You are on page 1of 5

Bienvenuesurpianobleu.comlesitedesamateursdepiano!

Accueil

Nouveauts Actualit

Compositeurs/
Disques Revues
PianistesJazz Interprtes
DVD
Livres

Cartes

Concerts Partitions Annuaire Pianobar musicales

divers

KarolBeffaCompositeurImprovisateurInterprte
MerciKarolBeffad'avoirrponduauxquestionsdePianobleupourlaralisationdecettepage.

Sonparcours
D'originepolonaise,KarolBEFFAestnle27octobre1973Paris,dansunefamillepas
particulirementmusiciennesonpreestlinguisteetlogicien,samremathmaticiennede
formation,linguisteetethnologuedeprofessionmaismlomane:"Mesparentsontfait10ansde
pianoetj'aieuungrandoncle'hommeorchestre'amateur".Ildbuteenfantacteurentreseptet
douzeans:"Commej'taisassezturbulent,uneinstitutriceavaitsuggrquejeprennedescours
dethtre.MontroisimetlfilmatceluideMOZARTetj'enaifaitbeaucoupensuite.Ce
feuilletonm'adonnenvied'trecompositeurcarj'taisobligdenoircirdesportesdevantla
camra.Jemesuissansdouteprisaujeu."Ilauraitpupoursuivredanslavoied'acteurpuisque,
outresoninterprtationdeMOZARThuitansdansletlfilmdeMarcelBLUWAL,KarolBEFFA
cumuleensuitenombreuxrlesoilctoiedegrandesvedettesducinma:"DanslefilmdePeter
Kassowitz,"Danslacitadelle",j'incarnaislefilsduhros,ClaudeRICH.Dans"Femmesde
personne"deChristopherFRANK,jejouaislefilsdeMartheKELLERquiavaituneliaisonavec
JeanLouisTRINTIGNANTetdePierreARDITI.Jegardeaussiunsouvenirmude"LaSeptime
Cible",dernierfilmdeLinoVENTURA,oj'incarnaissonfils."
Cependant,KarolBEFFAs'orientebienttversd'autreshorizons:sespremierscoursdepianoluisontdonnsparMartheNallet..."une
damequiaaujourd'huiplusde90ans,lvedeNadiaBOULANGERjeluidoismespremiresnotionsd'harmonie".
IlentreauConservatoireNationalSuprieurdeParisen1988:"Jesuisentrtrsjeune,14ans,enclassed'harmonie,pourfairede
l'crituremusicale.Pasticherdesauteursm'apparaissait,quoiquedemanireassezfloue,commelavoieroyalepourlacomposition".Ila
notammentpourprofesseurdepianoVictoriaMELKIpuisPascalDEVOYON,ThierryESCAICHcommeProfesseurdeFugueet
d'Improvisationaupiano,MarcAndrDALBAVIEenorchestration.IlauraaussilachancedejouertrsjeunedevantYvonneLEFEBURE.Au
CNSM,ilobtientdenombreuxPremiersprix:Contrepointen1996,Harmonie,FugueetEcritureXXeen1998AnalyseetOrchestration
en2000Accompagnementvocal(mentionbien)en2001Improvisationaupianoen2002et..."jesuisassezfierden'avoirobtenu
aucunercompenseauPrixdecompositionen2003:lescritresesthtiquesquiprvalentenFrancedanslescnaclesdelamusique
contemporainetendentproduiredesclonesdeBoulezpluttquedesmulesdeDutilleux"prcisetil!
MaislalistedesdiplmesdeKarolBEFFAnes'arrtepasl,carparalllementsestudesmusicales,ilmnedestudesgnrales,et
pasdesmoindres:ilestreu1erl'coleNormaleSuprieure(Ulm),iltudiel'histoire(Licence),l'anglais(Matrise),laphilosophie
(Masterl'UniversitdeCambridge)etlesmathmatiques(ilestdiplmdel'coleNationaledelaStatistiqueetdel'Administration
conomique)..."Aposteriori,jeregrettebeaucoupd'avoirarrtlethtreetlecinma.Quandjesuispassdel'Ecoledesenfantsdu
spectacleauLyceHenriIV,enclassedeseconde,j'aieupeurdenepaspouvoircontinuerdefrontlestournages,lamusiqueetles
tudesgnralesetj'airefuslesrlesqu'onmeproposait.C'estmonplusgrandregret.Siaujourd'huiunmetteurenscnemeproposait
defaireunfilmoudemontersurlesplanches,jen'hsiteraispasuneseconde"
En1996,ilestreupremierl'AgrgationdeMusique.Ilenseignedepuis1998l'UniversitParisIVSorbonneet,entre1999et2004,il
aenseignl'orchestrationetlacompositionauConservatoireduXVIIIearrondissement..."Enseignerunematiretechniquecomme
l'orchestrationsupposed'treuntrsbonpianistelecteur.C'estaussi,pourmoi,unefaond'approfondirlaconnaissancedel'orchestreet
c'estinfini.C'estundomainequel'onpeutexplorertoujoursdavantage.Quantl'enseignementdelamusicologie,celamepousse
dcouvrirunrpertoirerare,meplongerdansdenouvellespartitions,renouvelermonquestionnementsurlamusique".

Ilatnommen2003MatredeConfrencesl'colePolytechniqueetMatredeConfrencesl'coleNormaleSuprieureen2004.En
dcembre2003ilasoutenuuneThsedeDoctoratportantsurLesEtudespourpianodeGyrgyLIGETI(Mention'Trshonorableavec
Flicitationsdujury').KarolBeffaindiquequelquesexemplesdesujetsdecours:"Unsminaireprolongemesrecherchesengagesdansle
cadredemathse(surlamusiquedeLIGETI).Unautreestasseziconoclasteetportesurtouteunesriedecompositeursdontlesnoms
ontteffacsdel'histoiredelamusiqueils'intitule"L'autreXXesicle"."
Asesdiplmess'ajoutentnombreuxprixetrcompenses:KarolBEFFAestboursierdel'InstitutdeFranceetlauratdelaFondationLiliet
NadiaBOULANGER(2001),lauratdel'AcadmiedeVillecrozeetdelaFondationNatexisBanquesPopulaires(2002).Ilareuen
octobre2005lePrixCharlesOulmontquircompensechaqueanneunjeunecrateurdanslemondedelamusique,duthtreetdes
artsplastiques.
Actualit2009:l'occasiondelasortiedudisque"Masques"oeuvresdeKarolBeffainterprtesparl'ensembleContraste,KarolBeffaa
bienvoulurpondredenouvellesquestions(voirparagraphe"Ecouter")
Actualit2012:KarolBeffaestnommauxvictoiresdelamusiqueclassique2012...cliquezicipourvoiruncommuniquausujetde
l'dition2012decesvictoires
LeCollgedeFrancenommelecompositeuretpianisteKAROLBEFFA,titulairedelachairedecration
artistique
Anneacadmique2012/2013
CollgedeFranceParis
LeonInauguraledeKarolBeffa,
le25octobre2012
Commentparlerdemusique?
Compositeur,pianiste,improvisateurmaisaussienfantacteur,enseignantl'ENS,diplmenMusicologie,enPhilosophieetenEconomie,
KarolBeffaestunmusicienauxmultiplesvisages.Outreledsirdepartagersavoirsetenthousiasmes,ilarriveauCollgedeFranceavec
lavolontd'interrogerlamusiquedepuisdemultiplespointsdevue,aveccettequestioncentrale:Commentparlerdemusique?
Commentlaborerundiscourssurlamusiquesansjamaisperdredevuel'objetenluimme.KarolBeffa,accompagndesonpiano,
voqueralafoissontravailetceluidequelquesunsdesplusgrandscompositeurs.Ilsequestionnerasurlacomposition,maisaussisur
l'impostureetlepastiche,lanotiondetube,lesenjeuxdel'accompagnementd'unfilmmuetouencoresurlacrativitenmusiqueenla
mettantenparallleaveclacrativitenmathmatiques,enprsencedeCdricVillani...cliquezicipourlirelasuiteetvoirunevido
Actualit2015:voirplusbasunnouveaudisquecomportantdesoeuvresdeKarolBeffa

Questionsrponsesautourdesesmultiplesactivitsentantquepianiste,compositeur,
improvisateur
Pianiste,KarolBeffaseproduitensolisteavecorchestreetadonndesrcitalsSalleCortot,SalleGaveau,l'Auditorium
SaintGermain,auFestivaldeRadioFranceMontpellier,SaintLouisdesInvalides...
Entantqu'interprte,quelestvotrerpertoire,quelscompositeursprfrezvousjouer?
J'aidesgotstrsclassiques:BACH,MOZART,SCHUBERT,SCHUMANN.J'aimeaussiglisserdesextraitsdeKOECHLINoudes
transcriptionsquipermettentdesortirdel'ordinaireduconcert.Lorsquelapossibilitm'enestdonne,j'aimefairealterner
interprtationsd'uvresdurpertoireetimprovisationssurdesthmespropossparlepublic.
Puisquevoustespianiste,neprfreriezvouspascrervosuvresvousmme?
Non.Jeprfreconfierlacrationd'uvresdespianistesplusvirtuosesquemoiengnral.Parailleurs,pourtrecertainquela
formed'unenouvellepicemeconvient,ilfaudraitquejem'enregistrepourpercevoirl'uvredanssatotalitcommeauditeuret
noncommeinterprte.Etjeprfregarderunpeudedistancepourfaired'ventuellescorrections.
Commentvivezvouscettetransmissiond'autrespianistes?

Sij'taisleseulvouloirjouermamusique,ceneseraitpastrsbonsigne.Qued'autreslajouentpourmoim'ouvreparfoisdes
perspectivesinsouponnes.
Quelestvotremeilleursouvenirdeconcert?
Entantqu'interprte:avoirjoudixseptansle23eConcertodeMOZARTavecl'OrchestredelaGardeRpublicaine.
Improvisateur,KarolBEFFAaccompagnedesfilmsmuetsl'AuditoriumduMused'Orsay,auForumdesImages,
l'ArchipelauCinma'LeBalzac'etauCinmaduPanthon.Ilaparailleurscomposdesmusiquesdefilmsetdes
musiquesdescne.
EtildonnerenouantainsiavecungenretrspeupratiqudepuisFranzLISZTdesconcertsd'improvisationsurdes
thmesdonnsparlepublicetilestl'undesrarespianisteslepratiquerenEuropeactuellement.Lepublicpeutainsi
s'approprierleconcertenparticipantsaprogrammation.
Pouvezvousexpliquerleprincipedesconcertsd'improvisationsurdesthmesdonnsparlepublicetdonnerdes
exemplesdethmesquel'onvousadonn.Commentvivezvouscetypedeconcert?
Lesthmespeuventtrelittraires,musicaux,picturaux.Amonsens,lesmeilleuresimprovisationstaientliesdesthmes
musicaux:"unerencontreentreBachetScriabine","LaBlueNote","UntangodanslestyledeDebussy","L'Oiseauprophte
danslestyledeDebussy"Maisonpeuttrsbienfairequelquechosed'imaginatifavecdesthmesd'untoutautreordre:"LaMort
","Guernica"Parfois,lepublicsuggredesthmesassezacrobatiques"quelquechosedejoyeuxlamaindroite,detristela
maingauche",voirefranchementfantaisistes"30%detouchesblanches".L'essentielrestequelethmeseprteeffectivement
untraitementmusicaletquel'auditeurn'aitpaspourseulobjectifdeserendreintressant.Unefoislethmelanc,j'essaie
d'attaquertoutdesuitel'improvisation,enrflchissantauminimumcelapermetdedonneruneformelapiceaufuret
mesurequelesidesvousviennentsouslesdoigts.Lessensationsquejeressenscesoccasionss'apparententunpeu,j'imagine,
cellesd'unfunambulesursacorde.Maisjusqu'prsent,jen'aijamaiseuletrac.Jepeuxmmedirequelefaitd'incluredes
improvisationsdansmesrcitalsm'attouttracpendantlesinterprtationsd'uvresdurpertoire.
Compositeur,lesuvresdeKarolBEFFAonttjouesenFrance,enAllemagne,enItalie,enGrandeBretagne,en
Russie,auEtatsUnisetauJapon,pardegrandsinterprtescommeGautieretRenaudCAPUON,DanaCIOCARLIE,Guy
TOUVRON,ThierryESCAICH,ArnaudTHORETTE,GeneviveLAURENCEAU,LornedeRATULDetVincentWARNIERetdes
ensemblesaussiclbresqu'ASeiVoci,laMatrisedeRadioFrance,lesCambridgeVoices,l'OrchestrePhilharmoniquede
RadioFrance,l'Orchestredel'OpradeLyon,l'OrchestreNationaldesPaysdelaLoire.
En2000laBiennaleInternationaledesJeunesArtistesdeTurinl'aslectionnpourreprsenterlaFrance.En2002iltaitle
plusjeunecompositeurfranaisprogrammauFestivalPrsences.
Iladenombreusescommandesetplusieurscrationssontprvuesen2006.Ilacritgalementdelamusiquedechambre
etdesoeuvrespourchurs.DenombreuxenregistrementsvontparatreprochainementchezLoreleiProductions(Concerto
pourTrompette,parGuyTOUVRON),VirginClassics(Masques,parRenaudetGautierCAPUON)etvientdeparatrechez
Ameson(SixEtudes,MiragesetVoyellesparLornedeRATULD).LacrationdesonOratorio'MarieMadeleine'aeulieuen
juilletStMaximimlaSainteBeaumeetMarseille.Enjuilletdernier,iltaitmembredujuryduConcoursLilyLASKINE
pourlequelilavaitcritElogedel'ombre,l'uvreimposeparMarielleNordmann.UnepartitiondesesEtudespourPianoet
deSillagesestdisponiblechezBILLAUDOT.
Commentdfiniriezvousvoscompositions:quelcourantmusicallesrattacherouquelscompositeurs?
Jemesensassezproched'uncourantdemusiquefranaisequipartiraitdeRAVELpourallerjusqu'DUTILLEUX,FLORENTZou
NIGG.
Quelssontlescompositeurscontemporainsquevousprfrezetceuxdupass?
Pourlepass:deuxcompositeurspresqueopposs:BACHetRAVEL,maisilyenauraitbientropd'autresciter.Enmusique
contemporaine,SteveREICHetLIGETIpourleurimaginationsonore.EtDUTILLEUXpourlabeautdesonuniversintrieuretla
perfectiondesonmtier.
Ecoutezvousseulementdelamusique"savante"?

Essentiellement.Cequinem'empchepasdem'inspirerdejazz,depop,defunkdanscertainesdemespices:parexemplepour
Destroy,pourquatuorcordesetclavecinetplusrcemment,pourunepicetrsrythmiquepouraltoetpianocritel'intention
d'ArnaudThoretteetJohanFarjot(unenregistrementparatrechezAccord/Universal).
Qu'estcequelamusiquecontemporainedoitselonvousavoircommecaractristiquespourtreapprciedupublic?
Silepublicrestetranger80%delamusiquecontemporaine,ilfaudraitsedemandersic'estcausedupublicoudelamusique
contemporaineIlmesemblequ'vouloirsepriverdetoutebaliseperceptive,detoutthmatismeetdetoutsentimentharmonique,
certainscompositeursyperdentpluttqu'ilsn'ygagnentenpouvoird'expressionetilnefautpass'tonnersilepublicadumal
suivre.
Quelssontvosprojetsactuels?
Jesuisentraindeterminerunepicequiestunecommandedupublicdel'orchestredePau.Lancerunesouscriptionauxabonns
d'unorchestresefaitdepuislongtempsBirminghametfrquemmentauxEtatsUnis,maisc'estunepremireenFrance.L'uvre
doittrecreles23et24marsparl'orchestredePaudirigparFayalKaroui,l'undeschefsfranaislesplusdynamiqueset
talentueux.Puisj'attaqueraiunepicepourpianosurlenomdeMozart,l'intentiondeJonathanGilad.C'estunecommandedes
PianissimesdeStGermainauMontd'Or.Ensuitejemelanceraidansl'critured'unecommanded'orchestrepourRadioFrance.
Commentcomposezvous,selonqu'ils'agisseounond'unecommande,lamthodediffretelle?
Aujourd'hui,jecomposepratiquementtoujourssurcommande.Celan'ad'ailleursaucuneincidencesurmafaondecomposer.
Quellessontvosprincipalessourcesd'inspiration?
Jecomposetoujoursaupianomaislesidespeuventvenirentoutescirconstances,particulirementlesmoinsattendues:unbainde
foule,untrajetdanslemtro,unmomentd'inattentionauconcert.Lestimuluspeuttrepotique,tactileouvisuel.Parfois,lesides
sontsimplementliesunsentimentintrieur.D'autresfois,c'estlepurproduitduhasardoudescirconstances.
Aimeriezvouscomposerlamusiqued'unfilm.Avezvouseudespropositionsdanscesens?
Oui,j'aimeraisbeaucoupencomposer.Apartlacollaborationunfilmd'poquesurArte,Rokoko,etlacompositiond'unemusique
defilmmuetunRomoetJulietteitaliende1907jen'aijamaiscritdemusiquedefilmproprementdit.Enrevanche,certaines
demespicesonttutilisescommemusiqueprexistantepourdesfilmsetdesdocumentaires.J'aimeraisbeaucoupeffectivement
crirepourlecinma,d'autantquejemesenssansdoutepluscinphilequemlomaneJ'attendsquel'occasionseprsente.On
m'asouventditquelamusiquequej'crisouquej'improvise,expressive,auxclimatsassezvaris,seprteassezbien
l'illustration,qu'ils'agissedecinma,delittratureoud'artsplastiques.Ilm'arrivefrquemmentd'improviserpouraccompagnerdes
lecturesdetexte:aveclePrixNobelamricainToniMorrisondanssapropreproduction,avecunesympathiquebandedelecteurs,
les"livreurslecteurssonores",dansProustoudansdelalittraturecontemporaineJ'aiaussiimprovisChambryl'occasion
d'uneexpositiondephotographiesd'AlixLaveau..
QuepensezvousdetouslesvnementsautourdelaclbrationdeMozart?Nepensezvouspasqu'ellesefaitau
dtrimentdescompositeurscontemporains?
TantmieuxsicelapermetdemieuxconnatreMOZART.Tantpissilesuvreslesmoinsconnuesserontoubliesen2007.J'aurais
dumalciterunseulcompositeurcontemporainquipuisseseconfronterMOZARTdoncsilaclbrationdel'anniversaireocculte
lescompositeurscontemporains,cen'estpasvraimentillgitime.
Commentchoisissezvousvosinterprtes?Composezvousenfonctiondeceuxquidoiventcrerl'uvreoul'inverse
leschoisissezvousenfonctiondevotreuvre?Commenttravaillezvousaveceux?
Celadpenddescirconstancesdelacrationetdelacommande..Chezlespianistes,JeanFrdricNeuburgeretBertrandChamayousont
des"dchiffreurs"exceptionnelsparadoxalement,leurperceptiondelamusiqueestlafoistrsintuitiveettrsrflchie.Dana
Ciocarlieestlatoutepremirepianistepourlaquellej'aicritdelamusique(ilyadecelaquinzeans).Jaimesonclectismeje
partagesongotpourEnescoetBartok.C'estsoussonimpulsionquej'aicommenc,ilyasixans,moncycled'Etudespour

piano.LornedeRatuldaentendupratiquementtoutesmescompositions,ajoul'essentieldemamusiquedechambreeta
enregistrl'intgraledemamusiquepourpiano:c'estellequiconnatlemieuxmamusique.Parailleurs,j'adoremeproduire
quatremainsavecelleouavecBertrandChamayou.
Vousteslafoispianiste,compositeuretimprovisateur.Laquelledecestroisactivitsprfrezvousetpourquoi?
Jaimeladiversitetpouvoircombinerlestroismapporteuncertainquilibre.Lacompositionestuneactivitsolitaire,austreet
parfoisfranchementdprimante.Limprovisationmepermet,quandjaccompagneuneprojectiondefilmmuetouunelecturede
textes,dedcouvrirdeschefsduvrelittrairesetcinmatographiquesparailleurs,jenyaiencorejamaisconnucesentiment
dimpasseoucettepeurdelapageblanchequimeguettentimmanquablementcommecompositeur.Quantl'interprtation,elleme
permet,vialamusiquedechambre,detravailleravecdautresmusiciens.

You might also like