Banghay-Aralin sa Filipino III

Ang Kasaysayan ng Noli Me Tangere

A. Mga Kasanayan
1. Pagsusuring Pampanitikan
Napalalawak ang kahulugan ng mga di-familyar na salitang
nakapaloob sa paksa.
2. Pagsusuring Pangnilalaman
Nabibigyang-tibay ang Mensaheng nais ipabatid ng paksa sa
pamamagitan ng pagbabahagi ng opinyon.
3. Pagsusuring Pampanitikan
Napahahalagahan ang kabuuan ng paksa.

B. Mga Layunin
Pagkatapos ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahan na;
1. Nabibigyang-kahulugan ang mga di-familyar na salitang nakapaloob sa
paksa
2. Naiisa-isa ang mga mahahalagang tauhan sa paksa gayundin ang mga
katangian nito
3. Nakalalahok sa talakayan nang may kawilihan at may kaakibat na malawak
na pag-unawa
4. Natutukoy ang bisang pangkaisipan gayundin ang talinghagang nakapaloob
sa pamagat ng paksa
5. Napahahalagahan ang kabuuan ng paksa.
C. Mga Nilalaman
Ang seleksyong ito ay tumatalakay sa kaligirang kasaysayan ng Noli Me
Tangere. Pinahahalagahan nito ang pagkakalikha ng nobelang ito at ang
mahalagang papel nito sa ating lipunan. Ito ay isang nobelang panlipunan na
tumutukoy sa mga kabuktutan ng rehimeng Kastila na maituturing na kanser ng
lipunan.
Sa seleksyon ding ito ay matatalakay ang ilan sa mga mahahalagang
tauhan sa nobela.
D. Esensyal na Pag-unawa
Ang Noli Me Tangere ay isang nobelang panlipunan na tumatalakay sa
mga depekto at kabuktutan ng mga Kastila.
E. Dating Kaalaman
Ito ay hango sa ebanghelyo ni Juan na nangangahulugang Huwag mo
Akong Salingin.
F. Bagong Kaalaman
Ang nobelang ito ang susi sa kalayaan ng ating bansa at susi para
magising ang diwang nasyonalismo nating mga Pilipino. Dahil dito, nagkaroon ng
pambansang pagkakakilanlan ang ating bansa.
G. Mga Kagamitan
Teksto: Kasaysayan ng Noli Me Tangere
Pah. 9 at 19
Kagamitan: larawan, biswal eyds, chalk, laptop, projector
 Sanggunian: Obra Maestra (Noli Me Tangere)
H. Proseso

1. Pagtalakay sa Aralin
a. Pagganyak
Ngayon klas, bago tayo tumungo sa ating aralin, may nais muna akong
ibahaging Trivia para sa inyo. Kung sino man ang makakuha o makapagbigay
ng tamang sagot ay makatatanggap ng gantimpala.
Handa na ba kayo?
Sino sa inyo ang nakaaalam ng kumpletong pangalan ni Rizal?
Jos Protacio Rizal Mercado y Alonso Realonda
Okay maraming salamat!
Alam ko namang iyan ang nalalaman ninyong kumpletong pangalan ni
Rizal pero ayon sa tour guide namin, mayroon pang kadugsong ang kaniyang
apelyido. Mayroon bang nakaaalam dito?
Kung gayon ay bibigyan ko kayo clue. Ito ay nagsisimula sa Q at
nagtatapos sa S.
Okay klas, ito ay Quintos na nagmula sa bahagi ng kaniyang Ina.
Ang kaniyang ama ay may pangalang Francisco Engracio Rizal Mercado y
Alejandro at ang kaniyang ina naman ay Teodora Morales Alonso Realonda y
Quintos. Sa madaling salita, siya ay may pangalang?
Jos Protacio Rizal Mercado y Alonso Realonda Quintos po.
Magaling!
A. Interaksyon
A. Paghahawan ng Sagabal
Bago tayo tuluyang dumako sa ating aralin ay atin munang bigyan ng
kahulugan ang mga di-familyar na salitang nakapaloob sa paksa. Gagawin natin
ito sa pamamagitan ng laro. Pamilyar ba kayo sa larong Bring Me?
Para mas maging malinaw, narito ang
Mekaniks.
*Ang mga mag-aaral ay mahahati sa apat na pangkat. Paunahan ang bawat
pangkat na maibigay sa guro ang anumang bagay na sasabihin nito at ang
unang pangkat na makapagdadala ang siyang may pagkakataong sumagot.
Kapag hindi naibigay ng naunang pangkat ang sagot, magkakaroon lamang
sila ng 1 puntos at may pagkakataon ang ibang pangkat na sagutin ito at sila
rin ay mabibigyan ng 1 puntos.
Maliwanag ba?
Panuto: ibigay ang kahulugan ng mga salita sa ibaba.
1. Napabantog Napatanyag/nakilala
2. Ibinuhos ang kaluluwa at diwa Ibinigay ang lahat ng makakaya
3. Magugugol Magagamit
4. Nababalam Maaantala
5. Noli Me Tangere Huwag mo akong Salingin
B. Talakayan
 Ngayon naman ay dumako na tayo sa pagtalakay sa ating paksa.
Ngayon ay babalik tayo sa nakaraan at tutuklasin natin ang katangi-tanging
kasaysayan ng Noli Me Tangere.
Sino sa inyo ang may librong ito sa kanilang tahanan?
Okay, Ginoo, nabasa mo na ba ang librong ito?
Ano ang mga nalalaman mo tungkol sa nobelang ito?
Ito po ay isang nobelang panlipunan na isinulat ng ating Pambansang
Bayani na si Dr. Jose Rizal.
Maraming Salamat! Sino pa ang may nalalaman tungkol dito?
Ang pamagat po nito ay nangangahulungang Huwag mo akong
Salingin na hango sa Bibliya.
Okay. Maraming Salamat! Iyan nga ang naging kasaysayan kung saan at
kailan nalikha ang Noli Me Tangere. Ngayon naman ay tuklasin natin kung paano
ito nalikha. Siyempre, bago tayo makasulat ay kailangan na mayroon tayong
inspirasyon o pinaghuhugutan. Ano ang nagtulak sa kanya para sulatin ito?
Si Rizal po ay 24 na taong gulang nang sulatin ito. Siya noon ay nasa
Madrid. Ang unang kalahati ay isinulat niya dito, ang ikaapat na bahagi
ay sa Paris at ang natitirang ikaapat na bahagi ay sa Germany . Natapos
ang nobelang ito noong ika-21 ng Pebrero, 1887.
Magaling! Ayon sa aking napanuod, mas gusto ng mga kababayang iyon ni Rizal
na sumulat tungkol sa babae, sugal, bisyo at kung anuman ang kanilang
kinahihiligan dahil ayon sa kanila, mas gusto nila ang mga ganoong uri ng paksa.
At nang dahil nga sa hindi niya matiis na Makita ang kaniyang mga kababayan sa
sarili nitong bayan, naisipan niyang isulat ito nang mag-isa. Sa pagkakasulat nito,
ano ang naging epekto nito sa mg Pilipino maging sa mga Kastila?
Hindi po orihinal na ideya ni Rizal ang pagsulat nito kundi pumasok
lamang ito sa kaniyang isip matapos niyang basahin ang The
Wandering Jew o Ang Hudyong Lagalag ni Eugenio Sue. Siya ay
nakipagtulungan kay Lopez Jaena at ilang kababayan sa Madrid subalit
hindi nila binigyang halaga ang hangarin niyang iyon.
Nagising po ang diwang Nasyonalismo ng mga Pilipino, silay namulat
sa katotohanang sila ay alipin sa sarili nilang bayan. Sa kanilang banda
po ay naging maisinit naman ang tainga at mata ng mga Kastila kay
Rizal.
Tama! Naging madali ba ang pagkakalathala nito?
Hindi po dahil sobrang pagtitipid po at hirap ang naranasan ni Rizal
para lang dito. Naranasan po niyang 2 beses lang kumain sa buong
maghapon sa isang maliit na restawran sa kagustuhan niyang makaipon
ng perang magagamit sa pagpapalimbag nito. Dito pa lang po ay
matatatanto na natin kung gaano ang paghahangad niya na ito ay
malathala dahil alam po niyang ito ang susi para sa isang mapayapang
paraan ng pagkakamit ng nakaraan.
Magaling! At mayroong sinasabi na naging tagapagligtas ng nobleng ito. Sino
siya at ano ang kaniyang nagawa?
Siya po si Dr. Maximo Viola na nagpahiram ng 300 piso kay Rizal na
ginamit niya sa pagpapalimbag nito. Ngunit hindi naman po nagtagal at
nabayaran din niya ito nang magpadala ang kaniyang kapatid na si
Paciano ng 1,000 piso.
Mabuti na lang talaga at may mga mabubuting tao na nagmimistulang anghel at
sobrang laki ng pasasalamat natin sa kanila dahil kung wala siya, marahil ay
alipin pa rin tayo sa ating sariling bayan at walang naglalakas-loob na isigaw ang
kanilang mga naghihimagsik na damdamin para sa kalayaan.
Naging matagumpay ba ang pagkakalimbag nito?
Opo. Ito po ay natapos ilimbag sa Imprenta Lette sa Berlin ng mga
2,000 sipi at natapos noong Marso, 1887.
Okay. Maraming salamat! Ano naman ang naging bunga ng pagkakalikha nito?
Sa isang di-tuwirang paraan, ito po ay nakaimpluwensiya sa rebolusyon
at napukaw ang damdamin ng mga Pilipino na lumaban bagamat
nananalig pa rin siya na sanay sa isang mapayapang pagkilos makamit
ang kalayaan.
Tama! Ngayon klas, paano nailigtas ang manuskritong ito sa panahon ng
paglalaban ng mga Amerikano at Hapones sa Maynila noong 1945?
Itinago po ito sa isang pader na tinapakan ng semento. Nabili po ito ng
pamahalaan ng Pilipinas sa halagang 25,000 piso ayon na rin sa
kapasyahan ng Batasan ng Pilipinas at sa pagmamalasakit nina
Speaker Osmena at Vice Gov. Gilbert at sa ngayon, ito po ay nasa pag-
iingat ng The National Library.
Maraming salamat! Talaga naming napakamakasaysayan ng pagkakalimbag ng
nobelang ito. Ngayon klas, bakit mahalaga na pag-aralan ang kasaysayan ng Noli
Me Tangere?
Dahil mahalaga po na lumingon tayo sa nakaraan at malaman kung
gaano kaigting ang pagnanais ni Rizal na mailathala ito. Dahil po dito,
namulat po tayo sa katotohanang dapat po tayong magsilbi at tumulong
sa ating bayan sa simpleng bagay at paraan na alam natin.
Tumpak! Magaling! Ngayon naman klas, ngayong nabigyang linaw na ang ating
isip tungkol sa nobelang ito, maaari na nating tanggalin ang mga tanong sa
ibabaw at tunghayan natin kung sino ang natatakpan nito.
*(tatanggalin ng guro ang mga tanong at malalantad ang larawan ni Rizal.)
Ngayon klas ay makikita ninyo ang larawan ni Rizal. Buung-buo at tila walang
pagsisisi. Kanina klas, kung hindi nasagot ang tanong na ano, marahil ay walang
ulo si Rizal.
Kung gayon, mawawalan siya ng utak at hindi rin niya maisusulat ang Noli.
Kung hindi naman nasagot ang gitnang bahagi, marahil ay walang bituka si Rizal
at tiyak na mamamatay siya. At kung hindi naman nasagot ang tanong na Bakit,
marahil ay wala siyang paa. Ibig sabihin lang nito ay hindi niya malalakbay ang
daigidig at hindi siya makakukuha ng mga kaalaman buhat dito.
Ngayon klas, ano ang nais niyong sabihin sa kanya ngayong kaharap na
ninyo siya.
Nais ko pong sabihin sa kanya na Maraming salamat dahil kung hindi
dahil sa kanya, hindi tayo Malaya ngayon. Sino pa?
Ako po, nais kong sabihin sa kanya na ako man po ay tutulong sa bansa
sa simpleng paraan na kapaki-pakinabang na alam ko.
Maraming salamat! Ngayong natuklasan na natin ang kasaysayan ng Noli Me
Tangere, sana ay maisabuhay natin ang mensaheng nais ipaabot ni Rizal sa atin
na dapat ay pahalagahan at magmalasakit tayo sa ating bayan.
Ngayon naman ay pahapyawan naman natin ang ilang mahahalagang tauhan
sa nobelang ito na nag-iwan nga marka sa kanilang papel na ginampanan.
Hahatiin ko kayo ngayon sa dalawang pangkat. Mayroon akong dalawang
larawan dito at kailangan ninyong ilagay sa katapat nito ang pangalan nila.
Ngayon ay kailangan ko ng tig-aanim na kinatawan sa bawat pangkat.
Maliwanag ba? *(isasagawa ng bawat pangkat ang Gawain)
Natapos nyo na ba?
Magaling! Ngayon naman ay kailangan ninyong ipakilala sa klase ang mga
tauhan.
Ang unang pangkat na matatapos ang siyang mananalo at magkakaroon ng
pagkakataong ipakilala ang mga tauhan.
Mga tauhan sa larawan:
1. Maria Clara
Si Maria Clara de los Santos y Alba o Maria Clara, ay ang mayuming
kasintahan ni Crisostomo; mutya ng San Diego na inihimatong anak ng
kanyang ina na si Doa Pia Alba kay Padre Damaso.
2. Ibarra
-Si Juan Crisostomo Ibarra y Magsalin o Crisostomo o Ibarra, ay isang
binatang nag-aral sa Europa; nangarap na makapagpatayo ng paaralan
upang matiyak ang magandang kinabukasan ng mga kabataan ng San
Diego.
3. Linares
- malayong pamangkin ni Don Tiburcio at pinsan ng inaanak ni Padre
Damaso na napili niya para mapangasawa ni Maria Clara.
4. Elias
Si Elias ay isang bangkero at magsasakang tumulong kay Ibarra para
makilala ang kanyang bayan at ang mga suliranin nito.
5. Padre Salvi
-o Bernardo Salvi, kurang pumalit kay Padre Damaso, nagkaroon ng
lihim na pagtatangi kay Maria Clara.
6. Padre Damaso
Si Damaso Verdolagas o Padre Damaso, ay isang kurang Pransiskano na
napalipat ng ibang parokya matapos maglingkod ng matagal na
panahon sa San Diego; tunay na ama ni Maria Clara.
7. Kapitan Tiago
- Si Don Santiago de los Santos o Kapitan Tiago, ay isang
mangangalakal na tiga-Binondo; ama-amahan ni Maria Clara.
8. Donya Victorina
Si Donya Victorina de los Reyes de Espadanya o Donya Victorina, ay
isang babaing nagpapanggap na mestisang Kastila kung kaya abut-abot
ang kolorete sa mukha at maling pangangastila.
9. Tinyente Guevara
-isang matapat na tinyente ng mga guwardiya sibil na nagsalaysay kay
Ibarra ng tungkol sa kasawiang sinapit ng kanyang ama.
10. Sisa, Basilio at Crispin
Si Narcisa o Sisa, ay isang masintahing ina na ang tanging kasalanan ay
ang pagkakaroon ng asawang pabaya at malupit. Si Basilio at Crispin
ay mga magkapatid na anak ni Sisa; sila ang sakristan at tagatugtog ng
kampana sa simbahan ng San Diego.
Maraming Salamat! Ang unang pangkat ang nagwagi.
C. INTEGRASYON
a. Gawain/Laro
Ngayon naman klas, magkakaroon tayo ng isang laro. Mayroon akong tinipon na
mga tanong na mula sa ating paksa.
Mekaniks:
Mahahati kayong muli sa dalawang pangkat. Sa bawat tanong ay paunahang
sumagot ang bawat kinatawan sa pamamagitan ng pagsusulat sa pisara.
Matapos na maibigay ang tamang sagot, pipili ang kinatawan ng lobo at itoy
kaniyang papuputukin. Sa loob ng lobo ay mayroong puntos at premyo para
pangkat.
Naunawaan nyo ba?
Mga Puntos at Sorpresa:
1. Lobo1 = 3 puntos at dalawang katol
2. Lobo2 = 5 puntos at 3 pack na suka
3. Lobo3 = 2 puntos at 3 pirasong
Saging
4. Lobo4= 4 na puntos at dalawang
Kape
5. Lobo5= 5 puntos at 3 lolipop
6. Lobo6= 4 na puntos at isang Mansanas
7. Lobo7= 3 puntos at isang balot na
Mani
Panuto: Ibigay ang tamang sagot sa bawat tanong.
1. Ano ang nabasa ni Rizal at naisulat niya ang Nobelang Noli Me Tangere?
The Wandering Jew ni Eugenio Sue
2. Ano ang ikapitong apelyido ni Rizal?
Quintos
3. Kailan natapos ang pagpapalimbag sa Noli Me Tangere?
Pebrero, 1887
4. Siya ang itinuturing na tagapagligtas ng Noli Me Tangere.
Dr. Maximo Viola
5. Siya ay isang bangkero at magsasakang tumulong kay Ibarra para makilala
ang kanyang bayan at ang mga suliranin nito.
Elias
6. Saang ebanghelyo ng bibliya kinuha ni Rizal ang pamagat ng kaniyang
nobela?
Ebanghelyo ni Juan
7. Siya ay isang binatang nag-aral sa Europa; nangarap na makapagpatayo ng
paaralan upang matiyak ang magandang kinabukasan ng mga kabataan ng
San Diego.
Crisostomo Ibarra
b. Paglalahat
Muli, ano nga ulit ang kahulugan ng Noli Me Tangere?
Huwag mo akong salingin
Bakit mahalaga na pag-aralan ang nobelang ito?
Upang malaman natin ang hirap na naranasan ni Rizal para lang
maipalimbag ito at maipamulat sa atin na mahalaga ang
pagmamalasakit at pagtulong sa ating Inangbayan.
c. Paglalapat
Kung ikaw si Rizal, ipipilit mo rin bang maipalimbag ang nobelang ito?
Opo, dahil alam kong ito ang susi para sa kalayaan ng ating bansa.
Bilang isang kabataan, paano ka makakatulong sa ating bayan?
Sa pamamagitan ng pagiging mabuting huwaran sa iba at paggawa ng
mga bagay na makabubuti sa lahat.
d. Pagtataya
Ngayon klas, pakitabi na ng inyong mga gamit at tumahimik para sa isang
maikling pagsusulit.
Panuto: Ibigay ang hinihingi ng mga sumusunod.
1. Magbigay ng 5 pangunahing tauhan sa nobela.
6-7. Ano ang naging bunga ng nobelang ito sa ating lipunan?
8-10. kung hindi naipalimbag ang nobelang ito, ano sa palagay mo ang
kalagayan ng ating bansa?
e. Takdang aralin
Ibuod ang Kabanata 1-5 ng Noli Me Tangere. Kilalanin ang mga tauhan at itala
ang mga mahahalagang pangyayari sa bawat kabanata.

Inihanda ni:

G. RAMEL T. OATE
Guro sa Filipino