Professional Documents
Culture Documents
Punimi ka per qellim te tregoj per funksionimin e sistemit financiar dhe ndarjen e tij neper
sektore, pastaj ndikimin e tij ne ekonomine e vendit. Fillimisht do te flasim per sistemin financiar
dhe rolin e tije e pastaj do te bartemi ne nje rast studimor per sistemin financiar te kosoves. Ne
kuader te ketij do te trajtojme te gjitha institucionet financiare duke perfshire sistemin bankar,
pensional, sistemin e sigurimeve dhe institucionet mikrofinanciare e ndermjetsit financiar dhe te
shohim se cili sistem dominon, perparsit dhe te metat e ketij sistemi.Gjithashtu do te shohim se si
jane te shperndara asetet neper keto institucione, rolin e tyre ne funksionimin e nje sistemi
financiar stabil dhe ne rritje e siper dhe efektet e tij ne ekonomi.
Punimi si I tille eshte elaboruar duke u bazuar ne raporte zyrtare te marre nga institucione
qeveritare vendimarese te sistemit financiar, shoqate qe e monitorojn punen dhe funksionimin e
ketij sistemi,institucione financiare nderkombetare gjithashtu ne revista me karaktet ekonomikofinanciare. Punimi eshte organizuar ne tri pjese, fillimisht per teresin e tije pastaj permbajtja dhe
klasifikimet dhe ne fund disa konkluzione per keto zhvillime.
Hyrje
Qka eshte sistemi finaciar, si funksionon ky sistem, kushe e mbikqyre kete sistem, ku jane te
koncentruara zhvillimet me te medha te ketije sistemi, cilet jane faktoret qe ndikojn ne zhvillimin
apo ngecjen e tij, pastaj a eshte mire te kemi nje sistem financiar te diversifikuar, ku qendron
rendsia e tij per ekonomin e shume pytje te tjera do te mund ti kuptojm permes materjalit ne
vazhdim I cili jep detaje te ndryshme rreth sistemit financiar te kosoves duke u bazuar ne
informata adekuate dhe me nje analize te mire interpretuar si hulumtuesi I punimit.
Rendesi e ketij eshte te marrim informata me te detalizuara rreth sistemit financiar te kosoves
dhe keto informata te transmetohen te studentet ne menyre qe te rrisin aftesist rreth tij dhe te
mund te bejne krahasime me sistemet tjera.
1. Sistemi financiar
Sistemi financiar i nj vendi historikisht funksionon n sherbim t grumbullimit t fondeve dhe
shprndarjes s tyre n ekonomi. Sa m i madh fluksi i ktyre fondeve dhe sa m n mnyr
efikase t shprndahen kto fonde aq m mir do knaqen dshirat individuale dhe aq m mir
do te leviz ekonomia e nj vendi.Qllimi i nj sistemi financiar sht kalimi i fondeve nga njsit
suficitare tek ato deficitare. Ndryshe, nga ato q kan para t teprta, kursime, tek ata q kan
nevoj pr para. Pra ndrmjetsuesit financiar kryejn funksionin e ndrmjetsimit nprmjet
grumbullimit t fondeve t individve q dshirojn t investojn kursimet e tyre dhe i vn kto
fonde n dispozicion t kompanive apo t firmave q krkojn financim.Institucionet financiare
luajn nj rol t veant n rritjen e eficiencs s shrbimit t pagesave, e cila ndikon n
zhvillimin ekonomik.1
2. Rasti I Kosoves
Sistemi financiar n Kosov q nga paslufta dhe deri n kt periudh, vazhdimisht ka shnuar
rritje n shumicn e vlerave t saj, gj q tregon se institucionet financiare n Kosov kan
themeluar baza t shndosha t funksionimit duke ofruar siguri dhe besim tek klientt. Kjo ka
br q sistemi financiar n Kosov t kontribuoj vazhdimisht n zhvillimin ekonomik t vendit
prmes procesit t huadhnies nga institucionet kredidhnse (prmes bankave komerciale dhe
institucioneve mikrofinanciare), por edhe prmes shrbimeve q I ofrojn kompanit e sigurimit.
Numri i institucioneve financiare n vazhdimsi sht rritur, gj q tregon se ky sektor sht
atraktiv pr investitort dhe nj nivel t lart t siguris dhe besueshmris pr qytetart.
Kjo mund t vrehet edhe nga tabela nr.1 e paraqitur pr vitet 2010-2014, me rast shihet se n
fund t vitit 2010 sistemin financiar n Kosov e prbnin gjithsej 67 institucione, prderisa n
qershor 2014, numri i tyre ka arritur n gjithsej 84 institucione2.
Sistemi financiar i Kosovs vazhdoi t zgjeroj aktivitetin e tij gjat vitit. N dhjetor 2014,
gjithsej asetet e sistemit financiar arritn vlern prej 4.5 miliard euro, duke shnuar rritje vjetore
prej 7.4 prqind. Rritja e gjithsej aseteve t sistemit financiar kryesisht i atribuohet rritjes s
aseteve t bankave komerciale dhe fondeve pensionale. Sektori I sigurimeve, pavarsisht
1 N. Gregory Mankiew & Mark P. Taylor - Makroekonomia , Botimi 2007
2 SHBK -Raporti i Struktures se Aseteve t Sistemit Financiar
Qer2015
2010
2011
2012
2013
10
12
13
13
13
15
Ndihmsit financiar
28
34
34
38
41
Institucionet
Mikrofinanciare
17
20
20
17
18
Gjithsej
67
77
77
79
84
Prshkrimi
Bankat Komerciale
Kompanit e sigurimit
Fondet Pensionale
2010
2011
2012
2013
2014
2,455.1 2,649.7 2,829.3 3,059.3 3,059.5
0
0
0
0
0
Kompanit e sigurimit
97.2
106
130.8
132.5
135.6
493.7
593.3
744.6
918.7
997.3
134
121.9
115.8
112.9
113.1
3,180.
00
3,470.
90
8.2
3,828.
70
7.6
4,231.
00
8.9
4,314.
40
Fondet Pensionale
Institucionet
Mikrofinanciare
Ndihmsit financiar
Gjithsej
N qershor t vitit 2014 nga gjithsej asetet e sistemit financiar, pjesn m t madhe t saj e
prbn industria bankare n vler prej 3,059.50 miliard euro. Pas ksaj renditen fondet
pensionale n vler prej 997.30 milion euro, kompanit e sigurimit n vler prej 135.60 milion
euro, institucionet mikrofinanciare n vler prej 113.10 milion euro dhe krejt n fund ndihmsit
financiar n vler prej 8.9 milion euro.
2.1.2 Kredite
Kredit vazhdojn t jen kategoria kryesore e aseteve t sektorit bankar me pjesmarrje prej
59.1 % n gjithsej asetet e sektorit n vitin 2014. N dhjetor 2014, vlera e gjithsej kredive arriti
n 1.88 miliard euro, q paraqet rritje vjetore prej 4.2 %.
Struktura e kredive vazhdon t dominohet nga kredit pr ndrmarrje t cilat n dhjetor 2014
prfaqsuan 65.9 prqind t gjithsej kredive dhe shnuan rritje vjetore prej 2.1 prqind.
2.1.3 Depozitat
Depozitat paraqesin burimin kryesor t t hyrave t industris bankare, andaj rritja e
qndrueshme e tyre n industrin bankare n Kosov ka rndsi t madhe n stabilitetin financiar
n vend. Fatmirsisht n Kosov q nga hapja e banks s par komerciale, depozitat e industris
bankare si pjes kryesore e strukturs s detyrimeve kan shnuar rritje t vazhdueshme duke u
br faktor ky i zhvillimit t sistemit financiar n Kosov. Pjesn kryesore t depozitave t
industris bankare e prbjn depozitat e ekonomive familjare, pastaj korporatat tjera
jofinanciare, korporatat publike jofinanciare, kompanit e sigurimit dhe kshtu me radh.
3. Perfundimi
Gjate gjithe periudhes ka pasur rritje dhe zhvillim te sistemit financiar qe eshte e rendesishme
per te mbajtur nje ekonomi stabile dhe te qendrueshme, gjithashtu ky investim ne sistemin
financiar tregon se ky sistem funksionon ne menyre aktive dhe eshte nje treg I sigurte per
investitoret e brendshem dhe te jashtem.
Sistemi financiar eshte sistem I diversifikuar mire qe promovon siguri dhe stabilitet per
ekonomin dhe zhvillimin e vendit.
Sektori bankar si prbrsi kryesor i sistemit financiar t Kosovs, ka ruajtur nivelin e
qndrueshmris, prderisa aktiviteti ndrmjetsues financiar ka vazhduar t rritet, por me ritm
t ngadalsuar.
N Raportin e rregullt ekonomik pr Evropn Juglindore t Banks Botrore, pr Kosovn n vitin 2014,
ky mekanizm ka parashikuar q t ket rritje ekonomike jo m shum se 3.5 pr qind perderisa vendi
jone parasheh rritje ekonomike deri 4.1 %. Sistemi financiar i Kosovs ka vazhduar t reflektoj
nivel t lart t qndrueshmris n t gjith sektort prbrs t tij. Esht inkurajues fakti se
bankat n Kosov n vitin e fundit kan dhn kredi njshifrore. Mesatarja e normave t interesit
t kredive nga bankat e Kosovs ka qen 9.2 prqind. Trendi i rnies s normave t interesit do t
vazhdoj. Kjo vjen edhe pr shkak se bankat kan likuiditet, por edhe si rezultat i konkurrencs
s bankave. Ulja do t ket efekt pozitiv te kredimarrsit, qoft t bizneseve apo edhe tek
ekonomit familjare.