Professional Documents
Culture Documents
Chng I
DAO NG C
Tit 1 +2: Bi 1:
DAO NG IU HO
I. MC TIU
1. Kin thc:
- Nu c:
+ nh ngha dao ng iu ho.
+ Li , bin , tn s, chu k, pha, pha ban u l g?
- Vit c:
+ Phng trnh ca dao ng iu ho v gii thch c c i lng trong phng trnh.
+ Cng thc lin h gia tn s gc, chu k v tn s.
+ Cng thc vn tc v gia tc ca vt dao ng iu ho.
- V c th ca li theo thi gian vi pha ban u bng 0.
- Lm c cc bi tp tng t nh Sgk.
2. K nng:
3. Thi :
II. CHUN B
1. Gio vin: Hnh v m t dao ng ca hnh chiu P ca im M trn ng knh P 1P2 v th
nghim minh ho.
2. Hc sinh: n li chuyn ng trn u (chu k, tn s v mi lin h gia tc gc vi chu k
hoc tn s).
III. HOT NG DY HC
1. n nh t chc:
2. Kim tra bi c:
3. Bi mi:
n li kin thc c
Hot ng 1 ( pht): Tm hiu v dao ng c
Hot ng ca GV
- Ly cc v d v cc vt dao
ng trong i sng: chic thuyn
nhp nh ti ch neo, dy n
ghita rung ng, mng trng rung
ng ta ni nhng vt ny
ang dao ng c Nh th no
l dao ng c?
- Kho st cc dao ng trn, ta
nhn thy chng chuyn ng qua
li khng mang tnh tun hon
xt qu lc ng h th sao?
- Dao ng c c th tun hon
hoc khng. Nhng nu sau
nhng khong thi gian bng
nhau (T) vt tr li v tr nh c
vi vt tc nh c dao ng
tun hon.
Hot ng ca HS
- L chuyn ng qua li ca
mt vt trn mt on ng
xc nh quanh mt v tr cn
bng.
- Sau mt khong thi gian nht
nh n tr li v tr c vi vn
tc c dao ng ca qu lc
ng h tun hon.
Kin thc c bn
I. Dao ng c
1. Th no l dao ng c
- L chuyn ng c gii hn
trong khng gian lp i lp li
nhiu ln quanh mt v tr cn
bng.
- VTCB: thng l v tr ca
vt khi ng yn.
2. Dao ng tun hon
- L dao ng m sau nhng
khong thi gian bng nhau,
gi l chu k, vt tr li v tr
nh c vi vt tc nh c.
Kin thc c bn
II. Phng trnh ca dao
ng iu ho
1. V d
- Gi s mt im M chuyn
1
M0
x P
P1
- Nhn xt g v dao ng ca P
khi M chuyn ng?
x = OMcos(t + )
- Khi to x ca im P c
phng trnh nh th no?
- C nhn xt g v dao ng ca
im P? (Bin thin theo thi
gian theo nh lut dng cos)
- Y/c HS hon thnh C1
- Hnh dung P khng phi l mt
im hnh hc m l cht im P
ta ni vt dao ng quanh
VTCB O, cn to x chnh l li
ca vt.
- Gi tn v n v ca cc i
lng c mt trong phng trnh.
- Lu :
+ A, v trong phng trnh l
nhng hng s, trong A > 0 v
> 0.
+ xc nh cn a phng
trnh v dng tng qut x =
Acos(t + ) xc nh.
- Vi A cho v nu bit pha ta s
xc nh c g? ((t + ) l i
lng cho php ta xc nh c
g?)
- Tng t nu bit ?
- Qua v d minh ho ta thy gia
chuyn ng trn u v dao ng
iu ho c mi lin h g?
- Trong phng trnh: x = Acos(t
+ ) ta quy c chn trc x lm
gc tnh pha ca dao ng v
chiu tng ca pha tng ng vi
- Chng ta s xc nh c x
thi im t.
- Gi s lc t = 0, M v tr M0
vi POM
(rad)
1
0
- Sau t giy, vt chuyn ng
n v tr M, vi
POM
( t ) rad
1
- To x = OP ca im P c
phng trnh:
x = OMcos(t + )
t OM = A
x = Acos(t + )
Vy: Dao ng ca im P l
dao ng iu ho.
2. nh ngha
- Dao ng iu ho l dao
ng trong li ca vt l
mt hm cosin (hay sin) ca
thi gian.
3. Phng trnh
- Phng trnh dao ng iu
ho:
x = Acos(t + )
+ x: li ca dao ng.
+ A: bin dao ng, l xmax.
(A > 0)
+ : tn s gc ca dao ng,
n v l rad/s.
+ (t + ): pha ca dao ng ti
thi im t, n v l rad.
+ : pha ban u ca dao ng,
c th dng hoc m.
- Xc nh c x ti thi im
ban u t0.
- Mt im dao ng iu ho
4. Ch (Sgk)
trn mt on thng lun lun c
th c coi l hnh chiu ca
mt im tng ng chuyn
ng trn u ln ng knh l
on thng .
f
- Trong dao ng iu ho
- Trong chuyn ng trn u
T
gi l tn s gc. n v l
gia tc gc , chu k T v
rad/s.
tn s c mi lin h nh th
no?
2
2 f
T
- Da vo th ta nhn thy n
l mt ng hnh sin, v th
ngi ta gi dao ng iu ho
l dao ng hnh sin.
Gio vin: Nguyn c Ph
3T
2
T
2
Ta c: T =
=2s
1 1
V f = = 0,5 Hz
T 2
Bi 9. Ta c: x = -5cos(4t) (cm) Bi 9. p n D.
= 5cos(4t + ) (cm)
A = 5 cm; = rad.
Bi 10. T phng trnh, ta c:
A = 2 cm; =
rad; pha thi
6
im t l (5t - ) (rad).
6
A = 2 cm; =
rad; pha
6
CM:
Theo
hnh
v,
v
sin(t
+
)
Theo
hnh
v,
v
sin(t
+
)
cha bi tp.
2
2
= cos(t + )- = cost nn = cos(t + )- = cost
2 2
2 2
dao ng ca im Q trn trc y
nn dao ng ca im Q
ging ht dao ng ca im P
trn trc y ging ht dao
trn trc x.
ng ca im P trn trc x.
+ Vn tc v sm pha
so vi li x; gia tc a ngc pha vi li x (sm pha
so vi vn tc v).
2
2
2
+ Lin h gia tn s gc, chu k v tn s ca dao ng: =
= 2f.
T
v2
a2 v2
+ Cng thc c lp: A2 = x2 + 2 = 4 2 .
+ v tr cn bng: x = 0 th |v| = vmax = A v a = 0.
v2
+ v tr bin: x = A th v = 0 v |a| = amax = 2A = max .
A
+ Lc ko v: F = ma = - kx.
+ Qu o chuyn ng ca vt dao ng iu ha l mt on thng c chiu di L = 2A.
Hot ng 2 (30 pht): Gii cc bi tp minh ha.
Hot ng ca gio vin
Hot ng ca hc sinh
Ni dung c bn
40
L
1. Ta c: A =
=
= 20 (cm);
1. Mt vt dao ng iu ho trn
2
2
qu o di 40 cm. Khi v tr c Tm tt bi ton.
v
= 2 rad/s;
li
x = 10 cm vt c vn tc
Tm cng thc cn s =
2
2
A
x
20 3 cm/s. Tnh vn tc v gia dng.
vmax = A = 2A = 40 cm/s;
Tnh ton cc i lng.
tc cc i ca vt.
amax = 2A = 800 cm/s2.
2
2. Ta c: =
= 10 rad/s;
T
2. Mt vt dao ng iu ha Tm tt bi ton.
v2 a2
2
A
=
4
Tm
cng
thc
cn
s
2
theo phng ngang vi bin
dng.
2 cm v vi chu k 0,2 s. Tnh
|a| = 4 A2 2 v 2 = 10 m/s2.
ln ca gia tc ca vt khi n
Tnh ln gia tc.
3. Khi i qua v tr cn bng:
c vn tc 10 10 cm/s.
v
|v| = vmax = A = max .
3. Mt cht im dao ng iu
A
ha trn trc Ox. Khi cht im Tm tt bi ton.
2
2
i qua v tr cn bng th tc Tm cc cng thc cn s Mt khc: A2 = v a
2 4
ca n l
20 cm/s. Khi cht dng.
im c tc l 10 cm/s th gia
a2
2
2A2 = v max = v2 + 2
tc ca n c ln l 40 3
2
2 2
cm/s . Tnh bin dao ng ca
a A
= v2 + 2
cht im.
vmax
Suy ra tnh bin dao
v
ng A.
A = max vm2 ax v 2 = 5 cm.
|a|
Gio vin: Nguyn c Ph
th x = A = 4 cm. K t lc t = 0 vt
A
n vi tr c li x = - 2 cm = 2
xut hng gii.
T
Xc nh v tr ban u ln th nht mt thi gian t1 =
=
3
ca vt.
Xc nh s ln vt i qua 1 s. Sau trong mi chu k vt i
A qua v tr c li x = - 2 cm hai ln,
v tr c li x = nn thi gian vt i qua v tr c
2
li
x = - 2 cm ln th 2010
trong 1 chu k.
l:
2010
t2 =
T = 3015 s.
2
Vy : t = t1 + t2 = 3016 s.
4. Ta c: T =
4. Mt cht im dao ng iu
ha theo phng trnh x =
2
4 cos
t (x tnh bng cm; t tnh
3
bng s). Xc nh thi im cht
im i qua v tr c li x = -2
cm ln th 2011, k t lc
t=
0.
Hng dn hc sinh s dng mi
lin h gia chuyn ng trn
u v dao ng iu ha gii.
r
F
N
m
r
P
A
- T v T c xc nh
nh th no?
- Nhn xt g v lc n hi tc
dng vo vt trong qu trnh
chuyn ng.
- Trng hp trn lc ko v c
th l lc no?
- Trng hp l xo treo thng
ng?
- Lc n hi lun hng v
VTCB.
- Lc ko v l lc n hi.
3. - Dao ng ca con lc l
xo l dao ng iu ho.
- Tn s gc v chu k ca con
lc l xo
k
m
v T 2
m
k
4. Lc ko v
- Lc lun hng v VTCB
gi l lc ko v. Vt dao
ng iu ho chu lc ko v
c ln t l vi li .
- L mt phn ca lc n hi
v F = -k(l0 + x)
m
v
Tit t chon 2:
BI TP V CON LC L XO
I. Mc tiu:
- T phng trnh dao ng iu ho xc nh c: bin , chu k, tn s gc
- Lp c phng trnh dao ng iu ho, phng trnh vn tc, gia tc, t cc gi thuyt ca bi
ton. Ch tm pha ban u da vo iu kin ban u.
- K nng: Gii c cc bi ton n gin v dao ng iu ho.
II. Chun b:
1. Gio vin: mt s bi tp trc nghim v t lun
2. Hc sinh: n li kin thc v dao ng iu ho
III.Tin trnh bi dy :
1. n nh lp:
2. Kim tra bi c: Nu cu to con lc l xo, cng thc tnh chu k?
Khi con lc dao ng iu ha th ng nng v th nng ca con lc bin
qua li nh th no
3. Bi mi :
Hot ng 1: gii bi tp trc nghim
Hot ng GV
Hot ng H.S
Ni dung
* Cho Hs c ln lt cc cu * HS c tng cu, cng Cu 7 trang 9: C
trc nghim 7,8,9 trang 8,9 suy ngh tho lun a ra
sgk
p n ng
Cu 8 trang 9: A
* T chc hot ng nhm, * Tho lun nhm tm ra kt
tho lun tm ra p n
qu
Cu 9 trang 9: D
*Gi HS trnh by tng cu
* Hs gii thch
* Cho Hs c l cc cu trc
Cu 4 trang 13: D
nghim 4,5,6 trang 13 sgk
* T chc hot ng nhm, * Tho lun nhm tm ra kt Cu 5 trang 13: D
tho lun tm ra p n.
qu
*Cho Hs trnh by tng cu
* Hs gii thch
Cu 6 trang 13: B
11
- l
0(VTCB)
x
* c tm tt bi ton
v =- 6sin > 0
=0
cos
sin < 0
=> = -/2
V y p.trnh d:x = 6cos(t /2)
cm
b. t = 0, x = 0, v<0
=6
xv == 6cos
- 6 sin < 0
cos = 0
sin > 0
=> =/2
V y p.trnh d: x = 6cos(t +
/2) cm
Gii
a) Ti v tr cn bng O th kl =
mg
l =
mg l0 0,1.10
0,04(m)
k
25
+=
k
25
l 5 10 5
m
0,1
(Rad/s)
0(VTCB))
+ m dao ng iu ho vi phng
trnh
x = Asin (t + )
t=0
x = 2 cm > 0
v = 10
Ta c
>0
(cm/s) <0
Cos
2 = Acos
-10
Sin >0
5
6
= -5.Asin
=>cotan = 1/ 3 = /3(Rad)
A= 4(cm)
Vy PTD: x = 4cos (5t +
(cm)
- l
12
Tit 5 Bi 3:
CON LC N
I. MC TIU
1. Kin thc:
- Nu c cu to ca con lc n.
- Nu c iu kin con lc n dao ng iu ho. Vit c cng thc tnh chu k dao ng
ca con lc n.
- Vit c cng thc tnh th nng v c nng ca con lc n khi < 100 .
- Xc nh c lc ko v tc dng vo con lc n.
- Nu c nhn xt nh tnh v s bin thin ca ng nng v th nng ca con lc khi dao ng.
- Gii c bi tp tng t nh trong bi.
- Nu c ng dng ca con lc n trong vic xc nh gia tc ri t do.
2. K nng:
II. CHUN B
1. Gio vin: Chun b con lc n.
2. Hc sinh: n tp kin thc v phn tch lc.
III. HOT NG DY HC
1. n nh t chc:
2. Kim tra bi c:
3. Bi mi:
Hot ng 1 ( pht): Tm hiu th no l con lc n
Hot ng ca GV
Hot ng ca HS
Kin thc c bn
- M t cu to ca con lc
- HS tho lun a ra nh
I. Th no l con lc n
n
ngha v con lc n.
1. Con lc n gm vt nh, khi
lng m, treo u ca mt si
dy khng dn, khi lng
khng ng k, di l.
m
- Dao ng qua li v tr dy treo
- Khi ta cho con lc dao ng, c phng thng ng v tr
n s dao ng nh th no?
cn bng.
- Ta hy xt xem dao ng
ca con lc n c phi l
dao ng iu ho?
u
r
P
- Da vo biu thc ca lc
ko v ni chung con lc
n c dao ng iu ho
khng?
- Xt trng hp li gc
nh sin (rad). Khi
tnh nh th no thng qua
s v l.
- Ta c nhn xt g v lc ko
v trong trng hp ny?
- Trong cng thc mg/l c vai
tr l g?
l
c vai tr g?
g
- Da vo cng thc tnh chu
k ca con lc l xo, tm chu
k dao ng ca con lc n.
T 2
m
l
2
k
g
mi ma st th c nng c bo
ton.
3. Nu b qua mi ma st, c
nng ca con lc n c bo
ton.
1
2
W = mgl 0 (vi 100,
2
trong v 0 tnh ra rad).
Kin thc c bn
IV. ng dng: Xc nh gia tc
ri t do
- o gia tc ri t do
14
Tit 6 :
BI TP
I. MC TIU
- Tnh c chu k, tn s, tn s gc ca con lc n, th nng, c nng ca con lc n dao ng
iu ha.
- Tr li c cc cu hi trc nghim v gii c cc bi tp v con lc n tng t nh trong
sgk v sbt.
II. CHUN B
1. Gio vin: Xem k cc bi tp trong sgk, sbt. Chun b thm mt s bi tp trc nghim v t lun.
2. Hc sinh: n li cc kin thc v con lc n.
III. TIN TRNH DY HC
Hot ng 1 (10 pht): Kim tra bi c v tm tt nhng kin thc lin quan n cc bi tp cn gii.
+ Phng trnh dao ng iu ha ca con lc n: s = S 0cos(t + ) hay = 0cos(t + ) vi s =
l; S0 = l0.
l
1
g
g
+ Tn s gc, chu k, tn s ca con lc n: =
; T = 2
;f=
.
g
2 l
l
1
+ ng nng, th nng v c nng ca con lc n: W = mv2;
2
1
1
2
+ Th nng v c nng ca con lc n dao ng iu ha: W t = mgl2 ; W = mgl 0 (vi
2
2
100, trong v 0 tnh ra rad).
Hot ng 2 (10 pht): Gii cc cu hi trc nghim.
Hot ng ca gio vin
Hot ng ca hc sinh
Ni dung c bn
Yu cu hs gii thch ti sao chn Gii thch la chn.
Cu 4 trang 17: D
D.
Gii thch la chn.
Cu 5 trang 17: D
Yu cu hs gii thch ti sao chn Gii thch la chn.
Cu 6 trang 17: C
D.
Gii thch la chn.
Cu 3.4: B.
Yu cu hs gii thch ti sao chn Gii thch la chn.
Cu 3.5: D.
C.
Gio vin: Nguyn c Ph
15
Ni dung c bn
Bi 7 trang 17
l
2
20
Ta c: T = 2
= 2.3,14.
=
g
9,8
7
(s).
S ln dao ng ton phn thc hin
t
c trong thi gian t: N =
= 105
T
(ln).
Bi 3.8
Yu cu hc sinh tnh chu Tnh chu k dao ng ca a) Chu k dao ng ca con lc
k dao ng ca con lc.
con lc.
l
1,2
T = 2
= 2.3,14.
= 2,2 (s)
g
9,8
Yu cu hc sinh vit
Vit dng phng trnh b) Phng trnh dao ng ca con lc
9,8
g
dng phng trnh dao dao ng.
Ta c: =
=
= 2,86 (rad/s)
ng.
Tnh .
1,2
l
Yu cu hc sinh tnh , Tnh S0.
S0 = l0 = 1,2.0,174 = 0,2 (m)
S0 v ri vit phng Tnh .
Khi t = 0 th s = S0 v v = 0
trnh dao ng ca con lc
cos = 1 = cos0 = 0
n.
Vit phng trnh dao Vy: s = 0,2cos2,86t (m).
ng.
c) Khi qua v tr cn bng
v = vmax = S0 = 2,86.0,2 = 0,572 (m/s).
Tnh v.
a = - 2x = - 2,862.0 = 0
Yu cu hc sinh tnh vn Tnh a.
tc v gia tc khi vt qua v
tr cn bng.
IV. RT KINH NGHIM TIT DY
16
g
;A=
l0
x0
a2 v2
v0
=
;
cos
=
; (ly nghim "-" khi v0 >
x
A
4 2
v0 < 0); vi x0 v v0 l li v vn tc ti thi im t = 0.
k
=
m
2
0
g
; S0 =
l
v =
s2
s
a2 v2
;
cos
=
; (ly nghim "-" khi v > 0; ly nghim "+" khi v < 0); vi s = l ( tnh ra
S0
4 2
rad) l li di; v l vn tc ti thi im t = 0.
+ Phng trnh dao ng ca con lc n vit di dng li gc: = 0cos(t + ); vi s = l; S0 =
0l.
Hot ng 2 (30 pht): Gii cc bi tp minh ha.
Hot ng ca gio vin
Hot ng ca hc
Ni dung c bn
sinh
1. Mt con lc l xo gm vt nng
k
1. Ta c: =
= 10 rad/s;
khi lng m = 400 g, l xo khi Tm tt bi ton.
m
lng khng ng k, c cng Tnh tn s gc .
2
2
k = 40 N/m. Ko vt nng ra cch Tnh bin dao ng A = x 2 v0 4 2 0 = 4 (cm);
0
v tr cn bng
4 cm v th nh. A.
2
10 2
Chn chiu dng cng chiu vi
x
4
cos = 0 = 1 = cos0 = 0.
chiu ko, gc thi gian lc th
A 4
vt. Vit phng trnh dao ng Tnh pha ban u .
Vy x = 4cos20t (cm).
ca vt nng.
Vit phng trnh dao
t
2. Ta c: T =
= 0,314 s;
ng.
N
Tm tt bi ton.
2
2
2. Mt cht im dao ng iu
v0
2
=
= 20 rad/s; A = x0
ha trn trc Ox. Trong thi gian Tnh tn s gc .
T
31,4 s cht im thc hin c Tnh bin dao ng
x
1
c li 2 cm theo chiu m vi
v v < 0 = .
Tnh pha ban u .
3
tc l 40 3 cm/s. Ly = 3,14.
17
18
n
mt
lc
no
th
thc t ta c nhn xt g v dao
- Dao ng c bin gim
dng li.
ng ca n?
dn theo thi gian.
- HS nghin cu Sgk v tho
- Ta gi nhng dao ng nh th
lun a ra nhn xt.
l dao ng tt dn nh th
2. Gii thch
no l dao ng tt dn?
- Do lc cn ca mi trng.
- Ti sao dao ng ca con lc li - Do chu lc cn khng kh
(lc ma st) W gim dn
tt dn?
3. ng dng (Sgk)
(c nhit).
- Hy nu mt vi ng dng ca
dao ng tt dn? (thit b ng
- HS nu ng dng.
ca t ng, gim xc t )
Hot ng 2 ( pht): Tm hiu v dao ng duy tr
Hot ng ca GV
Hot ng ca HS
- Thc t dao ng ca con lc tt - Sau mi chu k cung cp
dn lm th no duy tr dao cho n phn nng lng
ng (A khng i m khng lm ng bng phn nng lng
tiu hao do ma st.
thay i T)
- Dao ng ca con lc c duy
tr nh cung cp phn nng lng
b mt t bn ngoi, nhng dao
ng c duy tr theo cch nh
Gio vin: Nguyn c Ph
Kin thc c bn
II. Dao ng duy tr
1. Dao ng c duy tr bng
cch gi cho bin khng i
m khng lm thay i chu k
dao ng ring gi l dao ng
duy tr.
2. Dao ng ca con lc ng
19
Kin thc c bn
III. Dao ng cng bc
1. Th no l dao ng cng
bc
- Dao ng chu tc dng ca
mt ngoi lc cng bc tun
hon gi l dao ng cng bc.
2. V d (Sgk)
3. c im
- Dao ng cng bc c A
khng i v c f = fcb.
- A ca dao ng cng bc
khng ch ph thuc vo Acb m
cn ph thuc vo chnh lch
gia fcb v fo. Khi fcb cng gn fo
th A cng ln.
Kin thc c bn
IV. Hin tng cng hng
1. nh ngha
- Hin tng bin dao ng
cng bc tng n gi tr cc i
khi tn s f ca lc cng bc
tin n bng tn s ring f0 ca
h dao ng gi l hin tng
cng hng.
- iu kin fcb = f0
2. Gii thch (Sgk)
- HS nghin cu Sgk: Lc
h c cung cp nng
lng mt cch nhp nhng
ng lc A tng dn ln,
3. Tm quan trng ca hin tng
A cc i khi tc tiu
cng hng
hao nng lng do ma st
+ Cng hng c hi: h dao
bng tc cung cp nng
ng nh to nh, cu, b my,
- Y/c HS nghin cu Sgk tm
lng cho h.
khung xe
hiu tm quan trng ca hin
- HS nghin cu Sgk v tr
tng cng hng.
li cc cu hi.
+ Cng hng c li: hp n ca
+ Cng hng c hi: h
cc n ghita, vilon
+ Khi no hin tng cng hng dao ng nh to nh, cu,
c hi (c li)?
b my, khung xe
+ Cng hng c li: hp
n ca cc n ghita,
vilon
IV.CNG C: Qua bi ny chng ta cn nm c
- Nu c nhng c im ca dao ng tt dn, dao ng duy tr, dao ng cng bc, s cng
hng.
- Nu c iu kin hin tng cng hng xy ra.
- Gii thch c nguyn nhn ca dao ng tt dn.
V.DN D:
Gio vin: Nguyn c Ph
20
- Ti sao khi fcb = f0 th A cc i?
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
22
x
O
- Y/c HS hon thnh C1
Hot ng 2 ( pht): Tm hiu phng php gin Fre-nen
Hot ng ca GV
Hot ng ca HS
Kin thc c bn
- Gi s cn tm li ca dao
II. Phng php gin Freng tng hp ca hai dao ng
nen
iu ho cng phng cng tn
1. t vn
s:
- Xt hai dao ng iu ho cng
phng, cng tn s:
x1 = A1cos(t + 1)
- Li ca dao ng tng hp
x1 = A1cos(t + 1)
x2 = A2cos(t + 2)
c
th
tnh
bng:
x
=
x
1 + x2
x2 = A2cos(t + 2)
C nhng cch no tm x?
- Li ca dao ng tng hp:
- Tm x bng phng php ny
x = x 1 + x2
c c im n d dng khi A1 =
2. Phng php gin Fre-nen
A2 hoc ri vo mt s dng c
a.
bit Thng dng phng
y
- HS lm vic theo nhm va
php khc thun tin hn.
M
nghin cu Sgk.
uuuu
r
- Y/c HS nghin cu Sgk v
+ V hai vect quay OM 1 v
M1
trnh by phng php gin
uuuu
r
y1
A
biu
din
hai
dao
ng.
Fre-nen
OM 2
A
+ V vect
y2 1
M2
uuuu
r quay:
uuuu
r uuuu
r
A2
OM
OM
1 OM 2
uuuu
r
uuuu
r
- V OM 1 v OM 2 c cng
x
x2
O
x
1
1
23
uuuu
r
Vect OM cng l mt vect
quay vi tc gc quanh O.
- Ta u
c
uuu
rnhn xt
uuuu
rg v uhnh
uuu
r chiu
ca OM vi OM 1 v OM 2 ln
trc Ox?
T cho php ta ni ln
iu g?
OM = OM1 + OM2
uuuu
r
OM biu din phng trnh
dao ng iu ho tng hp:
x = Acos(t + )
- L mt dao ng iu ho,
cng phng, cng tn s vi
hai dao ng .
- HS hot ng theo nhm v
ln bng trnh by kt qu ca
mnh.
uuuu
r
- Vect OM l mt vect quay
vi tc gc quanh O.
- Mc
uuuu
rkhc: OM = OM1 + OM2
OM biu din phng trnh
dao ng iu ho tng hp:
x = Acos(t + )
Nhn xt: (Sgk)
b. Bin v pha ban u ca
dao ng tng hp:
A2 A12 A22 2A1A2cos(2 1)
tan
A1sin1 A2sin2
A1cos1 A2cos2
uuuuu
r
Hot ng ca HS
Kin thc c bn
uuuu
r
4. V d
+ V hai vect quay OM1 v
uuuu
r
OM 2 biu din 2 dao ng thnh x1 4cos(10 t ) (cm)
3
phn thi im
ban
uuuu
r u.
x1 2cos(10 t ) (cm)
+ Vect tng OM biu din
cho dao ng tng hp
y
x = Acos(t + )
uuuuu
r
M1
M
Vi A = OM v (OM ,Ox)
- V MM2 = (1/2)OM2 nn
OM2M l na u OM
M2
nm trn trc Ox = /2
3
x
O
A = OM = 2 3 cm
24
x 2 3cos(10 t ) (cm)
2
BI TP
I. Mc tiu:
- Vn dng kin thc dao ng iu ho, tng hp hai dao ng.
- K nng: Gii c cc bi ton n gin v dao ng iu ho, tng hp cc dao ng cng
phng cng tn s.
II. Chun b:
1. Gio vin: mt s bi tp trc nghim v t lun
2. Hc sinh: n li kin thc v dao ng iu ho
III.Tin trnh bi dy :
1. n nh lp:
2. Kim tra bi c:
a. Hy bin din dao ng iu ho x = 4cos(5t + /6) cm
b. Nu ni dung phng php Gin Fre-nen
c. lm bi 6/25
3. Bi mi :
Hot ng 1: Gii mt s cu hi trc nghim
Hot ng GV
Hot ng H.S
Ni dung
* Cho Hs c ln lt cc cu * HS c tng cu, cng suy Cu 4 trang 17: D
trc nghim 4,5,6 trang 17 sgk ngh tho lun a ra p n ng
* T chc hot ng nhm, * Tho lun nhm tm ra kt qu
Cu 5 trang 17: D
tho lun tm ra p n
*Gi HS trnh by tng cu
* Hs gii thch
Cu 6 trang 17: C
* Cho Hs c l cc cu trc
Cu 6 trang 21: D
nghim 6, 7 trang 21 sgk v * c
Cu 7 trang 21: B
4,5 trang 25
* T chc hot ng nhm, * Tho lun tm ra kt qu
Cu 4 trang 25: D
tho lun tm ra p n.
*Cho Hs trnh by tng cu
* Hs gii thch
Cu 5 trang 25: B
Hot ng 2: Gii mt s bi tp t lun v tng hp dao ng
* GV cho hs oc , tm tt
* Hng dn hs gii bi ton.
* HS c , tm tt
* nghe hng dn v lm
Gii:
Phng trnh dao ng x1 v x2
3
x1 =
cos(5t + ) cm
2
2
5
x2 = 3 cos(5t +
) cm
6
Phng trnh tng hp: x = x1 +
25
* Kt lun
tg
A1 sin 1 A 2 sin 2
1310 0,73(rad)
A1 cos 1 A 2 cos 2
OM
2 A2 4cm
* Hng dn Hs gii bi ton:
- Biu din x1
u
r
uuu
- Bin din x2
OM 2 , Ox ( rad )
2
* Hs nu gi tr ca bin v
pha ban u tng hp
y
M2
- T gin ly cc gi tr ca
bin v pha ban u tng
hp
* Hs v nh gii bi ton vn
dng lng gic
A2
O
A1
T gin ta c:
x
M1
rad
4
Vy x = 4 2 cos(100t+
).
4
26
Gia tc cc i:
) (cm);
4
amax = 2A = 1600 cm/s2 = 16 m/s2.
5
x2 = 7cos(20t +
) (cm).
4
Tnh vn tc cc i v gia tc
V gin vc t.
cc i ca vt.
3. Mt vt c khi lng 200 g
3. Gin vc
tham gia ng thi ba dao ng
t:
iu ha cng phng vi cc
phng trnh: x1 = 5cos5t (cm);
2
tan
=
=
tan().
Vit phng trnh dao
A1
trnh dao ng tng hp ca vt.
4
ng.
Vy: x = x1 + x2 + x3
= 5 2 cos(5t ) (cm).
4
27
28
* HS tr li cc cu hi gio vin nu
ra.
- D nguyn chiu di con lc n.
- Thay i qu nng (50 g, 100 g, 150 g)
- Cn thc hin 10 dao ng ton phn.
* HS tin hnh o v hon thnh bng
6.2, rt ra kt lun: Chu k T l mt hng
s, chng t n khng ph thuc vo khi
lng .
* HS tr li cc cu hi m gio vin yu
cu.
trong cc ln o ?
29
c khng ? Ti sao ?
vi l
- V th T2 = f(l) thy T2 t l vi l.
2
2
2
1
- V 9,87
T = kl = k
l
9,87
g
- H s k ti ni lm TN l xp x bng 4
l
l
l k
2
T= k
g
g
g
Hot ng 4. ng dng tnh gia tc trng trng ti ni lm th nghim
- Da vo cc kt qu trn, hy tnh gi tr ca
gia tc tm c.
T = 2
l
l
Suy ra g = 42 2
g
T
4. Cng c luuyn tp
- Pht biu nh lut v khi lng ca con lc n dao ng nh ( 100) v nh lut v chiu di
ca con lc n.
- T thc nghim, xc nh c cng thc v chu k dao ng ca con lc n.
- ng dng tnh gia tc trng trng ti ni lm th nghim.
5. Hng dn hc sinh t hc nh
- Vit bo co thc hnh np.
30
A2 x 2
v2
=> A
2
x2
v2
2
v v =
A2 x 2
Khi chn gc tgian l lc vt qua VTCB theo chiu dng: = - /2 => x= A cos(
t / 2) .
31
k
2
m
; T=
= 2
m
k
1
1
b) C nng + ng nng : W = mv 2 =
m2A2 sin2(t + ).
2
2
1
1
+ Th nng : Wt = kx 2 = m2A2 cos2(t + ).
2
2
1
1
1
2
=> C nng : W = W + Wt = Wmax = mvmax=Wtmax = kA 2 = m 2A 2 = hng s.
2
2
2
T
* ng nng v th nng bin thin vi chu k
(tn s 2f).
2
c) Lc n hi lc hi phc (lc ko v)
- Gi tr lc n hi ca l xo: Fh = k.l ; trong gi l= l l 0 l bin dng ca l xo.
a) Chu k tn s
= 0 (khi vt v tr cn bng).
Lc ko v lun hng v v tr cn bng, t l v tri du vi li .
Lc ko v, li , vn tc v gia tc dao ng iu ha cng tn s.
* Ch : khi tnh lc, tnh nng lng cc i lng trong phi dng n v trong h SI nh:
x, l v A phi tnh bng mt; khi lng tnh bng kg ;
CON LC N
1. Phng trnh dao ng
- Phng trnh li cong:
s = s0cos( t + ) = Acos(
t + )
- Phng trnh li gc:
= 0 cos( t + ) (rad).
vi 0 l bin gc (rad).
s
s
= , 0 = 0
l
l
min
g
l
2
b)C nng
- Th nng : Wt = mgz
1
- ng nng : W = mv 2
2
- C nng : W = W + Wt =
g
.
l
1
mgl 02 = hng s.
2
32
B. ngc pha vi li .
C. sm pha
so vi li .
4
D. lch pha
so vi li .
2
1.2. Vt dao ng iu ha c vn tc bng 0 khi vt :
A.v tr c li cc i.
B.v tr cn bng.
C.v tr m lo xo khng bin dng.
D.v tr m lc tc dng vo vt
bng 0.
1.3. Vt dao ng iu ha, cu no sau y ng?
A. Khi vt qua v tr cn bng vn tc cc i, gia tc bng 0.
B. Khi vt qua v tr cn bng vn tc bng 0, gia tc bng 0.
C. Khi vt qua v tr cn bng vn tc bng 0, gia tc cc i.
D. Khi vt v tr bin vn tc bng 0, gia tc bng 0.
1.4. Gia tc ca vt dao ng iu ha bng 0 khi
Gio vin: Nguyn c Ph
33
x2 + 2v2.
1.7. Mt cht im chuyn ng trn u trn ng trn tm O, bn knh 5cm vi tc di
0,2 m/s. Hnh chiu ca cht im M ln mt ng knh ca ng trn l:
A. Dao ng iu ha A = 5 cm v = 4 rad/s.
C. Dao ng iu ha A = 20 cm
v = 4 rad/s.
B. Dao ng iu ha vi A = 10 cm v = 8 rad/s.
D. Chuyn ng nhanh dn u
c gia tc a > 0
1.8. Mt vt dao ng iu ha vi bin 4 cm, tn s 5 Hz. Chn t = 0 khi vt qua v tr cn
bng theo chiu dng. Phng trnh dao ng iu ha ca vt l:
A. x = 4cos(10 t + ) (cm).
B. x = 4cos 5t (cm).
C. x = 4cos(10 t +
) (cm).
D. x = 4cos(10 t ) (cm).
2
2
x(cm)
1.9. Con lc l xo dao ng iu ha c th ta nh
2
hnh bn.
Phng trnh dao ng l:
t(s)
0,4
0,8
0,6
0,2
0
A. x = 2cos (5t + ) cm.
B. x = 2cos (5 t - ) cm.
2
2
C. x = 2cos 5t cm.
D. x = 2cos (5 t + ) cm.
2
1.10. Mt vt dao ng iu ha vi bin A = 8 cm, chu k T = 2 s. Khi t = 0 vt qua VTCB
theo chiu dng. Phng trnh dao ng ca vt l
A. x = 8cos(t ) (cm).
B. x = 8cos(t + ) (cm).
2
2
C. x = 8cos(t + ) (cm).
D. x = 8cos(t) (cm).
34
tnh bng giy). Trong mt giy u tin t thi im ban u, cht im i qua v tr li x =
+4cm
A. 5 ln.
B. 4 ln.
C. 6 ln.
D. 7 ln.
1.18. Vt dao ng iu ha theo phng trnh: x = 4cos(20t ) cm. Qung ng vt i sau
0,025 s u tin l
A. 8 cm.
B. 16 cm.
C. 4 cm.
D. 2 cm.
) (cm).
C. x = 10cos( t D. x = 10sin(
t - ) (cm).
4
6
6
4
1.38. Khi gn mt vt c khi lng m1 = 4 kg vo mt l xo c khi lng khng ng k, n
dao ng vi chu k T1 = 1 s. Khi gn mt vt khc c khi lng m 2 vo l xo trn, n dao
ng vi chu k T2 = 0,5 s. Khi lng m2 bng bao nhiu?
A. 0,5 kg.
B.
2 kg.
C. 1 kg.
D. 3 kg.
36
A. T = 2 s.
B. T = 1 s.
C. T = s.
D. T = s.
5
2
1.40. Khi gn vt m vo l xo k1 th vt m dao ng vi chu k T1 = 0,6 s, khi gn vt m vo l
xo k2 th vt m dao ng vi chu k T2 = 0,8 s (chiu di hai l xo bng nhau). Khi gn vt m
h 2 l xo k1 song song k2 th chu k l
A. T = 0,48 s.
B. T= 0,7 s.
C. T =
1 s.
D. T = 1,4 s.
1.41. Mt con lc l xo gm l xo c cng k v vt khi lng m dao ng iu ha. Khi
khi lng ca vt m1 th chu k dao ng l T1 = 1 s, khi khi lng ca vt m2 th chu k
dao ng l T2 = 0,8 s. Khi khi lng ca vt l m = m1 - m2 th chu k dao ng l
A. T = 1 s.
B. T = 0,8 s.
C. T = 0,6 s.
D. T = 0,2 s.
1.42. Mt con lc l xo gm l xo c cng k v vt khi lng m dao ng iu ha. Khi
khi lng ca vt l m1 th chu k dao ng l T1 = 3 s, khi khi lng ca vt l m 2 th chu
k dao ng l T2 = 4 s. Khi khi lng ca vt l m = m1 + m2 th chu k dao ng l
A. T = 1 s.
B. T = 7 s.
C. T = 3,5 s.
D. T = 5 s.
1.43. Mt con lc l xo c vt nng dao ng vi bin A = 2 cm. Li ca qu nng khi
th nng bng ng nng ca n l bao nhiu?
A. 0,5 cm.
B. 1,0 cm.
C. 1,5 cm.
D. 2,0 cm.
1.44. Mt con lc l xo gm l xo c cng k = 100 N/m, vt nng dao ng iu ha vi
bin A = 5 cm. ng nng ca vt nng khi c li 3 cm bng
A. 16.10-2J.
B. 800 J.
C. 100 J.
D. 8 10-2J.
1.45. Mt con lc l xo treo thng ng c vt nng khi lng m = 200 g ang dao ng iu
hovn tc ca vt khi qua v tr cn bng l 31,4 cm/s, ly 2 = 10. Nng lng ca con lc
A. 0,01 J
B. 0,1 J
C. 0,16 J
D. 0,016 J
1.46. Mt con lc l xo treo thng ng c vt nng khi lng m = 100 g ang dao ng iu
ho, gi tr vn tc ca vt khi qua v tr cn bng l 31,4 cm/s v gia tc cc i l 4 m/s 2, ly
2 = 10. Nng lng ca con lc v bin dao ng ca vt ln lt l
A. 0,05 J ; 2,5 cm.
B. 0,005 J ; 2,5 cm. C. 0,5 J ; 2,0 cm.
D. 5 J ; 4 cm.
1.47. Phng trnh dao ng ca con lc l xo l: x = 4cos2t ( cm). Hn bi c khi lng m =
500 g. Nng lng dao ng ca hn bi l
A . 0,0016 J.
B. 0,016 J.
C. 160 J.
D. 0,16 J.
1.48. Mt l xo c cng k = 20 N/m treo thng ng, u di treo vt khi lng m = 200
g. T v tr cn bng nng vt ln 5 cm ri bung nh. Ly g = 10 m/s 2. Trong qu trnh vt dao
ng, gi tr cc tiu v cc i ca lc n hi ca l xo l
A. Fmin = 0 v Fmax = 3 N.
B. Fmin = 1 N v Fmax = 5 N.
C. Fmin = 2 N v Fmax = 5 N.
D. Fmin = 1 N v Fmax = 3 N.
1.49. Mt con lc l xo c cng l k treo thng ng, u trn c nh, u di gn vt.
Gi gin ca l xo khi vt v tr cn bng l l. Cho con lc dao ng iu ha theo
phng thng ng vi bin l A (A > l). Lc n hi ca l xo c ln nh nht trong
qu trnh dao ng l
A. F = k(A - l).
B. F = 0.
C. F = kA.
D. F = kl.
1.50. Con lc l xo treo thng ng gm l xo c cng k = 10 N/m, vt nng c m = 0,25
kg dao ng theo phng thng ng c gi tr lc n hi cc tiu l 0,5 N. Cho g = 10 m/s 2.
Bin dao ng ca vt l
A. 0,2 cm.
B. 20 cm.
C. 10 cm.
D. 2 cm.
1.51. Mt vt nh treo vo l xo, khi vt cn bng th l xo dn 5 cm, vt dao ng iu ho
vi bin A th l xo lun gin, lc n hi Fmax = 3Fmin. Bin dao ng l:
A.5 cm.
B.7,5 cm.
C.1,25 cm.
D. 2,5 cm.
37
l
g
B. T= 2
g
.
l
C. T=
l
g
D. T= 4
l
g
1.60. Mt con lc n dy treo di 80 cm. ni c gia tc trng trng g = 9,81 m/s 2. Chu k
dao ng T ca con lc l A. 1,79 s.
B. 1,63 s.
C. 1,84 s.
D. 1,58s .
1.61. Mt con lc n c chu k dao ng vi bin gc nh l 1s dao ng ti ni c g = 2
(m/s2) chiu di ca dy treo con lc l
A. 0,25 cm.
B. 2,5 m.
C. 0,25 m.
D. 2,5 cm.
1.62. Mt con lc n c chiu di 1 m, dao ng iu ha ti ni c gia tc trng trng 10
m/s2. Ly 2 = 10. Tn s dao ng ca con lc ny bng
A. 0,5 Hz.
B. 2 Hz.
C. 0,4 Hz.
D. 20 Hz.
1.63.Ti cng mt v tr a l, nu chiu di con lc n tng 4 ln th chu k dao ng iu
ho ca n.
A. tng 4 ln.
B. tng 2 ln.
C. gim 2 ln.
D.
gim 4 ln.
1.64.Ti cng mt v tr a l, hai con lc n c chu k dao ng ring ln lt l T 1 = 2,0 s
v T2 = 1,5 s, chu k dao ng ring ca con lc th ba c chiu di bng tng chiu di ca
hai con lc ni trn l
A. 2,5 s.
B. 3,5 s.
C. 4,0 s.
D. 5,0 s.
1.65. mt ni xc nh, mt con lc n c di l1 dao ng vi chu k T1 = 1 s, mt con
lc n khc c di l2 dao ng vi chu k T2 = 0,8 s. Chu k ca con lc n ni c di
l = l1 l2 l .
A. T = 0,6 s.
B. T = 1,8 s.
C. T = 1,28 s.
D. T = 0,2 s.
1.66. Trong mt khong thi gian mt con lc n c chiu di l thc hin 6 dao ng. Nu
gim bt chiu di ca n 16cm th cng thi gian nh trc n thc hin 10 dao ng. Chiu
di l ca con lc lc u l
A. 25 m.
B.12,5 m.
C. 25 cm.
D. 12,5 cm.
Gio vin: Nguyn c Ph
38
4cos(t - ) (cm). Tm: a) Bin dao ng tng hp v lch pha gia hai dao ng.
3
b) Vit ptd tng hp.
A. x = 4 cos(20t ) (cm).
B. x = 4 2 cos(20t + ) (cm) .
4
2
C. x = 4 2 cos(20t ) (cm).
D. x = 4 2 cos(20t ) (cm).
4
4
1.72. Cho hai dao ng iu ha cng phng, cng tn s, cng bin v c cc pha ban
A.
.
B. .
C. - .
D. .
2
12
6
4
1.73 Mt vt thc hin ng thi hai dao ng iu ha cng phng c cc phng trnh dao
A. x = 5sin(10t + ) (cm).
B. x = 5sin(10t + ) (cm).
2
6
C. x = 5 3 sin(10t + ) (cm).
D. x = 5 3 sin(10t + ) (cm).
4
6
1.74. Mt vt khi lng m = 100 g thc hin dao ng tng hp ca hai dao ng iu ha
40
I. MC TIU
1. Kin thc:
- Pht biu c nh ngha ca sng c.
- Pht biu c nh ngha cc khi nim lin quan vi sng: sng dc, sng ngang, tc truyn
sng, tn s, chu k, bc sng, pha.
- Vit c phng trnh sng.
- Nu c cc c trng ca sng l bin , chu k hay tn s, bc sng v nng lng sng.
- Gii c cc bi tp n gin v sng c.
- T lm c th nghim v s truyn sng trn mt si dy.
2. K nng:
3. Thi :
II. CHUN B
1. Gio vin: Cc th nghim m t v sng ngang, sng dc v s truyn ca sng.
2. Hc sinh: n li cc bi v dao ng iu ho.
III. HOT NG DY HC
1. n nh t chc:
2. Kim tra bi c:
3. Bi mi
Hot ng 1 ( pht): Tm hiu v sng c
Hot ng ca GV
Hot ng ca HS
Kin thc c bn
- M t th nghim v tin hnh
- HS quan st kt qu th
I. Sng c
th nghim.
nghim.
1. Th nghim
a. Mi S cao hn mt nc,
cho cn rung dao ng M
vn bt ng.
M
S O
b. S va chm vo mt nc
ti O, cho cn rung dao ng
M dao ng.
Vy, dao ng t O truyn
- Khi O dao ng ta trng thy g
qua nc ti M.
trn mt nc?
- Nhng gn sng trn ng
2. nh ngha
tm pht i t O.
iu chng t g?
- Sng c l s lan truyn ca
(Dao ng lan truyn qua nc gi Sng truyn theo cc
dao ng trong mt mi
l sng, nc l mi trng truyn phng khc nhau vi cng
trng.
sng).
mt tc v.
3. Sng ngang
- Khi c sng trn mt nc, O,
- L sng c trong phng
M dao ng nh th no?
- Dao ng ln xung theo
dao ng (ca cht im ta
- Sng truyn t O n M theo
phng thng ng.
ang xt) vi phng truyn
phng no?
- Theo phng nm ngang.
sng.
Sng ngang.
- Tng t nh th no l sng
4. Sng dc
- Tng t, HS suy lun tr
dc?
- L sng c trong phng
li.
(Sng truyn trong nc khng
dao ng // (hoc trng) vi
phi l sng ngang. L thuyt cho
phng truyn sng.
thy rng cc mi trng lng v
kh ch c th truyn c sng
dc, ch mi trng rn mi
truyn c c sng dc v sng
ngang. Sng nc l mt trng
hp c bit, do c sc cng mt
ngoi ln, nn mt nc tc dng
nh mt mng cao su, v do
Gio vin: Nguyn c Ph
41
tr
li.
Tc truyn bin dng
x
v
c xc nh nh th no?
t
(Bin dng ca dy, gi l mt
xung sng, truyn tng i
- L sng ngang.
chm v dy mm v lc cng
2. S truyn ca mt sng hnh
dy nh).
sin
- HS lm th nghim theo C2.
Bin dng truyn trn dy
- Sau thi gian t = T, sng
0 1 2 3 4 5 6
thuc loi sng g bit?
truyn c mt on:
I 7 8 9 10 11 12 O
- Y/c HS hon thnh C2.
= AA1 = v.t
- Trong th nghim 7.2 nu cho II
Sng
truyn
vi tc v,
T
u A dao ng iu ho
bng tc truyn ca bin
4
T
hnh dng si dy c thi
dng.
2
II
im nh hnh v 7.3 c
- Hai nh lin tip cch nhau
I
3T
nhn xt g v sng truyn trn I
mt khong khng i, gi
4
dy?
l bc sng.
V
- Sau thi gian T, im A1 bt V
- Hai im cch nhau mt
T
u dao ng ging nh A, dao
khong th dao ng cng
ng t A1 tip trc truyn xa
pha.
hn.
- HS quan st hnh v 7.3. Dy c 3. Phng trnh sng
- Xt hai im cch nhau mt
dng ng hnh sin, m cc nh - Gi s phng trnh dao ng
khong , ta c nhn xt g v khng c nh nhng dch chuyn ca u A ca dy l:
hai im ny?
theo phng truyn sng.
uA = Acost
Cng pha.
- im M cch A mt khong
- Khng i, chuyn ng cng
x. Sng t A truyn n M mt
chiu, cng v.
x
khong thi gian t .
v
- Gi M l im cch A mt
- Phng trnh dao ng ca M
khong l x, tc sng l v
l:
x
thi gian sng truyn t
t
uM = Acos(t - t)
A n M?
v
x
Phng trnh sng ti M s
Acos t
v
c dng nh th no?
uM = Acos(t - t)
(Trng thi dao ng ca M
t x
Acos2
ging nh trng thi dao ng
T
ca A trc mt thi gian
2
t)
Vi
v = vT
- Hng dn HS bin i biu
T
thc sng ti M thng qua
Phng trnh trn l phng
trnh sng ca mt sng hnh
2
v = vT.
Kin thc c bn
4. Cc c trng ca sng
- Bin A ca sng.
- Chu k T, hoc tn s f ca
42
- Bc sng , vi vT
v
f
.
- Nng lng sng: l nng
lng dao ng ca cc phn
t ca mi trng m sng
truyn qua.
+ Vn tc truyn sng: v = =
= f.
T
t
Gio vin: Nguyn c Ph
43
cng pha, cch nhau mt s nguyn l na bc sng (d = (2k + 1) ) th dao ng ngc pha.
2
+ Ti ngun pht O phng trnh sng l u O = acos(t + ) th phng trnh sng ti M trn phng
x
OM
truyn sng l: uM = acos(t + - 2
) = acos(t + - 2 ).
+ lch pha ca hai dao ng gia hai im cch nhau khong d trn phng truyn sng l: =
2d
.
v
= 0,5 m/s; T = = 0,5 s; f =
khong cch l 7 s. Xc nh
7
v
bc sng, chu k v tn s ca
= 2 Hz.
sng .
v
2. Ta c: = = 0,7 m;
f
2. Mt sng c tn s 500 Hz v Nu hng gii bi ton.
2d
tc lan truyn 350 m/s. Hi hai
=
=
im gn nht trn phng truyn Tnh v d.
4
sng cch nhau mt khong bao
2d
?
3. Ta c: =
=
4
3
2
= 0,5 s;
3. Mt ngun pht sng c dao Nu hng gii bi ton. = 6d = 3 m; T =
ng
theo
pt
1
Tnh , T, f v v.
f=
= 2 Hz; v = = 6 m/s.
v.2
4.
Ta
c:
=
vT
=
= 9 m;
dao ng ti hai im gn nhau
2 .MO
u
+
)
M = 5cos(4 t sng cch nhau 0,5 m c lch
6
Tinh .
pha l . Xc nh chu k, tn s
= 5cos(4 t +
) (cm).
3
6
Vit phng trnh sng
2 .MO
v tc truyn ca sng .
ti M.
uN = 5cos(4 t )
4. Mt sng ngang truyn t M n
6
= 5cos(4 t ) (cm).
truyn sng vi vn tc v = 18 m/s.
2
Bit MN = 3 m v MO = ON. Vit png trnh sng ti
Phng trnh sng ti O l uO = N.
trnh sng ti M v ti N.
Hot ng 3 (5 pht): Cng c, giao nhim v v nh.
Hot ng ca gio vin
Hot ng ca hc sinh
Yu cu hc sinh nu phng php gii cc bi Nu phng php gii cc bi tp va gii.
tp tm cc i lng c trng ca sng c v
vit pt sng.
Ghi cc bi tp v nh.
Ra mt s bi tp tng t cho hc sinh v nh
lm.
IV. RT KINH NGHIM TIT DY
Gio vin: Nguyn c Ph
44
Ni dung
II. Cc i v cc tiu giao thoa
1. Biu thc dao ng ti mt im M
t d1
T
u1 Acos2
t d
u2 Acos2 2
T
u1 u2 A cos t A cos
2 t
T
45
- Dao ng tng hp ti M c
biu thc?
- Hng dn HS a tng 2
cosin v tch.
cos cos 2cos
cos
2
2
- Suy ngh tr li
- Nhn xt v PT tng hp ti M
v bin tng hp AM?
u2 M A cos
d
2
t d
(t 2 ) A cos 2 ( 2 )
T
v
T
-Sng tng hp ti M :
uM 2 A cos
(d 2 d 2 )
t d1 d 2
cos 2
2
T
Vy:
- Dao ng ti M vn l mt dao ng
d 2 d1 k
- Hai dao ng ngc
pha (2k 1) =
d
d 2 d1 2k 1
2
-M dao ng vi bin cc i
khi no ?
k = 0 d1 = d2 Qu tch l
ng trung trc ca S1S2
-M dao ng vi bin cc
tiu khi no ?
iu ho vi chu k T.
- Bin ca dao ng ti M:
(d 2 d1 )
AM 2 A cos
2. V tr cc cc i v c c tiu giao
thoa
a. Nhng im dao ng vi bin cc
i (cc i giao thoa).
d2 d1 = kVi k = 0, 1, 2
b. Nhng im ng yn, hay l c dao
ng trit tiu (cc tiu giao thoa).
1
d2 d1 k Vi (k = 0, 1,2)
2
Kin thc c bn
III- K GIAO THOA SNG
KT HP
-iu kin : Hai sng ngun
kt hp
a) Dao ng cng phng , cng tn
s.
b) C hiu s pha khng i theo
thi gian.
-Hai ngun kt hp pht ra 2 sng
kt hp.
-Hin tng giao thoa l mt hin
tng c trng ca sng .Qu trnh
vt l no gy ra c hin tng
giao thoa l mt qu trnh sng .
I. Mc tiu:
- Vn dng kin thc v giao thoa sng.
- K nng: Gii c cc bi ton n gin v giao thoa sng v s truyn sng c
II. Chun b:
1. Gio vin: mt s bi tp trc nghim v t lun
2. Hc sinh: n li kin thc v dao ng iu ho
III.Tin trnh bi dy :
1. n nh lp:
2. Kim tra bi c:
- Vit phng trnh sng, ti sao ni sng va c tnh tun hon theo thi gia va c tnh tun hon
theo khng gian?
- Cu hi 1, 2, 3, 4 (45)
3. Bi mi :
Hot ng 1: Gii mt s cu hi trc nghim
Hot ng GV
Hot ng H.S
Ni dung
* Cho Hs c ln lt cc cu * HS c tng cu, Cu 6 trang 40: a
trc nghim 6,7 trang 40 sgk
cng suy ngh tho lun
a ra p n ng
* T chc hot ng nhm, tho
Cu 7 trang 40: c
lun tm ra p n
* Tho lun nhm tm ra
kt qu
*Gi HS trnh by tng cu
* Hs gii thch
Cu 5 trang 45: D
* Cho Hs c l cc cu trc
nghim 5, 6 trang 45 sgk
* c
* T chc hot ng nhm, tho * Tho lun tm ra kt Cu 6 trang 45: D
lun tm ra p n.
qu
*Cho Hs trnh by tng cu
* Hs gii thch
Hot ng 2: Gii mt s bi tp
Bi 1: Vi my d dng sng siu m, chc th pht hin c cc vt c kch thc c bc sng
siu m. Siu m trong mt my d c tn s 5MHz. Vi my d ny c th pht hin c nhng vt
c kch thc c bao nhiu mm trong 2 trng hp: vt trong khng kh v trong nc.
Cho bit tc m thanh trong khng kh v trong nc l 340m/s v 1500m/s
a. Vt trong khng kh: c v = 340m/s
v
340
=
= 6,8.10 5 m = 0,068mm
f
5.10 6
Quan st c vt c kch thc > 0.068mm
b. Vt trong nc c v= 1500m/s
v
1500
=
= 3.10 4 m = 0,3mm
f
5.10 6
Quan st c vt c kch thc > 0.3mm
Bi 2: Mt sng c c tn s 1000Hz truyn i vi tc 330 m/s th bc sng
ca n c gi tr no sau y?
A. 330 000 m.
B. 0,3 m-1.
C. 0,33 m/s.
-D.
0,33
m.
Bi 3. Sng ngang l sng:
A. lan truyn theo phng nm ngang.
B. trong cc phn t sng dao ng theo phng nm ngang.
Gio vin: Nguyn c Ph
47
t x
- );
T
B. u =A sin ( t - ) ;
D. u =A sin (
t
+) .
T
48
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
T chn tit 8 :
BI V GIAO THOA CA SNG C
I. MC TIU
Rn luyn k nng gii cc bi tp tm s cc i, cc tiu trong giao thoa ca sng c.
II. CHUN B
* Gio vin: Cc bi tp c chn lc v phng php gii.
* Hc sinh: Xem li nhng kin thc lin quan n s gio thoa ca sng c.
III. TIN TRNH DY HC
Hot ng 1 (10 pht): Kim tra bi c v tm tt kin thc.
(d 2 d1 )
+ Nu ti hai ngun S1 v S2 c: u1 = u2 = Acost th ti M c: uM = 2Acos
cos(t
(d 2 d1 )
);
1
vi S1M = d1; S2M = d2). Ti M c cc i khi d2 - d1 = k; c cc tiu khi d2 - d1 = (k + ).
2
+ S cc i v cc tiu trn on thng ni hai im M v N trong vng c giao thoa (M gn S 2 hn
S1 cn N th xa S2 hn S1) l s cc gi tr ca k (k z) tnh theo cng thc (khng tnh hai ngun):
S M S1M
S N S1 N
Cc i: 2
+
<k< 2
+
; = 2 - 1 v k Z
2
2
S M S1M 1
S N S1 N 1
Cc tiu: 2
+
<k< 2
+
.
2
2
2
2
AN
BN
=
2,5
=
(-3
+
).
nc l 20 cm/s. im N trn mt no th c cc i, khi
2
nc vi AN BN = - 10 cm nm no th c cc tiu.
Vy N nm trn ng ng yn th
trn ng dao ng cc i hay
Thc hin iu 4 k t ng trung trc ca AB v
cc tiu th my, k t ng nu v rt ra kt lun.
pha A.
trung trc ca AB?
2
3. Ta c: = vT = v
= 4 cm;
3. b mt mt cht lng c hai
1 2
<k< 1 2
2
= - 4,5 < k < 5,5; v k Z nn k
nhn 10 gi tr, do trn S1S2 c 10
cc i.
2
4. Ta c: = vT = v
= 1,5 cm;
Tnh .
Xc nh s cc i
BB AB
BM AM
+
<k<
+
gia hai ngun B v
M.
2
- 12,8 < k < 6,02; v k Z nn k
nhn 19 gi tr, do trn BM c 19
cc i.
50
Kin thc c bn
I. S phn x ca sng
1. Phn x ca sng trn vt
cn c nh
- Sng truyn trong mt mi
trng, m gp mt vt cn th
b phn x.
- Khi phn x trn vt cn c
nh, bin dng b i chiu.
- Vy, khi phn x trn vt cn
c nh, sng phn x lun lun
ngc pha vi sng ti im
phn x.
2. Phn x ca sng trn vt
cn t do
- Khi phn x trn vt cn t
do, bin dng khng b i
chiu.
- Vy, khi phn x trn vt cn
t do, sng phn x lun lun
cng pha vi sng ti im
phn x.
Kin thc c bn
51
Bng
Nt
A
N
4
P
N- HS
- u c nh s l mt nt v
u t do l mt bng sng.
da trn hnh v xc
nh
- Da trn hnh v, v tr cc nt
lin h nh th no vi ?
- Khong cch hai nt lin tip
cch nhau khong bao nhiu?
- Khong cch gia mt nt v
bng kt tip cch nhau khong
bao nhiu?
- V tr cc bng cch A v P
nhng khong bng bao nhiu?
- Hai bng lin tip cch nhau
khong bao nhiu?
- S nt v s bng lin h vi
nhau nh th no?
- V A v P l hai im c
nh l hai nt dao ng.
S nt = s bng + 1
- V hai u c nh l nt
nn chiu di dy phi bng
mt s nguyn ln na bc
sng.
- HS da vo hnh v minh
ho tr li cc cu hi ca
GV.
d k
2
- Hai nt lin tip cch nhau khong
.
2
c. V tr cc bng
- Cc bng nm cch hai u c
nh nhng khong bng mt s l
ln .
4
1
d (2k 1) (k )
4
2 2
- Hai bng lin tip cch nhau
khong .
2
d. iu kin c sng dng
lk
2
2. Sng dng trn mt si dy c
mt u c nh, mt u t do
a. u A c nh l nt, u P t do
l bng dao ng.
b. Hai nt lin tip hoc hai bng
l (2k 1)
4
P
B
52
HOT NG CA H/S
- Nhn nhim v suy ngh tm
cch gii thch.
Bi 10.5. Ta c:
I
I
100 lg 2 B 20dB .
I0
I0
Cc cu cn li th da vo khi
nim chn p n.
Bi 10.3. p n C.
Bi 10.2. p n D.
Bi 10.4. p n B.
Bi 10.5. p n B.
Bi 11.1. p n C.
Bi 11.2. p n B.
Bi 11.3. p n A.
Bi 11.4. p n C.
Bi 11.5. p n D.
Bi 11.6. p n D.
53
T^a c: 11 = 22
=2
? Thng tin: 12 ng
v=?
2
2
hypebol, khong cch gia 2
12 ng hypebol, ngha l c
= 4 cm
nh ca 2 ng hypebol
Vy
tc truyn sng l:
ngoi cng l 22 cm cho ta bit 11 khong vn: i = 2 ( hay c
v = .f = 4.20 = 80 cm/s
c g ?
11 na bc sng 11 ).
2
- Gi mt hc sinh ng ti
- Tm tt:
Bi 9.9 (15-SBT).
ch c v tm tt bi 9.9.
f = 50Hz
Gii:
l = 1,2 m
Trn l xo ch c mt bng,
? Trn l xo ch c mt nhm
vy l =
= 1,2 m = 2,4
vng dao ng vi bin cc 2 = 1,2 m
2
i, vy c my bc sng ?
v=?
m
Do : v = f. = 50.2,4 = 120
m/s.
Bi tp b xung( p dng cho
Tm tt phn tch bi ton
I
Gii : L 10 lg 40dB
11B1):
IO
Mc cng m ti mt
Tin hnh gii di lp sau
I
I
im l L= 40dB. Hy tnh
ln bng trnh by
lg 4 104
Io
Io
cng m ti im ?
Vy cng m ti im
( Io = 10-12 ( W/m2 ))
cho l : I = 104.Io=10-8 (W/m2 )
Hot ng 4 (5 pht): cng c dn d
Hot ng ca GV
Hot ng ca HS
- n li phng php gii
-n tp chun b kim tra
tan
1 tit
- lm cc bi tp trong sch
bi tp, chun b cc bi sau
Ni dung
V. RT KINH NGHIM
54
sng ti ngun.
Hai u l hai nt hoc hai bng th: l = k . Mt u l nt, mt u l bng th: l = (2k + 1) .
2
4
Hot ng 2 (30 pht): Gii cc bi tp minh ha.
Hot ng ca gio vin
Hot ng ca hc sinh
Ni dung c bn
1. Mt si dy n hi cng
Nu iu kin v chiu 1. V hai u c nh l 2 nt nn ta
ngang, hai u c nh. Trn dy di ca dy khi trn dy c:
c sng dng, tc truyn sng c sng dng vi hai u
v
v
'
l
=
k
=
k
=
k
=
k
khng i. Khi tn s sng trn l hai nt.
2f
2f '
2
2
dy l 42 Hz th trn dy c 4
p dng gii bi
k' f
f =
= 63 Hz.
im bng. Tnh tn s ca sng ton.
k
trn dy nu trn dy c 6 im
2. Khi B t do th:
bng.
2. Quan st sng dng trn si
Nu iu kin v chiu l = (2k + 1) 1 = (2k + 1) v .
4 f1
4
dy AB, u A dao ng iu ha di ca dy khi trn dy
theo phng vung gc vi si c sng dng vi mi u
v
2
dy (coi A l nt). Vi u B t do l nt cn mt u l Khi B c nh th: l = k = k 2 f
2
2
v tn s dao ng ca u A l bng v khi hai u l hai
2kf1
22 Hz th trn dy c 6 nt. Nu nt.
f2 =
. V trn dy c 6 nt
2k 1
u B c nh v coi tc truyn
p dng gii bi
2.5.22
sng ca dy nh c, vn c 6 ton.
nn k = 5. Vy: f2 =
= 20
nt th tn s dao ng ca u A
2.5 1
phi bng bao nhiu?
(Hz).
v
3. Ta c: = f = 0.5 m = 50 cm.
AB
2 AB
3. Mt si dy AB di 100 cm
Trn dy c: N = =
=4
=
= 0,02 m = 2 cm;
sng. Tc truyn sng trn dy
Xc nh s nt sng
f
l 20 m/s. Tm s nt sng v bng trn dy.
AM = 3,5 cm = 7
= (2.3 + 1)
sng trn dy, k c A v B.
4
4
4. Mt si dy AB di 50 cm. u Tnh .
Ti M l bng sng 3 k t A.Trn
55
56
57
58
to.
- to ch l mt khi nim ni
chng minh rng cm gic v
v c trng sinh l ca m gn
to ca m li khng t l vi I m
lin vi c trng vt l mc
t l vi mc cng m.
cng m.
- Lu : Ta khng th ly mc
- Lu : Ta khng th ly mc
cng m lm s o to ca
cng m lm s o to ca
m. V cc h m v siu m vn
m.
c mc cng m, nhng li
khng c to.
Hot ng 3 ( pht): Tm hiu v m sc
Hot ng ca GV
Hot ng ca HS
Kin thc c bn
- Ba ca s cng ht mt cu ht - HS nghin cu Sgk v ghi
III. m sc
cng mt cao d dng phn nhn c trng sinh l ca m l - m sc l mt c trng
m sc.
sinh l ca m, gip ta phn
bit c u l ging ca ca s
bit m do cc ngun khc
no. Tng t nh mt chic n
Gio vin: Nguyn c Ph
59
60
61
= 10L
2
Nu cch gii cu b).
4SM I 0
4SM 2 I 0
Thay s v bm my.
P = 4SM2I010L = 3,15 W.
3. Ta c: kf (k 1)f = 56 Tn
3. Hai ha m lin tip do mt
dy n pht ra c tn s hn Nhc li khi nim tn s m c bn: f = 56 Hz Tn s
km nhau 56 Hz. Tnh tn s ca s m c bn v ha m. ha m th 3 l: f3 = 3f = 168 Hz.
ha m th ba do dy n ny p dng tnh tn s 4. Ta c: = v = 3 m. u kn ca
f
pht ra.
ca ha m th 3.
ng so l nt, u h l bng ca
4. Trong ng so mt u kn mt Xc nh bc sng.
u h c sng dng vi tn s Nu iu kin c sng sng dng nn chiu di ca ng so
c bn l 110 Hz. Bit tc dng vi mt u l nt, l:
62
63
d
m f 40 1,25cm
b.Dy dao ng vI 3 bng
2
l
Bi
8
trang 45:
/
/ 2 0,4m
l 3
khong cch gia hai im ng yn
3
2
Bi 10 ( Trang 49 SGK )
cnh nhau trn S1S2 l
2
Gia 4 nt c 3 bng
Trn
S
S
c
12
im
ng
yn nn
1
2
l
/ 2
l 3
3
2
c 11 khong
;
2
vy tn s f=
v
3v
3.80
11 11cm 2cm
100 Hz
2l
2.1,2
Bi tp lm thm:
Bi 1:
Cho : dy di 1,2 m c mt h thng dng .K c
hai u dy th c tt c 4 nt .Bit tc truyn
sng trn dy l 80 m/s .
R
a) Tnh tn s dao ng ca dy ?
b) Nu tc truyn sng l 48 m/s
th trn dy c tt c bao nhiu nt ?
l
HD :a) l 3
(Hz)
2l
3v
; f
100
2
3
2l
vy : v f =2.26 =52cm/s
1
f1 1,25 Hz
2
64
2l f
5
v
Bi 2:
Mt di la c chiu di l = 1,05m mt u gn
vo mt cn rung R ,ri bung thng theo phng
thng ng .Cn rung c kch bng nam chn
in nui bng mt dng in xoay chiu c tn
s f thay i c .Khi kch thch th cn rung
dao ng vi tn s gp 2 ln tn s f ca dng
in .
u di ca di la th t do .Khi tn s dng
in
f = 0,75 Hz di la dao ng n nh vi 2 nt m
mt nt l ch gn vo cn rung R .Cho f tng
dn .Hi vi cc tn s f1 ; f2; f3 bng bao nhiu
th trn di la li xut hin thm 1 ,2 , 3 nt
na ?
HD : l (2k 1) vi k = 1 l 3
4
4
=1,4 m
v f = 1,4.2.0.75 = 2,1m/s
h
-Trn dy thm 1 nt :
T
1
1 0,84m
4
v
f1
= 2,5Hz
1
l 5
f3
v
1
/
= 4,5 Hz ; f 3 f3 = 2,25 Hz
3
2
Bi 3:
chng minh s cng hng m , ngi ta
thng lm TN nh (hnh v ) T l mt ng
nghim ,A l mt m thoa c tn s ring f .G
m thoa rung th n pht ra mt m yu .a
m thoa li gn ming ng nghim ,ri 6 dn
nc vo ng cho mc nc cao dn th c th
tm c cao h ca ct khng kh trong ng ,
ct khng kh dao ng cng hng vi n
thoa .Lc m c khuch i rt mnh .
Cho f = 850Hz , h = 50 cm .Tnh tc v ca
m ?
HD : Ming ng l bng sng , mt nc l nt
sng h
tha mn K : h (2 k 1)
(k=0,1,2.)
Thay
h (2k 1)
v
Ta c :
f
v
4f
4hf
1700
2 k 1 2k 1
65
66
T T
T 3T
T
1. k
T
, f
k
T: chu k ca i.
2
8 4
2 8
2
*
(t
+ ): pha ca i.
- Y/c HS hon thnh C3.
T
2. Khi t th i = Im
* : pha ban u
i = Imcos(t + )
8
2 T
I m I mcos(
)
Vy: i I mcos( t )
T 8
4
I
cos( ) 1 cos 0
t = 0 i I mcos m
4
4
2
rad chn
4
rad
4
Hot ng 2 ( pht): Tm hiu nguyn tc to ra dng in xoay chiu
Hot ng ca GV
Hot ng ca HS
Kin thc c bn
- Xt mt cun dy dn dt hnh
- HS theo s dn dt ca
II. Nguyn tc to ra dng in
trn, khp kn, quay quanh trc c GV tm hiu nguyn tc
xoay chiu
nh ng phng vi cun dy t to ra dng in xoay chiu. - Xt mt cun dy dn dt hnh
r
trn, khp kn, quay quanh trc c
trong t trng u B c phng
nh ng phng vi cun dy t
vi trc quay.
r
trong t trng u B c phng
vi trc quay.
- Gi s lc t = 0, = 0
- Lc t > 0 = t, t thng
qua cun dy:
= NBScos = NBScost
vi N l s vng dy, S l din
tch mi vng.
- bin thin theo thi gian t nn
67
- HS nu nh ngha.
U
E
U m, E m
2
2
Gi tr cc i
Gi tr
hiu dng =
Cc gi tr hiu dng: I =
;U=
. Chu k; tn s: T =
;f=
.
2
2
2
Trong 1 giy dng in xoay chiu c tn s f (tnh ra Hz) i chiu 2f ln.
).
2
Ni dung c bn
68
cos(100t +
) (trong u tnh
6
ln n sng.
nh hng gii bi
2. Ta c:
ton.
)
Gii phng trnh lng u1 = 220 = 220 2 cos(100t1 +
6
gic tnh t1.
2
cos(100t1 +
)=
= cos(
6
4
2
Gii thch cch ly ) .
V u ang tng nn ta nhn nghim (-)
nghim.
100t1 +
= t1 = s
Tnh t1.
6
4
240
0, 2
t2 = t1 + 0,005 =
s
Tnh t2.
240
u2 = 220 2 cos(100t2 +
)=
Tnh u2.
3. Mt khung dy dn hnh ch
nht c 1500 vng, din tch mi
vng 100 cm2, quay u quanh
trc i xng ca khung vi tc
gc 120 vng/pht trong mt Tnh 0.
t trng u c cm ng t bng
0,4 T. Trc quay vung gc vi Vit biu thc ca .
cc ng sc t. Chn gc thi
gian l lc vc t php tuyn ca
mt phng khung dy cng hng
vi vc t cm ng t. Vit biu Vit biu thc ca e.
thc sut in ng cm ng tc
thi trong khung.
4. T thng qua 1 vng dy dn l Nu cch gii bi ton.
p dng v bin i
2.10 2
=
cos(100t + ) (Wb). tm ra kt qu cui cng.
4
220 V.
3. Ta c: 0 = NBS = 6 Wb; =
2 = 4 rad/s; = 0cos( B, n )
= 0cos(t + ); khi t = 0 th ( B, n )
=0
= 0. Vy = 6cos4t (Wb);
e = -= 24sin4t = 24cos(4t- )
2
(V).
4. Ta c:
e = -N = 50.100
)
4
= 300cos(100t-
2.10 2
sin(100t+
) (V).
4
n
60
69
I. MC TIU
1. Kin thc:
- Pht biu c nh lut m i vi on mch in xoay chiu thun in tr.
- Pht biu c nh lut m i vi on mch in xoay chiu ch cha t in.
- Pht biu c tc dng ca t in trong mch in xoay chiu.
- Pht biu c nh lut m i vi on mch in xoay chiu ch cha cun cm thun.
- Pht biu c tc dng ca cun cm thun trogn mch in xoay chiu.
- Vit c cng thc tnh dung khng v cm khng.
2. K nng:
3. Thi :
II. CHUN B
1. Gio vin:
- Mt s dng c th nghim nh dao ng k in t, ampe k, vn k, mt s in tr, t in,
cun cm minh ho.
2. Hc sinh:
- n li cc kin thc v t in: q = Cu v t thng t cm = Li
III. HOT NG DY HC
1. n nh t chc:
2. Kim tra bi c:
- nh ngha dng in xoay chiu.
- Vit c biu thc tc thi ca dng in xoay chiu.
- Gii thch tm tt nguyn tc to ra dng in xoay chiu.
- Vit c biu thc ca cng sut tc thi ca dng in xoay chiu chy qua mt in tr.
3. Bi mi
Hot ng 1 ( pht): Tm hiu mi quan h gia i v u trong mch in xoay chiu
Hot ng ca GV
Hot ng ca HS
Kin thc c bn
- Biu thc ca dng in
- Nu cng dng in xoay
- C dng: i = Imcos(t + )
xoay chiu c dng?
chiu trong mch:
- Chn iu kin ban u
i = Imcost = I 2 cost
thch hp = 0 i =
in p xoay chiu hai u
Imcost = I 2 cost
mch in:
- Ta s i tm biu thc ca u
u = Umcos(t+ )
- HS ghi nhn cc kt qu
hai u on mch.
= U 2 cos(t+ )
chng minh bng thc
- Trnh by kt qu thc
Vi l lch pha gia u v i.
nghim v l thuyt a ra nghim v l thuyt.
+ Nu > 0: u sm pha so
biu thc in p hai u
vi i.
mch.
+ Nu < 0: u tr pha || so vi
- Lu : trnh nhm ln,
i.
phng trnh in p c th
+ Nu = 0: u cng pha vi i.
vit:
u = Umcos(t+ u/i)
= U 2 cos(t+ u/i)
Hot ng 2 ( pht): Tm hiu mch in xoay chiu ch c in tr
Hot ng ca GV
Hot ng ca HS
Kin thc c bn
- Xt mch in xoay chiu
- Bin thin theo thi gian t
I. Mch in xoay chiu ch c
ch c R.
(dng in xoay chiu)
in tr
~
u
- Trong mch lc ny s c i
i
- Theo nh lut Ohm
dng in ny nh th
R
no?
u
i
- Tuy l dng in xoay
R
Gio vin: Nguyn c Ph
70
- T in s c tch in.
- C hin tng xy ra cc
bn ca t in?
- Gi s trong na chu k
u, A l cc dng bn
bn tri ca t s tch in
g?
- Ta c nhn xt g v in
tch trn bn ca t in?
- Cng dng in thi
im t xc nh bng cng
thc no?
- Ta nn a v dng tng
qut i = Imcos(t + ) tin
so snh, sin cos
- Bn bn tri tch in
dng.
- Bin thin theo thi gian t.
a. - t in p u gia hai bn ca
t in:
u = Umcost = U 2 cost
- in tch bn bn tri ca t
in:
q = Cu = CU 2 cost
hay: i CU 2cos(t )
2
b. t: I = UC
th
i I 2cos(t )
sin cos( )
2
2
v
u = U 2 cost
- Nu ly pha ban u ca i bng 0
- HS vit li biu thc ca i v th
i I 2cost
u (i nhanh pha hn u gc /2
u U 2cos(t )
u chm pha hn i gc /2) v
2
- Ta c th vit:
- HS ghi nhn cch xc nh i
trong mch.
71
- ZC ng vai tr g trong
cng thc?
ZC c n v l g?
1
ZC
C
- Da vo biu thc ca u v
i, ta c nhn xt g?
- Ni cch khc: Trong mch
in xoay chiu, t in l
phn t c tc dng lm cho
cng dng in tc thi
sm pha /2 so vi in p
tc thi.
- Da vo biu thc nh lut
Ohm, ZC c vai tr l in
tr trong mch cha t in
hay ni cch khc n l
i lng biu hin iu g?
- Khi no th dng in qua
t d dng hn?
- Ti sao t in li khng
cho dng in khng i i
qua?
(F )1.s
.s
A..s
72
u LI 2cos( t )
- Trong on mch ch c mt
2
- ZL ng vai tr g trong cng cun cm thun: i tr pha /2
a. in p hiu dng hai u
thc?
so vi u, hoc u sm pha /2
cun cm: U = LI
so vi i.
U
Suy ra:
I
L
t
ZL = L
ZL c n v l g?
- Da vo phng trnh i v u
c nhn xt g v pha ca
chng?
i = I 2 cost
u U 2cos(t )
2
Hoc
u = U 2 cost
i I 2cos(t )
2
- Tng t, ZL l i lng
biu hin iu g?
- Vi L khng i, i vi
dng in xoay chiu c tn
s ln hay b s cn tr ln
i vi dng in xoay chiu.
- Lu : C ch tc dng cn
tr dng in xoay chiu ca
R v L khc hn nhau. Trong
khi R lm yu dng in do
hiu ng Jun th cun cm
lm yu dng in do nh
lut Len-x v cm ng t.
Ta c:
- Biu hin s cn tr dng
in xoay chiu.
- V ZL = L nn khi f ln
ZL s ln cn tr nhiu.
U
ZL
Trong ZL gi l cm khng
ca mch.
- nh lut Ohm: (Sgk)
b. Trong on mch ch c mt
cun cm thun: i tr pha /2 so
vi u, hoc u sm pha /2 so vi
i.
3. ngha ca cm khng
+ ZL l i lng biu hin s
cn tr dng in xoay chiu ca
cun cm.
+ Cun cm c L ln s cn tr
nhiu i vi dng in xoay
chiu, nht l dng in xoay
chiu cao tn.
+ ZL cng c tc dng lm cho i
tr pha /2 so vi u.
73
Tit 24:
BI TP
I. Mc tiu:
- Vn dng kin thc v dng in xoay chiu gii bi tp
- Vn dng nh lut m i vi on mch in xoay chiu thun in tr, nh lut m i vi
on mch in xoay chiu ch cha t in, nh lut m i vi on mch in xoay chiu ch
cha cun cm thun.
- K nng: Gii c cc bi ton n gin v
II. Chun b:
1. Gio vin: mt s bi tp trc nghim v t lun
2. Hc sinh: n li kin thc v dao ng iu ho
III.Tin trnh bi dy :
1. n nh lp:
2. Kim tra bi c:
Pht biu nh lut m i vi on mch in xoay chiu ch c thun in tr, t in
3. Bi mi :
Hat ng 1: bi tp trc nghim
Hot ng ca GV
Hot ng ca HS
Kin thc c bn
* Cho Hs c ln lt cc cu * HS c tng cu, cng suy Cu 7 trang66: C
trc nghim 7,8,9,10 trang 66 ngh tho lun a ra p n
sgk
ng
Cu 8 trang 66: A
* T chc hot ng nhm,
tho lun tm ra p n
* Tho lun nhm tm ra kt Cu 9 trang 66: D
*Gi HS trnh by tng cu
qu
Cu 10 trang 66: C
* Cho Hs c cc cu trc * Hs gii thch
Cu 7 trang 74:
nghim 7,8,9 trang 74 sgk
Cu 8 trang 74: B
* T chc hot ng nhm,
Cu 9 trang 74: A
tho lun tm ra p n.
* Tho lun nhm tm ra kt
*Cho Hs trnh by tng cu
qu
* Hs gii thch
Hat ng 2: bi tp t lun
Hot ng ca GV
Bi tp 4 trang 66
Bi Tp Thm
Bi 1: Cho mch in xoay
chiu ch c cun dy thun
cm
L = 0,636H .in p 2 u
cun dy l :
u 200cos(100 t ) (v)
3
a) Vit biu thc i ? Tnh I ?
v gin vct ?
b) Nu f tng 5 ln th I thay
i nh th no ?
Bi 2 : Cho on mch xoay
chiu ch c t in bit
Gio vin: Nguyn c Ph
Hot ng ca HS
Tm tt
U = 220V
P = 100W
a. R=?
b. I=?
c. A=?
Hc sinh tho lun a ra
cch gii
a) ZL = 200 I0 =
(A);
i 1cos(100 t
b)
U0
1
ZL
) (A)
3 2
I / L / / 1
I
L 5
Kin thc c bn
Bi tp 4 trang 66
U 2 2202
a. R =
484
P
100
U 220
0, 455 A
b. I
R 484
c. A= P.t = 100.3600 =
360000J
= 100W.h
Bi 5 ( trang 74 SGK )
CMR : Khi 2 cuc dy thun
cm L1 v L2 mc ni tip
trong mch in xoay chiu
th cun cm tng ng c
cm khng :
Z L ( L1 L2 )
HD :
U = U1 + U2 =
Vi L = L1 +L2
Suy ra : ZL = L = L1 +
L2 = Z L1 Z L 2
74
u 200 2 cos(100 t
)
6
(V)
a) Vit biu thc i ? Tnh I ? v
gin vct?
b) Nu f tng 2 ln th I thay
i nh th no ?
Bi 3: Cho mch in xoay
chiu ch c t C .in p 2
u t :
u 220 2 cos120 t
( V) .Bit I = 0,5 (A)
a) Tnh in dung C ?
b) Mun I/ = 0,8 (A) th tn s
f/?
i 2 2 cos(100 t
( A)
b)
Z L ( L1 L2 )
Bi 6 ( trang 74 SGK )
) CMR : Khi hai t in C1 v
6 2 C2 mc ni tip th in dung
tng ng c dung khng :
I / 2 f / CU f /
2
I
2 fCU
f
Hc sinh tho lun a ra
cch gii
a) ZC = 440 suy ra : C =
6,03.10-6 ( F )
1
v
C
1
1
1
C C1 C2
ZC
HD : Khi C1 v C2 mc ni
tip th :
u = u 1 + u2 =
I/
0,8
60
96 v q = q1 = q2
b) f f
I
0,5
q
u
vi
(Hz)
C
1 1
1
C C1 C2
q
q
C1 C2
Suy ra :
ZC
1
1
1
C C1 C2
Z C Z C1 Z C 2
75
2 Bi tp
Hot ng 1: Bi tp SGK trang 66
- c bi 4
- Yu cu hs c cc bi tp
4 trang 66
- p dng cng thc
2
- Yu cu hs trnh by cch
U m
R
gii
P
m
U
I
R
A P.t
- Gi hs ln bng gii.
- Ghi nhn
- Nhn xt, kt lun
* Tng t cho bi 5 v bi - Tin hnh gii bi 3, 4, 5, 6
6
Bi 4
a) in tr ca n
U2
220 2
R m
484
Pm
100
b)Cng hiu dng qua n
I
U
220
5
A
R 484 11
Bi 5
a) Cng sut tiu th
P P1 P2 247 W
115 132
1,123 A
220 220
Bi 6
Cng dng hiu dng nh mc
I
U
1A
P
Vy cn mc ni tip vo mt in tr l
10
- c v tho lun theo gi Bi 7
- Cho hs c SGK tho lun ca GV. i din nhm tr p n C
Bi 8
theo bn lm cc cu li v trnh by cch gii
p n A
7,8,9 v 10
Bi 9
p n D
Bi 10
p n C
- Ghi nhn kt lun ca GV
- Nhn xt v kt lun chung
Hot ng 2: Bi tp trang 74
- Yu cu hs c cc bi
tp 3, 4, 5 SGK tho lun
theo nhm 2 n 3 hs tr
li.
- Yu cu hs trnh by cch
gii
- c
Bi 3
Ta c
U 100
20
- Bi 3 tm ZC. Da vo cng
I
5
1
1
1
thc hc tnh C
C
F
- Tng t cho bi 4
Z C 100 .20 2000
b) i 5 2 cos(t ) (A)
2
a) Z C
Bi 4
a) Z L
L
U 100
20
I
5
ZL
20
0,2
(H )
100
76
b) i 5 2 cos(t ) (A)
77
ni tip th in p tc thi
1
2
3
- Xt on mch gm cc in tr
gia hai u ca mch bng
R1, R2, R3 mc ni tip. Cho
tng i s cc in p tc
dng in mt chiu c cng I
thi gia hai u ca tng
chy qua on mch U hai u
on mch y.
on mch lin h nh th no vi
u = u 1 + u2 + u 3 +
Ui hai u tng on mch?
u = u 1 + u2 + u 3 +
- Biu thc nh lut i vi dng
in xoay chiu?
- Chng u l nhng i lng 2. Phng php gin Fre- Khi gii cc mch in xoay
xoay chiu hnh sin cng tn s. nen
chiu, ta phi cng (i s) cc
a. Mt i lng xoay chiu
in p tc thi, cc in p tc
HS
c
Sgk
v
ghi
nhn
hnh sin c biu din bng
thi ny c c im g?
nhng ni dung ca phng
1 vect quay, c di t l
Ta s dng phng php gin
php
gin
Fre-nen.
vi gi tr hiu dng ca i
Fre-nen p dng cho phn
- HS v trong cc trng hp
lng .
dao ng biu din nhng i
on mch ch c R, ch c C,
b. Cc vect quay v trong
lng hnh sin bng nhng vect
ch c L v i chiu vi hnh
mt phng pha, trong
quay.
14.2 nm vng cch v.
chn mt hng lm gc v
- V minh ho phng php gin
mt chiu gi l chiu dng
Fre-nen:
ca pha tnh gc pha.
r
X1
x1 X1 2cost
c. Gc gia hai vect quay
r
bng lch pha gia hai i
X2
x2 X2 2cos(t )
lng xoay chiu tng ng.
r
+ Trng hp > 0
d. Php cng i s cc i
X2 +
lng xoay chiu hnh sin
(cng f) c thay th bng
r
X1
78
+ Trng hp < 0
X2
r
UL
O
r
U LC
r r
UR I
r
U
r
UC
r
UL
R2 (ZL ZC )2 ng vai tr l
in tr gi l tng tr ca
mch, k hiu l Z.
- Da vo gin lch pha
gia u v i c tnh nh th no?
r
UC
C B
- in p tc thi hai u on
mch:
u = U 2 cost
- H thc gia cc in p tc
thi trong mch:
u = uR + uL + uC
- Biu din
r rbngrcc vect
r
quay: U U R U L UC
Trong :
UR = RI, UL = ZLI, UC = ZCI
- Theo gin :
2
U 2 U R2 U LC
- Ngha l:
r
U
U
U r I R (Z Z ) Z
r I (nh lut m trong mch c R,
U R L, C mc ni tip).
2
UR
R
Gio vin: Nguyn c Ph
R2 (ZL ZC )2 I 2
r
U LC
- i chiu vi nh lut m trong
on mch ch c R
Kin thc c bn
II. Mch c R, L, C mc ni
tip
1. nh lut m cho on mch
c R, L, C mc ni tip. Tng
tr
vi Z R2 (ZL ZC )2
gi l tng tr ca mch.
2. lch pha gia in p v
dng in
U LC
tan
UR
- Nu ch n du:
U UC ZL ZC
tan L
UR
R
+ Nu ZL > ZC > 0: u sm
pha so vi i mt gc .
+ Nu ZL < ZC < 0: u tr
pha so vi i mt gc .
79
u tr pha
vi i
so
2
U sm pha
uuu
r
UC
uur
UL
so
2
r
I
r
I
UC = IZC
UL = IZL
vi i
V.DN D:
- V nh hc bi v xem trc bi mi
- V nh lm c cc bi tp trong Sgk.v sch bi tp
IV. RT KINH NGHIM
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
80
Tnh ZL.
Ta c: ZC
ZL = L = 100.
Yu cu hc sinh tnh
ZL.
0,1
Z =
R 2 (Z L Z C ) 2
40 2 (10 40) 2
370)
=> = Vit biu thc ca i.
= 10()
= 50()
37
rad
180
Vy: i = I 2 cos(t - )
= 2,4 2 cos(100t +
Yu cu hc sinh vit
1
=
4000
U 120
= 2,4(A)
Z
50
Z Z C 10 40
tan = L
=
= tan(40
R
Tnh .
Yu cu hc sinh tnh .
100 .
I=
Tnh I.
Yu cu hc sinh tnh I.
40()
Tnh Z.
Yu cu hc sinh tnh Z.
= C
37
)(A).
180
Nu iu kin c cng
ZL = ZC hay L =
C
Yu cu hc sinh tnh hng in t suy ra
1
1
in p hiu dng ca tnh .
0,2
1
=>
= LC
=
on mch AM
.
2000
100(rad/s)
Yu cu hc sinh nu
Xc nh I0 v v vit Khi c cng hng in th
iu kin c cng biu thc ca i.
U
80
I0 = 0
= 4(A) v = 0
hng in t suy ra
R
20
tnh .
Nn i = I0cos(t - ) = 4cos100 (A).
Yu cu hc sinh xc
nh I0 v v vit biu
thc ca i.
3.Cng c dn d (5pht)
-Cc dng ton thng gp v th thut gii bi tp trc nghim
-V nh lm bi tp trong sch bi tp v sch tham kho khc
V. RT KINH NGHIM:
T chon tit 15 :
BI TP V CC LOI ON MCH XOAY CHIU
I. MC TIU
Rn luyn k nng gii mt s bi tp v cc loi on mch xoay chiu.
Gio vin: Nguyn c Ph
82
83
10 3
F . in p gia hai u on
5
mch c biu thc uAB =
120cos100t (V). Vit biu thc
cng dng in trong mch.
Hot ng ca hc sinh
Ni dung c bn
Nu hng gii bi ton. 5. Ta c: ZL = L = 100 ; ZC =
Tnh cm khng, dung
1
= 40 ; Z = R 2 ( Z L Z C ) 2
khng v tng tr.
C
Tnh cng hiu
U
dng v gc lch pha = 100 ; I = = 1,2A; tan =
Z
gia u v i.
Z L ZC
37
= tan
R
180
37
Vit biu thc ca i.
Vy: i = 1,2 2 cos(100t )
180
(A);
6. Ta c: ZL = L = 100 ; ZC =
Tnh cm khng, dung
1
= 50 ; Z = R 2 ( Z L Z C ) 2 =
khng v tng tr.
C
Tnh cng cc i
U
v gc lch pha gia u v 100 ;
I0 = 0 = 1,2; tan =
Z
i.
Z L ZC
= tan . Vy: i =
R
6
Vit biu thc ca i.
1,2cos(100t - ) (A).
6
Tnh cm khng ca 7. Ta c: ZL = L = 100 ; Z =
cun dy, tng tr ca
( R R0 ) 2 Z L2 = 100 2 ; I =
mch, cng hiu
ZL
dng v gc lch pha U
1
=
A;
tan
=
= tan ;
gia u v i.
R R0
2
Z
4
7. Mt mch in AB gm in tr
thun R = 50 , mc ni tip vi
1
cun dy c t cm L =
H
v in tr R0 = 50 . t vo hai
u on mch in p xoay chiu
uAB = 100 2 cos100t (V). Vit
Zd = R02 Z L2 = 112 ; Ud = IZd =
biu thc in p tc thi hai Tnh tng tr ca cun
ZL
63
u cun dy.
dy, in p hiu dng 56 2 V; tand = R = tan 180 .
0
gia hai u cun dy v
4
=
=1
Tnh dung khng ca t I 2 U 2
2.10
I 02 I 02 Z C2
0
0
in dung
(F). thi im in.
u
in p gia hai u t in l 150 Chng minh cng thc: I0 = i 2 ( ) 2 = 5 A.
ZC
V th cng dng in trong
Gio vin: Nguyn c Ph
84
i
u
Vy:
i
=
5
cos(100t
+
) (A).
=
1.
6
I 02 U 02
Tnh cng dng 9. Ta c: ZL = L = 50 ;
9. t in p xoay chiu
i2 u2
i2
u2
in cc i.
= 2
=1
u U 0 cos 100 t (V ) vo hai Vit biu thc ca i.
I 0 I 02 Z L2
I 02 U 02
3
u 2
2
u mt cun cm thun c t
I0 = i ( ) = 2 3 A.
ZL
1
Tnh cm khng ca
cm L
H. thi im in
cun dy.
2
p gia hai u cun cm l Chng minh cng thc: Vy: i = 2 3 cos(100t - 6 ) (A).
2
2
100 2 V th cng dng in i u
= 1.
qua cun cm l 2 A. Vit biu I 02 U 02
thc cng dng in chy qua
Tnh cng dng
cun cm.
in cc i.
Vit biu thc ca i.
2
85
P = UIcos
~
- in p hai u mch:
u = U 2 cost
- Cng dng in tc thi
trong mch:
i = I 2 cos(t+ )
- Cng sut ca mch in xoay
chiu:
P =UIcos
(1)
2. in nng tiu th ca mch
in
W=P t
(2)
Kin thc c bn
II. H s cng sut
1. Biu thc ca h s cng sut
- T cng thc (1), cos c gi
l h s cng sut.
2. Tm quan trng ca h s cng
sut
- Cc ng c, my khi vn hnh
n inh, cng sut trung bnh
86
P
UI cos
P2 1
U 2 cos 2
- Nu cos nh Php s ln,
nh hng n sn xut kinh
doanh ca cng ti in lc.
Php rI 2 r
R2 ( L
tan
cos
1 2
)
C
U
Z
1
C
R
L
R
Z
P2 1
U 2 cos 2
- Nu cos nh Php s ln, nh
hng n sn xut kinh doanh
ca cng ti in lc.
3. Tnh h s cng sut ca mch
in R, L, C ni tip
R
cos
Z
R
cos
hay
1 2
R2 ( L
)
C
-Cng sut trung bnh tiu th
trong mch:
U R
P UI cos U
ZZ
2
U
R RI 2
Z
2
Php rI r
87
(V
1
=20
u 60 2 cos100 t
c
100
2000
)
-Tng tr
i =?
-Biu thc cng i c
-c dng i =
Z R2 (ZL ZC )2
dng nh th no?
I 0 cos(t i )
Z 202 202 Z = 28,3
-Tng tr c tnh theo
U
60 2
cng thc no?
Z R2 (ZL ZC )2
3A
- I0 0
Z
28,3
-Suy ra mh th no?
Z c 20
1 rad
- tan
R
20
4
M u i i u
Vy : i 3cos(100 t ) ( A)
- M u i
4
i u
BT7/80
a. Xc nh ZL
U 2 U R2 U L2
- BT7/80
-Cho hc sinh c .
U R U 2 U L2 40V
Tm Tt
-Bi tan cho nhng d
-Mch R ni tip vi L
U
40
U
kin g?
1A Z L L 40
I= R
u = 80cos100 t(V)
-Tm tt bi tan
R 40
I
R=40
b. Biu thc i
UL=40V
- an mch R, L th i tr pha so vi umt
gc
Ta c : u = 80cos100 t(V)
i I 0 cos(100 t ) ( A)
-Biu thc cng i c
dng nh th no?
c dng i =
I 0 cos(t i )
Vi I 0 I 2 2( A)
Z L 40
1 rad
R 40
4
M u i i u
tan
88
Bi Tp thm
Bi 1 ( TNPT 2008)
Cho mch in RLC ni
tip .Dng vn k nhit o
in p hiu dng 2 u
on mch , 2 u t in
v 2 u cun dy th s
ch vn k tong ng l
U ; UC
UL .Bit U = UC = 2UL
.Tnh h s cng sut ca
mch?
Bi 15-5 : (SBT )
Cho mch in xoay chiu
gm R,L,C ni tip
.Bit in p 2 u mch :
: cos
14-8 (SBT )
Cho: mch R,L,C ni
tip .ip p hai u on
mch
u 120 2 cos t (V )
a) Nu cho 100
rad/s th I = 1A v i sm
pha
so vi u . Tnh R v ZC
6
ZL ?
b) Cho 1 200 rad/s
th c hin tng cng
hng .Tnh L v C
UR
3
U
2
cos
Suy ra : U R
UR
3
U
2
3
U
2
Gii
b)
Suy ra
U 2 (U C U L ) 2
U (U C U L )2 = 40V
U
cos R = 0,8
U
b) P = UIcos I = 0,5A ; ZL = 60
ZC = 120
a) UR =
U 2 (U C U L )
UR =
Gii
U = U Ro +(UL +UC )2 ( 1)
U2 = U2R0 +U2L ( 2)
2 t suy ra :
2
u 50 2 cos100 t (V )
in p hiu dng UL =
30V ;UC = 60V
a) Tnh h s cng sut
mch ?
b) Bit cng sut tiu th
trong mch P = 20W
.Xc nh R,L,C ?
UL =
P = UIcos
14-8 (SBT )
2
U = U Ro +(UL +UC )
( 1)
Tm Tt
u 120 2 cos t (V )
100
I = 1A
=
6
1 200
a. R =?, ZC ZL
Gii
U
a) Z 120 ; R = Z.Cos 60 3
I
Z ZC
3 Z Z 60
tan( ) L
C
L
6
R
3
1
1
b) Khi 1 LC 2
1 (200 ) 2
1
C L 60
Vy C v L cho bi h :
LC 12
1
2
1 3
1
2
1
4 4
3.Cng c dn d (5pht)
-Cc dng ton thng gp v th thut gii bi tp trc nghim
-V nh lm bi tp trong sch bi tp v sch tham kho khc
4. Rt kinh nghim
Tit 29 Bi 16:
TRUYN TI IN NNG. MY BIN P
Gio vin: Nguyn c Ph
89
P
my?
pht
2
2
U
U
Mun gim Php ta phi gim
pht
pht
- Gi in tr trn dy l R
cng sut hao ph do to nhit - Gim R (khng thc t) hoc R (khng thc t) hoc tng
tng Upht (tng Upht 10 ln th Upht (hiu qu).
trn ng dy?
- Ppht hon ton xc nh Php gim 100 ln) c hiu qu
- Kt lun:
r rt.
mun gim Php ta phi lm g?
Trong qu trnh truyn ti in
l
- Ti sao mun gim R, li phi
- V R
nng, phi s dng nhng thit
tng S v tng khi lng ng?
S
b bin i in p.
- Lc a in nng ln
Mun gii quyt bi ton ng dy truyn ti tng
truyn ti in nng i xa ta cn in p. Ti ni tiu th
phi lm g?
gim in p.
Hot ng 2( pht): Tm hiu v my bin p
Mc tiu: nm c cu to v nguyn l hot ng ca my bin p
Hot ng ca GV
Hot ng ca HS
Kin thc c bn
II. My bin p
- My bin p l thit b dng - Bin i in p (xoay - L nhng thit b c kh nng
lm g?
chiu).
bin i in p (xoay chiu).
- Y/c HS c Sgk tm hiu - HS c Sgk v nu cu to 1. Cu to v nguyn tc ca
cu to ca my bin p.
ca my bin p.
my bin p
* Cu to: (Sgk)
- B phn chnh l mt khung st
Gio vin: Nguyn c Ph
90
91
BI TP V MY BIN P
92
Hot ng ca HS
Tm Tt
N1=200vng
N2=1000vng
U1=220V
a.U2=?
b.Cun no c tit din ln
U2 N2
U1 N1
- U2 c tnh nh th no?
BT5/91
-Cho hc sinh c .
-Bi tan cho nhng d kin g?
-Tm tt bi tan
- Biu thc cng sut c dng nh P = U I
th no?
P
I1 1
U1
- Cng dng in cun s
Gio vin: Nguyn c Ph
Kin thc c bn
BT4/91
a. l my tng p th s
vng cun th cp phi ln
hn cun s
Suy ra : N1=200vng,
N2=1000vng
Ta c:
U2 N2
N
U 2 2 U1
U1 N1
N1
1000
220 11000V
200
b.Cun s cp c tit din
dy ln hn v N1 < N2
BT5/91
a. B qua shao phca my
bin p(bin pl tng)
P1 = P2 =U2I2 = 220.30
= 6600W
b. Cng hiu dng
cun s cp
93
I ra
p2
U ra
A
U ra 110
11
b. st th
400
72, 73V
11
c. in p cui ng dy
ti
Utt = U2 - U = 110 72,73
= 37,27 V
d. Cng sut tn hao trn
ng dy
P =
400 2
RI ra2 2(
) 2644, 63W
11
U R.I ra 2
94
I. MC TIU
1. Kin thc:
- M t c s cu to v gii thch c nguyn tc hot ng ca my pht in xoay chiu 1
pha v my pht in 3 pha.
2. K nng: nm c cu to v v c m hnh nguyn l ca my pht in xoay chiu, cc
cng thc ca my pht in xoay chiu, cc cch mc mch 3 pha
3. Thi : nghim tc, tch cc, ch ng
II. CHUN B
1. Gio vin:
- Cc m hnh my pht in xoay chiu 1 pha, 3 pha.
2. Hc sinh: n li cc kin thc v hin tng cm ng in t v nh lut Len-x lp 11.
III. PHNG PHP: thuyt trnh pht vn, hot ng nhm
IV. HOT NG DY HC
1. n nh lp:
2. Kim tra bi c:
-Vit biu thc ca in nng hao ph trn ng dy ti in.
- Pht biu nh ngha, nu c cu to v nguyn tc lm vic ca my bin p.
- Vit c h thc gia in p ca cun th cp v ca cun s cp trong my bin p.
3. Bi mi :
Hot ng 1 ( pht): Tm hiu v my pht in xoay chiu mt pha
Mc tiu: nm c nguyn l v cu to ca my pht in xoay chiu 1 pha
Hot ng ca GV
Hot ng ca HS
Kin thc c bn
- Cho HS nghin cu m hnh
- HS nghin cu t m hnh v I. My pht in xoay chiu
my pht in xoay chiu 1 pha
Sgk v tr li.
mt pha
Cu to:
My pht in xoay chiu hot
- Phn cm (roto) to ra t
ng da vo nguyn tc no?
thng bin thin bng cc nam
N c cu to nh th no?
chm quay.
+ Cc cun nam chm in ca
- Phn ng (stato) gm cc
phn cm (ro to):
N
cun dy ging nhau, c nh
S
S
trn mt vng trn.
+ T thng qua mi cun dy
bin thin tun hon vi tn s:
+ Cc cun dy ca phn ng
f np
(stato):
B2
trong : n (vng/s)
B1
B3
p: s cp cc.
Hot ng 2 ( pht): Tm hiu v h 3 pha
Nm c cu to v nguyn l hot ng ca my pht in xoay chiu 3 pha, cch mc mch 3 pha
v u im ca dng in 3 pha
Hot ng ca GV
Hot ng ca HS
Kin thc c bn
- Gii thiu v h 3 pha.
- HS ghi nhn v h 3 pha.
II. My pht in xoay chiu
ba pha
- H ba pha gm my pht ba
pha, ng dy ti in 3 pha,
- HS nghin cu Sgk v ghi
ng c ba pha.
- Thng bo v my pht in
nhn v my pht in xoay
1. My pht in xoay chiu 3
xoay chiu 3 pha.
chiu 3 pha.
pha
- L my to ra 3 sut in ng
xoay chiu hnh sin cng tn s,
cng bin v lch pha nhau
1200 tng i mt.
Gio vin: Nguyn c Ph
95
~
0
3
2
- My pht ba pha c ni vi
ba mch tiu th in nng (ti).
Xt cc ti i xng (cng in
tr, dung khng, cm khng).
Tit 31 Bi 18:
NG C KHNG NG B BA PHA
I. MC TIU
1. Kin thc:
- Trnh by c khi nim t trng quay.
- Trnh by c cch to ra t trng quay.
- Trnh by c cu to v nguyn tc hot ng ca ng c khng ng b ba pha.
2. V k nng
- Phn tch c hot ng ca ng c khng ng b v ng c khng ng b ba pha
3. V thi
- Rn thi tch cc tm hiu, hc tp, t lc nghin cu cc vn mi trong khoa hc
II. CHUN B
1. Gio vin: Chun b mt ng c khng ng b ba pha tho ra ch cho HS nhnh thy c
cc b phn chnh ca ng c(nu c).
2. Hc sinh: n li kin thc v ng c in lp 9.
III. PHNG PHP: thuyt trnh pht vn, hot ng nhm
IV. HOT NG DY HC
1. n nh lp:
2. Kim tra bi c:
Gio vin: Nguyn c Ph
96
97
2
2
- Nhn xt v cho hc sinh
1 4 f LC
tin hnh gii
6 6
- nh gi bi gii ca hs
2fC
Do cng hng nn
4 2 f x2
6
4 2 f 2 f x f
8
Bi 5
p n A
- c bi 5
Ta c:
U 2 U R2 U L U C
2
U RL
U R2 U L2
U R 30 3
h s cng sut
cos
UR
3
U
2
- c bi 6
+ Tm tng tr ca mch
- Nhn xt v nh gi + Tm cng dng in
chung tng bi gii ca hs
-Tnh cng sut tiu th
- Tnh h s cng sut
Hot ng 2: Bi tp SGK trang 91 (20 pht)
Hot ng ca GV
Hot ng ca hs
- Yu cu hs c cac bi tp - c bi 2
SGK trang 91
N2 U2
U 2 1080V
- Ti sao la chn
N1 U 1
N 2 I1
- c bi 4 v tin hnh gii
I2 2A
N
I2
1
chn p n ng
Gio vin: Nguyn c Ph
Bi 6
Ta c
Z L Z C 10 Z 30
U 100
I
A
Z
30
P I 2 .R U .I 333W
cos 1
Ni dung
Bi 2
p n C
Bi 3
p n A
98
U 2 6V
- nh gi bi gii ca hs
N1 U 1
N 2 I1
I 2 16 A
N1 I 2
P U 2 I 2 96W
- c bi 4
Ta c:
N2
> 1: my tng p.
N1
N 2 10000 vng
N2 U2
U 2 11000V
N1 U 1
U 2 11000V
N1 U 1
b) Cng dng in ng ra
P
I 1 1 1,32 A
Cun s cp c tit din ln hn
U1
- c bi 5
Bi 6
a) Cng sut ng ra v ng vo
P2
400
P2 U 2 I 2 P1 6600W
A
a) I ra
U2
11
b) Cng dng in ng ra
b) gim th = RIra = 72,7V
P
I 1 1 1,32 A
c) in p cui dy:
U1
110 - 72,7 = 38,3V
- Bi 6
d) P RI 2 2643,6 W
- Nhn xt v nh gi Da vo cc cng thc hc tin e) I = 200/11 A
ra
hnh gi bi 6
chung tng bi gii ca hs
gim th : 36,36 V
- Ghi nhn nhn xt ca GV
- Nhn xt tit hc
in p cui dy: 183,64 V
P = 661,15 W
4. Cng c: Qua tit bi tp ny chng ta cn nm c
- nh lut m i vi on mch R, L, C.
- Vit c cng thc ca h s cng sut i vi mch RLC ni tip.
5. Dn d:
- V nh gii li bi tp va gii xong v xem trc bi mi
- V nh lm thm cc bi tp trong Sgk.v sch bi tp
V. RT KINH NGHIM:
99
100
Tit 2.
Hot ng 3 (35 pht): Hon chnh cc s liu v lm bo co th nghim.
Hot ng ca hc sinh
S tr gip ca gio vin
- c SGK theo HD
+ HD HS c phn 4.
- Lm bo co th nghim.
- Vit bo co theo mu.
- Ghi chp cc kt qu v tnh ton kt qu th
- Nu nhn xt.
nghim.
- Nhn xt.
Hot ng 4 (5 pht): Vn dng, cng c.
Hot ng ca hc sinh
S tr gip ca gio vin
- Tr li cc cu hi theo yu cu ca thy.
- Yu cu HS tr li cc cu hi sau bi.
- Np bo co th nghim.
- Thu bo co th nghim.
- Ghi nhn kin thc.
- nh gi, nhn xt kt qu gi dy.
Hot ng 5 (5 pht): Hng dn v nh.
Hot ng ca hc sinh
S tr gip ca gio vin
- Chun b cho bi sau theo HD ca thy.
- c tm tt chng V.
- V lm bi v c SGK bi sau.
- n tp chng, chun b kim tra.
IV. RT KINH NGHIM
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
101
I. MC TIU
- Tng hp kin thc 3 chng c hc chun b cho tit kim tra hc k.
- Vn dng kin thc tng hp lm bi tp.
II. CHUN B
- Gio vin chun b cng n tp cho hc sinh.
- Chn mt s cu hi, bi tp n tp.
III. NI DUNG BI DY
1. Ni dung cng:
A. L thuyt:
- Dao ng iu ha ( nh ngha, phng trnh, cc i lng T, f, , A, x,...dao ng con lc l xo,
con lc n)
- Dao ng tt dn, dao ng duy tr, dao ng cng bc.
- Cng thc tng hp dao ng
- Sng c ( /n, phng trnh, cc i lng c trng,....)
- Giao thoa ( /n, iu kin giao thoa, v tr cc i, cc tiu..)
- Sng dng ( iu kin c sng dng )
- Sng m ( Cc c trng ca sng m )
- Dng in xoay chiu ( /n, cc cng thc v tng tr, lch pha, h s cng sut,.....)
- My pht in xoay chiu, ng c khng ng b ba pha.
B. Bi tp
- Bi tp v con lc l xo, con lc n.
- Tng hp dao ng.
- Vit phng trnh sng.
- Bi tp v giao thoa ( xc nh v tr cc i, cc tiu, s im cc i, cc tiu,....)
- Bi tp v sng dng ( Xc nh s nt, s bng)
- Bi tp v cc on mch xoay chiu.
C. Mt s bi tp v d
Cu 1: Trong th nghim v giao thoa sng trn mt cht lng. Hai ngun kt hp S1S2 cch nhau 5
cm. Nu sng do 2 ngun to ra c bc sng =2cm th trn on S1S2 c th quan st c bao
nhiu cc i giao thoa ( khng k hai v tr S 1,S2 ca ngun). Nu tn s dao ng ca mi ngun
gim i hai ln th kt qu s nh th no
Cu 2: Hai dao ng iu ho cng phng , cng tn s c phng trnh ln lt l :
102
Cu 1:
Gi M l giao im ca gn li vi S1S2
S1M=d1
S2M= d2
d2 d1=k ;d2 +d1=S1S2
k 2,5
K= -2;-1;0;1;2
C 5 cc i giao thoa trn S1S2
Nu tn s gim 2 ln th bc sng tng 2 ln
-1,25
k 1,25
k= -1;0;1
Gia S1S2 ta quan st c 3 cc i giao thoa
Cu 2:
= /2 (0,5 )
A =2 3 (cm )
x= 2 3 cos (10 t + /2 ) (cm)
Cu 3: V c gin vect
U2AB=(Ur +UAM)2 + (UL-UNB)2
U2MN=U2r+ U2L
Ur =12 V
UL=5 V
Tnh ng r =12
R=13 (0,5 )
ZL=5
ZC = 65
Cos =5/13
Cu 4:
Nu iu kin
Biu thc l= k /2 + /4
Cu 5:
=10 rad/s
A =0,20 m (0,5 )
= /2
X= 0,20 cos (10 t + /2) (cm)
Cu6:
- Khi nim hin tng cng hng
-iu kin f= f o
Cu 7
Vn tc VM= 2.gl (cos cos 0 )
V= 1,56(m/s)
T = mg(3cos -2cos o )
T =0,607(N)
IV. CNG C, DN D
- V nh n tp tip theo cng chun b cho tit kim tra hc k.
103