MULA SITKI KOMAN NVERSTES

9. ENGELSZ NVERSTE ALITAYI SONU BLDRGES

9.Engelsiz niversite altay 30.04.2015-02.05.2015 tarihleri arasnda Mula Stk

Koman niversitesi ev sahipliinde Bodrumda gerekletirilmitir. altayn konusu,
olduka zel bir renci grubunun sorunlarnn ayrntl olarak tartld,

Mental

Bozukluu Olan rencilerin niversite Eitiminde Karlat Bariyerler olarak

belirlenmitir.
9. Engelsiz niversite altay Bilim Kurulu, altayda sunulmak zere gnderilen
bildiriler ile

rnek uygulamalarn tamamn hakem deerlendirmesinden geirmitir. Bu

erevede, 7 szel bildiri, 6 poster bildiri ve niversitelerdeki engelli rencilere ynelik

rnek uygulamalar ieren 6 sunum kabul edilmitir. Ayrca Engelli renciler Birim
Koordinatrlklerince stanbul Blgesinde dzenlenen 1., 2. ve 3. toplantlara ait sonu
raporlarnn sunumu da gerekletirilmitir. altaya toplam 78 niversiteden yaklak 400
katlm olmutur.
altayn birinci gn, al konumalar ve ardndan Mula Stk Koman
niversitesi Halk Danslar Topluluunca yaplan Zeybek Gsterisi ile balamtr. lk olarak
altay Bakan Sayn Prof.Dr.Ercan BALDEMRin oturum bakanlnda, YK Temsilcisi
Sayn Do.Dr.Hakan SARI, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl Engelli ve Yal Hizmetleri
Genel Mdrl Aratrma Gelitirme ve Proje dairesi Bakan Sayn Tayyar KUZ ve T.C.
Kamu Denetilii Kurumundan Uzman Sayn lker ZCANn konumac olarak katldklar
Engelsiz

niversite

altaylarnn

Kazanmlar

balkl

panel

dzenlenmitir.

Konumaclar Engelsiz niversite altaylarnn zel rencilerin eitim srecine aktif

katlmn salama konusunda; karlalan sorunlarn tespiti, sorunlarn zm ve
paydalarn birbirinden bamsz yaplan faaliyetlerinin koordinasyonunu salama, eitimin
kalitesini artracak ortak abann retilmesi gibi nemli sonular rettiini ifade etmilerdir.
Birinci gn leden sonra, Sayn Prof.Dr.Nazan TUAY ve Sayn Do.Dr.Mehmet
Grhan KARAKAYA Bakanlnda, niversitelerdeki Engelli rencilere Ynelik
Uygulamalar ve Blge Toplant Sonular ilikin sunumlar yaplmtr. stanbul
niversitesinden Sayn Songl ALTINSALI, Hacettepe niversitesinden Sayn Onur
ALTUNTA, zmir niversitesinden Sayn Mehmet ZKESKN, Eitimde Grme Engelliler

Derneinden Sayn Emre TAGIN, Anadolu niversitesinden Sayn Osman TUTAL, Hitit
niversitesinden Sayn Nur AT, zel rencilerin karlatklar sorunlar amak iin rnek
uygulamalarn takdim etmiler ve bu uygulamalarn tartlmasn salamlardr. Ayrca,
stanbul niversitesinden Sayn Songl ALTINSALI ve Gaziosmanpaa niversitesinden
Sayn Bilge Hilal ADIRCI, Engelli renciler Birim Koordinatrlklerince yaplan Blge
Toplants Sonularnn sunumunu gerekletirmilerdir.
leden sonra yaplan ikinci oturumda, Sayn Yrd.Do.Dr. Nilfer AHN
Bakanlnda, altay Bilim Kurulu deerlendirmesi sonucunda kabul edilen szel
bildirilerin sunumu gerekletirilmitir. Bu erevede Sayn Fruzan ASLAN, Sayn Yunus
BUCUKA, Sayn Muhammet APKIN, Sayn Mehmet Fatih DURMU, Sayn Emine
ERATAY, Sayn A.Tolga LTER, Sayn Adnan KKAL szl bildirilerini sunmulardr.
altayn ikinci gn saat 09:00-12:30 arasnda, 7 ayr balk altnda ve 2 oturum
halinde grup almalar yaplm ve grup almalarnn sonularndan oluan raporlarn
sunumu kapan oturumunda gerekletirilmitir.
Ayrca kinci gn leden sonra, Bakanln Sayn Prof.Dr.Nevzat TARHANn
yapt,

Sayn

Prof.Dr.Atilla

CAVKAYTAR,

Sayn

Prof.Dr.mer

GET,

Sayn

Yrd.Do.Dr.Bilge KARA ve Sayn Dr.Cankut YKSELin konumac olarak katld

Mental Bozukluu Olan rencilerin niversite Eitiminde Karlat Bariyerler konulu
panel dzenlenmitir. Konumaclar her mental bozukluun eitime engel olmad, mental
bozukluu olan baz rencilerin zel ilgi ve kurumsal dzenlemeler neticesinde niversite
eitimi alabileceklerini, gelimi lke uygulamalar erevesinde anlatmlardr.
Grup almalarnn sonularnn sunumu ve tartlmasnn gerekletirildii Kapan
Oturumu Sayn Prof.Dr.Mehmet Faysal GKALP bakanlnda yaplmtr.

Kapan

oturumunun ardndan 10. Engelsiz niversiteler altaynn yaplaca niversitenin

belirlenmesi iin seim Sayn Prof.Dr.Mehmet Vedat PAZARLIOLU Moderatrlnde
yaplmtr. Aday olan Anadolu niversitesi, Blent Ecevit niversitesi ve Hacettepe
niversitesi arasnda yaplan seim neticesinde birinci olan

Anadolu niversitesinin 10.

Engelsiz niversite altayn dzenlemesine karar verilmitir.

9. Engelsiz niversite altaynda yaplan grup almalar erevesinde tartlan
konular ve alnan kararlar aada yer almaktadr. Raporlar gruplardan geldii gibi buraya

alnm baz imla ve cmle dklkleri dzeltilmi, bakaca da her hangi bir dzeltme vs.
yaplmamtr.
GRUP 1: Engelli rencilerin niversite ve Okuduklar Blmleri Tercih
Nedenleri
Birinci grup almalarn u alt balklar eklinde deerlendirmitir:
1. ehir seiminin nedeni
a. Mesleki hedeflerle uyuan niversiteleri bulundurmas
b. Engel gruplarnn farkll ve engel oranlarnn o ehirde yaayabilmeye
uygunluu
c. Engelli bireyin konfor alannndan (fiziksel ve psikolojik olarak rahat
hissedilen alan) uzaklama korkusu
d. Adayn sosyoekonomik dzeyi
e. ehrin eriebilirlii
2. niversite seiminde etkili faktrler
a. niversitenin prestiji ve seilen blm iin verilen eitimin kalitesi
b. niversitenin engelinin ihtiyalarna cevap verebilme dzeyi
a. Bilgilendirme(muhattap bulabilme)
b. Ulalabilirlik ve eriebilirlik
c. Burs olanaklar
d. Salk hizmeti vb.
3. Blm seiminde tercih nedenleri
a. Blmn, engelin tr ve oranna uygunluu
b. Mezuniyet sonras istihdam olanaklar
c. EKPSS'nin yaratt isthdam frsatnn engelli rencilerin niversite
tercihlerindeki etkisi (Devam zorunluluu vb.)
zm nerileri:
a. SYM tercih klavuzlarnda niversitelerin engellilere saladklar olanaklarn
belirtilmesi
a. Mekanlara ve bilgiye eriebilirlik oranlarnn klavuzda yer alp almayaca
konusu

b. Snav uygulamalarna, snav sonras yerletirme srasnda uygulanacak

ynteme standartlara gre yer verilmesi (Muaf olunan sorulara gre puanlama, yerletirmede
ek puan uygulamas vb.)
b. Glge raporlarn oluturulmas ve takibi
c. niversitelerin tantm brorleri ve web sitelerininin engellilere ynelik
uygulamalar detayl olarak iermesi
d. Engelli birimlerinin web sayfalarnn olmas.
e. Yerel ynetimler ile niversitlerin engelli rencilerin ehir ve niversite
tercihini arttrma ynnde ortak projeler retmesi.
f. Engelli dostu niversitelerin belirlenmesinde akreditasyon yaplmas ve
akredite niversitelere teviklerin verilmesi.
GRUP 2: niversiteye Merhaba
Konular
1. Engelsiz Kayt ve Ynlendirme
2. Engellilere Ynelik Oryantasyon
3. Akran Destei
Kararlar
1. niversiteyi yeni kazanan engelli renci listelerinin kaytlardan nce niversite
engelli renci birimlerine iletilmesi. Listelerin geici ve kalc engellilik durumlarna gre
dzenlenerek gnderilmesi.
2. Engelli renci listelerinin ieriinin aklaycl ve

doruluu

asndan bir

sonraki altayda SYM tarafndan gnderilen temsilcinin katlmnn salanmas

3. Her faklte(blm), yksekokul ve enstitler iin engeli renci

danmanlarnn

atanmas ve bu danmann engelli renci birimi ile ibirlii iinde almasnn salanmas
4. niversitelerin farkl zamanlarda kayt yaplan blmlerinde engelli renci
danmannn renci ile iletiime gemesi iin grevlendirilmesi
5. Toplu kayt haftas olan niversitelerde kayt haftas boyunca engelli renci birimi
masasnn oluturulmas
6. Engelli renci danmanlarnn renciye yardm edecei konular hususunda engelli
renci birimi tarafndan bilgilendirilmesi

7. Her eitim retim dneminde Rektr Yardmcs bakanlnda engelli renci

birimi ve engelli renci danmanlarnn katld bilgilendirme toplantsnn yaplmas
8. Eitim retim dnemi banda niversite tarafndan belirlenen bir tarihte engeli olan
rencilere akran destei ile oryantasyon eitiminin verilmesi (Hacettepe niversitesi
oryantasyon eitim modeli rnek uygulama olarak kullanlabilir)
9. Akran rencilerin

niversite rencileri arasndan

gnlllk esasna gre

belirlenmesi, ksmi zamanl alan rencilerin akran destei programna dahil edilmesi
10. Akran rencileri tevik etmek amacyla sertifika, teekkr belgesi, ders kredisi
verilmesi veya srekli eitim programlarndan indirimli yararlanmas gibi uygulamalarn
gerekletirilmesi, akran koluu yapan rencilerin ksmi zamanl renci olarak
altrlmas (Sleyman Demirel niversitesi modeli kullanlabilir.)
GRUP 3: Eitim-retim
Konular
1- Eitim-retim ve Snav Uygulamalarnda Karlalan Glkler
2- Ders Ara ve Gereleri-Yardmc Destek Materyallerinin Durum Analizi
3- Eitim Amal Gncel Yazlm ve Teknolojiler
4- Eksiklikler ve Yaplmas Gerekenler
Kararlar
1-Snfnda engelli rencisi olan retim grevlisi haftada en az 1 saat renci ile
grr, bu grme ek ders creti olarak cretlendirilir.
2- Eitim retim snav uygulamalarnda renci ile ilgili bilgi toplama, bunun iin de
engelli renci birimleriyle beraber komisyon oluturulmas. Bu komisyonda eitim-retim
program birim sorumlusu, zel eitim alannda uzman psikolojik danman, engelli
temsilcisi, renci ileri

dairesi sorumlusu, farkndalk ve bilgilendirme kitap,

niversite personeli bilgilendirme rehberi bulunmaldr.

3- niversite personelini bilgilendirmeye ynelik seminerler dzenlenmeli ve bu
seminerleri engelli bireyler veya engelli bireylerle birebir ilgilenen bireyler vermeli.
4- retim elemanlarna dnem banda derslerinin eriilebilirlii ile ilgili bilgi formu
gnderilmeli.

5- Standart bir zel renci snav ynetmelii hazrlanmal ve bu snav ynetmeliinde

balayc hkmlere yer verilmelidir.
6- rencinin gereksinimine gre snavlarda yada derslerde tercman, yardmc
okuyucu gibi destek personel salanmal.
7- Engelli renci birimlerinde ders ara gere materyaller park kurulmas.
8- niversiteye kayt olan engelli rencilere tablet bilgisayar niversiteler tarafndan
verilmeli.
9- sym klavuzunda yaplan n koul ayrmclklarnn kaldrlmas.
10- Engelsiz ktphanelerin sorumluluu engelli rencilere verilmeli ve bunlarn
takibi engelli renci birimleri tarafndan yaplmal.
11- rencilerin ders materyallerine eriimini salamak, bu materyallerin retimini
salamak zere renci asistan sistemi kurulmal, burslu renciler altrlmal.
12- niversitelerin engelli renci birimlerinde iitme engelli renci says kadar iaret
dili bilen personel altrlmal.
13- nternet sitelerinin web eriilebilirlik kurallarna gre dzenlenmesi.
14- niversite binalarna boyutlu navigasyon binalar kurulmas.
15- Konumay iaret diline, iaret dilini konumaya eviren programlarn yaplmas.
16- Gncel yazlm ve programlarn niversiteler tarafndan alnmas ve kullanlmas.
17- Eitim retim birimine zihinsel engelli rencilerin bilisel programlar yerine
okumaya ve uygulamaya dayal programlarda yer almas ve bu programlarda da bireysel
olarak desteklenmesi salanmaldr.
GRUP 4: Eriilebilirlik
1-niversitede Eriilebilirlik
Kent yaam iinde engellilerin hibir engele takmadan her yere varabilmelidir.
niversite yaamnda bireyler hangi engele taklyorsa o zlmelidir.
niversite normal bireyle salanan olanaklarn grme, fiziksel engel, iitme engellilere
de ayn olanaklarn salanmas.
Bina, niversitede dolam, derse eriimdir.

Ulamak ve bilgiye ulamak ayn kavram deildir.

Ulamak ve erimek ayr kavramdr. Tm eriilebilirliktir. Eriilebilirlik mimari
zmdr.
Eitsel sosyal, mesleki alanda engellilere frsat eitlii salanmaldr. Rekabet
ortamnda engelliler de eit olmal. Rekabet ve mukayese utanca neden olur. Agresiflie
neden olur. Kaynatrmada engelliler dlanyor, utan duyuyor ve dersi dier rencilere
ilettirmiyor, saldrgan oluyorlar. Toplumun nyargs var.
Uyarlanm eitim retim ortam yok. tekiletiriyoruz. Engellilik sosyal bir olgudur.
Grme engellinin normal arkada engelliler iin bilgisayar kullanamyor. Arkada engelli
oluyor. Kiiler oluan oluumlar sonucu engellenir.
Eriim sadece engelliler iin deildir.
TDK szl Biliim teknolojileri diye tanmlanr. Aile ve sosyal politikalar kadar
engellilikle birleiyor.
Uluslararas yaklamda drt bileen vardr. Ayrmclk, fiziksel evre, ekonomik
eriim, biliim teknolojileridir.
Yksek renimdeki rencilerin akademik ve sosyal alanda entegrasyonunda kan
skntlarn tespiti ve bunlarn zmleri Bizim genel amacmzdr.
Engelleri ayrmakszn nce gerekli yksek renimli genler zerinden gidelim. Bir
yol haritas belirleyelim. Akademik ve sosyal anlamda nelere nasl eriilebilirler. Ayrmclk
ve fiziksel evreyle ilgili sorunlar biliim teknolojisiyle alr. Teknolojiyi kullanarak
ayrmclk, fiziksel evre ve ekonomik eriilebilirlii salayabiliriz. Az maliyetle
zmleyebiliriz.
2. letiim Teknolojileri
-Skntlar var. Sabanc niversitesinde son teknoloji olmasna ramen ktphanesi
bilgi merkezi olarak olduka geri kalm. zel gereksinimli renciye hizmet veremiyor.
niversitelerde ne gibi teknolojiler var, hangi ana balkta yrtlyor? En temel konu bu.
Mthi teknolojiler var. Ekran bytme, kelime sentezi ve sesli kitap var. Cihazlar vergisiz
olmal. Grme engelli hibir refakete gerek olmadan bamsz olmal.
Ktphanede

eriilebilirlik

bir

kaynaa

ulalabilmektir.

Katalog

sistemine

eriilebilmelisin. Bilgisayar program var grme engelliler iin. ok grme engelli kullanyor

ve bilgisayar pek ok problemi kaldryor. Kitap krtasiyede PDFe evriliyor. PDFye

evrilince kitaba ulalabiliyor. Kitaba ulamak zor deil. Ktphanede var. Herkesin kiisel
bilgisayar var. Ktphanede oklu sisteme gerek yok. Mzik sistemi var. Grme engelli iin
kitaba eriim ok zor deil. Artk kitabn PDFsine erimek zor deil. Mzik blmnde ise
gren notay sylyor. O ekilde de alyor. Dernekler de alyor. Bilgisayar kursu
veriliyor. Normal bilgisayar kursu yeterli ve uygulamayla pekiiyor. rnein bir kitaba bir
siteden hep ayn yolla ulalyor. renci, ilerini bakasna yaptrmamal. O ii kendisi
baarmal. Aileler de bu ekilde yardm etmeli. Akademik olarak gelimeli.
Mzik iin de link olabilir. Ayrca niversitede mzik sistemi olmal. ngilizce iin
standart bilgisayar ve ekran yeterli. Donanm taraf standart bilgisayardr. Yazlm farkldr.
Yazlm iin kiisel bilgisayar ya da kurumsal bilgisayar hizmete alabilir. Tm
ktphanelerde zel gereksinimli bireyler iin sistem kurulmaya allyor. Sadece niversite
rencileri deil, tm renciler ulaacak. Kastamonu niversitesin almas var.
Bilim ve sanat eserleri yasasnn birtakm kitaplarn e-kitaplara evrilmesinde sknt
var. niversiteler tm kitaplarn telif haklarn dyor.
5378 sayl yasa kmadan hangi ceza kesildi? nisiyatif ynetimdedir. Zihinlerdeki
engel kalkmyor. Aslnda kaynak sorunu yok. Rampalar da salksz. Kaynak ynetimi
nemli. Yap ileri daha faal olmal. Yapm olmak iin rnein; rampa yaplmamal.
Teknoloji ve tasarm dersinde hayatmz kolaylatrlacak projeler retiliyor. Sensrlerle bir
yerden bir yere ulaabilme gibi mthi projeler var. itme engelli iin duyduunu yazan
proje. niversitede ktphanede ksmi zamanl alan var. Eski kitaplar ve Trke kaynakl
e-kitap oluyor. Az taraycyla hzla krtasiyede e-kitap oluyor. Sara makinesi sonradan grme
engelli olmu yalanm insanlar iin ev materyali ocuklar test zyor sara makinesiyle.
Getem diye bir Boazii niversitesi ktphanesi var. Sesli ktphanesi var. Tm yaynlar
devaml eriilir hale getirilebilir. rencinin mailine gnderilebilir. PDFden sesli kitaba
dntrlebilir. Trkiyede herkes kiisel ktphane oluturuyor. Bu sorun var. Getem ve
Kastamonuda kaynak var. Eer bir renci istisnai bir kaynaa ulaamyorsa genel bir
niversitede ibirlii salanmal. Yeniden yeniden ktphane oluturulmamal.

50 kitap

paylarsanz genel a balanyorsunuz. Ortak bir platform oluturmaya allyor. mkanlar

ve kaynaklar birletirilmeli. renci ders notlarna ulaamyor. Ders notu Bologna ile de
zlyor. Ders notu online ve not olarak renciye verilmeli. Uzaktan eitim var. Kamps
eitimi pahal. Biliim teknolojileri engelleri kaldryor. renci evinden kmadan eitim
alyor.

Pahal

yazlmlar

web-tabanl

hale

geldi.

Bir

internet

sitesine

balanp

hallediyorsunuz. Amerika ve ngilteredeki ak niversiteler ders notunun tmn paylayor

ve herkes yararlanyor. Tm ders ve notlar indiriyorsunuz. Buna doru giden bir sistem var
ancak baar oran dyor. Tek bir ekranla bir hoca ders veriyor. Dier akademisyenler
yardmc oluyor. Deneyimler paylalyor. Ders notu paylamnda etik sorun yaratyor. Ders
notu paylalmal. Elektronik olarak paylalmal. Tevik edilmeli. Yeterli ders notu dijital
kitap yok. Birok tasarm rnein; Jawus yok. Sknt var. Eriilebilir PDF dosyas ve
kaynaklar olmal. Gerekli donanm teknolojileri desteklenmeli. Fatih projesinde var.
Engellinin tableti olmal. itme engelliler iin de mekanlarda fiziksel dzenleme yaplmal.
Az iitenler de iitme cihazlar ve sesli uyar sistemleri nemli. Salon ve derslikler donanmlar
ihtiva etmeli ya da belli oranda snf olmal. ocuklar ekinip utanmamal. Bir yerde akustik
oluturmak bazen 2 gnde salanamaz. aret dilinin Trke uyarlamas salanyor. Akustik
tm yaam alanlarnda nemlidir. nsana ve evreye ynelik tasarmlar doru yapmalyz.
Ticari boyut ta nemli. ndksiyon dng sistemleri var iitme iin. %70-80 orannda bu
sistem her eyi zer. Grltl sesi de zer. Tayyip Erdoan niversitesinde engelsiz
ktphanemiz var. Bilgileri paylaabiliriz. Kampsteki iyiletirmeler insana ve evreye
yneliktir. Herkes iin tasarm nemlidir. Doru eyler yapalm. Kayna doru kullanalm. 34 kat masraf yapmayalm. Eski binalarn dnm ok da uygun deil. Tamamyla revize
olmal.
letiim teknolojileri ile binalar birletirelim. Yeni yaplan binalara bakalm. Ykp,
yapmayalm tekrar tekrar. 5378 Sayl Kanunla 7 temmuz son tarih sorunu var. Yeni binalarda
ne tip kontrol yaplyor. Ancak yeni binada sorun var. Yap ileri kontrol ediyor ama sorun
var. Engelli tuvaleti ve rampada sorun var rnein. YK ylsonunda yapsal dzenlemeleri
takip ediyor. Ancak raporlar ok yeterli deil. Biz bir bina ile ilgili her eyi belirledik. Yap
ileri ald. Yap ileri bir firmaya ihale ile veriyor. Maliyet asndan kaak ve eksik malzeme
kullanlyor ve biraz ihmaller oluuyor. Yap ileri bu artnamenin dnda kalmal. Kesinlikle
bu ekilde olacak ekilde yaptrm olmal. Yap ileri denetleyecek gce sahip mi? Mula
Stk Koman ni. dardan hizmet alyor. Firmay uyaryoruz, takip ediyoruz ama uzmanlk
nemli. Kontrol mekanizmas tecrbe gerektiriyor. Bazen sorunlar eksiklikler oluyor. Aile ve
Sosyal Politikalar Bakanlnda engelli ve yal birimi de inceliyor ve uyaryor. Onlar da
denetliyor. Pf noktalarn bu birim salyor. Atlanlan nokta oluyor. Tekrar kurup ykyoruz.
Aile ve sosyal politikalar bakanl standartlar var. Klavuzu da var. yllk aratrma
sonucu km klavuzu var. Binalar da engelli koordinasyon biriminin gr alnarak
yaplmal. Engelli birimindeki grevlilerin ciddi katlar olabilir ve nerileri alnabilir. Engelli

birimlerine danlmal. Her ey ok iyi planlanmal herkes iin iyi planlanmal. Gvenlii
uzman ile de zlmeli. Teknik bilgiye sahip kiiler olmal. Risk analizi yaplmal.
Yaayarak, grerek binalar da yaplrken baz eyler oluuyor. Yap leri Daire Bakanl
sorumludur. SKS, Bilgi lem de sorumludur. Yeni projelerde eriilebilirlikte denetim
mekanizmas oluturulmal.
Tm niversitelerin kullanabilecei tip proje oluturulmal. TSE gibi (standartlar)
oluturulmal.Tasarm ekibinde uzmanlar olmal. Hepsini denetleyen bamsz bir denetleyici
olmal. Devlete bal olmamal ve bamsz olmal. Denetim mekanizmas nemli. YK
iinde denetim mekanizmas olmal. Bina sorumlusuna eitim verilmeli. Evrensel tasarm
nedir? Bu konu hakknda bilgi verilmeli. Eriilebilir ders materyalleri nasl hazrlanr bilgi
verilmeli. niversitelerde iitme engelli dili semeli ders oldu ama pek ok retim eleman
iaret dili bilmiyor.
Mfredata uyulmal. Yap ileri, bina sorumlusuna klavuz verilmeli. nsan kaynaklar
doru ynlendirilmeli.
Bir sonraki altayda biliim uygulamalarna

ilikin eriimin artrlmasna ilikin

projeler olabilir. Bir sonraki toplantda projelerle de gelebiliriz. altayda hep katlmclar
deiiyor. Ve hep ayn eyleri konuuyoruz. altaylar sistemli gitmiyor. Seilmi uzmanlar
olmal, standartlamaya gidilmeli. Engelli platformunun bir snrlandrlmas olmal. altay
yeniden yaplanmal sonu odakl workshoplar yaplmal. niversitelerin faaliyet raporlar
paylalmal bir forum sayfamz olabilir. Bir ortak havuzda web sayfamzda paylaalm. Ortak
paylamlarmz olsun. Yurtlar KYKlarda neler yaplmal bunlar da tartlmal. niversite
kampus dnda da neler yapabiliriz bunlar tartalm.
GRUP 5: Ulalabilirlik
A- niversitelerde ulam teknolojileri
1- Hazrlanan stratejik planlarn uygulanabilir olmas
2- Ulalabilirlikle ilgili bilimsel almalarn tevik edilmesi (yksek lisans ve doktora)
ve bu almalarn paylama almas
3- Ulalabilirliin iki aamada deerlendirilerek (yerleke ya da binaya kadar ki ksm
ile

yerleke

ve

bina

ii

uygulanabilirliinin salanmas

zmlerin

ayr

olarak

deerlendirilerek)

paydalarla

4- Genel olarak kanksanan hissedilebilir yzey, rampalar, asansrler ve tuvaletler

dnda sesli uyar sistemleri, navigasyon yn bulma sistemleri, indksiyon dng sistemleri
(D), akl ara arj niteleri vb. projelerin hayata geirilmesi ve engellilerin kullanmna
sunulmas
5- niversite genelinde yaplan duyurularn engelli bireylere ulamnn salanabilmesi
iin engelli renci birimlerine ayrca gnderilerek tm engelli rencilerin bu duyurulara
ulalabilirliinin salanmas
6- altaylarda zellikle grme engelliler iin simultane (e zamanl) evirilerinin
salanarak toplant btnlnn korunmas
B- Sosyal yaam ve destek
1- Burs ve barnma iin asl kaynak salayc olan babakanlk, genlik ve spor
bakanl ve kredi yurtlar kurumu genel mdrlnn engelli renciler iin ncelik
tanmas ve kontenjan ayrmasnn salanmas
2- Kredi yurtlarda barnan engelli rencilerin izole edilmesinin nlenmesinin
salanmas
3- niversitelerde ksmi zamanl renci altrlrken engelli rencilere ncelik
tannmas ve kontenjan ayrmasnn salanmas
4- niversiteler bnyesinde psikolojik danmanlk ve rehberlik birimi oluturulmasnn
salanmas (niversite veya devlet hastanelerinden, eitim fakltelerinden, ildeki ilgili kamu
kurumlarndan personel konusunda destek salanarak en azndan part time zmlerin
retilmesi)
5- niversite btelerinde yasal zorunluluk olarak hukuki yaptrmlara maruz
kalnmamas iin engelsiz yaam projelerinin gerekletirilmesinde finansal kaynak
salanmasnda ncelik tannmas
Genel Tavsiyeler:
1) Dzenlenen altaylara st ynetimlerin (en az rektr yardmcs dzeyinde) davet
edilerek katlmlarnn salanmas
2) retim dnemi balarnda en az bir defa olmak zere engelli rencilere ynelik
oryantasyon almalarnn yaplmas

3) renci Konseyinde engelli rencilerin temsilinin salanabilmesi iin ilgili

mevzuatta deiikliin yaplmas.
GRUP 6: Tekilatlanma ve Farkndalk
Yksekrenim gren engelli rencilerin, renim hayatlarn kolaylatrabilmek iin
gerekli tedbirleri almak ve bu ynde dzenlemeler yapmak zere, 5378 sayl Engelliler
Hakknda Kanun gereince, Kurulumuz tarafndan hazrlanan "Yksekretim Kurumlar
Engelliler Danma ve Koordinasyon Ynetmelii" 14.08.2010 tarih ve 27672 sayl Resmi
Gazete'de yaymlanmtr. 20.06.2006 tarih ve 26204 sayl Resmi Gazete'de yaymlanan
ynetmelik yrrlkten kaldrlmtr. Ynetmeliin 11. maddesinin birinci fkras 03/01/2013
tarihli ve 28517 sayl Resmi Gazete'de yaymlanarak deitirilmitir.
20 Temmuz 2013 CUMARTES
Resm Gazete

Say : 28713 YNETMELK

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlndan:

ERLEBLRLK ZLEME VE DENETLEME YNETMEL

Engelli renci Bitimlerinin Tekilatlanmas Ve niversitelerde Denklik

Tekilat Yaps Ve Birim Ynergesi
Ama
Madde 1: Bu ynergenin amac, .. niversitesinde renim grmekte olan engelli
rencilerin

ihtiyalarn

karlamaya

ynelik

planlama,

yrtme,

koordinasyon,

deerlendirme ilemlerinin gerekletirilmesi ile rencilerin niversiteye girilerinden

itibaren gncel bilgilerinin tutulmas ve kaydedilmesi ve gerekli karlatrlmann periodik
olarak yaplmasdr. ....................... Engelli renci Biriminin/Engeli Olan renci Danma
ve Koordinasyon Biriminin alma usul ve esaslarn belirlemektir.
Kapsam
Madde 2: Bu ynerge, ....................... niversitesinde renim grmekte olan rencilerin
ihtiyalarn karlamakla sorumlu Engelli renci Biriminin/Engeli Olan renci Danma
ve Koordinasyon Biriminin yap, ileyi, grev ve sorumluluklar ile ilgili hkmleri kapsar.
Dayanak
Madde 3: ....................... niversitesi Engelli renci Birimi/Engeli Olan renci Danma
ve Koordinasyon Birimi, 01.07.2005 tarihli ve 5378 sayl zrller ve baz kanun ve kanun
hkmnde kararnamelerde deiiklik yaplmas hakknda kanunun 15. maddesine dayanlarak
hazrlanan 03.01.2013 tarih ve 28517 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Yksekretim
Kurumlar zrller Danma ve Koordinasyon Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair
Ynetmelik temel alnarak hazrlanmtr.
Tanmlar
Madde 4:
niversite: ....................... niversitesini,
Rektr: ....................... niversitesi Rektrn,
Senato: ....................... niversitesi Senatosunu,
Birim: ....................... niversitesi Engelli renci Birimini/Engeli Olan renci Danma ve
Koordinasyon Birimini
Sorumlu Rektr Yardmcs: Engelli rencilerin idari, fiziksel, barnma ihtiyalar ile
sosyal ve akademik alanlarla ilgili ihtiyalarn tespit etmek ve bu ihtiyalarn karlanmas
iin yaplmas gerekenleri belirleyip gerekli planlar yapmak, uygulamak, gelitirmek ve
yaplan almalarn sonularn deerlendirmek zere dorudan rektrle bal olarak
oluturulan ....................... niversitesi Engelli renci Biriminin/Engeli Olan renci
Danma ve Koordinasyon Biriminin, rektr adna bakanln ve sorumluluunu stlenen,
eitim-retim ilerinden sorumlu rektr yardmcsn,
Koordinatr: Engellilik alanna ilgi duyan ve ya engellilik alanna ve bu alana yakn
alanlarda (sosyoloji, psikoloji, fizyoterapi, zel eitim, psikolojik danmanlk, mimarlk ve
benzeri) alm olan, deneyim sahibi retim elemanlar veya idari personel arasndan,
sorumlu rektr yardmcsnn bakanlnda birimin faaliyetlerini planlamak, yrtmek ve
gelitirmekle sorumlu, gerektiinde niversiteyi temsil etmekle ykml kii,

Engeli olan renci: Doutan veya sonradan meydana gelen hastalklar veya kazalara bal
olarak gelien fiziksel, duyusal, ruhsal, zihinsel, iitsel veya grsel bozukluklar veya
yetersizlikleri nedeniyle ya, cinsi, eitim, sosyal ve kltrel durumunun gerektirdii ekilde
ilevleri/ fonksiyonlar yerine getiremeyen renci,
Birim renci temsilcisi; ....................... niversitesinde renim grmekte olan engeli olan
renciler arasndan her retim yl Ekim ay iinde yine engel sahibi renciler tarafndan
seilen bir renciyi,
Engelli renci Birimi /Engeli Olan renci Danma ve Koordinasyon Birimi Danma
Kurulu/Genel Kurulu/Komisyonu: ....................... niversitesi sorumlu rektr yardmcs c,
Engelli renci birimi/Engeli Olan renci Danma ve Koordinasyon Birimi koordinatr,
ilgili alanlardan (sosyoloji, psikoloji, fizyoterapi, zel eitim, psikolojik danmanlk,
mimarlk ve benzeri) akademik ve idari personel ve bal bulunduklar birimleri (en az SalkKltr-Sosyal Daire Bakanl, Ktphane, Yap leri ve ilgili olabilecek dier birimler)
temsil eden kiiler bu kurulun yeleridir. Tavsiye edilen ye says 11 olmaldr. Koordinatr
bu kurulun oluturulmasnda ihtiya duymas halinde neri verir.
Engeli olan renci Danmanlklar: Faklteler, yksekokul/meslek yksekokulu ve
enstitlerde engeli olan rencilerden eitim ve retime adaptasyon ve tam katlmlarn ve
ihtiyalarn takip etmek ve koordinasyon salamak asndan grevlendirilecek olan
akademik personel. Rektrn talebi ile dekan/mdr tarafndan atanr.
Birim Danman: Engellilik alanna ilgi duyan ve ya engellilik alanna ve bu alana yakn
alanlarda (sosyoloji, psikoloji, fizyoterapi, zel eitim, psikolojik danmanlk, mimarlk ve
benzeri) alm olan, deneyim sahibi retim elemanlar arasndan birime atanm
koordinatr ile birlikte birimin faaliyetlerini planlamak, yrtmek ve gelitirmekle sorumlu
kii.
KNC BLM
Engelli renci Birimi/Engeli Olan renci Danma ve Koordinasyon Birimi
alma Esaslar
Madde 5: niversitesi Engelli renci Birimi/Engeli Olan renci Danma ve
Koordinasyon Birimi engeli olan rencilerin akademik, ara-gere, idari, fiziksel, barnma,
sosyal ve benzeri alanlarla ilgili ihtiyalarn tespit etmek ve bu ihtiyalarn karlanmas iin
yaplmas gerekenleri belirleyip, yaplacak almalar planlamak, uygulamak, gelitirmek ve
yaplan almalarn sonularn deerlendirir. Bu birimin alma usul ve esaslar
yksekretim kurumlarnca belirlenir.

(http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.14214&MevzuatIliski=0&source
XmlSearch=Y%C3%BCksek%C3%B6%C4%9Fretim%20Kurumlar%C4%B1%20%C3%96z
%C3%BCrl%C3%BCler%20Dan%C4%B1%C5%9Fma%20ve%20Koordinasyon%20Y%C3
%B6netmeli%C4%9Fi)
Madde 6: Yksekretim kurumlarnda bulunan Engeli olan renci Birimleri/Engeli Olan
renci Danma ve Koordinasyon Birimleri her yl hazrlayacaklar faaliyet ve
deerlendirme sonularn ieren raporu Yksekretim Kurulu Bakanlna bildirirler. Her
akademik dnem banda olmak zere, 2 kez, sorumlu Rektr Yardmcs ve ya rektr
yardmcnn atayaca bir sorumlu bakanlnda, toplanr, birimin grevleri dorultusunda
projeler gelitirir, niversite iinde idari/akademik birimler arasndaki koordinasyonu
gelitirmek zere dzenlemeleri ve tavsiye kararlarn alr, bu kararlarn takibini yapar.
Toplantlara engel gruplarna gre, ihtiya duyulabilecek anabilim dallarndan retim
elemanlar ve konunun uzmanlar davet edilebilir.
Madde 7: ....................... niversitesi Engelli renci Birimi/Engeli Olan renci Danma
ve Koordinasyon Birimi, engeli olan rencilerin rahatlkla eriebilecekleri, merkezi bir yerde
ayarlanm ve rencilerin gittiklerinde bir personelle karlaabildikleri ya da dier iletiim
yollar ile (e-mail, telefon) tm taleplerini iletebildikleri ve cevap alabildikleri bir fiziki ofise
sahip olmaldr. Bu birimde daimi bir personelin almas tavsiye edilir, ancak olmamas
halinde koordinatr, danman, danman asistan vs. gibi kiilere eitli yollardan eriim (email, telefon, ofis saatlerinin kaplarda belirtilmesi gibi) kolaylkla salanmaldr. Birimin
maddi ihtiyalarnn (eitim, kaynaka, krtasiye materyalleri vb) ....................... niversitesi
Rektrlnce karlanr, ancak birimin niversitenin toplam btesinin belli bir orannda
zerk bir bteye sahip olmas da tavsiye edilir.
NC BLM
....................... niversitesi Engelli renci Biriminin/Engeli Olan renci Danma ve
Koordinasyon Biriminin Grev ve Sorumluluklar
Madde 8:

....................... niversitesi Engelli renci Biriminin/Engeli Olan renci

Danma ve Koordinasyon Birimi grevleri;

1. ....................... niversitesine kayd yaplan engeli olan rencilerin renimlerini
srdrdkleri srada eitim, retim, burs, idari, fiziksel, barnma, sosyal ve benzeri alanlarla
ilgili ihtiyalarn tespit etmek ve bu ihtiyalarn karlanabilmesi iin alnmas gereken
nlemleri belirlemek zm nerileri sunmak, gerekli dzenlemeleri niversitede bulunan
dier birimler veya daire bakanlklar ile egdm ierisinde yapmak,

2. ....................... niversitesinde engeli olan niversite rencilerinin engel durumlarna

gre akademik, fiziksel ve sosyal yaamlarn engellemeyecek biimde retim programlarn
dzenlemek iin devam ettikleri eitim ortamnn uygunlatrlmas, engellilere ynelik ara
gere temini, zel ders materyallerinin hazrlanmas, uygun eitim, aratrma ve
barndrma/yurt ortamlarnn dzenlenmesi konularnda almalar yapmak,
3. Btn rencilerin adil ve doru bir ekilde lme ve deerlendirmeye tabi tutulmas, frsat
eitliini salamak ve eitim srecini engelli renciler iin de anlaml hale getirmek iin;
engelli rencinin snavla ilgili sre, mekn, materyal, refakati ve engelin doasndan
kaynaklanan farkllklara gre alnacak gerekli tedbirleri almak, dzenlemeleri yapmak,
4. Maddi imkn olmayan engelli rencilerin, yardmc ara ve gerelerinin cretsiz temini
ynnde almalarda bulunmak,
5. stihdam olanaklarn gelitirmek ve bilgi vermek iin STKlar ve kurumsal firmalarla
ibirlii iinde olmak ve rencilere bu anlamda rehberlik etmek ve ynlendirmelerde
bulunmak.
6. Birimin ald kararlar ve belirledii stratejilerin uygulanmasn denetlemek,
7. Her akademik yln sonunda engeli olan rencilerin akademik danmanlarndan, o
renciye ait tm srelere ynelik (eitim retim, ara gere temini, snavlarn ayarlamas,
gzetmen salanmas, ek sre verilmesi, refakati salanmas zerine yaplm dzenlemeler)
rapor talep etmek,
8. Her akademik yl sonunda birimin alma programn hazrlamak, yrtmek, yllk, bte
tasars ve yllk faaliyet raporunu hazrlayp bal bulunduu Rektr Yardmcsna sunmak.
9. ....................... niversitesinde renim grmekte olan tm rencilerin engellilik
konusundaki farkndalk dzeylerini artrmaya ynelik toplant, panel, konferans ve kariyer
gnleri gibi eitli etkinlikleri organize etmek,
10. ....................... niversitesinde renim grmekte olan engelli rencilerin zellikleri,
ihtiyalar, yaplabilecek retimsel dzenlemeler konusunda danman retim elemanlar ile
dzenli toplantlar yapmak, yaynlar hazrlamak ve/ya bilgilendirici etkinliklerde bulunmak,
11. ....................... niversitesinde renim grmekte olan engelli rencilerin ihtiyalarn
karlamaya ynelik ya da aktif grev alabilecekleri niversite ve niversite d dier
kurulularla (STKlar, devlete bal olan ya da olmayan-nde Koanlar ve benzeri-)
ibirlii iinde yrtlecek program ve projeler hazrlamak,
12. Dier niversite birimleri, yerel ynetimler, sivil toplum rgtleri vs. ile ibirlii iinde
almak.

13. Engelli renci/Engeli Olan renci Danma ve Koordinasyon Biriminin grev,

faaliyet ve ileyiini aklayan ve her yl gncellenen birim brornn ve/ya kitapnn
hazrlanmas ve tm paydalara ulatrlmas,
14. Engelli renci/Engeli Olan renci Danma ve Koordinasyon Biriminin grev,
faaliyet ve ileyiini ieren bir web sayfasnn ayr bir link olarak niversite web sayfasnda
ana sayfada yer almas, bu bilgilerin tamamnn gncel ve doru olarak yaynlanmas,
15. niversitenin yemekhane, kantin, servis, ktphane, gvenlik, yurtlar, spor merkezleri vs.
gibi birimlerinden de engeli olan rencinin rahat ulamas ve eit oranda faydalanabilmesi
iin alan personele ynelik hizmet ii eitim programlarnn planlanmas ve uygulanmas.
Bu eitim programlarnn uygulanabilmesi iin rencilerle yaplacak bireysel grmelerle
belirlenen ihtiyalar/talepler dorultusunda bu birimlerle alan kiilere ynelik eitim ve
farkndalk programlarn yrtlmesi ve program sonularnn takip edilmesi,
16. renci Kulpleri ve renci Topluluklar ile birime destek vermeleri konusunda ibirlii
iinde olmak, ortak projeler yrtmek (rnk: Sosyal Yaam Destekleme Topluluu,
Bahar enliklerinin ve benzeri niversite genlik etkinliklerinin iine entegre olmak,
renci topluluklarnn farkndalk artrmaya ynelik organizasyonlara birlikte katlmn
salamak, rnk: Karanlkta Diyalog),
17. eitli seviyelerde engeli olup, meslek ve kariyer sahibi olan kiiler ile rencileri bir
araya getirmek
Gelecek altaylara Ynelik neriler
1. altaylarda, rnein Trkiye niversite Sporlar federasyonu gibi, rencileri direk
olarak etkileyebilecek projeleri olan STKlarn ve dier bamsz kurulularn davet edilmesi
ve bu anlamda yrtlmekte olan rnek projelerini sunmalarnn salanmas,
2. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Sanayi Bakanl, Kalknma Bankas ve benzeri
kurumlarca fonlanan projeler ve fon bavuru sreleri ile ilgili olarak altaylarda
bilgilendirici sunumlarn yaplmas.
GRUP 7: ehir niversite ve Sosyal Yaam
Bu balk altnda konuulacak birok konudan snrl vaktimiz sebebiyle setiimiz
balklar unlardr :

Engelsiz niversite
Engelsiz ehir
Engelsiz Belediye
Konutuumuz bu balklar BMEHS ve AK ilkeleri erevesinden yola karak 3
balk altnda snflandrdk:
Engellilere ynelik katlm modellerinden kapsayc yaklam n plana karlmaldr
Avrupada kentsel artlar belediyenin onaylamas gerekir
Belediye, valilik vs sorumlu kanunlarda ama, sorumluluk belirlendi ama yaptrm
eksik kald
ERM
Fiziksel mekana Eriim
Ulam aralarnda tm engel gruplarna ynelik olarak dzenlemelerin yaplmas
*rnek olarak sesli uyar sistemlerinin standardizasyonu
Sadece vapur, otobs deil, digger ulam aralar (minibus, dolmu, taksi) engelli
kiiler iin uygun olmal
Sinyalizasyon sistemleri ile ilgili arzalar iin etkin zm birimlerinin oluturulmas
ve uyarlarn kabartma yazlarla yazlmas
Sar izgilerin tantmnn yaplmas, her ehire konmas, kusur tespitinin ilgili yerlere
gnderilebilmesi iin her sar izginin kotlandrlmas.
Engellilerin eriilebilirliine ynelik dzenlemeler yaplrken zihinsel engelli bireyler
gzard edilmemelidir. Bunun iin evrensel tasarm ilkeleri yaygnlatrlarak basit ve sezgisel
kullanm ve alglanabilir bilgi ilkesinin hayata geirilmesi gerekmektedir.
Olanaklara Eriim
Eitim olanaklarna olan eriimin gelitirlimesi ve zihinsel engelli gruplarn
niversiteye girmesini kolaylatrc yasalar kartlmaldr
aret dili eitiminin standarda balanmas ve gelitirilmesi
itme engelliler iin ortak derslerin iaret diline evrilmesi gerekmektedir
Sosyal, kltrel ve sportif olanaklara olan katlmn tevik edilmesi

 Medikal ARGEnin tevik edilmesi

BTNLEME
Btnleme konusu erevesinde bilinlendirme ve farkndalk yaratma almalar
yaplmaldr
Engelli renci birimi ifadesi deimeli bunun yerine daha kapsayc olan Engelli
niversite Birimi gibi akademik ve idari personeli de ieren isimlerin olmas uygundur.
Engelliye hizmet veren btn kurum ve kurulularda engellilerin iletiimini
kolaylatrmak iin ilgili personel istihdam yaplmaldr
lgili grevli kiilerin engelli kiiler hakknda bilgilendirilmesi
Engellilerin toplumla kaynamasn salayacak sosyal rehabilitasyon programlarna
arlk verilerek engelli bireylerin zgvenlerini arttrlmaldr.
niversitelerdeki SKS bakanlnda renci sosyal kulbnn oluturulmas
Topluma hizmet dersinin her faklteye konmas gerekmektedir
lkretimden balayarak engelli gruplarnn tantlmas buna ynelik derslerin
konulmas
Ailelerin engel gruplar zerinde bilgi sahibi olmalarn salamak ve engelli yakn
olan ailelere psiko-sosyal destek vermek gerekmektedir
Tm iletiim aralarnda engellilere ynelik kamu spotlarnn yaygnlatrlmas ve
tm engel gruplarn iermesi gerekmektedir
Engellilerin haklarnn farkndaln oluturmak
Toplumu ifade eden sanatsal eserlerde engelli karakterlere daha sk yer verilmesi
Standartlarn ortaya konmas denetlenmesi ve meyyide uygulamas ve tm
standartlarn gzden geirilmesi ve gncellenmesi yasal ykmllkler
Aralar kaldrma park eden insanlarn bilinlendirilmesi
Engellilii

nlemeye

ynelik

bilinlendirme

ve

koruyucu

hizmetlerin

yaygnlatrlmas
statistik verilerinin toplanmas ve deerlendirilmesi (Kstl insanlarn ne kadarnn
trafik kazas neticesinde kstl kald gibi)

 Diyabet gibi hastalklar hakknda bilgilendirilmeli, niversite yemekhaneleri gibi

yerlerde uygun menlerin hazrlanmal
BRL
niversiteler ncelikle kendi aralarnda olmak zere yerel ynetimler ve STKlarla
ibirliini glendirmesi gerekmektedir.
niversiteler aras ibirlii e-posta yoluyla toplu iletiimin paylalmas
Karar alma mekanizmalarna engelli bireyler katlmal
Kamu

denetilii

kurumu

mekanizmasnn

etkin

bir

ekilde

kullanlmas

gerekmektedir
Kent konseyleri ile niversite engelli renci biriminin iletiim halinde olmas gerekir
Bu tr toplantlara (altay ve belediye temsilcilerinin) katlmas gerekir
altaya Katlan niversiteler
Abant zzet Baysal niversitesi
Anadolu niversitesi
Ar brahim een niversitesi
Adnan Menderes niversitesi
Baheehir niversitesi
Bakent niversitesi
Bilkent niversitesi
Bingl niversitesi
Boazii niversitesi
Celal Bayar niversitesi
ankr Karatekin niversitesi
Dokuz Eyll niversitesi
Dumlupnar niversitesi
Erciyes niversitesi
Fatih niversitesi
Gedik niversitesi
Gaziantep niversitesi
Hacettepe niversitesi
nn niversitesi
stanbul Teknik niversitesi
stanbul Bilgi niversitesi
stanbul Arel niversitesi
zmir Gediz niversitesi
Kastamonu niversitesi
Krkkale niversitesi
Ko niversitesi
Mehmet Akif Ersoy niversitesi

Akdeniz niversitesi
Amasya niversitesi
Atatrk niversitesi
Aksaray niversitesi
Bartn niversitesi
Bayburt niversitesi
Bilecik eyh Edebali niversitesi
Bitlis Eren niversitesi
Blent Ecevit niversitesi
anakkale Onsekiz Mart niversitesi
Dzce niversitesi
Dou niversitesi
Ege niversitesi
Erzincan niversitesi
Frat niversitesi
Gaziosmanpaa niversitesi
Hitit niversitesi
Harran niversitesi
stanbul Kltr niversitesi
stanbul niversitesi
stanbul Aydn niversitesi
zmir niversitesi
zmir Katip elebi niversitesi
Karabk niversitesi
Karamanolu Mehmetbey niversitesi
KTO Karatay niversitesi
Mersin niversitesi

Mevlana niversitesi
Mula Stk Koman niversitesi
Orta Dou Teknik niversitesi
Ondokuz Mays niversitesi
zyein niversitesi
Recep Tayyip Erdoan niversitesi
Sakarya niversitesi
Sinop niversitesi
rnak niversitesi
Turgut zal niversitesi
Uak niversitesi
Yeditepe niversitesi

Marmara niversitesi
Necmettin Erbakan niversitesi
Okan niversitesi
Osmaniye Korkut Ata niversitesi
Pamukkale niversitesi
Sabanc niversitesi
Sleyman Demirel niversitesi
Seluk niversitesi
Tunceli Munzur niversitesi
Uluda niversitesi
skdar niversitesi
Gediz niversitesi