80 1 1a AsansorHalatlari

2012 Temmuz
www.guven-kutay.ch
ASANSR
HALATLARI
80_1_1a
Gnhan YANBAY
DKKAT:
Bu alma iyi niyetle ve bugnn teknik imkanlarna gre yaplmtr. Bu almadaki bilgilerin
yanl kullanlmasndan doacak her trl maddi ve manevi zarar iin sorumluluk kullanana aittir.
Bu almadaki bilgileri kullananlara, kullandklar yerdeki artlar iyi deerlendirip buradaki
verilerin yeterli olup olmadna karar vermeleri ve gerekirse daha detayl hesap yapmalar nerilir.
Eer herhangi bir dzeltme, tamamlama veya bir arzunuz olursa, hi ekinmeden bizimle temasa
geebilirsiniz.
80-1-1a-AsansorHalatlari.doc
www.guven-kutay.ch
01.02.13
Asansr
Halatlar
80-1-1a
NDEKLER
1.
Asansr Halatlar..........................................................................................................................1
1.1.
Halatn seilmesi ..................................................................................................................1
1.2.
Halat nasl seilir..................................................................................................................1
1.2.1.
Halat seimini etkileyen faktrler ................................................................................2
1.2.1.1.
Kopma dayanm ..................................................................................................2
1.2.1.2.
Eilme dayanm ..................................................................................................3
1.2.1.3.
Titreim dayanm ................................................................................................3
1.2.1.4.
Anma direnci .....................................................................................................3
1.2.1.5.
Ezilme dayanm ..................................................................................................4
1.2.1.6.
Rezerv dayanm....................................................................................................4
1.2.2.
Serviste yalama ..........................................................................................................4
1.3.
Asansr halatnn yklenmesi ..............................................................................................5
1.4.
elik halatn uzamas, elastik davran ................................................................................6
1.4.1.
Yapsal uzama ..............................................................................................................6
1.4.2.
Elastik uzama ...............................................................................................................7
1.5.
Halat ie balants .............................................................................................................9
1.6.
Halat sarma as ................................................................................................................11
1.7.
Kasnak kanali ve kasnak kanalina oturma .........................................................................12
1.8.
Halat emniyet katsaysnn seimi......................................................................................14
1.9.
Darbeli ykleme.................................................................................................................16
1.9.1.
Statik Yk "Fs"...........................................................................................................16
1.9.2.
Eilme Yk "Fe".......................................................................................................16
1.9.3.
Kalk yk "Fk" .......................................................................................................17
1.9.3.1.
Halatta srekli yk altnda geveme olmuyorsa "Fk".........................................17
1.9.3.2.
Halatta srekli yk altnda geveme oluyorsa "Fk"............................................17
1.9.4.
Ani duru veya fren ivmesi yk yk "Fa" ..............................................................17
1.9.5.
rnek..........................................................................................................................18
1.10.
elik halatlarn denetimi................................................................................................19
1.10.1. Periyodik kontrol, halatn hizmet dna alnmas ve mr .......................................19
1.10.2. Denetlenecek blmler ..............................................................................................19
1.11.
Periyodik denetim ..........................................................................................................19
1.12.
Hizmet dna karma kriterleri ....................................................................................20
1.13.
Krk tellerin tr ve eitleri ...........................................................................................20
1.14.
Halat Balant Noktalarnda Krk Teller.......................................................................22
1.15.
Tel krklarnn blgesel guruplamas...........................................................................22
1.16.
Tel krklarnn art oran ..............................................................................................22
1.17.
Damarlarn bozulmas ....................................................................................................22
1.18.
zn bozulmas nedeniyle ap azalmas .......................................................................22
1.19.
D Anma.....................................................................................................................23
1.20.
Azalm Elastiklik..........................................................................................................23
1.21.
ve d Korozyon .........................................................................................................24
1.21.1. D korozyon ..............................................................................................................24
1.21.2. Korozyon................................................................................................................24
1.22.
Biim Bozulmas ( Deformasyon ) ................................................................................25
1.22.1. Dalgallk....................................................................................................................25
1.22.2. Ku Kafesi..................................................................................................................25
1.22.3. zn veya damarn dar kmas .............................................................................26
1.22.4. Tellerin dar tamas ................................................................................................27
1.22.5. Halat apnda art......................................................................................................27
1.22.6. Dzlemi Blmler...................................................................................................27
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
1.22.7. Gam yada skm halkalar .......................................................................................28

1.22.8. Erilmeler...................................................................................................................29
1.22.9. Is ve elektrik ark hasarlar........................................................................................29
1.23.
Denetim asndan kritik blgeler ve bununla ilgili hatalar...........................................29
1.24.
Tipik halat denetim raporu rnei..................................................................................30
1.25.
Halat iinin denetlenmesi...............................................................................................31
1.26.
Yardmc tablolar ...........................................................................................................32
1.27.
ap toleranslar ..............................................................................................................34
1.27.1. ap lmleri arasndaki farklar................................................................................34
1.28.
Kaynaklar .......................................................................................................................35
1.28.1. Standartlar ..................................................................................................................35
1.28.2. Literatr......................................................................................................................35
www.guven-kutay.ch
01.02.13
Asansr
Halatlar
www.guven-kutay.ch
80-1-1a
Gnhan YANBAY
Asansr
80-1-1a
Halatlar
1. Asansr Halatlar
elik halatlar asansrlerde istenilen btn artlar yerine getirirler. Kk aplarda yksek
mukavemet deerleri vardr. Her yne eilip bklebilirler. Kendi z arlklar tama glerine
karn ok kktr. Anmalar hemen hemen yok gibidir. Bakmlar gayet kolaydr. Asansrlerde
kullanlacak olduka ok eitli kesitte elik halat vardr. Genel olarak yuvarlak kesitli halatlar
asansrlerde kullanlr. Yardmc bilgi iin "Sitede Vin halatlar" na baknz.
ekil 1, elik halat 6X19S-FC
ekil 2, elik halat 8X19S-FC
Yukardaki iki Kompozisyon insan tayan asansrlerde byk bir yaygnlkla kullanlmaktadr.
8X19S-FC kompozisyonu 75m ye kadar yksekliklerde, 1,6 m/s ye kadar halat hzlarnda tavsiye
edilmektedir. Tavsiye edilen alma dngs adedi 200 000 civarndadr.
1.1. Halatn seilmesi
Halatlar kullanmlarna uygun seilmelidir.Her
cins halat her ama iin uygun deildir.
rnein; scaa maruz kalan halatlarda lifz
kesinlikle kullanlmaz. Anmaya kar diren
veya esneklik seilen halat kompozisyonlara
gre deiir. Baz kompozisyonlarda d teller
dierlerine gre daha kaln olduundan
srtnme ve anmalara kar daha direnlidir,
Ancak esnekliini de o kadar kaybeder. Genel
olarak anmaya kar diren artarken esneklik
azalr. Dier bir deyimle esneklik artarken
anmaya kar diren de azdr.
1.2. Halat nasl seilir
ekil 3, Halatn esneklik ve direnci
Her ey den nce seilecek halat alma

koullarna uygun olmaldr. Esnekliin n
planda olduu bir alma koulunda lifzl
halatlar tercih edilirken ar ykn n planda
olduu durumlarda da elik z tercih
edilmelidir. Unutmayalm her halat eidi her
istediimiz amaca hizmet etmez. Halat
kompozisyonlar eitlidir. alma koullarna
en uygununu semek gereklidir. Korozyonun
egemen olduu durumlarda galvanizli halatlar
tercih edilmelidir.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
Halatlar
80-1-1a
1.2.1. Halat seimini etkileyen faktrler

elik Halat dayanm aadaki faktrler etkiler:
1. Kopma dayanm
2. Eilme dayanm
3. Titreim dayanm
4. Anma direnci
5. Ezilme dayanm
6. Rezerv dayanm
Bir elik halatn yukardaki zelliklerin hepsinde, en stn zellikleri genellikle gstermesi
beklenemez. Halat Seiminde ilk adm, iin gereksinimleri ve nceliklerin belirlenmesidir.
Tablo 1, Genel karlatrma tablosu
1.2.1.1. Kopma dayanm

Kopma dayanm seilirken, ncelikle halat zerine gelecek Statik yk hesaplanmaldr. letme
srasnda olabilecek ani, kalk ve durular sz konusu ise bunlar halat zerine ek dinamik ykler
getirirler. Halatn bir makaradan (kasnak yada tamburdan) eilerek ve sarlarak gemesi, kopma
dayanmn drr.
letme srasnda srtnmeden doacak kesit azalmalar, eilmeden doacak tel krlmalar,
korozyondan doacak nitelik deiimleri, kesit kayplar halatn kopma ykn drecektir.Btn
bunlardan doacak kopma dayanm azalmalarn, iletme mr boyunca karlayacak tasarm
katsaylarn ( Emniyet katsays ), semek gerekmektedir.
Asansr gibi uygulamalarda, tasarm katsaylar standartlarla belirlenmitir. Bu katsaylarn nasl
seilecei dikkatle incelenmeli ve bunlara mutlaka uyulmaldr.
Halat balama elemanlar ask sisteminin en zayf halkalardr. Bu elemanlar halat kopma yknn
%80ini karlayabilmelidir. ( TS 10922 EN 81 9.2.3.1 ).
Tablo 2, Makara apna bal kopma dayanm azalmas
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
80-1-1a
Asansr
Halatlar
1.2.1.2. Eilme dayanm

elikhalatn bir makara ( kasnak yada tambur ) zerinde eilerek almas eime yorulmas
dourur. Eilme yorulmas, eilmelerin tipine, ard arda ka kez eilme yaandna, eilme
yarapna baldr. Eilme yarap dtke halatn eilme yorulmas artar. Ard arda gelen
eilmelerin ters ynde olmas ( Ters eilme ), halatn eilme yorulmasn arttrr. Verilen
tablolardan yararlanarak eilmenin baskn olduu uygulamalar iin, eilme dayanm yksek
halatlar seilebilir.
ekil 4, Halatn seim grafii

1.2.1.3. Titreim dayanm
Titreim halat zerinde ok dalgalar oluturur ve bunlar halat boyunca yaylrlar. ok dalgalar
tarafndan oluturulan enerji, makaralar, balant noktas elemanlar tarafndan yutulur.
lk harekete gei an ve duru annda oluan zorlanmalar halatn serbest blmlerini alak yada
yksek frekansta titretirirler. Serbest blm ksaldka titreim frekans artar.
Bu titreimler, halat zelliklede u balant noktalarn zorlar ve bu blgelerde krlmalar olur.
Bunun nne gemek iin titreimin sz konusu olabilecei uygulamalarda, zorlanmalar u
noktalarna iletmeyecek daha bklebilir halatlar kullanlmas, halatn ve u balant elemanlarnn
mrn arttrr.
Titreimin makara halat ikilisi zerindeki etkisi ise , anma art ve tel krlmalardr.
1.2.1.4. Anma direnci
Anma halat d telleri zerinden bir metal
tabakay kaldrarak etkir. Bu durum genellikle
halat bir metale srtnerek getiinde oluur.
Ar anma, yanl seilmi bir makaray yada
yanl yiv lsn yada yanl sapma asn
dndrr.
D tel aplar byk halatlar ve dz rml
halatlar daha yksek anma direncine sahiptir.
www.guven-kutay.ch
Tablo 3, Anma etkisi

Gnhan YANBAY
Asansr
Halatlar
80-1-1a
1.2.1.5. Ezilme dayanm

elik halat makara yan yzeyleri (flan) arasnda skarak yada tamburdaki bir ka kat nedeniyle
ezilebilir. Aktrki ykn azalmas, ezilmeyi azaltacaktr.
Uygun olmayan tambur ve sarma koullar denetlenmelidir. elik zl halatlarn ezilme dayanm
daha yksektir . Bunun gibi apraz rml halatlarn ezilme dayanm daha yksektir .
1.2.1.6. Rezerv dayanm
Rezerv dayanm, d teller hari metalik alan kesidinin, tm metalik kesit alana oranyla ilgili bir
byklktr.
En d teller tamamen kopsa bile, halatn dayanma derecesini gsterir. Aadaki tabloda
kompozisyona gre, rezerv dayanm % si verilmitir:
Tablo 4, Rezerv dayanm yzdesi
Kompozisyon
8X19S-FC
6X19S-IWRC
6X19S-FC
Rezerv dayanm yzdesi

32
43
32
1.2.2. Serviste yalama

Uygun halat setik ve kullanma yerine taktk. Ancak iimiz bitmedi. Halatn alma koullar ve
zaman iinde zerindeki ya azalr veya teller korozyona ak hale gelir. Bu nedenle halatlar
alma koullarna gre uygun periyotlarla ve uygun ya ile yalanmaldr. En kolay uygulama
ekli fra ile yalanmaldr.
ekil 5, Yalama yntemleri

Periyodik yalama halatn hizmet mrn %150 arttrmaktadr.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
80-1-1a
Halatlar
Kaldrma uygulamalarnda kullanlan galvanizsiz halatlarda halat daima dokununca bulaacak

kadar yal olmaldr.
Kaldrma uygulamalarnda kullanlan halatlarda

tasarm ve yerletirme dnmeye izin
vermeyecek ekilde olmaldr. Dnme olup
olmadn kontrol iin halat boyuna boyanarak
izlenebilir.
1.3. Asansr halatnn yklenmesi

lkemizde yrrlkteki yasal dzenlemelere gre , asansr halatna tattrlabilecek maksimum
statik yk belirlidir. ( TS 10922 EN 81 )
Asansr halatnn emniyetli tayabilecei dinamik + statik yk ise Halat kopma yknn %20
sinden kk kalmaldr (Casar Steel Wire Ropes). Asansrn kalk ve duru ivmeleri bu snr
gzetilerek tasarlanmaldr. Aksi takdirde halat srekli olarak birikmeli kalc uzamaya ve ap
daralmasna urar. Bu ise asansr halatnn kopma dayanmn drr ve halat ne zaman kopaca
belli olmayan bir bileen olur.
Asansr tahrikinde, ift hzl motorlar kullanlmas ve hzn elektronik denetimi duru kalk
ivmelerini drmektedir. Bu nlemlerin alnmas halat mrn ve emniyeti arttracaktr.
Asannsr halat, asansrn toplam maliyeti ierisinde kk bir paya sahip olduundan daha fazla
adette halat kullanlmas yada kullanlan halat apnn arttrlmas daha ekonomik bir zm
olacaktr. Halat apnn arttrlmas, kasnak apn dolaysyla makine boyutunu arttrdndan, halat
adedin arttrlmas daha aklc gzkmektedir.
Sonu olarak tasarmc kendi zel artlarna gre, yukardaki nerilerden, kendi zel artlarna
uygun olanlar seerek, tasarmn daha emniyetli klabilir.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
Halatlar
80-1-1a
1.4. elik halatn uzamas, elastik davran

elik Halat bir blgede elastik davranan bir bileendir. elik halatn Eksenel yklere elastik
davrand blge, yaklak olarak kopma yknn %20 sine kadar varan yklenme blgesidir.
Aada klasik 8 yada 6 damarl lif zl halatlarn elastikiyet zelliklerinden bahsedilecektir.
Dnme direnli halatlar elastik zellikleri asndan ayrca incelenmelidir. (American Iron and Steel
Institute, Wire Rope users Manual ) .
elik halat yk altnda uzar. Bu uzama iki temel nedenden kaynaklanr :
1. Yapsal uzama
2. Elastik uzama
Gerekte halatn kendi etrafnda dnmesinden kaynaklanan bir uzama tarz olsada burada
irdelenmeyecektir. Bu duruma serbest asl yklerde rastlanr.
1.4.1. Yapsal uzama
elik Halata yk uygulandnda teller ve damarlar, z sktrrlar. Bu durumda halatn btn
elamanlar yakn bir temasa geer. Aralarndaki boluklar yok olur yada azalr. Bu durum apta
kk bir daralamaya ve uzamaya neden our.
Yapsal uzamaya etki eden faktrler:
1.
2.
3.
4.
Halat znn yaps ( elik yada lif )

Halat kompozisyonu ( 6x7 , 8x19S-FC gibi )
Halat adm
Halat malzemesinin zellikleri
elik zlerin skma zellikleri daha az olduu iin, lif zl halatlarda yapsal uzama daha fazladr.
Yapsal uzama genellikle halat mrnn erken dnemlerinde durur. Bununla birlikte, hafif yklenen
baz lif zl halatlar (Asansr halatlarnda olduu gibi) mrlerinin nemi bir dnemi boyunca
yapsal uzama gsterir.
Yapsal uzama, etki eden pek ok faktrden dolay, kesin olarak verilememekle birlikte, kullancya
karlatrma yapabilmesi iin aadaki tablo verilmitir ( American Iron and Steel Institute , Wire
Rope users Manual).
Kompozisyon
6 Damarl lif zl halatlar
6 Damarl elik zl halatlar
8 Damarl lif zl halatlar
% Uzama
0,50 --- 0,75
0,25 --- 0,50
0,75 --- 1,00

www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
80-1-1a
Halatlar
1.4.2. Elastik uzama

Elastik uzama, geri dnl bir ekil deiimidir. Elastik uzama miktar hassas olarak saptanamasa
da, aadaki eitlik ou uygulama iin yeterli bir yaklam salayacaktr. Elastiklik Modl " E "
ykle deien bir byklktr. Bu nedenle imalatlar bu modl bir yk blgesi iin
vermektedirler.
L
L
F
L
M
ERe
mm
N
mm
mm
N/mm2
F L
M E Re
F(1)
Halatn uzama miktar

Yk deiimi
Halat boyu
Halatn faydal metalik kesit alan
Tipe gre yaklak elastiklik modl
Aadaki Tabloda baz halat kompozisyonlar iin yaklak elastiklik modl deerleri verilmitir;
E ( N / mm2 )
% 0 --- % 20 Yk blgesi iin
E ( N / mm2 )
%21 --- % 65 Yk blgesi iin
6x7-FC
80.700
90'000
6x19-FC
75.000
83'000
6x37-FC
68.000
76'000
8x19-FC
56.000
62'000
6x19-IWRC
93.000
103'500
6x37-IWRC
85.000
96'500
Kompozisyon
ekil 10, Halat boyu ksalmas
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
Halatlar
80-1-1a
Birden fazla halat kullanlan

uygulamalarda
halatlar
ayn
partiden
seilmeli,
eit
yklenmeleri salanmal. Btn
halatlar ayn anda deitirilmelidir.
Halatlardaki uzama izlenmelidir
(ekil 11).
ekil 11, Halatlarda kuvvet dalm
ekil 12, Doru ie Balants
Halatn, Yke dndrme momenti uygulama- Uzama farkllklar, yk dalmnn eit olmamas iin eit sayda sa ve sol rml halat dn iaret eder. Uzama halatlar yatay olarak
kullanmak gereklidir
iaretleyerek izlenebilir.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
80-1-1a
Halatlar
1.5. Halat ie balants

Asansr kabinlerinde ve kar arlklarnda, halat balantsnn ksa ve salam olmas iin ie
denilen gereler kullanlmaktadr. Halat ieleri halat minumum kopma yknn %80ine
dayanabilmelidir.
ekil 14, Asansrlerde kullanlan eitli ieler.
Soldan saa
Simetrik yayl ie,
Asimetrik tamponlu ie,
Asimetrik yayl ie,
Simetrik tamponlu ie
Halat ielerinin , halata doru balanmas halat

mr asndan ok nemlidir.
Aada halat iesinin doru ve yanl balanna rnekler verilmitir.
ekil 16, Yanl ie Balants
ekil 15 ve ekil 16 ile gsterilen ie balantlarndaki pozisyonlar;

1 Yumuak tel
2 U Klemens
3 X = 0,75. L
Halat ielerinin doru balanmas ve yaplan tipik hatalar.Yanl balant Halat mrn ksaltr .
Tayc halat klemensle bomak , kopma dayanmn drr son derece yanltr.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
10
Halatlar
ekil 17, ie ve Civata lleri ( DIN 43148)
80-1-1a
ekil 18, Asimetrik ieler
Tablo 7, ie lleri
E LLER
NOMNAL HALAT
API(mm)
d1
d2
d3
L1
L2
L3
L4
L5
L6
(mm)
6-7
M12
45
50
430
300
167
51
79
107
M12
45
50
430
300
167
51
79
107
9-12
M12
45
50
430
300
167
51
79
107
10-12
M16
46
57
440
300
173
59
87
115
12-14
M16
46
57
440
300
173
59
87
115
12-15
M20
54
68
590
400
201
65
93
121
16-20
M27
65
740
500
254
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
80-1-1a
Asansr
Halatlar
11
1.6. Halat sarma as
ekil 19, Halat sarma as

180 tan 1
36
160
91,21
F(2)
Asansrn salkl alabilmesi ve kat hizasndan kayarak herhangibir kazaya yol amamas iin
TS 10922 EN 81 -1 gre sarma as minimum 160 olmaldr.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
12
Asansr
Halatlar
80-1-1a
1.7. Kasnak kanali ve kasnak kanalina oturma
ekil 20, Kasnakta V Kanal

: Alt kesilme as
: Kanal as
Alt kesilme as nn deeri 106 (1,83 radyan) den byk olmamaldr. Bu kanal altnn % 80
kesilmesine tekabl eder. Kanal as insan ve yk asansrlerinde hi bir durumda 35 den az
olmamaldr. TS 10922 EN 81 -1
Kasnak kanallarnn lleri , gerekli srtnmelerin salanmas ve halatn andka , gereken
srtnme deerlerini salamaya devam edebilmesi asndan ok nemlidir.
ekil 21, Drt kanall bir Saptrma kasna

www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
80-1-1a
Halatlar
13
ekil 22, Doru kanal nerileri
ekil 23, Kanal varyantlar

A : Gereinden dar kanal : halat ve kanal hzl anr , halat ekil bozukluuna urar
B : En uygun Kanal ls
C : Byk kanal ls : Halat hzl andrr ve burulmasna yol aar
Kasnak kanalna oturma dzgn olmaldr .Yuvarlak kanall kasnaklarda kanal ap halat apnn
%6 sndan fazla olamaz . Bu durumda kasnak yada tambur deitirilmelidir. Kanal apnn ar
bymesi halatn kanal iinde yuvarlanarak burulmasna yolaar
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
14
10 luk halat
Halatlar
11 lik halat
80-1-1a
12 lik halat
ekil 24, lkemizdeki bir tahrik kasna imalatsnn , kanal verileri

1.8. Halat emniyet katsaysnn seimi
Asansrde halat emniyet katsays sabit bir deer deildir. Kullanlan tahrik kasnann, saptrc
kasnaklarn adedine, halat eilmesinin biimine, kasnak kanal asna dorudan bal bir deerdir.
Aada rnek olmas amacyla, bir reticinin verilerine dayanarak, ayn apta bir tahrik, bir
saptrc kasna bulunan, kanal as 35 olan, her iki kasnaktada ayn ynde eilme bulunan
bir asansr sistemi iin, kasnak ve halat aplarna bal emniyet katsaylar verilmitir.
Ask halatlarnn gvenlik katsaysnn

en kk deeri aadakilerden kk
olamaz ( TS 10922 EN 81-1 ):
a) 12 - veya daha fazla halatl

srtnmeli tahrik dzeninde;
b) 16 - iki halatl srtnmeli tahrik
dzeninde;
c) 12 - tamburlu tahrik dzeninde.
ekil 25, Ayn ynde eilmeler bulunan , ki kasnakl

asansr sistemi
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
80-1-1a
Halatlar
15
Tablo 8, TS 10922 EN81 e gre eitli kasnak ve halat aplar iin emniyet katsaylar
HALAT API dr ( mm )
KASNAK DT API ( mm )
Nequiv 35 iin
HALAT API dr ( mm )
10
400
19,5
10
10
450
19,5
10
10
500
19,5
10
10
560
19,5
10
10
600
19,5
10
10
650
19,5
10
11
450
19,5
11
11
530
19,5
11
11
600
19,5
11
11
650
19,5
11
12
500
19,5
12
12
570
19,5
18,05
EMNYET KATSAYISI
10 mm HALAT N EMNYET KATSAYISI

26,00
24,00
22,00
20,00
18,00
16,00
14,00
12,00
10,00
Nequiv=18,5
400
450
500
550
600
650
KASNAK API (mm)
ekil 26, 10 mm Halat iin Halat Emniyet Katsaylar
EMNYET KATSAYISI
11 mm HALAT N EMNYET KATSAYISI

24,00
22,00
20,00
18,00
16,00
Nequiv=18,5
14,00
12,00
10,00
450
500
550
600
650
KASNAK API (mm)
ekil 27, 11 mm Halat iin Halat Emniyet Katsaylar

DKKAT : Btn deerler zel tasarm artlar iin verilmitir.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
16
Halatlar
80-1-1a
1.9. Darbeli ykleme

Asansr iletmesinde istenmeyen bir durumdur . Halat zerine gelen yk olduka arttrdndan ,
halat mrn ksaltan bir alma eklidir. Darbenin iddeti ve zel koullar bu alma tarzn
tehlikeli hale sokabilir.
Pdyn k P
k 1
ekil 28, H yksekliindeki serbest dme iin ,

dinamik yk hesab
Pdyn
P
L
H
M
E
N
N
mm
mm
mm2
N/ mm2
F(3)
1 2 H M E
PL
F(4)
Dinamik yk
Statik yk
Halat uzunluu
Ykseklik
Metalik kesit alan
Elastiklik modl
Kaldrma uygulamalarnda elik Halat iin , dinamik alma koullarnda 4 tr yk ngrlmtr.

Toplam yk F ( 5 ) ile gsterilmitir.
F Fs Fe Fk Fa
Fs
Fe
Fk
Fa
N
N
N
N
F(5)
Statik yk, Direkt yk

Kasnak apna Bal, Eilme yk
Kalk yk
Ani duru yk veya fren ivmesi yk
hareket hznn deimesinden kaynaklanan ykler
1.9.1. Statik Yk "Fs"

Statik Yk "Fs" TS 10922 EN 81-1 e gre hesaplanr.
Fs Fka Fh Fb
Fka
Fh
Fb
N
N
N
F(6)
Kabin arlk yk
Asansrde kabin en alt noktada duruyorkenki halat arl
Asansrn beyan yk
1.9.2. Eilme Yk "Fe"

Kaynak: Rai University
Fe
dW
E'
M
D
mm
N/mm2
mm2
mm
d W E'M
D
F(7)
Halat ap
Dzeltilmi elastiklik modl
Kasnak ap
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
80-1-1a
Halatlar
3
E' E
8
N/mm2
17
F(8)
Elastiklik modl
1.9.3. Kalk yk "Fk"

Kalk yk iki ekilde hesaplanr;
1. Halatta srekli yk altnda geveme olmuyorsa
2. Halatta srekli yk altnda geveme oluyorsa
1.9.3.1. Halatta srekli yk altnda geveme olmuyorsa "Fk"
ga
Fk Fy Fh
Fy
Fh
a
g
N
N
m/s2
m/s2
F(9)
Kaldrlan ykn arlk kuvveti

Halatn arlk kuvveti
Hzlanma ivmesi
Yerekimi ivmesi
1.9.3.2. Halatta srekli yk altnda geveme oluyorsa "Fk"
v 2 E
Fk Fy Fh 1
S L g
Fy
Fh
v
E
S
L
g
N
N
m/s2
N/mm2
N/mm2
m
m/s2
F ( 10 )

Halatn arlk kuvveti
Ulalan sabit hz
Elastiklik modl
Statik gerilim
Halat uzunluu
Yerekimi ivmesi
1.9.4. Ani duru veya fren ivmesi yk yk "Fa"

Ykn aa hareketi srasnda , asansrn aniden durmas nemli bir dinamik yk oluturmaktadr
Fa k FS
k
Fs
1
N

k 1
v
E
M
Fs
L
g
m/s2
N/mm2
mm2
N
m
m/s2
F ( 11 )
v2 E M
FS L g
F ( 12 )
Ulalan sabit hz
Elastiklik modl
Halat uzunluu
Yerekimi ivmesi
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
18
Halatlar
80-1-1a
1.9.5. rnek
Bir asansrde dinamik ve statik yklerin u ekilde hesaplandn biliyorsak:
Fs =
Fe =
Fk =
Fa =
8682 N
541 N
347 N
16665 N
Toplam Etkin Kuvvet

Fetkin = 8682 + 541 + 347 + 16665 = 26235 N
Sz konusu halatn Kopma yknn % 20 sinin almamas kouluyla, minumum kopma yk
Fb= 51.86 kN
Fetkin < ( 0,2 . n . Fb ) ise 26.235 / ( 0.2 x 51.86 ) = 2.52
Buradan halat adedi olarak n=3 seilmelidir.
Bu durumda yanlz statik ykler hesaba alndnda:
K = ( 51.86 x 3 ) / 8.682 = 17.9 emniyet katsays kullanlm olmaktadr.
Dinamik ykler de gz nne alndnda ise
k = ( 51.86 x 3 ) / 26.325 = 5.9 emniyet katsays kullanlm olduumuz gzkmektedir.
SONU : Ani duru yknn toplam ykn % 63 mertebesine ulaabildii , Statik ykn 3 katna
varabildii rnekten gzkmektedir . Bu nedenle yksek ivmeli hareketlerden daima kanmal , bu
yaplamyorsa emniyet katsays yksek seilmelidir.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
80-1-1a
Asansr
Halatlar
19
1.10. elik halatlarn denetimi

1.10.1. Periyodik kontrol, halatn hizmet dna alnmas ve mr
Halatn hizmet dna alnmas, zellikle yk ve insan tayan uygulamalarda, ok nemli bir
konudur ve bu konu lkemizde yeterli dzeyde bilinmemektedir. Halat bu konuda yeterli bilgisi
olan, yeterli eitimi alm kiilerce periyodik olarak kontrol edilmeli, bu kontroller kayt altna
alnmaldr.
elik halatn mr, kullanm skl, tasarm (tambur ap vs.), bakm , evre artlar ( nem ,
scaklk, ortamdaki kimyasallar, elektromagnetik alanlar vs.), yk gibi pek ok deikene baldr.
Deneyimler normal kullanm sklnda ve iyi bakm yaplm bir halatn 3 -10 yl sonra
deitirilmesi gerektiini gstermektedir. Uzun sre ( ay yada daha fazla ) kullanm dnda
kalm bir Asansr halat , devreye alnmadan mutlaka kontrol edilmeli ve kontrol sonucuna gre
devreye alnmal yada deitirilmelidir.
Asansrlerde halatlar yetkili uzman kiiler periyodik olarak denetlenmelidir. Bu periyodik denetim
dnda, herhangi bir arza, olaanst durum, asansrn uzun sre almamas durumlarnda zel
denetim yaplmaldr.
Dikkat; Asansr kelimesi insan ve yk kaldran , tayan btn aralar kapsamaktadr . Verilen
kurallar vinler ve krenler iin de geerlidir..
1.10.2. Denetlenecek blmler
Denetimler aadaki eleri kapsamaldr :
Hareketli ve duran ksmlardaki balant noktalar
Bir blok yada makara , palanga ierisinden geen halat blmleri
Ani Yk Kalk , yk binii , tekrarl yklenme nedeniyle makara zerinde bulunan
yasslam ksmlar
Halatn Kar arlk makarasna srtnen ksmlar
D nedenlerle halatn anmaya maruz kalan ksmlar
Halatn i blmlerinin yorgunluu
Halatn sya maruz kalan blmleri
1.11. Periyodik denetim
Periyodik denetim yetkili uzman kiilerce yaplmal, denetim periyodu aadaki gereklere gre
saptanmaldr.
Yasal dzenlemeler,
Asansrn evre ve alma artlar
Asansrn eidi , alma gurubu
Bir nceki denetim sonular
Halatn hizmet iinde kald sre
Asansr halatlar en az alt ayda bir kez yetkili uzman kiiler tarafndan denetlenmelidir. Yetkili kii
gerek grdnde denetim periyodunu ksaltabilir.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
20
Asansr
Halatlar
80-1-1a
1.12. Hizmet dna karma kriterleri

Halatn emniyetli kullanmdan kma nitelikleri aada belirtilmitir.
1. Krk tellerin tr ve eitleri
2. Halat balant noktalarnda krk teller ( ie , soket , klemens , radansa gibi )
3. Tel krklarnn blgesel guruplamas
4. Tel krklarnn art oran
5. Damarlarn bozulmas
6. zn bozulmasi nedeniyle ap azalmas
7. Azalm elastiklik
8. ve d anma
9. ve d korozyon
10. Biim bozulmas
11. Is yada elektrik arkndan doan hasar
12. kalc uzama orannn artmas
1.13. Krk tellerin tr ve eitleri
6 ve 8 damarl kompozisyonlarda tel krklar genellikle grnr blmlerde ( d yzeyde ) oluur.
Dnme direnli halatlarda ise tel krklarnn i katmanlarda oluma olasl yksektir. Bu nedenle
dnme direnli halatlarn denetlenmelerinde i katmanlarn yakndan incelenmeleri gerekmektedir.
Vadideki bir tel kr genellikle i blmlerdeki bir bozulmaya iaret eder. Bir halat adm
ierisinde 2 yada daha fazla vadi tel kr varsa halat hizmet d edilmelidir.
ekil 29, Tepe tel krklar
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
80-1-1a
Halatlar
21
ekil 30, Vadi tel krklar

Dnme direnli halatlarn hizmet d edilmesi iin, halat kompozisyonu, halatn hizmet mr,
kullanm yeri.
Halat zerinde kuru ve yasz gzken blmlere zellikle dikkat edilmelidir. Krk tel saylar ile
ilgili
Tablo 9 kullanlabilir.
Asansr halatlar uzman kiilerce incelenerek aadaki tabloya gre deerlendirilmeli ve gerekirse
asansrn altrlmas durdurularak, halat deitirilmelidir. Dier Halat kompozisyonlar iin
ilgili Standarda bavurulmaldr.
Tablo 9, Asansr halatlarnn krk tel saylarna gre devre d edilmesi
6 d* deki en fazla tel kr
30 d* deki en fazla tel kr
HALAT KOMPOZSYONU
Says
Says
6x7
6x12
7x7
6x19 S
6x19
10
6X19F
10
6x25F
10
6x36WS
18
6x37
10
19
8x19 S
10
8x36WS
10
19
8x25F
13
9X7
18x7
3
6
Tablo 9 TS EN ISO 4309 Nolu Standarda gre Hazrlanmtr ve d* : Halatn Nominal apdr.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
22
Asansr
Halatlar
80-1-1a
1.14. Halat Balant Noktalarnda Krk Teller

Halat balant noktalarnda (rnein : Asansrde ie ) yada yaknlarnda, ok sayda krk teller
bulunmas, bu blmn ar yk aldn gsterir. Bu genellikle balantnn yanl yaplmasndan
kaynaklanr. Bu durumda halat ksaltlarak, balant yeniden yaplmal, bu yaplamyorsa halat
deitirilmelidir.
1.15. Tel krklarnn blgesel guruplamas
Eer tel krklar birbirine ok yaknsa, 6.d den kk bir blgede
Tablo 9 ile deerler elde ediliyorsa yada krklar bir damar zerinde younlamsa , halat devre d
edilmelidir.
1.16. Tel krklarnn art oran
Halatn bozulma nedeninin baskn olarak yorulma olduu uygulamalarda, krk tellerin says belirli
sre sonra artacaktr. Bu durumda krk tellerin art hz izlenerek, hangi tarihte halatn devre d
edilebilecei saptanabilir.
1.17. Damarlarn bozulmas
Bir damarn tamamen bozulmas, btn tellerinin kopmas yada atlaklarn gzlenmesi durumunda,
halat derhal devre d edilmelidir.
1.18. zn bozulmas nedeniyle ap azalmas
zn bozulmasndan dolay ap azalmas aadaki nedenlerden kaynaklanabilir :
a. anma yada tel zerinde oluan entikler
b.Eilmeden kaynaklanan srtnme nedeniyle damarlar yada tellerdeki i
anmalar .
c.Lif zn bozulmas
d.elik zn atlamas , bozulmas
e.Dnme direnli halatlarda i katlarn bozulmas
Eer yukarda saylanlar dnme direnli halat apnda %3 lk dier halatlarn apnda %10 luk bir
azalmaya neden olmusa , halat devre d edilir.
ekil 31, Blgesel ap d

NOT : Yeni bir halatn ap genellikle nominal apn zerindedir.
Eer yk damarlar arasnda eit paylalyorsa, z bozulmas normal bir muayenede grnr
olmayabilir.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
80-1-1a
Halatlar
23
1.19. D Anma
D damarlarn , Makara , Kasnak ve Tambura srtnen blmlerinde dzlemi blgeler oluur.
ekil 32, D anma
ekil 33, D anma

Bu tr anma yaszlk, pas, srtnen blgede andrc paracklarn bulunmas durumunda
hzlanr. Anma halatn faydal metalik kesit alann , dolaysyla kopma dayanmn drr. D
anma nedeniyle, halatn ap nominal apn %7 altna indiinde, tel kr olmasa dahi, halat
hizmet dna karlmaldr.
1.20. Azalm Elastiklik
Belirli koullar altnda halat, elastikiyetini srekli kaybederek, emniyetsiz hale gelebilir. Azalm
Elastikiyeti saptamak zordur, denetimci bu konudan kuku duyuyorsa, elik halatlar konusunda
uzman kiilerden yardm alabilir.
Azalm elastikiyet genellikle aadakilerle birlikte grlr:
a.
b.
c.
d.
e.
Halat apnda dme

Halat admnda uzama
Damar telleri arasndaki akln olmamas
Damarlarn iinde yada arasnda kahverengi ince toz grnm
Eilmenin zorlamas
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
24
Halatlar
80-1-1a
Halatta hi tel kr olmamasna karn kayda deer eilmezlik, i tellerin anmasna bal ap
azalmas vardr. Bu durumda zellikle dinamik yklerde halat beklenmedik bir anda kopabilir.
1.21. ve d Korozyon
Korozyon denize yakn ve endstriyel ortamlarda olaan bir durumdur. Korozyon metalik alan
azaltarak, halatn kopma ve eilme yorulmasna kar dayanmn drr. Yzeyde oluturduu
dzensizliklerin bu olayda nemli bir pay vardr. Yksek korozyon halatn elastikiyetini de
drr.
1.21.1. D korozyon
Gzle saptanabilir , d korozyon nedeniyle tellerde geveme , sarkma ,anma grldnde halat
derhal hizmet d braklmaldr.
ekil 34, D korozyon

1.21.2. Korozyon
korozyonu saptamak zordur , ancak ounlukla buna d korozyon da elik eder . Fakat
aadakilerin gzlenmesi de ou zaman i korozyona iaret eder:
a. Halat apnda dalgalanmalar: Halatn
makaraya sarlan blmlerinde ap
azalmas genellikle gzlenir. Fakat
duraan alan halatlarda , damarlarn
d katmanlar altnda gelien pas
nedeniyle ap art grlebilir .
b. Halatn
d
damarlar
arasndaki
aklklarn azalmas yada tamamen
kaybolmas. Buna ounlukla damar
aralarnda yada iinde tel krklar elik
eder.
korozyondan phelenildiinde halatn ii
denetlenmelidir.
Ar
i
korozyon
grldnde halat derhal hizmet dna
karlmaldr.
ekil 35, korozyon
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
80-1-1a
Halatlar
25
1.22. Biim Bozulmas ( Deformasyon )

Halatn normal biiminden uzaklamas, halat boyunca yk dalmn bozar.
1.22.1. Dalgallk
Halatn ykl ve yksz koullarda, helis eklini almasdr. Bu durum tahrik sisteminde titreime ve
sonu olarak ar anmaya ve tel krklarna neden olur.
ekil 36, Dalgalk

Aadaki koullar olutuunda halat derhal hizmet dna karlmaldr.
Halatn bir ksm iin
Halatn Makara yada tambura sarlan blmleri iin
d1
d
mm
mm
d1 > 4/3 d
d1 > 1.1 d
Dalgal ksmn zarfnn ap

Halatn nominal ap
1.22.2. Ku Kafesi
Halatn d damarlar ile, z arasnda uzunluk fark olumas durumudur. Bunu eitli
mekanizmalar yaratabilir.
rnein; halatn byk bir sapma asyla, makara yada tambur zerinde almas buna neden
olabilir. Tambura yanl balanma nedeniyle, halat zerine gelen rme ynne ters momentler buna
yol aabilir.
ekil 37, Ku kafesi

Ar sk bir makara halat d damarlarn fazlaca zorlayarak bu deformasyona neden olabilir. Ku
kafesi bozulmas saptanan halatlar derhal devre d edilmelidir.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
26
Halatlar
80-1-1a
1.22.3. zn veya damarn dar kmas

Halatn yukarda sz edildii gibi, dengesiz yklenmesi sonucu oluan zel bir durumdur . z
yada merkezi dar tam bir halat derhal hizmet dna karlmaldr.
ekil 38, z veya damarn dar kmas
ekil 39, Damarn dar kmas , ekil bozukluu
ekil 40, Dnme direnli halatta i damarlarn dar kmas
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
80-1-1a
Asansr
Halatlar
27
1.22.4. Tellerin dar tamas

Makara yada tambur yivine kart konumdaki tel veya teller dar taarak halka oluturabilir. Dar
tam telleri olan halatlar hizmet d braklmaldr.
ekil 41, Telin dar kmas

1.22.5. Halat apnda art
Halat apnda blgesel art, uzun halat blmlerini etkileyebilecek bir ekil bozukluudur. Bu
duruma genellikle zn bozulmas neden olur. rnein lif zl bir halatta zn nem nedeniyle
imesi, d damarlar iterek nemli blgede ap bytebilir.
ekil 42, zdeki ekil bozulmas nedeniyle ap art

Bu durumda halat apnda %5 byme gzlendiinde, halata hizmet dna karlmaldr.
1.22.6. Dzlemi Blmler
Halatn makaradan geen dzlemi blmlerinde, ksa zamanda tel krklar oluur. Bu durumda
halat hizmet dna karlmaldr. Bu blmler korozyona daha fazla aktr. Halat hizmet dna
karlmazsa, bu blmler daha sk denetlenmelidir.
ekil 43, Dzlemi blmler

www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
28
Asansr
Halatlar
80-1-1a
1.22.7. Gam yada skm halkalar

Gam yada halatn kendi ekseni etrafnda dnememesinden dolay olumu skm halkalar, halat
admnda dengesizliklere neden olur. Bu ise anmay ve ekil bozukluklarn arttrr. Bu bozuklua
uram halat, dzletirilse dahi kopma dayanmn nemli lde yitirmi olacandan , hizmet
dna karlmaldr.
ekil 44, rme ynnde Gam
ekil 45, rme ynne ters Gam
ekil 46, Gam
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
80-1-1a
Asansr
Halatlar
29
1.22.8. Erilmeler
Erilmeler halatn d etkiler nedeniyle, asal ekil bozukluuna uramasdr. Ar erilmeler
halatn dzlemi blmleri gibi deerlendirilmelidir.
1.22.9. Is ve elektrik ark hasarlar
Is ve elektrik arkndan dolay yaralanm veya renk deitirmi halat derhal hizmet dna
karlmaldr.
1.23. Denetim asndan kritik blgeler ve bununla ilgili hatalar
Tablo 10, Denetim asndan Kritik Blgeler
DENETM
NOKTASI
ekil 47, Denetim asndan Kritik Blgeler
DENETM TR
1)
Tambur Balantsn Kontrol edin
2)
ekil bozulmasna yolaan hatal

sarmlar , yasslama ve anmalar
kontrol edin.Bu tr hatalara sert
kesien blmlerde rastlanabilir.
3)
Tel Krlmalarn Kontrol Edin
4)
Korozyonu kontrol Edin
5)
Ksa sreli yklenmeden doan ekil

bozukluklarn kontrol edin
6)
Makaraya dolanan blmlerde tel

krklar ve anmay kontrol edin
7)
Kar arlk makaras zerinde

bulunan ve bu blgeye yakn halat
blmlerinde tel kr ve anmay
kontrol edin
8)
ekil bozukluklarn kontrol edin
9)
Halat apn Kontrol edin
10)
Asansr alr durumdayken makara

gurubuna temas eden halat blmn
dikkatlice inceleyin
11)
Tel krklarn ve yzey anmalarn

kontrol edin
12)
Korozyonu kontrol edin
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
30
Halatlar
80-1-1a
1.24. Tipik halat denetim raporu rnei

Bu halat denetim raporu rnei yalnzca bilgilendirme amaldr.
Tablo 11, Denetim Raporu rnei
Asansr malats ........................................
.......................................................................
Halatn kullanm yeri : .............................................

..................................................................................
Halat Detaylar : ..............................................................................................................................

Halat malats : ..............................................................................................................................
Nominal ap : .................................. mm
Halat Yaps
: ..........................................
IWRC
z :
Tel Son lemi:
Yn:
Sa
WSC
Galvanizli
sZ
FC
Siyah
zZ
Sol
zS
sS
zin verilen grlen krk tel says : ................. 6d lik uzunlukta ................. 30d lik uzunlukta
zin verilen ap daralmas : % ............
Grnen
Krk Tel
Says
6d
uzunlukta
ap Azalmas
30d
uzunlukta
Nominal
ap (mm)
% ap
Azalmas
D Tellerin
Anma
Derecesi
Korozyon
Hasar ve
ekil
Bozukluklar
Halatn
znn
Durumu
Genel Durum
Derece *
Derece *
Derece * ve
ekli
Derece *
Derece *
Dier gzlemler / Yorumlar :
Bir sonraki denetim tarihi :

.........................................................................................................................
Denetim tarihi :
Denetimcinin Ad Soyad :
.........................
mza
* : az ,orta , yksek , ok yksek , hizmet d olarak belirlenir
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
80-1-1a
Halatlar
31
1.25. Halat iinin denetlenmesi

Tecrbeler gstermitir ki, i ekil bozulmalarnn i korozyon anma ve normal gelien
yorulmalarn sonucu olan i ekil bozulmalar halat bozulmalarnn en temel sebebidir. D
muayeneler iteki ar bozulmalar aa karmadklar iin yanltc olabilir ve halat ksa zaman
ierisinde bozulabilir.
Halat iinin denetimi mutlaka uzman kiilerce yaplmaldr. Hemen hemen btn halatlarn
damarlar yeterince aralanabilir ve i ksmlar grlebilir. Byk apl halatlarda bunu yapmak
biraz zorluk karabilir. Bu blmde anlatlan yntemler, yanlzca halatn belirli ksmlarna
uygulanabilir. Bu ksmlarda elde edilen sonular, halatn tm uzunluu boyunca yaplan
onaylanm hasarsz denetimlerle birlikte deerlendirilir.
Kontrol prosedr;
Sktrma enelerini uygun uzaklkta halata tutturun. Ters ynde kuvvetler uygulayarak, d
damarlarn almasn ve i ksmn grnmesini salayn. Damarlar halata hasar verecek lde
almamal ve enelerin halatn evresinde kaymamasna dikkat edilmelidir.
Halat aldnda , tornavida yada benzeri bir alet yardmyla, ierdeki ya vs temizlenerek iersinin
iyice gzkmesi salanmaldr.
ekil 48, Halat iinin denetlenmesi iin halatn imesi
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
32
Halatlar
80-1-1a
1.26. Yardmc tablolar

Tablo 12-1, Lif zl halatlarn mekanik deerleri
Not:
TS 10922 EN 81 eit anma dayanml tellerden oluan halatlar iin Mukavemet

Snfn 1770 N/mm ile snrlamtr.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
80-1-1a
Halatlar
33
Tablo 12-2, Lif zl halatlarn mekanik deerleri (devam)
Not:
TS 10922 EN 81 eit anma dayanml tellerden oluan halatlar iin Mukavemet

Snfn 1770 N/mm ile snrlamtr.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
Asansr
34
Halatlar
80-1-1a
1.27. ap toleranslar
EN 12385-1 Madde 6.3.1e gre uygun lm yapldnda yksz ve halatn en kk kopma
kuvvetinin % 5i veya % 10una eit bir kuvvet altnda gerek ap Tablo 13, Tablo 14 ve Tablo 15
ile verilen deerlerden daha fazla olmamaldr.
Yalnz lif zl ekme tahrikli asansrlerin ask halatlarnn ve ana tayc halatlarn ap toleranslar
Tablo 13 ile gsterilmitir.
Tablo 13, Lif zl halatlarn ap toleranslar
Anma aplarna gre yzde toleranslar
Halat anma ap "d"
mm
Yksz en fazla
Fmin in %5
d 10 mm
d > 10 mm
+6
+5
+1
+1
En az
Fmin in %10
0
0
Yalnz elik zl ekme tahrikli asansrlerin ask halatlarnn ve ana tayc halatlarn ap
toleranslar Tablo 14 ile gsterilmitir.
Tablo 14, elik zl halatlarn ap toleranslar
Halat anma ap "d"
mm
Yksz en fazla
Fmin in %5
d 10 mm
d > 10 mm
+3
+2
0
0
En az
Fmin in %10
-1
-1
Halatl hidrolik asansrlerdeki ask halatlar ve durdurma halatlar iin ap toleranslar Tablo 15 ile
gsterilmitir.
Tablo 15, Hidrolik asansrlerdeki halatlarn ap toleranslar
Halat anma ap "d"
mm
0 ... 6
6 d 8 mm
d > 8 mm
0 ... 5
1.27.1. ap lmleri arasndaki farklar
EN 12385-1 Madde 6.3.1de belirtilen metoda gre en kk kopma kuvvetinin % 5 veya % 10
kuvveti altnda yaplan 4 lmn herhangi ikisi arasndaki fark Tablo 16 ile verilen ap ovallik
deerlerini gememelidir. EN 12385-1 Madde 6.3.1de belirtilen metoda gre en kk kopma
kuvvetinin % 5 veya % 10 kuvveti altnda iki konumun her biri iin alnan iki lmn ortalamalar
arasndaki fark, halat znn tipine baklmakszn Tablo 16 ile ortalama ap deiimleri iin verilen
deerleri gememelidir.
Tablo 16, ap lmleri arasndaki farklar
Halat anma ap "d"
Anma apnn yzdesi olarak ap
Anma apnn yzdesi olarak
mm
ovallii
ortalama ap deiiklii
d < 8 mm
4
3
3
2
d 8 mm
Tablo 16 daki deerler halat znn tipine baklmakszn geerlidir.
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
80-1-1a
Asansr
Halatlar
35
1.28. Kaynaklar
1.28.1. Standartlar
1
TS 1918/1
TS 1918/2
TS 1918/3
TS1918/10
TS EN 10264-1
TS EN 10264-2
TS EN 10922
TS EN 12385-1
TS EN 12385-2
10
TS EN 12385-3
11
TS EN 12385-4
12
TS EN 12385-5
13
ISO 4309
1.28.2. Literatr
14
WIRE ROPE USER MANUAL
15
WIRE ROPE AND SLINGS SAFETY BULLETIN
16
RAI UNIVERSITY
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY
36
Asansr
Halatlar
80-1-1a
17
Casar Drahtseilwerk Saar GmbH
18
Brugg Drahtseil AG
19
RANDERS REB INTERNATIONAL
20
Stuttgart university
www.guven-kutay.ch
Gnhan YANBAY

80 1 1a AsansorHalatlari

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

80 1 1a AsansorHalatlari

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2012 Temmuz

1.22.7. Gam yada skm halkalar .......................................................................................28

ekil 1, elik halat 6X19S-FC

ekil 2, elik halat 8X19S-FC

ekil 3, Halatn esneklik ve direnci

Her ey den nce seilecek halat alma

1.2.1. Halat seimini etkileyen faktrler

1.2.1.1. Kopma dayanm

1.2.1.2. Eilme dayanm

ekil 4, Halatn seim grafii

Tablo 3, Anma etkisi

1.2.1.5. Ezilme dayanm

Rezerv dayanm yzdesi

1.2.2. Serviste yalama

ekil 5, Yalama yntemleri

ekil 6, Yalama yntemleri

Kaldrma uygulamalarnda kullanlan galvanizsiz halatlarda halat daima dokununca bulaacak

ekil 7, Yalama yntemleri

Kaldrma uygulamalarnda kullanlan halatlarda

ekil 8, Yalama yntemleri

1.3. Asansr halatnn yklenmesi

1.4. elik halatn uzamas, elastik davran

Halat znn yaps ( elik yada lif )

ekil 9, Yalama yntemleri

1.4.2. Elastik uzama

Halatn uzama miktar

ekil 10, Halat boyu ksalmas

Birden fazla halat kullanlan

ekil 11, Halatlarda kuvvet dalm

ekil 12, Doru ie Balants

ekil 13, Doru ie Balants

1.5. Halat ie balants

Halat ielerinin , halata doru balanmas halat

ekil 15, Doru ie Balants

ekil 16, Yanl ie Balants

ekil 15 ve ekil 16 ile gsterilen ie balantlarndaki pozisyonlar;

ekil 17, ie ve Civata lleri ( DIN 43148)

ekil 18, Asimetrik ieler

1.6. Halat sarma as

ekil 19, Halat sarma as

1.7. Kasnak kanali ve kasnak kanalina oturma

ekil 20, Kasnakta V Kanal

ekil 21, Drt kanall bir Saptrma kasna

ekil 22, Doru kanal nerileri

ekil 23, Kanal varyantlar

ekil 24, lkemizdeki bir tahrik kasna imalatsnn , kanal verileri

Ask halatlarnn gvenlik katsaysnn

a) 12 - veya daha fazla halatl

ekil 25, Ayn ynde eilmeler bulunan , ki kasnakl

10 mm HALAT N EMNYET KATSAYISI

KASNAK API (mm)

ekil 26, 10 mm Halat iin Halat Emniyet Katsaylar

11 mm HALAT N EMNYET KATSAYISI

KASNAK API (mm)

ekil 27, 11 mm Halat iin Halat Emniyet Katsaylar

1.9. Darbeli ykleme

ekil 28, H yksekliindeki serbest dme iin ,

Kaldrma uygulamalarnda elik Halat iin , dinamik alma koullarnda 4 tr yk ngrlmtr.

Statik yk, Direkt yk

1.9.1. Statik Yk "Fs"

1.9.2. Eilme Yk "Fe"

1.9.3. Kalk yk "Fk"

Kaldrlan ykn arlk kuvveti

1.9.3.2. Halatta srekli yk altnda geveme oluyorsa "Fk"