a hjkag is;g .; hq;= hs'
ynhka w;g f.dia ;sfnk fjf<|du isxy,hka w;g
.ekSug jyd u l%shd lg hq;= hs' kg imQKfhka nq,;a
fjf<|du" mqjla fjf<|du" or fjf<|du" t<j fjf<|du"
lv fjf<|du ynxldrhka w;g f.dia ;sf' jdKsclu ukq
kS;sfha b;d u fY%aIaG luhla fuka kshu fldg ;sf' Ok
iemhSug fjfyfik ;eke;a;dg ,CIa foa Wmldr lrkakS
h' Ok ke;s ;eke;a;d Y=hd h hs kshu lr ;sf' jdKsc
luh mgka f.k Ok imdokh lsug isxy,hka iska
bf.k .; hq;=hs' bx.%Sis lla bf.k.;a muKska l,sika"
flda" f;dmams oud.;a muKska bx.%Sisldrhkaf.a ixLHdjg .;
06
Wn,lv Nd;h w;yeroukq
yd,a" .sia" ia" ls" iSks" Wn,lv" jia;%" mska"
,dmq" inka hkd isxy,hka iska m%fhack .kak jH f
rgg f.fkkafka fldhs rgj,ska hs k .ekSu b;d m%fhdack
hs' Wn,lv f.fkkafka ud,jhsfkka h' fuydg f.fkkq
,nkafka fndndhsldrhka isks' wm%fhdack l=Kqud
ff,kag yeroud ojia lsysmhlg miq tl;eklg f.dvlr
;nd wkH lsis u cd;shla m%fhdackhg fkd.kakd Wn,lv
w{dk wm;% isxy,fhda , f.k ri jHhla fuka i,ld
jH[ackj,g ou;s' oUjdiSka j;a ,xldjg lsKSug
f.fkk fndnhsldrhka iska j;a f jH m%fhdackhg
.kafka ke;' Wka ms<sl=,a lrk f,dmq l=Kqudj,g remsh,a
is ,CIhla jIhla mdid isxy,hka iska ksIam%fhdack
lrkq ,ef'
tl f.orlska km;d mKu" mK fol" mK y;r
ne.ska f l=Kqudj,g ho lrkq ,ef' fndnhsldrfhda
f fj<|dfuka Okh /ia lr;s' fudav isxy,hkag Wn,lv
ke;s j wdydr .ekSu wudre hs' Wn,lvj,g jIhla mdid
fok f remsh,a is ,CIh Ys,amYdia;% jOkhg tl;=
lrfokq ,ef k fldmuK w.fka o@ tl tl f.or
mskaleghla ;nd Wn,lvj,g fok uqo,a /ia l< hq;= hs'
zwiaido" wdkj" ksiairKZ hk fuys woyi k.;
hq;=hs' m[aplduhg ys; heu wiaidoh hs' m[aplduh la
iys; h hs l,amkd lsu wdkjh hs' tfia wdkj i<ld
m%;sCIam lsu ksiairKh hs' f ksiairkLHd; m%;sfCIam
lsu ksjka ug wdOdrhls' .sys me msi Y%oaOd jOkh
fkdfldg jia;=ldu laf,aYlduhka wkqj hEfuka Ydik
mydksh jkfka h' Ok iNlsug we;e NsCIQka iska .kq
07
isxy, ia;%Ska wk yegfha wfidaNklu'
isxy, ia;%Ska wk yegh h;la muK m<, hs'
fmlKsh" nv" mfhdaOr" mmqj fmkajk woyiska fu fia lrkq
,ef'
fufia lrkq ,nkafka ukao@ <slu ksid h' imQK
Yrh jid .ekSug kElrk m%udKhg jia;% , .ekSug
j;alu u| ksid hka; mfhdaOrhka muKla jid .ekSu lrkq
,ef' mqreI fldGdYh ia;%S fldGdYhg jvd ys T;ma
folska hqla; j jia;% wkq ,ef' fld," li" fia"
neksh" flda we| imQKfhka Yrh jid wdrCId lrkq
,ef'
jia;%dNrK we| w,xldr j iSu ia;%Ska f.a Ouhls'
fou<" urlal," cd" bx.%Sis" ,xis" mrx.s hk ia;%Syq ,xldf
jdih lrkafkda h' uqka jia;%dNrKdh w,xldr f,i wk
ye isxy, ia;%Skag fmfka' isxy, ia;%Ska .ek wkqlmd fldg
w,xldr jia;%dNrK u isxy, mqeIhka f.a mru hq;=luls'
08
isxy, orejka fkdu hk ye'
isxy, orejkag nd, ld,fha j;ams<sfj;a lshd ug
lsis flfkl= ke;s neka Tjqyq ;reK jhig meKs l,
YS,m;a;s wdpdr m;a;s oDIam;a;s hk fjdg mefK;a'
urlal, .EKq orejkag nd, ld,fha mgka u Tjqkaf.a
wdpdHhka iska fldrka fmdf;ka Ouho" wrd fou< NdId
o .Ks;h o W.kajkq ,ef' fou< j.hdg;a tfia ue hs'
hqfrdamSh j.h Tjqkaf.a orejkag fkdfhla Ys,amdh W.kajkq
,efn;a'
isxy, orejkag .=rel ug lsis flfkl= ke;s neka
hula we;s mjq,aj, orejka ;HdoDIa mdm;r hqfrdamShhkag
Ndrfokq ,ef' f mdmSka f.ka bf.k .kafka i;=ka ueu"
u;ameka mdkh lsu" mial iqj u" :HdoDIah h' mam;a
fn!oaO orefjda mdmSkaf.a jhig meK kdY fj;a' mqrdK
ld,fha is,aj;a NsCIQka jykafia,d wkqlmd is;ska fn!oaO
orejkag l=, foaj;djqka fuka lghq;= lf<dah'
Ou foaYkdjg ka we;e NsCIQka hh .kafka ke;'
nqrcdkkajykafiaf.a kshuh zfofi: NslaLf OuxZ hkq hs'
ij[hkajykafia Ou foaYKd lrkq msKsi miaj. uyKqka
flfrys yg.;a lreKdfjka fndauev isg nrKei
bism;kdrduhg je fial'
uyd uyskao uyry;kajykafia oUj isg ,lajg jevu
lr jodf<a isxy,hkaf.a wdrdOkdjla we;sj hs" iqkdmr;a;
rgg mqKaK yduqrejkajykafia jefha wdrdOkdjla we;sj
hs l,amkd lg hq;= hs' .sys mCIfha fn!oaO ck;dj wmf.a
nqrcdkka jykafia iska y;,siamia jila foaYKd lr jod<
Ouh l=ulahs k .ekSug hh lsula ke;' il, i;=ka
09
wfma isxy, ck;dj fkka k u msySug hEu'
isxy,hd f.a Okh mrfoaYSkaf.a Ndkavd.drj,g hkafka
h' isxy, ck;dj tl w;lska hqfrdamShhka f.a pd;% .ekSu;a
wksla w;ska u;ameka mdkh lsu;a ksid iajcd;shg we;s fm%auh
ke;s ;sf' ;ud w; ;sfnk Okh o mrfoaYSkag o
Ndjhg mefKkafka h' idudkH isxy, ck;dj l%ufhka
msfykfkda h' fYaIfhka u isxy, fn!oaO ck;dj we;e
NsCIQka f.a WfmaCIdj l=iS;lu ySkhh ksid nqoaOd.u
fkdkSfuka ;%sO r;akh flfrys Y%oaOdj fkdue;af;ka
;HdoDIakag f.dre jkafkda h' Ok Wmdhk ud.h
fkdokakd neka ;uka w; ;sfnk jia;=j wvq jkafka h'
uydj.a. fldiLllaLkaOlfhys fu fia olajd ;sf'
zzf;;k fLdmk iufhk NslaLq ix>ufJO NKavkcd;d
l,ycd;d jdodmkakd w[a[u[a[x uqLi;a;Sys ;=okakd
jyrka;sZZ fufia flda<dy< l< NsCIQka lrd ;;d.;hka
jykafia jev NsCIQkag wjjdo l< fial' zzw,x NslaLf
udKavkx udl,x ud.a.x udjdoka;SZZ t g wOujd
NsCIQyq fufia lSjdyq h'
zzwd.fu;= Nkaf;a N.jd Ouiaid wmafmdiaiqlafld
Nkaf; N.jd GOuiqLydrudkqhq;af;d yr;=ZZ
nqoarcdKkajykfia
flda,dy<h
ixisjkq
msKsi
>s;siai k fldfid,a rc;=udf.a mq;%hd >dhq l=udrhd f.a
l:djia;=j m%ldY fldg ffjrfhka ffjrh ixisfokafka
ke;ehs fmkajdka kuq;a flda,dy,h ixisjkag fkdyels jQ
neka f fuda>mqi NsCIQka w;ayer yqol,dj u ;ukajykafia
mdisjqre f.k nd,lf,dKldrduhg jev tys N.= iarhkag
talpdljl jodrd mdkjxiodhg je fial' tys wkqreoaO"
10
l fia Ok /ia fldg mrfoaYSkag w;alru'
wfma l=,foaj;djka jk iuyr kdhl ia:jrhka
jykafia,d f.ka jIhlg jrlaj;a isxy, fn!oaO ck;djg
wjjdo
jYfhka
OudkqYdikdjla
fkd,eu
uy;a
lK.dgqjls' isxy, fn!oaOhd m;%hg we;e kdhl iardka
f.ka wjqre .Kklska j;a ys; jev msKsi Oudka; ,smshla
mjd fkd,eu fn!oaOhkaf.a wjdikdjls' isxy,hdg Okh
je fjkag mial iem;g ;rfha u is; fhdokq ,ef'
rg" cd;sh" wd.u fjkqjg l=ula lrkafkao" mshd
nqoaOd.u woy;;a fh!jk uodfhka u;a iajlSh orefjda
l%sia;shdKsh woy;a' iuyr mjq,aj, orefjda l%sia;shdkshg
fkd.shh;;a lduridiajdokh msKsi msh i;= Okh kdY
fldg uyd jHikhkag mefK;a'
wd., uqo,s;=ud fndfyda Ok /ial< flfkls'
Wkakefyag is tlu mq;%hd flda@ ta jia;=j flda@ kg tu
mjqf,a tlu fn!oaOfhl=j;a ke;s u focklhs' ysrkaj,ska
,enQ uyd Okh ;HdoDIakag wh;a h' mKdu Ouhl
ye' zwksPdj; ixLdrdZ mam;a isxy,hka ish .Kkla iska
uyd la ka fmdf,dj ydrd wdlr ;k;kd ysrka
fidhdf.k ta f.dvg f.k;a oud ojig i; 50 ne.ska jegqma
,ndf.k ldj lr.kq ,ef' lsis uykaishla ke;sj ysrka
whs;sldr ndia l l,lska uyd Okjf;la jkafka h' ta uqo,
rgg" cd;shg" wd.ug" m%fhdackj;a jk lsis;a fkdfldg
hqfrdamSh md,sjrekago bx.%Sis jia;%dNrKj,go ho lrkq
,ef' wfyda iajcd;sl isxy,hkaf.a hqKqjg Ys,amYd,djlaj;a
wd., Wkakefya msysfgjdk fldmuK m%fhdack o@
11
fn!oaO orejkag md,s NdIdj b.ekau'
.j, msys fn!oaO mdGYd,dj, fY%aIaG mx;sj,
YsIHhkag md,s NdIdj b.ekau b;d u m%fhdck hs' ta ksid
myiq ud.hla Wmojdf.k mdGYd,djg hk YsIHhkag km;d
mehla md,s NdIdj mqyqKq lrug md,s bf.k.;a NsCIQka
jykafia,d Hh lf<d;a b;d u m%fhdack hs' YsIH .=re"
Wm.=re" m%Odk .=re hk f ;=ka fldgig wh;a fn!Ohka
iskq;a f fhdackdj ms<sf.k md,s bf.k .ekSug Hh l<
hq;= hs' ojilg meh ne.ska ta .ek ld,h .; lf<d;a th
;;d.;hka jykafiaf.a Ouh ukdfldg k .ekSug
fya;=fjhs' isxy, muKla k .ekSfuka {dkdNsjDoahla
jkafka ke;'
oUj jx." u.O" ldis fldai, rgj, o ld,sx." wdka"
v rgj, o jHjydh NdId muKla fkd j mdGYd,d
YsIHhkag ixialD; NdIdj o mqyqKq lrjkq ,ef' ,xldf
mdGYd,dj, YsIHkag isxy, muKla b.ekau {dkdNsjDoahg
fya;= fkdjkafka h'
mkai,a wi, msysgqjd ;sfnk mdGYd,dj, fY%aIaG
mka;sj, YsIHhkag md,s NdIdj mqyqKq lrug mdGYd,d
md,kh lrk Nj;=ka iska ms<sfj,la fhdod.; hq;= hs' oUj
kdkd NdId we;s rgls' ta ksid ta rf Wmk ldg;a NdId
;=ky;rla bf.k .ekSu jukd lrhs' oUj uyu;a Nla;sl
YsIHkag wrd NdIdj fYaI jYfhka wdKavqf mdGYd,dj,
mqyqKq lrjkq ,ef' nqreufha mdGYd,dj, iy mkai,aj,
bf.k .kakd YsIHhkag md,s NdIdj iy nqreu NdIdj
W.kajkq ,ef' miq.sh ld,fha mkai,aj, md,s" ixialD;"
isxy," .Ks;d h isxy, l=,orejkag W.kajk ,'
12
Ydik mydkshg ,l=Kq
uq f,dj nqoaOd.u woyk ckhd f.a ixLHdj mkia
fldahla muK jkafka h' jI 700lg mQjfha oUj
nqoaOd.u uyu;a Nla;slhka iska kdY lr ouk ,' oUj
Yikh ySk fjkag mgka .;af;a fuhg jI 1000 lg m%:u hs'
m<uq fldg Ydikh ydkshg m;a lf<da ta l,g is w,a,
iaiS, ldufNd.S NsCIQyq iQ;%dNsOukh w;ayer ;ka;% uka;%
fcH;sYaYdia;% Nd; lrka Ok Wmojkag ld<h .; lf<da hs'
fkka k u ;%sjO r;akh flfrys Y%oaOdj ySk ug lghq;=
lrk NsCIQka ksid wkd.;fha oUj nqoaOd.u wka;Odk
jkafka h' YS, imkak fndai;aj p; we;s Y%S {dkmxlr
uyd iarmdohkajykafia m%ldY fldg ysuj;a m%foaYhg
jefhda h' iaiS, w,a, NsCIQyq mdml%shd lrkakg ;rYak
oHd Nd; lrkakg o f,dN is;a Wmojd Ok iN lrkakg
o ld,h .; lf<da h' IaKq" ld;sl" ld,s" ;drd" .d"
uokfudayskS wd foaj;djqkag mQcdh lsug ud.h ;ekqfjda
h' uka;%" ;ka;%" fcHd;sYaYdia;% fndfyda fldg mqre lrka
YS,ixjrdh .ek lsis;a fkdi,ld NsCIQyq l%shd lf<da h'
,xldjg o fujeks m;a;s ld,hla meK ;sf'
kdhll lrk iuyr f:rdkqf:r m%uqL NsCIQka f,daN
is;a Wmojd Ok /ia lsug fkdfhla Wmd fhdoka iS, iud m%{d
jOkh lsug lsis fia;a h fkdfldg ;srYak oHd Nd;d
lrka fcHd;sYaYdiaa;% l%uhg jev w,a,kaa ldufNda.S .Dyia:hka
fuka lghq;= lrka Ok /ia lsug fkdfhla Wmd fhdoka
f.ayis; WfmaCIdfjka l,a hjk nj olakg ,ef' :HdoDIah tl
w;lska hqKq ff.k hkafkah' udrmdCIsl mdm;r ;HdoDIakag
n,h ,e ;sfnk f ld,fha NsCIQka hh jvd ;HdoDIah ke;s
lr ug l%shd ud. wdrN lg hq;= jQ ;ek ta we;a;kaf.a
l%shdj,Ska ;HdoDIakag je n, ,eug fya;= ;sf' frdaudkq
rgj, mQcljreka fuka NsCIQkao ;h .; lrkag mgka .;af;d;a
13
NsCIQka jykafia,d iska
ckmo pdldfjys yeish hq;= hs'
oUj n%yauK Nla;slhka iska ixialD; NdIdj mqyqKq
lrkq ,ef' iuyr N%dyauKfhda Y= l=,j, whg fo"
fjodhka; fmd;a b.ekaug o wlue;s fj;a' T;jIfha
tla;rd l,algd ksjdiS uyu;aldrfhla ixialD; ;rula rg
bf.kf.k foh inkaO fmd;a yeoEu lrkag l,algdf
ixialD; uyd oHd,fha wdpdHh N%yauKhka lrd meKsfha
h' f,aPhkag foh lshdu ;yk hehs W;a;r ,enqfKa h'
CI;%Sh" n%yauK" ffjYH l=,j, orejkag ixialD; b.ekau
nyq, lrug f ld,fha lghq;= lrkq ,nkafka h'
l,algdf uydld,s mdGYd,dj uydrdYaG N%yauK cd;shg whs;s
;miakshla iska fuhg jI 20lg m%:u msysgqjk ,ka kg
uy;a mq, Ndjhg meK ;sf' rcdjreo" uyd uka;%Sjreo f
mdif,a hqKqjg ls%hd flfr;s' odrNx. uydrdcd f
mdGYd,df ldrl iNdf m%Odkshd h' fuys nx.d, .Ekq
orejkag jI yfha mgka 10 olajd Ydia;% Ys,am f.;= ueyq
iy n%yau Ouh o W.kajkq ,ef' l,algdf (Bethune
College) ne;shqka Y%dia;%Yd,dfjys fY%aIaG mka;sfha Ydia;%
Ys,amh oHdh lkHdjkag W.kaj;s' 'ta' Wmdh olajd fldhs
cd;sfha whg;a fuys b.ekau lrkq ,ef' ixialD; muKla
bf.k.;a n%yauK mKa;fhda lska l,a hj;s' bx.%Sis iy
ixialD; bf.kf.k iu;ajQ l< bx.%Sis uka;%Skaf.a wdOdr ,nd
.ekSug ud. ;kd.ks;s' ixialD; muKla k.;a mKa;hd
uilg remsh,a iaila ;syla la| ,nd.kshs' NdId folu
k.;a l, remsh,a 100 mgka l%ufhka jegqma ,nkafka h'
wfma rgg l,lska o.S n%dyauKfhl= meKSu NsCIQka
fo;=ka kulg ta n%dyauKhdf.a ud.fhka ixialD; lla
bf.k .ekSug fya;= jkafkah' udkakdl n%dyauKhka f.a
14
.re lsug fhda.H NsCIQka f.a .;s'
ue isfha WmmKaKdilfhys f.dml fud.a.,dk
iQ;%fhys olajd ;sf' zzbO n%dyauK NslaLq iS,jdfyd;s md;s
fudlaLixjr ixjqf;da yr;s wdpdrf.dapr imkafkd
wkqu;af;iq jdfciq Nhoiaid iudodh islaL;s islaLdmfoiq
nyqiaiqfldfyd;s iqkOfrd iq;ikakspfhd fhf; Oud wd
l<HdKd
ufl,HdKd
mfhdidkl,HdKd
hdF:d
i:Hd[ackd flj,mmqKKx miqoaOx n%yauphx wNsjoka;s
;:d rEmiai Oud nyqiaiq;d fydka;s O;d jpid m;d
ukidkq fmla;d Hshd iqmam oaOd' ika;=fGd fyd;s jr
msKavmd; fikdik .s,dkmph fNicmlaLdf p;=;a;x
kd
;x
wNsfp;isldkx
GOu
iqLydrdKx
ksldu,dNsfyd;s" wNsc,dNs wliSr,dNs''''ZZ iS, imkak
bkash ixjrh we;s NslaIQka fidhd tjeks W;a;uhkag .re
lsu" jeu" mQcd lsu lg hq;= hs' jkaokSh NsCIQkag
fkdjeou;a wjkaokSh NsCIQkag jeu;a folu jor iys; hs'
fld<U k.rfha msfjka j,g bf.k.ekSug mefKk kjl
NsCIQkaf.a Y%oaOdj ke;s ug ldjHd,xldrd ndysr Ydia;% Nd;
lsu fya;= jkafka h'
15
u-f.a bf.k.ekSu'
uu mia wjqre jhfia msgfldgqf ,kais .Ekq
mdGYd,dfjys m<uqfjka bx.%Sis lshjdf.k y;a wjqre jhfia
msg fldgqf frdaudkq bx.%Sis mdGYd,dfjys bf.k f.k
bkamiq f;dgfyafka fnkla frdaudkq bx.%Sis mdGYd,f
bf.kf.k t;ekska fldaf frmrud bx.%Sis mdGYd,df
kej;S jI folla muK bx.%Sis bf.k.;s' bkamiq fld<U
fikaf;dauia Y%dia;%Yd,df bx.%Sis bf.kf.k kej;;a frdah,a
fld,Shg ne tys wjqreoaola muK bf.kf.k kej;;a
frdah,a fld,Shg ne tys wjqreoaola muK bf.kf.k
kej;;a fikaf;dauia Y%dia;%Yd,djg ne frdauddldrhkaf.ka
fn!oaOhkag mSvd ,efnk ta ld,fha uf.a bf.kSu
kej;=fkah' l=vd ld,fha mgka l%sia;shdks frdaudkq fidma,d
iy md,s Wkakefya,d wdY%h flf,' nhsn,h lshu
km;du flf<' ojig y;a wgjr fhfyjdg" lkaksuhdg"
fhaiqia l%sia;=g kshuh moafoka hd{d flf,' wkdHh"
wk: iys; uvhkag fhda.H jQ ySk Ou we;s :JdoDYah
k l,la j;a ms<s.ekSug ys;la ug my< jQfKa ke;'
mrcd;Ska f.a wd.u o mrcd;sl pd;% o nd, ld,fha mgka
ms<sl=,a flf<'
16
iS, imkak NslaIQkajykafia,d'
fohka iys; f,dalhd f.ka je ms ,eug
iqiq fldgi
uqhkafia yduqrefjda" tacka; yduqrefjda" woajld;a
yduqrefjda" md,s yduqrefjda hk .re jpkfhka oi wl=i,
lu m:fhys fh iskakjqkag ix.%dy lsu lsisfia;a
fkdynfkah'
iuH.aoDIa
imkak
irKd.;
fn!oafOdamdilhka iska ;HdoDIakag fufia .re fkdfldg
hq;=hs' i;a;aj >d;kh lrk mdmSkag lsisu fgl;a mQcd
lghq;= fkdf' iag hk jpkh isxy,hg fmr<df.k th
.re jYfhka jHjydr l<d u fyd|g u we;s'
md,s ;ek n%yauphjk imQK fkdlrk neka
md,srd, lSjd u fyd|gu we;s' h fia NSIK" ialkaO" l=udr
YaKq wd foaj;djqkag n,s fokakkag lmqrd, lshd;a
ffjoHhkag fjord, lshd;a jHjydr flfroao" ta fuks' wkqka
ksid ldj ,nkakg iajd hk .re jpkh jHjydr lsu
hq;= ke;' ;:d.;hkajykafia k.roao n%yauKhkag ka
wjjdoh wm iska o ms<s.; hq;= hs'
zzl:xrEmd .ym;fhd iuKn%yauKd k ilald;nd k
.reld;nd k mQfc;nd;sZZ i;aldr .reldr jkaok udkkd
mQcd fkdlg hq;= Y%uK n%yauKfhda ljryq o" rEmdfhys
wruqK .kak jQmiuk is;a ke;s ldh jdla ukiska iu .;s
we;s Y%uK n%yauKhkag .re i;aldr mQcdh fkdlg hq;= hs'
fjord,g" lmqrd,g" lgrd,g jvd je m%fhack
md," uqo,s woajld;ajrekaf.ka ,efo@ i;a;aj >;kh
fkdlrK Oufhka ldj lrk i;a;ajlreKd we;s
17
isxy, fn!oaO uka;%S flfkla kE'
isy;r ,CIhla fn!oaOhka fjkqfjka uka;%Shl= ke;s
lka bx.%Sis ks,Orhkag wfma kEl lshdfokag ,efnkafka
ke;' fou< ckhdg yska Nla;sl uka;%Sfhla ishs' urlal,
ckhdg uyu;a Nla;sl uka;%sfhla ishs' bf.k.;a ,xldjdiS
foodylg fYaI uka;%Sfhla ishs' isy;r ,CIhla
fn!oaOhkag lsisu uka;%sfhla ke;'
f
.ek
fn!oaO
ckhdo
ff;%ksldhsl
NsCIQkajykafia,do tl;= ls%hd lghq;= hs' ,xldj fn!oaOhkag
whs;s rgls' isy;r ,CIhla fn!oaO ck;dj tl;= n uqo,
fkdkafkd;a bx.%Sis uka;%Skag wudre f' tg isy;r
,CIhu nkaOkd.drhg oukjd we;' isy;r ,CIhlgu
nkaOkd.dr ;kkag mjq y;,sia wg ,CIhla kE h'
fn!oaOhkag uka;%sfhla u ta houg jvd myiqhs' fn!oaO
ckhd tl;= oi wl=i,ska fjka yia; ludka; Ys,am
fj<odu hqKq lrkag hh lf<d;a wmg ys;=foa lr.kag
mqjk' fu;eka mgka mia jIhla fn!oaO uka;%S flfkla
m;alr.ekSug l%shd lghq;=hs' wm fjkqfjka l%shd lrkag
iu: fn!oaO uy;ajreka lSm fofkla is;s' fn!oaOhsks"
iuslka l%shd lrkq uek'
,xldf fn!oaO ck;dj f.a ixLHdj isy;r ,CI
y;,sia ydrodyla y;aish myhs' iajfoaYsl l%sia;= Nla;slhka
fo,CI ;siatlaodia y;aish ismyhs' fudjQyq ,xldf jdih
lr;s' urlal,hkaf.a .Kk fo,CI ye;a;Eodia ;=kaish yeghs'
fouka f.a .Kk mka,CIhls' ,xis ismkaodia tlish
ye;a;E ;=khs' hqfrdamShjre mkaodia foiSh ye;a;Ewghs'
,xldf
,xldf
,xldf
,xldf
,xldf
,xldf
fn!oaO ck;dj
iajfoaYsl l%sia;shdksldrfhda
fou
urlal, uyu;a Nla;slfhda
,xis
hqfrdamShjre
2444605
231625
500375
276361
25173
5278
ldudkx iu;s;a;fud"
wiaudkiai fhd kfhd
ta;x fu mrux iqLka;s'
ldu iem fidhk NsCIQka f.ka f,djg m%fhdackhla
fkdue;shs' ldufNda.Ska fuka l,ahjk NsCIQka OYkh
lsfuka .syshkaf.a ys;a wm%sh ug fya;= jkafka h' bkaSh
ixjrh we;s j l,a hjk NslaIQka lSfuka .syshka f.a ys;a m%sh
jkafka h'
18
ixjr we;s j iSu fya;= fldg f.k ,efnk ,dN
fufia olajd ;sf'
zzixjfrd wmamidrF:dh wmamidfrd mdfudcF:dh
mdfudfcd mS;F:dh mS;smiaioaOF:dh miaioa iaLF:dh iqLx
iudF:dh iud h:dN+;[KoiaikF:dh h:dN+;[dKoiaikx
ksoF:dh ksod rd.F:dh rdf.d uq;a;F:dh uq;a;s
uq;a;spdKoiaikF:dh uq;a;s [dKoiaikx wkqmdodm
ksndkF:dh'ZZ
19
1796 %;dkHjre
,xld uqyqnv m%foaY w;alr .ekSu'
bx.%SiSkag cdjd rg whs;sj ;snqfKah' ,kaofhda ,xldf
uqyqnv m<d; whs;slrf.k isfhda h' tahkaia kqjr jQ
fmdfrdka m;%fha wdldrhg cdjd rg bx.%SiSka iska
,kaohkag fokq ,en ,kaohka whs;s lrf.k ;snqKq
,xldf uqyqnv m%foaY bx.%SiSkag fok ,oafoa h' bx.%Sis
ks<Orfhda fu;eka mgka isxy, rc;=ud ke;s lsug
l=uka;%Kh lf<dah' f.djekfodare fkda;s Wkakefya isxy,
uka;%Ska iu idlPd lr isxy, uka;%Skag ka wjjdoh k
fou< rc j.%yfhka w,a,d bx.%SiSkag Ndrkafkd;a
ms<su;,fg rclu wrka fok nj lshd rc;=udg fjk
ulska ms<su;,f .ek lreKq lshd ms<su;,fg y
fldg miqj weye<fmd< inr.uq Ydf wldr OQrh Wiq,k
ld,fha Wkakefyag tl;= rg .ekSug fkdfhla Wml%u
flf<ah' 1803 fc f hqoaO Nghka 150 fofkl=;a iu
rc;=ud iuqL fjkag .sfha h' isxy,hka iska uqxf.a hlsis
jrola ksid Tjqkag myr fok ,' Wvrg hk udj;a ish,a,u
jid bx.%SiSkag hkag kqmqjka wkaoug uqr ;nk ,' fld<U
bx.%Sis wdKqvdldr ;ek infjkag fud,a,sf.dv wldr
;ek meK m%ia;d j, oS fud,a,sf.dvg u;ameka fnkag ;%
lrf.k rc;=udg;a u;ameka fndkag fokag lghq;=
ie,eiaiqf h' rc;=ud u;ameka fndkag bf.k .;af;a bx.%Sis
ks,Orhka f.ka h'
20
u;ameka mdkhg ud. ;ekqfjda'
l%s(j( 1801 fld<U bx.%Sis tacka; ;ek iska iqrd
fkaoh .ek ,shk ,o ,sh,a,'
21
.ula mdid ydria:dkj, iNd meje;ah hq;= hs'
fn!oaO uyckhdg we;e bx.%Sis ks,Orhka f.ka
meueKsh yels ysyer j<lajd.ekSug ud.h fmkajd u i;s
u.ska lghq;= hs' bx.%Sis wd{dpl%h md,kh lrkq ,nk uka;%Ska
wka;fkdu;shg l%shd lrk j.hls' l,ska l, ,xldj
md,kh lsug fuydg mefKk uyd ks,f,d rg jdiSkag
wkqlmd fkdfmkajd ;ukaf.a ys;+ nqoahg jev lr;s' kg
,xldf isk uel, Wkakefya ,xldf fY%aIaG moh
Wiq,k uyd uka;%Shd h'
Wkakefyag fmr is f,la uyd ks,f fld<U uyd
;gdlh w,xldr fldg fYdaNd imkak lrkag fhdackdjla
flf<ah' fld<U k.rhg wdNrKhla jeks f c,dYh
w,xldr lsug Ok ho lsug i yeka f,la Wkakefya
leu;sj isfha h' Wkakefya .shdg miq meKqkq i yeka
uel, thg m%;sreoaO fhdackdjla fldg w,xldr ruKSh
c,dYh f.dv lrkag kshu lf<ah' w;a;fkdau;shg lghq;=
lrk uyd ks,f,d f.ka miai u isxy, ck;djf.a
hq;=luls' miajIhlg jrla wm rg .ek lsis;a fkdokak uyd
ks,f,d .jkl lrkag m;alr tjkq ,efn;s' fu fia f
rgg mefKk .jk,d f.a rg jdiSka .ek je l,amkdjla
ke;'
22
wreu mqu isoahla'
y,dj; olajd .ula mdid u foaYkd fldg kej; f
ui 28 jeks kg fld<Ug meKsfh' udofma jej wi,
msysgd ;sfnk fn!oaO mdGYd,djg f ui 25 jk k Woh
wgg muK f,djg meKsfh' ta mkaif,a Wkakdkafia
mdGYd,df YsIHhkag mkais,a bjr jQ g ud YsIHhkaf.a u;=
wNsjDoah .ek wjjdo lsu wdrN fldg wjjdo jpk
lsysmhla lshdf.k hoa wjjdo wika is f YsIHhkag f
Wkakdkafia ;ck .;shla fmkajd Tjqkag jdfjkag lshd
mdGYd,d .=rejrhdg ;ckh fldg mdGYd,dfjka msg
mkai,g hkag .sfhda h' tflfkysu wi, ydrdm;s uyd
f;rekakdkafia iajlSh odhl msi;a iu ud in fjkag
meKsfhda h' mdGYd,d l<ukdldr mej ;ekf.a l%shdjg
mqu mdGYd,d YsIHhkag wjjdo lrkag bv fokag lSm
jdrhlau b,a kuq;a Wkau;a;l ,dihla
fmkajQ f
Wkakdkafia tfia lrkag bvfokakg ne nj lSfjda h' f
mdGYd,djg mefKkag h hs tys .=rejrhd f.ka ,enqKq
wdrdOkdj
ksid
y,dj;
fn!oaOhkaf.a
wdrdOkdj;a
ms<sfkdf.k f mdGYd,djg meueKsfh' fndfyda wudrel
| f mdGYd,df YsIHkag wjjdo lsug meKs .uk
m%fhdack jk moafoka .; lrkag fkd,eu laL odhl hs'
ld,dka;rhlska ,enqKq m%ia;dj iM, lr .ekSug f NsCIqj
bv fkdkafka h' nqrcdkka jykafia isysfldg u;=
mrmrdf wNsjDoah i|yd msysgqjk ,o mdGYd,df
YsIHhkag Oudjjdo lrkag bv fokag fkdyels ldrKh
l=ula hs weiQ g wdKavqf kS;sh lv lrkag wi;=gq ksid h
hs f NsCIqj W;a;r kafkah'
.ihs' mkaif,a
laLodhl hs'
Wkakdkafia
.ek
fkdi,ld
isu
23
Lqoaolksldhd.; mrudoYS NsCIqj''
Lqoaol ksldhg wh;a iq;a; ksmd;h iQ;%dka; msglfha 19
jk .%ka:h f' Lqoaolksldfha ihjeks .%ka:h jkafka o
fuhhs' merKs md,s NdIdfjka hqla;jk fuu .%ka:h fndfyda
oaj;=kaf.a iudkhg ,laj we;af;a ksjdKd.d ud.h
iDcqju ia;r lrkakla f,isks' jdx. Ydia;D Ydikhg wh;a
f.hH yd jHdlrK ,CIKhkaf.ka hqla;jk iq;a; ksmd;h
.d:djkaf.ka .ejiS we;af;ah' NsCIqjlg.a iajrEmh tys olajd
we;af;a my; i|yka jk mh'
zzme;s.sh imI T!IOfhka kid oukakdfia Wmka
fl%daOh kid oukafkao ,g nei fk u,a fk,kakdla
fuka mxpldu .=K iso,kafkao" uyj;=rla ngj,ska ie n,
f.hla | oukakdfia" ixfhdackhka kid,kafka o Wr.fhl=
rd .sh kej w;ayer oukakdla jeks jQ tu NsCIqj mxpkSjrK
;rKh l< wfhl= f'ZZ
NsCIQyq jkdyS isjq jeoEre fj;s" tk i;r ud.fhka
ish flf,ia ke;s lrk ,oafoa zu.a.dms;Z kf' wka whg
u. foikqfha zu.a.foailZ k f' f,daflda;a;r ud.fhys
fjfikafka zu.a.Z k f YaYS, jQ uyK z.iSZ k f'
hfula Wmka flf,ia kid u;= Wmk flf,ia
fkdWmojk wkd.;fhys we;sjk laf,aIhkag m%fY ug bv
fkdfoa o f,dalhdg hym; msKsi yeisfrk fyf;u fY%aIaG
NsCIqjla f' .sys mej fofok Tjqfkdjqkaf.ka r jQjdyQ
ke;fyd;a fjkia jQ jk meje;au we;af;a h' .sysf;f
wUqorejka fmdIKh lrkafka h' meoaodg uu;ajh ke;'
24
fuf,dj iemj;a ;hlg mdoljk fn!oaO b.eka
ksid iajNdjfhkau iem ug leu;sh ^iqL ldud& l
ms<sl=,a lrhs' ^laL mlal+,d& ksia iemh ms<sn|j wjOdkh
fhduqlrk nq iuh th m%;sCIam fkdlrhs' iir ieirk
i;ajhhd l Wreu lrf.k isk nj ^flL f,dafld
m;sf;da& nq oyfuys b.ekafjk kuq lsis gl;a u,dksl"
uql=,s;" lkiai iy.; ;hla ,; l, hq;= hehs m%ldY
fkdlrhs'
tneka iemj;a ;hla wfmCIdfkdlrk mqoa.,hd
wkqkaf.a iemhg jvd fkdl, hq;=h' tksid ;uka fj; iem
<lr.; hq;af;a ksjer mmdhlg wkqj l%shd lsfuks' ta
ksjer ms<sfj; Oudkql+, h hq;= hehs i|yka f'
zzk w;a; fya;= - k mriai fya;=ZZ hk .d:djg wkqj
;ud ksidj;a wkqka ksidj;a mjql fkdlrkafkah' mlka
,efnk mqf;l= fyda Okh fyda rgla fyda fkdleue;s
jkafkah' ;ukaf.a iuDho wOufhka fkdleue;s jkafkah'
tn mqoa.,hd is,ajka;fhlao kqj ke;af;lao jkafkah'
iqLhd mqoa.,hd Bg wjYH im;a /ialr.; hq;af;a
by; i|yka kskdhlg wkq.;j l%shd lsfuks' wx.=;a;r
ksldfha p;=lal ksmd;fha wKk iq;%fha i|yka jk p;=
iem ms<sn| i,ld n,k g fuu woyi ikd: f' w;a iqL"
fNda. iqL" wKk iqL" wkjc iqL hk iem j. y;frka
uq,ska i|yka iem j. 3 isjqfjkqj i|yka jk wkjc
iqLfhka fidf<dia l,dfjka tlla muKl= fkdj"
hkafkka i|yka lr we;af;ao yej Okh bmhSu fn!oaO
b.ekaj, i|yka f'
25
fyd|u nqoaO mQcdj m%;sm;a;s mQcdjhs'
iQis wixfLhH l,am ,CIhlg;a jvd je >
ld,hla odkd mdr o imqrd weia" uia" fma" oka fndfyda
fokdf.a ys; iem msKsi ;u ;h mjd m;Hd. lr
uydfndai;dkka jykafia nqnj ,enqf p;=rdHh Ouh
wjfndaO lrf.k f,d;=rd nqnj ,enqf wfmka mqo mQcd ,nd
.ekSu msKsi fkdj ixidr id.rfha fyda iir l;f w;ruka
isk wm iefjdu iir lska uqojd .ekSu msKsihs' fo
Ksia ish fokdg p;=rdHh i;H Ouh wjfndaO lru
msKsihs' i;a;sia fnda mdCIsl Ouh jgyd u msKsihs'
oYKd Ndjkdj meye,s lr ;%s,CIK Ouh jgyd u
msKsihs' Ys,hl msysgd iudh Wmojdf.k m%{dj my<lrf.k
iir lska f u. fmkajd u msKsiuhs'
uyd ldreKsl nqrcdkka jykafia wfmka mqo mQcd
n,dfmdfrd;a;= fkdjq fial' wm mqo mQcd mj;ajkafka wmg
msysgla ,nd .ekSu msKsih' mskla lr .ekSu msKsihs' ,s
nqnq ,CI .Kkla fh f;drK ish .Kkla ;kkjdg jdvd
tla khla fyda iS,hl msysgd ;%S ,CIK Ouh isysm;a lrka
Ndjkdjl fhdoak fyd|u nqoaO mQcdj jkafka tu m%;sm;a;s
mQcdjhs'
ta i|yd wmg uqo,lao jeh jkafka ke;' W;aidyh;a"
KjK;a" wjYH;djh;a" ;sf k m%;sm;a;s mQcdfjka mQcd
meje;au wmyiq lreKla fkdf' m%;sm;a;s.relj ;h
yev.iajd .kakd nqoau;a ieyej;=kaf.a ;fha b ld,h
jv jvd;a iem;a jkjd ksielh' idrj;a jQ id:l fn!oaO
;hla .; lsfuka ,efnk i;=g fjk;a Okhlska ,nd.;
fkdyelaflauh' fn!oaO ;fha id:l;ajh i|yd wvqu
hkjd
fjkjd
fjkjd
fokjd
26
oy mdi,a wOHdmkfha miqu" wdrNh yd jHdma;sh'
wkqnq ys uyry;ka jykafia iska Y%S nqoaO jI 236
nqoaO Ydikh ia:dmkh lsu Y%S ,xldf b;sysifhys
YsIaG;u ixisoahhs' uyskaod.ukh furg wd.l" idudl
yd ixialD;sl fCIa;%hkays muKla fkdj wOHdmk
fCIa;%fhyso uy;a fjkilg fya;= h' wkqrdOmqr uyfujqkd
Whfkys ys uy ry;ka jykafiaf.a mqfrda.d;ajfhka
wdrN lrk ,o uyd ydrh ,laj m%:u ydria:dkh fukau
m%:u wOHdmk uOHia:dkh jYfhka yekah yelsh' ishjia
lsysmhla we;=,; uyd ydrh wka;cd;sl lS;shg md;% jQ
wOHdmk wdh;khla njg m;a jQ wdldrh nqoaOf>daI" nqoaOo;a;"
Oumd, wd Ndr;Sh NsCIQka jykafia,d uyd ydrfhys
wOHdmkh ,efuka ikd: f'
nqoyu ms<sn|j Y%s ,dxlslhka ;=< mej;s m%fndaOh;a
rdcdkq.%yh;a ksid nq iiqk iS>%fhka me;sr hdu;a iu
jhsk mqrd ydria:dk bjQ wdldrh fft;sydisl
uQ,di%hkaf.ka ikd: f' iEu .ulau mdfya mkai,la wdrN
jQ w;r" th .f wOHdmk uOHia:dkh o h' Ou kh"
m%k NdId Ydia;% muKla fkdj ffjoH Ydia;%h" fcHd;sIh"
.Dy ksudK Ys,amh" ;% uQ;s" legh wd l,d Ys,amo fuu
wOHdmk wdh;khka yS W.kajkq ,eKs' jhsk mqrd jHdma;j
mej;s oyia ixLHd; fuu wOHdmk wdh;k w;=frka we;e
tajd Wiia wOHdmkh ,ndfok wdh;k njg m;a w;r tajd
msfjka lka m%lg h'
16 jeks ishjfia mD;=.SiSka ,xldjg mefKk
wjia:dj jk g kQ;k YajoHd,hkag iudk msfjka yhla
jhsfka O m%foaYj, mej;s nj ixfoaY idys;Hhfhka
yd ;dCIKh
rl:kh wd
lrk wjhl
wOHdmkfhka
27
merKs ,laj fn!oaO wOHdmkh'
fn!oaO wOHdmkfha ksud;Dyq fn!oaO NsCIQkauh'
fn!oaO wOHdmkh fukau Ys,am Ydia;% ye jehqKq jQfha
wdrdu uq,afldg f.kh' nqoaO Ouh fukau fn!oaO
ixialD;sho fn!oaO wOHdmkh /l.;a;do fn!oaO NsCIQka
jykafia,d uh'
fn!oaO wOHdmkh ;=<ska wOHdmkh ,enqf NsCIQka
muKla fkdf' rdcrdcuydud;Hdkaf.a orejka fukau
wfkl=;a nyq;r u mshakf.a orejkago wOHdmkh ,ndf
j.lSu NsCIQka fj; mej ;sK'
mqrdK fn!oaO wOHdmkfha moku jQfha fndfyda weiQ
msrE mqoa.,hl= yslsuhs' ta ld,fha fmd; m; fkd;snQ fya
,N u ksid yeu fokdu wOHdmkh ,enqf Y%e;sfhka
fyj;a wid isfuks' tjeks wOHdmkhla ,enQ mqoa.,hd
nyqY%e;fhla f,i iudcfha ms<s.ekSug ,la jQy'
nqoaO ld,Sk hq.fha iQ wdkkao yshkag nyqY%e; NsCIQka
w;r w. ;k;=r ,enqf tla jrla weiQ g .d:d 500la
u;lfha r|jd .; yels ksidh' tl, iQ fndfydaa NsCIQkag
OdrK Yla;sh b;d Wiia ugul mej;s njg WodyK oelsh
yel'
inqoaO mksjdKfhka udi ;=klg miq wdrN jQ
m%:u Ou ix>dhkdfjka miqj tl< oamsglhka jYfhka
ix>dhdkd L< ;%smsglh fldgiaj,g fnod m%Odk Y%djlhkaf.a
YsIH mrmdrdjg ,ndka nj Ydik b;sydifha i|ykaj we;'
mjrkq ,enQ fldgia ksh; i> mrmqr mrmrdfjka