PUSAT LATIHAN TEKNOLOGI TINGGI (ADTEC) BINTULU,

JABATAN TENAGA MANUSIA,

LOT BARU 903 (PL 957), JALAN BINTULU-SIBU,
BLOK 37 KEMENA LAND DISTRICT,
97000 BINTULU, SARAWAK

KERTAS PENERANGAN
(INFORMATION SHEET)

KOD DAN NAMA

PROGRAM/

MC-024-4:2012-C04 WELDING TECHNOLOGY

PROGRAM CODE AND

MANAGEMENT

NAME
TAHAP / LEVEL
NO DAN TAJUK UNIT

L4

KOMPETENSI /

CU 4 WELDING ACTIVITIES SUPERVISION

COMPETENCY UNIT
NUM.AND TITLE

NO DAN PERNYATAAN
AKTIVIT KERJA /
WORK ACTIVITIES NO
AND STATEMENT

NO. KOD / CODE NUM.

4.01 IDENTIFY WELDING PROJECTS SCOPE OF WORKS.

4.02 DEVELOPE SUPERVISION ACTIVITIES SCHEDULE.
4.03
CARRY OUT SUPERVISION OF WELDING
ACTIVITIES.
4.04
LIAISE WITH PROJECT AND ENGINEERING
MANAGEMENT TEAM, CUSTOMER AND OTHER
INSPECTION AUTHORITY.
4.05
COMPILE WELDING SUPERVISION ACTIVITIES
REPORT.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 1

Drp / Of : 43

TAJUK / TITLE: PENYELIAAN AKTIVITI PROSES KIMPALAN

TUJUAN /PURPOSE
Menerangkan aktiviti penyelian di dalam kimpalan.
Menerangkan cara menguruskan alatan dalam proses kimpalan arka.
Menjelaskan kos yang terlibat dalam kimpalan.

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 2

Drp / Of : 43

PENERANGAN / INFORMATION:
1. PENGENALAN PENYELIAAN KIMPALAN
Penyambungan besi dengan menggunakan teknik kimpalan ialah salah satu
operasi yang sengit dari segi penglibatan tenaga kerja. Meramal dan mengawal
kos dan kualiti kimpalan adalah amat penting jika syarikat mahu menguruskan
kerja-kerja dengan berkesan.
Justeru itu, sebagai seorang penyelia amatlah penting untuk mereka memahami
faktor faktor yang mempengaruhi kos dan kualiti hasil kerja kimpal seperti:
i.
ii.
iii.
iv.
v.
vi.
vii.

Proses kimpalan arka

Peralatan mengimpal
Rekabentuk sambungan
Standard, kod dan spesifikasi
Kualiti kimpalan
Kos kimpalan
Keselamatan mengimpal

2. PENYELIAAN PROSES KIMPALAN ARKA

2.1 Asas Proses
Pada asasnya, proses kimpalan boleh di bezakan dengan satu sama lain
mengikut jenis elektrod dan pengunaan gas pelindung. Jadual 1 dibawah
menunjukkan perbezaan itu.

PROSES
ELEKTROD
GAS PELINDUNG LUARAN
Shielded Metal Arc Welding Rod besi bersalut flaks
Tidak diperlukan
(SMAW)
Gas Tungsten Arc Welding
Rod tungsten
Diperlukan
(GTAW)
Gas Metal Arc Welding
Wayar besi
Diperlukan
(GMAW)
Flux-cored Arc Welding
Wayar besi berteraskan
Kadang kadang
(FCAW)
flaks
diperlukan
Submerged Arc Welding
Elektrod tidak terdedah
Tidak dieprlukan
(SAW)
Jadual 1 : Pembezaan proses kimpalan

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

2.2 Shielded Metal Arc Welding (SMAW)

Muka Surat / Page : 3

Drp / Of : 43

SMAW menggunakan elektrod yang diselaputi flaks sebagai agen untuk

melindungi arka. Arka yang terhasil akan mencairkan besi elekrod, bahan
kerja dan flaks akan menghasilkan lapisan sangga (slag) di atas kumai.
Kandungan kimia di dalam flaks mempunyai elemen aloi dimana ia akan
bercampur dengan besi kimpal dan meghasilkan sifat besi kimpal yang
berbeza. Antara perkara yang harus diselia dalam proses ini ialah:
i.

Jenis arus Alternating Current (AC) atau Direct Current (DC) boleh
digunakan bergantung terhadap aplikasi dan pemilihan jenis elektrod.
Jika arus DC digunakan, ianya boleh jadi sama ada Direct Current
Electrode Negative DCEN (Straight Polarity) atau Direct Current
Electrode Positive DCEP (Reverse Polarity)

ii.

Pemilihan elektrod sangat kritikal dan bergantung terhadap jenis besi

kimpal, ketebalan, posisi kimpal, kekuatan, dan jenis arus elektrik
(DCEP, DCEN, AC)

iii.

Penyimpanan khas diperlukan untuk elektrod Low Hydrogen seperti

E7018 dan E8018 dimana digunakan untuk keluli kekuatan tinggi.
Elektrod ini hendaklah disimpan di tempat yang tiada kelembapan dan
mesti dipanaskan sebelum menggunakannya.

Gambarajah 1 : Proses SMAW

Gambarajah 2 : Alatan SMAW

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 4

Drp / Of : 43

Jadual 2 : Penggunaan elektrod SMAW

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

2.3 Gas Tungsten Arc Welding (GTAW)

Muka Surat / Page : 5

Drp / Of : 43

Dalam proses ini arka terhasil diantara elektrod tungsten dan benda kerja.
Gas pelindung kebiasaanya Argon, Helium atau campuran keduanya
digunakan untuk melindung weld pool dari atmosfera. Antara perkara yang
mesti diselia ialah
i.

Pengunaan arus elektrik boleh jadi AC atau DC. Arus DCEN (straight
polarity) sering digunakan manakala arus jenis DCEP digunakan untuk
penggunaan khas dimana memerlukan penembusan yang sedikit. Ini
terjadi kerana apabila DCEN 70% tenaga arka akan tertumpu kepada
benda kerja dan menghasilkan penembusan yang dalam. Sebaliknya
terjadi jika penggunaan arus DCEP. Sebab itu DCEN lebih popular
kerana kita tidak mahu elektrod cepat haus dan cair.

ii.

Arus AC pula digunakan untuk mengimpal Aluminium, Magnesium dan

elemen aloi lain. Kesan arus AC akan memecahkan lapisan oksida
(oxide layer) di dalam Aluminium dan Magnesium. Kesan ini dinamakan
cleaning action kerana ia akan membersihkan Aluminium dari oksida.
Jadual 3 menunjukan penggunaan arus untuk GTAW.

iii.

Terdapat beberapa jenis tungsten digunakan. Rujuk Jadual 4 untuk jenis

jenis tungsten. Gambarajah 5 menunjukan cara mengisar mata
Tungsten. Jadual 5 untuk pemilihan arus mengikut jenis tungsten.

iv.

Penggunaan gas pelindung juga penting dan mesti mengikut jenis yang
betul. Rujuk Jadual 6 untuk pemilihan gas

Gambarajah 3: Proses GTAW

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 6

Drp / Of : 43

Gambarajah 4: Alatan GTAW

Jadual 3: Penggunaan arus GTAW

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 7

Drp / Of : 43

Jadual 4: Jenis tungsten GTAW

Gambarajah 5: Cara mengisar mata Tungsten

Jadual 5: Pemilihan arus mengikut jenis tungsten

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 8

Drp / Of : 43

Jadual 6: Penggunaan Gas pelindung GTAW

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 9

Drp / Of : 43

Jadual 7: Prosidur GTAW untuk Besi Carbon Steel

Jadual 8: Prosidur GTAW untuk Stainless Steel

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

2.4 Gas Metal Arc Welding (GMAW)

Muka Surat / Page : 10

Drp / Of : 43

GMAW mengunakan konsep yang lebih kurang sama dengan GTAW.

Perbezaannya ialah elektrod tungsten digantikan dengan wayar yang
bergerak pada kadar yang ditetapkan oleh motor elektrik. Gambarajah 6 dan
7 menunjukkan proses dan peralatan GMAW. Penyelian yang perlu ialah dari
segi:
i.

Arus elektrik. Arus yang biasa digunakan ialah DCEP.

ii.

Cara pemindahan besi cair atau molten metal transfer mode.

Penggunaan gas pelindung mempengaruhi jenis pemindahan.
Terdapat 2 cara biasa iaitu:
Spray Transfer
Short Circuit Transfer
Jadual 9 dan 10 menunjukan pemilihan gas pelindung dan jenis
transfer mode

iii.

Pemilihan jenis elektrod. Jadual 11 menunjukan jenis elektrod untuk

GMAW

Gambarajah 6: Proses GMAW

Gambarajah 7: Alatan GMAW

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 11

Drp / Of : 43

Jadual 9: Pemilihan gas untuk GMAW, Short circuit transfer.

Jadual10: Pemilihan gas untuk GMAW, Spray transfer.

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 12

Drp / Of : 43

Jadual 11: Jenis elektrod GMAW

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

2.5 Flux-cored Arc Welding (FCAW)

Muka Surat / Page : 13

Drp / Of : 43

FCAW adalah proses yang sepenuhnya sama dengan GMAW dan

menggunakan alatan yang sama. Bezanya hanyalah FCAW menggunakan
elektrod yang mempunyai kandungan flaks di terasnya sebagai agen
pelindung seperti SMAW (Rujuk jadual12 untuk jenis elektrod FCAW).
Gambarajah 8 dan 9 menunjukan proses dan alatan FCAW. Beberapa
perkara yang mesti diselia ialah
i.

Penggunaan gas pelindung tambahan. FCAW juga boleh menggunakan

gas pelindung tambahan seperi CO2 dan Argon mengikut kesesuaian
benda kerja.

ii.

Arus dan voltan elektrik. Voltan selalunya dalam julat 22 hingga 34 V

manakala arus pula 150 hingga 650 Amp

iii.

Asap kimpalan. FCAW menghasilkan asap yang banyak. Pengawalan

keselamatan terhadap gas ini mesti dititik beratkan.

Gambarajah 8: Proses FCAW

Gambarajah 9: Alatan FCAW

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 14

Drp / Of : 43

Jadual 12: Elektrod FCAW untuk keluli carbon

Jadual 13: Persamaan elektrod FCAW dan SMAW

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

2.6 Submerged Arc Welding (SAW)

Muka Surat / Page : 15

Drp / Of : 43

SAW (rujuk gambarajah 10) ialah proses yang sangat berlainan diantara
semua proses kimpalan arka. Ianya hanya boleh mengimpal pada
kedudukan rata sahaja dan menggunakan mesin automatic.di dalam proses
ini, arka mencairkan elektrod dan benda kerja di dalam timbunan kepingan
flaks yang memberi perlindungan terhadap kolam cairan. Sama dengan
SMAW, kumai menghasilkan sangga (slag) dan perlu dibersihkan. Lebihan
flaks akan diguna semula. Antara perkara yang perlu diselia ialah
i.

Jenis wayar elektrod

ii.

Jenis kepingan flaks

Gambarajah 10: Proses SAW

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

3. PENYELIAN PERALATAN KIMPALAN

3.1 Kitaran Kerja Mesin (Duty Cycle)

Muka Surat / Page : 16

Drp / Of : 43

Setiap mesin kimpalan arka mempunyai Duty Cycle. Duty Cycle bermaksud
bilangan minit yang dibenarkan mengimpal daripada 10 minit mengikut
sesuatu tetapan arus yang diberi oleh pengeluar mesin. Gambarajah 11
menunjukan bacaan Duty Cycle di belakang mesin kimpalan arka.

Gambarajah 11: Spesifikasi Duty Cycle

Rumus di bawah digunakan untuk mengira Duty Cycle sebenar mengikut
Arus yang digunakan

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 17

Drp / Of : 43

3.2 Kabel Mesin Kimpalan

i.

Kabel kimpalan seharusnya mengikut saiz yang betul (rujuk jadual 14)

ii.

Kabel yang bercantum haruslah menggunakan penyambung yang

diluluskan

iii.

Jangan biarkan kabel menjadi terlalu panas

Jadual 14: Rujukan saiz kabel

Jadual 15: Persamaan saiz kabel

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 18

Drp / Of : 43

3.3 Oven Elektrod

i.

Oven elektrod terdapat dalam pelbagai saiz. Ada sesetengah oven

boleh membakar elektrod sehingga kering dan ada yang hanya
bertujuan sementara.

ii.

Setiap elektrod mempunyai cadangan dari pengeluar tentang

bagaimana sesuatu elektrod perlu di panaskan.

iii.

Semua elektrod Low Hydrogen, Stainless Steel, Aluminium, Inconel dan

Aloi wajib disimpan di dalam oven.

Gambarajah 12: Oven Elektrod dan Quiver

4. REKABENTUK SAMBUNGAN
4.1 Rekabentuk Asas
Didalam pemilihan rekabentuk sambungan kimpalan semua faktor seperti di
bawah wajib di ambil kira:
i.

Saiz dan jenis sambungan

ii.

Ketebalan bahan asas

iii.

Perledingan (Distortion)

iv.

Proses Kimpalan

v.

Posisi mengimpal

vi.

Persedian sudut sambungan

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 19

Drp / Of : 43

4.2 Simbol dan Jenis Kimpalan

Sebagai seorang penyelia, wajib untuk memamahai simbol kimpalan yang
ada pada lukisan fabrikasi. Kedudukan simbol lukisan memberikan elemen
yang berbeza pada tiap sambungan. Lokasi dan maksud simbol kimpalan di
jelaskan pada gambarajah 13.

Gambarajah 13: Lokasi Standard simbol kimpalan

Simbol kimpalan asas diletakan disepanjang garisan rujukan. Hanya ada 8
jenis sambungan kimpal seperti yang di tunjukan dalam Gambarajah 14

Gambarajah 15: Jenis Sambungan

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 20

Drp / Of : 43

Untuk melengkapkan, 5 variasi sambung alur (groove weld) ditunjukan

pada Gambarajah 16.

Gambarajah 16: Sambungan Alur (Groove weld)

Penggunaan simbol kimpalan lain ditunjukkan pada gambarajah 17 hingga
21.

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 21

Drp / Of : 43

Gambarajah 17: Simbol Sambungan Tanggam Tee (Fillet)

Gambarajah 18: Simbol Sambungan Fillet berselang

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 22

Drp / Of : 43

Gambarajah 19: Simbol untuk Plug Weld

Gambarajah 20: Simbol Sambung Edge-Flange

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 23

Drp / Of : 43

Gambarajah 21: Simbol Corner-FlangeWeld

4.3 Posisi Mengimpal
Seperti yang dinyatakan sebelum ini, posisi mengimpal adalah faktor
penting dalam rebentuk sambungan kimpalan. Ianya akan memberi kesan
terhadap proses kimpalan dan kemahiran seorang jurukimpal. Setiap
prosidur kimpalan juga mesti menyatakan posisi mengimpal. AWS
menyatakan ada 4 jenis posisi asas iaitu FLAT, HORIZONTAL, VERTICAL,
dan OVERHEAD seperti yang ditunjukan dalam gambarajah 21

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 24

Drp / Of : 43

Gambarajah 21: Posisi mengimpal

4.4 Jenis Penyambungan Dan Penyediaan Sudut
Terdapat 5 jenis penyambungan asas seperti yang ditunjukan dalam
gambarajah 22.

Gambarajah 22: Penyambungan asas

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 25

Drp / Of : 43

5. STANDARD, KOD DAN SPESIFIKASI

5.1 Kod Dan Standard Kimpalan
Terdapat banyak kod kimpalan yang dijadikan rujukan sebagai panduan
untuk mengimpal di industri seperti:
i.

American Society of Mechanical Engineer (ASME) Codes

ii.

American Welding Society (AWS) Standards

iii.

American Petroleum Institute (API) Standards

iv.

Australian / New Zealand (AS/NZS) Standards

v.

Canadian Standards Association (CSA) Standards

vi.

British Standard (BS)

vii.

International Organization for Standardization (ISO) Standard

viii.

European Union (CEN) Standard

ix.

German Standards (DIN)

Manakala standard khusus untuk proses mengimpal pula ialah

i.

AWS D1.1/D1.1M: Structural Welding Code-Steel

ii.

ASME Boiler And Pressure Vessel Code Section IX: Qualification

Standard For Welding And Brazing Procedures, Welders, Brazers
and Welding and Brazing Operators

iii.

EN ISO 15607: Specification and qualification of welding procedure

for metallic materials- General rules (ISO 15607:2003)

iv.

CSA Standards W186: Certification of companies for the fusion

welding of steel (2009)

v.

API 1104: Welding of pipelines and related facilities, parts 3

(Definition of terms

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 26

Drp / Of : 43

5.2 Welding Procedure Specification (WPS)

WPS ialah dokumen bertulis rasmi yang menerangkan prosidur untuk
mengimpal, dimana ia memberi penerangan untuk menghasilkan kimpalan
yang bagus dan berkualiti mengikut kemahuan sesuatu spesifikasi. Ianya
umpama resipi untuk mengimpal.
Antara informasi asas yang ada pada WPS ialah
i.

Proses mengimpal

ii.

Kedudukan mengimpal

iii.

Jenis sambungan

iv.

Jenis elektrod

v.

Jenis bahan sambungan (Base Metal)

vi.

Julat arus elektrik dan voltan

vii.

Kelajuan mengimpal (Welding Speed)

viii.

Jenis gas pelindung

Rujuk gambarajah 23 untuk contoh WPS

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 27

Drp / Of : 43

CONTO
H

Bersambung

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 28

Drp / Of : 43

CONTO
H

Gambarajah 23: Contoh WPS

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 29

Drp / Of : 43

5.3 Welding Procedure Qualification Record (WPQR)

WPQR ialah dokumen sokongan WPS. Ianya ialah rekod sebenar aktiviti
mengimpal dan ujian yang dilakukan ke atas spesimen sebenar untuk
memastikan WPS akan menghasilkan kualiti yang bagus.
Di dalam WPQR semua pembolehubah atau bacaan parameter semasa
mengimpal adalah bacaan sebenar dan ujian hendaklah merangkumi ujian
musnah (destructive test) dan ujian tanpa musnah (non-destructive test)
mengikut kod atau standard yang ditetapkan. Contoh WPQR boleh dilihat di
gambarajah 24 dibawah.

CONTOH

Bersambung

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 30

Drp / Of : 43

CONTO
H

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 31

Drp / Of : 43

CONTO
H

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 32

Drp / Of : 43

CONTO
H

Gambarajah 24: Contoh WPQR

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 33

Drp / Of : 43

5.4 Welder Qualification Test Record (WQTR)

WQTR ialah rekod bukti yang menunjukan kemampuan seorang jurukimpal
membuat satu sambungan mengikut prosidur atau kod yang ditetapkan.
WQTR umpama lessen memandu untuk jurukimpal. Sampel ujian WQTR
juga diuji dengan menggunakan teknik NDT atau DT.
Antara perkara penting didalam WQTR ialah proses kimpalan, ketebalan
bahan asas dan posisi mengimpal. Contoh WQTR ditunjukan dalam
gambarajah 25.

CONTOH

Gambarajah 25: Contoh WQTR

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 34

Drp / Of : 43

6. KUALITI KIMPALAN
Sebagai seorang penyelia kimpalan, hendaklah mengetahui tahap kualiti dan
penerimaan setiap hasil sambungan kimpalan yang dilakukan juru kimpal. Perkara
ini penting untuk mengelakkan kecacatan kimpalan berterusan dan merugikan
syarikat. Gambarajah 26 menunjukan contoh ilustrasi kumai yang bagus dan tidak
bagus beserta puncanya.
Penyelia juga harus tahu punca masalah kecacatan sambungan kimpalan. Jadual
16 hingga 18 menunjukkan troubleshooting untuk SMAW, GMAW dan GTAW.

Gambarajah 26: Contoh kualiti kumai

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 35

Drp / Of : 43

Gmabarajah 16: Troubleshooting untuk SMAW

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 36

Drp / Of : 43

Gambarajah 17: Troubleshooting GMAW

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 37

Drp / Of : 43

Gambarajah 18: Troubleshooting untuk GTAW

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 38

Drp / Of : 43

7. KOS KIMPALAN
Untuk menganggarkan kos yang terlibat di dalam operasi mengimpal, ianya amat
penting untuk kita mengambil kira semua faktor yang terlibat. Individu yang
membuat analisa kos hendaklah memastikan segala data disahkan betul
sebelum memulakan pengiraan menggunakan formula kos. Faktor faktor kos
ialah
i. Kos pekerja (Labour cost)
ii.
Kos Overhead (Overhead cost)
iii.
Kos bahan mentah (Consumables/ Filler metal cost)

7.1 Definisi
i.

Labor Rate (Kadar Pekerja)

Bayaran gaji atau upah Juru Kimpal termasuk KWSP, PERKESO,
Cukai.

ii.

Overhead Rate (Kadar Overhead)

Kos yang tidak dikira terus kepada pekerja. Ia mengandungi
pembayaran kepada Pengarah, penyelia, Qualiti kontrol, pekerja
penyelenggaran dan sebagainya.

iii.

Consumables (Bahan Mentah)

Kos elektrod, fluks dan gas dalam RM/KG

iv.

Deposition Rate (Kadar Pemendapan)

Nisbah berat besi kimpal dibahagikan dengan berat elektrod yang
digunakan. Nilai berubah mengikut proses seperti :
SMAW 65%
GMAW 90 to 85 %
FCAW 80 to 85 %
GTAW 90%
Sila rujuk Jadual 19 untuk bacaan Deposition Rate yang lebih
terperinci.

v.

Machine efficiency (Kecekapan Mesin)

Nisbah kuasa elektrik yang ada untuk mengimpal kepada kuasa yang
diberi oleh mesin kimpal.

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 39

Drp / Of : 43
vi.

Operator Factor (Faktor Operator)

Peratus yang menunjukan waktu mengarka sebenar jika dibanding
dengan waktu bekerja. Faktor ini disebabkan oleh masa yang diambil
untuk kedudukan sambungan, keadaan kerja, masa menukar elektrod,
membuang slag, pembersihan. Nilai di bawah adalah berdasarkan kajian
yang dilakukan di pelbagai fasiliti.
SMAW/GTAW 15% TO 30% - Semakin besar jika ada
penggunaan Jig / Fixtures. Semakin kecil jika hanya membuat
Kimpal Paku (Tack Weld)
GMAW/FCAW 30% to 60%

vii.

Weld Travel Speed (Kelajuan Mengimpal)

Panjang kumai yang terhasil dalam satu unit masa (mm/sec)

Jadual 19: Parameter kimpalan

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 40

Drp / Of : 43

7.2 Persamaan Asas Kos Kimpalan

7.3 Pengiraan Kos

Contoh Pengiraan
Proses : SMAW
Objektif : Tentukan kos mengimpal jika panjang kumai 60.96 meter mengikut data
yang diberikan di bawah
Welder Labor Rate
Overhead Rate
Power Cost
Operator Factor (SMAW)
Electrode Cost
Deposition Efficiency
Weld Travel Speed
Electrode Diameter
Amperes
Volts
Deposition Rate

NO. KOD / CODE NUM.

RM20/hr
56.75 %
0.16RM/kwhr
0.25
RM 1.21/kg
65%
7.61 mm/sec
3.2mm
120 A
26 V
1.27 kg/hr

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 41

Drp / Of : 43

20 RM /hr
=2.92 RM /m
7.61 mm/ sec X 0.25 X 3.6

(1)

Labour Cost =

(2)

Overhead Cost =

(3)

Filler Metal Cost =

56.75 X 20 RM /hr
=1.657 RM /m
7.61 mm/ sec X 0.25 X 3.6

1.21 RM /kg X 0.0464 kg /m

=0.086 RM /m
0.65

Weld Metal Deposited =

(6)

Power Cost =

Total Cost =

1.27 kg /hr
=0.0464 kg /m
7.61 mm/ sec X 3.6

120 A X 26 V X 0.04 RM /kwhr

=0.0005 RM /m
7.61 mm/ sec X 0.95 X 3.6 X 1000

[ ( 1 )+ ( 2 )+ ( 3 ) +(6)] X 60.96 m=RM 284.38

NO. KOD / CODE NUM.

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 42

Drp / Of : 43

SOALAN;

1.

Apakah faktor yang terlibat di dalam penyeliaan aktiviti kimpalan

2. Di dalam proses GMAW berapakah komposisi peratus gas Helium, Argon, dan
CO2 untuk mencapai Short Circuit Transfer Mode jika mengimpal Stainless Steel

3. Berikan definisi Duty Cycle mesin kimpalan

4. Apa yang dimaksudkan dengan WPQR.Jelaskan fungsinya.

5. Buat analisa pengiraan kos berdasarkan maklumat di bawah

Proses : SMAW
Objektif : Tentukan kos mengimpal jika panjang kumai 164 meter mengikut data
yang diberikan di bawah
Welder Labor Rate
Overhead Rate
Power Cost
Operator Factor (SMAW)
Electrode Cost
Deposition Efficiency
Weld Travel Speed
Electrode Diameter
Amperes
Volts
Deposition Rate

NO. KOD / CODE NUM.

RM25/hr
56.75 %
0.16RM/kwhr
0.25
RM 5.80
65%
7.61 mm/sec
3.2mm
150 A
26 V
1.27 kg/hr

MC-024-4:2012-C04/P (3/6)

Muka Surat / Page : 43

Drp / Of : 43

RUJUKAN / REFERENCE:
1. The managers guide for welding. Second Edition1993