-

on 34 n 49 : Johann Sebastian Bach

on 129 n 161 : Wolfgang Amadeus Mozart

on 34:
Bach rt knh mn Handel, v lun mun c ch thn din kin ng, v Handel
cng l mt ngh s chi n clavier v organ ni ting. Nhiu ngi yu nhc
Leipzig v vng ln cn cng c ao c trc tip thng thc m nhc t hai
ngi n ng v i ny. Nhng Handel th cha bao gi c thi gian cho mt cuc
gp. T London, Handel 3 ln tr li Halle, th trn ni ng sinh ra. Ln u tin,
vo nm 1719, Bach vn Cothen, cch Halle 4 dm c. ng ngay lp tc nm
c ni Handel n v khng mt nhiu thi gian sp xp n thm, nhng Handel
ri khi Halle ng vo ngy hm . Ln th hai Handel n Halle l vo khong
gia nm 1730 v 1740, Bach lc by gi Leipzig nhng ang bnh. Tuy nhin,
ngay lc , v bit Handel ang Halle, ng lin sai ngi con trai ln ca mnh
l William Friedemann n , ht sc tn knh, mi Handel n thm ng ti
Leipzig. Nhng rt tic l Handel khng th ti. Ln tr li th ba ca Handel l vo
khong nm 1752 1753, Bach qua i.
on 36:
Trong mt ba tic, mt ngh s nghip d ang do ngu hng vi nt trn phm, khi
Bach bc vo cn phng ng c , anh ta ht hong nhy dng ln, th nn to ra
mt hp m chi tai. i ngang qua ch nh, Bach tin v pha cy n clavico, chnh
li on va hng v tip tc vi mt iu thch hp. Xong sau ng mi n cho
ch nh.
on 42:
Charles Philip Emanuel ( Bach) bt u phc v vua Frederick The Great vo nm
1740. Danh ting v nhng kh nng vt tri ca John Sebastian lan rng n ni
nh vua ch ton nghe ngi ta nhc n bng nhng li tn dng, ca tng. iu ny
khin ng t m mun gp v thng thc ti nng ca ngi ngh s tuyt vi ny.
Lc u nh vua ni bng gi vi con trai Bach v mong mun ca ng rng, cha anh
ta, mt ngy no s n Potsdam. Nhng dn dn, vua bt u hi thng ti sao cha
anh ko n. Con trai Bach khng th khng thng bo cho ng bit v nhng mun
ny ca vua.
Cui cng, nm 1747, cng vi con trai ln l William Friedemann, Bach chun b ln
ng. Thi im ny, mi ti nh vua c mt bui ho nhc ring m ng t chi
cng-xec-t trn nn so. Mt chiu n, khi nh vua va mi chun b so v cc nhc
cng ng th mt vin s quan mang vo mt danh sch nhng khch l mi
n. Vn cm so, nh vua a mt dc bn danh sch ri lp tc quay v pha cc
1

nhc cng v ni vi v xc ng: Cc khanh! Qu ng Bach n!. Thanh so

lc ny c t sang mt bn; Bach va t chn n phng thu ca con trai
nhn c lnh triu tp n cung in. Ngi con trai i cng Bach, William
Friedemann k vi ti cu chuyn ny, v ti phi ni rng ti vn ngh ng ta hn
phi rt hn hnh. Lc y, nhng ngi lch s thng a ra nhng li ca tng dng
di. S xut hin ca J. S. Bach trc v vua v i - thm ch khng cho Bach thi
gian thay chic o chong en i ng m nhng ngi iu khin dn nhc nh
th vn thng mc - chc hn phi cn rt nhiu li gii thch v xin li. Ti s
khng ni nhiu v nhng li bin minh y y, nhng ch cn quan st William
Friedemann cng c th hiu c c mt cuc i thoi trang trng gia nh vua
v ngi gii trnh kia.
Nhng ci quan trng hn l nh vua hon li bui ha nhc ti nay ca mnh
mi Bach, cho gi Bch n ngay chi th cy piano m Silbermann ch to,
c t nhiu phng trong cung in. Cc nhc cng i vi ng t phng ny sang
phng khc v Bach c mi th tt c chng, v ng nh mt on tu hng.
Sau khi chi c mt lc, Bach xin php nh vua cho ng biu din mt on fuga
m cha c bt k s chun b no. Nh vua v cng cm phc phong thi uyn bc
ca Bach v khc ngu hng v by t c mun c nghe fuga vi su b m.
Nhng v khng phi bi no cng thch hp vi mt bn ho m y nh th nn
Bach chi mt on ng va ngh ra trc s ngc nhin ca tt c nhng ngi c
mt cng vi phong thi uyn thm v cao qu nh ng chi cho vua xem. Hong
hu cng rt mong mun c xem bui biu din. Th nn, ngy hm sau, Bach
c a n tt c nhng cy organ Postdam v trc ng cng chi vi
nhng sy piano ca Silbermann nh th. Sau khi tr li Leipzig, ng bt tay vo sng
tc theo yu cu ca nh vua, gm b ba v su b, thm vo nhiu on phc tp vi
kt cu cht ch, t tn l Dng cng m nhc.

on 49:
Pablo Casals, ngh s violongxen th k 20
Mt ngy n, ti ni vi cha ti rng cn tm mt th nhc solo mi tht t bit cho
qun caf Pajarera. Chng ti bt u tm kim. C hai l do khin ti s khng bao
gi qun bui chiu hm y. u tin, cha ti mua cho ti mt cy violongxen nguyn
c Sau chng ti dng mt ca hng chuyn v m nhc gn bn cng. Ti bt
u xem qua nhng tp bng dn b. Bt thnh lnh ti bt gp mt tp nhu nt v
bc phch mu thi gian. l mt t khc khng nhc m c vit bi Johann
Sebastian Bach ch dnh cho violongxen. Ti nhn chng v ngh thm: su t khc
cho violongxen solo. C g y ma lc v huyn b n di tng t . Ti cha

bao gi nghe qua nhng t khc no tht nh th; cha c ai, thm ch c thy gio
ca ti ni vi ti v chng. Ti tc tc chy v nh, git ly nhng bn dn b nh
th chng l nhng m min qu, vo phng v mit mi nghin cu chng. Ti
c i c li. Thi im ti mi 13 tui, nhng trong sut 80 nm sau s k
diu ca nhng t khc ny vn tip tc ngy cng thm su vo ti. Nhng t khc
m ra mt th gii hon ton mi Ti mi m hc v lm vic vi chng mi
ngy trong 12 nm sau . Vng, mi hai nm tri qua v ti 25 trc khi ti
dng kh biu din mt bn trong nhng t khc trc cng chng trong mt bui
ho nhc. Cho n khi , cha c ngh s violon hoc xelo no chi c y mt
bn nhc ca Bach. Chng c xem l nhng tc phm tru tng, khng thc t v
khng c tnh sng to. C cho l th i! Nhng chng l nhng tinh hoa ca Bach v
Bach l tinh hoa m nhc.
on 129:
Th gi ch gi Mozart, Maria Anna, t Johann Andr Schachtner, ngh s kn trumpet
Salzburg, ngy 24 thng 4 nm 1792.
Mt ln ti n thm nh cng vi cha c sau gi phc v ngy th Nm, chng ti
bt gp Wolfgangerl, lc y mi hn 4 tui mt cht, ang bn rn vi cy bt trn
tay.
Cha:

Con ang lm g vy?

Wolfg.: Con vit mt bn concerto cho n clavier. S sm xong thi !

Cha:

Cho cha xem no.

Wolfg.: Con cha vit xong.

Cha:

Khng sao, cho cha xem. Chc l tuyt lm y!

Cha c cm ly v ch cho ti xem t giy lem luc, hu ht ch vit u lem nhem.

( Ln no cu b cng chm bt n tn y l mc, th nn dy ra khp c t giy,
to thnh nhng vt bn; nhng iu khng gy phin h cho cu mt cht no,
cu ch xt lng bn tay ln giy, bi vt bn i v li tip tc vi bn vit ca mnh.
u tin chng ti ci v bn nhc ng ngh ny, nhng sau cha c bt u ch
n nhc hiu, cc nt nhc v cch sp xp; ng trm ngm xem xt trang giy
nghim tc hn, v cui cng nhng git nc mt ngc nhin v sung sng ngn
ln trong mt ng.
Xem ny, ng Schachtner, ng ni, Tht chnh xc v ng lut lm sao! Cha bao
gi ti thy bn nhc no nh th ny, ch l n qu phc tp, chc khng c ai trn
th gii ny c th chi c n. Tc th Wolfgangerl xen vo, l l do ti sao n

l mt bn concerto; phi luyn tp cho n kh n hon ho ch; cha xem ny, y l

cch bt u y!
Cu bt u chi, on ngn nhng cho chng ti hiu ch ca cu. Chnh vo
lc y, c minh chng thuyt phc rng vic chi n v lm nn k tch i vi
cu b cng nh nhau thi.
on 130:
Ti gp cu b lc cu 7 tui, Goethe ni, lc cu em n mt bui ho nhc
trong sut hnh trnh ca chng ti. Bn thn ti lc khong mi bn, v nh rt
r v cu y vi tt c trn trng.
on 131:
Hai v cng cha nc o dn Mozart, i gia h, n trnh din N hong. Do cha
tng bc i trn snh nh bng long nh th nn cu b trt chn v ng. Mt
trong s h khng ch g n tai nn ny ca Mozart nhng ngi kia, Maria
Antoinette, ngi sau ny tr thnh v hong hu bt hnh ca nc Php, cu
dy v an i cu. Cu b ni vi c, C tht tt bng, ti s ci c. Cng cha
thut li cu chuyn vi m v b hi Wolfgang l do g li c quyt nh nh vy.
Lng bit n, cu b tr li, c y rt tt, mc d ch c y th khng quan tm g
n ti.
on 132:
Th p ca Maria Anna Mozart
Ngy 5 thng 8 [1764] chng ti phi thu mt cn nh nh ngoi Lun n,
Chelsea, cha ti c th cha khi cn bnh au hng hnh h ng gn nh ti
cht Trong khi cha nm vt v v m, chng ti b cm s vo piano. Th l, Mozart
bt u bn rn sng tc bn giao hng u tin ca cu y [K16] cho c dn nhc.
on 133:
Khi Mozart ln 10, cu d ng gh gm ting kn cor khi ngi ta chi n m khng
phi cng bt c nhc c no khc; ch cn a mt cy kn cor v pha cu cng
lm cu kinh s nh l mt cy sng ngn. Cha mun cu phi vt qua s hong
s tr con y, nn mt ln ng yu cu ti, mc k li khn ni ca Mozart, thi
kn trc mt cu y; nhng, iu l l ti khng b xui khin lm iu . Wolfgang
va nghe mt on th ti xanh v co git, ti lin ngng ngay.
on 135:

C v vic bt Mozart t b thi quen vit m ng ngy l hon ton khng th, bc
s ca ng c gng ngn nga nhng hu qu ng tic bng mt cch khc. ng
khuyn Mozart khng nn ngi bn n qu lu, nhng cc s kin th phi ng v
luyn tp th dc cho c th nhiu nht c th. S thch chi bida ca Mozart cng
c bc s hoan nghnh v khuyn khch thng xuyn; Mozart cng rt thch chi
bng g v ng hon ton sn sng nghe theo s hng dn ca bc s v nim yu
thch dnh cho hai mn th thao nyv chng khng dnh vo cc hot ng tr c.
Chuyn xy ra vo mt ngy Prague, Mozart ang chi bida, ng ngn nga, v mi
m vi cun sch trn tay; tng xut hin lin ngay sau v xm chim ly ng,
b ng tu u tin mang tn Cy so thn (The magic flute) ra i.
on 137:
Sau khi nghe bui din tp v Bt cc khi hu cung (The abduction from the
Seraglio) m chnh ng yu cu Mozart, Hong Joseph II ni vi nh son nhc,
Mozart yu qu, qu hp tai ti, tht l nhiu nt, Mozart p, ch nhiu nh n tt
yu phi nh vy thi
on 138:
Mt ln, Mozart c yu cu lm nhc s sng tc thng xuyn cho cung nh o,
v ngi ta giao cho ng bn k lng. Mozart vit trn t giy c du nh
sau, Qu nhiu so vi cng vic ti phi lm, nhng qu t so vi nhng g ti c th
lm c.
on 140:
Nhng ngh s v nh son nhc ti ba nht o tp trung ti bui ho nhc Keess,
ni bn giao hng ca Haydn c biu din; Mozart s chi piano, Jarnovich ( ngh
s violon) chi mt bn concerto v b ch nh s ht. Chiu , Mozart, trc
ha s tng b mt bi ht, vn cha n. Mt ngi hu c phi i tm ng, lc
ang qun ru. Mozart cht nh l ng ha mt bi ht nhng cha vit nt
no. ng xin mt tm giy v ngi xung vit. V trn ng n bui ho nhc, bi
ht c hon thnh.
on 141:
Mozart gp mt ngi quen c Salzburg trn t o, mt ngh s kn cor, Joseph
Leutgeb Anh l ngi solo chnh kn cor Php nhng ang mun hc cp cao
hn. Mozart rt sn lng gip Leutgeb nhng thng em anh ra lm tr ci v tnh
ci m ca anh. Mi khi Mozart son bi cho Leutgeb anh u phi hng chu s
nho bng ca ng. Chng hn, mt ln, Mozart thy tung to cc bn giy nhc khp
phng, v Leutgeb nhn ni nht li tt c chng v sp xp ng th t; min l
bn vit Mozart ngi lm vic.
5

on 142:
Mt ln khi ti ang chi piano on Non pi andrai trong Figaro, Mozart n thm
v ng sau ti; chc hn ti chi rt va ng nn ng nhm ming ngn nga giai
iu v g nhp trn vai ti; nhng cht sau ng nhc gh, ngi xung, bo ti tip
tc chi tng trm, v ng bin ngay mt bin tu p k diu n ni mi ngi hi
hp nh ang nghe ging ca Orpheus. Nhng sau ng chn n, nhy ln, v, trong
cn in cung xm chim ly ng, ng bt u nhy qua bn gh, ku miao nh mt
con mo v nhy ln nho nh mt cu b ng ngnh.

on 144:
Michael Haydn c gia nh Archbishop t sng tc mt s bi dnh cho b i
violong v kn teno, cho mc ch s dng ring, nhng chnh cn bnh nghim trng
lm ng mt ht nng lc lm vic trong sut mt thi gian ko di khin ng
khng cn kh nng hon thnh chng; do gia nh Archbishop e do s ly li
tin lng ca ng. Mt ln Mozart nghe tin ny khi ng ang lm vic, v, ng n
thm Haydn mi ngy, vit bn cnh ging bnh ca ng y vi ch tm tt p n
ni bn nhc (K423, 424) hon thnh rt sm v c chuyn ngay n gia nh
Archbishop di tn Haydn.
on 145:
Trong bui din tp cui cng [v Don Giovanni Prague] Mozart cm thy khng
hi lng lm vi nhng ln din th ca mt c gi tr xinh p, ngi s hu ging
ht trong tro tuyt vi y ni lc, m nhim vai Zerlina. Zerlina, hong s lc Don
Giovanni t tnh, phi khc nh s tr gip ca nhn vin hu i, nhng mc d
din i din li nhiu ln Mozart vn khng cm thy sc thuyt phc trong ting tht
ca c gi ti nghip, nn cui cng, mt ht kin nhn, ng tro t bn ch huy ln
sn khu. Thi im , cha c kh ga cng nh n in h tr cho k xo sn
khu. Vi ngn nn lm t m ng vt lp l le li gia nhng bn ch huy ca cc
nhc cng, nhng trn sn khu v phn cn li ca ngi nh bng ti hon ton bao
ph. Th nn s xut hin bt thnh lnh ca Mozart trn sn khu khng lm Zerlina
ng thng c cht ng vc, vo giy pht m l ra c phi khc thc s th nhn
c mt c vo sc lm au ing trn cnh tay t nh son nhc, v kt qu l, mt
ting tht inh tai pht ra lm Mozart phi tht ln: Tuyt vi! Nh ht to nh th ti
nay!
on 146:
Bui chiu trc khi ra mt v Don Giovanni Prague, cuc tng duyt c c trang
phc ang din ra, ng ni vi v rng ng s vit khc m mn sut m nay nu b
6

c th ngi cnh ng v thi thong cho ng vi qu m gi tinh thn sng sut. B

lm th, v k cho ng nghe nhng cu chuyn v cy n thn ca Aladdin,
Cinderella lm ng ci n chy c nc mt. Nhng nhng c thoi lm ng bun
ng, th nn tnh trng ng g gt xy ra khi b ngng li, v ng ch lm vic khi b
k nhng cu truyn c. Cui cng, khi s kch ng, cn bun ng v nhng n lc
thot khi cn bun ng tr nn qu ln i vi ng, v thuyt phc ng nm ngh
trn sofa v ha s nh thc ng dy trong mt gi na. Nhng ng ng ngon lnh
n ni b khng nh lng nh thc ng mi cho ti khi hai gi ng h tri qua.
Lc l 5 gi. n 7 gi th khc m u hon thnh v nm trong tay ngi
chp nhc.
on 148:
Lozenro da Ponte (1749-1838); ngi vit li nhc kch ca Mozart, nh li
Hong cho gi ti n [ o] v ni vi ti ngi tha thit mun xem Don
Giovanni
on 151:
Beethoven n o vo ma xun nm 1787, lc ng cn l mt thanh nin, v li
ha c dn n chi nhc trc Mozart. Kiu ngo v ra v ta y rng m nhc
ca mnh l ngh thut ch dnh cho nhng dp c bit, Mozart p li mt cch h
hng. Beethoven ni Mozart cho mt ch ng tc v ng bt u chi nh th
truyn cm hng sang bc thy ang hin din. Mozart b cun ht. Cui cng ng
p li ngi bn t cn phng bn cnh v tuyn b dt khot, C gi tm nhn nh
th anh bn tr. Mt ngy no anh s lm cho c th gii phi nhc tn mnh.

on 154:
Mt ngy p tri ma thu nm 1791, v cng ng n Prater. Ngay khi h n mt
ni hoang vng, cng ngi xung, Mozart bt u ni v ci cht, v ng ang vit
bn Cu hn cho chnh bn thn mnh. B c can ngn ng thi ngh v nhng tng
tng u m , nhng v ch, v mt ng y l khi ng tr li b, Khng, khng,
anh nhn thy qu r mnh khng cn bao lu na. Chc anh b u c. anh khng
th dt nhng suy ngh ny ra khi u mnh.
on 155:
Gii thch ca Stendhal v Bn cu hn mang tnh cht thn thoi, cn bn n khng
ng s tht.
7

Mt ngy n, khi Mozart ang chm m trong mt khc nhc m mng th ng nghe
c ting xe nga dng ca. Mt ngi l mt xut hin v yu cu c ni chuyn
vi Mozart. Ngi n ng c gii thiu mc mt chic o chong rng, iu b
oai v v uy nghi. Tha ng, ti c c ti y bi mt ngi v mt vic rt quan
trng. - Mozart ct ngang Ngi y l ai?. ng y khng mun tit l danh tnh Vy, ng ta mun g? - ng y va mt mt ngi m ng y yu thng ht mc
v nhng k c v ngi ny s sng mi, vnh hng cng ng. ng mun c tng
nh s kin au bun ny hng nm bng mt bui l t ht sc trang nghim, nn
mun yu cu ng sng tc mt khc cu hn. Mozart tht s b n tng mnh bi
cuc ni chuyn ny, t cung cch trang nghim n bu khng kh huyn hoc dnh
lu trong ton b cu chuyn. ng ha vit Khc cu hn. Ngi l mt tip, Hy
dnh tt c cm hng v ti nng ca ng vo cng vic ny; n s c chuyn n
nhng ngi snh si. - S tt thi m. ng cn thi gian bao lu? Mt
thng Tt lm, mt thng sau ti s tr li. Cn, ng nh gi bi ny bao nhiu?
Mt trm ducat. Ngi l mt t tin ln bn v bin mt.
Cn li Mozart ng yn mt lc lu; thnh lnh ng ly bt, mc, giy, v, mc
li khn ni ca v, ng bt tay vo vit. ng say m vit tip trong nhiu ngy sau
. ng vit c ngy v m vi nhit huyt ngy mt tng; nhng c th ng ang
trong tnh trng suy nhc nng, khng th khng c c. Mt sng, Mozart bt tnh
v buc phi ngng cng vic. Hai ba ngy sau , v ng tm c cch li ng ra
khi nhng linh cm u m , ng ni vi v, Chc l anh ang vit khc cu hn cho
chnh mnh; n s c chi trong l tang ca anh. Khng g c th lay chuyn nhng
ngh ny ra khi u ng y.
C th, ng cm thy mnh yu dn i tng ngy, v bn nhc hon thnh ngy
mt chm. Vo thng m khi Mozart phi ch th ht tng t, ngi l mt li
xut hin. Ti thy l khng th, Mozart ni, gi li ha ca mnh c ri
ng lm chnh bn thn ng lo lng, ngi l mt p; ng cn thm bao nhiu
thi gian na? Mt thng na. Cng vic lm ti thch th nhiu hn ti ngh, v
ti m rng ra vt xa nhng g ti lm lc u. Trng hp ny, ti s tr
thm tin; y l 50 ducat na. Tha ngi, Mozart ni, ti ngy cng t m, xin
hi, ngi l ai? ng quan tm, thng sau ti s quay li.
on 157:
Mt nh son nhc ng thi ( Salieri) khng n o khi pht biu: Tht tic khi
mt i mt thin ti nh th, nhng cng tht may cho chng ta v ng y cht. V
nu ng y sng lu hn , chng ta khng th kim c mt mu bnh m kh vi
nhng sng tc ca mnh.
on 158:

3h chiu ngy 6 thng 12, ngi ta c kinh t n bn thi hi Mozart trong mt nh

nguyn nh pha bc nh th St Stephen. Mt cn bo tuyt cung n v ma d di,
vi ngi bn t hp Van Swieten, Salieri, Sussmayr, Kapellm. Roser v ngh s
violonxen Orsler ng di d quanh quan ti, sau quan ti c mang qua
Schulerstrasse ti khun vin nh St Mark. Cn bo tip tc honh hnh khc nghit
n ni nhng ngi i a m tang quyt nh quay li trc khi h n ni, v
khng ngi bn no ng cnh thi hi Mozart khi ngi ta a ng vo lng t. V
l do kinh t, gia nh Mozart khng th mua mt phn m ring, thi th ng c
chn trong mt hm m chung, cha t 15 n 20 quan ti. Nhng hm m chung ny
s c o ln mi mi nm v lp y lm mt ci mi, thm ch, khng c c tm
bia nh du ni yn ngh ca Mozart.
on 160:
Khi Mendelssohn n thm vo nm 1831, ng c gii thiu vi v ca s quan
ch huy qun i Milan, Dorothea von Ertmann, mt ngi bn thn ca Beethoven.
Tn b tr thnh bt t trn cc trang tiu v Sotana, Op. 101. Mendelssohn
c mi n nh b v khi hai ngi cng chi nhng bn sonat c bit ca
Beethoven th mt vin chc c vc ngi nh b khim tn ny gi vn ng ch
khut bc vo v rt r ni, Ach! Wollen sie nicht etwas vom lieben Vater Spielen?
( Cc ngi khng chi bn no ca ngi cha yu qu ca ti sao?)
Meldelssohn: Cha anh l ai?
Austrian official: Tha! Mozart.
V, Meldelssohn ni, Ti phi chi Mozart cho anh y ht bui chiu nay.
on 161:
Ti bui ho nhc Augarten nm 1799, Beethoven v J. B. Cramer ang i b cng
nhau v nghe mn biu din mt bn concerto cho piano nhc Mozart tng C th
(K491); bt cht Beethoven ng sng li, bo bn mnh ch n on kt qu l
n gin nhng cc k p kia, ng tht ln, Cramer, Cramer! Chng ta s khng
bao gi c th lm c th g nh th!
[300.000 dong 25/2]