Professional Documents
Culture Documents
pmaya0zefa&;q&m
armifpGrf;&nf
1
uAsmq&m
pmaya0zefa&;q&m
armifprG ;f &nf
touf 80 (17 -2-2017) jynfh arG;ae@ trSwfw&
uAsm/ pmpkrsm;
tk%fOD;pmay
7 azazmf0g&D/ 2017?
2
rmwd u m
1? pDpOfol&J@ ed'gef;pum; 5
2? armifpGrf;&nf&J@ xkwfa0+yD; pmtkyfrsufESmzHk;tcsdK@ 8
3? trSwfw& uAsmrsm; 10
- armifpGr;f &nf pnfol+idrf; 11
- armifpGr;f &nf touf&mausmf &Snyf gap 0if;wifx h Gef; 12
- uEm& ausmufyef;cuf +idr;f csrf;ol 17
- q&mpGrf;okd@ arwWmpm atmif+idr;f 18
- a&$a'gif;awmif vufaqmif&Sio f @kd armifv0S if;(jrif;+cH) 20
- q&marmifpGr;f &nf (80) jynfharG;ae@od@k atmifEidk Of D; 22
- ESpf 80 a[rmefvif; 24
4? trSwfw& pmpkrsm; 26
- rdwfquf (pd=wuAsmrsm;pmtkyftrSm) trm(vlxkowif;pm) 27
- ed'ge;f (pd=wuAsmrsm; pmtkyt f rSm) wifrd;k 30
-pd=wuAsmrsm; pmtkyf a0zefo;kH oyfcsurf sm; '*kew
f m&m/qef;xGe;f /
OD;armifarmifwif/ vlxkO;D 35S
- ,ae@uAsmESifh teDESit fh jym armifo*Fg 38
- armifprG ;f &nfo@kd tdwzf Giafh y;pm '*kew f m&m 43
- jroef;wifhtrSm (ArmpmaybmvJ b,fv)J jroef;wifh 49
- rk;d acgi&f yfY &Gmaomrkd;oufa&puf Anm;oD[ 56
- a&S@ajy;pum; (tarhac:oHESihf pmtkyftrSm) =unfatmif 62
- armifprG f;&nf&@J avSmifprG f;&nf +idrf;armif}uD; 69
- uAsmq&marmifpGr;f &nf(0if;az) twGuf 0if;az 76
- vGr;f ol&J@aw; atmifa0; 79
3
-bmvJ[Jh armifpGr;f &nf pmtkyt f rSm xkwfa0olrsm; 85
-vlxEk iS fh Ekid if Ha&;pmtkyf trSm &Jabmfzkd;oHacsmif; 88
- i,fpOfu obm0uav;rsm; armifov D m (jyifOD;vGi)f 92
- tnmzHkawmukd vGrf;wJu h Asmq&m 'grSr[kwf armifaEGxuf 97
- armifprG ;f &nfESiafh wG@qjHk cif; 0if;+idrf; 110
- trSwfw& q&mpGr;f pkd;Ekdif(rEav;wuUokdvf) 120
- wpfae@awmh q&mpGr;f jyefvmr,f ausmfausmf 124
- tarh ac:oH tdrt f jyefc&D;ESifh pHy,f a&pD;woGifoiG f kd;&m 129
- q&mpGr;f ok@d r[kwf teDe@J tjym 0if;wifhxGe;f 133
-tarhac:oHa&;wJh uk0d if;azac: armifpGrf;&nf zkd;oH(vlx)k 146
- ol@trSmpm ol@pm/ ol@uAsm ol@kyfykv H m$ +idrf;csrf;ol 151
-ppfrke;f ol jynfcspfppfom;&,fqkw d hJ q&mpGr;f eJ@ vS ausmaf Zm 161
- pmayppfonf armifpGr;f &nfo@dk Ekid v
f if; 168
- armifprG f;&nf odk@r[kwf armifpk;d csdef 171
- tpfukd uk0d if;az (armifpGrf;&nf) ausmaf qG 188
4
pD p Of o l & J @ ed ' gef ; pum;
10
armifp Gr f; &nf
rEav;+rdK@&J@ reufcif;
tarhac:oH =um;&ovm;
ckawmh avv_id ;f oH?
pnfol+ idr f;
yda wmufy Gi fho pf/ trSw f (52)/ atmufw kdb m/ 2013 rS?
11
q&mpGrf; touf&mausmf Snfygap
ag[m&&Sif;vif;csuf
16
uE m &ausmuf y ef ; cuf
(uAsmq&mrS uAsmq&mtwGuf/ uAsmq&m armifpGrf;&nfokd@)
+rdK@}uD;w+rdK@[m
tusO;f axmif}uD;waxmif jzpfoGm;wJt
h cg
oif[m
"m;wvufvkd c|efxufae&r,f
*sKH aphwaphvdk k;d pif;ae&r,f
ukvm;tkyfwaumifvdk ZG&J daS e&r,fwJ?h
'g
oJuEm&}u;D rSm
}u;D jyif;&SifoefwhJ uAsmq&m}uD; wOD;u a&;cJhw,f?
[kwfy
pdwu f ;l tdyrf ufopf
tkad tppf
b,forl cspf &SdyghrvJ?
uJ
oJuEm&}u;D ukd
igwd@k ajymif;vJ rypfEikd v
f J
rdru
d , dk fudk
uEm& ausmufyef;cufvdk ESv;kH om;
&Sm;apmif;vuf0g;
jzpfapcJ+h yw D um;?
+idr f;csrf; ol
30 &uf 'DZifbm 2016?
17
q&mpGr f;odk@ arwWmpm
19
a$a'gif; awmif vufaqmif&S i fod k@
21
q&marmifp Gr f; &nf (80) jynfha rG; ae@odk@ *g&0
wajyw&GmqDrmS
u|eaf wmfw@kd u q&mpGr;f eJ@
taevSr;f ae=uolawGrd@k vly*k Kd~ vfawmh rawG@b;l ao;yg
pmuAsmyef;&eH@ ar$;xHkjcif;awGe@J ta=umif;wcsdK@u &if;ES;D r_ukd
zefw;D w,f
u|eaf wmfe@J olaoG;om;xJu ol@nDeJ@ wtlwq kH if;awGvkd
nD&if;tpfuydk rm b0ESi;f tyf
&pfywfwkyfaESmif oHa,mZOfabmifcwf
ywfoufyHk ke;f uefykaH wGu
,Hk=unfcsuw f l r#cpH m;wJh b0awGav?
'Dvtkd a=umif; aygif;rdwt hJ jyif
t&ifuyif u|eaf wmfo h abm erlemjyK
twk,rl dwmu q&mpGrf;&J@
ar$;xHkoif;wJh pmuAsm&eH@ zefwD;jc,for_yg
q&mpGrf;[m pmaya0zefa&;eJ@ pmta&;om; jywfom;jcif;
tawG;&Si;f vkd@ ta&;&Si;f vSw,f
tJ'Dvakd wG; ta&;&Si;f vk@d jywfjcif;u
roifrjy qifjcif&wJh jrifq&mygyrJ d@k
uk,
d huf d,
k fud,
k f cH,lav;pm;
tav;xm;cJw h Jh uk,
d hq
f &morm;ygay?
22
q&mpGr;f b0yif&if;
yGiv
hf if;wnfrh wfjcif;
cyf&iS f;&Sif;ukd rxderf csef
trSet f [kwf [efrxkwb f J b0'\eawG
taxGaxGrsm; jc,for_e;f jy rcif;rcsef
a&S;jzpfaemufjyef zGit fh jH ywwf
trSw&f &ef okyfreS fawG
^m%fpyGm;& tm;us&olr@dk
ESpf (80) arG;ae@ cgor,rSm
touf&mausmf &Snfapa=umif;
qkawmif;yxemr_ jyKvkdu&f yg.? ?
atmifEkdifO D;
3-1-201&?
&Jabmf atmifEdik Of ;D (ukdEkdifO;D ) rSm v#muifqma&m*g a0'em cHpm;ae&ol
wOD;jzpfygw,f? a&m*gcpH m;aewJht=um;u (1) xdcu dk ef musifr_rsm;aeonfh ajr,m
jy\em - armifpdeaf omf (2) ygwDped f&wk pmwrf;wcsdK@EiS fh awmfvSeaf &; kyfyHkv$m
pmuAsmrsm;-bwd;dk &Sed (f 3) jynfo@l 'rD udk a&pD awmfveS pf pftwGi;f ta&S@ajrmuf ppfa'o
wkduyf w
GJ csdK@(4) kyu
f rBmeJ@ vl&J@ rlvtp qdw k pJh mtkyfwd@k ukda&;om; xkwfa0cJhw,f?
'gayrJh 'DuAsma&;+yD;aemufawmh &JabmfEkdifOD;[m a&m*ga0'em jyif;xefoxuf
jyif;xefvmvk@d tdy&f mxufvJ oGm;cJyh g+y/D oltifrwef xufoefvw S hJ avhvma&;ukd
rvkyfEkdif&Smawmhygbl;? a&m*ga0'emeJ@ olaemufqHk;wkdufyGJ0ifae&wJh umvukd
qkud fa&mufaeyg+y?D
23
ESpf 80
uefqifhawmif eJ@ ajrmuf
ukd,&hf mG uk, d pf JG
ESpcf uk aJG eayr,fh
armifpGr;f &nfukad wmh
bHkydik f usKyfw@kd *k%+f ydKif,l=uw,f?
wpf0rf;uGJ
ESp0f rf;uGJ
oH;k av; ig;0rf;
b,favmufrsm;uGJvJ
ol@ajr; ol@wl
ol@&mG ol ol@&mG om;&,fvd@k
acgif;armh *k%af zmf
rsuEf mS yef;vSoaemf?
vSayr,faygh
&mZ0if=unfhav
ol@uAsm ol@pm
ol@uavmifomG ;eJ@
z,f&mS ;a0zef
pmayazmufjyefa&;ukd
awmfveS cf ?hJ
24
tvSLa&puf
vufeuf ruGmolawG=um;
tawG;&J&J
ta&;&J&eJ @J
tm%m&Sipf epfq;dk
r}u;D pk;d zk@d ykeu
f ef
ykeu
f efwhJ pmayorm;uk;d ?
orkid ;f ay;wm0efvnf;
ol@ycH;k eJ@xrf;
vSr;f cJw h vhJ rf; rSm
ckid +f rJwhJ "dmefe@J
r,kid fe@J chJ
r,kid v f w J hJ
usKyfwd@k &Gm&J@
*k%faqmifvrf;jy
av;pm;tm;us&wJh
ESp&f Spq f ,f &wem[m
armifp Gr f;&nf yg? ?
a[rmef v if ;
30/ 1/ 2017?
25
4? trSwfw& pmpkrsm;
trm
(vlxkowif;pm)
29
ed' gef; pm
wifr kd;
OuU
rEav; wuUokdvf uavmif&Siftoif;
ae@pGJ/ 1-12-60? rEav; wuUokdvf?
34
pd = wuAsmrsm;pmtk y f a 0zef oH k ; oyf c suf r sm;
'*ke fw m&m
aiGwm&D/ rwfv/ 1961?
35
pd = wuAsmrsm;pmtk y f a 0zef oH k ; oyf c suf r sm;
qef; xGef;
20-11-60?
36
pd=wuAsmonf qef;=u,faom uAsmrsm;jzpfonf? tawG;tac: qef;opfI zG@J E@JG aom
ta=umif; t&mrsm;vnf; xl; axG qef; jym;vSa yonf ? uAsm pmqk dr sm;rSm
=unfatmifEiS fh armifpGrf;&nf ESpfO;D jzpfonf? olw@kd EpS fOD;pvH;k onf jr0wD/ _r0/
aoG;aomuf/ aiGwm&Dr*~Zif; rsm;wGif a&;om;vsu&f =dS uaom uavmifopf rsm;jzpfI
rEav;wuUov dk .
f *k%u
f dk aqmif=uaom wuUov dk f ausmif;om;rsm; jzpfayonf?
xk@d a=umifh pmaye,fwcGifrS pd=wuAsmrsm;onf qef;=u,faom uAsmrsm;tjzpf
zwf&_ ayonf?
jrefrmpm uxdu OD;armifarmifwif?
37
,ae@uAsmESi fh teDE Sifhtjym
u|eaf wmfw@kd jrefrmvlrsKd ;um;/ tvGev f #if acwfrESD ikd faom vlrsKd ;aywum; ?
wae@qDu pmtkyf qkd if wck wGi f/ rd wfa qGw OD; onf q,fjym;wef
pmapmifwck,lI ukdi;f -'Dwywf qkd&, S fvpfuAsmawG b,fESpfyk'yf govJ/ rSe;f
[kqu kd m uAsmuukd vSeyf gavawmhonf? olajymumrS u|eaf wmfw@dk vnf; 0kid ;f 0ef;
pdppf=unfrh &d m/ vm;vm;toJuaJG =umif;/ &iftufa=umif;/ uAsmwked @H e@H w@dk t=um;
0,f/ t&if;&SifaoG;pkyfaumifta=umif;/ vkyfom;}uD; wlxkoHta=umif;/ pufHk
ta=umif; uAsm rjzpfpavmuf eifvm;igvm;ygaywum; ?
u|efawmfonf armifpGrf;&nf.teDESifhtjym uAsmrsm;ukd tprS
tqH;k zwfI +y;D oGm;onfah emuf/ txufyg tawG@t}uHKuav;ukd ajy;wJI h owd&
vkdurf dygawmhonf? ,ck pmzwfol. vuf0,fo@kd a&mufaeaom ,if;uAsmrsm;
ukvd nf; pmzwfoo l nf q,fjym;wefpmapmif uAsm&Siw f @dk u/dk rdwaf qGwOD; rSwcf suf
csbo d @kd rSwfcsucf sacsawmhrnfud/k }udKwifawG;rdvdu k fygonf?
ok@d &mwGif armifpGrf;&nfonfvnf; xkx d u kd Asm&Siw f @dk uo Jh @kd acwfrDaS om
uAsmq&mwOD;avm?
TrSmbuf q,fpEk pS yf idk ;f wGif u|eaf wmfw@dk wuUov dk rf S/ vli,fuAsmq&m
av;rsm; ay:xGe;f vmcJyh gonf? tcsdK@vnf; ,ae@pmayavmuwGif emrnfwvHk;ESihf
uAsmq&m[k wkid ;f jynfu todtrSwjf yK cHae&av+yjD zpf.? tcsKd @vnf; emrnf rxGuf
vmwwfao;? tcsdK@um; pHk;pHk;jrKyfoGm;=u+yD? TuAsmq&mi,fwkd@wGif t&nf
taoG;onf rwl uGJjym;=ubdod@k awG;ac:ajrmfjrifyHkwd@k onfvnf; jcm;em;vS.?
tcsdK@onf r,fbGJ@armifbGJ@/ tcspftvGrf; oHo&m a&ajrawmawmif obm0
0J=oCwk@d ryS if/ rkef;xGufEdik =f u? tcsdK@um; qef;ovkdvd/k tawG;tac: abmifcsJ@
vmovkv d Ekd iS hf tedpo
P abm/ qif;&Jcsr;f omoabm/ avmu"Hoabmavmufuyif
rwufawmhacs? tcsKd @rmS rl vl@avmuukd vlom;tjzpfjzifh &J&ifph mG jrifI/ uAsmq&mESihf
38
vlavmu wm0efukd useaocsmpGm oabmayguf odjrifvsuf/ odjrifonfht
avsmuf awG;ac: uAsmqkdp jyKvmcJh=uavonf? u|Ekfyfwkd@ armifpGrf;&nfum;
wwd,uAsmq&mpkwiG f ygay.?
wuUov dk w f iG f &Spd Ofuyif u|Eyfk w f @dk onf armifprG ;f &nf. vloyH gaom uAsm/
ajreH@oif;aomuAsmwk@d udk awG@xad vhvmcJ=h u&onf? olonforl sm;ESirfh wl/ Tod@k
aomuAsmq&mrsdK;aywum;[k rSwcf sufcscJh=u&onf? olum;xGef;opfvmrnfh
jynfo@l uAsmacwf. tmk%fOD;wGif a&S@ajy;=u,fwyGijfh zpfcaJh v+yD? (,ckpmtkyyf g
uAsmESihf wGJvsuyf g&daS om ckEpS frsm;ukd owdjyK=unf=h uygukef?)
TwGif uAsm[lonf tb,fenf;[k jy\emay:vmay.? xkd@xuf
jynfol@uAsmqkdonfrSmaum tb,fenf;[k ar;cGef;wufvmay.? um&eftcsw d f
tquf/ pnf;pepfrSefuefpGmjzifh pyf[yfa&;zGJ@xm;v#if uAsmac:rnfavm/ Ekaom
pum;vHk;/ ,Ofaompmom;/ vSyaom tawG;tac:wkd@jzifh uHk;oDxm;onfukdyif
uAsmac:rnfavm? t&if;&Sirf aumif;a=umif;/ vkyo f m;awG nDnn D mnm qd&k , S v
f pf
yef;wkid fod@k csDwuf=uukefavmh-[k [def;a[mufxm;wkdif; jynfol@uAsm[k ac:&
rnfavm?
pifppfaomfum; azh&ifaoG;/ vlav;&,fwJh armifwmaw[k um&ef
tcsdwftqufuav; rd/Hk pyf[yfHkESihv f nf; uAsmjzpfrvm? EkvGiv f Gif qHauvG
i,fEiS /hf ykaroZif rSe&f a0t0qDupojzifh Ekovkv d dk ,Ofovkv d dk pum;vH;k av;awG/
pDwef;xm;umr#ESihv f nf; uAsmrajrmuf/ 'k@d vyk fom;awG/ vkyt f m;ay;um/ nDnD
nmnmESi/hf r[mqk&d , S v f pf/ yef;wkid o f pfo@dk / "rRppfrvGJ csu
D ek af vmh[k vlwwf vkyf
um vrf;!efa&S@aqmifrkH #EiS v hf nf; jynfo@l uAsm rac:tyfonfomwnf;?
uAsmqkdonfrSm t"dy`m,fzGifh& cufvSonf? urBmhtb,fynm&Sif/
tb,ftbd"mefq&m/ tb,fpmay okawoDurSvnf; uAsmukd wdwdusus
t"dym` ,frzGiEhf idk af o;acs? u|eaf wmfw@dk auseyf&qH;k um; uAsmrnfonf uAsmq&m
(u0d) wd@k .OpPm[laom a&S;k;d 0d+*Kd [fuav;yifwnf;?
uAsmbm[k pum;awG axmifxEk iS hf &Si;f &onfxuf uAsmqkw d m bmvJ[k
odcsifv#if uAsmukd zwf=unfhjcif;u taumif;qHk; &Sif;vif;ayvdrfhrnfjzpf.? edAmef
ta=umif;ukd edAm efr*fzdk qku d af &mufow l @dk om odEidk o
f nfqakd om Ak'b < mom0ifw@dk .
tqkEd Sihf E_di;f yifEid_ ;f oifah yao;awmhonf? edAm efonf/ uAsmonf/ odyeH` nf;
39
usus / odyHa` 0g[m& Z,m;uGufwd@k wGif oGwfoGi;f I &Sif;csux f kwfaumif; aom
t&mrsm; r[kwf=uacs?
pum;vH;k awG rEkvS-r,Ofvb S JESihv
f nf; uAsmjzpfaeEkid f.? pum;vHk;awG
Ek- ,Of-uGe@f -nGe@f aeygvsuv f nf; uAsmjzpfrvmEkid af y? qkAd , D ufuAsmq&m rm,m
aumhpuD;u olonfjynfoal wG ajymaompum;ESihf a&;ygonf[k ajymbl;.? [kwf
vnf ;[kw fa y.? tar&du efu Asmq&m}uD; a&mbwf za&mhp f. uAsmrsm;
qkyd gv#iv f nf; omreftar&duefjynfoal wGajymovkd pum;rsm;ESiyhf if a&;avh&dS aom
a=umifh ol@uAsmrsm;rSm jynfo@l ta=umif; uAsmrsm;r[kwf/ jynfolawGud, k wf ikd f
pum;ajymaeaom uAsmrsm;jzpfonf[kyif qdk ;dk &Sd=uonf?
TwGif u|eaf wmfw@dk r[mynmausmrf sm; aemuf*|r;f jyefae&pfc=hJ ujcif;vnf;
jzpfonf? u|eaf wmfw@dk r[mynmausmrf sm;rSm um&eftcsw d tf quf wnf;[laom
uAsLya'oukd wD;rdacgurf v d #if jrefrmpmayxJrS Ekaom,Ofaom pmvH;k a0g[m&wk@d udk
vSnu hf m zJuh m ae&mwus oGwo f iG ;f wwfv#i/f uAsmq&m[k uk, d u hf ,dk u f ,dk f xif
wwf=u.? pmayuAsmukd tuJjzwfonfqkdaom yk*~dKvf}uD;rsm;uvnf; *k%w f @kd -
&owk@d -qef;ae-*k% d ;f aewkd@-Xm,Dbm0wk@d uyif wufwwfonfr&Sad wmhacs?
ok;d aqmif;'m&DwiG f xrif;pm; a&aomuftp ae&mwum um&ef tcsw d f
tqufjzifh pum;ajymavh&adS om rif;om;wyg;. yHjk yif&. dS ? u|Eyfk w
f @dk ynm&S}d u;D rsm;.
uAsmqko d nfrsm;rSm xkyd jkH yifrS um&efeabrif;om;(Rhyming Prince ) . vufwef;pyf
aygufu& um&efwd@k ESifh odyf}uD; ruGjcm;vSygay?
wzef/ tawG;tac:ygrS uAsmjzpfonf qkdjyefum/ bmrSrqef;awmhaom
tedpo P abm/ avmu"Hoabmav;r#ukv d suf/ tyfa=umif;xyfcsifwdik ;f xyfae+yD;
jzpfygonfudyk if tzefwvJvJ xyfr0olrsm; uvnf; &Sdao;onf? wkd;wufaom
tjrif[lI/ tcsKd @uvnf; rnDr#aom vlaer_ta=umif;/ qif;&Jcsrf;om ta=umif;
rsm;ukd twH;k vku d f twpfvdu k f um&efwGi;f oGwo f iG ;f I a&;zG@J =ujyef avonf?
,ckaomfum; awmfveS af &;aumifpt D pd;k &u a&S@aqmifa&S@&u G jf yKI qk&d , S f
vpfacwfajymif;awmfvSefa&;}uD; qifEa$J ea=umif; ausnm armif;xkvu kd of nfwiG f
,cifu vkyo f m;b0qko d nfudk iJah pmif;=unf&h aumif;rSe;f rodcahJ om/ jynfo@l pmay[k
tcsKd @u au;a=umf ygonfuydk if au;a=umf&ygr@dk avm[k em;uavmav[ef uvef
uqefvyk cf =hJ uaom armifrif;}u;D / r,frif;}u;D rsm;onfyif ol@xufigO;D qk&d , S vf pfawG/
40
tvkyof rm;/ v,form; b0okyaf zmfawG/ uacsonf ruwwf/ 0g;vuf ckyEf Sifh
nyfovkd ra&;wwf a&;wwfESifh nmwmygaw;ukef=uygavawmhonf?
qk&d ,
S v
f pfqdak om pum;ygrS qk&d ,
S v
f pf&rnfavm? tvkyo f rm; [l
aom a0g[m&ygrS tvkyo f rm;pmay jzpf&awmhrnfavm? qkAd , D ufEidk if aH wmf}u;D ukd
wnfaxmifqJ k&Sm;jynfow l @kd tm; wtm;wufuapcJhaom TuAsmukd oDcJh&mY
rm,maumhpuD;onf qkd&S,v f pfawG/ vkyo
f m;awGEiS fh bmrS Ekid fiHa&; 0g'jzef@pmay
rqefcahJ y?
igoyd gonf
+rdK@w+rdK@ ay:xGe;f vmvdrrhf nf?
igodygonf
O,smOfyef;rvf a0qmvdrrhf nf?
Tvkd jynforl sdK;
qkdA, D ufEikd fiHawmfwGif &Sdaeaomtcg ?
wDxiG rf p_ mayabmifY jynfol@pmay[lonf Ekid if aH &;ygwD ausnmpmwrf;
qefaeI rjzpfay? wDxiG rf _ pmaywGif tEkq;kH [k qkt d yfaom uAsmwGiu f m; qkb d ,
G f
r&Sd+yD? pmayonf pmayESiu fh m; wl&vdrrfh nfjzpf.? uAsmonf uAsmESiv fh nf; wl&
ayvdrrhf nf? jynfot l wGuf jzpfonf[&l mY pmayjyKpo k (l 0g) uAsmq&mwGif apwem
rSefbkd@ vkdonf? t,ltq rSefbk@d vdkonf? xkdapwem xkdtbd"rRmwnf;[laom
ausmufawmif ausmufom;wkd@rS ,kdqif;yef;xGufvmaom uAsmq&m. uAsm
pdrphf rf; wk@d onf jynfot l wGuf pmaumif;ayaumif; rnfaytHo h wnf;?
Ttjrif Tuku d w f w
H @dk jzifh u|Eyfk w f @dk onf armifprG ;f &nf. uAsmpkudk zwf_
oGm;&m/ olonf wHawG;jrpfwGif/ t&if;&Sifukd/ t&Sifyufvufarsmapavmh[k
t&if;&Sief ,fcs@J wku d x f w k af &;ukd cyf=urf;=urf;wyfveS @f v@H_ aqmfonft h cg v_@H aqmf.?
vufuyf vufcsKd ;/ ajcxkd; ajcjzwf/ wk@d e,fpyfud/k csOf;uyfroD=uukefvifh [k usL;
ausmaf &;orm;tm; rmefygyg vSr;f Iatmfonft h cg atmf.? jynfwiG ;f ppf. 'vpyf
v#if/ aoewfoHrsm;=um;0,f ocifryg/ EGm;rsm;omv#if tdrfjyefvmcJh&aom
Armv,form;}u;D twGuf ol@trd o f El iS hf a&mI ikad u;jrnfwrf;onft h cg ikjd rnfwrf;
onf? vif;prSm a&ukda&mif;vk@d / ausmif;qif;csed f xif;v,fcyJG g&aom wynfih ,f
twGuf ausuo JG nft h cg ausuo JG nf? xko d nfw@dk EiS t
hf wl &HzefwiG rf l ol@cspo f t l wGuf
41
pdev f ,fjyif pdeaf umufoGm;&aom tdyfrufudv k nf; rufvu kd f.? &HcgwGifvnf;
o&ufuif;au aumuf=u&if; rsuaf pmif;cJ&efawG@&mrS tp cspu f |r;f 0ifomG ;=uaom
awm. om;i,f orD;i,f wk@d EiS v fh nf; twl &,farmaeavonf? od@k &mwGif ol.
vlom;pdwt f pOfuav;onf [drk o S nfu;l -onfrS [ku d ;l vl;vmckeyf sH uGe@f pm;ae av
&mY uAsmq&m. jynfo@l tay:wGif xm;&Sdaom apwem/ ayG@ykdufxm;aom tbd
"rRm. rSeu f efrw_ @dk onf ay:vGix f ify aeacsvsuf jynfo@l u, kd pf m; jynfol@ toH
uav;rsm;onf wvGiv f iG f jrnfusL;aeavawmhonf?
armifprG ;f &nf. uAsmwk@d onf uAsmaumif;wk@d . pHcsed o f @kd rnfr#widk f a&muf
vmcJo h enf;? v,form;ESihf vkyo f m;wk@d wu
G /f wtm;wufz@dk / vufcyk f oHr#jzpfa&;
&nfreS ;f csuYf rnfr#atmifjrifcahJ voenf;? Tonfw@dk um; pmzwfol uAsmjrnf;ol/
jynfolw@kd aqG;aEG;a0zef=u&rnfh jy\emomv#if jzpfygbdonf? u|Eykf w f d@k twwf
Ekdiq f ;Hk qkdEkdifonfum; jynfol@pmayw&yfxlaxmif&ef 0kdif;0ef;wmplaeaom ,ae@
pmayacwfY ol@uAsmpmpkonf rao;i,faom ae&mrS yg0ifae+yD[k axmufjy
vkjfd cif;yif jzpfygownf;?
armif o *F g
5-7-64?
42
armifp Grf;&nfokd@ tdwfz Gi fhay;pm
(u)
OD;av;a& vli,fpmayorm;awGuawmh OD;av;ukdawmh OD;ckdufae=uw,f?
u|eaf wmfhukad wmh 'l;wku d fae=uw,f?
(1) rk;d a0uAsm &So d vm;ar;rdv@dk ?
(2) armf'efepfZif;qkdwm usq;Hk cJ+h yv D @dk ajymvk@d w?Jh
uk, d t
hf csi;f csi;f awGygy?J rk;d a0u awmfveS 0f g'eJ@ awmfveS u f Asmtkypf u
k awmh
OD;av;ukd xdyg;vkd@ oydwaf rSmuf=uw,f? armifoif;ckdi/f atmifcsdrfhESihf rkH&Gm atmif
&Siwf @dk vm+y;D n=d uwmyJ? u|eaf wmfvnf; _yu f ek +f y?D bmyJjzpfjzpf OD;av;use;f rmygap?
armifp Grf; &nf
ukdprG ;f &nfcifAsm;
ukdprG f;&nf u|efawmfhxaH y;wJph muav;ukd w&m;r0ifuae w&m;0ifjzpf
atmif vkyfvdkufvkd@ u|efawmfhukd cGifhv$wfyg? vl@usifh0wftaeeJ@ =unfh&ifawmh
u|efawmf ukpd rG ;f &nfudk opPmazmufvu dk wf hJ oabmyg?
ukpd rG ;f &nfu u|eaf wmhx f H yk*v~ u d wpfa,mufcsi;f ay;wJph m? u|eaf wmfu
'Dpmukd wkid ;f jynfudk zGijhf yvku
d w f muk;d ? 'gayr,fAh sm? ukpd rG ;f &nfpmukd zwf+y;D u|eaf wmf
pdwef nf;enf; xdcu dk o
f mG ;w,f? 'ga=umifh 'Dpmukd a&;vku d &f wmygy?J ukpd rG ;f &nfpmu
wa,mufcsi;f ay;pmayr,fh pmayavmueJ@ ywfoufaewmeJ@ u|eaf wmf tckvdk vkyf
vkduf&wmygyJAsm? cGihv f $wEf dik &f if cGiv
fh $wfyg?
u|eaf wmfu pmayjy\emawGukd pdw0f ifpm;w,f? txl;ojzifh vli,fav;
awG pmayavmu twGif;rSm jiif;ckaH e=uwJh udpaP v;awGudk pdw0f ifpm;w,f? ukpd rG ;f
&nfe@J u|efawmfodcJhwm 35 ESpf&dyS g+yD?
43
zefr;D tdrf pmtkyf (uAsm) trSmpma&;&ef pmukd vmykd@wke;f uawmh uAsm
q&m armifpGrf;&nfrSef; rodchyJ gbl;? aemiftawmf=umrS u|efawmf od&wm? tJ'Dvkd
ESpaf ygi;f rsm;pGm odu|r;f cifrif&if;ES;D cJw h mawGudk csed pf uf+y;D cGiv hf w
$ v f u dk rf ,fv@kd ,H=k unf
rdygw,f? ukdprG f;&nf pmxJrmS ygwJh yxrudpu P acwfay:pmay0g'udp/P ukdprG ;f &nfu
armf'efepfZif;[m usqk;H cJ+h yDv@dk qdv k u kd w
f mukd;?
tJ'aD e&mrSm armf'efepfZif;vk@d t*Fvyd pf mvH;k ESihf oH;k vku d v f @dk (0g) armf'efv@dk
oH;k vku d v f @dk jzpfwu hJ dpvP @kd u|eaf wmfem;vnfvdu k w
f ,f?
udpk rG ;f &nf !e;f wJh armf'ef0g'vk@d ac:wJh t*Fvyd pf um;vH;k eJ@ pmay0g'qdw k m
vGecf w hJ t hJ ESpf 100 avmufu taemufEidk if rH mS oH;k pGcJ w hJ ,f? a0g[m& pum;vH;k udpP
ukad wmh udpv P @kd yJ qkyd gawmhAsm? u|eaf wmfuawmh armf'efv@dk roH;k bl;? acwfay:pmay/
acwfay:pmay0g'vk@d qk+d y;D oH;k w,f? taemufEidk if u H oH;k wJh armf'ef0g'qdw k mu (18)
&mpk jyifopfawmfvSeaf &;t+yD; pufr_xGe;f um;vmwJah emufrSm t&if;&Sipf epf}uD;
xGe;f um;wJh umvavmufrmS jzpfay:aewJh olw@kd taemufEidk if u H pmayukd qkv d wdk m
jzpfw,fqkw d m ukdpGr;f &nf odygw,f? tJ'pD mayawGukd vuf0J0g'D (0g) rmhuf(pf)
0g'DawGuawmh "e&Sipf mayvk@d owfrSwcf h=J uw,f?
tJ'pD mayoabmuawmh acwfaemufusef&pfcahJ v+y?D ,ae@vil ,f pmay
EkysKd yGio hf pfpmayorm;awG ajymwJh armf'efqw kd m tJ't D aemufEidk if u H armf'ef r[kwf
bl;vkd@ u|efawmfxifw,f?
olw@kd ,cka&;om;ae=uwJh pmaytzG@J tEG@J opfawGuo kd m ajymwm? cufwm
u armf'efv@dk oH;k vku d af wmh pum;vH;k csi;f wl a&maxG;_yyf u G ek af wmhwmAs? pum;vH;k
tac: a&mwmyJ? pmayra&mygbl;? tJ'ga=umifh u|efawmf pdwx f dckdufomG ;wmvkd@
qkw d m? ckw&f mwjcm; &S&mwvGq J w kd m 'grsKd ;jzpfrmS ayghAsm?
ukdprG f;&nf ckwfvkdufwmu taemufEkdifirH Sm acwfaemufus usef&pfwJh
armf'efajymwm? 'gayrJh oGm;&Sawmh ,ae@acwf a&;om;=uwJh uAsmq&m EkysdKyGifh
opfuav;awG oGm;jzpfaewm? wu,fuawmhvnf; oGm;&Swm r[kwfbl;av?
txiftjrif vGw J mvnf; jzpfEidk yf gw,f?
vli,fEkysdKyGifhopfpawGu olwd@k tjrifeJ@ olwkd@? olwk@d acwf+ydKifcpH m;r_ukd
zG@J E@JG aewmygy?J
u|eaf wmf'w k , d udpu P awmh pmaynDnw G af &;ygy?J olw@dk vnf; nDnw G af &;
qkw d hJ pum;vH;k oH;k pGcJ w hJ m tawmf=umyg+y?D zG@H +zKd ;pEkid if aH wGrmS awG@&wwfwhJ jy\em
44
rsdK;ygy?J qef;awmh rqef;ygb;l ?
ukdpGrf;&nfu rkd;a0pmayacwf&Sdovm;vkd@ ar;rdwmeJ@ qkdwJhoabmukd
u|eaf wmfem;vnfygw,f? 'gawGu orkid ;f a&;&m tuJjzwfre_ @J qkid yf gw,f? tuJjzwfr_
qkw d mu uGJvnf;uGv J JEG ikd yf gw,f? oabmuvnf; wlEdik fygw,f?
'gu pmayorkid ;f eJ@ qkid w f ,f? rk;d a0ukd oydwaf rSmufw,fqw dk mu vGecf w hJ hJ
tESpf 20 u jzpfchw J hu J pd Pyg? t,f'DwmwpfOD;u u|efawmfhta=umif;ukd raumif;
awmfawmfav; a&;vku d vf @dk vli,fuAsmq&m wpfpu k rausreyfjzpf+y;D ay:vmwm?
u|eaf wmfvnf; rauseyfwmukd csucf si;f rodygb;l Asm? olw@dk oydwfarSmuf
a=umif; vm+y;D ajymawmhrS od&ygw,f? u|eaf wmf wm;ygao;w,f? odyw d f rarSmuf
=ueJ@? cifAsm;wk@d a&;wJu h AsmawGudk 'Dr*~Zif;uyJ xnfah ewm? 'Djh yifwu dk af wGu xnfrh mS
r[kwb f ;l ? uAsmtzG@J tEG@J opfw@kd qw dk mu r*~Zif;wku d af wGu vufccH si=f uwm r[kwf
bl;? cifAsm;wk@d ae&m aysmufomG ;rSmayg?h u|eaf wmf ajymw,f? 'gayrJh r&bl;? olw@dk u
odypf w d t f m; xufoefae=uwm? oydwfarSmuf+yD; xGuv f m=u+y;D rS u|eaf wmfu h dk t
a=umif;=um;wJh oabmavmufyJ &Sw d ,f? u|efawmfhuv dk nf; wkdifyif=uwm r[kwf
bl;av? olw@kd vnf; t&G,fa&mufae=u+yDyAJ sm? olwkd@bmom olw@kd tjrifeJ@ olwd@k
vkyfykdifcGifh &Sd=uwmyJ r[kwfvm;? 'guxm;ygawmh? u|efawmf ajymcsifwmu
pmaynDnw G af &;?
pmaynDnw G af &;[m pmaya0zefa&;eJ@ qufpyfaewwfw,f? pmaya0zef
a&;qdw k m tenf;eJ@trsm; aumif;usKd ;jyKwJh vkyfief;ygy?J a0zefa&; w&yfudk oabm
wlwmvnf; &Sdr,f? rwlwm &Srd ,f? 'gayrJhvnf; a0zefwJhtwGufawmh a0zefa&;
w&yfay:rSmrS+D y;D wpfzufe@J wpfzufqw kd mu oabmwlwb hJ ufe@J rwlwb hJ ufudk ajym
wmyg? rdwaf qGe@J &efob l ufv@kd ajymwm r[kwb f ;l ? wpfzufe@J wpfzuf pmrsuEf mS
ay:rSm ok@d r[kwf =urf;jyifay:rSm awG@q+kH y;D tjrifcsi;d zvS,o f ifwh ,f? ES;D aESmoifw h ,f?
aqG;aEG;ndEi_d ;f oifhw,fv@kd u|eaf wmf xifw,f?
tJ'g nDnGwaf &; enf;vrf;yJAs? t,ltqqdkwm b,fvkdenf;eJ@rS xyfwl
xyfr# rwlnED idk b f ;l ? wlwmvnf; obm0 rusb;l ? rwlwm obm0usygw,f? pmay
jzwfoef;r_qw dk mvnf; wpfa,mufe@J wa,muf rwlEikd b f ;l ? touft&G,cf si;f vnf;
nD=uwmrS r[kwb f AJ sm? touft&G,fcsi;f nDonfw h dik af tmifudk pmayjzwfoef;r_
aemufcHum;awGu wlcsifrS wlrSm? ,ae@vli,f EkysKd yGio fh pfpawGe@J ukdpGr;f &nfwd@k
acwfu pmaya&pD;a=umif;u a&pD;a=umif; wpfckwnf;ygyAJ s?
45
pmaya&pD;a=umif;u pD;qif;aew,f? tnmu ta=uukd pD;qif;aew,f?
tJ'g tpOftvmvk@d yJ ac:=uw,f r[kwfvm;?
ukpd rG ;f &nfw@dk zG@J E@JG whJ uAsma&pD;a=umif;[m tckvnf; pD;qif;vsuyf g? tJ'v D dk
qufpyfr_ &Sdw,f? 'gjyef+yD;awmh oH;k oyf=unfh&if awG@Eikd fygw,f? tJ'Dvdk quf pyfr_
&Sdw,f? 'gjyef+yD;awmh oHk;oyf=unfh&if awG@Ekdifygw,f? acwfay: jrefrmpmayukd
=unfhv#if acwfO;D q&m}uD; ocifu, kd af wmfr_dif;wkd@ 0HomEkacwfuae+y;D pD;qif;vm
vku d =f uwm acwfprf;udk jzwfoef;vmr,f? ppf+y;D +y;D pmayopfudk jzwfoef;vmr,f?
,ae@acwf+ydKif cHpm;r_xyd gyAJ sm? ol@acwfEiS o fh l ol@acwfawGudk tusdK;jyKvm=uwm
ygy?J
rdrdt&ifacwfu ay:xGef;vmwJh tarGtESpfawGu aemufacwfawGudk
tqifq h ifh vufurf;ay;vku d =f uwJh oabmygy?J ewf&iS af emif[m e0a'; &wkawGudk
zwf+yD; ewf&Sifaemif &wkawG jzpfvmwmygy?J
wpfcgu &mr&uefOD;wkd;&J@ &wkawG[m ewf&Sifaemif&J@ uAsmawGudk quf
cH+yD; oHk;E_e;f cJw
h myJ? tJ'Dvdk tqifhqifh tusKd ;jyKwJh oabmw&m;ukd u|eaf wmfwd@k u
tpOftvmvkd@ qkdvdu k w f mygy?J wpfckawmh &SdwmayghAsm? tpOftvmvkd@ qkw d meJ@
cHpm;r_wlwhJ tpOftvmuawmh wpfqufwnf;wpfa=umwnf;vk@d qdk&rSmyJ? u|ef
awmfu tJ'v D kd wpfa=umwnf;oabmukd tpOftvmvkd@ ,lqygw,f?
tJ'Dvkd wpfa=umwnf;om;jcif;/ tpOftvmwljcif; nDnGwfa&;ukd qkv d kd
wmyg?
nDnGwfa&;qdkwm rdwfaqG0g'ygy?J u|efawmfuawmh &efolr&Sd/ trke;f r&Sd
0g'orm;As? u|eaf wmfrh mS &eforl &S/d rdwaf qGom &Sw d ,fv@dk cH,wl hJ +ird ;f csr;f a&;orm;yg?
udpk Grf;&nf odygw,f?
(*)
u|efawmfw@kd wawG[m orkid f;acwfawG toD;oD;ukd jzwfoef;=uwJh vl
awGjzpfygw,f? wpfckyJ&dw S ,f? rsKd ;qufcsi;f u uGmjcm;wmvnf; &Sdayoayg?h tcsed f
wmeJ@ tuGmta0;qkw d muawmh ed,mrw&m;ukdAs? u|efawmfwdk@uawmh ukv d ekd D
acwfrSm pwif }uD;jyif;cJw h ,f qkdawmh yxrrsKd ;qufvkd@ owfrSwv f ukd f=u&atmif?
ukdprG ;f &nfwd@k uawmh 'kwd,rsKd ;quf? ,ae@ tzG@J tEG@J opf a&;om;ae=uwJh vli,fEk
46
ysKd yGio
hf pfawGuawmh wwd,rsKd ;qufyaJ yg?h ukdvdek aD cwfrSmuawmh trsdK;om; vGwf
vyfa&; v_y&f mS ;r_udk }uKH awG@&w,f? vGwv f yfa&; &+y;D wJah cwfusawmh jynfo@l vw G f
ajrmufa&; v_y&f mS ;r_ }uKH awG@&w,f? trsKd ;om;vGwv f yfa&;eJ@ jynfol@ vGwv f yfa&;
b,fvydk J rsKd ;qufcsi;f uGmjcm;ayr,fh rdrjd zwfoef;&wJh v_y&f mS ;r_ jcm;em;ayr,fh pma&;
q&mqkdwm trSew f &m;udk &SmazG azmfjy wJholjzpfaeawmh acwfwdik ;f acwfwkdif;rSm
acwf+ydKifcHpm;r_udk azmfwt hJ pOftvmuawmh tm;aumif;qJyJ r[kwv f m;?
OD;cku
d w f ,f/ 'l;wku d w f ,fqw dk muawmh ,m,Dupd PawGygAsm? xm0& rjzpf
Ekdiyf gbl;? jynfol@bufu r&yfwnfrSom xm0& jzpfrmS yg? q&m}uD;[m txif&mS ;
qHk;jrif&wJh om"uygyJ? vGefchw J hJ tESpf (40) twGi;f rSm u|eaf wmfvnf; 'l;wku d f
cH&wmygyAJ s? udpk rG ;f &nfvydk gy?J okyyf suf pmayopf/ pdwu f ;l ,Ofpmayopf ponfjh zifh
tajymcH&zl;ygw,f? twWbv D ;l }u;D awGv@dk vnf; ta&; cHc&hJ wm ygy?J b,fe@J vyk rf vJ?
wavmuawmif wm&macwf ku d cf sKd ;&r,fvd@k toHxu G v f mao;w,f?
u|eaf wmfw@dk udk tqH;k tjzwfay;rSmu jynfoal wGyJ r[kwv f m;? aemifvm
r,fah cwf jynfou l qH;k jzwfrmS yg?
txifvw JG mav;awG em;vnfrv _ wGJ mav;awGuawmh &Sw d wfwJh obm
0ygy?J qufvufomG ;&if kyyf [ kH m yDyo D o xif&mS ;ay:vGi&f p+ryJ g? wcsKd @u xifwwf=u
w,fAs? a0zefvdu k &f if wkd@a0zefvdu k w f t Jh wkdi;f ,Hk=unfoGm;rSmyJv@kd xif=uw,f?
r[kwb f ;l As? pmzwfwho J lawGu od=uygw,f? ESp=f umav ykI d odjrifavayghAsm?
bmrS a=umifh =up&m r&Sd bl; vkd@ xif ygw,f? ,ae@vli,f awG [m
u|efawmfw@kd acwfu vli,fawGxufawmif ykd+yD; xufjruftm;aumif;=u ygao;
w,f? olwk@d u u|eaf wmfwd@k acwfrmS xuf pl;&Swt Jh awG@t}uHKukd cHpm;cJ=h uzl;w,f?
'ga=umifh uAsm[m acwf&@J toH&iS v f @dk vGecf w
hJ hJ (35) ESpaf vmufuwnf;u
ajymcJzh ;l ygw,f? ukpd rG ;f &nf a&;cJo h vkd q&mxuf wynfu h yk+d y;D awmf&wJh pum;[m
tifrwefreS w f phJ um;yJAs? wpfacwfxuf wpfacwf yd+k y;D wk;d wufvm&rSmyJ? qkw, f w k f
wm &S&d ifvnf; 'g[m ,m,Dr#om&Srd mS yg?
urBmt h ajctaeawGudk =unfhygAsm? 'Dtwkid f;yJ awG@Edik yf gw,f? pmayopf
wpf&yf[mvnf; jynfoal wGudk tusdK;rjyK&if jynfoal wGu vufrcH&if vJoGm;&
rSmygy?J pmaya0zefa&;[mvnf; tJ'v D ydk gyJ? pmzwfaom jynfoluom vufrcH&if
t&mra&mufygb;l ? u|eaf wmfuawmh 'Dvydk J oabmxm;w,f? a0zefa&;eJ@ ywfouf
47
+y;D u|eaf wmf&h @J a,bk,s tjrifukd ajymcsiw
f ,fAsm? a0zefa&;qdw
k m vrf;aumufae
&if ajzmifrh wfay;wJo h abmrsKd ;yJ? owdvwG af e&if owday;wJo
h abmrsKd ; jzpfEidk f w,f
Asm? vufa0S@orm;ukd vufcarmif; cwfjyae&wmrsdK; r[kwfao;bl;xifw,f?
pmzwfaom jynfolawGu 'gawGukd aumif;aumif;jrifwwfw,f?
tck ukdpGrf;&nf a&;aewmawGukd pdwf0ifpm;=uygw,f? 'ga=umifhrkd@vkd@
ukdprG f;&nfa&;aewmawGukd jyefa&;=uwm ayghAs? tvum;qkd+yD; ypfy,frxm;bl;
qkdwm xif&mS ;aew,f? pmaya0zefa&;qkw d m tenf;eJ@trsm; pmaywk;d wufa&;ukd
tusdK;jyKygw,fAsm? quf+yD;awmh a&;yg?
use;f rmygap?
'*ke fw m&m?
48
jroef ; wif ht rS m
(1)
jroef; wifh
Armpmay bmvJ b,fvJ pmtkyf trSmpm?
55
rdk;acgif&yfY &Gm aom rkd; oufa&puf
Armpmay bmvJ/ b,fvJ
a&;ol armifpGrf;&nf
xkwaf 0ol yef;aygi;f wpf&mpmay
pmrsufEmS 328
wefzd;k 12 usyf
(u)
pmzwfoo l nf olzwfaeaom pmtkyf b,fenf;b,fykH a&G;cs,pf pd pfr_ tqifq h ifu
h dk
jzwfausmfI rdrd. vufxJokd@ a&muf&Sdvmonfukd *Ce% odrnfr[kwfay?
olodonfuawmh aiG q,fhEpS fusyaf y;I pmtkyq f ikd frS 0,f,lvdu k of nfqw kd myif
jzpfonf?
,if; q,fEh pS u
f syaf om aiGudk pmtkyaf &mif;olu b,fr#(uk, d pf m;vS,Ef e_ ;f
tenf;qH;k 25 &mckdiEf _ef; &wwfonf) yHEk ySd folu b,fr#/ puULzkd;u b,fr#/ pma&;
q&mu b,fr#(tenf;qH;k 10 &mckid Ef e_ ;f rS 20 txd/ vl}uKd urf sm; rrsm;tay: rlwnfI
&wwf=uonf?) tzkH;yef;csDa&;c b,fr#/ bavmufvkyfc b,fr# ponfjzifh
cGaJ 0&&S=d uonfuv dk nf; twdtus od=urnf r[kwaf y? pmzwfou l pmtkyaf y:wGif
a&;xm;aom wefz;dk aiGtwkid ;f yif 0,f,o l nfyifxm;/ wcsKd @pmtkyfu a&;xm;onf
xuf ykday;&wm &Sad o;onf? vl}udKufrsm;aom pmtkyfqdv k #if ykday;&onf? txl;
ojzifh e,fu r*~Zif;rsm;rSm vl}udKufrsm;v#if pmtkyw f Gif 5 usyfa&;xm;aomfvnf;
0,fou l 8 usyaf vmuf ay;0,f&wmrsKd ;vnf; &Sw d wfonf? ta[mif;aps;qkad om
aps;uGuu f &Sad o;onf? wcsdK@xkwfa0olrsm;rSm xkwf+yD; pmtkyu f keo f nfrsm;xH
ta[mif;aps;jzifh a&mif;=u&onf &So d nf? t&ifu wpfusyw f efudk wpfrwfay; a&mif;
&onf? pmtkyf ta&mif;& xkid ;f aom &moDwiG f wpfusyw f efukd q,fjym;avmufyif
&onfvnf; &So d nf? aps;twuftus/ pmtkyfaps;uGuu f xm;vkduaf wmh?
56
pma&;q&mwpfa,mufonf pmtkyfwpftkyf a&;om;+yD;pD;oGm;aomtcg
ol@pmtkyu f dk xkwaf 0rnfh xkwaf 0oludk &Sm&onf? xkwaf 0olu yxr ol. vufa&;
pmrlukd a&G;cs,fpdppfonf? vl}udKufr}udKuf/ a&mif;Iaumif;raumif; csdepf uf=unfh
onf? pmay0goem ygou l xkwaf 0v#iaf wmh pmayukd ESpo f uf+y;D xkwaf 0ayvdrrhf nf?
od@k aomf pmay0goemygorl sm;u xkw+f y;D aiGrvku d Ef idk I
f pGe@f omG ;wwf=uonf? xkwf
a0ol}udKufaom pmayqkdygu a&;cvnf; vufiif;&rnf? wcsdK@wpfESpftwGuf
odef;oef;yif p&Hay;xm;OD;rnf? pmcsKyfxm;rnf? vl}udKufrrsm;aom pmtkyfqkdygu
vDIvnf; &rnf? a&;cvnf; enf;rnf? wcsdK@&awmif r&? EkdifiaH &;/ bmoma&; /
pD;yGm;a&;qkv d #iaf wmh jynfxaJ &;Xme pmaypdppfa&;ok@d pmrlav;rl vufEydS pf ufjzifh ku d f
I wifjy&rnf? pdppfa&;rS pdppfjzwf awmuf+y;D cGijhf yKcsu&f rS ,if;pmrlxw k af 0&ef jyifqif
&ayonf? xkwfa0olqkd&mY xkwfa0cGifh rSwfyHkwif &So d l r&Sdol uGJjym;ayao;onf?
wu,fxw k af 0olrsm;rSm rSwyf w kH if r&Swd mawG &So d nf? r&Sv d #if wu,frxkwaf om
xkwaf 0olxrH S rSwyf w kH ifudk iSm;&onf? rSwyf w kH if iSm;cay;&ojzifv h nf; xkwaf 0olu
pmtkyw f efz;dk ukd wGucf suu f m aps;wifonf? Tum; pD;yGm;a&;pepfwpfc. k obm0?
[kw d avmu pmayvkyo f m; tzG@J 0ifrsm;tm; xkwaf 0ol rSwyf w kH if xkwaf y;
xm;wm &So d nf? pma&;q&m qko d nfrmS t&if;pku d I
f xkwEf idk o f rl [kw?f onfawmh
olw@kd &xm;aom rSwfyHkwifukd iSm;&onf? a&S;u wpfv 150 avmuf &onf[k
=um;&onf? xkwaf 0olrS rSwyf w kH ifupd +P y;D aomtcg puUL a&mif;csaom ukeo f ,
G af &;
puULaumfykda&;&Sif;okd@ pmrlwifjy+yD; puULav#muf&onf? puULusvmaomtcg
puUL0,f+y;D yHkEySd w f du
k fxH tyfEHu S m kdufEySd +f yD;aemuf pmrlonf pmtkyftjzpf a&muf
vmonf? pmtkyfjzpf+yD;aom tcg wpfzef jynfxJa&;Xme pmaypdppfa&;xH wifjy&
onf? aemufqk;H pdppfjcif;yif jzpfonf? olu cGijfh yKcsu&f awmh puULaumfydak &;&Si;f xH
pmtkyfapmifa&ukd ppfaq;cH&onf? +yD;awmh pmtkyfukd,fpm;vS,f? xkdurSwpfqifh
pmtkyq f idk rf sm;ok@d ? xkud rS pmzwfou l pmtkyu f dk 0,f,u l m (ok@d r[kwv f nf; tiSm;
qkid wf Gif iSm;um ) zwf&_ avonf? ,if;ok@d v#if pma&;q&m. pmayonf a&G;cs,f
pdppfr_ tqifhqifh ukd jzwfausmf+y;D oumv aemufqHk;tqifrh S pmzwfov l ufxo J d@k
a&muf&&dS ayonf?
xkdtcgusrS pmzwfolonf pma&;q&m. pmtkyu f kd cHpm;&onf? a0zef
onf? pma&;q&m. pmtkyfonf pmzwfolwk@d vufxJokd@ wkdufdu k f a&muf&v Sd m
onf r[kwf?
57
a&S;OD;bHkacwfuawmh tEkynm&Sifonf ol.y&dowfESifh wkdufkdufxd
awG@onf? aw;uAsmukd vufwef;&Gwq f dk oDu;kH um em;axmifol y&dowfu csucf si;f
wk@H jyefonf? ESpo f uf vufcv H #if y&dowfu tEkynm&Siu f dk +yKH ;Ijyef=unfrh nf? rESpf
oufv#if rsuEf mS u r=unf? xkt d cg tEkynm&Siu f y&dowf. wk@H jyefcsuu f dk em;vnf
od&u dS m ol.tEkynmukd ol.ywf0ef;usif y&dowfEiS hf nu d m zefw;D ay;onf? vlxk
tEkynm? tEkynm&SifESifh ol. y&dowfvlxk wkdufkduf qufoG,fjcif;/ y&dowfu
tEkynmukd a&G;cs,fjcif;?
a&S;bHkacwfuG,fum yk*~vdu ypPnf;/ EkdifiaH wmf tpk;d &rsm; ay:ayguv f m
awmh tEkynmoabmvnf; ajymif;vJomG ;&onf? ya'o&mZfacwfY eef;&ifjyifwiG f
tEkynm&Siu f bk&if rdz&k m; rif;om;rif;orD; rif;y&dowftm; ajzazsmf wifqufonf?
ESv;Hk awmfacG@um qkawmfvmbfawmfrsm; ay;oem; cs;D jriho f nf? t&if;&Siaf cwfY
t&if;tES;D &Sad om xkwaf 0olu ku d Ef ydS xf w k af 0 jzef@jzL;onf? pme,fZif;rsm;u a0zef
a&;om;=uonf? tpk;d &(tpkd;&qko d nfuvnf; t&if;&Siv f w l ef;pm;ukd uk, d pf m;jyK
aom tpd;k &) u ol. ukd,fusdK;pD;yGm;ESifh rudkufnv D #if H;k wifw&m;pGJum '%fwyf
onf? tjyif;xefq;Hk pmtkyfukd ydwo f nf? pma&;q&mukd axmifcsonf?
wenf;qkad omf t&if;&Siaf cwfY t&if;&Sad om xkwfa0olu a&G;cs,f pdppf
aom pmayuko d m y&dowfu zwf&onf? y&dwfowfu wku d f u
kd af &G;cs,fcGihrf &Sd?
(c)
a0zefa&;[laom pum;vH;k onf Ekid fiaH &; Ek;d =um;vmaom ppf+y;D acwfY
acwfpm;vmaom a0g[m&? ,if;Ekid if aH &;v_y&f mS ; r_EiS t hf wl pmaya0zefa&;onfvnf;
wufuvmcJah yonf? pmaya0zefa&;oabmuawmh ppfrjzpfcif acwfuwnf;u
&Scd ahJ yonf? pme,fZif;rsm;Y pmtkycf ef;oD;oef@ziG u hf m xGuaf y:aeaom pmtkyrf sm;
ukd a0zefaom pmrsm; azmfjycJo h nf? a0zefa&;twGuf a0zefa&;oabmu rsm;onf?
xifjrifcsuf oabmrsdK;a&;wwf=uonf? wcsdK@uvnf; pmtkyaf =umfjimomomr#?
av;av;eufeuf a0zefou l enf;vSonf?
ppf+yD;acwfwiG fum; pmaya0zefa&;onf ykdI av;eufum t&Sed fvnf;
jrifv h mayonf? Ekid if aH &; Ek;d =um;r_twkid ;f yif pmaya0zefa&;Y Ekid if aH &; oabm w&m;
rsm;ESifh tuJjzwfaom a0zefa&;opfrsm; ygvmonf? ppf+yD;acwfrSm rwf0g'
58
qkd&S,fvpf0g'rsm; xGe;f um;vmaomacwfjzpfay&m pmaya0zefa&;Yvnf; ,if;
Ekdiif Ha&; tjrifrsm;jzifh wefzd;k jzwfvm=uonf? xkt d cg Ekdiif aH &;pHjzifhom tuJjzwf
jcif;ESihf wefz;dk jzwfvm=uonf? xkt d cg Ekid if aH &;pHjzifo
h m tuJjzwfjcif;ESihf tEkynmESihf
Ekdiif Ha&; nEd i_d f;aygif;pyfum tuJjzwfjcif;[lI ESprf sKd ;ay:vmonf? yxrtjrifrSm
kyf=urf;vuf00J g'jzpfI 'kwd,tjrifrmS wnfrh wfonf? (tEkynmpH oufoufjzifh
om =unfah omtjrifonfvnf; tay:,H (0g) pdwZW 0g' jzpfonf?)
a0zefa&;acwfpm;cgpjzpfI yxrawmh rwnf+idrf? r&ifhusufao;?
_yaf xG;um a&ma,mif zuf&iS v f yk wf m &Sad eonf? a0zefa&;emrnfwyfum yk*Kd~ vfa&;
ykwfcwfr_vyk folrsm;vnf; &Sdao;onf? tcsdK@vnf; tEkynmpmay tajccHEdik if Ha&;
oabmw&m; tajccH r&So d jzifh a0zefa&;qkdonfrSm tjypf&mS aom tvkyf[laom
oabmoufa&mufaewmvnf; &Sdonf? xkdtcg oufEkpmzwfol tcsdK@u a0zef
a&;wGif y,fy,fe,fe,f ta&cGHc|wfrS }udKufcsi=f uonf? abmyGv J ufa0S@yGJ y&dowf
uJhod@k rdrdbufEiS fh qef@usib f uf[lI &Sdae&m rdrdbufu csrS vufckyfw;D csifaom
pdwrf sKd ;udk xm;csi=f uonf? ok@d r[kwv f #if a0zefa&;aysmo h nf? rxufjruf[k xifrw S f
aewwf=uonf? a0zefa&;. ,kwaWd A'xuf tay:,H wk;d [ef wku d f[ef(azmif;a&Smh
ac:aom tom;vGwpf nf;vGwf vlcw k [f efu rsm;wwfonf ) aemufvu dk o
f mG ; wwf
onf? wcsdK@aom a0zefa&;rsm;rSm pum;vHk;rsm; }uD;us,f+yD; usdK;a=umif;jy
tcsut f vuf ,kdife@J aeonf? omref=unfhv#if jywfom;onfxif&+yD; tESpo f m
&a[mif;avmif; avylazmif;jzpfaewwfonfukd owdxm;&rnf? ok@d aomfpmayarG@
aom/ tEkynmcspfaom/ *kd%f;*%pdwu f if;&Sif;aom/ pmaywkd;wufa&;ukd vkdvm;
aom pmzwfy&dowfonfum; wnfrh wfaom/ ynma&;wefzkd;&Sad om a0zefa&;ukd
awmifhwayonf? ,if;a0zefa&;pmayukd zwf+yD; rdrdtawG;tac:onf vif;oGm;
&onf? _yfaxG; &Da0r_rsm; uif;pifum =unfvif0if;yoGm;&onf? rdrrd jrifonfukd
a0zefa&;u axmufjyoGm;onf? pmaywpf&yfonf rnfonfhbufu &yfonf (0g)
rnfonfv h wl ef;pm;ukd uk, d pf m;jyKonf ponfw@dk udk jrifvm&onf? a0zefpmukd zwf+y;D
todopf tjrifopf wk;d yGm;vm+yq D v dk #if ,if;a0zefpmonf tusKd ;jyKaom a0zefpmyif
jzpfayonf?
(*)
,ae@acwfwiG u
f m; pmzwfy&dowfvnf; wk;d yGm;vm/ us,0f ef;vmonf? xkt
d cg pm
59
aya0zefa&;onfvnf; ta&;}u;D vmayonf? txl;ojzifh wnfrh wfaom vlwef;pm;
tjrifygaom a0zefpmonf pmaywk;d wufa&;twGuf tusKd ;jyKEidk af yonf? ok@d aomf
pme,fZif;rsm;u pmaya0zefa&;ukd ususeetm;ay;onf r&SdvS? tjiif;yGm;onf?
jy\emay:onf[k qkdum pl;&Sxufjrufaom a0zefpmrsm;udk rxnfch sif=u? txl;
ojzifh pmayoabmw&m; tbd"rRmjzifh tuJjzwfaom pmaya0zefa&;rsm;ukd rxnfh
csif=u? pmtkyf a=umfjimomom/ pmrzwfbJ ayghwad yghq jzef;oef;a&;vku d faom
a0zefpmrsm;om ygwwfonf? xkd@a=umifh pmaya0zefa&;aumif;rSm ae&mr&?
tm;ay;jcif; rcH&?
,if;umvwGif uAsmq&m/ a0zefa&;q&m armifpGr;f &nf. Armpmay
bmvJ b,fvJ trnf&dS pmaya0zefa&; aqmif;yg; aygi;f csKyf pmtkyx f u
G v
f monf?
&Sm;yg;aom rkd;acgiu f mvY rkd;oufa& t,Ofyif jzpfayonf?
armifprG ;f &nf. pmtkyrf mS (1964 rS 76) txd 12 ESpuf mvtwGi;f a&;cJah om
ol. a0zefpmwcsKd @udk xnfo h iG ;f ay;xm;ay onf? olonfuAsma&m/ pum;ajya&m
a0zefojl zpfonf? txl;ojzifh olonf uAsmq&mjzpfojzifh uAsmESiyhf wfoufaom
a0zefa&;rsm;rSm orkdif;wefzkd; &Sdayonf? olukd,fwkdifu uAsma&;zGJ@oljzpfI
oljzwfoef;vmaom vli,fuAsmacwf. orkdif;oabm ouf0ifaeayonf?
taemufuawmh pmaya0zefa&;ukd pmayorkid ;f aA'/ pmayaA'[kvnf; ac:=uonf?
olu, kd fwkdif uAsmq&mjzpf aeI ol.uAsmtjrifbufu umuG,fxm;ayonf?
+rdK@jycHpm;r_/ acwfay:uAsm/ twwfynm/ edrdwyf pHk aom vGecf aJh om (7) ESpcf ef@u
yvHkpDchaJ om a&pD;Y olyg arsmygcyJh jHk zpfonf? (+rdK@jycHpm;r_ukad wmh olu uAsmq&m
wa,muftaeESihf oabmrwlcahJ cs) wu,fawmh taemufEiS hf ta&S@onf pD;yGm;a&;
wkd;wufzGH@+zdK;r_ ajymif;vJpOfcsi;f rwlay? taemufu t&if;&Sipf epf t&ifxGef;um;
onf? tm&Su aemufusonf? ,if;pD;yGm;a&; vlra_ &;pepfcsi;f jcm;em;onfudk rodbJ
taemufu pmtkyw f pftyk fwavxJrS &wwfaom +rdK@jycHpm;r_/ acwfay:cHpm;r_/
acwfay:uAsmpaom taemuft,ltqysurf sm; wifoGif;vmojzifh yvHpk Drsm;
,m,Dxjcif; jzpfayonf? ,ck +idrf oGm;av+yD? &Suf&Suef J@ a0zef&awmhr,f Y
olonf typftcwf/ tnpftywf/ tnpftowfrsm;ukd wifjyxm;onfrmS &J&ifh
ayonf? pmayavmuY ol. ,if;.pum;vHk;onf acwfok;H a0g[m& jzpfaeay+yD?
armifaZmfo@dk tdwzf iG ahf y;pmESihf rdjzLrSm bmaywH &So d vJ aqmif;yg;wGif a0zefa&;
60
ukd a0zefxm;onf? pum;vH;k }u;D }u;D us,u f s,rf sm;jzifh oD0&Dxkwaf eolwa,muf
*srd ;f pbGe;f b0 oufqif;um usq;kH oGm;&yH(k ta&mif;&aumif;I yku d qf aH wmh&onf)
ukd &,farmxm;onf? a&pkev f rf;ukd a&qeffxif+yD; wpfa,mufwnf; tcsed rf w S u
f m
ul;cwfaeolwpfa,mufudk axmufjyxm;onfrmS usdK;a=umif;jy tcsuftvuf
ckdifrmonf? rdrd rodwmzG@J v#if okyfazmf&mY tm;enf;rnfrSm obm0yif r[kwyf g
vm;? OD;ode;f azjrif. h 0wKwkad ygi;f csKyu f dk zwf+y;D OD;ode;f azjrifo
h nf tnmaus;vuf/
uwW&mvrf;r/ pdwaf zmufjyefr_ [k tqifq h ifh ul;ajymif;oGm;onfudk wifjyxm;onf?
wu,fawmh OD;odef;azjrifhtzkd@ ol. qkd&S,fvpfyef;wkdifod@k qku d fa&muf ul;ajrmuf
oGm;+yjD zpfI tdrw f pH uf+rw d x f jJ yefa&mufum pdwaf zmuf jyefr_ ukd at;at;oufom
pdwu f ;l ,OfonfrmS obm0yif r[kwyf gvm;? ocifjroef;ukd tav;jyKjcif; pmwrf;
wGifum; armifprG ;f &nfonf a&pkev f rf;uJho@kd r[kwfbJ tcsuftvufu;kd um;r_ t
axmuftxm;rsm; tm;enf;aeonf? ocifjroef;rSm uG,v f eG +f yjD zpfI ol.pmayukd
ususee avhvmEkdio f nf? avhvmzkd@vnf;vko d nf? okd@aomf pdwaf pwemu a&S@
a&muf+yD; avhvmr_u aemufusefaeayonf?
rnfo@dk yifjzpfap/ armifprG ;f &nfonf rSeu f efaom &yfwnfcsujf zifh k;d om;pGm
a0zefa&;jyKoljzpfonfuu dk m; awG@Eidk af yonf? txl;ojzifh 1976 u a&;aom a0zef
a&;pmrsm;onf jynfob l ufrS &yfwnfa=umif; xif&mS ;ayonf?
xdxrd rd da&;wwfaom armifprG f;&nf qufvufI &GmoGe;f +zdK;apownf;?
Anm;oD [
pmayppfwrf; rS
1997/ =o*kwf?
61
a&S @ ajy;pum;
(tarh a c:oH ES i f h tjcm;uAsmrsm; pmtky f t rS m )
TurBm
wkefcgarSmufveS /f ajAmif;qefaptHh
uAsmum; yef;rsm;r[kwaf wmh
r[kwfawmh
(pm 33)
armifpGrf;&nf&J@ tarhac:oHESifh tjcm;uAsmrsm; pmtkyf[m rkwfokHrkd;rkefwkdif;eJ@
avkid f;&S&S xaewJh Zlvkdiv f rSm xGuv f mcJhygw,f?
rEWav;/ vlxk}uD;yGm;a&;wkdufu xkwfygw,f? 7 vufr 4 vufr
ao;&Snyf pHk mtkyu f av;[m tvGefoyf&yf vSyygw,f? vomn avat;at;ysys
vSn;f ay:rSm tareJ@om; pum;vufqkH ajymrukejf zpfaeyHu k kd okyaf zmfxm;wJh rsuf
ESmzHk;? ae}uD;pkd;&m tnm&J@ &Sm;apmif;yifEpS fyif? ql;iSufeJ@ at;csKdu yl;aygif; yHkazmf
xm;=uwm?
pmtkyu f dk =unfhvu kd af wmh pmrsuEf mS 205/ uAsm 67 yk'/f wefz;kd 90 usyf?
vlxka':trm touf 80 jynfh arG;ae@? tar a':wif=unf/ a':cif=unfw@dk udk &nf
nef;w,fv@kd azmfjyxm;ygw,f? pmtkyf a&cHrSm armifpGrf;&nf&J@ "mwfyHk 9 yHkukd
yef;Eka&mif aemufceH @J ku d fxm;yg w,f? txJu uAsmawGrmS awmh uAsm+yD;&ufpeGJ @J
rlvyHEk dyS &f mpmapmiftrnfawG ay;xm;ygw,f? pepfwus &Sdygw,f? zwf=unfv h u kd f
awmhvnf; owfykt H rSm; tustayguf r&So d avmufjzpf+yD; tqifjh rifhjrifhykEH dyS pf DpOf
xm;wmawG@&ygw,f? puULom;vnf; rqd;k vSygbl;?
armifprG ;f &nf&@J oli,fcsi;f tif;0 uAsmq&m =unfatmifu a&S@ajy;pum;
0kid ;f 0ef;ygw,f?
armifprG f;&nf[m tm0Zef;eJ@ [morSm taumif;qH;k uAsmq&mvk@d
=unfatmifu tuJjzwfygw,f?
69
pavOD;yknaemuf uae@xd jrefrmuAsmavmurSm ray:aygufao;zl;wJh
t&$ef;taxh uAsmq&mvk@d vnf; =unfatmifu armfueG ;f jyK vku d yf gw,f?
=unfatmifqo dk vkyd J armifprG ;f &nfuvnf; [mo"mwfe@J tavSmiftaxh
tvGepf rG f;wJo
h yl g? pmtkyfzGihv
f duk fziG vfh du
k cf sif; awG@&wJh usKyfwkd@&mG u tESdyfonf
uAsmrSm &GmrsufEmS }uD;awG&J@ tdrfawGrmS vSnh+f yD;ESdyfwwf/ eif;wwfwhJ tESyd fonf
teif;onf trsdK;orD;[m tJ'rD sufEmS }uD;awGeJ@yJ uk, d f0efyke;f awG &&vm+yD; taz
ray:wJh om;orD;awG arG;xm;&yHk/ au|;xm;&yHkawGukd [mopif;pif;uav;eJ@
&ifemp&m a&;xm;wm awG@&ygw,f? (pm 1)
jrefrmh a&aEG;=urf;udk oH;k aqmifyg(pm 7) uAsmrSmawmh tJ'u D Asma&;csed f
1974 ckESpaf vmufqDu Ekd@qD/ o=um;/ aumfzDpwJh toHk;ukeyf pPnf;awG &Sm;wJh
ta=umif;ukd [mozuf+y;D azmfjyvku d fygw,f?
aumfzD awmf+yu D mG
aumfzD ig r}udKuf
a&aEG;=urf;y Jig}udKufw,f?
armifprG f;&nf[m pum;vH;k awGudk 'k;d vkdar$wwfwJh tpGr;f vnf; &Sdygw,f?
vl@b0ukd pyfpjk cif;(pm 11 ) uAsmrSm ola&;yHku
vl@b0rSm &cJpGm
vlqo kd nfrmS / rSm;wwfpmG
vlqo kd nfrSm/ EkdifiHa&;owW0g
vlqdo k nfrmS / aorsdK;om?
ynm&Srd sm;/ qkdpum;awG
rSwo f m;+y;D aemuf
[dak zmuf onfzsuf
qufpyf=unfyh g/ aysmfp&m?
aorsdK;awGrmS / &cJpmG
&cJonfrSm/ EkdifiHa&;owW0g
Ekdiif Ha&;owW0g/ rSm;wwfpmG
rSm;wwfonfrmS aorsdK;om
70
aorsKd ;awGrmS aocJpmG ?
ESpfyk'/f oHk;yk'favmuf xkwjf y&wmyg? pma=umif;&SnfoGm;yg+yD? ol@uAsm
awGxu J pdwx f J xdavmuf cku d af vmufwu hJ AsmawGudk aw;xm;wm 36 yk'f awmif
&Sdygw,f? pmtkyfrSm ygwmu 67 yk'f? tJoavmuf uAsmaumif;rsm;wJh pmtkyfyg?
tm;vH;k awmhvnf; taumif;erlemawG xkwjf yEkid af wmhrmS r[kwyf gb;l ?
}udKufwJhuAsmawGuawmh bwfpum;rSwfwkdif/oef;acgif,HuAsm/
o&ufyifapmifh / uarmZ&J@ reufcif;/ ausmif;q&mwk@d tem*wfudk odr;f yku d pf @dk /
acwfay:uAsm/ ydawmufvGrf;csif; rkd;wrf;csif;/ tarhac:oH/r&,fcsif&if
ik&d atmif/ uAsmq&m urm&Gwrf mS aeonf/ uAsmq&m&J@ naecif;/ cspZf eD;od@k
yef=um;csuf/ wuUokdvf ausmif;olxHrSpm/ tarhuefawmhyGJ/ tnmol/
aus;vufukd cspf&musatmif arwWmjy ywfwkduf/ vlxka':trm arG;ae@
r*FvmuAsm uefawmhyef;/ &efuek w f uUov dk f awmifial qmif awmifyEd yJM ifatmuf
aq;vdyfaomuforl sm;/ ae@cif;a=umifawmif jcifaxmifcs ywfwu kd f/ *Dvme
uAsmq&m/ xdeftefrif&ifjyifu uifwwfuD=uufa=umf/ ESif;qDyGihaf y: tdyf
raysmfcif/ neJ@ae@/ uAsmq&m aA'ifar;jcif;pwmawGyg?
trsm;vufcHxm;=uwJhtwkdif; t}udKufqHk;uawmh tarhac:oH?
'guvnf; 'Dpmtkyx f u J t}uKd ufq;kH vdk@ qdEk ikd frkH u 'Dbufyidk ;f ESpu
f mvawGtwGi;f
taumif;qH;k uAsmawGxJ yg0ifygw,fv@dk rkcsqd&k rSmyg? tJ'DxJu awmoHuav;ukd
em;axmif=unfyh g? tJ'DuAsmxJu awmoHuav;ukd em;axmif=unfph rf;yg?
EGm;ESpaf umif pm;+rHKjh yefv@dk
jcLoH}uKd ;=um;
t+r;D zsm;wzsyzf syf
jcif,yfwmvnf; =um;&+yD
tar&,f om;&,f
a&aEG;u&m;&,f
EGm;vSn;f tdx k uf/ =u,f+yKd ;jyufrmS
xef;vsuw f pfuu dk /f a&aEG;wpfusdKuf
avsmif;vku d xf idk v f du
k f
71
wk;d vku d u
f s,fvdu
k ef @J
riku d pf wrf;/ rorf;ra0
pum;taxGaxGudk
om;eJ@tar rem;rae ajymcJ=h u
(pm 38)
om;vmvk@d tartvkyf y_ af eyHkuvnf; touf0ifveG ;f vSygw,f?
tk%t f wuf/ ukvm;wufot H =um;
EGm;pmtau|;/ qeftaq;
ajr;wpfa,mufukd E_;d
wD;wk;d wD;wd;k eJ@ / &Gmk;d ukad v#mufchJ
om;ajr;awGaomufp&m
EGm;Ekd@&mS / qdwEf k@d &mS
oumvky/f rkef@zw k f
tartvkyf y_ cf +hJ yD
acgi;f ay:rSm wbufwif
tdrpf OftES@H omG ;
,Hok m;0,f/ *sKH o=um;0,f
&ufuef;&S,fovkd
&Gmv,f&mG k;d / vGe;f xk;d vmoGm;
iSm;vku d facs;vkduf/ au|;vku d w
f u dk v
f du
k f
csufvu kd jf yKwfvu kd f ac|;+ydKuf+ydKuf,dk
tartkd
om;ukdau|;vk@d armw,fr&Sd
(pm 45)
armifprG ;f &nfu 'DuAsmrSm ukd,hu f ,dk u f kd a0zefa&;vkyx f m;wm +yKH ;csifp&myg?
uavmifrif tufqpfcGuf
[kyd uf 'Daumf
wpfae@aomf ykid fE;kd Ekid Ef d;k eJ@
72
a0zefa&; usm;qd;k ukd
tm;}uKd ;rmefcJ
t+rD;ukd qGJrdaygh
(pm 46)
ol@[mo "mwfuav;ukdvnf; =unfhvkduyf gOD;? vlxak ':trm arG;ae@
r*Fvm uAsmuefawmhyef;(pm 110) rSm
a':a':wdk@ ukodv k tf zkd@
yk@d owJah rwWm
pmwku d fu r[kwfv@dk
'kw'f w
k x f {d uef
tjrefxw k af csmuf
&efuek fukd a&mufygav&J@?
txuftnmwpf0ef;rSm vlxkOD;vSwk@d / vlxak ':trmwd@k e@J twlvkduf+yD;
a[mcJh ajymcJh aqmif&Gufcw Jh mawGvnf; vGrf;p&m azmfxm;ygw,f?
u|eaf wmfw@kd jrefrmorkid f;rSm
r[mppfuidk f;qDu
q&mr_dif;&,fvd@k
u0gvrkid ;f &SdcJh+yD
q&mr_id ;f tarGxm;cJhwJh
om;awG wlawGxJrSm
OD;av;vnf;yg
a':a':vnf; ygorkd@
wpfcgwpfcg
ppfuikd ;f buf csOf;+yD;
orkdif;wpfuGuf vif;&efukd
jrif;+cHuae
yk*H yJcl;av#mufv@kd rd@k
ykqd;k aygufawG
73
trSeaf umif;pm;&atmif
pum;awGvnf; a[mcJ+h yD?
&GHp&maumif;wmawGukd &,fp&mvnf;aumif;atmif &GHp&mvnf;
aumif;atmif *DvmeuAsmq&mrSm uavmifwd@k xm;yHkvnf; atmf*vDqefqef
zwf=unfv
h u dk yf gO;D ?
cHkawG=um;xJ/ wzGJzeGJ @J
&S&J J&S yS f&yS /f yk;d [yfuav;awG
ajy;v$m;a,muf,uf/ uufom;av;awG
csppf &mav;awG/ ajy;vku d v
f m$ ;vku
d f
tr_u d yf t kH eD;
tvdk uuf}uD;/ 0ufavmufeD;?
vlemwk@d um;/ uufrsm;ukd=unfh
jrL;rdonfhcg/ jrL;av.
uufurkd l b,fojl cLqGaJ vrnfrod?
tdro f mwGiu f m;/ zufrsm;wcsKd @
puULwcsKd @/ t0wfpwcsKd @
iSuaf ysmcGHwcsdK@/ oHyk&mcGHwcsKd @
aq;vdyf rD;jcpfwcsKd @
ydwfqkd@aevsu/f a&v#Hwuf.
uufw@kd jyLwpfjyLwpf?
(pm 153)
tJ'v
D dk trsKd ;rsdK;a&;wJu
h Asmq&m/ b,fvv kd lygvrd ?fh
ynm&S+d y;D OpPmr&So
d l[m
avmurSm taerwwf
vuFmawG pyfvdrrhf ,fw?Jh
pyfwvhJ uFm/ um&efzx k pf
rajyjypf/ cspof lcifol enf;vdrfhr,fwJh (pm 202) vkd@
armifprG ;f &nfu t&$e;f zuf+y;D qkdvdu k fygw,f?
74
ol[m ol@ywf0ef;usifu ta=umif;t&mawGukd vSvSyy uAsmajrmuf
atmif a&;zG@J Ekid pf rG ;f &So d yl g? txl;ojzifh tm0Ze;f uvnf; aumif;/ pum;vH;k uvnf;
vkdovkd uavmifzsm;uus/ uAsma&;zGJ@r_twwfynmrSm uAsmukd vkdovkd
upm;EdkifwhJ uAsm0dZmwqlvd@k qdx k u
kd yf gw,f?
ol@uavmif[m avmuukdvnf; avSmifwwfw,f? ol@ukd,folvnf;
jyefavSmifwwfw,f? ol@uavmifzsm;u usvmwJph mvH;k uku d wnfw h nfrh [kwcf sib
f J
apGapmif;apmif;usvmaewm? ol@yg&rDv@kd qkcd siq f akd v? ('Dyg&rDu uAsmrSm csppf &m
aumif;ayr,fh a0zefa&;rSm armifprG f;&nfudk qk;d usKd ;ay;w,f xifygw,f?)
a&;zGJ@edo,uawmh a&S;acwf &uefa&;enf;/ arwWmpma&;enf;pwJh
vGwv f yfum&ef ,lenf;ukd t"du toH;k jyKomG ;wmyg? ckumv ajym=uwJh pum;ajym
&pforfqkw d hbJ uf awmfawmf a&mufaeygw,f? 'gayrJh a&;zG@J &mrSm tcsut f vuf/
tpDtpOfawGu a&S@aemuf pepfwus oHk;wwfygw,f? 'ga=umifhzwfwJhtcg
t"dy`m,ftvG,fwul ay:ygw,f? t"dym` ,fuG,f0u S jf cif; r&Syd gbl;? uAsmeJ@ zwfol
eyef;rvHk;&ygbl;? &efrjzpf&ygb;l ? uAsmyHkavmif;&mrSmawmh ckavmavmq,frSm
toHk;rsm;wJhtuGuzf rf; tvSrsKd ;ukdawmh toHk;enf;wm awG@&ygw,f? uoDu&D
yef;uav;wyGifh uEGJ@uvs yGiafh eyHkrsdK;xuf woDwwef;/ w0ef;w0dki;f tifeJ@tm;eJ@
yGiahf eyHrk sdK;rsm;ygw,f?
uAsmq&muawmh armf'efrmS uEkwf&pfvkd@(pm 115) tk;d tpOfrSm
wpfrsdK;toGifeJ@ vef;ygpkd@(pm 115) vkd@ ol@&J@uAsmyHkomef ar#mfrSef;r_ukd
ajymjyxm;ygw,f?
ol@uAsm[m armf'efq&mrsm; ajymjyae=uwJh armf'efuAsm twef;
tpm;xJawmh 0ifr,frxifygb;l ? q&m'*kefwm&m cGjJ cm;wJh acwfay:uAsmxJawmh
&J&J&if&h if}h uD; 0ifygvrd hrf ,f?
bmyJjzpfjzpf armifpGrf;&nfuawmh jrifhrm;vSwJh uAsmatmifwHcGefukd
v$ix hf vl u kd jf yefyv
D @dk yJ 0rf;ajrmuf0rf;om ajym=u&awmhryS gy?J
78
vGrf;ol&Jaw;
83
q&marmifpGrf;&nf[m wdkif;jynfeJ@ vlrsdK;twGuf uAsmawG rjywf a&;aeqJyg?
tckpmtkyfxJu uAsmawGtjyif q&marmifpGrf;&nf a&;cJhwJhtjcm;uAsmawGyg
tm;vkH;[m b,ftay:rSm tajccHwmvJqk&d ifawmh tajzu wcGe;f wnf;ygyJ? tJ'g
tdrvf rG ;f pdwf yJ?
enf;enf; xyf+yD; ajymr,f qdk&ifawmh tdrv f rG f;pdwf trSefw&m; ygy?J
t*FvdyfuAsmq&m S,fvD&J igwdk@&J taumif;qkH;aw;awG qdkwm/
taqG;qk;H tawG;udk ajymjywJh aw;awGaygh qdw k hJ pmom;udk udk;um;+yD; ajym&r,f
qdk&ifawmh q&marmifpGrf;&nf&J uAsmawG[m tvGrf;qkH;tawG;udk ajymjywJh
aw;awGyJ r[kwyf gvm;?
vGr;f ol&J aw;/ vGr;f aw; ayg?h
vGrf;aw; rqk;H ygapESifh q&mpGr;f cifAsm;? ?
atmif a 0;
('DZifbm 28/ 2009)
rk;d rcpmrsufEmS rsm;rS?
84
bmvJ[Jh armifpGrf;&nf
wcsKd @aom pma&;q&m/ wcsKd @aom owif;rD', D meJ@ wcsKd @toHvi$ Xhf meawG/ 'Dru dk a&pD
wku d yf x
JG 0J ifa&muf ae&m,lvmwJh wcsKd @ynm wwfqo dk al wG/ wcsKd @ ygarmuQ ynm&Sif
awG [m ppftm%m&Sipf epfudk jyKjyifaewm jzpfw,f? 'D[mav;uawmh raumif;bl;?
[k[ d mav;uawmh taumif;om;yJ oli,fcsi;f &,f/ 'gav;awmh jyifvu dk yf gvm;qd+k y;D
jyKjyifa&;vkyaf e=uwmyg? xyfajym&&if c|wf+cHKus a[mif;jrif; pkwfjywfaewJh ppf
tm%m&Sif pepfudk zmax;ae=ujcif;jzpfw,f? vlxw k &yfv;kH rwnf+ird rf /_ r+ird ;f csr;f r_/
qif;&Jiwfrw G /f 'kuoQ u
k aQ &mufr/_ puUe@f EiS rhf jywf rvH+k cKH r/_ zdEydS t
f Ekid u
f sirhf u _ yfab;xJrmS
rdepfeJ@tr# usa&mufaer_ukd zefw;D aewJh ppftm%m&SifpepfeJ@ ppf&mZ0wfaumif
w&m;cHzufqpf ppftyk fpu k dk jyKjyifzmax;a&; vkyaf e=ujcif;jzpfw,f?
aemifEpS faygi;f rsm;pGm jzwfoef;+yD;wJt h cg (okd@r[kw)f q,fpkEpS frsm;ukd jzwf
oef;vm+y;D vk@d orkid ;f ukd orifvnfjyef jyef=unfw h thJ cg 21 &mpk t0if/ 10 pkEpS f ywf0ef;
usif&Sd owif;rD'D,morm;wcsdK@/ ynmwwfwcsdK@&@J jyKjyifzmax;a&;rsm;ukd tJ'D
twkid ;f yJ jyefawG@jyefjrifae&rSm jzpfw,f?
tJ'aD zmufjyefwhJ tiftm;pkawGe@J azmufjyefwphJ mayukd t&yfom;tawG;/
t&yfom;ta&;eJ@ q&m}uD;armifprG f;&nfu ckcaH csycJjh cif;jzpfw,f? r[mbG@J & wuU
okdvaf usmif;qif;/ r[mynmausmrf sm;&J@ cGJjcrf;pdwfjzmr_ tpkpk[m aemufq;Hk awmh
tkypf ;kd zdESdyfob l ufu &yfwh/J azmfvHzm;pmay/ azmufjyefwhpJ may jzpfoGm;cJhygw,f?
trsdK;om; jynfolvlxke@J zufqpfppftkypf kt=um;/ jyif;xefwJh ydyuQwdu k yf x GJ JrSm
+cpH nf;k;d ay: rodrom xkid fvu dk =f uygw,f? xkid v f @dk &atmif oabmw&m;wckudk xl
axmif qkyfukdifxm;=uygw,f? owif;rD'D,mqkdwm bufrvku d f&bl;/ b,fol@
85
bufurS r&yfwnf&bl;/ ryg&bl;/ vGwv f yfpmG &yfwnf&r,fqw dk hJ uajrmufuajcmuf
tawG;tac: rl0g'ukd qkyu f idk =f uygw,f? aemufq;kH awmh &efo@l bufudk ckeu f ;l oGm;=u
ygw,f? vlxw k u dk yf eJG @J vlxu k dk qef@usif &efoel @J y;l aygi;f (rodromuae odoo d mom
yl;aygif;) &efoleJ@ twl rdrdwkd@&J@ tusdK;pD;yGm;ukd jrifhwif&if; &efoleJ@twlwuG
azmufjyefomG ;wJh tqifu h kd rsufpda&S@rSm a[mwa,muf a[mwa,muf a&muf
oGm;=uwmyg? vlxk&J@ &efol jzpfoGm;=uwmyg?
xyfajym&&if vlxkbufu r&yfwnfovkd 'Dazmufjyefa&;tiftm;pkrSm
awmfvSeaf &;qkw d m r&Sdygb;l ? vlxkwdu k yf v
GJ nf; r&Sbd l;? vlxw k dfuk fyJG r&Sw d t Jh wGuf
vlxv k wG af jrmufatmif b,fvpdk rG ;f aqmif ke;f uef v_y&f mS ;=ur,fqw dk hJ tawG;tac:
pdwf"mwfvnf; r&Sb d l;? tjyeftvSeo f abmt& awmfvSefa&;r&Sdvkd@vnf; tckvkd
azmufjyefa&;avmufaumifawG jzpfomG ;=uwmyg?
tckvdk &efoludk tnHhcaH &;pmay/ ppftm%m&Sifpepf zsuo f drf;a&;qdkwJh
vlxkvrf;pOfukd qef@usiw f pJh mayukd vlxkpmay/ awmfvSeaf &;pmayu wH@k jyefckc=H u
ygw,f? tawG;tac: tvif;a&mifay;+y;D awmfveS af &;ukd jri w hf if=uygw,f? jynfo@l
pmay&J@ zcif}uD;vnf;jzpf acgif;aqmifvnf;jzpfwhJ q&m}uD;ocifukd,fawmfrd_if;&J@
wynfrh sm;/ pmayacgi;f aqmifrsm;jzpf=uwJh q&m}u;D '*kew f m&m/ tarvlxak ':trm/
q&m}u;D vlxk pde0f if;eJ@ q&m}u;D armifprG ;f &nf tygt0if jynfo@l vw G af jrmufa&;pmay
tiftm;pk tm;vH;k [m azmufjyefwphJ may tiftm;pkudk &efow l u dk af ewJw h u dk yf eJG @J twl
wkud af e&wmjzpfw,f?
q&m}uD;armifprG f;&nfu azmufjyefwJh pmay/ azmufjyefwt Jh iftm;pkukd
wckcsi;f qGx J w k jf yygw,f? em;&Guu f dk wHawG;qGw+f y;D vlxak &S@rmS xkwaf zmfjyoygw,f?
odraf rG@wehJ nf;y&d,m,fe@J rsuEf mS zH;k cGmcsygw,f? aemufwcku Eke,fw/hJ tawG;tac:
pHrrDw/hJ Ekid if aH &; a&csed ef rd u hf saeao;wJh awmfveS af &;orm;awG/ Ekid if aH &; orm;awGudk
ol@&@J pmayeJ@ vrf;jyjriw fh ifay;ygw,f? tacsmiform;pmay/ azmufjyefwJh pmayukd
&Sif;&Sif;vif;vif; odjrifvmapovkdyJ/ vlxkvGwfajrmufa&;vrf;a=umif;ukd ydkvkd@
&Si;f vif;vmapcJw h ,f? ykv d @dk wufuvmapcJw h ,f? 'ga=umifh q&m}u;D armif pGr;f &nf&@J
pmayvuf&mrsm;ukd xkwfa0vku d jf cif; jzpfw,f?
aemifrmS orkid ;f ynm&Sirf sm;/ pmayokawoDrsm;u q&m}u;D armifprG ;f &nf&@J
pmayukd tuJjzwf rSww f rf;wifygvdrfhr,f? avmavmq,f EkdifiaH &;pmay usr;f w
apmifjzpfwJh 'Dpmtkyu f kd xkwaf 0olw@kd taeeJ@ jynfo@l pmaytjzpf rSww f rf;wifkrH u
86
awmfvSefa&;pmaytjzpfeJ@yg OD;!wfvkdufygw,f? ,ae@umvrSm jynfya&'D,kd
Xmewck&@J t}u;D tuJqo dk u
l q&m}u;D armifprG ;f &nf&@J a[majymcsurf sm;/ pmayrsm;
ukd rxkwfv$ifhzkd@ jynfwGif;zufqpfppftkyfpktwkdif;yJ uef@owfydwfyifcJhayrJh ppf
tm%m&Sipf epf zsuo f rd ;f a&;/ vlxv
k w G af jrmuf a&;/ 'Dru dk a&pDtwGuf wpku
d rf wfrwf
a&;om;oDuk;H aeaom jynfhol@pma&;q&m armifprG f;&nfum; r+zHKay? aemufqw k f
roGm;cJhay? pmayjzifh wkdufyGJ0ifvsufyg? jynfol@pmayukd a&;jc,foDukH;vsufyg?
tJ'Da&'D,Xkd meuvGJvkd@ q&mhpmay vuf&mrsm;um; wES@H wvsm; jrpfra&pD;tjzpf
w'D;'D; pD;qif;aevsufyg? 'DtwGuv f nf; *k%, f v l @kd rqHk;yg?
wkdufyGJjyif;xefwJh ,ae@umvrSm jynfol@pmay/ awmfvSefa&;pmayukd
tav;teuf OD;xdyx f m;xkwfa0&if; wku d yf 0JG if=u&rSm jzpfygw,fv@dk opPmtiftm;
pk t aeeJ @ cH , l x m;w,f ? 'ga=umif h q&m}uD ; armif p G r f ; &nf & J @ bmvJ [ J h
armifprG ;f &nf pmtkyu f dk awmfveS af &; vrf;jy pmayusr;f wapmiftjzpf xkwaf 0vku d f
ygw,f?
jynfo@l pmay[m t"Gef@&Sn=f um ckid fcef@rSm jzpfw,f?
azmufjyefwJh tawG;tac:eJ@ pmay[m ,drf;,kdif+ydKvJ usqHk;oGm;rSm
jzpfw,f?
q&m}uD;armifpGrf;&nf use;f rmygap? touf&mausmf &Snyf gap?
jynfol@pmayukd wpkdufrwfrwf a&;om;jyKpkum awmfvSefa&;twGuf
qufvufa&S;_vrf;jyEkid yf gap?
xkwfa 0olrsm;eJ@ opPmawmfvSefa &; pmaytiftm;pk
'DZifbm 31/ 2006?
2007 ukd }udKwJhn?
87
armifp Gr f; &nf&J@ vlxkE Sifh Ekdi fi Ha&;pmtky ftwGuf
&Jabmfzkd;oHacsmif;trSm
91
i,fp Of u obm0av;rsm;
(wpf)
vGefcJhaomESpaf ygi;f (50) ausmf (60) eD;yg;u rEav;wuUov kd fausmif;om;b0ukd
jyefvnfawG;rdwdik ;f rdru
d d,
k u
f dk EkysKd oGm;oa,mif cHpm;&onf?
od@k aomf tawG;wd@k onf r=unfvifawmh/ arS;arS;rSed rf deS /f a0a00g;0g;ESi?fh
acwf a[mif; ky&f iS uf m;ukd jyef=unf&h ovk/d tjywftawmufrsm;aeaom
zvifjym;ukd jyefquf&mwGif a&S@uzvifaemufa&muf/ aemufuzvif a&S@wufESifh
xkd@twl u|efawmfhtawG;awGuvnf;
(ESpf)
1956 ckEpS w f iG f rEav;wuUov kd of @kd a&mufonf? wuUov kd af &mufp yxr
(1)v/ (2) vrSmawmh ausmif;rSerf eS w f uf pmrcufvrf;pOfjzifh ausmif;wufreS o f nf?
pmusurf eS o
f nf? aemufvrsm;wGiaf wmh wuUov dk yf g;0vm+y?D wuUov kd q
f okd nf
rSm vGwfvyfr_ &Sdonf? b0 tvif;a&mif &Sdonf? pmayavhvmoif=um;r_ &Sdonf?
rdrud ,
kd u f dk pmoifcef;rxJwiG f ydwfavSmifrxm;awmh?
wuUov dk ftoif;tzGJ@rsm;wGif yg0ifvy_ f&mS ;onf?
taqmifwidk ;f wGif zG@J pnf;xm;aom o[m,ESihf pmzwftoif;rsm;/ +rKd @e,f
toif;tzGJ@rsm;/ bmom&yf toif;tzGJ@rsm;/ ausmif;om;nDnGwfa&;wyfOD;ESifh
rEWav;wuUov dk f ausmif;om;or*~/ rEav;wuUodv k f uavmif&iS ftoif; ponf
ponfh toif;rsm;odk@ 0ifa&mufaqmif&u G fcJhonf? xkd@a=umifh taygif;toif;rsm;
vmonf?
txl;ojzifh rEav;wuUov kd f uavmif&iS t f oif;0ifrsm;ESiyhf I
kd tawG@txd
92
rsm;vmonf?
uavmif&iS t f oif; &efyHkaiGtwGuf rEav;+rdK@ay:wGif tvSLcHxu G o
f nf?
ausmufqnf+rdK@/ ar+rdK@w@kd od@k tvSLcHxGufonf?
rdrdukd,fwkdifvnf; uAsmav;rsm;/ 0wKwkdav;rsm; pwifa&;om;um
ESpvf nfr*~Zif;rsm;wGif azmifjyjcif;cH&onf?
xk@d a=umifv h nf; rEav;wuUov dk rf S pmayorm;rsm;jzpfaom ukad ygupf nf/
ukod ed ;f Ekid /f ukbd *sr;f / ukd=unfvif/ uk0d if;az/ ukpd ed af rmif/ ukcd ifarmif0if;ponfwk@d EiS hf
&if;ES;D vmonf?
xko d kd@&if;ESD;aom olrsm;. b0wmxJwGif wuUodv k f ausmif;b0onf
b0yef;csDum;csyfxJrS pkwfcsufwpfcsufjzpfv#if jzpfygrnf? aq;pufwpufr#om
jzpfv#ifjzpfygrnf? xkdpkwcf sufwpfcsuf aq;pufwpfpufudk azmfjyzG@J EJ@G vydk gonf?
(oHk;)
rEav;wuUov dk /f ar+rdK@ ausmif;olausmif;om;rsm;toif;wGif u|eaf wmf
twGif;a&;rSL;tjzpf wm0ef,pl Of ar+rKd @toif; eH&H uyfpmapmifwck vpOfxkwfa0cJh
onf?
Tae&mwGif eH&u H yfpmapmifrsm;ta=umif; tenf;i,f &Sif;jyvkdygonf?
rEav;wuUodv k f A[kdaqmif}uD;. 'kw, d xyf jrefrmpmXmeodk@ oGm;onfhp}u w
av#mufwiG f +rdK@e,ftoif;tzGJ@rsm;/ bmom&yftoif;tzGJ@rsm;. eH&u H yf pmapmif
rsm;udk rSeaf bmifrsm;ESihf csw d q f xJG m;+y;D tygwpf Ofjzpfap/ vpOfjzpfap topftopfrsm;
a&;zGJ@ wifjyavh&do S nf?
wpfEpS w
f iG f rEav;vzke;f ausmif;om;rsm;. eH&u H yf pmapmifu eH&u H yf pm
apmifrsm;tm; wyifwkid 0f wKwk+d yKd ifyv GJ yk rf nf[k a=unmonf?
eH&Huyfpmapmif wckv;Hk wGif 0wKwkd wyk'fom a&;&rnf? rnfonfeh &H u H yf
pmaqmifrqkd 0if+yKd ifEidk o f nf? +yKd ify0JG ifpmrlrsm;ukd jrefrmpmygaruQ OD;csr;f jr(jrauwk)/
q&mwuUokdvfbkef;EkdifESifh q&mrsm;tzGJ@pDppf+yD; yxr/ 'kwd,/ wwd,qk
rsm;cs;D jri rhf nf[k a=unmonf?
eH&u
H yfpmapmif;toD;oD;u 0if+yKd if=uonf?
vzke;f ausmif;om;rsm; eH&Huyfpmapmifuvnf; pma&;ol(tnmauoD)
trnfjzifh tcspf0wKwkad v;wyk'u f dk tEktvSqk;H tzG@J tEG@J jzifh 0if+yKd ifonf?
93
ar+rKd @ausmif;om;rsm; eH&u
H yftwGuf u|efawmfu a&pkdaeaom owif;
pmykid ;f av;rsm;trnfjzifh 0ifa&muf,OS +f yKd ifonf?
qk&pm&if; a=unm&mwGif tnmauoD. tcspf0wKu yxrqk/ u|ef
awmfu 'kwd,qk&onf?
yxrqk& tnmauoDu aemifwiG f _r0r*~Zif;. pifawmfaumuf pma&;
q&m armifarmifjrifhvGif jzpfvmonf? tcspv f ;Hk csif;0wKaygi;f ajrmufjrm;pGmjzifh
pmzwfy&dowftm; ndK@,zl rf;pm;Ekid fol jzpfonf?
(av;)
ar+rdK@ausmif;olausmif;om;rsm; eH&HuyfpmapmifwGif u|efawmfu
uAsmwyk'fa&; om;cJo h nf? ,if;uAsmukd ,ckjyef zwf=unfh&m rdru
d ,
kd frdrd rvHk
ovkjd zpfvmonf?
vli,fb0 vli,ftawG;ESifha&;aom arwWmqdkaom uAsmav;yg?
uAsmu -
arwW m
nOfu
h dck spfonf
ae@opfrnfukd pk;d wum;?
aEGucdk spof nf
rk;d jzpfrnfukd pk;d wum;?
vukcd spo
f nf
wdrn
f pfrnfukd pk;d wum;?
yef;ukcd spo
f nf
EGr;f &pfrnfudk pk;d wum;
a=omf rif;ukcd spo
f nf
aoGypfrnfukd pk;d wum;? ?
,if;uAsmukd wuUov kd Ef Spfvnf r*~Zif;wGif xnfh&ef rdwfaqG ukd0if;azu
94
vm+y;D awmif;cHonf? uAsmrsm; qufvufa&;&efvnf; wku d w
f u
dk w
f eG ;f wGe;f jyKonf?
aemufyikd f;wGif ,if;ukd0if;azESifh u|efawmfonf tjcm;pmay 0goemygorl sm; xuf
ydI
k &if;ES;D vmonf?
,if;ukd0if;azonf uAsmq&m armifpGr;f &nfyif jzpfygonf? ,if;uAsmukd
,cktouft&G,w f Gif jyefzwf=unf&h m &Su&f @HG p&m jzpfygonf? a=omf vli,fb0
wke;f u vli,fawG; awG;wmygvm;[k cGihv f w$ ftm;wif;&jyefonf?
u|efawmfomr[kwf armifprG f;&nfyifv#if vli,fb0wkef;u vli,fawG;
awG;wmwpfck &Sdonf?
armifprG f;&nf. vli,fb0tawG;/ vli,fb0 jzpfpOfav;u
(ig;)
rEav;wuUodv k f uavmif&iS ftoif;u ukdb*sr;f . zvfr;D tdrf uAsm
rsm;ukd yxrqHk;pmpOftjzpf xkwfa0onf? 'kwd,pmpOftjzpf =unfatmifESifh
armifprG ;f &nf ESpOf ;D aygi;f pyfI pd=wuAsmrsm; pmtkyx
f kwaf 0onf?
pd=wuAsm;rsm; xkwaf 0+y;D onfESihf (6-1-61) ae@pjJG zifh
armifov
D m (jyifO;D vGif) ok@d
=unfatmif
armifpGr;f &nf vufrw S xf ;dk +y;D pmtkyvf ufaqmifay;onf?
aemufyikd f;wGif udkb*srf;(wifr;kd )/ =unfatmifEiS fh armifpGrf;&nfwkd@ wyl;yl;
wGJjzihf rEav;wuUokdvf uavmif&Sit f oif;/ rEav;wuUodv k f ESpv
f nfr*~Zif;/
ausmif;om;nDnw G fa&;wyfOD; ponfhvkyfief;rsm;wGif wnDwnGwf aqmif &Gu=f u
onf?
od@k aomf 1961 ckEpS f (7) vykid ;f avmufwiG f =unfatmifEiS hf armifprG ;f &nfw@dk
ta=umif;t&m wckESifh ywfouf+yD; oabmxm; ruku d rf nD jzpfvmonf?
(10-7-61) ae@wiG f armifprG ;f &nf u|eaf wmft h cef; a&mufvm+y;D oli,fcsi;f
ukd ay;xm;wJh uAsmpmtkyfuav; c%jyefay;prf;[k ajymygonf?
u|efawmfu pm=unfhpm;yGJwGif wifxm;aom pd=wuAsmpmtkyfukd
xkwaf y;&m =unfatmif/ armifprG f;&nf[k vufrw S xf ;kd xm;onfrS armifprG f;&nfudk
zsuyf pf+yD; pmtkyf. twGi;f tzH;k wGif armifpGr;f &nf (10-7-61) [k vufrw S fxd;k +y;D
95
u|eaf wmfu h kd jyefay;vmygonf?
vli,fb0wke;f u vli,fawG;awG;=u/ vky=f uwmygvm;[k pOf;pm;rdonf?
Tokd@jzpf+yD; rsm;r=umrDyif =unfatmifESifh armifpGr;f &nfwdk@ jyefvnfajy
vnfum wpfO;D udkwpfO;D cGihv f w$ fem;vnf r_jzifh ,cifxuf qxufxrf;ydk;wkd;um
&if;ES;D vmonf?
=unfatmif jrefrmpm pmwnf;vkyaf om 1960-61 rEav;wuUov kd f
ESpfywfvnfr*~Zif;wGif pmrsuEf Sm 58 Y =unfatmifu atmifausmf. rdcifo@kd
uAsmukdvnf;aumif;/ pmrsufESm 59 Y armifpGr;f &nfu atmifausmfpdw"f mwf
uAsmukd vnf;aumif; pmrsuEf mS 58-59 rsuEf mS csi;f qkid f xnfo h iG ;f um azmfjycJo
h nf?
vli,fb0 vkyaf qmifcrhJ ad om vkyif ef;av;rsm;onf ,ckvdk touf t&G,f
}u;D &ifch sed w
f Gif jyefpOf;pm;rdv#if &Su&f @HG jcif;/ =unfEl;jcif;ponfh &iford w fh kef &orsm;ukd
jyefvnf cHpm;&ygownf;?
Taqmif;yg;ukd a&;jzpfatmif a&;yg[k wku d wf eG ;f aom uAsmq&m udak v;
(tif;0*k%&f nf) tm; aus;Zl;wif;jcif;jzif-h
96
tnmzHkawmukd vGr f; wJhuAsmq&m
'grSr[kwf armifpGrf;&nf
109
armifp Grf;&nfESi fh awG@qHkj cif;
a&;xm;wm awG@&ygw,f? odyaH` rmif0wk@d acwfuvnf; 1st Person eJ@ a&;cJh wmawG
&Scd zhJ ;l wmyJ r[kwv f m;? tckrS 'DypkH u H kd 0wKopfq&dk if [kwEf dik yf grh vm;
0wKopfqw kd m tawG;opf/ ta&;opfwhJ 0wKudk a,bk,stm;jzifh qkv d ydk g
w,f? First Person (ajymolemrf pm;) eJ@ a&;wkdif;vnf; tkid f-aemfA,f0wKopf
rac:ygb;l ? odya`H rmif0xufapmwJh acwfawGuwnf;u ajymolemrfpm;eJ@ a&;cJhwm
awG trsm;}u;D &Syd gw,f? Oyrm- a&$Oa'gi;f u u|Eyfk o f nf wpfae@oY vk@d tpcs+D y;D
a&;cJw h m awG &Sw d mayg?h 'gayrJh a&S;u0wKawGrmS tjzpftysuf (jzpfpOfZmwfvrf;)ukd
igu ajymwmjzpf w ,f ? ck a cwf r S m usawmh Zmwf v rf ; tjzpf t ysuf u
y"mer[kwfbl;? acwf vlr_a&;b0eJ@ acwfcHpm;r_pdwf trlt&mukd ukd,fpm;jyK
azmfusL;Ekid w f hJ ta&;tzG@J u y"mejzpfvmw,f? tJovkd ta[mif;eJ@ rwlv@kd topfv@kd
ac:wmygyJ
uAsmbufqufvkduf=u&atmif/ uAsmqkdwJh a0g[m&ukd q&m
b,fvt kd "dy`m,fziG q
fh rkd vJ
uAsmqkdwm bmompum;&J@ tnef@tzl;jzpfw,f? uAsmq&mwpf
a,muf&@J tawG@t}uKH xu J &&Sv d mwJh cHpm;r_wckudk taumif;qH;k pdwu f ;l / taumif;
qH;k pum;vH;k awGe@J taumif;qH;k toHay:xGuv f matmif pDpOfazmfusL;a&;zG@J xm;wJh
pmayyHk omefwpfrsdK;ukd uAsmvk@d ac:ygw,f? a&S;uawmh uAsHAE<wDwu d 0dwJh?
u0det H ,HuAsmwJh
q&m uAsmwpfyk'f pmwyk'fudk a0zef&mrSm ta=umif;t&m tcsuf
tvufudk t"duxm;ovm;/ ta&;tom;ukd t"dxm; ygovm;
ta=umif;t&ma&m ta&;tom;yg ESpfckvHk;ukd ta&;xm;ygw,f?
zefjymcGuef J@ ausmufpufa&vkd@ q&maZmf*sD trdef@&Sdwmukd oabmusygw,f
1970 jynfEh pS f Ek0d ifbmvu rEav;u xkww f hJ pmayvkyo f m; tiftm;
opfrSm q&mu pmwrf;wpfapmif a&;xm;w,f? uAsmudk avhvm&if tvuFm
113
awGudk cGcJ jJG zKwx f w k af vhvmwJh tvkyu f dk pGe@f vw$ pf jyKvm+y?D 'g[m uAsmavhvma&;
enf;rSejf zpfzd@k v_yf&mS ; vmwmyJjzpfw,fvkd@ qkdxm;ygw,f? 'gayrJh wu,f a0zef
wJah e&m usawmh vH;k csi;f aumuf+y;D a0zefwm awG&ygw,f? q&mhpmwrf;eJ@ vufawG@
avhvmcsuf rnDovkd jzpfraebl;vm;
u|eaf wmfph mwrf;eJ@ u|eaf wmfah vhvmcsuf rnDovkd jzpfaew,fv@dk ajymEkid f
wJhtcg &Sdaumif;&Sdygvrd rfh ,f? 'gayrJh ck cifAsm;ajymwm[m u|eaf wmfhpmukd aumif;
aumif;rzwfbJ ajymwJo h al wG/ 'grrS [kwf u|eaf wmfph mukd vufwpfv;kH jcm; vrf;v$+J y;D
u|efawmfhtvkyu f kd r_qw d fwJh pdwf"mwfeJ@ tk;d rnf;okwv f o kd lawG ajymwJhpum;ukd
cifAsm;=um;zl;vk@d jzpfr,f? aemufa=umif; &mZ0ifavh&cdS v hJ @dk yg? ckupd P u|eaf wmfajym&if
ajymwJt h wkid ;f vkyzf @dk cJ,
h Of;wJh udpvP nf;r[kw?f r,H=k unfbJ ajymwmvnf; r[kwb f ;l
As? 'gudk olwkd@odygw,f?
'Dupd P cifAsm;u erlem xkwjf yrxm;awmh u|eaf wmfuyJ erlem xkwjf y&OD;
r,f? u|eaf wmf wpfcgu cGcJ jJG zKwfxw k f a0zefwmwpfck vkyzf ;l w,fqykd gawmh? 'gayrJh
tJ'guAsm &oa0zefjywJah e&mrSm r[kwfb;l As?
uAsmqkw d m bmompum;&J@ tnGef@tzl;jzpfw,f&,fvkd@ apmapmu
ajymcJhyga&mvm;? bmompum; oH;k E_ef;wm rrSefwJh uAsmwyk'u f kd usKyfuawmh
uAsmaumif;wpfyk't f jzpf rac:csifbl;vk@d csJ cJhwu Jh dpPygAsm?
cifAsm; pOf;pm;=unfAh sm? trsKd ;orD;wpfa,muf&@J tvSuzdk @JG &mrSm a&S;pmqkd
rsm;u wifw h ,fapr_/ od=um;xko@dk wifw h ,f apr_/ yef;ykxo k @kd qdwk mrsKd ; zG@J cw
hJ ,f
r[kwv f m;? tJ'gukd ckacwf uAsmq&m tausmw f pfO;D u yef;yGwx f ok @kd vk@d a&;pyf
xm;oAs? yef;q,frsdK;qkdwm cifAsm;vnf; odygw,f? yef;yGwfu rxk&bl;
r[kwv f m;? aemufwpfa,mufuvnf; yk&u G qf wd u f qefaphudk xrf;,layG@vsuf vk@d
a&;pyfxm;oAsm? xrf;qdw k mu yck;H ay:rSm/ ayG@w,fqw dk mu uk, d ahf &S@bufrmS ?
xrf;wmeJ@ ayG@wm w+yKd ifeufvyk v f @kd r&bl; r[kwv f m;Asm? tJ'g bmtvuFmrS
vnf; r[kwb f ;l ? b,fvrdk v S nf; xl;jcm;ajymifajrmufroGm;bl;As? 'g[m rSm;a&;wm
oufoufyJ qkdwht J a=umif; cGJcGJjzKwfxw k fjywJh udpPyg? tvuFma0zefa&;awmif
ra&mufao;bl;? uAsmawmifrS yDyDoo rjzpfao;bl;vk@d ajymwmyJ &Sdygao;w,f?
t&G,yf sKd u qkad wmh rqkpd avmuf/ rmefapmifajrmufcJw h m uk;d ? tm;remwwfwhJ
t&G,u f aygh? 'gayrJh ckxd ajymEdkiw f muawmh tJ'u D dpPwek ;f uvnf; u|efawmf[m
pmwrf;eJ@ avhvmcsuf / tajymeJ@ tvkyf wjcm;pD rjzpfchb J l;qkwd hJ tcsuyf ?J
114
aemufwpfcsuu f olw@dk bmajymajym uk, d rf eS wf ,fxifv@dk / ,H=k unfv@dk 'Dae@xv d nf;
aemufrwGe@f bl;qdkwmukv d nf; odapcsiyf goAsm
um&efru Jh Asmukd q&mvufcyH govm;
bmuAsmjzpfjzpf aumif;&if vufcyH gw,f
ckwavm _r0 r*~Zif;rSm q&mrif;ok0%f a&;aewJh yHkjyifuav;ukd
q&mzwfrrd ,fxifygw,f? q&m}u;D a&;aewJh yHpk [ H m um&efru hJ AsmyHpk rH mS tusKH ;0if
ovm;/ um&efrrJh Sm owfrSwx f m;wJh yHpk HrsdK; &Syd govm;
q&mrif;ok0%f&@J pmta=umif; q&mrif;ok0%fuydk J ar;zk@d aumif;w,fAs?
u|efawmf ckaecgrmS cifAsm;wd@k udk t}uHay;cGifh &Sdaew,fv@kd atmufarhrv d @kd tcGifh
ta&;,l+yD; t}uHay;yg&ap? 'Dupd PrsdK;rSm q&m}uD;awGudyk J wkduf u kd fcsO;f uyfar;zdk@
raumif;ygvm;? u|efawmfw@kd vnf; q&m}uD;rif;ok0%f&@J tajzpum;ukd =um;csifyg
w,f? u|eaf wmfwd@k uawmh q&m}uD;&J@uAsmwynfh/ pmwynfah wGygAsm?
cifAsm;ar;vmvk@d raS wmh usKyu f ajzvku d &f OD;r,f? uAsm[kwrf [kwq f w kd m
um&efr/Jh um&ef&dq S kdwJh tcsufeJ@om qHk;jzwfvd@k r&bl; r[kwv f m;? uAsmpdwfu;l /
aumif;raumif;eJ@ uAsmpdwful; ay:vGifatmif zGJ@qkdazmfusL;Ekdirf _ &Sdr&Sdqkdwmukd
t"duxm; =unfh&rSmayg?h
trSefuawmh q&m'Dvv kd kyx f m;wmawmh 'DZmwu yHkjyifav;awGukd
uav;awG tjzwf/ t&yfreS af tmif vG,v f , G ef @J zwfEidk zf @dk pDpOfay;wJo h abm jzpfr,f
xifygw,f?
yHkpHtaeeJ@ cifAsm;ar;wmukd uGuf+yD;ajz&r,fqd&k if q&mvkyx f m;wm
uAsmyHpk Hvk@d u|eaf wmf ajzcsiyf gw,f? q&mhpmvnf; um&Hrygayr,fh pum;ajym
oHpOf tifrwefaumif;ygw,f? cifAsm; toHxw k f zwf=unfyh g?
uAsmpnf;urf; twdtus qkdwmuawmh ckacwfrmS r&Sad wmhygb;l / um
&efrhu
J AsmeJ@ um&ef&u Sd AsmrSmomru b,fuAsmrS wduswJh owfrw S fcsuaf wG r&Sd
awmhygb;l ? u|efawmf vufvrS f;rDoavmuf awG@z;l wJh wjcm;Ekdifi/H wjcm;bmom
pum; awG/ uAsmawGrmS vnf; 'Dvydk gy?J u|eaf wmfw@dk jrefrmuAsmyHpk rH mS u|eaf wmfw@dk
bmompum;&J@ obm0a=umifh um&eftaexm;ukd tajcjyK+y;D uAsmyHpk rH sm; owfrw S f
xm;cJh=uw,f? t*Fvdyb f mompum;/ ygVdbmompum;wkd@rSmawmh r=wm(rDwm)
taetxm;ukd tajcjyK+yD; uAsmyHkprH sm;ukd owfrSwfch=J uw,f? bmeJ@yJ owfrw S fcJh
owfrw S cf hJ acwfuAsmawGrmS qk&d if pnf;urf;wdus wif;usyrf _ r&Sad wmhygb;l ? av;csKd ;/
115
aw;xyf/ abmv,f/ wsmcsi;f / umcsi;f qdw k mawG r&Sad wmhygb;l ? &So d avmufuvnf;
rv$r;f rk;d Ekid af wmhygb;l ?
ckacwfuAsmq&mawG 'gawG ra&;wwf=uawmhvkd@vm;vkd@ ar;p&m
&Syd gw,f? oif,al vhvmvkdu&f if tvG,ef @J a&;pyfEidk yf g w,f? pyfenf;avhusi&hf wm
&ocHpm;zk@d e@J pdwu f ;l aumif;&zd@k avhusit hf m;xkw&f oavmuf tcsed rf ,l&ygb;l ? 'gayrJh
av;csdK;qk&d if q&m}uD; ocifud, k af wmfrdi_ ;f &J@ toHukd rv$rf;Ekid fawmhbl;? aw;xyf
qk&d if OD;yknwk@d v,fwyD dw OD;armif}u;D wd@k u vufuek Ef u d_ f toH;k csc=hJ u+y?D aemuf
+yD; acwf&@J &ifckeo f Huvnf; at;av;+idrfhanmif;wJh toHr[kwfawmhbl;? 'Dawmh
a&S;uyHpk aH wGeJ@ rjzpfawmhb;l ?
yHpk pH nf;urf; wduswif;usyrf _ r&Sad wmh&if yHo k mefrmS bmukd tajccHovJ?
a&S;kd;uAsm tpGo J efoefeJ@ }uD;jyif;vmwJh uAsm q&mwpfcsdK@u tvuFmoGm;/
tcsdK;oGm;eJ@ arwWmpmoGm;wkd@ukd tajccHxm;=uw,f? um&eftpDtpOfrSm
tcket f ausm/f txyftuGe@f awG oifo h vkd toH;k csomG ;w,f? pma=umif;twkt d &Snf
pmyk't f wkt d &Snf vkt d yfovdk toH;k csomG ;w,f? vufawG@rmS jzpfvnf;jzpfaew,f?
a&S;k;d uAsm tajccHenf;olrsm;uawmh um&efru hJ Asmukd toH;k csavh&=dS uw,f? olw@dk
taeeJ@ bmompum; u|r;f usiEf idk ef if;r_ enf;aeao;vk@d pum;ajymoHpOf&@J cGet f m;udk
toH;k rcswwfwt hJ wGuf }uKd ;pm;oavmuf atmifjrifr_ r&Sad o;wmukd awG@&ygw,f?
'g u|eaf wmft h jrif ajymwmyg? 'Dupd rP sKd ;awGrmS q&maZmf*s/D q&mrif;ok0%f/
q&mwm&mwk@d &@J tjrif/ rif;,ka0/ a'gi;f EG,af qGw@dk &@J tjrifawGuv kd nf; vli,fuAsm
orm;awG odcsi=f urSmyJ? u|efawmfvnf; odcsifwmyJ? ukd0if;+idrf;u vli,fxkukd
ukd,pf m;jyK+yD; ar;jref;aqG;aEG;ay;&if odyaf umif;rSmayghAsm? u|efawmf cifAsm;ukd
jyefar;wm/ awmif;qkdwmawG rsm;oGm;jyef+y?D aqm&D;ygAsm
a0zefa&;orm;awG[m raumif;jrif0g'eJ@ =unf=h uwJo h al wGv@dk a0zefc&H wJh
tEkynm&SifawGu qkd=uw,f? q&m b,fvdjk rifygovJ
wu,fawmh a0zefa&;orm;&J@ wm0ef[m aumif;wmukv d nf; aumif;
w,f? raumif;wmukv d nf; raumif;bl;vk@d tusKd ;ta=umif;eJ@ ajymjy&wmyJ r[kwf
vm;? wcsKd @a0zefolrsm;u ukd,fhtm;enf;csufudk zH;k uG,cf siv f @dk emrnfq;kd wyfay;zkd@
}uKd ;pm; wwf=uw,f? tusKd ;ta=umif;eJ@ jyef&iS ;f Ekid &f if &Si;f ayg?h r&Si;f Ekid &f ifawmh pmzwf
y&dowfuvnf; pmwwfwJh pmzwfy&dwfowfyJAsm? b,folu b,fvkdqkdwm
oabmaygufrSmyg? pmzwfy&dowfukd ,H=k unfygw,f
116
q&mu 0wKwyk'u f dk nHah =umif; a0zefvu dk +f y;D aemufwpfvrSm tJ'0D wKudk
zwf+y;D tEkynmt&om cHpm;&vGef;vdk@ tdyv f k@d awmif raysmEf dik fbl;vk@d pma&;q&m
r}u;D wpfa,mufu a&;w,f? a0zefoel @J wjcm;tEkynm&Siw f pfa,muf tjrifcsi;f
'Davmuf uGm[r_ &SEd ikd yf govm;
'grsKd ;vnf; &SdEikd yf gw,f? jzpfvnf; jzpfwwfygw,f? a0zefou l cHpm;r_ukd
t"duxm;+yD; a0zefaewm r[kwfygbl;? pmayorkdif; pmayoabmw&m; Ekdiif Ha&;
oabmw&m;ponfw@dk ukd tajcjyK+y;D a0zefaewmyg? pmzwfoq l w
kd muawmh trsm;
tm;jzifh cHpm;r_udk tajccH+yD; ajymavh&w Sd m r[kwv f m;?
a0zefou l vnf; ajymzkd@v&kd if cHpm;r_ukd xnfhajymwwfygw,f? 'gayrJh
cHpm;r_qw dk muawmh yk*v ~ du cHpm;r_"mwfcH uGm[r_&o dS avmuf cHpm;r_ tedrt hf jrifh
uGmjcm;r_vnf; &SEd idk yf gw,f?
a0zefocl sif;rSmvnf; pmaycH,lcsuf pmaycHpm;csuf rwl&if 0wK wyk'f
wnf;ukyd J a0zef&mrSm tjrifcsi;f rwlwwf=uygbl;
'Dae@ r*~Zif;uAsmawG[m ykHomefprf;oyfae=uw,fvdk@ jrifygw,f?
t*FvdyfuAsmukd bmomjyefwJhtcg armifomEdk;u wpfa=umif;csif;,SOf+yD; jyefjy
xm;ygw,f? ol tqifajyovkd pmvH;k rsm;ukd jzwfawmufxm;ygw,f? vli,fuAsm
q&mawmfawmf rsm;rsm;[m EkdifiHjcm;bmomjyefuAsmu pdwu f ;l yHkudk owdrjyK/
tvuFm oH;k yHu k dk owdrjyKrdbJ pma=umif;pDpOfyku H dk oGm;+y;D twkc;dk ae[ef &Sdygw,f?
'ga=umifh uAsmawG[m bmomjyefuAsmawGe@J wlaewmursm;+y;D jywfawmuf jywf
awmuf pdr;f qwfqwfe@J zwf&wm tqifrajyao;bJ &Sad eygao;w,f? wcsKd @u rqk;d
ygbl;? pdwu f l;tm;enf;aew,f? ckeu cifAsm;um&efrhu J AsmudpP ar;wkef;uvnf;
u|efawmf ajymcJyh g+yDav tJ't D wkid f;ygyJ
aemufq;kH ar;cGe;f wpfcak ygq h &m? a0zefa&;q&meJ@ }uKH awmif}h uKH cJqakd wmh
}uKH wke;f rSmyJar;yg&ap u|eaf wmfw@dk ayzl;v$mr*~Zif; tay: tm;remwrf; a0zefay;yg
q&m
tm;emygw,fAsm?
cifAsm;wkd@ r*~Zif;[m cktcgrmS tjyiftqif trGrf;trHbufuqk&d if xdyf
qHk;uyJvkd@ ausmf=um;aeygw,f? tkyaf wGvnf; vSygay&J@Asm? cifAsm;wkd@r*~Zif;
xGufvmw,fqd&k ifyJ wjcm;r*~Zif;awGvnf; b,fo+l ydKifv@kd vSygawmhEdik f qdkovkd
tvScsn;f +yKd ifuek =f uwm wpfcek @J wpfck a&G;vk@d awmif r&atmif wluek +f y?D tJ'D ukeu f s
117
p&dwaf wG&@J ig;yHw k pfyrkH sm; pma&;q&mawGtwGuf pmrlcukd tukecf &H @J vm;vk@d oHo,
&Sdygw,f? pmrlay: +ydKifz@kd aumif;w,f? pma&;cawGvnf; trsm;+ydKifz@kd aumif;w,f?
ckawmh pmrlcqkdwm r*~Zif;xJudk xnfw h Jh a=umfjimceJ@wif ausrSmyg? a=umfjimc u
awmif ykdjrwfOD;r,f? orD;&Siw f pfa,mufajymovkd igo h rD; u }uD;avvSavyJa[h/
pmar;yGaJ wGvnf; }uD;av usavyJvd@k rSwfcsucf s&rvdk jzpfae+yD?
pmzwfy&dowftwGuf wDxGirf a_ wG&w dS mvnf; cs;D usL;p&myJ? Oyrmckvdk
pma&;q&meJ@ awG@qckH ef;qkw d mrsKd ;aygAh sm? 'gayrJh u|eaf wmftygt0ifaygah v/ av;pm;
avmufwJh pma&;q&m enf;aeygao;w,f? pmrlawGuvnf; pmayoabmt&
av;pm;avmufwmawG odyfrygao;ygb;l ? 'ga=umifh tqif;bufu rav#mhcsif
awmif tcsi;f bufrSm wpfxpfavmuf wkd;ygO;D vk@d t}uHay;csifygw,f? tm;awmh
emygw,fAsm? }uKH cJv@dk wpfa=umif; tusKd ;&S&d m&Sad =umif;rsm; jzpfrvm;vd@k wpfa=umif;
tcGit hf a&;,l+yD; ajymvku d wf myg?
r*~Zif;awmfawmfrsm;rsm;[m pma&;q&m}u;D awGqu D dk pmrlvu dk af wmif;
&rSm=uawmh oeoGm;rSmvk/d odrif ,fomG ;rSmvkd jzpfae=u+y;D pmrlaumif;awG vku d rf
awmif; =ubl;? 0rf;enf;p&myJAsm? pmrlwefz;kd t& ajym&&if +rdK@i,fr*~Zif;awGeJ@
wuUov dk rf *~Zif;awGuawmif omvGeaf ew,f xifyg&@J ? cifAsm;wk@d r*~Zif;u tJovdk
bufuyg OD;aqmifay;Ekdipf Grf; &Sv d drfhr,fv@kd ar#mfvifhygw,f? cifAsm;wkd@ r*~Zif;ukd OD;
aqmifoal wGu pmwwfaywwfyAJ s? pmaywefz;dk vnf; odoal wGyAJ s? jzpfEidfk yf gw,f?
cifAsm;wk@d r*~Zif;u atmifjrifvm+yv D @dk pmzwfy&dowfudk cifAsm;wk@d v&dk m qGaJ qmifjri hf
wifEdik af vmufyg+yD
aus;Zl;wifygw,fq&m rdwaf qGaumif;qkdwm ajrm ufyifhajymwmxuf
tm;enf;csufukd axmufjywm[m rdwfaqGaumif;[m rdwfaqGaumif; ykd+yD;
yDoygw,f? ayzl;v$m&J@ aqmify'k u f raumif;ao;v#if aumif;atmif}uKd ;pm;rnf?
aumif;v#if yk+d y;D aumif;atmif }uKd ;pm;rnfvk@d qkx d m;ygw,f? u|eaf wmfw@kd }uKd ;pm;
ae=uqJyg?
q&mvnf; ayzl;v$m yxrt}udrf xkwfwkef;u }uKH zl;rSmyg? vGefcw Jh hJ 25
ESpaf vmufu wpf}udrf xGucf h&J mrSm &ufa&mvGe;f tm;}uD;cJhv@dk wpfoed f;cGaJ vmuf
t_;H eJ@ &ifqidk +f y;D jyKwfczhJ l;ygowJ?h pmrlcudp/P pmrla&G;cs,w f hJ tydik ;f udak wmh pmwnf;
tzGJ@eJ@yJ oufqikd fvdk@ u|efawmf rajymvkyd gbl;? 'gayrJh awG@qkcH ef;uuawmh u|ef
awmfe@J wkdufu kd yf wfoufwmqkdawmh ajymyg&ap?
118
q&mu u|efawmftygt0if av;pm;avmufwho J l enf;ygao;w,fvk@d ajymoGm;
ygw,f? 'Dae&mrSm u|eaf wmfu h &J@ rlukd ajymzk@d vkvd mr,f? awG@qaHk y;jcif; u
twGuf u|efawmfwd@k pDpOf&mrSm q&m}uD;i,fw@kd ukd 0gpOftvku d rf [kwb
f J pmwnf;
tzG@J vkyif ef;tpOfajyovkd u|eaf wmfvnf; pmzwf&wm tqifajyovkad y: rlwnf+y;D
awG@oGm;wmyg? ckayzl;v$m xGufcJhwJh oufwrf; twGif;rSm trSw(f 9) urSp+yD;
pmzwfolrsm;eJ@ awGqHkay;jcif;ukd pcJhw,f? 'Dae@acwfvli,f}udKuf pma&;q&m/
q&mrawGe@J awG@qakH y;cJo h vkd olw@dk acwf olw@dk tcgu pmayeJ@ywfouf+y;D ausm=f um;
atmifjrifcw Jh hJ pma&;q&m}uD; q&mr}u;D rsm;eJ@vnf; awG@cyJh gw,f?
q&mhtaeeJ@ tm;r&p&mtjzpf jrifcho J vkd u|eaf wmftygt0if pmwnf;
tzG@J uvnf; }u;D i,fr[l tvsO;f oifo h vkd aqmif&u G o f mG ;jcif;jzpfygw,f? u|eaf wmf
wk d @ tm;enf ; csuf u k d rS w f o m;xm;ovk d u|ef a wmf w k d @ apwemud k v nf ;
q&moabmayguf apcsifygw,f? aus;yJq&m? u|eaf wmfhbufu ar;p&mukefyg+yD?
q&mhbufu u|efawmfhukd qufajymp&mrsm; &Sd&if
'DawG@qcHk ef; tpDtpOf[m tvGet f zkd;wefygw,f? tawG@t}uHKykdrsm;wJh
q&m}u;D awG&@J pum;awG =um;&&if ykrd sm;raumif; bl;vm;vk@d pmzwfy&dowfbufu
pOf;pm;+yD; ajymvkducf w hJ mygAsm? r*~Zif;bufu =unf&h ifvnf; wpfrsKd ;ayg?h
uJu|eaf wmfuawmh ajym&wm tm;r&ao;bl;Asm? uk0d if;+ird ;f &J@ tazeJ@
OD;av;awGu u|eaf wmfrh w d af qGawGv@dk odxm;&vk@d cifrif+y;D om;yg? tckvadk wG@&wm
tvGe0f rf;omygw,f? cifAsm;eJ@qdkawmh ajym&qdk&wm ody+f yD; t[ef@twm; rjzpf
awmhbl;? rpdr;f awmhb;l aygAh sm? aemifvnf; pmudp/P ayudpaP wGrSm awG@=u&OD;rSmyg?
ukd0if+idrf;atmifjrifygap? ayzl;v$mvnf; pmaytusdK; qxufxrf;ykd; wkd;wuf
aqmif&u G fEkdifygapvk@d qkawmifygw,f? aus;Zl;wifygw,f
0if; +idr f;
yda wmufy Gi fho pf/ trSw f (52)/ atmufw kdb m/ 2013 rS?
119
trSwfw& q&mpGrf;
pkd;Ekdif(rEav;wuUokdvf)
ydawmufyGifho pf/ trSwf (52)/ atmufw kdbm/ 2013 rS?
123
wpfae@awmh q&mpGrf; jyefvmr,f
ausmf a usmf ?
128
tarhac:oH/ tdr ftjyefc&D;ESifh
pHy,fa&pD;woGifoGif
,cktcsed q f vdk #if +c0H if;xJrS &Guvf yS ef;yifav;awG a&avmif;rnfo h u l dk ar#maf ea&mhrnf?
o&uf & G u f a jcmuf a ursm;uvnf ; wH j ruf p nf ; vS J o l u k d ar#mf a ea&mh r nf ?
refu snf ;&Guf Ek Eka v;rsm;uvnf ; cl; qG wfo lu dk ar#mf aea&mhr nf? yGif ht mp
pHy,fyiG ahf v;rsm;ukd aumuf,o l uD ;kH rnfh vufwpfpu kH dk rSe;f ar#maf eaom tk%rf zl;rD
va&mifonf rsu&f nfpwdk@udk accsaeavrnf?
tk%fwuf
ukvm;wufacguo f =H um;awmh
om;Ek;d ae+yD tar?
(armifprG f;&nf/ tarhac:oH/ rkd;a0r*~Zif;/ ZGe/f 1979)
tarh&ifcGirf S a0;uGmaecJh&aom q,fpkESpf c&D;onf u|efawmfhtwGuf
EGrf;vsndK;csHK;ae@&ufrsm;om jzpfygonf? b0udk tm;ukefxw k f kef;uefae&aom
ESprf sm;pGmY tarhxH wpfEpS w f pfacguf rSerf eS rf a&mufEidk cf yhJ g? ta0;uefawmhcef;rsm;rSm
pum;oG,w f ef;&if; ukev f eG cf ohJ nfom rsm;ygonf? od@k aomf tarhudk wpfae@rS u|ef
awmf rarh? tarESihf ywfoufor# cHpm;r_w@dk onf u|eaf wmfEh v S ;kH om;rSm tpOfw;dk a0h
qGwyf sH@aeqJjzpfonf?
om;orD;rsm;ukd ynmwwfrsm;jzpfapcJah om tar/ ausmif;q&mrb0ukd
toufwr# cspcf ifcahJ om tar/ tazr&Sad wmhonfh avmurSm wpfa,mufwnf;
aexkid frr_ sKd ;ESihf b0rd;k csKyfcsdeuf kd apmifah r#maf eavaomtar? u|eaf wmft h vGr;f awGu
v,fuGi;f jyif k;d jywfawmrsm;ukd jzwfausmyf sHoef;oGm;=uonf? aejcnfEEk yk if roef;
ao;aom tk%fOD;wGif taruawmh pHy,fyiG haf wGcl;aerSm aocsmyg onf?
'Dom;
t}uD;om; b&D;b&m;
w'D;v$m;v$m;eJ@/ r}u;D yGm;ol
c&D;oGm;euQwef @J / ,SOu f yfv@kd zmG ;
129
aAGygwzhJ 0g;eJ@/ ta0;qH;k oGm;
tai;qH;k om;
tarhem;ukd }uKd ;=um;&Hcg
c%omvmwJo h ?l
(armifprG ;f &nf/ tarhac:oH/ rd;k a0r*~Zif;/ ZGef 1979)
tarhqD b,fawmh tvnfvmrSmvJ[laom ar;cGef;ukd ajzqkw d ikd f; u|ef
awmfvyd jf ym rvHyk g? tarar#maf ernf odaomfvnf; ta=umif;jycsuf rsKd ;pHjk zifh tarh
tdrfokd@ u|efawmfrjyefjzpf? tarcspaf om om;wa,muf. +rdK@jyc&D;&Snf csDwufyGJ
a=umifh tarhpw d fukd rGaJ oG@roGm;apcsiyf g? u|efawmfhae@&ufrsm;pGm ajymif;vJaecJh
aomfvnf; tarESihf &Gmuawmh tckxd rajymif;rvJ? &Gmxdyrf S uefwadk csmif;onfyif
a&woGifoGif pD;qif;aeqJ? tarhxaH &mufvmwwfaom pmrsm;xJwGif xl;jcm;pGm
odomajymif;vJr[ _ I l rygyg?
tar
tarhay;pm &ygw,f?
acG;a[mifwm/ rd;k acgifwm
obm0w&m;/ &Gmupum;awG
=um;ygw,f?
(armifprG ;f &nf/ wuUokvd af usmif;olxrH pS m 21/ ar/ 1985)
taronf om;orD;rsm;ukd cspo f vdk &Gmudck spo
f nf? &GmrS tcsed t
f =um}u;D
cGcJ mG oGm;zl;onf[k tarhb0wGirf &S?d ok@d aomf u|eaf wmf&&dS mok@d tara&mufczhJ ;l onf?
u|efawmfb h 0xJo@kd ol@wpfacwf[al om om;av;wpfa,muf &Sv d mcJah om ae@&uf
rsm;wke;f u bmrSta=umif;r=um;bJ tara&mufvmcJzh ;l onf? om;tcspf ajr;tESpf
rSm tararwWmawG t&pf&pfxcJo h nf xifyg.?
}udKr,f ykd@r,f/ tEkd@e,feJ@
ok@d ES,f}uHwkef;/ rcsKef;bJ &Gmovkd
jAKef;ueJ tar/ a&mufvmavayg?h
(armifprG ;f &nf/ taruefawmhy/JG pHy,fjzL/ 1985)
ajr;cspfpdwfESifh a&mufvmaom taronf +rdK@jyrSm =um=umraeyg?
130
xkcd %vmaom tcsed u f av;twGi;f Yyif ykcufwiG ;f rS ajr;jzpfou
l dk =unf&h if; taru
pDruH ed ;f awGcsaeao;onf? txl;ojzifah wmh ajr;jzpfo. l ynma&;ukd tarpdwu f ;l ESihf
wnfaqmuf aeonf? taronf u|eaf wmfw@dk i,fi,fuvkd bmrS rajymif;vJao;?
u|efawmfw@kd om;orD;rsm;. ynma&;ukd pdwu f l;wnfaqmufay;cJhovkd ajr;jzpfol
twGuv f nf; tar tdyfrufawG qufru faejyefonf?
igh&GmrSm
ig[m bDat
wpfatwnf;om &Syd gao;?
igh&GmrSm
ighnD/ bDtufpDwJh
wpfpw D nf;om &Sdygao;?
wdk@vdv k pl m;/ Zr`LrSm r&Sm;ayr,fh
wkd@&mG rSmawmh &Sm;oa[h?
(armifpGrf;&nf/ aus;vufukd cspf&musatmif arwWmjy ywfwkduf/
ky&f iS af tmifv/H 1985)
u|eaf wmfw@kd wkef;uvnf; tar*k%f,lcJhygonf? wpf&mG vHk;u 0kdi;f =unfch H
&aom ynmwwf nDtpfudk armifESrrsm;. tartjzpf tarht+yHK;awG taysmfppf
cJhygonf? okd@aomf u|efawmfwkd@ uHraumif;cJhyg? ynma&;jzifh acwfrD zGH@+zdK;wkd;wuf
aom Ekid if aH wmf}u;D wnfaqmuft[ hH al om qkid ;f bkwaf tmufrmS u|eaf wmfw@dk ynm
wwf tdyrf ufawG usaysmufc&hJ onf? tarrodEidk af om ynmwwfw@dk . b0yifu h t
l rd f
wGif u|eaf wmfu, kd wf idk f ke;f uefIr&? tqifrajyr_rsm;jzifo h m aexkid cf &hJ aom acwf
umvrsm;? xkpd um;rsm;udk tar=um;ygu cg;oufveG f;ygvrd hrf nf?
=um+yD=um+yD/ =umvS+yDav
cdm'ou/ q,fEpS rf #e@J
bG@J &"mwfy/kH +yHK;r_erf e_ [f m
zHak wGvnf;wuf/ yifu h ,l Su+f yD
*vkyf akH tmuf/ tjyKwfpakH omuf
tvkyftukev f nf; av#mufc+Jh y?D
tdwu f yfxrJ Sm/ avbmuwfvnf;
aAG&mxyfvk@d +yJc+Jh yD?
131
(armif pG rf ;&nf / aus;vufu kd cspf& musatmif arwWm jyywfw kd uf /
ky&f iS af tmifv/H 1985)
tarjyefawmh tdrfjyefvmzdk@ txyfxyfrSmonf? tarhrsuf0ef;awGrSm
rsuf&nfpkdvufae.? odk@aomf u|efawmf rjyefcyJh g? ta0;u vGrf;aom uefawmh
yef;ESiu
hf |eaf wmf +rKd @jya&qefvrf;udk xrf;=unfah erdonf? tckvdk tk%rf Ek;d ao;aom
tcsdefwiG f tdyf&mxvmaom c%Y tarhukd ydkvd@k owd&onf? b,folrS tem;rSm
r&Sad om b0wGif tarhopH OfawG csKd jrEkid yf grnfvm;qdw k m u|eaf wmf arhxm;cJyh gonf?
tdk rkd;
tdbk ,fh rd;k / aepG,fcsKd ;ygh?
yifrsKd ;wpf&m/ vef;cGiohf matmif
yef;rsKd ;wpf&m/ a0cGio
hf matmif
&Gmygawmhr;dk / &Gmawmhrk;d ?
(armifprG ;f &nf/ ydawmufvrG ;f csi;f / rk;d wrf;csi;f ? 17/ ar/ 1978)
u|efawmfw@dk arhavsmhxm;cJhaomfvnf; taruawmh ol@yef;yif/ yef;yGifh
av;rsm;twGuf xko d @dk qkawmif;aernf[k ,Hk=unfygonf? yef;yGiafh v;awG avESifh
twl 0JysHa&muf&v Sd mrnfh ae@&ufukv d nf; tarapmifhar#maf erSm aocsmygonf?
xdak ocsmr_a=umifyh if tarhtrd u f dk u|eaf wmf jyefygrnf? tarhpyH ,fz;l awGudk i,fi,f
uvdk ulncD ;l oDzd@k u|efawmfjyefygrnf? tarhukd u|eaf wmf vGr;f ygonf?
kd ; &m
ydawmufyGifhopf/ trSwf (52)/ atmufwkdbm/ 2013 rS?
132
q&mpGr;f odk@r[kwf teDe@J tjym
aemufcHum;csyfay:u xufj rwJh ac:oH&Sif
(1)
Ekid if w
H idk ;f Ekid if w
H idk ;f &J@ trsKd ;om;pmay tEkynm,Ofaus;r_orkid ;f vrf;=umif;
wpf av#mufrmS wkid ;f jynfe@J vlrsKd ;ukd uk, d pf m;jyKEkid wf hJ Ekid if eH @J jynfov l xl w k pf&yfv;kH ukd
uk, d pf m;jyKEikd w f hJ pHxm;p&m *k%, f pl &m }u;D jrwfwhJ pmaytEkynm&Si}f u;D awG toD;oD;
&S=d uavh &Syd gw,f? tdE, dN rSm w*k;d / wkwrf Sm vl&i$ hf wk@d vdk pmaytEkynm&Si}f u;D
awGrsdK;ukd qdkvdw k myg? Ekdiif Hwkdif;rSm rwljcm;em;wJh acwfumvtavsmuf/ atmif
jrifxif&mS ; a&;yef;pm;wJh pmaytEkynm&Sif}u;D awG toD;oD; tou tou/ wpf
a,mufru ESpfa,mufru tajrmuftjrm;ay:xGef; jzpfwnfvmEkid favh&Sdayr,fh
wkid ;f jynfe@J vlrsKd ;ukyd g uk, d pf m;jyKEkid /f Ekid if eH @J jynfou l ydk g uk, d pf m;jyKEidk w
f hJ wu,fh pmay
tEkynm&Sif}uD;rsKd ; tqifhuawmh vG,v f G,fuu l leJ@ ay:aygufEkdifwmrsKd ; r[kwfyg?
atmifjrifxif&mS ; vl}uKd urf sm;wJh pmaytEkynm&Sijf zpfwidk ;f / Ekid if eH @J jynfou l dk uk,
d pf m;
jyKEkdiw f Jh pmay tEkynm&Sif jzpfvdrfhr,fv@dk awmh rrSwfvkdufygeJ@? EkdifieH J@jynfou l ykd g
uk, d pf m;jyKEkid pf rG ;f whJ wu,fph maytEkynm&Sit f jzpfudk atmifjrifxif&mS ; a&yef;pm;
r_uae owfrSwjf ymef;ay;wm r[kwfyg? Ekdiif eH @J jynfoltwGuf Ekid if Hbufu jynfol
bufuae b,favmufprG ;f aqmif o,fyk;d ay;cJhovJ/ b,favmuf }uKd ;}uKd ;yrf;yrf;
&yf wnftm;xkwcf +hJ y;D b,fah vmuf xufxufjrufjruf E_;d aqmfvy_ &f mS ; vrf;a=umif;
ay;Ekid cf o
hJ vJ qkw
d muyJ t"dujymef; owfrwS af y;wm jzpfygw,f? wpfenf;tm;jzifh
tEkynmpHwifru Ekdiif aH &;pHt&yg tcsKd ;nDnD t&Sde&f d&S SdeJ@ pGr;f aqmifEkdiftm; jynfh0
133
jrifrh m;zk@d vnf; vkyd gw,f? u|eaf wmfw@dk ArmEkid if rH mS tJ'v D dk tEkynmpHt&a&m Ekid if aH &;
pH t&yg wpfv;Hk wpf0wnf; jynfrh DHkr#omru Ekdiif HeJ@ jynfot l wGuf &moufyef
a&S@qHk;wef;uae &yf+yD; av;pm;zG,f pHerlemaygif;rsm;pGmukd pkdufxlpGrf;aqmif
azmfusL;jyooGm;Ekid cf w hJ hJ trsKd ;om;pmay ,Ofaus;r_ acgi;f aqmif}u;D uawmh q&m}u;D
ocifukd,fawmfr_dif;ygyJ? 0J0J,m,m b,fvkdvl b,fvkdyk*~dKvfurS apm'u
wufv@kd r&Ekid af tmif ajymifajrmufwhJ *k%t f if tjynft h 0eJ@ trsKd ;om;pmay,Ofaus;r_
vrf;a=umif;ay:rSm atmifvHawmf wvlvlv$ifhoGm;cJhwmuawmh q&m}uD;
ocifukd,f awmfr_ dif;ygyJ? q&m}uD;ocifuk d,fawmfr_dif ; OD;aqmifazmufcJh wJh
pmaytEkynm ,Ofaus;r_vrf;a=umif;}u;D uawmh jynfo@l pmay tEkynm ,Ofaus;r_
vrf;a=umif;}uD;ygy?J trSef w&m;bufu bufvu dk &f r,fqw dk /hJ jynfo@l pmay vrf;
a=umif;}uD;yJ jzpfygw,f? rdrdEkdifiaH &;oabmxm; &Sd&Sd jynfolbufuae jynfol
&yfwnfcsut f jynfeh @J udk q&m}u;D ocif uk, d af wmfrid_ ;f [m Zmwdrmef pm/ uAsmawG/
e,fcs@J qef@usiaf &;/ trsKd ;om; vGwaf jrmufa&;/ wku d yf aJG c:oH wku d yf aJG zmfoH pm/uAsm
awGukd tm;eJ@rmefeJ@ wufwuf uu}u;D }udK;yrf;tm;xkwf oDu;Hk +y;D / jynfol@pmay
tEkynm uAsmvrf;a=umif;}u;D udk azmufvyk cf if;usi;f jyopku d x f o l mG ; cJyh gw,f? trSef
w&m;eJ@ jynfolbufu bufvdu k fa&;ukd yGihyf Giv
fh if;vif; azmfjyoGm;cJhygw,f?
tJ'vD kd orkid ;f tpOftvm &Scd w hJ hJ q&m}u;D ocifu, dk af wmfrid_ ;f azmufvyk cf hJ
wJh jynfol@pmay tEkynm uAsmvrf;a=umif;}uD;ay:/ rwljcm;em;wJh acwfumv
orkid ;f tav#muf *k%f,pl GmeJ@ wufwufuu qufvufjzwfoef; csw D uf av#muf
vSrf;cJh=uwJh pmay tEkynm&Sif}uD;awG &SdcJhygw,f? tJ'Dvkd jywfjywfom;om;
wufwuf uu Ekdiif aH &;pdwf"mwftjynfheJ@ pma&;q&m uAsmq&m}uD;awG =um;
xJrSm *k%f ajymifajymif bmrxD rsufESmay;rsufEmS xm;/ xDrxif xdxd&S&S ta&;
tom;rsKd ;awGe@J iGm;iGm;pGiphf iG hf wifw h ifh w,fw,f acgi;f udk tpGr;f ukeaf rmh+y;D tm;eJ@rmefe@J
csDwufvmcJo h l wpfOD;uawmh u|efawmfw@kd &@J q&mpGrf;}uD;ygyJ? u|efawmfw@kd u
q&mpGr;f }u;D vk@d av;av;pm;pm; ac:a0: trSwfonmjyKxm;=uwJh/ u|efawmfw@kd &J@
q&m armifpGr;f &nf ygyJ?
(2)
q&m}u;D r_id ;f &J@ jynfo@l pmay tEkynmvrf;a=umif;ay: *k%,
f pl mG av#muf
vmcJh=uolawGxJrSm txufArmEkdifiHpma&;q&mtoif;}uD;xJu pma&;q&m
134
uAsmq&mawGvnf; wufwufuu yg0if csDwufc=Jh u&mrSm u|efawmf wpfOD;csif;
tjrift& ajym&r,fqk&d if ododomom a&S@ukd xd;k ;xGufvmcJhwJh uavmif[m
uavmif (4) vuf &Scd yhJ gw,f? armifomEk;d / =unfatmif/ wifr;dk eJ@ armifprG ;f &nf qdw k hJ
uavmif (4) vufyg? txufArmEkdifiu H wjcm;wjcm;aom uavmifawGvnf;
tpDt&D t+ydKif; tkdif;xGufcJhwm renf;vSayr,fh tJ'Dacwfumvuae uae@
txdtwGi;f pkdufvdu k rf wfwyf uavmifudik +f yD; uavmif&Sit f jzpfeJ@ 0ifh0ifhpm;pm;
&yfwnf v_y&f Sm;cJh=uwJh v_yf&Sm;Ekid fpGrf;eJ@ wkid f;wm=unfhr,fqd&k ifawmh 'Duavmif
(4) vuf[m a&S@wef;ta&mufq;kH txif&mS ;qH;k eJ@ vlot d rsm;qH;k vk@d yJ ,lqrdygw,f?
(1957 0ef;usifuae uae@txdtwGi;f / txufArmEkid if H pmaytEkynme,fuae
xGufay:vmwJh taetxm;t& ajymwmjzpfygw,f? wpfEdik if HvHk; taetxm;/
wpfckvHk;taetxm;t& ajymwmr[kwfyg?) 'DxJurSxyf+yD; uAsmvrf;a=umif;
ay:uae ajym&r,fq&dk ifawmh =unfatmif/ wifr;dk / armifpGr;f &nf qkw d hJ uAsmq&m
}u;D (3) OD;[m wkid ;f odjynfod jynfoo l w
d /hJ txifu& tm*uAsmq&m}u;D (3) OD;tjzpf
tay:vGiq f ;Hk xkd;xGufvmwm awG@&ygr,f? ref;wuUokdvfxu G f a&S@qifhaemufqifh
wpfacwfwnf;xGuf acwf+yKd ifawGjzpfwt hJ jyif q&m}u;D r_id ;f &J@ jynfo@l pmay tEkynm
vrf;a=umif;}uD;twkdif; twlcsDwufvmcJh=uwJh 'DuAsmq&m}uD; (3) OD;[m
wpfO;D eJ@wpfO;D vnf; tifrwef@tifrwef oHa,mZOf}u;D vGe;f vSoal wG / tjyeftvSef
wefz;dk xm;=uvGe;f olawGjzpfwt hJ wGuf em;vnfEidk pf rG ;f r&So
d l wcsKd @uqk&d if us;D bkwf
ajrm uf bkwu f s;D ajrm ufvd@k xif=u jrif=uwmrsKd ;awGawmif &So d vdk tifrwefa'opGJ
*dk%;f *%pG}J uD;olawGvd@k orkwfcsi=f u uifyGef;wyfcsi=f uolrsdK;awGudv k nf; =um;&
jrif&zl;ygw,f? oHk;a,mufvk;H uvnf; tnmom;awGcsnf; r[kwfvm;? txuf
tnmukd cspfveG f;vSwhJ tnmeH@tnmav awGuvnf; woif;oif;eJ@ r[kwv f m;?
tnmom;ppfppf uAsmq&m}uD;awG jzpf=uwJt h wGuf xaemif;/ wrm/
refusn;f / &Sm;/ ebl;+cKH / cHyifcyH iG /hf oef;'[wf/ vufyaH wmeJ@ k;d jywfawm/ ywf=um;awm/
rkd;acgifawmawGta=umif;/ ta=umif;tm;avsmfpGm uAsmzGJ@qkd&mrSm cHpm;r_wl/
0ef;usiw f l aemufcw H l &ifcek o
f w H w l mawG awmfawmfrsm;rsm; &Scd ahJ yr,fh q&m}u;D r_id ;f &J@
jynfol@pmayvrf;a=umif;ay:rSm au;a=umfoHwl tvHwleJ@ umvmwpfckwnf;
wpfacwfwnf;rSmyJ/ wu,fha&;abmf &Jabmf}uD;awGtjzpf vnfyif;zuf+yD; csDwuf
vmcJ=h uwmvnf; twlwal yr,fh 'DuAsmq&m}u;D (3) OD;[m rwljcm;em;wJh uk, d yf idk f
[efawGe@J wpf+ydKifeufwnf;rSm ay:vGifxif&Sm;wJh wrlx;l jcm;wJh tEkynm t&nf
135
aoG;awGeJ@ wrsdK;wbmompD vif;vufawmufycJh=uolawGvnf; jzpfjyefw,f?
q&m=unfatmif&@J uAsmawGu tm;eJ@rmefe@J cef@cef@xnfxnfe@J uwufaewwf+y;D /
q&m*srf;(q&mwifrd;k ) &J@ uAsmawGu toHomom e&DjrjreJ@ k;d kd;av;eJ@ vSyae
wwfygw,f? u|eaf wmfwkd@&J@ q&m q&mpGr;f }uD;(q&marmifpGrf;&nf)&J@ uAsmawG
uawmh pl;pl;&ifh&ifh xdxd&S&SeJ@ ododomom xufjrufaewwfygw,f? q&m
=unfatmif&J@ uAsmawGu awmfvSef&eH@awGeJ@ oif;xHkaewwf+yD;/ q&m*srf;&J@
uAsmawGu trsdK;om;&eH@ aus;vuf&eH@awGeJ@ ar$;&Daewwfum/ q&mpGrf;&J@
uAsmawGuawmh vlx&k eH@ odoo d mom v$rf;+cHK ysH@avSmif;aewwfw,fvkd@ a,bk
,stm;jzifh rSw, f lrdygw,f? txl;ojzifh axhoaH igo h H avSmifoH oa&mfoHawGeJ@
zG@J o&D mrSmawmh uAsmua0 pavOD;ykn+y;D &if 'DbufacwfrmS q&marmifprG ;f &nf[m
tyDoqHk;/ tajymifajrmufq;Hk qkdwm vlawmfawmfrsm;rsm;u vufct H odtrSwf
jyKxm;=u+y;D om; jzpfygw,f?
q&m=unfatmif&@J vrif;w&m[m trdArmjynf uAsmvrf;a=umif;ay:
xGef;xGe;f awmufawmuf &$ef;&$e;f jrjromcJo h vkd/ q&mwifr;kd &J@ zefr;D tdrf uvnf;
tckcsdeftxd t&Sdef&& vif;vufaeqJ/ vrf;jyqJ jzpfcJh+yD;/ q&marmifpGrf;&nf&J@
teDESiht f jymu vnf; ESv;Hk om;xJtxd pGJ+idaeapcJw h /Jh b,fawmhrS rrSdef azsmEh idk f
awmhwJh tvSyqHk; a&mifpOfwGJwpfck r[kwfvm;? teDeJ@tjymqkdwm tajccHusus
a&mifpOfwJG wck jzpfrkH u wpfurBmvH;k uyg odxm;=u+y;D om; oauFwawGe@J ta&mi
fawG r[kwf vm;? teDqkdwmu &J&ifhjcif; wufujcif;eJ@ owWd/ awmfvSefa&;
trSwo f auFw ta&mif/ tjymqkw d mu csr;f ajr@jcif; at;jrjcif;eJ@arwWm/ +ird ;f csr;f a&;&J@
trSwo f auFw ta&mif?
(3)
u|eaf wmfq&mpGr;f eJ@ p+y;D qHpk nf;&wJah e&m[m q&m*sr;f &J@ tdrrf mS yg? wdwd
usus xyf+yD;ajym&&if q&m*srf;&J@ yk*v H rf;tdrfa&S@ opf&yd fatmufu a&aEG;=urf;
pm;yG0J ikd ;f rSmyg? q&m*sr;f qDvmwJh q&mpGr;f ukd trSwrf xif pwifqpkH nf;cJ&h +y;D wJah emuf
q&m*sr;f ukd ta=umif;jyK+y;D &if;ES;D cGi&hf cJ&h mu wpfpwpfp xJx0J if0if aEG;aEG;axG;axG;
cspfcif&if;ES;D vmcJ&h wm jzpfygw,f? q&m*srf;&J@ aemufrS q&mpGrf;eJ@ &if;ESD;u|rf;0if
cJh&wm jzpfayr,fh pmay,Ofaus;r_tEkynm uAsmudpPawGomru Edkiif aH &;owif;
ywif; udpPrsKd ;awGtxd yGihyf Giv fh if;vif; &if;&if;ES;D ES;D ajymqkd qufqHjzpfcw
Jh muawmh
136
q&mpGr;f }u;D eJ@u yk+d y;D rsm;ygw,f? q&mpGr;f &J@ 0*~v D rf;tdru f v
dk nf; u|eaf wmf}urd zf ef
rsm;pGm a&mufcJhzl;ygw,f? q&mpGrf;&J@ om;orD;awGomru q&m;pGrf;&J@ tarh
ac:oH xJu tareJ@yg awG@qjkH zpfchJ zl;ygw,f? taru tnmu ygvmwJh oD;oD;rSnfh
av;udk xef;vsufe@J ayguf+yD; (xef;vsuu f kd "m;eJ@ yg;yg;av;vS;D cs/ &wJx
h ef;vsufeJ@
oD;oD;rSnhf tom;ukd p&e,f+y;D ) au|;wmukyd g pm;zl;cJ&h if;/ q&mpGr;f &J@ tarhac:oHukd
pmrsufESmay:rSmomru/ um&ef e&D &pforfawGeJ@omru rsuf0g;xifxif
&ife@J wpf}udr/f o*Fg&&otjynfh zwfch&J zl;ygw,f? tarhac:oH b,fvkd xGufay:
vmcJo h vJqw dk m&J@ Zmpfjrpfuydk g aumif;aumif;oabmayguf em;vnfc&hJ zl;ygw,f?
atmifjrifra_ wG taeeJ@ajym&&if q&m=unfatmif&J@ trSwftom;[m
vrif;w&m/ q&mwifrkd;&J@ trSwt f om;[m zefrD;tdrf / q&marmifpGrf;&nf&J@
trSwftom;[m teDEiS ht f jymyg? 'gayrJh u|efawmf&h ifxJ ESvk;H onf;yGwfxJtxd
}urd zf efrsm; pGm pl;0ifu dk cf wfaewJt h oH(wpfenf;tm;jzif)h q&mpGr;f &J@ uAsmawGxu J
u|eaf wmft}uKd uq f ;kH uAsmuawmh tarhac:oHyJ jzpfcyhJ gw,f? teDe@J tjym aemufcH
um;csyfay:rSm tarhac:oH [m t=unfvifq;kH / tvSyqH;k / tyDoqHk;jzpfaeHrk u
yJhxifxyfoH tm;taumif;qHk;vnf; jzpfcJhygw,f? armifprG f;&nfukd todtrSwf
rjyKcsio f /l rjrifa,mifaqmifae=uolwcsKd @uawmif/ armifprG ;f &nf&@J tarhac:oHukd
usawmh/ zswfceJ rsucf k;H awGyifh rsufvHk;zGifh+yD;/ av;av;eufeuf em;pGiefh m;axmif
cJh=u&wmvnf; q&mpGr;f ukd,f wkid f todq;Hk yJ r[kwv f m;?
1978 ckESpfuae 1982 ckESpf ESpfO;D ykdifumvawG tawmtwGif;/ q&mpGrf;
q&m*sr;f wk@d qD ae@pOfvv kd kd ta&muftayguf trsm;qH;k vlawGxrJ mS xdyq f ;kH u ygwm
uawmh u|eaf wmfv@dk yJ xifygw,f? q&mpGrf;a&m/ q&m*srf;yg jrefrmpm oifd;k
vkyaf e=uwJu h mv awmifial qmif tay:xyfacwfrmS a&m/ ajcmufxyf;kH }u;D acwfrmS
yg? r=umc% u|efawmfa&mufavh &So d vkd/ paeae@ wpf0uf H;k ydwfumvwke;f u
pae0kid ;f / paeae@ H;k ydwjf zpfomG ;awmh aom=um0kid ;f tjzpf q&mwk@d awG pum;0kid ;f zG@J =uwJh
umvawG aom=um0kid f;pae0kdif;umvawGrSmvnf; &Hzef&cH g a&mufwwfcJhwJh
tjyif tdrx f ad tmifawmif ta=umif;tm;avsmpf mG a&mufwwfcw hJ m u|eaf wmfjzpfchJ
ygw,f? t"duuq&m*sr;f / q&mpGrf;wkd@tay: ESvk;H om;xJuyg &if;ES;D aevd@k jzpf
ygw,f?
u|efawmf&J@ yxrqH;k vH;k csi;f uAsmpmtkyu
f v;udk q&m*srf;/ q&m=uL;&J@
137
trSmpmeJ@ xkwcf +Jh yD;/ 'kwd,xkwrf ,fh uAsmpmtkyfudak wmh q&mpGrf;/ q&m=unf
atmifwdk@&J@ trSmpmeJ@ xkwfr,fvkd@awmif &ifxJrSm awmfawmfapmapmumv
avmufuwnf;u tpDtpOf&Sd&Sd &nfpl;xm;cJhzl;ygw,f? 'kwd,xkwfr,fh uAsm
pmtkyftwGuf q&mpGrf;ukd trSmpm a&;ay;zdk@uakd wmif E_wfe@J awmif;qkd cJ+h yD;om;/
jyifqifcJh+yD;om;jzpfayr,fh tJ'pD mtkyu f awmh vufawG@tm;jzifh taumiftxnf
azmfEikd cf Giafh wmif r&awmhyg? uAsmav;awGukd vufawG@pkpnf;aygif;Hk;=unfah ewke;f
umvrSmyJ/ vlud, k wf dik u
f tif;pdefe&odeftwGi;f a&muf&do S mG ;&wma=umifh jzpfyg
w,f?
rqvppftpkd;&&J@ aumif;r_e@J / u|efawmfwpfa,muf tJ'v D kd jAKef;pm;}uD;
axmifxJ0ifch&J wJh tcsdefxdatmifawmif q&mpGr;f eJ@ u|eaf wmfh=um;rSm rarhEdik fp&m
tjzpftysuaf wGu uyfygvmcJah o;ygw,f? tjzpfuawmh 'Dvydk g? rqvppftpk;d &u
Ekid if aH &;r_e@J u|eaf wmfu h dk zrf;vku
d wf t hJ csed t f xd u|eaf wmfaemufq;kH vkycf w hJ thJ vkyuf
or0g,r XmewckrmS yg? or0g,rXmeu omrefpm&if;ppfav;wa,mufyg? or0g
,rtoif;awGudk vkdu+f yD; pm&if;ppfaq;&wm jzpfwht J wGuf +rdK@e,ftwGi;f u or
toif;qkid af wG awmfawmfrsm;rsm;eJ@ &if;ES;D wmawG &Syd gw,f? u|eaf wmft h ay: yk*Kd~ vf
a&; oHa,mZOf&Sd=uwJh orqdki0f efxrf;awGvnf; awmfawmfrsm;rsm; &SdcJhygw,f?
tJ't D csed rf mS u|eaf wmfq h &mpGr;f }u;D &J@ ZeD;u ti,fq;kH aom orD;axG; =umjzLav;
ukd arG;+y;D ptcsed yf g? =umjzLav;ukd Ek@d wu dk zf @kd Ed@k re_ @f A;l vkyd gw,f? tJ't D wGuf u|eaf wmfu
u|efawmfe@J &if;ESD;wJh qkid af wGuae orqkdio f wfrw S af ps;eJ@ &Hzef&cH g Ekd@re_ @f A;l 0,fay;cJh
zl;ygw,f? tJ'w D kef;u tdrfaxmifr&Sd/ &nf;pm;awmif r&Sw d Jh u|efawmfu &Hzef&cH g
Ed@k re_ @f A;l oGm;oGm;0,fwmawG@&wJt h cg vkyaf zmfuidk zf uf 0efxrf;awGxu J a&m qkid 0f ef
xrf; trsKd ;orD;wpfcsKd @uyg u|eaf wmfu h dk uGu=f unfu h u G =f unfh vky+f y;D +yKH ;=u aemuf=uyg
w,f? tck e&odex f aJ &mufaewJh &Sr;f trsKd ;om;'DcsKyfu twGi;f a&;rSL; pkid ;f nGe@f viG &f @J
tpfr/ pef;}uD;[m u|efawmfu h dk tpqH;k / tavSmifqk;H ayg?h tJ'Dvdek @J tzrf;cH&r,fh
ae@uawmh cgwidk ;f cg Ekd@re_ @f Al; t0,fcikd ;f &if ac|ac|wmwmeJ@ wpfA;l wpfA;l yJ t0,fcdik ;f
wwfavh&dw S hJ q&m pGrf;}uD;u ('DwpfcgrS &Sdwmav; ykd+yD; ukecf sifawmh) 'Dwywf
yku d fqaH v;vufx&J aSd ewke;f ESpAf l;om0,fay;aemfqd+k y;D Edk@r_e@f A;l ESpAf l; zk;d yku d fqaH v;
tpdwv f m; oHk;q,fvm;ukd ae@vnfyikd f;avmufuyJ u|efawmfv h ufxJ +yHK;+yHK;}uD;
xnfah y;cJyh gw,f? nykid ;f rSm axmufvrS ;f a&; (6) u u|eaf wmfu h dk um;euf}u;D eJ@ vmqGJ
awmh/ u|efawmfhtu d stdwfuyfxrJ Sm tJ'yD du k q f Hav;yJ ygvmcJ+h yD;/ cg;0wfcg;pm;eJ@yJ
138
vku d cf &hJ tzrf;cHc&hJ ygw,f? u|eaf wmfrh mS axmufvrS ;f a&; (6) xJrmS wbH;k bH;k tku d cf H
ae&pOfua&m tif;pdeaf xmifxJ 0ifc&Jh tcsdeftxdyg q&mpGr;f &J@ rsufESm+yHK;+yKH ;}uD;ukd
yJ c%c% owd&aewwf+yD; pdwfraumif;jcif; }uD;pGmjzpfcJh&ygw,f? cgwdkif;
ae@widk ;f avmufa&mufaewJv h /l Ek@d re_ @f A;l ESpAf ;l zk;d vnf; ay;vku d rf +d y;D ua&m wpfacgurf u S dk
a&mufrvmawmhbJ b,frsm; oa0xk;d aeovJvk@d rsm; q&mpGr;f }uD; xifaervm;?
q&muawmfu b,frvJ awmhfEk@d r_eAf l;vkd@ ar;vm&if ylraeprf;yg eJ@ ig'Dwywf
orD;twGuf Ek@d re_ @f A;l ESpAf ;l awmif rSmxm;+y;D yg+yD rsm; ajymrdxm;&if;u vmEk;d vmEk;d rsm;
apmifhaeavrvm;? u|efawmfhrSm awmifawG;ajrmufawG; a&mufwwf&m&m
av#mufawG;aerdc&hJ if;/ pdwrf aumif;jcif;eJ@twl }u}H uzH efzef jzpf&r_awGtay: cg;ouf
ouf +yKH ;csipf &m jzpfc&hJ ygw,f? wpfcgwpfcgusawmh tif;q&mpGr;f }u;D awmh 'Dtcsed f
avmufqdk igtqGJcv H duk &f wm/ axmifxaJ &mufaewm odrsm;odomG ;+yD;/ awmuf!
jzpfrS jzpf&yavw,f/ jzpfrjS zpf&yavw,fvk@d rsm; oufjyif;csaumif; csaervm; vk@d
vnf; awG;rdwt hJ cg awG;rdc&hJ ygw,f? q&m*sr;f / q&mpGr;f wk@d e@J u|eaf wmf Ekid if aH &;t&
b,fvq dk ufpyfr_ &So d vJqw dk m axmufvrS ;f a&; (6) u Adv k }f u;D atmif0if;qkw d hJ (u|ef
awmfw@dk Ekid if aH &; tusO;f om;awGu a&$us;D ac: us;D rJv@dk v#Kd @0u S ef mrnfay; uifyeG ;f wyf
xm;wJh) owW0gu wpfae@v;kH vHk; oyfoyfxw k f+yD; u|eaf wmfu h dk enf;rsKd ;pHek @J ppfaq;cJh
ygw,f? u|efawmfu Edik if aH &;t& b,fvrkd S rywfoufa=umif;/ enf;rsdK;pHek @J ppfaq;
wmukd enf;rsdK;pHke@J bl;cg jiif;qkdchyJ gw,f? tJ'aD wmh a&$usD;u 'Dwifrkd;wd@k / pGrf;&nf
wk@d qkw d ahJ umifawGvnf; b,fvadk umifawGvq J w dk mukd wk@d ow d ,fuG qk+d y;D rku d rf udk f
kid ;f kid ;f &if;&ifo h ;D oD;eJ@ ajymqdk ppfaq;cJyh gw,f? q&mpGr;f wk@d q&m*sr;f wd@k rsuEf mS }u;D
awG zswcf eJ/ zswcf eJ ay:vmaerd&if;uyJ 'DE@dk re_ @f EpS Af ;l zk;d yku d q f u H pd [P m wav#mufv;kH
vkdvkd w0Jvnfvnf jyefjyefay:vmaerdwwfygw,f? u|efawmfhtdwfuyfxJrSm
ygvmcJw h hJ 'DE@kd re_ @f EpS Af ;l zk;d yku
d q f aH v;[m tif;pdeaf xmifb;l 0rSm tyfxm;cJ&h +y;D tif;pdef
axmifuae om,m0wDaxmif ajymif;+yD;ykd@wt Jh xdvnf; pm&if;t& vle@J twl
uyfygvmcJh rkH u u|eaf wmfh b0rSm u|eaf wmft h wGuaf wmh woufwm trSw&f p&m
udpw P ckozG,f jzpfaecJ&h ygawmhw,f?
axmift0ifrmS q&mpGr;f eJ@ywfouf+y;D tJ'v D dk rSwrf w S o f m;om;jzpfz, G u f pd P
udpaP wGe@J 0ifvmcJ&h wJh u|eaf wmf[m axmifujyefvmwJt h csed u f sawmhvnf; rSwrf w S f
om;om;jzpfp&mawG xyf}uKH &jyefygw,f? u|eaf wmf aemufq;kH xGuv f mcJ&h wJh axmif
[m om,m0wDaxmifyg? tJ'aD e@u om,m0wDuae n}uD;rkd;csKyf tcsde}f uD;usrS
139
&efuek u f dk jyefa&mufygw,f? td;k r&Sd tdrrf &Sw d hJ u|eaf wmf[m wpfvrf;vH;k b,fo@l qD
t&if0if&rvJ/ uae@nae b,ftdrt f &if0if&aumif;rvJvk@d um;ay:rSm awG;vm
&if;u pD;vmrdwhJ um;uav;u tmtkid w f t D ausmf c0J+caH &S@ta&mufrmS qif;vku d +f y;D
u|eaf wmft h ay: tifrwef oHa,mZOf}u;D vSwhJ u|eaf wmf&h @J tpfu}dk u;D ozG,f jzpfaewJh
ukdcifarmifat;(a&S@ae}uD; ukdcifarmifat;/ a':atmifqef;pk=unf&J@ tdrftr_rSm
vkduyf gaqmif&u G faewJh wavmav;urS qHk;oGm;&Smol) &J@ tdru f 0kd ifvu kd fygw,f?
aemufwpf&uf ESp&f ufausmrf mS awmh u|eaf wmfh cspaf qG}u;D yef;csq D &m uk, d Ofrif;yku d ef @J
twl q&mpGrf;/ q&m*sr;f wk@d &@J aom=um0kdi;f av;&S&d m ynma&;wuUov kd f aemuf
ausmjcrf; uJifwif;xJu vufzuf&nfqikd af v;qD ta&muf csDwufvmcJyh gw,f?
tJ'DrSm q&mpGrf;}uD;&J@ e&odefjyefu|eaf wmfhudk t+yHK;jrjreJ@ }udKqkv d u kd fyHk
uawmh wpfoufrarhp&myg? tm;&yg;&}uD; +yHK;vkdu&f if;u yg;pyfuvnf; [m-
vmvm bmpm;rvJ/ xrif;a=umfvm;/ acguq f aGJ =umfvm;wJ?h u|eaf wmfu q&m
u|eaf wmf tckyJ xrif;pm;vmcJh+y/D Aku d jf ynfah e+yD/ awmf+yDvk@d jiif;vkdufrad wmh [m
-Aku d jf ynfv h nf; xyf+y;D pm;/ uk, d uf axmifuxGuv f mcJw
h ohJ ql &dk if rSwrf w S &f & wpfcck k
ukd au|;&rSwJ?h tJ'ga=umifh tJ'aD e@u q&mpGr;f au|;wJ/h acguq f aJG =umf yG}J u;D wpfyu JG dk
tJ'eD m;rSmwif q&mpGr;f / q&m*sr;f / q&mEk;d wk@d a&S@rmS wif rukeu f ek af tmif u|eaf wmf
pm;cJ&h ygw,f?
aemufESpf&ufavmufaeawmh/ yef;csDq&muyJ u|efawmf&SdwJhae&mukd
wckww f & vku d f&Sm+y;D / 'DrSm cifAsm;twGuf q&mpGr;f u u|efawmfeJ@ ay;vkduw f m
&Sdao;w,fqkd+yD; vG,ftdwfxJuae txkyfwxkyfukd ay;vmjyefw,f? =unfh
vkdufawmh rsufESmokwfy0gtopfuav;wpfxnfeJ@ ukd,fwdu k fqyfjymar$;uwpfcJ/
yef;csqD &mu vSvyS y zGzaG v;&,farm&if; axmifu xGuv f mcgpvlqadk wmh cifAsm;
twGuf toH;k vkrd ,f[ h mqk+d y;D ay;vku d w f o hJ abmyJ? q&mpGr;f u uAsmq&mqkad wmh
uAsmq&mtcsi;f csi;f oHa,mZOf&w dS m apwem&Sw d mvnf; ygoayg?h wpfcu k cifAsm;
ukd a&av;bmav; csKd ;tH;k vkd@vnf; ajymvku d w f hoJ abm qyfjymcJxnfah y;vku d fwm
aerSmAs? q&mpGr;f ay;vku d wf hJ trSww f &uawmh ykid o f Asmqk+d y;D w[J[J &,farmyg
awmhw,f? u|efawmfhrSmvnf; =unf=unfEl;El;eJ@ +yHK;rd&ygawmhw,f? u|efawmf&J@
axmifjyeftxGuf q&mpGrf;au|cJhzl;wJh acgufqGJa=umf/ q&mpGrf; ay;cJhzl;wJh tJ'D
trSww f & vufaqmif[m b,fawmhrS rarhEkdifz, G f&m jzpfc&Jh if; ta=umif;qHkwkdif;
vkv d dk owd&p&m vGr;f armp&m jzpfaecJh&ygw,f?
140
(4)
tay:,Htm;jzifyh J odolwpfa,mufu q&m*srf;eJ@ q&mpGrf;ukd zswfceJ
=unfv h u dk rf ,fqd&k if q&m*sr;f }u;D ukad wmh jrifjrifcsi;f ukyd J tifrwef oabmaumif;
r,fyh k/H b,fae&mrSm b,fvkdvlrsKd ;eJ@jzpfjzpf tvku d tf xkduf ta=umif;taygi;f oifh
atmif aewwfxidk w f wfr,fyh /kH aysmah ysmah ysmif;aysmif; &Srd ,fyh v kH @dk xifjrifvu dk rf mS jzpf+y;D /
cspfcspfcifcif jzpfoGm;=urSmyg aocsmoavmuf &Sdayr,fh u|efawmfwkd@ q&m
pGr;f }uD;udak wmh xJxJ0if0ifrqufqzH l;bJeJ@ jrifjrifcsi;f vG,v f , G fulul &if;ESD; cspfcif
oGm;=uvdrfhr,f rxifyg? q&m*srf;a&m/ q&mpGrf;yg 00jynfhjynfh r[mpnf
ukd,af wmf}uD;awG jzpfayr,fh q&m*sr;f &J@ oGm;[efvm[efu cyfajz;ajz;/ cyf@kd d@k eJ@
av;av;at;at;yHk aygufoavmuf/ q&mpGrf;&J@ oGm;[efvm[efu cyfwif;wif;
cyfreS rf eS ef @J tm;rmef tjynfyh gwm awG@&ygvrd rhf ,f? t&yfajym awmom;ajym ajym&&if
awmh q&m*srf;&J@ yHu k aygif;vd@k oif;vkd@ rdwfaqGz@GJ zkd@/ rdwaf wGjzpfzd@k vG,rf ,fhyHk ayguf
oavmuf q&mpGr;f &J@yu kH awmh awmfawmfwefwefe@J jrefjrefqefqef rdwaf qGz@JG z@dk rdwf
aqGjzpfzkd@ vG,fr,fhyHkrsdK;raygufyg? ta=umif;rodolawGuqkd&if awmfawmfukd
taygif;&toif;& tqufqH& cufr,fh yk*~dKvfrsdK;vkd@awmif zswfceJ jrifaumif;
jrif=uEkdifzG,f &Sdygw,f? yef;csDqefqef ajym&&ifawmh q&m*srf;&J@ kyfyHkv$mu
aumufa=umif;aysmah ysm/h pkwcf suEf Ek k / aq;om;vGiv f iG ?f q&mpGr;f &J@yk yf vkH m$ uawmh
aumufa=umif;wif;wif;/ pkwfcsuf=urf;=urf;/ aq;om;xlxl? 'ga=umifhvnf;
Ekid if aH &;tjrif/ Edik if aH &;&yfwnfcsuef J@ pmaytjrif pmay&yfwnfcsufrSm tESpo f m&
tm;jzifh woabmwnf;vkdvkd twlwlyJ &dScaJh yr,fh q&m*sr;f (q&m wifr;kd )ukd
cg;cg;oD;oD; rke;f wD;=uolawG odyrf awG@&bJ u|eaf wmfw@dk &@J q&mpGr;f udak wmh rke;f wD;=u
olawG awmfawmfrsm;rsm; &Scd w Jh mvnf; awG@c&Jh zl;ygw,f? q&mpGr;f ajcvSr;f wpf
csuaf vmuf rSm;vku d rf ,fq&dk if 0rf;ajrmuf0rf;om odumQ csz@dk acsmifxu J ae t+rv J v dk dk
acsmif;ae=uolawGvnf; r&Sm;vSwm awG@&zl;ygw,f? q&mpGrf;u xufjrwJh uAsm
q&momru/ tifrwef xuf&w S hJ pmaya0zefa&;q&m wOD;vnf;yJ jzpfaejyef w,f
r[kwv f m;?
vGecf w
hJ hJ ESpEf pS q f ,f 0ef;usiaf vmufu pmayavmurSm tkwaf tmfaomif;
wif;jzpfcw hJ hJ tjzpftysuw f pfck &Scd zhJ ;l ygw,f? tJ'guawmh AD}dk u;D qkw d u hJ pd yP g? pmay
a0zefa&;q&m/ q&marmifpGr;f &nfukd 'Dwpfcgawmh tykid yf Jqdw k Jh taygufrsdK;eJ@ [ku d
141
'Du 0kid ;f +y;D aqmf=u/ uavmf=uwJt h jzpfyg? pmay&yfuu G f owif;vkv d u dk rsKd ;awGrmS /
pme,fZif;avmu =um;or# jrifor#qkdwJh tcef;u rsdK;vkdvkdawGrSmomru/
[kdrmS 'DrSm ae&mtESH@ umwGe;f eJ@avSmifwho J u l umwGef;eJ@avSmif/ [moa&;+yD; cyf
ESufESuu f av; uvdwJholu uvdeJ@ r*~Zif;wcsKd @&J@ pmrsuEf SmawGay:uae awmf
awmf=umatmif oa&mfwm/ ceJ@wm/ [m;wkduw f mukd q&m pGr;f }uD; }uKH cJ&h ygw,f?
trsKd ;orD;uavmif&iS w f pfO;D &J@ 0wKudk emrnf}u;D a0zefa&;q&m}u;D wpfO;D u aumif;
w,fvd@k cs;D usL;a&;om;/ bmvkd@vJqkad wmh tJ'DtrsdK;orD;pma&;q&mru ADd}k uD;
wpfv;kH vufaqmifay;cJv h @dk qkyd J qdw k hJ ta=umif;t&m udpP jzpfygw,f? =um;&olwidk ;f
pdw0f ifpm;zG,f jzpfc&Jh +yD;/ trSew f u,fvnf; ok@d avmod@k avm awG;awmcsipf &m}uD;
jzpfcJh&ygw,f? trsdK;orD;pma&;q&mrqkdwmu rEk&nf(EkEk&nf-tif;0) ukd qkd
vkdwmjzpf+yD;/ emrnf}uD;a0zefa&;q&m wOD;qdkwmuawmh u|efawmfw@kd &@J q&m
pGr;f }u;D ukd &nf&, G wf u
dk cf u dk cf whJ m jzpfygw,f? tJ'w D ek ;f u usKyt f rd rf mS =unfph rf;ygAsm/
AD}dk uD;rajymeJ@/ ADekd @J wlwmqkv d d@k a=umiftdraf wmif aumif;aumif; r&Sdygb;l Asmvk@d
rcHcsrd cHom t+yKH ;eJ@ q&mpGr;f &J@ ajymqko d uH vdk nf; u|eaf wmfaumif;aumif; =um;odc&hJ
ygw,f? tJ'D ADd}k uD;udpP&J@ t"du vufonfw&m;cHuvnf; wpfjcm;ol wpfyg;ol
rSwfvkd@/ ukd atmifausmfwd;k ukd,fwdik f jzpfaeygw,f? EkEk&nf-tif;0&J@ a,mufsm;
ukad tmifausmw f ;dk uk,d w f idk f wm0ef&adS eol jzpfaewm od&yg awmhw,f? wpf&ufrmS
&efuek w f uUodv k fxJu acsmifusus oufomvufzuf&nfqkdifav;wckxrJ Sm udk
atmifausmw f ;dk u u|eaf wmfu h dk vufzuf&nfwu dk &f if;utckusKyfrmS q&mpGr;f }u;D ukd
rawG@atmif a&Smifae&wmAs awG@rsm;awG@vkd@uawmh 'Daumifhukd vufoD;eJ@ qGJxd;k
rSmvk@d }urd ;f xm;w,fAs? tJ'g yufyif;wk;d ae&if txk;d cH&Ekid w f ,fAsvk@d ajym&if;/ ol@x;kH pH
twkid ;f +yKH ;+z+J zJ rsuEf mS }u;D eJ@ ZmwfpckH if;jyrS u|eaf wmhrf mS ta=umif;pHk od&ygawmhw,f?
tjzpfuawmh ukad tmifausmw f ;dk &J@ aemufpyfpyf ajymwwfqw dk wfwhJ 0goema=umifh
ADkd}uD;jy\emay:cJh&wm jzpfygw,f? EkEk&nf&J@0wKukd u|efawmfwkd@&J@ q&m
pGrf;}uD;u oluikd fpGJxm;wJh a0zefa&;aywH}uD;eJ@ wkdif;+yD; aumif;w,fvkd@ csD;usL;
axmyem jyK+y;D wJah emuf r=umcifrmS yJ pmayavmu ae&mwpfcrk mS ukad tmifausmf
wkd;eJ@awG@wJh pmayorm;wpfOD;u awmfawmfwefwefrsm; aumif;w,fvkd@ukd odyf
rajymwwfwJh 'Dq&m}uD;u cifAsm;rdef;r&J@ pmtkyfukdawmh w,fcsD;usL;xm;
ygvm;Asvk@d pum;p+yD; ajymowJ?h tJ'aD wmh cyfwnfwnfeJ@ raxhwaxhajymqdk&m
rSm Av&Gw&f w $ fw aemufw;D aemufawmuf ajym&mqd&k mrSm tifrwefyg&rDygvw S hJ
142
udkatmifausmfwkd;u teD;tem;rSm b,fvkdvlawG &Sdaew,fqdw k mrsKd ;awmif *k
rpku d yf /J ol@&@J x;kH pHtwkid ;f +yKH ;+z+J zeJ @J [m- aumif;w,fv@dk ajymrSmaygAh s/ u|eaf wmfw@dk
vifr,m;u AD}dk u;D wpfv;kH vH;k oGm;+y;D vufaqmifay;xm;wmuk;d Asvk@d cyfwnfwnfyJ
jyefvnf ajzqkdor_ jyKcJhowJh? tJ'Dta=umif;ukd =um;vkduf=u&olawGxJu a&$
^m%fawmf pl;a&muf=uolawG/ q&mpGrf;}uD;tay: arwWmwHk; }uD;}uD; [D;
wkduf+yD;ykd@ocsifolawGu/ 'DudpPawmh tykdifyJ/ vifa,mufsm;vkyfolukd,fwkdifu
awmfawmfrsm;rsm; t=um; ajymqkdziG [ fh oGm;cJw
h pJh um;yJ qkd+yD; r*~Zif; pmrsufESm
awGay:txd a&mufvmcJ&h awmh wmjzpfygw,f? umwGe;f orm;u umwGe;f eJ@avSmif/
[mopma&;q&mu [moeJ@aemuf/ AD}dk u;D vufaqmif&vk@d / pmtkyaf umif;w,fv@dk
a0zefa&;ay;ol pma&;q&m}uD;tjzpf yHkazmfwu kd fckduf avSmifajymifwmukd q&m
pGr;f }u;D cHc&hJ &Smygw,f? tJ'u D mvu EkE&k nf qkw d mawmif vlcsi;f rjrifz;l rodz;l ao;yJ
ukd,, f =Hk unf ,lqwJhtjriftwkdif; a0zefa&; a&;cJhwm jzpfwJhtwGuf q&mpGr;f }uD;
b,favmuf &SL;&SL;&Sm;&Sm; jzpfvdu k f a'goxGufvdu k rf vJqw kd m pOf;pm;=unfEh ikd f
ygw,f? aemufpp ajymwwfveG ;f wJh ukad tmifausmw f ;dk uk,
d wf idk f enf;enf;awmh +zKH omG ;
cJhw,fvd@k xifygw,f? u|efawmfuawmh q&mpGrf;}uD; a'goxGuw f m =um;vnf;
=um;zl;/ jrifvnf; jrifz;l ygw,f?
(5)
u|eaf wmfwd@k &J@ q&mpGr;f }uD;[m (1937) ckESp/f azazmf0g&D (17) &ufae@zGm;
qdak wmh rESpu f 2007 ckEpS /f azazmf0g&D (17) rSm touf 70 wdwd jynfah jrmufcyhJ gw,f?
tJ'w D ek ;f u rSwrf w S &f & (70) jynft h rD q&mpGr;f }u;D twGuf kyyf v kH m$ zG@J O;D r,fv@dk &ifxJ
rSm cHpm;r_awG yGm;pnfaerdwek ;f &Sad o;/ Zefe0g&v D xJrmS q&m*sr;f }u;D kww f &uf uG,f
vGeo f mG ;wm =um;vku d &f +y;D / q&m*sr;f &J@ kyyf vkH m$ ukyd J vGr;f vGr;f qGwq f w G f a&;zG@J vu dk &f
ygawmhw,f? q&mpGrf;&J@ touf (70) jynfhtwGuf ra&;zGJ@jzpfawmhyg? 'DESpfawmh
bmyJjzpf jzpf q&mpGr;f }u;D &J@ kyyf v kH m$ ukd u|eaf wmfjrifovkd em;vnfovkd cHpm;rdco hJ vkd
tckyaJ umufa=umif;wkd@ =unfv h du k rf yd g+yD?
u|efawmfwkd@ =unfhvkdufrdwaJh umufa=umif;[m b,fvrkd Sawmh jynfhpkH
vHkavmufrSm r[kwaf yr,fh q&mpGrf;}uD;ukd,fwdik f usef;usef;rmrm ouf&dx S if&mS ;
&Sdaewkef;rSmyJ tckvkd a&;jc,fjyvkduEf ikd fwm tay:rSmawmh uk, d [fh mukd,f 0rf;om
yDwjd zpfvu dk f rdygw,f?
143
q&m[m ynma&;orm;/ ynm&Si/f pm=unfw h u
dk yf nmtay: jrwfjrwfE;dk Ek;d
wefz;kd xm;vSol aumufpdu k af w;/ vlxak w;awG pkaqmif;ol/ toHvi$ afh qmif;yg;&Sif
pojzifh av;pm;tyfzG,f *k%yf k'fawG woDwwef;}uD;eJ@ ayr,fh q&mhukd u|efawmf
jrifwmuawmh wu,fu h Asmq&meJ@ wu,fph maya0zefa&;q&mqkw d mygy?J q&mh&@J
uAsmawG[m ukd,yf idk fpwkid /f uk, d yf idk [
f efe@J xufxuf&&S S &Scd o Jh vkd q&m&J@ a0zefpm
awG[mvnf; ypfuGi;f &Sd&dS xdcsufrSerf Sef &yfcHr_ yDyDooeJ@ vlxb k ufuqkdwm jywf
jywfom;om; ay:vGifaecJhygw,f? armifpGr;f &nfqdkwJh uavmif[m b,fvdu k
avmifvq J wkd m pmayorm; rSe&f if odygw,f?
azmufjyefolawGtay: ppftm%m&Sif ;l awGtay: wpku d frwfrwf xk;d ESuf
wku d cf u
dk &f mrSm uAsmawGxrJ mS rS xdxrd rd d pl;pl;&S&S &Scd w hJ mr[kw/f pmaya0zefa&;awG/
pmtkyfa0zefcsufawGxJrmS vnf; jyif;jyif;xefxef av;av;eufeuf xufxuf&&S S
&Sdygw,f? uAsmxJrSma&m a0zefa&;xJrmS yg/ odoo d mom xkd;xGufvm+yD; ay:ay:
vGiv f iG f xufxufjrjr awG@&jrif& =um;&wwfwmuawmh (wjcm;olawGe@J rwl wrl
xl;jcm;w,fvkd@ ajym&avmufw)Jh axhoHavSmifoH oa&mfoHyg? 'g[m q&mpGrf;&J@
ukd,fykdif[efyg? pmayorm;wkdif;vkdvkd tvG,fwul jrif&EkdifwJh q&mpGrf;}uD;&J@
uk, d yf idk [
f efygy?J
'Dxufwqifhwuf+yD; u|efawmfjrifvkdurf dwmuawmh q&mpGrf;}uD;[m
xufjrufwhJ uavmif&iS o f mr[kw/f xufjrufwhJ ac:oH&iS f vnf; jzpfw,fqdk wm
ygyJ? u|efawmfqkdvkdwJh ac:oHuawmh vkdufvmzkd@ ac:vkdufoHr#wifruygbl;/
E_d;aqmfvdu k w f hJ toH/ pvku d fwthJ oH/ vlx=k um;usatmif csay;vku d wf t
hJ oHawGyg
ygygw,f? =unfhyg
q&mpGrf;}uD;&J@ uAsmawGxrJ Sm wkduyf aGJ c:oH pdefac:oHawGvnf; trsm;
tjym; &Sdygw,f? tarhac:oHtbac:oHawGom ru/ jrefrmpmay bmvJ/
b,fvJ vkd@ ar;vku d fwJh toHuae bmvJ[hJ bmvJ[hJ vkd@ ar;vkduf jref;vku d f
}urd f;armif;vku d of H/ pdefac:oHawGtxd tifrwef ajymifajymifajrmufajrmuf xl;xl;
jcm;jcm; &Scd yhJ gw,f? vlwidk ;f vlwidk ;f &J@ em;xJrsupf x d J uGucf eJ/ uGi;f ceJ jzpfomG ;&atmif
r[kwrf [yfpmrsKd ;awGtay: typftcwf tnpt f owf tnpftywfpmayawGv@dk
ac:a0: uifyGe;f wyfay;cJhwm vnf; q&mpGrf;}uD;yJ r[kwfvm;? (1976) avmufu
jrefrmpmay bmvJ/ b,fvJ vkd@ acgif;pOfwyf+yD;/ pmaya0zefa&; pmtkyf xkwaf 0cJh
ovkd (2007)ckEpS x f rJ mS bmvJ[ahJ rmifprG ;f &nfqkw d hJ aqmif;yg; aygi;f csKyf xkwaf 0cJwh hJ
144
txd ESpaf ygi;f (30) ausmaf usmf avmuftwGi;f rSmvnf; q&mpGr;f }u;D &J@ ac:oHrsKd ;pH[ k m
pmaye,fwpfckvHk;rSm yJhwifa0aecJhwm tm;vHk;=um;=u od=uwJhtwkdif;ygyJ?
ac:oHawGuawmh wku d fyGJac:oH/ pdefac:oH/ ac:a0:oH/ ac:vku d foH tpHktpHyk gyJ?
'ga=umifrh @dk u|eaf wmfuawmh q&mpGr;f }u;D ukd xufjrufwhJ uavmif&iS f om
ru/ xufjrwJh ac:oH&iS v f @dk vnf; jrifrad eygw,f? teDe@J tjym aemufcu H m;csyf ay:rSm
q&mpGr;f }u;D &J@ kyyf [
kH m wku d yf 0JG ifpw
d "f mwf tjynfeh @J wzswzf swvf y_ &f mS ;aeqJjzpfwm
ai;arm =unfhrd&if; yJhwifoHawGukdvnf; =um;aerdygw,f? q&mpGrf;&J@ ac:oH
tvDvu D v kd nf; =um;aerdygw,f?
q&mpGrf;a& trSwfw& OD;!wfvu kd fygw,f?
0if;wifhxGef;
26-1-2008?
(2008 ckEpS f azazmf0g&D 17 &ufae@rmS usa&mufr,fh q&marmifprG ;f &nf&@J 71 ESpaf jrmuf
arG;ae@udk rSwfrSw&f & &nfp;l txdr;f trSwjf yK a&;zGJ@vu
kd w
f m jzpfygw,f?)
145
tarha c:oHa &;wJhu dkif; azac:udkp Gr f; &nf
u|efawmfwfdk@ausmif;om;bwkef;u/ wuUodkvfausmif;om;btyg-
ausmif;om;acgif;aqmifqko d al wGudk tifrwefav;pm;txif}uD;=uygw,f? vuf
eufcsopPmazmufoGm;olrStyaygh? aemuf+yD;u|efawmfwdk@owif;pm wdkuq f dkwm
uvnf; ausmif;om;ta&;rSmwufuv_yfmS ;olawG tiftxGuf tvGef rsm;wJh
ae&mr[kwfvm;? ol wdk@pmtkyfvm,f&ifvnf; ,fvdk@rdk@/ t,f'w D mcef;xJudk
ifvm&ifvnf; ifvmvdk@rdk@ tajctae/ t&dyftuJvdkufvdk@ olwdk@udk=unfh&/
pum;ajymcGih&f mS & vkyw f wfygw,f?
tJ'Dvdkyk*dK~ vfawGxrJ SmrS uAsma&;vdk@emrnf&wJh udk if;az- jzwf+yD;ajym
yg&ap? u|efawmfwdk@tdrfrSm u|efawmfh taztarutp udkif;azvdk@yJ oludk
ac:=uygw,f? armifif;az/ udk if;azpojzifyh g? armifprG ;f &nfv@kd rac:cJ=h uygb;l ? yef;cs/D
umwGe;f q&mudk if;azeJ@ vlcsi;f rSm;rSmpd;k wJt
h cgrmS om udpk rG ;f &nf if;az qdw k mrsKd ;
!$e;f wwf=uygw,f- udk if;azudak wmh u|eaf wmfu oluAsmawGukd uufEpS o f uf+y;D
uAsmq&m wa,muftaeeJ@t&if owdxm;rdwmjzpfygw,f? aemufrSmrSo[ l m
rwuo wGb J uftwGi;f a&;rSL; vkyzf ;l w,f qdw k mod&awmh odyf rf;om auseyfomG ;
rdwmvnf; rSwfrdaeygw,f? tJ'Dwke;f u rEav;wuUov dk frSm uAsma&;/ pma&;
aumif;w,fqdkwJh vlawGxJrSm &mcdkifE_ef;9avmufuvnf; ausmif;om;or*~/
ausmif;om; nD!w G af &;wyfO;D pwmwd@k rmS wufupGmygifvyk u f ikd af e=uwmudv k nf;
rSwrf daeygw,f? armifod*Fg(armifomEdk;) wdk@ vufxufupvdk@ armifaygufpnf/
uomif;u,f(udkcifarmifif;)/ armifpef;aomf(jrif;+cH-udkcifarmif&)D / udak wmvl
(udkapmvGi)f / armifoufOD;-armifr;dk ol(udkped fjrifh)/ wifrk;d (udb k *sr;f )/ armifpGrf;&nf
(udk if;az)/ =unfatmif(ud=k unfvif)/ udak v;armif/ a$bw kd ;l rm/ udpk ed af rmif(arr)/
udkcifarmif !Ge@f / wxdkix f JpOf;pm;vdu
k &f ifuydk J trsm;}uD;ay:vmwmyg?
146
vlxktodkif;tdkif;udk udkif;aza&mufvmwm[m udkomEdk;/ udkpdefjrifh/
udak pmvGiw f @kd e@J pm&if enf;enf; aemufusygw,f? 'gayrJh wuUov kd rf sKd ;quf oabm
ajym&&ifawmh u|eaf wmfx h uf wqufru apmygw,f? olvx l u k kd a&mufvmwmu
oluAsmawGtjyif ol&Jpmayazefa&;aqmif;yg;awGe@J yg vlxk ikd ;f om; jzpfvmwmyg?
ol&Jazef a&;aqmif;yg;awGukd vlawGuapmifzh wf&wJt h qifah &mufatmif oltcsed f
rsm;rsm; rapmifhvdkuf&bl; xifygw,f? rqvtpdk;&&J tvdrftnmqdk S,v f pf/
jynfol / vlxkpwJh pum;vkH;awG rsupf d aemuf em;+i;D avmufatmif jrifawG-
=um;ae&+y;D vlawGu tJ'pD um;vk;H awGukd em;cg;aewJu h mv}u;D rSm txufArmEdik if H
pma&;q&mtoif;u pmayonfjynfol twGuf qdw k ahJ u;a=umfou H kd &J&eJ @J jywf
jywf t,ltqawGukd wifjyjzef@ aawmh Edik fiaH &;yg; tvGef wJh Armjynfoal wG[m
jcm;em;csuu f dk oabmayguf vufcHvm=uygw,f? 'Dvv dk kyf&mrSm udkif;az (armif
pGr;f &nf)&Jpmayazefa&; aqmif;yg;awG[m ta&;ygwhJ wcef;wuu ygifcw hJ ,f
qdkwmudk b,folrSrjiif;Edkifygb;l ? rqvygwDuajymwJh jynfolqdkwmeJ@ txuf
ArmEdik if H pma&;q&mtoif;uajymwJh jynfoq l wkd m[m tESpo f m&rwl;bl;qdw k mudk
oabmayguv f @kd vnf; txufArmEdik if pH ma&;q&m toif;u OD;pD;+y;D ESppf Ofusi;f ywJh
usKH;taemufbuf"rRAdrmefu pmqdkawmfae@ a[majymyGJawGudk &[ef;&Sifvl
pmayy&dowf tjynft h v#w H ufaecJ=h uwmjzpfygw,f? udk if;az(armifprG ;f &nf) [m
tJ'Da[majymyGJwckrmS pmayazefa&;eJ@ ywfouf+y;D pmwrf;wapmifwifc&Jh muae
wjznf;jznf;eJ@ trsm;todtrSwf ycH&wJh jynfol bufu&yfwhJ pmay azefa&;orm;
wa,mufvk@d trsm;&J todtrSwfywm cHch&J wmygy?J 'Dvedk @J 1966ckEpS /f u|eaf wmf
tzrf;rcH&cif av;rSm (tcsed t f wdtusrrSwrf ad wmhb;l )/ vlxo k wif; pmxJ rSmygcw hJ h J
ol&Jpmayazefa&;aqmif;yg;awGudk vlxkpmtkyfwku d u f yJ pk+yD; pmtkyx f kwfawmh
pmtkyt f zkH;udk u|eaf wmfu qGJch&J ygw,f?
aemufowd&rdwmwcku u|efawmfwuUodkvfutxkwfcH&+yD;aemuf
owif;pmvkyfief;xJrSmif ynmoif aewke;f rSm AD,uferftrsKd ;om;acgi;f aqmif}uD;
[dkcsrD if;axmifxu J a&;cJhwhJ uAsmawGupdk xk w
k xf m;wJht*Fvyd f vdu k Asmpmtkyfav;
wtky&f cJyh gw,f? [dck srD if;ud=k unf!&kd if;pGu J vnf;S/d pmtkyaf v;eJ@ uAsmawGukd vnf;
ESpf oufrw d meJ@ Armvdb k momjyef+y;D Armjynfu pmzwfy&dowfvuf yd@k &&ifaumif;
rSmyJv@dk tareJ@ajymjzpf=u ygw,f? 'DvdkeJ@om;trdESpaf ,mufu udkif;azudk bm
omjyefzk@d wu dk fwGe;f r,fvk@d qkH;jzwfc=Jh uygw,f? 'Dvedk J@ ol bmomjyefwhJ tusOf;
147
axmif uykavGoHuAsmrsm; pmtkyfav;ay:vmygw,f?
u|eaf wmfoel @J e;D eD;uyfuyfaecJ&h wmu olvx l wk ukd uf t kd iftxGurf sm;wJ/h
ole@J u|eaf wmfEpS af ,mufpvk;H wuUov kd rf mS noifwef;jyefwufae=uwJu h mvawGyg?
2ESpaf vmufqakd wmhr=umvSb;l qd&k rSmyg? 'gayrJo h el @J u|eaf wmfutoufvnf;uGm/
gvnf;uGmwmrd@k oli,fcsi;f aygi;f -aygif;vdk@rjzpfygb;l ? u|efawmfhuoludkav;pm;
&if;vnf;Sw d mrd@k tpfuw kd a,mufvo dk abmxm;qufqHcyhJ gw,f?
udk if;az&Jtarhac:oHuAsmpmtkyu f av; u|eaf wmfv h ufxu J kd a&muf+y;D
wJhaemufrSm u|efawmfhaqGom; &if;csmwa,mufeJ@ tifwmeufay:rSm tJ'Dpmtkyf
uav;ta=umif;ajymjzpf=uygw,f? olutJ'Dpmtkyfuav;udk olckwifab;rSm
t+rJxm;w,fvdk@ajymawmh u|efawmfu [m-u|efawmfeJ@ twlwlygyv J m;vdk@
yg;pyfu xGufomG ; rdygw,f? uAsma&;/ pma&;olawG&JbrSm olvdka&;wwfcsif
vdu k w
f mqdw k qhJ ENjzpfay:apwJh pmawG/ uAsmawGe@J wcg-wcgrmS wd;k rdwwfygw,f?
txl;ojzift h oufi,f&, G pf Of/ uavmifaoG;pt&G,rf sKd ;rSm jynfwiG ;f / jynfyuAsmawG/
pmawGudkzwf&if;tJ'Dvdk pdwful;aygufwwfygw,f? prf;=unfh/ u;pm;=unfhwm
awGvnf; vkyfwwf=uygw,f? u|eaf wmfudk if;az&Jtarhac:oHukzd wf&wJt h csed frmS
u|eaf wmft h ouf 4ausmf ig;q,fem;uyf aeyg+y?D uAsm l;pml;t&G,f r[kwaf wmh
ygb;l ? uAsmawG/ pmawGvnf; tawmftwef a&;cJ+h y;D aeyg+y?D 'gayrJh ol&J 'DuAsmudk
zwf+yD;wmeJ@ u|eaf wmfh&Jrdbtay:qyfvk@d rajyao;wJh tau;awGudk pOf;pm;rd+yD;
igvnf;olvdak &; wwfcsiv f ukd w f mvd@k acgi;f xJrmS wef;ay:cJhryd gw,f? 'gayrJh prf;a&;
=unfhwm awmhrvkyfcyJh gb;l ? ud, k hrf SmtJ'D tpGrf;r&Srd eS ;f odv@dk yg? rk'dwmyJ yGm;vdkuf&
ygw,f?
udkif;azudkwuUov dk fe,fajrrSmyxrqkH;awGwmu 1961ckEpS f wuo
a&G;aumufyJG rJawGa&wJhnuvd@k rSwrf daeygw,f? tJ'aD cwfwke;f u rwuorSm/
ausmif;om;nD!w G af &;wyfO;D tr_aqmifrmS wmef,zl ;l ol awG[m olw@kd rEav;rSm
&Sad e&if wESpw f cgusi;f yavh&w dS hJ wuoa&G;aumufy/JG wyfO;D aumifpt D pnf;ta;wd@k
udka&mufvmavh&Sd=uygw,f? vmtm;ay;=uwJhoabmyg? 'DvdktcgrSm olwdk@
rsuEf mS aw rG mS vnf; =unfE;l / aysmf jrL;ae=uwmudk txif;om;jrifawG&wwfygw,f?
wcsdKrsm;qdk&if a&G;aumufyJrG Ja&wGuaf ewJh &mZwfcef;r aqmif}u;D &Ja&S@rmS wjcm;
ausmif; ol/ ausmif;om;awGeJ@twlifuwmawmifvkyfwwf=uygw,f? tJ'D
rwuo a&G;aumufyGJ[m tcktxdusif;ycJhzl;wJh wuoa&G;aumufyGJordkif;rSm
148
aemufq;kH usi;f ywJah &G;aumufyGJjzpfygw,f? ausmif;om;nD!Gwfa&;wyfOD;tzGJu
udkp;dk if;armifuOuU/ udak tmifolutwGif;a&;rSL;ta&G;cH&wJh tcgyg? rSwrf w S &f &
u|efawmfwuUov dk fudk yxrqk;H a&mufwEJh Spf/ u|efawmft h zdk@yxrqkH;rJay;&wJh a&G;
aumufyGJ vnf;jzpfygw,f? a&G;aumufyJt G csdefrmS u|eaf wmf[m wyfO;D aumifpDif
(tzGJ if)jzpfaeyg+yD? 'ga=umifhraJ &wGuw f t Jh cgrSm (udk,fhrSmvnf; wmef&dS w,fqdk
wJh*dkufeJ@) rJa&wGufwJhae&mudk oGm;=unfhaecJhygw,f? udk,fwdkif rqdkruHhvdk@
ewfu&m=unfah rmyJaecJhygw,f? tJ'v D 'dk ;kd ywfo/H a*:a*:*D*o D H/ aw;*Dwwrifrif/
tdk;pnfoH wnHnHe@J ausmif;olausmif;om;awG (rEav;o}uFerf yfawGa&S@rmS vd)k
w+cdr+hf crd fh w+ird +hf ird jfh zpfaewJh ywfef;usifrmS udk if;azudk pawGcJ&h wmyg? tJ'D tcgu
olvnf; g*eD pfarSmaf v;ifaewmudk rSwrf daeygw,f?
aemufw}udrfoleJ@wuUodkvfrSmjyefqkH=uwmuawmh olwuUodkvfu
vGio fh Gm;+yD; ausmif;q&m/ uAsm/pma&;q&mbeJ@usifvnfae&muae wuUov dk f
rSmnausmif;jyefwufcsed /f u|eaf wmfuvnf;ausmif;xkwcf &H +y;D aemufwuUov kd jf yef
wufciG &fh wJhtcsdefjzpfygw,f? twef;rwlygbl;/ oluwwef;}uD;ygw,f? 'gayrJh n
ausmif;wufou l rrsm;vS/ wuf=uwJah e&muvnf; wae&mxJvv kd rkd @kd wa,mufe@J
wa,muf r=umc%ifwdk;rdwwf =uygw,f? tJ'Dtcsdefusawmh ol&Jpd=w
uAsmrsm;pmtkyaf &m/ teDESifhtjymuAsmrsm; pmtkyfa&m xGuf+yD;aeyg+yD? olu
emrnf}u;D uavmif&iS w f a,muf jzpfaeyg+y?D AD,uferfppfyt JG &Sed af umif;aecsed rf @kd vlxk
owif;pmrSmvnf; olwdk@uAsmawGaaqmqm azmfjyaewJhtcsdefjzpfygw,f?
u|efawmfh&J az;A&dwf uAsmq&m awGxJrSm olygif aeyg+yD?
tJ'aD emufawmhu|eaf wmfaxmifxaJ &mufomG ;wmeJ@ ole@J a;oGm;ygw,f?
axmifxJa&mufawmh u|efawmfhukd uAsmyd;k upxd;k awmhwmygy?J tdru f ae uAsm
pmtkyaf wGrmS vd@k &or#rmS zwfygw,f? aemuf+y;D t*Fvdyu f AsmawG udv k nf; tawmf
rsm;rsm; zwfrdygw,f? uAsmok;H oyfcsuaf wGvnf;zwf&if;uae pmtkyfwtkyrf Sm
wacwfwek ;f u t*Fvyd v f il ,fawG[m uAsmqd&k if drk ef;wpfacwf (18&mpk tqk;H ydik ;f
uae 19&mpktpydik ;f txd) u &S,v f /D udpef @J bikd &f eG u
f vG&J if wjcm;uAsmawGukd uAsm
vd@k xifwmr[kwb f ;l vd@k a&;xm;wmawGvdu k &f ygw,f? wdu k q f ikd cf siaf wmh tJ'D tcsed f
rSm q&mefppfudkif;udkvSa$&J oif=um;rdwq f ufay;csufe@J u|eaf wmfuvnf; tJ'D
ok;H OD;&J uAsmawGut kd l;trl;ESpof ufaecsed jf zpfygw,f? 'ga=umifv h il ,f(uav;)awG
vkyfavhvyk fx&Sdwt Jh wdkif; udk,fh wdik f;jynf/ ud, k o
f w d hv
J al wGeJ@av#mufEi_d ;f rdwmayg?h
149
wacwfuqd&k if (q&m)aZmf*sDe@J (q&m)rif;ok %fw@dk [m Armjynf&JPoet laureate
(eef;awmfokH;uAsmq&m)awGyJ? tckacwf (u|efawmfaxmifusaewJhumvrsm;)
qd&k ifawmh wifr;kd / armifprG ;f &nfe@J =unfatmifyJ (emrnfpOfa&Saemuftxm;tod[ k m
bmtxl;t"dym` ,frS raqmifyg) vd@k twl axmifus/ twlpmuAsmgoemygoal wGukd
ajymrdchyJ gw,f? tjrifuJw G mvnf;&Sdcsif&rSd Smyg? 'gayrJh tJ'Dwek f;u u|eaf wmfwk@d udk
avSmifxm;wJh wdkufxJrSmu|efawmfuti,fqkH;vdkjzpfaeawmh b,folurSypfypf
cgcgrjiif;qd=k uygb;l ?
u|efawmfaxmifuxG ufvmawmh olu&efuk efrS musuf pm;aeyg+yD?
vlcsif;wcg/ ESpfcgyaJ wGygawmhw,f? 'gayrJh u|eaf wmfutcktxd ola&;wJhpmawG/
uAsmawGuk&d SmazG+y;D wckwfw&/ zwfqrJ w S qf yJ g?
udkif;aztouf&n
S yf gapOD;/ a&;Edik fygapOD;?
zdk;oH(vlxk)
217ck/ Zefeg&D 7&uf?
150
ol@trSm ol@pm
ol@uAsm ol@ kyfyHkv$m
1? uAsmeJ@ u|efawmf
jiif;cHk&efESifh jiif;y,f&ef pmzwfjcif; rjyKygESifh/ ,Hk=unf&efESifh olrsm;ajymor#udk
vufc&H efvnf; pmzwfjcif; rjyKygEiS /fh pum;}uD; pum;us,fESihf aqG;aEG;&efvnf;
pmzwfjcif; rjyKygEiS /hf E_id ;f csde&f efEiS hf awG;awm&eftwGuf pmzwfjcif; jyKygav?
Ekid if w
H um &opmwrf;rSm Francis Bacon (UK) u tckvkd a&;om;cJzh ;l yg
w,f? tJ'Dvdk oabmxm; pdwf"mwfrsKd ;eJ@ u|efawmf pmzwfcyhJ gw,f? uAsmpyfcJh
ygw,f? txl;ojzifh uAsmeJ@ ywfoufvm&if u|eaf wmf &ifrckew f thJ &mukd olrsm;awG
vnf; &ifckefvmatmif rvkyfcsifyg? r}udK;pm;csifyg? vdyjf ym roef@&if uAsm&eH@
rxkHjyef@Edik fb;l vk@d ,H=k unfxm;olrk@d yg?
cHpm;r_ ryg pdwv f y_ &f mS ;r_ rjzpfyg 'grrS [kw&f if/ &ifcek x f &d rS _ r&Sv
d J uAsmukd
a&;pyfvd@k &w,fv@kd ajymqkad eol[m arxHrk Jh om;pyfjcif;udk tqkdwifoGi;f olom
jzpfvrd rhf ,f/ uAsmq&mawmh rjzpfEidk b f ;l vk@d wkwuf Asmq&m}u;D tku d cf si;f u ajym
qkdchyJ gw,f? ol@&J@ tqkdukd u|eaf wmf ESpcf sKd ufoabmusaerdvd@k yg?
bmjzpfv@dk vJ qkad wmh uAsmq&m[m rSeaf ompum;ukd ajym&ygr,f/ ajym&J
&ygr,f? twwfynm enf;emwk@d xuf t&if;cHoabmxm; ESv;kH om;u ykd ta&;}u;D
ygw,f? uAsmq&m&J@ uAsm[m ESvk;H aoG;om;xJu uAsmjzpf&ygr,f? b0xJu
jynfolvx l kxJ u wkduyf v GJ ufawG@xu J / obm0 avmu}uD;&J@ tvSxJu iHt k m
zl;yGifhvm&ygr,f? [kt d wGuf 'DtwGu/f rdrdtwGuf twWig&nf rSef;csuftwGuf
'grSr[kwf romeJ@ romvufzuftwGuf a&;zGJ@wJh uAsm[m uAsm&J@tm;/ uAsm&J@
tvS/ uAsm&J@ t&nftaoG;eJ@ *k%fukd xdcu kd af vsmyh g; yGe;f yJah pygw,f?
vpfbEGH '\euAsmq&m}uD; cgvpf*s;D Aa&mif;uvnf; uAsm[m
151
txifeJ@tjrifukd &Si;f vif;jyaewJh zGifh[r_wck r[kw?f uAsm[m tem'%f&meJ@
t+yKH ;E_wcf rf; a&$=umwd@k rS ,kpd ;D zl;yGiv
hf mwJh yef;tvS aw;tvuFmwrsKd ;jzpfw,fvk@d
qdkygw,f?
trSeyf gyJ? jzLazG;vSywJh ykvJwvHk;qdw k m b0&,f/ tcsed f&,f/ xd&Semusif
&ifcek rf _awGe@J 0kid ;f &H+yD; aqmufwnfxm;wJh oJwyGi&hf @J p=um0Vmjzpfygw,f?
2? ol@trSm ol@pm
q&marmifpGrf;&nf&J@ trSmqkdwm u|eaf wmfhuAsm pmtkyfEpS ftkyt f wGuf
a&;ay;wJh trSm ESpyf 'k yf g? awmwGi;f eJ@ e,fpyfrsO;f wav#mufvy_ &f mS ; jzwfoef;ae&wJh
umvawGrmS u|eaf wmfa&;cJw h hJ uAsmawGukd pkpnf;xm;wJh wdref 'D;dk ruAsm pmtkyf
eJ@ r[m wHwidk ;f ay: vrf;av#mufjcif;qdw k hJ bmomjyef uAsmpmtkyt f wGuf a&;wJh
trSmjzpfygw,f?
u|efawmfh ESvHk;aoG;puf ysm;&nfpufawGjzpfwJh 'DuAsmawGudk wae@
ae@wcsed cf sed f pmtkyt f jzpf xkwaf 0Ekid w
f thJ cg u|eaf wmf cspcf ifav;pm;wJh uAsmq&m
wOD;OD;&J@ trSmeJ@ xkwrf ,fv@dk pdwu f l;pdwfoef; &Scd yJh gw,f? uAsmq&mwa,muf&J@
wu,fEh v S ;kH om;ukd uAsmq&mjzpfo/l uAsmcspo f w
l @dk om ykrd o
kd &d dS cHpm;em;vnfEidk rf ,f
vk@d u|efawmf rSw, f xl m;vk@d yg?
'Dvjdk yif;jywJh qENav;wck[m awmwGi;f b0&J@ ae@&ufawGxrJ mS / rk;d xJa&xJ
rkefwdik ;f xJrSm/ ,rf;ckd;AHk;usnf=um;rSm/ u|efawmf cspw f JhvlawGeJ@ tarudk vGrf;wJh
tvGr;f =um;rSm ude;f atmif; &Sio f efvmcJw h myg? tJ'q D ENtvkd pdwu f ;l tdyrf ufudk q&m
armifpGrf; &nf&J@ nD (ukad usmfaqG)eJ@ udkcsdK (armifvS0if;-jrif;+cH) wk@d &@J 0kdif;0ef;r_awG
a=umifh jynfh0Ekid fcJhygw,f? acsmacsmarmarm jzpfchyJ gw,f? 'DtwGuf olw@kd EpS fOD;udk
u|eaf wmf aus;Zl;wifaerdygw,f? wtm;a0;/ wtm;vSr;f wJah e&mrS &&Sv d mwJh q&m
wifr;dk &J@ trSmtyg 'DtrSmawGudk u|eaf wmf 'Duae@txd jrwfE;kd wefz;dk xm;aewke;f ygy?J
'DtrSmawGxrJ Sm q&marmifpGrf;&nf&J@ uAsmtjrif uAsmt,ltqwcsKd @
yg&adS eygw,f? u|eaf wmfw@dk e@J ywfoufaewJh uAsmeJ@ Ekid if aH &;tjrif/ Ekid if aH &;orm;eJ@
uAsmta&;tom;(E_w/f em;/ ESvk;H om;) jy\emawGudk aqG;aEG;ajymqkdxm;wJh
pmwapmifr@kd / q&mh vuf&m/ q&mharwWm/ q&mhapwemwckrdk@ u|efawmf jyefvnf
azmfjycsifwmyg? u|eaf wmfw@dk [m vlcsi;f / e,fajra'ocsif; a0;ae=u &ayr,fh uAsm
q&m&J@ pdwfcsif;u eD;ae=uw,fqkdwmukd azmfjycsifwmyg? tckawmh q&m
152
wifr;dk vnf; r&Sad wmhygb;l ? q&marmif pGr;f &nfvnf; touf 80 &Sad eyg+y?D u|eaf wmf
wkd@[m vkyo f ifh vkyxf u
kd f vkyfEdik w
f mukd vkyfcJh=uyg+yD? q&mhtrSmu 'Dvkdyg
ArmjynfrSm uAsmcHwiG f;ysufaewm =umyg+yD? (1) pmaypdppfa&;&J@ &efu
a&Smifwrd ;f zd@k (2) yk@d paf rmf'ef *k%af jrmuf um&efazsmuf uAsmjzpfz@dk qw dk /hJ pwJh ta=umif;
jycsufawGe@J uAsmawG a&;ae=uw,f? q&mrif;ok0%fvkd uAsm0dZm"k&d fvnf;jzpf/
oajyndK armf'efuAsm tvkyfpcef; zGifhcJholvnf;jzpfwJh ynm&Sdu0dpmqkd}uD;u
}uKd ;pm;awmh zwfwmyJ/ em;rvnfbl;uGmvk@d nnf;&wJh tajc a&mufomG ;w,f?
'DtcgrSm q&m}uD;u vli,fawGudk tm;ray;bl; vk@d vli,fuAsmorm;wcsdK@u
jyefajymoHawGukd =um;vkdurf dawmh pdwrf aumif;jzpf&w,f? olwd@k tm;vHk;[m 'Drkd
ua&pDorm;awGqkdwmawmh vHk;0tmrcHygw,f? ola&mudk,fa&m yef;wkdifrSm
qHk=u&rSmyg?
armf'efjzpfwm (acwfrw D m) raumif;bl;vm;? aumif;wmayg?h aumif;w,f
qd&k if armf'efqw dk m bmvJ? taemufrmS 'ef ae=uwm ESpaf ygi;f 70 avmuf &S+d y?D
usKyfwkd@arG;pavmufuyJ qkdxif&J@? usKyfwd@k em;vnfwJh armf'ef uawmh 'Dvdyk g?
acwfuAsm[m acwftawG@t}uHK/ acwftawG;tjrif/ acwfcHpm;r_/
acwf&ifcek o f u H dk acwfpum;/ acwftoH/ acwfum&efe@J azmfusL;&wmvk@d jrifygw,f?
jynfwiG ;f uAsm tawmfrsm;rsm;u tawmfyJ v#Kd @0u S q
f ef;us,f aew,f? tawmfyJ
ya[Vdqef aeygw,f? wcsdK@ wyk'af umif; ESpyf k'faumif; awG@&+yD; wcsdK@u wyk'd f
aumif; ESpyf 'kd faumif;yJ awG@ae&w,f? k;d &m um&efpepfawG ypfy,f&uf=uayr,fh
kd;&mum&efpepfawGu ay;cJhwJh uAsm*k%f&nfawGukd tpm;rxkd;Edkifbl;? um&ef
*k%f&nfwckjzpfwhJ toH(&pforf) zefw;D r_udv k nf; trsm;pku zefw;D rjyEkid =f uygbl;?
t"du u bmompum; rEkid feif;r_ygy?J (yg&rD/ ADZqkw d mawG z,fxm;vku d fO;D ?)
uAsmqkdwm bmompum;&J@ tvkyfyg? bmompum;ukd bmomaA'
ynm&Sif/ o'NaA'ynm&SifawGvkd Ekid feif;wmrsdK; r[kwfbJ E_wfeJ@ em;eJ@ ESvk;H
om;eJ@ Ekid ef if;zd@k udk qdv k ydk gw,f? yk&d iS ;f atmif ajym&&if OD;yknrde@f rmS cJo h vkd aw;ukd
om &atmifusufygawmh cufygbk rsdK;od*Fgvkd@ yJ ajymcsifygw,f?
uAsmq&mr =unfat;u i,fi,fuwnf;u ukd;cef;ysdK@ wtkyfvkH;ukd
tvGwf&w,f? armifomEkd;uvnf; ewf&Sifaemif wtkyfvHk;avmuf &owJh?
=unfatmif/ ukad v;wkd@q&dk if ocifu, kd af wmfri_d f;uAsmawG trsm;}u;D tm*Hak qmif
xm;=uw,f? uAsm awG tvG wfusufwk dif; toH em;vnf+yD; uAsmq&m
153
jzpfEidk rf ,fv@dk vnf; rqkv d ydk gb;l ? trSeaf wmh ESpo f ufpvJG ef;r_ygy?J ESpo
f uf pGv J ef;+y;D
txyfxyf zwfrad e&if uAsmawG[m E_wx f uf&&G G/ tmp&$i&f i$ fe@J em;xJ0if yJhwifae
ygvdrfhr,f? 'gqkd toHoabm em;vnfovkd &Sv d mEkdifygw,f? yg&rDceH J@ rqkdif/ yg&rD
jznfrh t _ ykid ;f ukd ajymwmyg?
jynfya&mufvmawmhvnf; uAsmawG tm;&yg;& a&;ae=uwm awG@&yg
w,f? 0rf;omtm;& jzpfrw d ,f? vli,fawG[m olw@dk cHpm;r_rD', D mtjzpf uAsmudk
a&G;xm;=uw,f? jynfya&mufvmolawGxJrSm EkdifiHa&;orm;u rsm;awmh
awmfawmfrsm;rsm;u EkdifiHa&; au;a=umfoHqefqef a&;=uygw,f? 'gvnf;
}uKd qkw d ,f? 'gayrJh 'Dxufy+dk y;D aumif;apcsiw f ,f? tEkynmajrmufapcsif w,f? 'grS
&nfreS f;csuf ykd+yD;xda&mufr,f? tawG; ta&; bufpHk vSapcsiw f mygy?J wa,muf
ESpfa,mufrmS uAsmZ &Sdwm awG@rd ygw,f?
wae@awmh rD;wkwfqkdwJh uAsm&Snfwyk'fukd zwfrdvkdufw,f? &Snfvd@k
zwf&rSm ysi;f ayr,fh prf;zwf=unfah wmh tptqH;k &ifcek af tmif qGaJ qmifEidk w f m awG@
vku d &f ygw,f? k;d &m um&efpepfvnf; r[kwb f ;l ? um&efrv hJ nf; r[kwb f ;l ? rJo
h vm;
rrJb h l;vm;/ *kvnf; rxm;vku d Ef ifkd fb;l ? toHu ol@[meJ@o@l oabmeJ@ol aqmif
w,f? bmta=umif;t&myJ a&;a&; uAsmwyk'f [m rsu&f nfrorf;/ =uufo;D rjzef;&if
uAsmaumif; r[kwb f ;l vk@d atmufarhryd gw,f? rD;wkwu f Asmukd jznf;jznf;zwf&if;
E_wfuyg toHxGufvmrdw,f? =uufoD;jzef;+yD; rsuf&nfwprf;prf; jzpfvmw,f?
+yD;awmh oufjyif;csrdw,f? a&;wm b,folv[ J ! +idrf;csr;f olqdkygvm;? igrod?
olu 1965 avmufu a&;vmwm/ rd;k a0rSm ygz;l owJ?h awmif;yefygw,f? 'k@d u vlem
rnf rSww f m tm;enf;ygw,f?
ckuAsmpmtkyx f w k w
f ,f? rD;wkwf uAsmukv d nf; jyefxnfx h m;w,f? ol@&@J
uAsmtoHpepfudk avhvmazmfxw k fjycsifygw,f? ol@pmtkyx f Gufvm+yD;rS a0zefpm
tjzpf a&;zk@d pdwu f ;l xm;ygw,f? pmrsuEf mS 236 rsuEf mS ygw,f? Ekid 0f if;aqG/ armifvS
0if;(jrif;+c)H / z'krd ef;&Smwk@d toHwpGe;f wp ygav&J@? olw@dk tm;vH;k ukd vGr;f ygw,f? &Sr;f /
0/ u&ifw@kd toH wpGe;f wpygav&J@ EGrf;rdygw,f?
vGr;f wrsuEf Sm uAsm&Snfudk txl;ESpfoufrdw,f? 'k@d rsm;&J@ tarhac:
oH uAsmeJ@ ,SOf+yD; vGrf;rd&w,f? rdbbk;d bGm;arwWmqkdwm twlwyl gyJvm;qkd+yD;
atmufyguAsmwkad v;ukd ol@uAsmatmufu a&;vku d frdw,f? acgif;pOfu a&;+yD;rS
ay;vku d &f wmyg?
154
acwfu Asm ESpfrsdK;
igu +rdK@ckd +yD;
+rKd @jyvlrb
_ 0wku d yf u
JG dk
c|J jyw,f?
ighnaD wGu awmckd +yD;
awmaeb0
awmfveS wf u
kd yf Ju
G dk
&Jjyw,f?
c|Jrvm;/ &Jrvm;
k;d om;wJh cHpm;r_om
uAsmjyKvk@d &wmuvm;vk@d
cHpm;vkud &f ygawmhw,f?
quf+yD; k;d om; }udK;pm;Ekid yf gap?
armifprG ;f &nf
2006/ Ed0k ifbm/ 8?
3? ol@uAsmeJ@ ol@kyfyHkv$m
bmta=umif;t&myJ a&;a&;/ uAsmwyk'f[m rsu&f nfrorf;/ =uufoD;
rjzef;&if uAsmaumif; r[kwb f l;vkd@ q&m armifpGrf;&nfu qkdxm;ygw,f? ol@&J@
tarhac:oHuAsm[m 'Dvdk cHpm;r_rsKd ;ukd ay;cJyh gw,f? tJ'u D AsmxJu teEarwWm
tar&J@ kyyf v
kH m$ ukd tJ'uD AsmxJu toH/ pum;vH;k / edrw d yf /kH wifjyyHak wGudk u|eaf wmf
uae@txd pGrJ ufEpS o f ufaewke;f ygy?J
kyyf v Hk $mqkwd m "mwfykvH dk rl&if;vlyku H dk tm;vHk;xif[yfwm r[kwf? arG;
aomjzpfpOf rSww f rf;wifr[kw?f kyyf v
kH m$ qkw d m rdred @J xdawG@rw d t
hJ cg t+rvJ wfqwf
owd&apavmufatmif xl;jcm;xdcdu k wf Jh udk,Ef _wfEv S ;Hk trlt&mav;awGuo dk m
azmfusL;jcif; jzpfw,f? &oajrmuf ta&;tzG@J jzpfw,f vkd@ armifpGr;f &nfu qkyd g
155
w,f? olajymovkd a&;jyxm;Ekdiw
f ,fv@kd u|eaf wmfcHpm;rdyg w,f?
wckaomn
nOfeh ufv+S yD
&So
d r# ajr;om;
vomom uGif;us,u f s,f
arsmuftkyfv,f ,kefa&mufovkd
ckecf ek faygufayguef @J
rD;awmufatmifupm;vk@d
armrSomem; tdyo f mG ;=u+y/D
EGm;ESpaf umif p+rHK@jyefv@kd
jcLoH}uKd ;=um;
t+r;D zsm;wzsyzf syf
jcif,yfwmvnf; =um;&+yD?
&Sdao;w,f? tar&,f om;&,f
a&aEG;u&m;&,f
EGm;vSn;f tdxk uf/ =u,f+yKd ;jyufrmS
xef;vsuw f ukud /f a&aEG;wusKd uf
avsmif;vkduf xkdivf u kd f
wkd;vkud f us,fvkdufeJ@
ridu
k pf wrf;/ rorf;ra0
pum;taxGaxGudk
om;eJ@ tar/ rem;rae ajymcJ=h u
&Sdao;w,f? aiG"m;wpfacsmif;/ a=u;armif;wvH;k
ESpv
f ;kH yl;aoewfe@J / vufrw
S &f &Gmol}u;D
ESpfzufaom bk;d }uD;awG
b,fajr b,furf; b,fxef; b,fxif;
b,fuGif; b,f;kd b,fudv k ufndK ;xkd;rvJ
*syefacwfu
156
zufqpf*syef awmfvSeo f rl sm;
armifrsm; rwfrsm; wlom;rsm;[m
,cktcg &yf&Gm ta&S@xyd f
anmifnKd&yd rf mS
umuDtusu dik ;f rSmcsw
d f
ajymif;zl;zufaq;vdyef @J
ykw;D pdyo
f u
l pdyf
xef;a&tk;d udzk uf xef;&Guu f dck if;
xef;yif&if;rSm tdyo f tl yd f
wcsdK@u xGefpufarmif;
ajymif;k;d pif;puf ckwof cl wk f
wcsdK@yed f wcsdK@0
wcsdK@u or wcsKd @u 0dor
wcsdK@u t&n0goD
wcsdK@u *gr0goD
eDoel D jymoljym?
&Sdao;w,f? taz&,f u|efawmf&,f
v,fjyifay: ajymif;cif;=um;
ajymif;zl;zkwpf m;&if;
aoewfe@J "m; wvSnphf u D pm;
om;wjyef bwjyef
ttkyef @J tcH
um&ef upm;cJ=h uwJh ta=umif;
&Sdao;w,f? 0gcif;tpyf
rm;rwfwhJ yifvufyH
Z&ufawG csdK;awG ndK;ndK;nHawmh
&Gmtjyef c&D;waxmuf
vufyHyGiafh u avxD;awGukd
orD;awGEpS af ,muf om;wa,muf
157
vk,ufvd@k aumuf=u
oHk;a,muf&J@toH awmvHk;nH
uk;d a,mufvkd nHwht
J a=umif;
[kdta=umif; 'Dta=umif;/ ta=umif;rsdK;pHkjzpfrsdK;pHk/ ajymrukef rkd;Ekdif/
oef;acgifwikd v
f JyG if ausmcf hyJ gw,f? 'gayrJh-
om;jzpfot l yg;u
oGm;acsem;acs/ tdyyf gacsqakd yr,fvh nf;
tarroGm;/ tarrem;
om;oufvsmuk/d }uKH vmwke;f rSm
+yHK;um&,fum/ ykwcf wfumeJ@
=unfu h mr0/ oef;acgiaf usmo f ef;vGu
J srS
c%z,fcGm
tararS;Hk arS;&Smw,f?
tk%ftwuf
ukvm;wufot H =um;
EGm;pmtau|;/ qeftaq;
ajr;wa,mufukd E_;d
wD;wk;d wD;wk;d eJ@/ &Gmkd;ukd av#mufchJ
om;ajr;awG aomufp&m
EGm;Ed@k &mS qdwEf k@d &Sm
oumvkyf rke@f zw k f
tartvkyf _yfch+J y?D
acgif;ay:rSm wbufwif
tdrpf OftES@H omG ;
,keof m;0,f *sKH o=um;0,f
&ufuef;,S,o f vkd
&Gmv,f&mG k;d / vGe;f xk;d vmoGm;
iSm;vku
d facs;vkduf/ au|;vku d w
f udk v
f du
k f
158
csujf yKwfvu
kd feJ@/ ac|;w+ydKuf+ydKuf ,dk
tartdk
oGm;ukdau|;vkd@ armw,fr&S?d
tarhac:oH&@J aemufqHk;tykd'u f tareJ@a0;cJh&wJh u|efawmfhukd yHu
k soGm;ap
awmhw,f? &ifudk pl;0ifomG ;ygw,f?
a=omf tarh&mG om;ra&muf
oH;k ESpaf vmuf=um/ oH;k 0ga&$@qikd f;?
rvmjzpfEidk b f k
0gacwfwpfcg ukefawmh&,fvdk@
aw;t}uHK a&S;yHek @J vGrf;vku
d uf hJ
qefAef;wjymjym/ tdr=f urf;wcgcge@J
EGm;jymwoo/ 0g;zsmwrr
pm;p&m wcscs
trsm;wumudk om;pm;jyygv@dk
tdr0f rS tar}uKd a&mh
aendKcsdefwikd ;f
trSeyf gy?J q&mhuAsmu tarhuv kd rG ;f wJh u|eaf wmht f vGr;f awGukd oufom
apcJoh vkd u|eaf wmf&@J tarhukd vGr;f wJh tvGr;f pdwu f v kd nf; yk+d y;D oJoefapcJjh yefygw,f?
bma=umifv h q J kad wmh aendKcsed fwikd ;f rSm tdrf0+cH0uae taru|eaf wmfhudk rapmifEh dik f
&Smawmhv@kd yg? bma=umifv h q
J adk wmh ppftpk;d & rodatmif cufc=J urf;wrf;wJh awmvrf;
v#dKajrmifukd jzwf+yD; e,fpyfrsOf;E_wcf rf;0u om;wa,muf&d&S mukd wdwfwdwv f m
a&muf ck;d awG@ayG@zufwJh u|efawmfhtar&J@ aemufqk;H yH&k dyf um;csyfawGa=umifhyg?
'Dae&mav;txdyJ
tarhukd u|efawmf aemufq;Hk ykd@ciG h&f cJw
h ,f?
'De,fjcm; ausmufwidk af v;rSmyJ
tar&J@ tvGr;f rsuEf mS
tar&J@ '%f&m
159
tar&J@ aemufqk;H trSm
tar&J@ aemufqk;H &J@ aemufq;Hk rsm;pGm ?
tckawmh
&efuek jf rpfe@J rvSr;f ra0;
ajryHt
k w k *f al v;wckxrJ mS
om;&J@tjyefukd apmifah e&Sm?
(wdref 'D;dk r/ e,fjcm;ausmufwidk u
f AsmrS-)
160
ppfrkef;ol-jynfcspfom;&,fqdkwJh q&mpGrf;eJ@
u|efrwdk@om;tz
(2017-azazmfg&DvrSm-touf(80)jynfhr,fh q&m}uD;-armifpGrf;&nf-odk@
*g&yjcif;?)
ppfrkef;ol-jynfcspfom;&,f-wJhvm;? vSvdkufwJhpum;vkH;av;awGyJ-orD;&,f?
azaz uufvu kd w
f mwJ?h q&mpGrf;u azazudk &nfp;l +y;D uAsmawG pyf&mrSm aemif
wpfacwf a'gif;zwfp mrSm okH ;zk d@qdk+yD;-2007ck ESp f-rwfv(27) zufqpf *syef
awmfveS af &;ae@ txdr;f trSwtf jzpfAdvk cf sKyaf usmaf Zm qdw
k ahJ cgi;f pD;eJ@ uAsm wyk'f
vnf;ygifcyJh gw,f? tJ'DuAsm azazudk zwfjyawmh uAsmxJygwhJ txufyg pmom;
av;udk azazuuufvcS sn-hf jzpfomG ;ygw,f?
wcgq&m&J-wifrdk;&JaemufqkH;qENqdkwJhuAsm 2011-rdk;rcrSm
ygvmjyefawmh-u|erf u azazudk zwfjyrdygw,f? tJ'DuAsmxJ u
aZmraocif - igzl; csif w ,f
eifeJ@igwdk@oGm;&atmif qdkwht
J ydk'af &mufawmhazaz rsuf&nfawGus
vmygw,f?
wu,fawmh-q&mu azazhta=umif;uAsmawG tawmfrsm;rsm; a&;zl;
ygw,f? azazarG;ae@awGrmS jzpfjzpf txdr;f trSwf &ufawGrmS jzpfjzpf a&;wwfygw,f?
azazuG,fvGefwm(1)ESpfjynfh (2013)txdrf;trSwftjzpfxkwfacJhwJh olwdk@
&ifxuJ Adv
k af usmaf Zm pmtkyrf mS qd&k if-q&m&JuAsm(5)yk'ef @J aqmif;yg;(2)yk'f ygyg
w,f? tJ'Daqmif;yg;(2)yk'fvH;k [m azazuG,v f Gef+y;D rS a&;wmawGyg? wyk'u f AGD-
tdk-at ouf}uD;pum;tcef;rSm zwfcJhwJh aqmif;yg;jzpf+yD; aemufwyk'fuawmh
161
azazpmtkyt f wGuf trSww f &a&;ay;wJh aqmif;yg; jzpfygw,f? tJ'DtrSww f &
aqmif;yg;xJrmS - u|erf txl; owdyvdu
k w
f hJ tcsuaf wG&ydS gw,f? q&m&Jazazhtay:
xl;jcm;wJh tuJjzwfr_rsm;yg? tJ'Dtcsuaf wGuae u|efr qufpOf;pm; rdwmawG
&Sdygw,f?
1? Adkv fc sKyfa tmifq ef; eJ@ azazt=um;qufq Ha &;
wu,fawmh-&Jabmfo;Hk usyd f ifawGxrJ mS azaz[m toufti,fq;Hk awG
xJrmS ygygw,f? ygomG ;wkef;uvnf; omref ausmif;om;av;wufuv_yf&mS ;ol
tqifhavmufuav;yg?
azazwdk@*syef([dkief ef)rSm ppfynmawGoifae&pOfu AdkvfcsKyfuajymp&m
qdkp&mawG&d&S if-azazwd@k ti,ftkyfukd olud, k fpm; Adv k f&efEdkif(&efukew
f uUov dk f
or*~rS udx k eG ;f &Sed )f udk tajymcdik ;f wwfa=umif;azaza&;xm;wmawG awGzl;ygw,f?
oabmuawmh azazeJ@ Adv k cf sKyft=um;rSm tqift h & tvGeu f mG jcm;wmudk awGEdik f
ygw,f? 'gayrJ-h jynfwiG ;f jyefa&muf+yD;-wdik ;f jynfwiG ;f ta&;}uD; ta=umif; awGay:
wdki;f AdkvfcsKyf[m azazudkac: wmefay;avh&Sdwwfwm-udq k &mpGrf; uaxmufjy
xm;ygw,f-
[kwyf g&J ? u|erf vnf;tJ'aD wmhrS owdxm;rdw,f? q&mpGr;f axmufjywJ-h
azazudAk v kd cf sKyu f ppfoifwef; ausmif;awGziG chf ikd ;f wJuh pd /P 1944-zwyvzGJ zd@k ocifp;kd udk
ac:cdkif;+yD; azazhycJ l;tdrfrSmyJ awGqkHwJhudpP/ 1945-uENpD mcsKyf csKyfzdk@(tem*wf-
wyfrawmf wnfaqmufa&;twGu)f toGm; ac:oGm;wJu h dpPawGtjyif wjcm;udpP
awGvnf;&Syd gao;w,f?
azazppfoifwef;pay;&wm[m-(1941-'DZifbm)bD-tdik -f atpzGJ +y;D +y;D csi;f
,dk;',m; (xdik f;)rSm pkpnf;&&SdwJh-ppfom; opf (xdkif; a&muf xdik ;f ArmrsKd ;qufawG-
xdik ;f &Sr;f )awGyg?
azazu [dkief efu|ef;rSm ppfynmawG oif&pOfuwnf;u(1941-arv)
awmufav#muf ae@pOfrSwfwrf; a&;cJholjzpfygw,f? t"duuawmh Armjynfjyef
a&muf&if-vl-olpkaqmif;+y;D wyfzGJ zd@k -jyefoifwef;ay;zd@k qk+d yD;-oifwef; ta=umif;
t&mawG tao;pdwfa&;xm;wmyg? wjcm;aexdik fpm;aomufa&;awG-*syefawGeJ@
qufqaH &; tjzpftysuaf wGvnf; a&mygae vd@k -tJ'aD zaz&J ae@pOfrw S w
f rf;av;[m
ordik f;t& tifrweftzdk;wef+yD; tckwyfrawmfarmfuGef;kH;rSm &Sdaeygw,f? tJ'D
162
rSww
f rf;aus;Zl;a=umifyh J azazuppfoifwef;awGuk-d pepfwusoifay;Edik cf w hJ myg?
&JabmfokH;usdyfifxJrSmvnf; ae@pOfrSwfwrf;a&;olu azazwa,muf
wnf;yJ &SdchyJ gw,f? azazwd@k -bD-tdki-f at wyf}u;D &efuek jf yefa&mufwmeJ@ Adv k cf sKyf
atmifqef;u wyfujkd yefvnfzJG pnf;+y;D *syefwyfe@J twl txufArmjynfukd qkwcf mG
xGufajy;wJh t*Fvyd w f yfrsm;udk vdkufwku d =f uygw,f? &efukefrSm azazhudk atmuf
Armjynfwmefct H jzpf wmefay;cJh+y;D Adkvo f ifwef;ausmif; zGizhf k@d vnf; wmefay;cJh
ygw,f?
AdkvfcsKyfatmifqef;[m wyfwnfaqmufa&;twGuf tawmf*kpdkuf vkyf
aqmifcJh&mrSm azazudk tvGeftm;xm;cJhwm awG&ygw,f? Adkvcf sKyfatmifqef;
upHjywyf&if;udk wnfaxmif+yD;azazudk udkiaf pcJhygw,f? wyf&if;toD;oD;u-
tvm;tvmaumif;wJh t&mSd-t=uyf(20) pD yd@k vw $ f&+yD; ppfynm(6)v oif&yg
w,f? oifwef;qif;+y;D ud, k wfh yfu, kd jf yef wnfaqmufz@dk jzpfygw,f? AkdvfcsKyfu az
azhudk- r*Fvm'HkAdkvfoifwef;ausmif;tkyaf y;zdk@ jyifqifcJhayr,fh-ocifpdk;u (Adkvf
ausmfaZmu odypf pfom;pdwf}uD;w,f-qdkwJhta=umif;jycsufeJ@) uef@uu G fcJhvdk@-
(tJ'uD mvu *syefawmfvSeaf &;twGuf ajratmufv_y&f Sm;r_awGudk tjyif;txef
vkyfae&csdeyf g?) ausmif;tkyfrjzpfch&J ayrJh-xyftopfzGJ wJh wyf&if;rsm;&J ppfynm
oif=um;a&;twGuf azazyJ wmef,cl &hJ ygw,f? 'gawGukd =unf&h if-tapmydik ;f Armh
wyfrawmf wnfaqmufa&;awGrSm azazudk Adv k cf sKyfub,fvt kd m;xm;+yD; b,fvkd
wmefawG ay;cJw h ,f qdkwmawG awGEdik yf gw,f?
2? q&m}uD; ocifudk, fawmfr_dif; &J vufkH; wqlj zpfv mjcif;
q&mpGrf;&Jazazhta=umif;aqmif;yg;rSm u|efrowdxm;rdwJh aemuf
wcsuu f awmh1957rSm azazppfwyfu txkwf cHvku d &f ayrJ-h ywWjrm;rSef&if-
!Gerf mS epfapawmh-rnpfwt hJ a&mif-wd;k vd@k omajymifqdo k vd-k azaz[m q&m}u;D
ocifu, kd fawmfri_d ;f &Jvuf;kH wpfql tjzpf jynfwiG f;+ird f;csrf;a&;eJ@ urBm+h ird f;csr;f a&;
udpPawGudk aqmifGu&f if; jynfolawGt=um; jynfwiG f;+idrf;csrf; a&;v_yfmS ;r_ acgif;
aqmif ppfom;}u;D tjzpf ydkrakd wmufajymifxifmS ;vmw,f qdkwt hJ csufyg?
'gukd u|efr pdwfifpm;rdwht J a=umif;u Syd gw,f?
azazyifpif,&l +y;D u|erf wd@k rod m;pk prf;acsmif;rSm ajymif;vm+y;D aemuf azaz
qD uH&ifuHovdkifvm vnfywfolawG &Sdygw,f? wyfxJu apmapmuxGuf
163
oGm;=uolawG/ &Jabmfa[mif;awGpojzifh-vuf&dw S yfeJ@ rqdik =f uawmhwo Jh rl sm;aygh?
tJ'DvlawGyJ vm&Jwmyg? (tJ'DvlrsdK;awGyJ aemufydkif; azaz&J jynfwiG f;+idrf;csrf;a&;
tzGJwd@k e,fcsJeJ@ wkwjf zLusL;ausmrf _ qef@usifa&;tzGJ wdk@rSm wwyfwtm; ygif
vmcJ=h uygw,f?)
1949-tif;pdew f u kd yf w
JG iG ;f wuUov kd yf nmwydik ;f wpeJ@ wyfxJ ifvm=u+y;D -
aemufyikd ;f rdb vufiw k v
f uf&if; pD;yGm;a&;vkyzf @kd wyfu xGuo f mG ;olawGxu J wcsKd
olawG tJovdv k mvnfwwfygw,f? wae@awmh-tJ'v D kd vla[mif;wOD; vm vnfyg
w,f? olue,frmS aeoljzpfawmh&efuek af &muf&if awmfveS af &;aumifpaD cwf-rqv
acwfrsm;rSm }uD;}uD;rmpwm jzpfukefae=uwJh rdwfa[mif;aqGa[mif; ppfAdkvfawGqD
ifv,fwwfygw,f? olrdk@vm&if-owif;pkH=um;&wwfygw,f? tJwae@awmh
oluazazudkAdkvcf sKyfa&/ u|efawmf 'Dae@awmh Adkvcf sKyfatmif}uD; qdik f a&mufcJh
w,f? Adv k (f )ac:oGm;vd@k av? atmif}u;D udwq f w
kd mpm;cJ&h w,f? eHrnf}u;D vnf;}u;D
avmufygw,f? wu,faumif;ud;k wJ?h +y;D awmhou l yJ-tJ'q D ikd rf mS Adv
k af tmif}u;D
udk,fwdkifOD;pD;+yD; pm;yGJxdk;p&m&Sd pm;yGJifxdk;rkef@zkwfp&mSdrkef@ifzkwf-yvmwm
e,fp&m&Sd yvmwmife,feJ@wu,fhudkbufpkH&wJh vufzuf&nfqdkif tvkyfo
rm;}uD; wa,mufvdk vkyu f dkifaewmpwmawGqufajymjyygw,f? +yD;awmh ol
uu|eaf wmfah c:oGm;wJ-h Adv k (f )u Adv k cf sKyfatmif}u;D wa,muf tJovd-k tvkyf
awG vkyfaewmjrifawmh a=omf-oHa*&p&maumif;vdu k fwmuGm? umvdbuf
aemufy;dk wufqw kd m-'grsKd ;udak c: wmaerSm vd@k qw dk ,f?
qdkprf;ygtkH;-tjynfhtpkHav;vd@k qufar;awmh oluZmwfpHk ajymjy yg
w,f? tJ'AD v dk (f )ajymjywJh ta=umif;t&mawG udkjyefajymjywmyg?
AdkvfcsKyfausmfaZmwyfuxGufawmh owif;pmawG/ *sme,fawGuvnf;
AdkvfcsKyfausmfaZm b,favmufawmfa=umif; b,favmuf dk;om;a=umif;
atmufajcppf om; awGtay: b,favmuf aumif;a=umif;pwJt h a=umif;awGyJ
trsKd ;rsdK; tzkzH aHk &;=u/ om;=u-wyfwiG ;f rSmvnf; 'gawGyJ wD;wd;k wD;wd;k ozef;yd;k awG
rsm;aewmaygu h mG ? wyfxrJ mS b,forl aS wmh us,u f s,af vmifavmifawmh rvky&f =J u
ygbl;? wyfxm;wJhyk'rf uvnf; a=umufp&m? uGefjrLepfe@J qufwh-J yk'frqdkawmh
wkwfqufrSm a=umuf&ao;wmukd;? 'gayrJh b,forl Srausvnfbl;? rw&m;cH&
w,fqk+d yD; rauseyf=uwm? 'gukd AdkvfcsKyfatmif}uD;wd@k tyk u f tawmfrcH r&yfEidk f
jzpfae=uwm? wae@awmh-wyfrLS ;rsm;tpnf;ta;}u;D wckt+y;D vlpk ruGcJ ifav;rSm-
164
b,fvu kd b,fvkd ta=umif;t&m qufpyfoGm;vJrodb;l ? Adkvcf sKyf atmif}uD;u
jzpfaevdkuf=uwm? AdkvfausmfaZm-AdkvfausmfaZmeJ@? rif;wdk@=unfh xm;=u?
igajymvdkurf ,f? aemuf(6)v/ (1)ESpfavmuf =um&if-'Dvlu-vrf;ab; a&muf
oGm;r,fv h luGvdk@udk a'g}uD;arm}uD;eJ@ajymcsvu dk fwmAsm? tHah &m? ajym&ufvu dk f
wmrsm;? tJ'w D ek ;f u olu-VCGS ('kumuG,f a&;OD;pD;csKy)f jzpfpav? tckawmhou l -
'Db0a&mufae&&Sm+yDvdk@ajym+yD; tawmfudkw&m;usaewmyJwJh? ('gawmif
aemufyidk f;prlqm Adv k fatmif}uD;tac:cH&wmwd@k ew/ etzacwfawGrSm bJOr_eJ@
axmifus&wJhtjzpfawG ruH&ao;bl;?) 'gawGuawmh u|efru q&mpGrf;&J
azazhaqmif;yg; zwft+yD; qufawG;rdwhJ ta=umif;t&mawGyg?
tJ'aD qmif;yg;&&Sad =umif; aus;Zl;wifa=umif; u|efruq&mqD zke;f eJ@ quf
pum;ajym&if; u|efr qufpyfpOf;pm;rdwJh ta=umif;t&mawG (txufygrsm;)
udak jymjyrdygw,f? 'Dawmhq&mu aemifuH&if tJ'gawGa&;OD;Asm vd@k wu dk w f Gef;zl;
ygw,f? [kwu f hJ vdk@ uwday;vduk rf v
d k@d tck tcgtcGio
fh ifv
h mawmh q&mh touf
80 jynfharG;ae@rSm trSww f & jyefa&;vduk f&ygawmhw,f?
q&ma&? q&mhnD udak usmaf qG(u|erf wd@k tac:-&Jabmfoed ;f if;)u/ 2017
azazmfg&DrSm u|efawmft h pfudk touf (80) jynfhr,f? tJ'g ta;a&muf rdom;pk
ifrsm;/ Edik if aH &;e,fy,f/ pmaye,fu nDtpfukd armifESprf rsm;u arG;ae@ trSwfw&
tjzpf u|eaf wmfwk@d a&;Edik folrsm;u a&;ay;r,fh pm/ uAsmwd@k e@J tpfudk@pmwcsKd
pkpnf;+yD; trSwfw& pmtkyfav; xkwfcsif w,fvdk@ v_@H aqmfvmygw,f? u|erf wdk@
wawGeJ@ oleJ@u tESpf 40 avmuf twlae/ twlpm;/ twltvkyfvky=f u/ ajymqdk
a&;om;=u/ jiif;ckef=ueJ@ vkyfvmcJholav? +yD;awmh u|efruvnf; rddk;zvm
Ak'b< momifwa,mufqakd wmh touftG,f g}u;D olrsm;udk *g&w&m;xm;jcif;[m
r*Fvmwyg;vd@k cH,yl gw,f? 'ga=umifh q&mh touf 80 jynfharG;ae@ twGuf *g&y
pmwrf;wapmifa&;ygw,f? a&;&if;a&;&if;u azazhta=umif; rsm;oGm;ygawmhw,f?
udak usmaf qGukd tusKd ;ta=umif; ajymjy+y;D awmif;yefawmh-olu td-k tpfuu kd vnf;
uufrSmyg? a&;csiw f mom a&;ygAsm/ arG;ae@rSm a&;awmh ydktrSwfw& jzpfwm aygh
vd@k ajymygw,f?
q&mudk,fwdkifvnf;-u|efrudkem;vnfEdkifr,fvdk@ ar#mfvifhygw,f?
q&m&Jpmtkyaf zefcsuf wapmifrmS (&Jabmf(3) usyd f if wcsKd &JorD;rsm;u zcifrsm;
ta=umif ; a&;om;xm;wJ h pmtk y f r sm;ta=umif ; azef c suf ) - tJ ' D x J r S m
165
vSausmaf Zmu uH taumif;qk;H ? touftSn}f u;D ae&wJh zcif}u;D eJ@ rcGrJ cGm aecJ&h
w,fvd@k q&mu qdx k m;ygw,f? [kwyf gw,f? u|erf u azazeJ@ t=um}u;D twlwl
aexdkif&kHru/ aemufydkif;azaza&;om;or# pmapmifpmwrf;awG(udk,fwdkifa&;
twKy`wt dW yg) twGujf yifqif &mrSma&m azazu owif;rD', D m trsKd ;rsKd ;eJ@ yvkywf hJ
awGqkaH r;jref;cef;rsm;twGuf jyifqif&mrSma&m u|erf u ulnv D yk af qmif ay;cJ&h wm
jzpfawmh/ 'Dordkif;if jzpf&yfawGyJjzpfjzpf/ tJ'Dtay: azaz&JokH;oyfcsufrsm;yJjzpfjzpf
u|erf u &if;ES;D u|r;f ifaeygw,f? 'gah =umifh u|erf u bmta=umif;yJa&;a&; ajymajym
azazta=umif;u qufpyfygif aeyg awmh w,f? 'ga=umifyh gq&m&,f? cGihv f w
$ fyg?
'gtjyif jynfol uAsmq&m/ azefa&;q&mwa,mufjzpfwhJ q&mhukd *g&0
yzd@k u|erf rSm q&mhpmayeJ@ywfoufvk@d vkHvHak vmufavmuf xdawGzd@k tcGifhrom
cJyh gb;l ? uAsmta=umif;vnf; em;rvnf/ q&mu pmayazefa&;q&mtjzpf v#r;f
v#r;f awmufvmcsed rf mS vnf; u|erf wd@k u awmxJa&mufaejyefv@kd q&mhpmay awGe@J
vnf; reD;pyfcjhJ yefygb;l ? (ckawmh rd;k rc ufqb dk fuwqifh q&mhpmrsm;eJ@ xdawGcGi&fh
aeyg+yD)? q&meJ@ jynfwiG f;rSm vlcsif;r&if;ESD;cJhayrJh Armjynf 'Dru dk a&pDa&;udk aqmif
Gufaeolcsif;qdkawmh jynfyrSm qufo, G fcGifh &if;ESD;cGihf uH&ygw,f? 'ga=umifh quf
oG,fzdk@ ta&;udpaP wG ay:vmwwfvk@d r=umc% zkef;eJ@ qufoG,rf dygw,f? 'DrSm
u|erf owdxm;rdwmwck&ydS gw,f? q&m&J u|erf wd@k ta;a&mufawG tay:xm;&Sw d hJ
apwemyg? q&mhqD zke;f qufcsed rf sm;rSm wcgw&H{nfo h nfawG (jynfwiG ;f uvmolrsm;)
a&mufaewmeJ@ uHwwfygw,f? tJvdktcgrsdK;rSm q&mutJ'DvlawGeJ@ twif;
rdwq f ufay;/ twif;pum;ajymcdik f;wmawG vkyaf y; wwfygw,f?
wcguvnf;-q&mwifr;kd qk;H awmh u|erf uazazud, k pf m; rf;enf; pum;
ajymzd@k / udak tmifapmOD;uwqifh pDpOfygw,f? udak tmifapmOD;u q&mwifr;kd orD;awG
oGm;ac:aewke;f -zke;f em;&Sad ewJq h &mhprG ;f eJ@pum;pjrnfajym&if; u|erf u q&mwd@k vm
awmhr,f =um;xm;vd@k -u|erf wd@k u-q&m(3)qlvm&if(q&mwifr;kd -q&mpGr;f -q&m
if;az) wef;pDxidk cf idk f;+yD; uefawmh=ur,fvdk@ }udr;f xm; =uwm? tckawmh q&m
wifr;kd u yJo h mG ;+yaD emfvd@k ajymrdygw,f? 'Dwif-q&mu[kwv f m;? [kwv f m;? cifAsm;
tJ'gav;ud/k wifr;kd orD;awGe@J pum;ajymwJt h cg xnfah jymjyvdu k af emf vd@k rmS ygw,f?
q&mu vli,fawGu u|erf wd@k ta;a&mufawGtay: &Sad umif; &SEd ikd w f hJ txiftjrif
v$rJ Sm;r_awGukd ajzav#mah y;csifyH&k ygw,f?
166
'Dvykd q
J &meJ@ ywfoufqufpyfro d r#av;awG jyefajymif;awG;awm&if; q&mh
udk azaztwGuf a&;ay;cJw h uhJ Asm/ aqmif;yg;tapmifapmiftwGuaf &m/ u|erf pmtkyf
azefa&;rsm; twGuaf &m u|erf wd@k ta; a&mufrsm; tay:xm;&Sw d hJ apwem arwWm
rsm;twGuaf &m/ tm;vkH;tm;vk;H twGuf aus;Zl;wifa=umif; ajym=um; vdkygw,f?
q&mwa,muf pdw. f csrf;omjcif; udk,f.usef;rmjcif;wd@k jynfph +kH yD; wdkif;
yjynfypmayrsm; (tckv)kd tqufrjywf a&;om; Edik yf gapa=umif; qk awmif; arwWmyd@k
tyfygw,f?
q&m}u;D armifprG ;f &nf touf&mausm&f Snaf paomf?
vS a usmf a Zm
2-1-2017?
167
pmayppfonf armifpGrf;&nfodk@
csnefh @J vlabmif acwftarSmifudk
avSmifajymifx;kd ESuf csKd ;zsuf}u&H nf
pmayppfonf armifprG ;f &nf?
q&marmifpGrf;&nf touf 80 jynfrh nfqdkawmh uAsmwyk'feJ@*k%fy ylaZmfr,f
pdwful;rdygw,f? 'gayrJh uAsma&;&if; aqmif;yg;a&;csifpdwf ay:vmw,f? a&;p&m
ta=umif;t&mawGu trsm;om;qdak wmh bma&;&rvJ? jzpfEidk &f if q&m armifprG ;f
&nf&J vuf&muAsm/ pmayawGukd jynfjh ynfph pHk Hk avhvm+y;D olb0/ olpmay ok;H oyf
csuf a&;csifwmyg? tJovdkqk&d if aqmif;yg;wyk'fpm rubJ pmwrf;wapmifpm jzpf
oGm;r,f? olwoufwm a&;om;xkwv f kyfcJhwmawGukd pkaqmif;zdk@uvnf; tcsed f
tawmf,&l rSmyg?
ud,k rf vkyEf ikd af o;awmh wa,mufa,muf vkyEf ikd rf ,fq&kd if rf;omp&mygy?J
tckawmh rwdkrSnf pmwyk'fe@J yJ ylaZmf*% k f yvdkuf&ygw,f?
armifprG f;&nf qdkwJh emrnfudk p+yD;=um;zl;wkef;u OD;if;azqdkwJh emrnf
t&if;yg wG+J yD; odciG fh uHcyJh gw,f? jrif;+cHom;jzpfwm/ olrSm pmaynDtudkawG/ awmf
vSeaf &; nDtudk awG trsm;tjym;&Sw d mvnf; =um;odc&hJ w,f? olZmwdjzpfwhJ jrif;+cu H
xGe;f awmufwhJ yk*Kd~ vfawGta=umif; odz;l / =um;zl;/ uzH ;l / xdawGzl;wm awG uawmh
trsm;}uD;ygyJ? wu,fh pHjyyk*~dKvfawG/ pmayol&J aumif;/ awmfvSeaf &; ol&Jaumif;
awGyg? tm;usp&m/ =unf!pdk &m/ *k%f,lpx H m;zG,&f m yk*dK~ vfawG jzpfygw,f? q&m
armifpGrf;&nfwdk@armif ESrawG[mvnf; e,fy,ftpkHu O,smOfrSL;;awGvdk@ ajym
vdk@&ygw,f? ynma&;e,fy,f/ pmaye,fy,f/ Edkiif Ha&;e,fy,f pojzifhyg? wdik f;usKd ;
jynfy wynfah wG/ awmfveS af &; &JabmfawG jzpfvmatmif ypkysKd ;axmif aumif;r_yEdik f
olawGyg? r[kwrf cH trSew f &m; bufu jywfjywfom;om; &yfwnfwhJ pdw"f mwfawG
udk vnf; olw@kd armifESrwawGrmS txiftSm; awG&ygw,f?
q&marmifpGrf;&nf[m pmaye,fy,f/ EdkifiaH &;e,fy,frSm a&S@rDaemufrD
yk*Kd~ vf}u;D yg? acwftpk/H pepftpku H kd jzwfoef;cJyh g+y?D J-,m-tv,fu Edik if aH &;orm;
tpk/H pmayorm; tpkeH J@vnf; xdawGcJ+h yD;+yD? 'Dvydk k*Kd~ vfrsKd ; ouf&x dS if&mS ; &Sdao;wm
uae@acwf vli,fawGtwGuf tifrwef tzd;k wefygw,f? tckxd uavmifpGrf;&nf
168
jywke;f rd@k vil ,fawG rodvku d f rrDvkud w
f Jh tjzpftysufawG/ vlyk*~dKvfawGta=umif;/
pmayavmu/ Edik if aH &;avmuta=umif;/ uAsmpmayv_y&f mS ;r_/ Edik if aH &; v_y&f mS ;r_awG
ta=umif; ol pmawGuwqifh avhvmzwf_ciG &fh aew,f/ oif,lqnf;yl;cGihf &ae
w,f? vlomtdkayr,fh uavmifu EkysKd xufjrufwke;f ? aemifESpaf ygif;rsm;pGmvnf;
uavmifxuf/ uavmifoGuaf eOD;rSmvd@k ,H=k unfygw,f?
tnmajr wrmwef; jrif;+c/H ref;/ &efuek rf o S nf tar&duef a&mufawmhvnf;
pmayordkif;/ EdkifiHa&;ordkif;/ pmayavmu/ EdkifiHa&;avmuta=umif;awGudk
pOfqufrjywf ajymEdik /f a[mEdik /f a&;Edik fwmawGawmh tifrwef rf;om tm;wufrd
ygw,f? ordik f;a&;&myJjzpfjzpf/ EdkifiaH &;&myJjzpfjzpf/ bmompum;/ ynm&yf qdki&f m
yJjzpfjzpf pum;wvkH;qdk&ifwvk;H axmufjy oGeo f ifay;wwfoyl g? acwfqk;d / pepfqk;d
tqufqufrmS }u;D jyif;jzwfoef;vmol vli,fawG owdvufvw G f a&;rSm;ajymrSm;/
trSwrf mS ;wwfwmawGvnf; q&marmifprG ;f &nfu axmufjywnfrh wfay;wwfw,f?
tifrwef tzd;k wefygw,f? uae@acwfvli,fawG vlr_ueG f&ufrmS a&;aeajymae =u
wmawG/ ,Ofaus;r_yidk f;/ bmompum;ydki;f eJ@ordkif;a&;/ oabmw&m;a&;/ tawG;
tac:ydkif;awGudkvnf; azefa&; ay;apcsifrdygw,f? EdkifiaH &;/ pmay/ ,Ofaus;r_eJ@
tawG;tac:ydki;f qdki&f m azefwnfrh wf ay;EdkifwhJ pma&;q&m/ owif;pmq&m}uD;
awGvnf; wjznf;jznf; avsmeh nf;wdr;f yg;uke+f yrD @kd q&marmifprG ;f &nfvkd ouf&x dS if&mS ;
&Sad eao;wJh pmayppfonfawmf}u;D awG u tJ'u D uG vf yfukd tm;jznfah y;apcsiyf gw,f?
r=umao;cifuyJ Armjynfukd wcgwacguf jyefa&mufw,fv@dk o&d w,f?
olZmwdcsuf au jzpfwhJ jrif;+cu H v
kd nf; a&mufcyhJ gao;owJ?h jrif;+cq H w kd m pmaye,f/
Edkiif Ha&;e,frSm xifSm;ygw,f? q&marmifprG f;&nf tygtif oleJ@acwfyifjzpfwJh
pmayrsKd ;quf/ Edik if aH &;rsKd ;qufawG[m tJovdk r*k%/f e,f*% k af qmifco hJ al wGxrJ mS
xif&mS ;olawG jzpfygw,f? tJ'rD sKd ;qufawG&J emrnfawG r&Gwaf wmhygb;l rSww f rf;wif
*k%f yxdkuf ol wcsKd rawmfwq arhusefcrhJ mS pd;k vd@k yg? jrif;+co H m;awGu jrif;+cq H wdk m
aq;ayghvdyf xGufw,f/ uGejf rLepfxGufw,fvk@d *k%, f l+yD; ajymavhw Sd ,f? jrif;+cHu
vlxb k ufom; pmay tEkynmorm;awGvnf; xGufw,fqdkwmyg jznfhpu G cf sif
ygw,f? tzdESdyfcH vlxk bufu &yfwnfc/Jh &yfwnfaeqJ uAsmq&m/ pma&;q&m/
awmfveS af &;orm;awG ay:xGu&f m a'oyg? tJovdk tm%m&Siu f w kd eG ;f vSe/f rw&m;
r_ukd tmcHwhJ pmayppfonf/ pmay&JabmfawGxrJ mS q&marmifprG ;f &nfvnf; tygtif
jzpfygw,f? tckawmh &Sm;&Sm;ygyg; ouf&Sdxif&Sm; &Sdaeao;wJh vlxkbufom;
pmay&Jabmf}uD;awGxu J wOD; aygh?
Armjynfvkd acwftqufquf rsKd ;qufe@J cs+D y;D tawG;tac:awG/ todynm
169
awG oif;uGyfcH&/ tm%mSiftvdkus ykHoGif;cH&/ ynma&;pepfvnf; pepfwus
zsufqD;cH&wJh wdik ;f jynfrSm =oZmSdwh/J tzdEySd fcH vlxb k ufu/ trSew f &m;bufu
&yfcw H hJ pma&;q&m/ uAsmq&m/ owif;pmq&m}uD;awG&J tcef;uu tifrwef
ta&;}u;D ygw,f? vlxu k kd trdu k af rSmifuae ke;f xGuEf ikd af tmif aSaqmifvrf;jy=uwJh
rD;;wefaqmifawGyg? olwk@d crsmvnf; 'ga=umifhyJ rif;jypfrif;'%f oifh=u&ygw,f?
axmifwef;us/ !SO;f yef; ESyd pf ufc=H u&/ wu|e;f yd@k c&H / wjynfwGm rif;qd;k rif;npfe@J a;
&moGm;+yD;aexdki=f u& qdkwmrsKd ;yg? uavmifvufeufukd tm%m&Siftqufquf
a=umuf';l wkef=uygw,f? 'ga=umifh uavmifxufoal wGqdk enf;rsKd ;pkHo;kH +y;D zdEdyS fypf
wmyg?
'Dvzkd Ed ydS w
f ikd ;f vufeufrcs/ t_;H ray;bJ uavmifvufeufukd pGpJ +JG r+J rJ udik pf +JG y;D
a&muf&mt&yfuae tzdEdyS cf Hvlxt k wGuf qufvufwku d yf GJ ifolawGxJrmS q&m
armifprG ;f &nfvnf; ygygw,f? ta;a&mufaeayr,fh enf;ynmtpGr;f xufwhJ tifwm
euf acwfr@kd q&mhaqmif;yg;awG/ pmawGuAsmawGudk jynfwiG f;rSm vG,fvifhwul
zwfc_ Gifh&vmw,f? vlo;kH rsm;vmwJh vlr_ueG f&ufrSm r#azwf=uzd@k v, G fvmw,f?
pmaypD;qif;r_ vG,fvmygw,f odk@ayrJh pmaumif;ayaumif;awG pD;qif;zd@k tcGifh
tvrf;uawmh enf; ygao;w,f? tifwmeufuvnf; raumif;/ pD;yGm;a&;uvnf;
c|wf cu H sqrJ @kd zek ;f eJ@tif wmeuf ok;H =u&olu trsm;pkyg? 'Dvq kd akd wmh qlv, G ef yfv,
G f
pmwdak ypav;awGom zwf=u/ r#a=u vky=f uwmu rsm;ygw,f? 'D=um;xJ tifwm
eufukd pdwf uufo;Hk / aumif;aumif;ok;H Edkiw f Jh tkypf ;kd olvlwef;pm;u g'jzef@csda&;udk
wGifwGiv f kyfygao;w,f? pmzwfol/ vlr_ueG f&uf ok;H olawGtwGuf tqdyjf zpfr,fh
pmwdak ypawGu v_id v f id_ x
f u G af ewmyg? 'gawGukd wefjyefwu kd yf JG if=u&OD;rSmyg? tJovdk
wduk yf t JG wGuf g&ifo h rBm&ifh pmayppfonfawmf}u;D awGjzpfwhJ q&marmifprG ;f &nfw@kd vkd
yk*Kd~ vfrsKd ;awG vdt k yfygw,f? 'ga=umifh q&marmifprG ;f &nfwa,muf jynfol tusKd ;y
pmayawG tckxufy+kd y;D a&;om;Edik yf gapa=umif; qkreG af umif;awmif;&if; 'Dpmwdak v;
udk ed*;kH csKyfvku d fyg&ap?
uavmifprG f;&nfxufwJh q&marmifpGr;f &nf touf 120 ru &Snaf p
aomf?
Edkifv if;
14/ 'DZifbm/ 2016?
170
armifpGrf;&nf okd@r[kwf
(1)
'Dwcg q&marmifprG ;f &nf tar&duok@d a&mufvm&rnfh tvSnyhf guvm;?
b,fvf*sD,ef&Sd a'gufwmrkd;rkd;ESif; xHwGif q&marmifpGrf;&nf a&muf&dS
ae+yDqo kd nfh owif;ukd =um;v#if=um;csif;yif aumufcsucf srdonf? ed*;Hk qGJ=unfrh d
onf? ed'ge;f awGu &S+d y;D om;? q&m0if;az(OD;aZmf0w d )f / q&mwifr;dk / q&marmifom&/
a':rmrm at;/ q&marmifopfqif; ponfh yk*Kd~ vfawGrmS tar&duef ok@d / wcsdK@
=opa=w;vswGif ESpftenf;i,ftwGif; a&mufvmcJh=u+yD; jzpfonf? xkd@a=umifh
armifprG ;f &nf&@J tvSn?fh
tar&duokd@ a&mufvmcJh=uonfhwdik fatmif rAmjynf jyefoGm;=uonf
vnf; &So d nf? ol@upd eP @J oyl ?J q&mrEkE&k nf(tif;0)/ q&matmfyu D s,/f q&m cspOf ;D ndK/
q&mukd;dk uGe@f / q&marmifomEk;d wd@k jzpfonf? aemufwa,mufu q&marmifarmif
atmif? ol@ tpDtpOfukd rod&ao;?
q&marmifpGrf;&nfuaum tar&duukd a&mufvmcJhayr,fh qufaerSm
vm;/ jyefrmS vm;? xko d @dk awG;rdawmh apmapmu aumufcsucf s ed*;kH qGcJ o hJ nfh qifjcifykH
onf ysujf ym;oGm;onf? b,fv*f s, D efo@kd a&muf&daS eonfh q&mhukd zkef;qufum
E_wqf ufpOf q&mjyefrmS vm;/ jyifyurBmrSm qufaerSmvm; ar;=unfrh o d nf?
u|eaf wmf pOf;pm;aeqJygAsm csw D cHk swjHk zpfaewke;f u|eaf wmfw@dk twGuf
t}u;D rm;qH;k jy\emuawmh pma&;cGirfh &awmh wmyJAsmuavmifawGudk ku d cf sKd ;
vkduw f myJ ukpd ;kd csdeaf &
q&mhywf0ef;usifu tdrfawGaum q&mhtdrfudyk g twif;t"rR 0kdif;
zsuv f u dk =f uw,f tzsucf &H w,fv@dk =um;&w,f tm&ftufzaf t a&'D,u dk ae
uko
d ed ;f xku d Of ;D u q&mh uAsmawG &Gwq f +dk y;D wJah emuf ,ckq&dk if q&marmifprG ;f &nf
wa,muf b,fqDa&mufae+yDvJ b,fudkrsm; a&mufaeygvdrfhvkd@ ar;awmh
u|eaf wmf&h ifxJ usicf eJ jzpfomG ;w,fq&m q&mwk@d rdom;pk b,fa&mufv@kd b,f
ayguf ae=u+yDvJvd@k
171
q&mu jzpfa=umif;ukefpif &Si;f jyonf? w,fvDzek f;ajymaepOfrmS uJhod@k yif
w,fvzD kef;ajym+yD;onfhaemuf q&mwkd@wu kd fyGJukd jrifa,mif=um;a,mifaerdonf?
cGeftm; ac|;pufwd@k jzifh w&pf+yD;w&pf txyfxyfwnfaqmuf zGJ@pnf;xm;cJ&h onfh
tk;d tdrw
f @dk udk tm%m&Siwf @dk acsrzG suo
f rd ;f aomtcg tb,fo@kd remusif rxdcu dk b
f J
&SdyghrvJ? u|efawmfu q&mhukd ac|;odyfajzodrho f nf? jyifyurBmrSm qufaernf
qkdv#ifvnf; pmawG a&;EkdifrmS jzpfw,f? q&mhuavmif[m toufjyef0ifvmrSm
jzpfw,f u|eaf wmfwd@k pmayavmutwGuf odyu f dk tusdK;aus;Zl;}uD;rm;rSmyg
q&m[k q&mhukd tm;wif;ay;rdonf? wu,fu r0HHhr&J awmif; qk=d unfjh cif;ygyJ?
(2)
2002 'DZifbmwGif e,fomvefodk@ q&ma&mufvmonf? e,fomvef&J@
+rdK@awmf trfpwm'rf&Sd av'if(Leiden) wuUov kd f wGif pmwrf;zwf&efjzpfonf?
pmay,Ofaus;r_ zvS,fonfyh ?GJ 'DZifbm 5 rS 9 txd/ Armjynf0wKpmayrnfod@k
pwifpD;qif;cJhyHkukd q&mu pmwrf;wifzwf=um; wifoGif;onf? xkdaemuf
b,fv*f s, D ef &Sd a'guw
f mrk;d rk;d ESi;f xH ta&mufomG ;cJ+h y;D yJ&pfEiS b hf &yfqo J @dk oGm;a&muf
vnfywfonf? q&mha&mif;&if; oli,fcsi;f q&mOD;wifr;dk u ,k;d ',m;wGif a&mufae
onf? *syefrw S qifh befaumuf/ rJaqmufo@dk a&mufaejcif;jzpfonf? 2003 Zefe0g&D
wGif q&mtar&duod@k a&mufvmonf? q&mOD;0if;az &S&d m 0g&iS w f efo@kd a&mufonf?
+yD;rS tDvED GKdu/f &Sud m*kd? u|efawmfh tdrw f Hcg;aygufukd zGihv f duk fpOf q&mhukd OD;pGmawG@
&onf? wae&mwGif tcsed ;f tqufvyk u f m vmcJ=h uojzifh q&mOD;wifr;kd om;oruf
udak usm0f wk@d vnf; waygi;f wnf; ygvmonf? udak usm0f u q&mr rk;d csKd oif;.
cifyeG ;f ?
&moDOwku at;pufaeqJ? avxJwGif a&cJjrm;wHawGu ypfcwfaeqJ?
ta&jym;ukd azmufxGi;f um kd;wGi;f csOfqDxt J xd at;pufudu k cf Japonfh a&cJjrm;
wHawG? xk@d a=umifh q&mhudk tdrt f jyifxu G uf m r}uKd qkEd idk af wmh? wHcg;ayguf t0if0rSm
wef;pD+y;D }uKd =u&onf? wc%Y {nfch ef;wckv;kH vljynfo h mG onf? &,farmoHawGu
om v$r;f rk;d aeonf?
q&mwifr;dk u {nfch ef;xJ&dS xkid cf kw H iG f xkid v
f u dk fuwnf;u xrvmcJah wmh?
q&marmifprG f;&nfu ol@uakd y;tyfxm;aom tdrcf ef;xJwiG f ypPn;f xm;vku d /f xGuf
vmvku d f/ jyifqifvkduf/ &,farmum pum;ajymvkduf? t0wftpm;vJvdu k Ef Sifh ?
172
v_yf&Sm;r_ awGu oGuv f ufqJ ? tiftm;&SdaeqJ ?
{nfhonfawGu wzGJzGJ jyefomG ;=u/ wzGzJ JG a&mufvm=u?
nbufwGif q&marmifopfqif;ESifh udkaZmfodef;wdk@ a&mufvm=uonf?
aoG@ajcmufajcmuf tdrfuav;onf oku d f+rdKufpnfum; vmavonf? aqmif;ESif;
ESi;f aiG@w@dk jzifh aiGa&mifawmufyaeaom ae@&ufrsm;/ odyo f nf;at;cJ aiGa&mifrsm;onf
ua&muf aEG;axG;vmonf?
q&mpGrf;twGuf txdr;f trSwf q&mhtwGuf txdr;f trSwf
y,if;a&mif zefom;E_wcf rf;jcif; xdvu dk =f uavonf? q&marmifopfqif;eJ@
ukad Zmfoed ;f wk@d u wywfrmS wcgr# aoG;aE$; ae=u? pm;aumif;aomufaumif;zG,rf sm;
zefw;D =uum pum;azmifz@JG ae=u? u|eaf wmfu olw@dk tjrnf;ukd wpGypf yG f E_u d pf m;um
aysmyf u kd fae=u? q&mpGr;f a&mufvmonfh aemufydik ;f y,if;a&mif0kdif;ao;ao;
uav;onf ykdIpnfyifvmavonf? q&mpGr;f u aiGa&mif/ a&$a&mif,rumwk@d ukd
tenf;tusO;f aomufum tpm;tpm tjrnf;rsm;ukd rsm;rsm;pm;wwfo/l oH;k a,muf
pvHk;rSm tl;trl; aomufwwforl sm; r[kwf? pm;aumif;/ aomufaumif;/ ajym
aumif;/ aysmaf umif;Ho k m? olw@dk ukd tm;usrad omfvnf; teH@ rcHEidk ?f ESmacgi;f udyk w
d /f
wk;d 0if+y;D tjrnf;pm;&onf? u|eaf wmfrmS olw@kd EiS t fh wl &,farmaeavonf?
(3)
q&m OD;wifrkd;ESifh udak usmf0wdk@u odyf=um=umraebJ taemufbuf
urf;ajc umvDz;dk eD;,m;ok@d xGucf mG oGm;=u+y?D q&m armifprG ;f &nfu u|eaf wmfEiS t hf wl
usef&pfcJhavonf? ol@oli,fcsi;f q&mOD;wifrkd;ukd oHa,mZOf}uD;ol/ tcspf}uD;ol/
wwd,t&G,fxJ wpxufwp wk;d ouf0ifa&mufvmcJ=h uIvm;/ b0wlcsif;awG
jzpfaeIvm;rod? tm;xm;rScD rdk _ twG,t f wm oHa,mZOfu}u;D rm;avonf? q&m
armifpGrf;&nfudk q&mOD;wifrk;d u ac:roGm;Ekid af o;? umvDzd;k eD;,m;ukd oGm;a&muf
um ajrprf;c&rf;ysdK;jcif; jzpfonf? b0 tcsdK;tauG@awGu =urf;wrf;or# wnf+idrf
atmif renf;vkyf,&l rSm jzpfonf?
tm;wif;+yKH ;xm;aom t+yKH ;&dyaf wGatmufrmS q&mpGr;f rnfo@dk cHpm;&rnf
ukd odonf? q&mu EGr;f usroGm;atmif tm;wif;xm;onf? u|efawmfuvnf;
tm;wif;ay;onf? u|eaf wmfh pdwt f wGi;f wGif &Sad eonfh twGi;f pdwu
f dk xkwjf y&onf?
b,foal wG b,fvkjd zpfap/ u|efawmfu uHaumif;wJh oly?J &efukerf Sm wywfwcg
173
vlcsi;f qHzk @kd / awG@z@dk b,favmufc, hJ Of;ovJ? tck q&mhudk u|eaf wmfu t+raJ wG@&+y?D
rdbawGe@J cGJcGmae&wm q,fhig;ESpf &So d Gm;+yD?
tck q&ma&mufvmwm rdbawG a&mufvmwmyJayghq&m? +yD;awmh
q&mu u|efawmfhq&m u|efawmfh&Jabmf}uD;? u|efawmfah vmuf uHaumif;wm
b,f&ySd grh vJ? a[m orD;av;twGuf q&ma&mufvmwm tbkd;tbGm; a&muf
vm wmyJ? 'Dtrd rf mS bmrS tm;i,fp&m r&Sb d ;l ? (ZeD;jzpfol ZifZifa&mufvmaomtcg
q&mhtwGuf orD;wa,muf xyfwd;k vmcJhjyefonf?) q&mhbufu uHaumif;zdk@
vkdawmhw,f ? q&mhudk u|efawmfu xko d @kd tm;wif;ay;onf?
at;cJat;puf aqmif;ESif;pufrsm;ukd ausmfvGefvmonfESifh q&mu
vrf;av#muf xGuo f nf? a'oukd avhvm&if; wvrf;0if wvrf;xGuf vrf;av#muf
onf? ckepfEpS o f rD; ajr;ruav;ukd ac:um yef;+cx H w
J iG f oGm;ajy;onf? aqmif;ESi;f rsm;
zdv$rf;xm;&mrS jrufcif;u pdrf;vef;Edk;xvmp? ajrom;ajruGufrsm;ay:wGif
jrufyifw@dk jzifh tpdr;f a&mifjc,fop? xkjd rufcif;pdr;f ajrv$may: wGif orD;av;ESit hf wl
q&mu ajy;v$m;v_y&f Sm;onf? tdrfukd jyefa&mufawmhvnf; r+yD;ao;? wukd,af &
ukd,fvufv_yf&Sm;r_ qufvkyfonf? toufSLawG =urf;wrf;vmonfhtxd
armoG m;atmif tm;upm;vky f jyef onf? wae@wnf ; w&uf wnf ;r[k wf /
ae@pOfae@wdik ;f avhusiho f nf?
uk, d uf ydk ufvufveS u f m ajcESpaf csmif; uwufrvmapbJ uk, d t f ay:ykid ;f ukd
rwif auG;,l jyefxvkdu/f jyefvcSJ svkduf? 0rf;Akduo f m;/ uufom;awG tqD"mwf
csweJh nf; / t}udrfaygi;f av;ig;q,f &atmif vkyo f nf? a&mufwhaJ e&mwGif xkdok@d
avhusifh avonf? q&mu aq;vdyfraomuf/ tpm;tpmukd a&G;cs,fwkdif;qum
pm;avonf? tcsKd jyif;jyif; tiHjyif;jyif;udk a&Smifonf? a&Smif&ef aqmif&ef pnf;cs
xm;onf? kycf E<mukd }uHch ikd af p&eftwGuf usef;rmvef;qef;ap&ef xdo k d@k txyfxyf
wnfaqmufavonf? kycf E<m kyb f 0u oefprG ;f }uchH idk vf monft h wGuf pdw"f mwfuyg
oefrmvmavonf? EG,yf ifE, G rf #ifvdk xm0& wG,frrD _udk rvdck sif? pma&;q&m}uD;
r[maqG. Zmwfaumif/ q&m}u;D rif;aqG. ol&aJ umif; ZmwfaumifawGudk owd&
aponf? e,fcsJ@qef@usiaf &;/ trsKd ;om;vGwaf jrmufa&; pdwf"mwfEiS fh kyb f 0ukd zG@H +zKd ;
vmap&ef zG@J E@JG xm;onfh ZmwfaumifawG/ q&mpGr;f u xdu k o
hJ @dk aom ZmwfaumifrsKd ;
[k qdk&vdfrfhrnf? wu,fvnf; q&marmifprG f;&nfw@kd rsdK;qufu trsdK;om; vGwf
ajrmufa&;/ 'Drdu k a&pD v_y&f Sm;r_EiS hf wqufwnf; wpyfwnf; r[kwfvm;? q&mh
174
kyfyHkv$mu xkdrsdK;quf. kyfykv
H m$ / ckcHawmfvSeaf &; pdwf"mwfEiS fh kyfb0. trSwf
tom; kyyf vkH m$ ?
(4)
q&marmifpGrf;&nf. pmaypdw"f mwf/ Edkiif Ha&;pdw"f mwfudk ol@ pmaywGif
awG@&onf? u|efawmfx h H q&ma&mufvmcJI h rdom;pk jzpfomG ;um q&mhudk odjrif&
onfh tcsdef rusa&mufrDuwnf;uyif q&mhpdwf"mwf tawG;tac:ukd ol.
a0zefa&; pmayxJ rSwqifh xdawG@&avonf?
olzefw;D jc,foonfh uAsm/ 0wK/ aqmif;yg;/ uav;pmay/ uav;uAsm/
okawoepmwrf;rsm;/ ynma&;qkid &f m oif;dk ne;f wrf;rsm; trsm;tjym; &Sad vonf?
pmaykyfyHkv$m/ pmaya0zefa&;pmtkyfawGukdvnf; xkwfvkyfcJhol? 1960 wGif
pd=wuAsmpm tkyu f dk q&m=unfatmifEiS hf wGx J w
k cf o
hJ nf? 1964 wGif teDEiS t hf jym
uAsmpmtkyfjzifh trsKd ;om;pmayqk &&Scd o hJ l? txufwef; ausmif;om;b0 uwnf;
uyif uAsmawGudk pwif oDu;kH cJho?l 1953-54 rEav; trSwf (1) txufwef;
ausmif;wGif ausmif;or*~ pmapmif xkwfa0onf? xkpd mapmifwGif uAsmrsm; pwif
a&;cJh&mrS pmayavmuxJ a&mufvmcJo h ?l
q&mhpmay tEkvuf&mawGu xm0&awmufy +ydK;jyufaerSm jzpfonf?
xkdvuf&mrsm;xJrS pmayavmuukd v_yfcgaponfh Armjynfukd vif;vufapcJhonfh
ol. pmayrSm a0zefa&;pmay jzpfonf? wkid ;f jynfEiS chf sI D ajym&jcif;rSm ol@pmayonf
Armjynf pmayavmu w&yfvHk; 'Dru kd a&pD iwfrGwfaom trsdK;om; jynfolvx l k
w&yfv;kH ESihf oufqidk q f ufE, G af eaoma=umifh jzpfonf? trsKd ;om;jynfow l @dk . &&Srd nfh
'Drudk a&pD tcGithf a&;rsm; wpxufwp qH;k _;H vmaomacwf/ tarSmifysKd ;aomacwfrS
tarSmifacwfqo D @dk csO;f eif;0ifa&mufvmcJhonf? tm%m&Sit f kypf k vufxw J Gif tm
%mvHk;0 usa&mufoGm;csed fwGif Armjynfvnf; acwfqk;d acwfysuf jzpfvmcJo h nf?
xdak cwfpmayavmuwGif jyKjyifa&;pmay ay:xGuv f monf? tnHch H t_;H
ay;a&;pmayESihf tnpftywf tzspt f owf/ typftcwfpmayESihf ky&f iS rf sm; ay:xGuf
vmcJhonf? pmzwfy&dowfvx l u
k dk xdpk mayjzifh tdyfarG@cschoJ nf? xHkxdik ;f apcJo h nf?
t&if;cH xkd ta=umif;w&m;a=umifh vl@b0/ vl@todukd Ekd;xaponfhpmay/
npfErG ;f a[mif;tkad om vl@tzG@J tpnf; vl@b0udk opfviG af p&ef jyefvnf wnfaqmuf
apvdkonfhpmay vlr_wkd;wufa&; tjrifjzpfonfh jynfol@pmayvnf; arG;zGm;
175
ay:xGuv f mcJo h nf?
'kwd,urBmppfumvuwnf;u pmayavmuxJwGif pmaywkdufyGJu
us,jf yef@vmcJo h nf? tEkynmonf tEkynmtwGuf jzpfonfqkad om t,ltq
v_y&f mS ;r_EiS hf tEkynmonf jynfot l wGuf jzpfonfqkad om t,ltq v_y&f mS ;r_u
wkdufyGJomef aqmifvmonf? vlr_wkd;wufa&;tjrifygonfh awmfvSefpmay/
jynfo@l pmayonf q&m}u;D ocifu, dk af wmfrid_ ;f acwfrpS I t[ke}f u;D rm;vmcJo h nf?
tEkynmonf jynfo@l twGujf zpfonfqadk om v_y&f mS ;r_wyfO;D . yxrwyfrLS ;}u;D rSm
awmfveS pf may/ jynfo@l pm ay acgi;f aqmif}u;D q&m}u;D ocifu, dk af wmfrid_ ;f jzpfonf?
r_id ;f ae0ef;}u;D u ArmjynfEiS hf pmayjrpfra&pD;ay:wGif uG,v f eG cf ahJ omfvnf;
jynfo@l pmay tvHuidk w f yfO;D wyfrrSL;awGu q&m}u;D xHrS vufqifu h rf;um ,lc=hJ u
onf? xif&Sm;onfh pmaywyfO;D acgif;aqmifrmS q&m'*kefwm&mESihf q&m armifprG ;f
&nf? pmayacgif;aqmifqo dk nfrmS a0zefa&;pmayuko d m 'Dae&mrSm uGufI ajymcsif
onf? armifpGr;f &nf. a0zefa&; pmtkyfrsm;onf ol@twGufaum pmayavmu
twGuyf g rSww f idk rf sm;jzpfonf?
1964 wGif xkwaf 0vku d o f nfh jynfo@l a_ xmifh pmtkyaf 0zefcsurf sm;onf
pmayavmuukd wke[ f D;yJhwifaponfh wkduyf GJ tajrmufoHjzpfonf? 1973 wGif
'kwd,ajrmuf a0zefa&;pmtkyf *,ufukd ypfv$wfcJhonf? wwd,ajrmuf
a0zefa&;pmtkyjf zpf onfh Armpmay bmvJ/ b,fvJukd 1976wGif xkwfa0onf?
typftcwf/ tzspftowf/ tnpftywf pmayukd ol. tajrmufqefrsm;/ avmif
csm'Hk;ysHrsm;ESifh ypfv$wf +zdKzsufonf? typftcwf/ tzspftowf/ tnpf tywf
qdok nfh a0g[m&onf q&m. a0zefa&;pum;vH;k jzpfonf? wDxiG x f m;onfh pum;
vHk; pmpkudk &Gwfum&Gwfum q&mhudk *k%fjyKcJh=uonf?
pmaytnpfta=u; tr_dufokdufrsm;ukd av#mfzGwfoef@pifypfonfh
oef@pifpuf? q&mu ol. xko d ef@pifpufudk wpku d rf wfrwf armif;ESio f ?l pmayavmu
twGu/f ArmjynftwGuf tusKd ;aus;Zl; }u;D vSayonf? npfax;&mrS pmu oef@vm
onf? t&if;&Sifpmay. c|wfcsHKusr_rsm;ukd rD;armif;xkd;jyEkdifcJhonf? jynfolwkd@.
vGwaf jrmufa&;c&D;ukd vrf;jyay;cJo h nf? xk@d a=umifo h u l oef@pifpufarmif;ol? a0zef
a&;pmay rD;SL;wefaqmifudk jrifrh m;vSpmG xGe;f ncd o hJ ?l q&mu pmaya0zefa&;ae0ef;eD
rD;SL;wefaqmif?
ArmjynfwiG f pma&;q&m/ uAsmq&mwk@d r&Sm;yg;vSyg? vlO;D a& tcsKd ;tpm;/
176
vlr_wkd;wufr_tqifhtwef;/ pmzwfy&dowf ta&twGuf taysmfzwf pmzwf
y&dowf/ vl@b0 wk;d wufajymif;vJa&;qDo@dk OD;wnfonf/h av;eufonfh pmayuko d m
zwf=um;onfh pmzwfy&dowfponfh tcsKd ;tpm;rsm; ude;f *%ef;rsm;t& pma&;q&m/
uAsmq&m ta&twGufrSm enf;ao;onf? a0zefa&;q&m/ a0zefa&;pmayukd
a&;om;zefwD;olrSm tvGefenf;yg;vSonf? uAsmq&m/ pma&;q&m jzpfvmzkd@
vG,u f El ikd af omfvnf; pmaya0zefa&;q&m jzpfvmzd@k rmS tawmfu h dk cufcv J o
S nf?
q&mu rmhupf 0f g'D pmaya0zefa&;q&m/ t&if;&Si0f g'D pmay a0zefa&;q&m
r[kw?f ya'o&mZf tusKd ;jyK pmaya0zefa&;o rm;vnf; r[kw?f tode;f toef;aom
v,form;/ vufvyk fvufpm;rsm;/ wk;d wufaom ynmwwf/ trsKd ;om; vkyif ef;&Sif
uav;rsm;ponfh tzdESdyfcHjynfolwkd@bufu &yfwnfckcHonfh a0zefa&;q&m?
zdEySd o
f El iS hf tzdEydS cf w
H @dk . wku d yf yJG dyuQwiG f tzdEydS cf b H ufrS &yfwnfo?l pmayw&yfudk
odyeH` nf;us cGjJ crf;pdwjf zmonfh a0zefa&;"mwfccJG ef;wGif wv$mjcif;/ wckjcif;/ wpdw f jf cif;
pdwfjzmcJo h l? xkd@ a=umifh olu rmhufpf0g'D a0zefa&;q&m?
pmaya0zefa&;ukd b,foabmw&m;ay:rSm pku d x
f rl nfenf;? oabmw&m;
tawG;tac:u trsKd ;rsKd ;/ a0zefa&;enf;uvnf; trsKd ;rsKd ;/ Armjynf vl@tzG@J tpnf;wGif
vlwef;pm; ydyuQu }u;D rm;onf? aoG;pkyzf Ed ydS o f /l ppftyk pf Ek iS hf aoG;pkyjf c,fv, S rf u _ dk
cHae&onfh trsKd ;om; jynfov l x l ?k xko
d rkid ;f xkyd dyuQu awmif;qkv d u dk o
f nfh pmay
a0zefa&;aA'/ pmaya0zefa &; tawG;tac:u rmhuf pf0g'Drsm; ukdi fpGJo nfh
axmifhaygif;pHk a=umif;usKd ; qufpyfa0zefa&;(Contextual Criticism) jzpf onf?
tEkynmvuf&m. twGi;f bufEiS hf vuf&m. jyify&Sd vl@tzG@J tpnf;/ vlrp_ epf wk@d udk
tjyeftvSef qufpyf a0zefa&;jzpfonf? typftcwf/ tnpftywf/ tzspf
towfpmay/ xHx k idk ;f awG a0pmay/ azmufjyefonfh pmayrsm;twGuf taumif;qH;k
av#mzf w G o f e@pf ifpuf? q&m'*kefwm&mu pmaya0zefa&;omru yef;cs/D yef;yk/ *Dw
tEkynm&yf toD;oD;ukd qef;ppfa0zefr_rmS xif&Sm; ausm=f um; vSol? q&marmif
pGr;f &nfu pmaya0zefa&;uko d m aZmufcs jyKvyk cf o hJ ?l pmaya0zefa&; orm;/ a0zefa&;
ynm&Sif tjzpf xif&Sm;ausm=f um;ol?
r=umao;rD 2004 'DZifbm 13u e,l;a,muf+rKd @ Open Society Institute
wGif usif;yonfh e,fomvifb&k ifhpmay qkay;yGJokd@ oGm;a&mufcho J nf? e,fom
vifoH ;kH aumifppf0efc&dk m( Consulate General Cora Minderhoud ) u u|eaf wmfEh iS hf
ZeD;ZifZifukd qkay;yGJokd@ wufa&muf&ef zdw=f um; onf? uAsmq&m}uD; wifrd;k ukd
177
pmay,Ofaus;r_qk qkcsD;jrihyf ?GJ xkyd GJudk wufa&muf vmonfh {nfhonfawGxJu
tkdit f 0kd gwuUokdvf ( University of Iowa ) rS uAsmq&m 'gu kd fwm ( Christopher
Merril ) ESifh Ekid fiHwum ynma&;Xme( International Institute of Education ) rS (
Robert Queen )wk@d ESpO f ;D ESit
hf wl q&marmifprG ;f &nfEiS hf u|eaf wmfw@dk pum;vufqu kH s
jzpf=uonf? olw@dk EpS Of ;D u q&marmifprG ;f &nfudk pma&;q&m/ uAsmq&m/tjzpfEiS o hf m
od&dS aecJh =uonf? pmaya0zefa&;orm; qko d nfudk odcsirf o S rd nf? u|eaf wmfu q&m
armifpGr;f &nf. pmaya0zefa&;ESifh xufjrufpl;&Sonfh pmaya0zefa&;orm;wOD;
jzpfa=umif; &Si;f jy&onf? olw@dk EpS Of ;D u q&marmifprG ;f &nfudk =unfu h m &,f+yKH ; aeav
onf? pma&;q&mjzpfzkd@u vG,Of D;r,f a0zefa&;q&mjzpfzd@k u rvG,b f l;
payodyy`H nm&SifyJ pmay,mOfut dk aumif;qHk; armif;Ekid fatmif jyifqifay;&wJh
pmayodyy`H nm&Sif xkdod@k yif twnfjyKajymjzpf=uonf?
u|efawmfah cgif;xJwGif tawG;wck vif;vufoGm;onf? pmaya0zefa&;
odyyH` nm&Siq f /k ok@d r[kwf a0zefa&;pmayqk wDxiG af y;tyfcs;D jri jhf cif;rsKd ; rawG@ &ao;?
rnfo@kd qakd p ArmjynfpmayavmuESihf Armjynfv@l tzG@J tpnf;twGuf tusKd ;aus;Zl;
txktxnf jyKcJo h nfh q&mha0zefa&;pmaytwGuf q&mhudk pmayae0ef;wqltjzpf
*k%jf yKOD;nGw+f y;D om;?
(5)
q&mu ref;wuUodv k u f dk 1956 wGif a&muf&o Sd nf? aemufwESpf 1957
wGif q&mwifr;dk u ref;wuUov dk u f dk a&mufvmcJo h nf? q&marmifpGr;f &nfEiS hf twl
1956 wESpfxJrmS ref;wuUodv k o f @dk a&mufvmcJ=h uolawGrSm q&m =unfatmif/
armifr;kd ol/ uom0if;u,f/ ukad v;armif/ nGe@f at;(tif;0) wk@d jzpfonf? xku d Asmq&m
pma&;q&m ig;OD;wd@k rmS q&m armifprG ;f &nfEiS hf wESpx f J ref;wuUov kd af &mufvmcJh rkH u
1937 wESpx f J arG;vmcJoh al wG? toufEpS fq,f vli,fawG?
rEav;wuUodv k fu olw@kd udk axG;ayG@}udKqkv d du
k fonf? 1953 uwnf;u
xGuaf y:vmcJah om rEav;wuUov dk f uavmif&iS f toif;uvnf; olw@dk uadk yG@zuf/
1950 rSm pwifarG;zGm;vmcJo h nfh wuUov dk f ausmif;om;rsm;or*~(wuo) ESifh
ausmif;om; wyfO;D uvnf; tv_duv f qJS ;kH }udKqdvk u kd f=uonf? wuUokv d qf w
kd mu
vl@tzGJ@tpnf;ESifh oD;jcm;&yfwnf cGJxGufaejcif; r[kwf? Armjynf jynfwGif;ppf
aoewforH sm;/ 'Dru dk a&pDa&;/ +idr;f csr;f a&;v_y&f mS ;r_rsm;ESihf wqufwnf; jzpfaeonfh
178
ausmif;om;v_yf &Sm;r_rsm; jzpfwnf&m wuUov kd ?f
'kwd,urBmppfu +yD;qHk;oGm;+yD? od@k ayrJh a'oqkdi&f m ppfyJrG sm;u usef&pf
aecJoh nf? e,fcs@J vuf0g;}u;D tkyf t&if;&Sirf sm;jzpf=u onfh +Aw d o d #/ jyifopf/ 'wfcsu
f
ta&S@awmiftm&S Ekdiif aH wGrS wjzKwfjzKwfxu G cf GmoGm;=uaomfvnf; e,fcsJ@ tar&d
uefu wpwp 0ifvmcJhonf? ,kd;',m;/ AD,uferf/ uk&d D;,m;/ zdvpfykdif/ rav;&Sm;
+yD;awmh Armjynf? Oyrm1957 =o*kwf 31 wGif e,fcsJ@+Adwdo# u rav;&Sm;ukd
vGwfvyfa&; ay;onf? ok@d aomf &mref( Rahman ) tpkd;&onf +Adwdo#ESifh tar&d
uef tvku d s vkdufemaqmif&u G f &onf? e,fcs@J +Adwo d #qifEcJ$ haJ om uGejf rLepf qef@
usifa&;/ trsdK;om;qef@usifa&;ppfyGJukd &mreftpkd;&u qufvufqifE$J&onf?
a'oqkid &f m ppfyw GJ ck jzpfvmcJo h nf?
Armjynfonf ta&S@awmiftm&S. a'owck? e,fcsJ@qef@usifa&;u r+yD;
qHk;rDrmS bJ 'Dru dk a&pDESihf vGwv f yfa&;wkduyf rGJ sm; aoewforH sm;u v$rf;vmcJhonf?
ta&S@awmiftm&S. aoewfo/H Armjynf jynfwGif;ppfaoewfoEH Sifh +idrf;csrf;a&;
awmif;qkd [pfau;oHrsm;u rEav;wuUov kd f acgifrkd;od@k vma&muf kducf wfae
avonf?
rEav;wuo tr_aqmiftzG@J OuUrSm 0if;u,f (uom0if;u,f) 1957-
58 umv? twGi;f a&;rSL;u armifwifa&$ (rH&k Gmwifa&$-pma&;q&m/ trsdK;om; 'Drdk
ua&pD tzG@J csKyf A[kt d vkyt
f r_aqmif tzG@J 0if)/ 1958-59wGif twGi;f a&;rSL;u armif
omEk;d / wGb J uftwGi;f a&;rSL;u armifpGrf;&nf? xkdpOfu OuUrSm qk&d S,ferD S uko d m
vS(OD;omvS) jzpfonf? q&m armifpGr;f &nf touf ESpq f ,ft&G,f wuU okdv
af &mufp/ wuowGif pwifvy_ &f mS ;p Ekid if aH &;orm;b0ukd Tod@k awG@&onf? wuo
Hk;cef;ok@d t+rJa&mufwkdif; tr_duv f /SJ tr_u d faumuf/ aomufa&jznf?h wuoukd
cspfjrwfEd;k jcif;ESit
fh wl wuo. taptyg; tjzpfc, H lxm;cJo h nf? wuo vkyfief;
awGukd aqmif&Guf&if; wuo acgif;aqmifwOD;jzpfvmcJhonf? ,cktcg kd;pif;
wufuaom ausmif;om;acgif;aqmif. kyyf kv H m$ ukd orkid f;xJwGif jyefvnf awG@&&Sd
avonf?
1958-59/ rEav;wuUov kd f ESpfvnfr*~Zif; aumfrwDudk zG@J pnf;pOf q&m
armifprG ;f &nfu twGi;f a&;rSL; jzpfvmcJo h nf? jrefrmpm t,f'w D mrSm armifoed ;f Edik f
(*k%x f l; OD;ode;f Ekid )f / t*Fvyd pf m t,f'w D mu q&m=unfatmif?
1959-60/ rEav;wuUokv d f uavmif&iS frsm;toif; zG@J pnf;pOf OuUu
179
0if;u,f? twGi;f a&;rSL;u armifprG ;f &nf/ wuUov dk f jyifywGiv f nf; pmayv_y&f mS ;r_u
&Sdaeonf? xkdv_y&f mS ;r_xw J Gif uavmifemrnf armifprG f;&nf/ armifvl'ifEiS fh uAsm
aqmif;yg;awG a&;ae+yD; wu,fu 1956 wuUodv k o f @dk a&mufvmpOfuyif rEav;
wuUodv k f ESpfvnfr*~Zif;wGif uAsm/ 0wKwkad wG a&;aecJ+h yD? wuo &eH@oif;aom
wuUodv k rf *~Zif;xJwiG f q&mhuavmifu arG;zGm;vmcJ/h }u;D jyif;vmcJo h nf? wuo
acgif;aqmif/ wyfOD;acgi;f aqmif jzpfcaJh omfvnf; EkdifiHa&;acgif;aqmif jzpfrvmcJh?
pmayv_y&f mS ;r_/ pmaya&;om;xkwv f yk rf u _ ydk J xufoefvmcJo h jzifh pmayacgi;f aqmif
om jzpfvmcJhonf? tpOftvmt& wuUodkvaf usmif;om; acgif;aqmifrsm;rSm
trsKd ;om; Ekid if aH &; acgi;f aqmifrsm;/ uGejf rLepfygw/D qk&d , S v f pfygwaD cgi;f aqmifrsm;om
jzpfvmcJ=h uonf? =unfh ? ocifatmifqef;/ ocifA[de;f / ocifEk/ udAk aqG? 88wGif
rdk;oD;ZGet f xd? wuUov kd fausmif;xGuf 'kw, d wef;EkdifiaH &; acgif;aqmifawGvnf;
&Sdcho
J nf? q&marmifpGrf;&nfu ausmif;om;v_yf&Sm;r_/ Ekdiif aH &;v_yf&mS ;r_xJrmS tm;
oefcahJ omfvnf; ol.Ekid if aH &;ukd aemufyidk ;f umvwGif pmayv_y&f mS ;r_wiG f azmfjycJah v
onf?
1956 wGif wuUokdvfa&mufvmonf? 1966 wGif 0dZmbG@J &onf? 1959
xd q&m0efavmif; aq;ausmif;om; jzpfcahJ o; onf? aemufawmh q&m0efjzpfa&;
vrf;a=umif;ay:rS v$JxGufcJhonf? wuUov kd fausmif;om; q,fESpfumvtwGif;
bGJ@vufrw S f &&Sad &;xuf wuo v_y&f mS ;r_ pmayv_yf&mS ;r_xw J Gif tav;teufjrKyf
ESx
H m;cJo h nf?
ausmif;om;b0rSmyJ vlxkowif;pm owif;axmufjzpfae+yD? 1958-62
txd vlxo k wif;axmuf? 1960-61 rSm ref;wuUov dk f uavmif&iS rf sm;toif;rSm
twGi;f a&;rSL;xyfjzpfjyefonf? wuUov dk af usmif;om; b0rSmyJ armfueG ;f r*~Zif;/ *vdpm
apmif/ acwf*sme,fpwJh 60 ckESpfywf0ef;usifrSm xkwfa0onfh rEav;r*~Zif;
pmapmifawGrmS / uAsm/ aqmif;yg;/ 0wKa&;aecJh onfrmS tawmf t&Sed &f ae+y?D 1964
rSm trsKd ;om; pmayuAsmqk &&Scd u Jh ykd =J unfh? 1964-68 rSm vlxkowif;pmxJrSm
pmayoHk;oyf csuf ( Book Review ) awG a&;aeyg+yD? xif&Sm;ausmf=um;onfh
pmaya0zefa&; ae0ef;eD}uD; jzpfvmzd@k tpysdK;jcif;jyKcJyh g+yD? touf 27 wGif pmayqk
&&Sdco Jh nfh xif&mS ;ausmf=um;p uAsmq&m jzpfae+y?D
(6)
180
q&mu wuUov dk f y&0k%t f wGi;f rS xGuv f mcJph Of yxrwGif usL&Sif ausmif;
Y usL&Sifq&m? aemufawmh tpk;d & ynma&;0efxrf; ausmif;q&m? 1960rS 70
txd q,fEpS f rEav;wGif usifvnfco hJ nf? pD;yGm;a&;orm;/ }uD;yGm;a&;orm;awmh
r[kw?f xk@d aemuftajccHynma&;Xme oifd;k a&;qGJa&;tzGJ@0if? orkid ;f bmom&yf
oifd;k a&;qGJa&; tzGJ@0if? 1971 rS 2000 jynfhtxd 29 ESpf twGif; oifd;k a&;qGJol?
pm=unfw h udk rf LS ;/ pm=unfw h u dk w
f m0efc?H okawoe pmtkyx f w k af 0a&; aumfrwD0if?
xkEd pS of ;kH q,fumv(ESpf 30) ukd +rKd @awmf&dS ynma&;XmewGif jzwfoef;cJo h nf? ynma&;
e,fy,f avmuxJwGif (39) ESpf=um jzwfoef;cJhol? q&m}uD;aZmf*sD/ q&m}uD;
rif;ok0%fw@dk uo hJ @dk tpkd;&0efxrf;/ ynma&;avmu ynma&;0efxrf;?
wu,fu vlxyk nma&;rSL;vkyif ef;ukd vufawGvyk u f idk cf o
hJ nfh vlxyk nm
a&;rSL;/ orkdif;bmom&yf oifkd;a&;qGJuwnf;u wkdufyGJjzifhp=u&onf? tkyfpkd;
oltjrifEiS hf a&;rSmvm;? "rR"d mefusonfh vlxt k jrifEiS hf a&;qGrJ wS w f rf; wifrmS vm;?
wzufwGif acsmufurBm;}uD;u &Sdae+yD;om;? q&mu xkdwkdufyGJxJu ynma&;
rSL;jzpfvmcJo h ?l orkdi;f &So d l? orkid ;f odol ynma&;rSL;?
q&mhkyfyv Hk m$ u ynma&;avmuESifh pmaytEkynmavmu/ avmu
ESpcf u k dk wv$mwnf;jzpfatmif aygif;pyfxm;avonf? wu,fuvnf; xkd avmu
ESpcf ok nf wqufwnf; wpyfwnf; qufpyfrDw S ,G af eonf?
pmaytEky nmavmuwG if rE av; txuf wef; ausmif ;om;b0/
ausmif;om;or*~pmapmifwiG f pwifa&;om;cJo h nfu h mv 1953 rS ,ae@umv 2005
txdEpS af ygi;f ig;q,fEh pS Ef pS (f 52ESp)f wkid f ke;f uefjzwfoef;cJo h nf? ,ckvnf; jzwfoef;qJ?
pmayavmuxJwGif uAsmq&m/ t,f'w D m/ pmtkyfxkwfa0ol/ pmayorkdif;ESihf
pmaytEkynm&yfudk okawoejyKpko/l pmwrf;rsm; jyKpko/l uav; uAsm a&;zGo J nfh
uAsmq&m/ bmomjyef pma&;q&m/ tufaq;/ uAsm/ 0wKwdk qka&G;cs,f a&;tzGJ@
tpnf; toD;oD;wGif =oZmwuUrd }u;D ol/ pmayynm&Sipf ojzifh tcef;cef;wGif yg0ifco hJ l
jzpfonf?
q&marmifprG ;f &nf. pmayv_y&f mS ;r_/ xkwaf 0jzef@csrd _ t&yf&yfonf tm;us
p&m/ tm;&p&maumif;onf? ol. aqmif&u G f }uKd ;yrf;r_/ v_y&f mS ;r_u }u;D rm;cJoh nf?
txufArmjynf pma&;q&mrsm; pmayv_y&f mS ;r_ro S nf trsKd ;om;w&yfv;kH ESihf ouf
181
qkid o
f nfh pmayv_y&f mS ;r_onf 'Dru
dk a&pDa&;/ +ird ;f csr;f a&;qDo@dk pD;qif;cJo
h nf? Armpmay
zG@H +zdK;a&;/ pmaytEkynm &Sio f ef zGH@+zKd ;a&;qDo@kd OD;wnf&if; 'Drdu k a&pDa&;wGif pkpnf;
aygi;f qHkonfh 88 rwkdirf Du xkdvy_ f&Sm;r_rsm;onf 88 &mZ0ifa&;ajymif;vJr_ ta&;
awmfy}Hk uD;wGif oGm;a&mufqkq H nf;cJh=uonf?
xdt
k a&;awmfy}Hk uD;wGif tajccHynm0efxrf;rsm;or*~/ urm&Gw+f rdK@e,f
pma&;q&mrsm;or*~wGif or*~tzGJ@0if/ xkdor*~rsm;ESifh zGJ@pnf;xlaxmifcJhonfh
oydwfaumfrwDwGif aumfrwD0iftjzpf yg0ifvmcJhonf? zufqpftm%m&Sifpepf
qef@usiaf &;/ zsuo f rd ;f a&;twGuf pma&;q&m ynm&Sirf sm;. vufrw S rf sm;ukd pkpnf;
aumufc&H if; qef@usio f /l oydwaf rSmuform;/ 'Dru dk a&pDw&m; a[m=um; jzef@jzL;ol?
wkduyf 0GJ ifvmcJhol? wu,fu 1959 ausmif;om;or*~tzGJ@0if/ wuUokdvf wuo
acgiaf qmif/ wyfO;D acgi;f aqmifb0onf 88 ta&;awmfyx kH rJ S ta&;awmfykH wyfom;/
zufqpfppftm%m&Sif pepfqef@usifa&;wkdufyJ0G if oydwfom;b0ESifh wqufwnf;
jzpfonf? tu,fIrsm; 88ta&;awmfyw kH yfom; jzpfrvmcJyh gu q&mh kyyf v kH m$ onf
orkid ;f wjcrf;yJh jzpfaevdrrhf nf? ,ckawmh jynfph o kH nfh kyyf vkH m$ jzpfomG ;+yD?
xdk@a=umifh zufqpfppftkyfpku q&mhuavmifukd kdufcsdK;vkdufonf?
'Dru dk a&pD w&m;a[monfh E_wu f kd ydwv f u dk o
f nf? Armjynf tusO;f axmifwu dk x
f rJ mS
E_wq f w
d /f uavmifyw d cf cH @J &mrS jynfyurBmok@d a&mufvmonfEiS w hf +yKd ief uf uavmif
wHcg;/ E_ww f Hcg;wd@k onf [if;vif;yGio fh Gm;onf? jynfyurBma&muf 'Dru kd a&pDa&;
v_y&f mS ;r_cE<mtdr}f u;D xJwiG f vGwv f yfa&;/ 'Dru dk a&pDa&;/ zufqpf tm%m&Sipf epf qef@
usif a&; q&mhpmayv_y&f mS ;r_onf aoG;a=umwacsmif; jzpfvmcJo h nf? xk@d jyif olonf
awmf vSeaf &;wyfO;D . a&S@wef;ppfrsuEf mS wGif &J@0ef@cn hH m;pGm &yfum wku d yf 0JG ifaeonfh
pmayacgi;f aqmif}u;D ?
(7)
u|efawmf 'DvkdpOf;pm;rdw,fq&m&J@ uAsm&GwfqkdyGJ wyGJavmufvkyf
csiw
f ,fzk@d w0de;f rSm vkycf siw
f ,f zk@d w0f ef;+rKd @u uAsm0goem&Sif vli,fawGvnf;
yg0if&atmif zdk@wf0de;f rSmyJ vkyfcsiwf ,f aemuftpDtpOfwckuawmh wdwfacG
wacGpm pkaygi;f uAsm&Gwfqdck sifw,f? b,fhE, S hfvJq&m trSwfw&jzpfatmif
q&myg uAsm&Gwfqd&k vdrfhr,f
u|eaf wmfarmif;aeonfh um;u trSwf 80-90 ta0;ajy;um;vrf;ray:wGif
w&dy&f dyf ajy;aeqJ? &moDOwk tajctae od&&Sd atmif zGix fh m;aom a&'D,kdukd
182
ydwvf u dk o
f nf? a&S@wl u l dk pku
d af i;=unfu h m wckck pOf;pm;awG;awmaeaom q&mhudk
pum;pvku d of nf? q&mu ukd,u f kd wcsufvy_ f a&$@vkdufonf?
aumif;wmayghAsm tJ'DtpDtpOfukd vkyfjzpfatmif vkypf rf;yg ukdpkd;csed f
wckawmh &Sw d ,f? ukw d ifr;dk ukd yg &Gwcf idk ;f &r,fAs odvm; wu,fu h dk trSww f &
jzpfomG ;rSm
b,faomtcgrSmrS ol@oli,fcsif;ukd arhroGm;/ oli,fcsif;jzpfol q&m
OD;wifrdk;ukd oHa,mZOf}uD;jcif;ESiht f wl 'kuQay;aeaom aq;vdyfukd wpGJwvef;
aomufaeoludk tpdk;&drf}uD;aom q&m?
pdwcf syg q&m&,f q&mhabmf'g}uD; rygvd@k rjzpfygb;l apmapmu
q&mOD;wifrd;k emrnf xnfhrajymvku d frdvk@d yg q&m +y;D awmh tnm"avh
tnmtaiG@toufygwhJ zufqpfpepfatmufu vlrb _ 0ukd zG@J E@JG whJ uAsmrsKd ;awGudk
&Gwfcsif w,fq&m u|efawmfajymcsifwmu awmifay:ajrjyef@ jrpf0u|e;f ay:pwJh
a'oawGu vlxkawG&@J b0eJ@ t&yfa'o taiG@touf awG a&m,SufzJEG J@G xm;wJh
uAsmrsdK;awGayghq&m q&m&J@ tnmaus;vuf tzGJ@tEG@J awGrsdK;aygh
q&mhukd vSrf;=unfhawmh +yHK;&dyo f ef;aeaom q&mhukd awG@&onf? q&mh
Zmwdu tnmaus;vufa'o? rEav;wkdi;f / jrif;+cH ckdi/f uefqif&h Gmonf q&mh
Zmwd&mG ? rlvwef;ausmif;tkyq f &m OD;ode;f az/ trda':wif=unfw@dk u ol@udk arG;zGm;
onf?
q&mharG;ouU&mZfrmS 1937 azazmf0g&D 17 &uf? q&mhudk rarG;zGm;rD 1934
wGif 'kd@Arm tpnf;tHk; yxrqH;k aom nDvmcHudk a&eHacsmif;rSm usi;f yonf? xkdnD
vmcHwGif q&m}uD;ocifukd,fawmfr_dif; ocifbGJ@ukd cH,lonf? uavmiftrnf
armifprG f;&nf/ armifvl'if/ vlxkarmif+yHK;/ OD;0if;az(ynma&;wuUodv k f pm=unfh
wkdurf SL;) jzpfvmawmhrnfh armif0if;azonf trsdK;om; vGwaf jrmufa&;/ e,fcsJ@
qef@usif a&; orkid ;f umvxJwiG f arG;zGm;}u;D jyif;cJjh cif;jzpfonf? armif0if;azarG;zGm;onfh
1937 azazmf0g&D 17 &uf tvGef {+yD 1 &ufae@rmS Armjynfudk tdE, dN tifyidk , f mxJuae
+Adwod # e,fcs@J u cGx J kwf/ 'kid ftmcDtkyfcsKyfa&;ukd zsuo f drf;/ 91 Xme tkycf sKyfa&;ukd
ay;cJoh nf?
xdt
k yk cf sKyaf &;pepfudk rvkv d m;onfh Armvlx}k u;D u {+yv D rwkid rf u D wnf;u
pwifqef@usif v_yf&Sm;ae=u+yD? armif0if;azudk arG;zGm;onfh azazmf0g&v D xJrSmyJ
ArmEkdiif HvHk;qkid f&m 'kd@Armtpnf;tH;k tr_aqmiftzGJ@u qHk;jzwfcsufcscho J nf? 91
183
Xmetkycf sKyaf &;ukd qef@usio f nfth aejzifh 'k@d ArmawG pdwrf ausreyf/ pdwrf csr;f omaom
txdr;f trSwt f jzpfjzifh tvky&f yfp&J ef/ tvHw0ufx&l ef w&m;yGrJ sm; usi;f y&ef qH;k jzwf
=uonf? &efuek +f rKd @vnf vrf;rrsm;ay:wGiv f nf; vlxw k u dk yf rJG sm; pvmcJo h nfh umv/
e,fcs@J pepf ysupf ;D ygap91 Xmetkycf sKyaf &; kyo f rd ;f avmh vGwv f yfpmG a[majym
=uavmhtkyfcsKyfa&;vufcHol aoG;pkyfaumif}uD;rsm; z,f&Sm;=uavmh? xkdau;
a=umfoHrsm; ykdpwmrsm;u vlxkwkdufyGJxJwGif v$rf;um [def;aeonfh umv/
armifprG ;f &nfjzpfvmrnfh armif0if;azonf xk&d mZ0if trSwt f om;rsm; orkid ;f oifcef;
pmrsm;u ol@uadk rG;zGm;pOf uyfnyd gvmcJo h nf?
1938-39 (1300) jynfh ta&;awmfyHkumv}uD;wGif armif0if;azu
wESpo f m;/ tcgvnfom;/ 1939 =o*kwv f wGif uGejf rLepf ygwu D dk xlaxmifvu kd pf Of
ocifatmifqef;u taxGaxGtwGif;a&;rSL ;/ 1942 wGif zufqpf*syefacwf
a&mufvm? 1945 rwfvwGif zufqpfawmfvSeaf &; p+yD? xkdpOfu q&m 8 ESpo f m;?
&SpEf pS o
f m; uk;d ESpo
f m;rSmyJ e*g;eDtoif;u xkwaf 0onfh pmtkyrf sm; wtky+f y;D
wtkyf zwfaecJ+h y?D pl;prf;aecJ+h y?D Oyrm-vDeif/ xk@d jyif wkwu f eG jf rLepfygw/D OuUarmf.
'Dru dk a&pDopf? ArmjynfueG jf rLepfygwx D w
k f jynfo@l tm%m/ tvHeu D eG jf rLepfygwx D wk f
*sme,f/ 1946 rSm pwifxw k fa0cJhonfh vlxk*sme,fawG/ bk0H g'/ aAmfv*grS **Fgok@d
ponfh vuf0pJ mayawGudk avhvmoif,al e+y?D vl@tzG@J tpnf;awGukd avhvm oif,l
ae+y?D vl@tzG@J tpnf;ESihf pmayukd pwifprf;oyfjcif;jzpfonf?
zufqpf*syefawmfveS af &;t+y;D wGif trsKd ;om;vGwaf jrmufa&; pdw"f mwfawG
u ykI d yifjrifw h ufvmcJo h nf? ppf+y;D umv aus;vufa'o&Sd v,form;rsm;/ v,ful
vD/ ypPnf;rJhtvkyform;rsm;rSm olw@dk b0udk vGwaf jrmufaponfh uGefjrLepf0g'ukd
,H=k unf ESpcf sKd u=f uonf? xkpd Ofuwnf;u OD;ode;f azuk, d w f ikd uf 'k@d Armtpnf;tH;k 0if
ocifode;f az/ +yD;awmh ausmif;q&m/ tdrfajcESpf&m ausmf&do S nfh uefqifhaus;&Gm
ol}u;D rif;? rdcifa':wif=unfbufrmS armifbmG ; tpfudk OD;}u;D awGu jynfo@l &J abmf
awG/ Armjynf uGef jrLepfygw0D ifawG/ yDuif;jyef Akv d x f eG ;f +ird ;f ESihf oHr%darmifarmifw@dk u
rdcifa':wif=unf. aqGrsKd ;awG?
Tokd@tm;jzifh e,fcs@J qef@usiaf &; v_y&f Sm;kef;uefr_ESihf wkdufyJrG sm;xJwiG f
armif0if;azu }uD;jyif;vmol? armif0if;az. uav;b0wjzpfvJu vli,fb0/
wuUov fkd fausmif;om;b0wGif trsKd ;om;vGwaf jrmufa&;ESihf wqufwnf;jzpfaom
'Dru dk a& pDa&;/ +ird ;f csr;f a&;v_y&f mS ;r_rsm;u ay:vmonf? xku d mv? ausmif;om;b0
184
wGif rmhufpf0g'/ tdef*s,f/ vDeif/ pwmvif/ armf tawG;tac:wkd@ukd armif0if;az
avhvmaecJ+h y?D aemufawmh rmhupf 0f g'ukd ESpo f uf,=kH unfol armifprG ;f &nf jzpfvmcJh
onf? pmayb0/ vlrb _ 0? xkyd wf0ef;usiu f xkud o hJ @dk yif zefqif;jymef;vku d =f uonf?
u|efawmf q&mhywf0ef;usifukd avhvm&if; [kdwcsuf 'Dwcsuf qufpyfum
aumufa=umif;qGJ=unfah erdonf?
uJukdp;dk csed af & tm&ftufzaf t ukw d ifatmifcidk hq f u D zkef;0ifvm+yD
vrf;ab;rSm um;&yfay;ygOD;Asm w,fvzD kef; wD;vH;k toHukd =um;vkdu&f onf?
um;ukd vrf;ab;wGif xk;d &yfvdu k o f nf? zdk@wf0de;f wGif y'krRmpm=unfhwkdufu }uD;rSL;
usi;f yaom 84 }urd af jrmuf trsKd ;om;atmifyaJG e@ ,ae@ 2004 'DZifbm 4 &ufae@rmS yJ
usif;yrSm jzpfonf? xkt d crf;tem;twGuf q&mhudk yifzh dwfac:vmcJhjcif;jzpfonf?
toGm;tjyef q,fem&Dc&D;?
toHvi$ ahf qmif;yg;ukd zwf=um;&eftwGuf um;&yfay;vku d &f onf? Armjynf
xJwiG f zufqpf trsKd ;om;atmifyaJG e@EiS t hf wl b,fEidk if aH &;ae@urkd S vlxt k pnf;ta0;
usi;f ycGirhf ay;cJ?h tjywfyw d yf if zdEydS x
f m;onf? xdv k x l tk wGuf jynfyYtwk;d cs usi;f
y=u& onf? q&mu ocifu, dk af wmfrid_ ;f . trsKd ;om;atmifyaJG e@EiS hf oufqidk o f nfh
r[mav;csdK;}uD;ukd &Gwzf wftoHoGif;onf? vrf;wzufrSmu acsmuf? acsmufEw _ f
crf;wGif &yfxm;aomum;ukd yGw&f yS jf zwfomG ;aeaom um;awG. toHawGu um;xJ
pdr0fh ifvmonf? q&mu xku d m; toHrsm;ukd v$rf;atmif yDoatmif toHjriu fh m
&Gwzf wfonf? u|eaf wmfu q&mhtwGuf pm&Guaf wGudk tpDtpOftwkid ;f ukid x f m;um
toifjh yifay;&onf? trsdK;om;atmifyJaG e@ukd &Sif;vku d f/ r[mav;csdK;ukd &Gwfvkduf/
v_dufv_duv f SJvSJ q&mh uAsm&GwfoHu &ifacgif;oH ygvmonf? uAsmudk b0ESifh
em;axmif/ &ifjzifh em;axmifc&hJ m cE<muk, d af oG;awG ylaEG;qla0vmonf? u|efawmfh
vkdyJ ArmjynfolawG/ 'Drkdua&pDEiS fh vGwfvyfr_udk iwfwD;rGwo f dyfoal wG aoG;awG
qla0vm=uvdrrhf nf?
2003 rwfv 16 &uf wHwm;eDae@- zkd@wf0ed f;+rdK@ tcrf;tem;wGif q&mESifh
u|efawmf uAsmtwl&Gwcf o Jh nf? xkdpOfu ukd,fwdik af &; uAsm&Snaf wGukd ukd,w f ikd f
&Gwq f dk oDz@JG =ujcif;jzpfonf? vlxw k u dk yf /JG ausmif;om;wku d yf x
JG u
J ausmif;om;vlxk
aoG;v$r;f kyyf v kH m$ awG/ ppftm%m&Sipf epf qef@usiaf &;v_y&f mS ;r_awGudk zG@J qx dk m;onfh
uAsmawGjzpfonf?
q&mhuAsm&Snfukd tm&ftufzfat toHv$ifhXmeu q&m&Gwfqkdonfh
185
twkid ;f yif toHvi$ chf o
hJ nf? 2004 =o*kwfv 8 &ufwiG f usa&mufco hJ nfh &Spaf v;vH;k
ta&;awmfyk}H uD; 16 ESpfjynfhtcrf;tem;wGif q&mu uAsm&Snw f yk'fudk oDuHk;
&Gwfqkdjyefonf? awGa0 +idrfoufaeaom aoG;O/ aoG;uvmyfpnf;awGukd Ekd;x
wufuvmaponfh uAsm/ awmfveS fa&;oewfou H dk zGJ@aom uAsm? &ifukd v_di;f x
apum b0wckvHk;ukd ajymif;ypfvkdpdwaf wG arG;zGm;vmaponfhuAsm? &Spfav;vHk;
t"dmefuAsm&Snu f dk &Gwqf adk omtcg vlxak wGrmS em;axmif +ird of uf=u? od@k aomf
jrefqefjyif;jyaom ESv;kH aoG;ckeo f u
H dk =um;vkdu&f onf?
ppfAv kd fu/ ppfAv
dk t f vkyfukd rvkyf
"m;jyAdv k v
f kyo
f rkd@ jzKwfcs
jynfoluwif; jynfolu jiif;vsuEf iS hf
twif;zuf/ twif;zsu/f twif;&ufpuf
twif;wuf+y;D ppfrif;quf wnfaxmif
ppfr;D awGavmifv@dk ?
awmck+d yD;/ aoewfukd ukid fEikd f&if ukdio f mukid f
rudkiEf idk f&if vrf;ay:xGufrvm;
vrf;ay:xGuf+yD; toufpGe@f Edik &f if pGe@f
rpGe@f Edik f rpGe@f &&J if vrf;xJrxGuf
v#Kd @0u
S fpnf;vH;k / tdrw f Gi;f ykef; awmfveS fvd@k &wmyJ?
awmfveS af &;tp
'k@d tdrf 'k@d tcef; 'kd@vrf;rSmyJ pvkduf=upk@d
'kd@awm 'kd@awmif 'k@d acsmifuyJ p=upkd@?
zkd@wf0ed f;+rdK@ tm;upm;Hk; cef;r}u;D xJwGif q&mhuAsm&GwfoHu yJw h ifu kd f
cwfaeonf? Armjynfxo J @dk yJw
h ifou
H 0ifa&mufomG ;um v_id ;f wHy;dk xaeayvdrrhf nf?
xdkuAsmrsm;uJo h d@k awmfveS fpmay/ jynfol@pmayonf a&'D,dk toHv_dif;
xJwiG f =um;=u&onf? pmrsuEf mS rsm;ay:wGif zwfc_ pH m;=u&onf? ESpif g;q,fausmf
avhvmcJ/h pkrw S o
f akd vSmifcahJ om OD;aESmufueG yf sLwm/ tonf;ESv;kH bmwku d rf S ,ck
tcg xkwv f yk fco hJ nfh pmaywk@d onf r&yfrem; xGuv f mcJo
h nf? tzdEdyS cf H vlr_b0ESihf
a&mpyfxm;onfh pmay?
186
q&mu tarSmifacwf&J@ vrf;jyrSL;? tarSmifacwfxJu pmayae0ef;eD/
jrifjh rwfonfh jynfo@l uAsmq&m? 2003 zd@k w0f ed ;f +rKd @ rdom;pkueG jf rLewDo}ueF t f zG@J u
q&mOD;wifrdk;tygt0if q&marmifpGrf;&nfwkd@ukd oHcsyfxkd;avonf? tqkdif
vifav#mufwhJ q&m}uD;awG wkdi;f jynfrsuEf Sm jyef=unfhygOD; tar&d uefwiG f
ekid if aH &;cdv
k cH_ iG hf &&Scd o
hJ nfudk oa&mfcsKd ;zJjh cif;jzpfonf? q&mwk@d udk csKd ;zJah yrJh jrifjh rwfonfh
jynfo@l uAsmq&mukd ku d cf sKd ;Ir&? &efou l zk@d w0f ed ;f oHcsyzf @JG EiS hf twlwuG vufwu JG m
xkdokd@yif csdK;zJ@cJhzl;onf? r& ? q&mu }uD;jrwfonfh jynfol@uAsmq&m/
pma&;q&mb0u wqHjcnfr# av#mhyg;roGm;? ol@yk fyv Hk $mukd olqufvuf xkqpf
aeqJ? jc,foqJ?
armifpkd; csde f
orkdif;jzwfoef;jcif;xJu kyfyHkv$mpmtkyfrS?
Zefe0g&D 2/ 2005?
187
tpfukd ukd0if;az(armifprf;&nf) touf 80 jynfh
ar;ae@okd@ uefa wmhyef; pmvm
(1)
2017 azazmf0g&D 17 &ufae@[m tpfu(kd ukd0if;az/ i0uf armifpr;f &nf - uAsmq
&m/ pmaya0zefa&;q&m) touf 80 jynfh r*Fvm tcgor, ae@x;l ae@jrwf jzpfyg
w,f?
tpfud@k ukd taz OD;odef;azeJ@ tar a':wif=unfwkd@u jrif;+cHckdif/ jrif;+cH
+rKd @e,fxu J jrif;+c+H rKd @e@J aus;vuftac: 3 wkid (f 6 rkid )f tum/ +rKd @&@J ta&S@vufrmS &Sw d hJ
uHqifhawmif&mvkd@ ac:wJh &mi,fav;w&mrSm ar;zm;cJhwmyg? tcktcsdef jyef
vSn=fh unfhvkdufawmh tazhbufrmS a&m/ tarhbufrSmyg tpfukdeJ@ oufwl&,w f l
aqrsKd ;&if;csm&,fv@dk wa,mufwavr# toufxif&mS ; r&S&d mS =uawmhygb;l ? a=uuJ
pdwx f cd u
dk pf &myg? tpfuw dk OD;wnf;om ZeD;onfa&m om;orD; ajr;pHv k ifpm / rdwaf q
taygi;f toif;pHpk m eJ@ tar&duef/ e,l; a,mufrmS rdr0d goemyg&m uAsm/ pmayrsm;
a&;om;jyKpk/ uavmifvufeuf pJukdif&if; ppftm%m&Sifpepfukd wkdufyJ0if&if;
usef;use;f rmrm aexkid fvsuf&Sdaew,fvkd@ =um;odae&ygw,f? ukov kd fxl;ol w
a,mu fjzpfw,fvkd@ qkd&rSmyg? 'ga=umifh tpfukd@ touf 80 jynfh/ ae@x;l ae@jrwf
r*Fvmtcgor,rSm tpfukd/ ZeD;- om;orD; ajr;rsm;eJ@twl touf&mausmw f ikd f
usef;use;f rmrm &SEd ikd fygapa=umif; ta0;a&muf nDi,fwa,muftaeeJ@ qkawmif;
yxemjyK&if; 'Daqmif;yg;ukd a&;vku d yf g w,f?
(2)
tpfudk ukd0if;az[m azazOD;odef;az/ tra':wif=unf(u|efawmfw@kd u
tarukd trvkd@ac:ygw,f?) wkd@&J@ wtlwq
Hk if; ar;csif; 12 a,mufteufrS pwkw
188
om;&wemyg? tpfu@kd udk rar;cif tara':wif=unfu armifom"k/ armifud}k uD;eJ@
rrd;k qdw
k hJ ueaf wmfw@dk nDi,f/ ESri,faw rjrifb;l vku d w
f hJ om;orD;&wem 3 OD; ar;zm;
cJhygao;w,f? ('D 3 a,muf }uD;pOfi,fvdu k f [kwfr[kwf rrSwfrad wmhyg/ tar
a':wif=unf toufxif&Sm; &SdpOf ajymjyxm;wJh ukd,f rjrifbl;vkdufwJh tpfukd
tpfrawtjzpf rSwfom;xm;wJh trnfawom jzpfygw,f?) tJ'D 3 a,muf tzwf
rwifbJ pwkwa jrmufar;vmwJh tpfudk uk0d if;azukd ueaf wmf rjrifb;l vku d w
f hJ tbk;d
OD;bk;d xD(azazh taz) u r,fwif=unf - nnf; t&ifuav;awvnf; wa,mufrS
tzwfrwifbl;/ 'ga=umifh r,fa&$oifhrmS vnf; vuf&ESd @kd pk@d uav;&Sad ew,f/ nnf;
om;eJ@ rwdr;f r,drf;yJ? ol@udk Ek@d wu dk far;ckid ;f vku
d yf gvkd@ qdo
k wJ?h tar a':wif=unf
[m a&S@rmS vnf; wa,mufrS tzwfrwifwmeJ@ tpfu@kd udk rr,foifh qD Ek@d wu dk af r;zk@d
ay;xm;cJ&h wmvk@d odc&hJ ygw,f? 'Dvedk @J tpfu@dk i,femrnfuv dk nf; aus;vufawrmS
uav;tzwfrwif&if ay;avh&w Sd Jh twkdif; i0ufvk@d trnf ay;cJhwm jzpf[efwl
ygw,f? 'ge@J tpfuadk tmufu qufwu dk af r;vmwJh orD;ukv d nf; azazeJ@ trwd@k u
rdac;vkd@ ay;cJhyHk&ygw,f? uefawmfwkd@ac:wmuawmh taX;wJh? wu,f
emrnfuawmh cifaX;&D raX;&Dyg? tJ'Daemuf qrajrmuf orD;&wemukad wmh
uav;&Srd eS ;f awmif rod&atmif at;vkd@ rat;vk@d trnfay;cJyh gowJ?h tckawmh
tpfukd@&J@ 'DESr 2 a,muf/ uefawmfwdk@&J@ 'Dtpfr}uD; 2 a,mufpvHk;vnf;
u,fvefukef=uyg+yD? tJ'Drat;/ uefawmfwkd@ tac: rrat; atmufrSm
om;a,musmf ;av;wOD; tara':wif=unfu ar;cJjh yefygw,f? Akv d af tmifqef;vd@k
ac:ygw,f? AkdvfcsKyfatmifqef; acwfpm;aewJh umvrSm ar;cJyh &Hk ygw,f? (aocsm
rar;jref;cJhb;l ay;r,fh jzpfEdik yf gw,f/ tazhnDawu Ekdiif Ha&;orm;awyg)? olvnf;
i,fi,f&, f&,f qHk;yg; om;yHk&ygw,f? uefawmfhtaeeJ@ ukd,fhtxufu tpfudk
tpfrtjzpf pm&if;rSm rSwfom;xm;wmavmufyJ &Sdygw,f? tJ'DaemufrSm
orD;&wemwOD; xe;f um; cJjh yefygw,f? wifoed ;f =unfvk@d ac:ygw,f? tazeJ@ tar
emrnf 2 ckaygi;f pyfxm;wJh trnfav;yJ? ueaf wmf wk@d u t=unfvk@d ac:wmyg?
olvnf; touf 50 ywf0ef;usirf mS qH;k yg;om;cJ&h mS w,f vk@d qydk gw,f? ueaf wmfu
1978 ckESpf aESmif;ykdif;avmufuwnf;u vufeufuikd f awmfveS fa&;orm;tjzpf
rdom;pkeJ@ ccJ mom;cJhol jzpfaeawmh rdom;pkudpaP w pHkpkv H ifvif rodEkdifawmhygb;l ?
ol@e@J ueaf wmfe@J u qufwdu k yf g? uefawmfu ol@atmufrmS ol@armifav; tjzpf
189
ar;vmolyg? trnfu ausmaf qyg? 'Demrnf ay;cJo h ul txufrmS a&;cJw h hJ tpfudk
uk0d if;az (i0uf) ygw?hJ acwfysurf mS awm}uKd tH=k um; a&mufvmwJh ky&f iS f a=umfjim
w&ufukd tpfukdaw@ owJh? tJ'DrSm kyf&Sifrif;om; ausmfaqeJ@ausmfazwkd@u
&Sr;f abmif;bD teufaw0wfxm;+y;D "m;ckwaf ewJh yHak waw@&awmh oabm usowJ?h
ky&f iS v
f nf; =unfch siw
f hJ qENjzpfaerd+y;D 'Dtrnfawudk pJvrf;aerdowJ?h tJ'w D ek ;f u
aqrsdK;xJrSm uefawmfeJ@ rD;0ifr;D xuf rD;zm;xm;ol om;a,musfm;av; wa,muf
uvnf; &Sdaeyg+y?D 'geJ@ tJ'D 2 a,mufukd ausmfaqe@J ausmaf zvk@d emrnf ay;vku d fyg
owJ?h 'gayrJh uefawmfwd@k taz&J@nD Ekdiif aH &;orm;awu ocifp;kd ukd av;pm;ol
awjzpf=uawmh ausmaf zukd ausmfp;kd vdk@ ajymif;ypfygw,f? 'ge@J ausmaf qe@J ausmaf z
jzpfrvmbJ/ ausmaf qe@J ausmpf ;dk jzpfom ;cJyh gw,f? Armxk;H pHrmS ae@oifeh o H ifh trnfay;
w,fqdak yr,fh ueaf wmfwk@d rdom;pktwi;f rSm tJ't D pOftvm ody&f ySd rHk &ygb;l ?
uefawmhfatmufu ESri,fuawmh jrjroef;wJh? tJ'Demrnfuawmh *syefacwfrSm
azazu tr_wckeJ@ axmifusowJh/ 'geJ@ a&S@aeiSm;awmh tJ'DrSm qufpyfay;wJh
vl&J@ZeD;u jrjroef;wJh? tJ'gukd owdw&tjzpfe@J jrjroef;vdk@ arG;vmwJh orD;ukd
emrnfay;vku d w
f mygw?hJ jrjroef;atmufrmS ar;vmwJh ueaf wmfw@dk nDav;uawmh
vSxef;atmifwJh? oltoufr&Snfygbl;? i,fi,fav;rSmyJ qHk;yg;om;cJh&Smw,f?
tJ'DatmufrSm ESrti,fqHk; wa,muf&Sdygw,f? jrwfrefwJh? kyf&Sifrif;orD;
tu,f'rDjrwfref acwfpm;csed f ar;vkd@ ay;vkduw f Jh trnfyg? 'gayrJh aemifrmS awmh
ol@trnfa&S@rmS cifwvH;k wk;d vm+y;D cifjrwfre f jzpfaeygw,f? ac:awmh jrwfre yf J
ac:wmygyJ? 'ga=umifh txufrSm ajymovkd ae@oifheo H ifh tpOftvm r[kwb f J
acwfpm;aewmawukd xif[yfay;vkdufwmaw jzpfaewmukd aw@&ygw,f?
jyefaw;awmh ae@oifheo H ifjh zpfatmif jrwfrefukd wevFmorD;rdk@ cifqkdwmav;
jznfv h ukd fovm;vk@d tck jyefaw;rdygw,f? tJ'g ueaf wmfwk@d taz OD;odef;azeJ@
tara':wif=unfwdk@u ar;vku d fwJh tpfudk armifpr f;&nfeJ@ wtlwkq H if; nDtpfukd
armifESr 12 a,muf trnf pm&if;ygyJ? wenf;qkd&if tazOD;odef;azeJ@ tar
a':wif=unfwd@k wnfaqmufcJhwJh rdom;pk taqmufttHk}uD;vk@d qk&d rSmaygh?
tck toufxif&mS ; use&f pfoq l v kd @dk tpfudk uk0d if;az/ ueaf wmf ausmaf q/
ESr jrjroef;/ jrwfref - 'D(4) a,mufyJ useyf gw,f? tpfukdu tar&duef e,l;
a,mufrSm? uefawmfu wkwfjynf a&$vDrSm? ESrav;ESpfa,mufuvnf;
190
wa,mufu jrif;+crH mS / wa,mufu &efuek rf mS wJ?h wa,mufwurBmpD jcm;aeqJyg?
'gayrJh acwf}u;D u urBm&h m acwfr[kwv f m;? owif;aw uawmh =um;ae odae&
wmaygh?
tarukd ueaf wmfwk@d t}uD;awu trvk@d ac:ayr,fh/ tck useaf ewJh
ti,fqHk; orD;ESpaf ,mufu tarac:ygw,f? azazu uefawmfw@kd i,fi,f
uwnf;u u,v f e of m ;cJwh myg? 'Dawmh tdru f pd aP wa&m/ awmifov l yk if ef;udpaP wyg
olwOD;wnf; OD;pD;ae&wmyg? 'ga=umifh ueaf wmfwd@k wcgwav tvkyt f m;aewJh
tcsed rf mS treJ@ rdom;pk =unf=unfE;l El; pum;pjrnfajym=u&if; tru ol@q;kH om;wJh
om;orD;awta=umif; wrf;wrf;ww ajymwwfw,f? tJ'v D dk ajym&if; trar;wm
rsm;vkdufwm 12 a,mufawmifrSaemfvdk@ ajym&if [J-h [Jh-r[kwfwm/ rvkyfyge@J /
tJ a vmuf r rsm; ygbl ; vk d @ txd w f w vef @ ajymwwf y gw,f ? tJ ' D a wmh r S
uefawmfwkd@u [if-tpfryJ ajymxm;wmav/ 'DrSm a&=unfhr,favqdk+yD;/
olajymxm;wJh emrnfawudk tpOfvu dk f a&wujf yrS olu &Supf Ek;d &,fygw,f? tck
wkid f;wyg;rSm wukd,fwnf; aexkdifae&if; wcgwav tm;vyfaeawmh i,fpOf
awmifaus; uav;b0u tjzpftysuaf wG [kdaw;'Daw; aw;&if; trta=umif;
a&mufom ;&if tJ'gav;ukd jyefowd&wwfygw,f?
tJ'gav;eJ@ wqufwnf; tarvlxka':trmajymwJh 'kdArmjynfu
trsKd ;orD;awu uk, d chf ifye ;f twuf om;orD;aw trsm;}u;D ar;ay;w,f/ tJ'ge@J wif
tm;r&ao;bl;/ rdom;pk pm;0wfaea&;twuf cifyef;vkyfpmeJ@ ravmufi&ifvnf;
wzuf wvrf;u xGuf+yD;0ifai&Sm/ om;orD;awudk vkyaf u;ao;w,f/ odyfowWd
aumif;wmvkd@ qkw d hJ oabmrsKd ; a&;cJw h mukd om;owd&rd wwfw,f? wu,fyJ
trvnf; 'Dvydk gy?J azazu (ueaf wmfw@dk u tazukd azazac:ygw,f?) u ueaf wmf
wkd@ i,fi,f/ ol@touf 40 ausmrf Sm qHk;om;cJhwmqdak wmh tpfru rkqd;k rtjzpfeJ@
om;orD;awudk vlvm;ajrmufatmif ke;f uef au;ar;cJ&h mS wmyg? ckawmh aqGrsKd ;awGe@J
cG+J y;D wkid ;f wyg;rSm aeae&awmh tdru f v
dk r ;f wkid ;f uk, d w
f idk f tpfreJ@twl &mrSm ausmif;
tm;&uf ausmif;ydw&f ufawrmS armifErS waw ke;f uefvy_ &f m;cJ&h wmawudk owd&
aerdw,f? wcsdefwnf;rSmvnf; tpfu}kd u;D tzt&mtpfr}u;D trdt&m qdw k hJ
pum;twkid ;f tpfuedk @J tpfrawu wm0efauspm tckaemufq;kH txd ueaf wmft h ay:
apmifh a&Smuf cJh/ apmifha&Smufaer_awukd owd& aw;rdwdik ;f tpfuw dk k@d ZeD;armifEHeS J@
191
u,fveo f m;wJh rdbESpyf g;eJ@twl taX;/ rrat;eJ@ t=unfw@dk udk pdwef J@tmHkjyK
uefawmhaerdygw,f?
tpfu@kd touf 80 jynfah r;ae@udk tmHjk yK&if; uk, d w f idk v
f nf; 70 em;eD;vmyg
ayghvm;vkd@ owdxm;ae&if;uae tpfrukd ueaf wmfh ar;ouU&mZfukd ar;&if olu
rif;u ausmpf d;k eJ@ rD;0ifr;D xuaf r;wmvk@d yaJ jymwwfwmukd owd&rdygw,f? 'Dvydk J
jrjroef; ar;ouU&mZfar;&ifvnf; olu vSped w f @kd tvSLae@ ar;wmvk@d ajzwwf+y;D
rrat; ar;ouU&mZfukdawmh ukdboif qHk;wJhae@/ bkdauaomif; tdrfa&muf
vmwJhae@vk@d ajzwmyg? 'g[m aus;awmol tarwa,mufu ol@om;orD;aw&J@
ar;ae@rw
S ef nf;jzpfw,f? 'gav;awG[m tr&J@ om;orD;ar;ae@ tv,w f ul rSwef nf;
av; awtjzpf tpfrtwuf trSwfw&av;awtjzpf pdwt f mHrk mS t+rJvef;qef;
vwfqwfaeqJygy?J uefawmfwd@k tdrrf Sm Zmwmpepfqw dk mrsKd ; pepfwus r&Sdygb;l ?
azazu ausmif;q&mqkad wmh 'kid , f m&Da&;avh&v dS @dk ol@'idk , f m&DawxJ a&;rSwcf w hJ mrd@k
tJ'DxJrSmom twdtus &Sdwmyg? 'DvkdeJ@ uefawmfwkd@waw ausmif;aeawmh
tJ'Dar;ouU&mZfudk ukd,b fh mom rSw/f o,faqmifc=Jh uwmygy?J
(3)
i,fpOfb0awudk jyefaw;=unfah wmh tpfuedk @J twlae&wm tveef nf;vS
w,fvd@k qk&d rSmygyJ? tpfuked @J rrat;wdk@u tdrfeJ@cJ+yD; +rdK@om; ausmif;wufae&ol
awud;k ? taX;uawmh tdrrf Sm azazeJ@ trwd@k e@J twl awmifol vkyfief;awvkyfzd@k
usecf ohJ q l akd wmh taX;eJ@ twl i,fpOfb0 ae&wmu ykrd sm;w,fv@dk qd&k rSmayg?h i,f
b0awe@J ywfoufv@dk ausmif;ydw&f uf tpfudk tdrjf yef a&mufawmh azazu tpfu@dk udk
atmufoufausatmif a&xrf;ckdif;vkd@ tpfru ol@om;ausmif;om;}uD;ukd
a&xrf;cdkif;&rvm;qdk+yD; rsuf&nfpufvuf jzpfaewJh tpfrukd tpfukdta=umif;
pOf;pm;&if; pdwt f mHrk mS jyefay:vmw,f?
wcgaEausmif;ydw&f ufrmS o&ufo;D cwfom;=uwmukv d nf; rSwrf dw,f?
vlrsm;rsm; rygb;l ? azaz&,f/ tpfu&dk ,f/ ukv d 0S idk ;f (taX;cifye ;f ukv
d 0S if;) &,f/ uef
awmf &,f 4 a,mufy?J tpfrt+rJ &wq f akd vh&w
dS hJ a&'ek ;f o&uf wjynfv;kH rufqdw k hJ
o&ufyifrSmaygh? ukdvS0ikd f;u o&ufoD;wufcwf&if; ukdif;usdK;uswm/ tpfukdu
ukv
d 0S ikd ;f usvm&if zrf;zk@q d +kd y;D atmufuae [efwjyifjyif vkyaf ewm? ukv d 0S idk ;f uvnf;
192
xef;orm;om;vnf;jzpf/ oufvuf zswv f wfolvnf;jzpfawmh ukid ;f usKd ;usayr,fh
atmufusrvmbl;? usefwJho&ufukdif;wckukd vSrf;qJckdxm;vkdufw,f? tJvkd
r[kw&f ifawmh atmufus&if toufaysmuf+yaD ygh? opfyifay:rSm ukdv0S ikd f;u wJ
avsmif; &Sad eawmhrS tpfuu dk rif;usvmvnf; igu zrf;xm;rvd@k jyifaewmvd@k ajym
awmhrS azazvnf; &,farmEkid af wmhw,f? tJ'o D x J w
d f&ifzkd jzpf&yfudv k nf; rarhb;l ?
tpfuu dk wuUov dk af usmif;om;}u;D jzpfom ;awmh wuUov dk f t&ef wyf&if;
rSm ppfa&;avhusifhcJh&vkd@ tckeftysHaw tavhtusifh&vmwmukd;? tJ'Dawmh
&mjyefvmvkd@ nDtpfudk o&ufawmaw xef;awmawbufxu vf @kd &mab; ajymif;
jymacsmif;xJa&mufwmeJ@ urf;yg;,Hawu ckefcsjy/ ajy;wufjyeJ@ uefawmhukd
owW&d daS tmifvdk@qd+k yD; avhusiafh y;wmaw owd&aeqJyg?
aemufxyf uefawmf rlvwef;ausmif;om;b0aygh? tpfudk&J@rdwfaq
ukdwifarmife@J twl olwdk@Zmwd e*g;aygufqkw d Jh &mukd om;vnfawmh uefawmfhukd
vnf; ac:om;wmayg?h 'gayrJh ueaf wmfu tdref @J rczJ ;l olqadk wmh 3-4 &ufavmufae
awmh tdrfvrf;+yD; ikdikdaevdk@ tpfudkeJ@ udkwifarmifvnf; =um=umrae&awmhbJ
jyefvmcJ&h w,f? tpfuu dk rif;awmh aemufac:vd@k rjzpfygb;l qd+k y;D ajymcJh ao;w,f?
tJ'vD vdk dk i,fi,fuwnf;u tdru f dk vr;f wwfow l a,muf[m tckawmh wkid ;f wyg;
rSm uk,
d , hf =kH unfcsut f wuf tvr;f awudk &ifrmS odr;f qnf;&if; qufvuf wku d yf 0J if
aeqJ? tvr;f awudk ArmAD' , D dk Zmwfum;awudk =unf&h if; vr;f p&m &S&d ifvr ;f vku d /f
rsu&f nfusp&m&S&d if usvu dk ef @J nDtpfuakd rmifErS aw wa,mufwae&m wajrpDjcm;
ae&wJ h ta=umif;&if; jzpfwJ h wkd if; jynfuk d jynf w if; ppf tw if; w ef; yk d@cJhw Jh
azmufjyefa&;orm; zqyv vuf,mqkd&S,fvpf*% kd f;/ jynfwi f;ppfudk oufqkd;
&Snaf pwJh ppftm%m&Sifpepf/ ppftpk;d t&/ ppftyk fp*k % dk ;f awjzpf=uwJh rqv/ e0w/
etzwk@d tay: emusn;f a'gojzpfra_ wudk tiftm;tjzpf ajymif;&if; vr;f p&m awe@J
ajzae&awmh wmygy?J
tJ'v D dk tvr;f aw=um;uyJ ESr ti,fq;kH av; jrwfre if ,fi,fu yH&k yd w f ckudk
jyefowd&rdjyefw,f? tpfudek @J jrwfre u f touf 20 avmufum=uwm? tpfuu kd
wuUodv k af usmif;ydwfvdk@ tdrfjyefa&mufvmwJh wESpf/ tdrfay:rSm t*Fvdypf maw
pdwxf u J zwfekH @J tm;r&awmh toHxu zf wfrwd muk;d ? ab;rSm &Sad ewJh jrwfre af v;
u tdraf y:/ tpfuadk b;em;u qif;vm+yD; tarh tpfuu dk tdraf y:rSm qJae w,f
193
qdk+yD;vmwkdifw,fav? ckawmh jrwfrefuvnf; ajr;aweJ@jzpfae+yD? tpfukd@ESr
tJ'gjyefajymjy&if w[m;[m; &,faerSmukd jrifa,mifaerdao;w,f?
tpfukdu uefawmfwkd@wawtm;vHk;ukd ynmwwfawjzpfvmatmif
twwfEkdifqHk; }udK;pm;ay;cJhwJh jzpf&yfawukdvnf; jyefowd&rdw,f? rrat;eJ@
ukdv0S ikd f;u twef;wl? olwdk@ESpfa,muf pwkww ef; twlatmif=uwm? 'Dawmh
aEausmif;ydwrf Sm tpfuu kd t*Fvdyfpm oifay;cJw h m? ESpfa,mufpvH;k ynmxl;cef
olawyg? ukv d 0S ikd ;f u pwkww ef;paumvm;&Spf &ol? 'gayrJh aemufyidk ;f azazu vnf;
r&Sad wmh ueaf wmfw@dk trd u f vnf; ol@udk rulnED idk jf zpf+y;D ynmwykid ;f wpjzpfom ;&wm?
rrat;uawmh wuUokdvf0ifwef;a&mufawmh tpfukdu rEav;ac:om;+yD;
yu
J ek ;f tvwyf nmoifausmif;rSm xm;ay;awmh wuUov dk 0f ifwef;ESpcf si;f atmifchJ
wm? tJ'g azaz qH;k wJhESpyf J? 'ga=umifh rrat; wuUokdvfqufwufa&; tcufjzpf
om;&&Smw,f? wzufrSm tpfuu kd vnf; wuUov kd w
f ufaewm ausmif; r+yD;ao;/
azazvnf; r&SdawmhwmeJ@ rrat;u rdom;pk uoDvifw rjzpfatmif rlvwef;
q&mrav;xuv f kyf&mS ygw,f? tJ'Dvdv k yk f/ 0ifai&mS +yD; tpfrukd ulnDch&J &Smwm?
armife@J nDrav;awudk xde;f ausmif;&if; wuUov dk w f ufaewJh tpfu@dk uv dk nf; wzuf
wvrf;u jyefun l aD y;cJ&h &Smwmyg?
'Dta=umif;aw aw;ae a&;ae&if;u azazu,v f e w f ek ;f u tjzpftysuf
wcsdK@jyefowd&vmw,f? azazu ol@wkd@nDtpfukd armifESrawu wa,mufrS
toufr&SnfbJ olyJusecf w Jh mqdkawmh oltpfr/ ol@n&D J@ om;orD;awukd odyfcspf
&Smwmuk;d ? ol@aqrsKd ; &if;csm qkv d @kd uvnf; 'D 3 a,muf/ uku d (dk xe;f az)/ rrat;oef;/
r=u, (f cifpef;=u, f) wk@d yJ &Sw d mav? azaz a&m*gtjyif; txefjzpfvmawmh rjzpf
awmhbl;qdk+yD; awmifom&Sd rrat;oef;(rat;oef;) eJ@ r=u,fwkd@ukd vlv$wf
ac:vku d af wmh a&mufvmw,f? a&mufa&mufcsi;f azazaewJh tdrf bufu0dk ifom ;+y;D
bborD;wd@k a&mufvm+yq D +dk y;D E_wqf ufawmh rsupf d zi=hf unf&h mS w,f? tajctae
raumif;rSe;f odv@kd rrat;oef;eJ@ r=u,fwd@k nDtpfr ol@cw k ifab; xkdifuefawmh
vkd@vnf;+yD;a&m azaz[m toufxuf/ u,fvefom;cJhw,f? 'Djzpf&yf[m
ueaf wmfhtmHkrmS b,fvdrk S arhazsmufypfvkd@r&bl;? ol@wrl av; ESpfa,mufukd
azaz[m oHa,mZOf}uD;vSygvm;? ol@wlrav;aw ra&mufrcsif; toufatmifh
xm;+y;D / ol@wrl av;awudk aemufq;kH jrifaw@ E_wq f uf+y;D rS ccJ m om;yg uvm;vk@d vl
194
om; wa,muf&J@ oHa,mZOfaESmif}udK;qdw k mukd qifjcifrdvmw,f?
wqufxJ a&;ae&if;uae rrat; jyefajymjywmawudk owd&vmw,f?
tpfudk EkdifijH cm;rxurf Dw&uf? &ifom;uifqm ukae&&SmwJh rrat;em; wae@vk;H
vmjyKpkapmifha&Smuf+y;D / aemufae@rS tpfukd Ekid fiHjcm;xuo f m ;+yD; jyefvmawmhrSm
r[kwaf wmhb;l qdw k m odawmh w_wf w _ if v
kd udk &f wmwJ?h wu,fyJ tckawmh ol@crsm
tpfuedk @J jyefrqHEk idk &f mS bJ xm0& co J m ;&&Sm+yu D ;dk qd+k y;D a&;ae&if; ueaf wmf rsu&f nf
vnfrdw,f? olaemufqk;H rusef;rmrm jzpf+y;D rEav;rSm aq;ukae&w,f qkad wmh
ueaf wmf r=umr=um zke;f qufjzpf w,f? olu rif; aeaumif;atmifae/ rrat;
rif;qDvmcJrh ,f vk@d wzz ajymae&Smwm? 'Dvkd ajymae&if;u rrat; qHk;om;+yD
qkwd hJ w,fvzD ek ;f 0ifvmawmh ikd u kH vv J @dk bmrS rwwfEidk yf gb;l tpfu?dk rrat; rqH;k rD
wcgqkjH zpfw,f? uefawmf awmckdom ;+yDqkdawmh tpfru rrat; qDa&mufvm+yD;
nDtpfrwaw armifESrcsi;f jyefqaHk wmhrmS r[kwfvd@k ik=d uowJ?h 'Dawmh tpfru
nnf;wd@k rikdeJ@? ighom;u aumif;wJu h dpPom ;vkyw f m/ nnf;wdk@ rsuf&nfu tyl?
ighom;xdcdkufw,fvkd@ ajymowJh? tJ'aD emufom;armifausmfaq ab;roD&ef
rcygapeJ@vk@d t+rw J rf; qkawmif;aewmvk@d ajymjyygw,f? rdcifrsm;&J@ om;orD;tay:
xm;wJah rwWmoHa,mZOfudk yked m; vnf yk+d y;D aE;ax;r_udk cHpm;rdygw,f? ykad =uu&J w,f?
tpfudu k uAsmq&mhtaz/ uAsmq&mhtar qkw d Jh pmtkyfuav;rSm
tr[m om;a,mufsm;av;aweJ@ tusdK;ray;&Smbl;qdkwmrsdK; a&;cJhwmukd
jyefowd&w,f? [kwyf gw,f? ar;vmwJh tpfr&J@om;trsm;pk[m ar;cJ&h ayr,fh tzwf
rwif&mS bl;? touf &Sifcw Jh hJ tpfud@k udv k nf; uk, d w f ikd af y@ydu
k f rdcifE@kd csKdwu
kd f rar;cJh
&&Smbl;? touf&iS v f mjyefawmh &mrSm ausmif;r&Sdv@kd ausmif;&S&d m aqrsKd ;aw qDy@kd
xm;+yD; ynmoifay;cJ&h vkd@ cJaecJ&h wm? 'ga=umifh tpfuykd ifpif,+l yD;aemuf tpfud@k
tdrfrSm tcsdef umvwck ac:xm;+yD; tpfrukd jyKpkapmifah &Smufxm;awmh tpfru
om;&,f taru rif;ukd i,fi,fwek ;f uvnf; &ifci rf mS ay@yu dk f jyKpak pmifh a&SmufchJ
&wm r[kwb f ;l ? ckryS J twlae&wm/ igo h m;ukd ay@yu dk yf g&apOD;qk+d y;D yifpifpm;om;ukd
ay@zuferf;_wfw,f qkw d mukd zwf&awmh ridkdbJ raeEkid b f ;l tpfud?k
uefawmfu tr(tarh)&ifcifxu J xufvm+yD; 'Drdu k a&pDa&;twuf
wkdufyJ 0ifaeol? trcrsm uefawmfhukdawmh rdcifEkd@csdKwkduf au;Ekdifayr,fh
vlvm;ajrmufatmif tv,w f ul ar;cJ&h wm r[kwb f ;l ? usew f o hJ m;awvdk touf
195
qHk; yg; rom;&atmif tpfr[m ol@ toufeJ@xyfar;cJh&&Smwmyg? uefawmf
av;bufwm ;t&,rf mS ausmufayguyf gowJ?h tvejf yif;xefygw,f? acwfuvnf;
acwf ysuyf g? jynfwi ;f ppfumvtpyg? rdom;pktm;vH;k &mrSm aevk@d rjzpfv@kd awmxJ
a&Smifae&wmwJ?h tJ'w D ek ;f u ausmufa&m*gqw kd m uyfab;wckr@dk tm;vH;k u pk;d &dryf g
w,f? 'ge@J userf o d m;pk0ifawyg ul;pufrukeaf tmif tr[m rdom;pkwckv;kH eJ@ccJ m +y;D
ueaf wmfw@dk rdom;pk aexkdi&f m wku d uf dk om;trd jyefvmowJ?h wku d xf rJ mS tr[m
uefawmfu h dk ay@yduk f+y;D ol@ukd ul;pufrmS vnf; enf;enf;rS rpkd;&drb f J ol@toufe@J vJ
jyKpk&wmwJh? ausmufa&m*gu jyif;xefve f;awmh r=unfh&ufEikd fawmhvd@k tpfr[m
iSufaysm&uaf y: ueaf wmfu h dk wifxm;+y;D bmukrd S pk;d &draf =umuf&@H / &&H SmraeawmhbJ
&if;ao;om;&wemav;&J@ cE<muk, d af y:u jynfw&&J jJ zpfaewJh ausmufzak v;awudk
ol@v#meJ@ vsuaf y;aeowJ?h 'Duyfa&m*gudk ukEidk w f ahJ q; r&Swd ahJ cwfrmS rdcifarwWm
qkwd hJ obm0aq;pr;f a=umifh touf&iS cf &hJ ygw,f? av;bufajy;aewJh ueaf wmf[m
ausmufayguf vkduw f ma=umifh csnefh J@om;+yD; av;bufrajy;EkdifwhJ b0 jyefa&muf
om;owJ?h pum; ajymawmhvnf; tpfraw=um; }u;D jyif;cJw h mrk@d rde;f uav;awajym
ovkd a[mawmf-a[mfawmfvk@d yJ ajymaeawmhwmyJw?Jh tpfukd a&;cJw h Jh om;
a,mufsm;av;aweJ@ tusdK;ray;&Smbl;qkdwmuae aw;rdvu kd fwmyg?
'gayrJ h ajzomwmav;wckawmh& Sdygw,f? u|efawmf txufwef;
ausmif;om; b0u tr rEav;aq;Hk}uD;rSm cGpJ dwfrw _ ckvkyfawmh aoG;vkdawmh
u|eaf wmfah oG;uvnf; (bD) tpfr&J@aoG;uvnf; (bD) rk@d om;eJ@tar aoG;csi;f wlv@dk
u|efawmfaoG;vSLcJ&h wJh aumif;r_uav;eJ@ trukd owd&wkid ;f ajzrdygw,f?
azazuvnf ; apmapm u , f v e f o m ;&? om;orD ; aw u k d v nf ;
ynma&;a=umifh cx J m;&? uk, d wf idk u
f awmh cifye ;f onf acgi;f csc&hJ m &mutdru f av;
rSmyJ olwwfEikd w f mav;aw wukwu f wk v f yk &f if; om;orD;awukd wwfEdik for# t
axmuftuljyKEkid fzkd@ tr[m woufvk;H }udK;pm;aexkdio f m;cJh&mS w,f? uefawmf
awmrckrd (D usL&Siq f &mvkyaf ecsed )f ueaf wmfw@dk qD wcgwcg a&mufa&muf vmwwf
w,f? ueaf wmfq h rD mS orD;ti,fq;kH 2 a,mufa&m/ ol@tcspq f ;kH ajr;OD; 2 a,ufa&m
twlae=uwmyg? a&mufvmwkid ;f aemufwae@ reufapmapmx tdraf b;u aps;rSm
0,fcsi&f maw 0,fvm+y;D csujf yKwfau;wmygyJ? ae@cif; ol@orD;awvpfwmeJ@ uef
awmfeh m; uyfvm+yD; zuferf;&Smwmygy?J tckawmh 'DrmS &Jabmfaw/ rdwaf q rdom;pk
196
awe@J twlae&if; tarvkyo f al wu om;awukd ykdcspfwwf+y;D / tazvkyf olawu
orD;awudk ykcd spw f wfw,fqw kd hJ obm0ukd aw@aejrifae&awmhrS tpfr&J@ om;aw
tay:xm;wJh rdcifarwWmukd ykdem;vnf vmrdw,f ykdeufeufeJeJ cHpm;rd vmw,f
tpfu?kd
tpfu@kd touf 80 jynfhar;ae@twuf uefawmhyef;qifzdk@ tmHkjyKae&if;
uae ueaf wmfwd@k &J@ u,fveo f m;&Sm+yDjzpf=uwJh arG;ozcif/ ar;ordcif aus;Zl&iS f
taztareJ@ tpfrrsm;jzpf=uwJh taX;/ rrat;eJ@ t=unfwkd@uv kd nf; tmHkjyKaerd
w,f? olwd@k udv k nf; wygwnf; tmHjk yKuefawmhryd gw,f? olw@kd ukd,fpm; tpfuykd J
om"kac:ay;ygawmh tpfu?kd
wcgrSmawmh taX;orD;av;eJ@ qHkjzpfawmh olu OD;0ufu tdrfrSm
0dik ;f usL&Sif zix
hf m;ay;wm? 'ga=umifh orD;wk@d armifErS waw q,fwef;atmifwmvk@d
ajymjyvk@d nDaw/ ESrawudk jyKpyk sKd ;axmifchJ rkH u wlawwrl awuydk g qufvuf jyKpyk sKd ;
axmifay;Ekid cf w hJ m od&vk@d 0rf;omrdw,f? tpfu@dk udk aus;Zl;wifrw d ,f? wqufwnf;
olu OD;0ufu wjcm;0kid ;f usL&Siaf wu jyefvm&ifvnf; tdrf bufvn S 0hf ifwwfw,f
OD;av;aq? tdraf &S@a&muf&if OD;0ufu taX;a&vk@d toHay;vku d w f meJ@ taru
vnf; tpfudkav;a&vkd@ xuf}udKvkdufwm? tdrfay:a&mufwmeJ@ armifESrESpf
a,muf pm;p&Sw d m w,af wmhwmyJvk@d tm;&yg;& ajymjyzl;w,f? tJ'g rdpd;k ajymjy
wmyg? taX;u tpm;taomuf 0goemygoq l adk wmh tpfuw kd @kd armifErS pm;aomuf
0kdif;ukd t=um;eJ@udyk J ta0;uae oa& usaerdw,f?
tpfuu dk ausmif;ydwf&if &mjyefvmwwf+yD; olzwfxm;wJh pmtkyfaw
tm;vHk;jyefo,fvmwwfwmukdvnf; owd&aerdw,f? 'ghtjyif oluAsma&;vkd@
pmrl&Sit f jzpf &xm;wJh aiwm&Dr*~Zif;wdk@/ _r0 r*~Zif;pwmawygw,f? rEWav;
wuUodv k f ESpfvnf r*~Zif;aw vnf; tpfud, k v l mvk@d aw@zl;jrifz;l zwfz;l vmw,f?
wkwjf ynfu xkww f hJ vuf0g;avmuf&w dS hJ t*Fvyd b f momeJ@ xkwaf 0wJh kyjf y pmtkyf
av;awvnf; ygw,f? tJ'pD mtkyaf v;awuv dk nf; pmrsuEf mS tvku d f ueaf wmfw@dk
zwf&atmif tpfukdu Armvkd jyefa&; ay;xm;w,f? wkwfaus;vuf yHkjyifpmtkyf
awygovkd vlxkwdu k x f kwf vlxOk D;vS&J@ wkid f;&if;om;yHkjyifpmtkyfaw/ tnmaus;
vufyjHk yif/ ausmif;uefteD;u yHjk yifpojzifh pmtkyfrsKd ;pHkvw S ,f? uefawmf tv,f
wef;ausmif;om;b0rSm 'Dpmtkyaf wudk pwif zwf&if; pmzwfwhJ tavhtusihaf w
197
&vmw,fv@dk ajym&if rrSm;bl;? owdt&qH;k awuawmh vlxOk ;D vS&@J yHjk yifpmtkyaf w
zwf&wm/ wkwfaus;vuf yHkjyifxJu tmzefxD; yHkjyifrsm;ukd zwf&wm trSwf
rdqk;H ygy?J (tmzefxD;yHjk yif[m Armjynfu ay:OD;yHkjyifv[ kd mrsdK;awyg)? wuUokv d f
ESpfvnfr*~Zif;rsm;ukd zwf&if; r*~Zif;rSmyg0ifwhJ ref;wuUov dk &f @J ausmif;om; or*~
"mwfyrkH Sww f rf;/ ref;wuUov kd f uavmif&iS o f if; "mwfykpH wJh ref;wuUov dk f ausmif;
om;v_y&f mS ;r_"mwfyaHk wudk tm;usaerdwmygy?J 'D"mwfyakH wxu J wcsKd @u tdrx f &H
ay:rSm tdrw f ikd af w ay:rSm cswd q
f x
J m;wmrk@d ae@pOfe@J tr# ref;wuUov dk u
f dk &if;ESD;ae
wm/ wuUov kd fqkw
d mukd tdyfruf rufcJh&wmyg? wcsdefwnf;rSmvnf; tpfudu k
ausmif;ydw&f if ol@taygi;f oif; rdwfaqawudyk g tvnftywf ac:vmawmh wuU
okdvaf usmif;om;}uD;awukd teD;uyf aw@jrif &if;ES;D ci&fh vmwm? tm;uswmaw
jzpf&ygw,f?
uefawmf txufwef;ausmif;om;jzpfawmh &mrSm aevkd@ rjzpfawmhvd@k
jrif;+c+H rKd @ay: ajymif;a&@ pmoif&ygw,f? uk0d if;az (armifpr ;f &nf) &J@ nDtjzpfe@J rdwaf q
awwkd;vmygw,f? 'Dvedk J@ (uAsmq&m udkav;armif-uku d kd;u|ef;tmZmenf) &J@
nDjzpfwJh uefawmfwkd@tac: ZH}uD; (nDaprif;)eJ@ pwif&if;ESD;cJhw,f? aemufESpf
e0rwef;a&mufawmh tpfuu dk rrat;wke;f uvkyd J ueaf wmfu h dk rEav; ac:ygw,f?
aejynfawmf tvwfynm txufwef;ausmif;rSm xm;ay;ygw,f? uefawmfu h dk
ykdrsufpdyi fh em;yifh tjrifus,fvmapygw,f? txl;ojzifh uAsmq&m}uD;wifrd;k eJ@
*k%x f ;l ode;f Ekid w
f @kd e@J pmoif=um;ci&hf cJo h vkd &if;ES;D civ
hf nf; &cJyh gw,f? txufArmEdik if H
pma&;q&m toif;&J@ taemuf usKH ;vrf;/ "rRArd mefrmS usi;f yjyKvkyw f hJ pmqdak wmfae@
tcrf;tem;rsm;eJ@ ESppf Of xdaw@ci &hf vmygw,f? 'Dvedk @J txuf ArmEkid if H pma&;q&m
toif;rS pma&;q&m uAsmq&mwcsdK@ukdvnf; eD;eD;uyfjrifaw@ci fh&vmygw,f?
armifprf;&nf&J@ nDtjzpf OD;av; vlxkOD;vSeJ@ a':a':vlxk a':trmwkd@eJ@vnf;
&if;ESD;cifh&ygw,f? tJ'De0rwef; wufaewJh ESpfrSmyJ tpfudkarmifprf;&nftdrfukd
ukdzd;k oHacsmif; wacgufa&mufvmwm aw@vu kd fzl;ygw,f? &if;ESD;cifh r}uHKygb;l ? 'g
'kw, d t}urd f aw@jrifvu dk jf cif;ygy?J yxrt}urd f uawmh ueaf wmf trwef; ausmif;
om;b0? uefawmfwkd@+cHxuf pyspfoD;rsm;ukd rEav;vma&mif;wJh tacgufrSm
tpfudu k uefawmfu h dk olaecJzh ;l wJh ref;wuUodv k f a&jynfat;aqmifudk vkdufjy&if;
a&jynfat;aqmif&@J tv,fu =uufawmif upm;ui;f rSm =uufawmifupm;aewJh
198
ukzd ;dk oHudk vufnKd ;xk;d jywmyg? ueaf wmfu
h dk jrifz;l w,f&adS tmifjywJo
h abmyg? 'Dvedk @J
tpfukdudpk rf;&nf&@J awmom;nDi,f[m wpwp vlra_ &;e,fy,f us,fjyef@vm
w,fvd@k qd&k awmhrSmygyJ?
e0rwef;([ku d pf ul;zkid ef ,f-wef;jrifah usmif;xGupf mar;yG)J atmif+y;D wuU
odkv0f ifwef; (tajccHynmtxufwef;) ukd aejynfawmfausmif;rSmyJ qufvuf
wufa&muf ynmoif,yl gw,f? tpfud@k tdrfrmS yJ qufvufaexkid f ynmoif,lcJh
wmyg? 'DumvawrmS tpfuw kd @kd ZeD;armifEHS pdw'f u k aQ &mufatmif vkyaf qmifrcd hw J hJ
ueaf wmf&@J qk;d or;f rku d rf rJ a_ wudk ra&;vk@d rjzpfygb;l ? uk, d t hf pfurdk S tpfuv
dk @dk xif+y;D
tpfukd@ZeD;ukd tpfrwa,mufvkd oabmrxm;bJ *spfwpfwpfvkyaf ewJh awmom;
vlrvdrrf m ueaf wmfv h yk &f yfawtwuf tcktcg ta0;uae vuftyk cf su D efawmh&if;
civ
fh wfygv@kd yJ awmif;yefyg&apawmh? tpfuw dk @kd ZeD;armifESHuawmh ueaf wmfu
b,fvydk J jzpfaeae tpfu}dk uD; tzae&muae ueaf wmfw@dk ynmoif=um;Ekdiaf &;ukd
enf;rsKd ;pHek @J ajz&Si;f ay;cJwh ,f? rr+yKH ;uvnf; tpfudk vkyo f r# tqifajyatmif vku d f
avsm ay;cJw h ,f? cifye ;f onfudk nDtpfudk armifErS awtay: wm0efauswhJ tpfu}dk u;D
wa,mufjzpfatmif tpfudv k yk o f r#ukd jznfhqnf; ay;cJw h t hJ wuf tcktcg tvef
aus;Zl;wifrad eygw,f? tpfu&dk @J tdraf xmifzufaumif; ZeD;onfaumif; trsKd ;orD;
tjzpf av;pm; *k%, f al erdygw,f?
ueaf wmf wuUodv k af &mufawmhvnf; wuUov kd uf oli,fcsi;f q&maw
xHtxd tpfuu kd vku d v f H tyfEaHS y;cJwh ,f? q&mawuvnf; oli,fcsi;f &J@ nDtjzpf
apmifah &Smufay;cJ=h uygw,f? wuUov kd af emufq;kH ESpf pmar;yu J sawmhvnf; pdwyf suf
tm;i,f rom;apbJ ausmif;wuf&if; wzufu jrefrmpm *k%x f ;l OD;ode;f Ekid f usL&Sirf mS
pmppftvkyu f v dk yk &f if; 0ifaitenf;yg;&atmif vkyaf y;+yD; ausmif;wufapygw,f?
'DDvkdeJ@ jrefrmpmeJ@ ykdrkdxdaw@cifh&vmcJh+yD; wuUokdvfausmif;qif;awmh usL&Sif
q&mjzpfvmcJhygw,f? 'g[m uefawmfb h 0xJu bufwzufyg?
tjcm;bufwzufuawmh wkd;wufwJh awmfvSew f pJh mayawe@J ykdrdkxdaw@
cifh&vmw,f? tpfudkwkd@ q&mwifr;kd wkd@aemufu wqufwnf;ay:aygufvmwJh
jrif;+cHom; uAsmnDaemifjzpfwJh armifvS0if;(jrif;+cH)/ armifvrl eSd (f jrif;+cH) wkd@tpkeJ@yg
ukdausmfZHvrS Swqifh qufpyfrdvm+yD; jrif;+cH&J@ rmhufpf0g'avhvma&;tkypf ktjzpf
199
wpwp jzpfwnfvmw,f? aemifrSm 69 uef;q,fta&;tcif;rSm tzrf;cH&wJh
pufr_wuUokdvfausmif ;om; ukdwif0if;/ ref;wuUok dvf&lyaA'ausmif;om;
ukdaomif;wif/ aemifrSm jynfo@l wd;k wufa&;ygwD A[kpd nf;Hk;a&; aumfrwD0ifjzpfwJh
usL&Sifq&m udck ifarmifat;/ 4828 tz@0J iftjzpf usqk;H om;wJh ukdaomif;xe;f /
awmckzd @dk a&Smif&if;wdr;f &if; usq;kH om;wJh ud&k jJ rifw h @dk [m ueaf wmfw@dk rmhupf 0f g' avh
vma&; tpk&@J tzJ@0ifawyJ?
1970 ckESpx f JrSm OD;atmifol tif;pdefaxmifu vwfvmw,f? rEWav;
a&mufvm+yD; wnrSm ukdausmZf HvSu uk0d if;aznD tjzpf rdwfqufay;vkd@ a&S@ucsD
wufaewJh awmfvSeaf &;rsKd ;qufeJ@ uefawmfpwif qufpyfrdvmw,f? tJ'aD emuf
oleJ@tr_wJ OD;jroif/ tJ'daemuf a':jrifhjrif(h tck Armjynf uejf rLepfygwD tz@J 0if)
wk@d e@J vnf; armifpr;f &nf&J@ nDtjzpf pwifrw d q
f ufay;=uvk@d &if;ES;D cihf &wmygq&dk if
vnf; rrSm;ygb;l ?
'geJ@ra&S;raESmif;rSmyJ ukdukd;uef;jyef ukdzkd;oHacsmif; tif;pdef
axmifu vwv f mw,f? ueaf wmfw@kd tpkxu J ae armifpr ;f &nf&@J nDvnf;jzpfv@kd
vlxw k ukd f0ifxufzd@k vnf; oifhawmfolwa,muftjzpf uefawmfhukd wm0efay;vkd@
ukdzd;k oHudk om;a&mufaw@qkH E_wq f ufz@kd jzpfvmygw,f? ay;vmwJh wm0eft&
ueaf wmfvx l w k u dk u
f dk om;awmh OD;av;vlxOk ;D vSu armifpr ;f &nf&@J nDtjzpf odxm;
vk@d csucf si;f yJ ukzd ;dk oHe@J tcef;wcef;xJrmS aw@qpkH um;ajymzk@d ppD Ofay;cJyh gw,f? 'Dvedk @J
ukzd ;dk oHe@J vnf; tqufto,&f +y;D / uku d ;dk ue;f &Jabmfrsm;&J@ wkud yf 0J ifpwd "f mwfeJ@
wkduyf aJ wukv d nf; tao;pdwf em;vnfci &hf vku d yf gw,f? wqufwnf; 'gawudk
0g'vnf; jzef@cyhJ gw,f? aemuf udak tmif+ird ;f (jrif;+c)H vnf; vwv f mygw,f? ol@aqrsKd ;
rdwfaqaweJ@ twl jrif;+cHblwmukd om;a&muf}uKdqckd yJh gw,f? aemufq;Hk rSmawmh
ukad tmif+ird ;f acgi;f aqmifwhJ Armjynfue jf rLepfygwD ajratmuftpkwpk jrif;+crH mS tckid f
trm jzpfwnfvmawmhw,f? wzufrSmvnf; uefawmfu usL&Sifq&mtjzpf rdrd
uk,d f ukd zH;k u,x f m;vku d yf gw,f? 'gawe@J ywfouf vk@d uawmh ajratmufpnf;H;k a&;
pnf;urf;t&rk@d tpfukd armifpr ;f &nfudk bmrSvnf; rajymjy? ajymjyvk@d vnf; rjzpfEidk f
ygb;l ? a&&Snjf rK yEf aHS &;rlt& xde;f odr;f xm;ygw,f? usL&Siq f &mb0eJ@&efuek af &muf&if
usL&S i f q &mrsm;jzpf w J h OD ; tk e f ; ausmf e J @ ZD 0 a=u;rH k O D ; &J x G w f w k d @ qD r S m om
0ifxu G af vh&ydS gw,f? 'gayrJh ueaf wmf ol@qaD &mufvm&ifawmh tpfuu dk Armjynf
200
uefjrLepfygw/D A[kad umfrwD&@J tmabmf jynfo@l toHu xkwv f i whf Jh owif;aw/
aqmif;yg;aw ul;,l 0g'jzef@wphJ mapmifawudk txyfvu dk f ueaf wmfv h ufxJ xnfah y;
avh&ydS gw,f? wu,fawmh ueaf wmf[m ygw&D @J ajratmuftz@J 0if wa,muftjzpf
tJ'Dwke;f u jynfol@toHu xkwv f ifhor#ukd uufqufwvHk;eJ@ zrf;,l jyefvnf
ul;ay;a&; wm0ef,al eol wa,mufqw kd mawmh tpfudk rod&mS ygb;l ? nDtpf udck si;f
pdwfcs&olwa,muftjzpfeJ@ zwfapcsifvkd@ ay;aew,fyJvkd@ uefawmfuvnf;
cH,cl whJ myg?
'Dvekd J@ 1978 ckESp/f pufwifbmrSm txufArmjynf ajratmufwm0efcH
tz@J 0ifwOD;ukd ppfaxmufvrS ;f a&;u owif;azmfxw k f vku d v f zH rf;qD;wJh tjzpftysuf
ay:vmw,f? tJ'Dvl[m ajy;ae&if;u rdrdbmom trdcH ygwDeJ@ &Jabmfawukd
opPmazmufom ;awmhw,f? 'ge@J jrif;+caH jratmuftz@J 0ifaw[m tz@J cJ+ y;D +rKd @ay:u
pepfwusqw k cf m/ ygw&D J@ vufeufudik af 'oaw qif;zkd@jzpfvm&w,f? uefawmf
&Srf;jynfbufukd uefawmfwm0ef,l&r,fh &Jabmf(a':jrifhjrifheJ@twl) a&Smifwdrf;
tqufto,f&Smayr,fh tqifrajycJhbl;? &Jabmf(a':jrifhjrifh) vnf; ol@tdrfu
pdwfrcsvd@k vku d f&Smac:vk@d awG@wmeJ@ jyefxnfhay;vku d &f w,f? aemufqk;H u|efawmf
wOD;wnf; &efukefa&mufygw,f? usL&Sifq&mwa,muf tdrfrSm wnf;ckd+yD;/
a&mufwn Jh q&mwifrkd;qD om;aw@ vku d af wmh rif;ukd ar#mfaewm/ rif;tdrfu
vwfvkdufvd@k rif;wla&mufaew,f? rif;ukd axmufvrS f;a&;u vkdufzrf;aew,f?
rif;jyefrvmzdk@ rif;ukdvkduf&Sm ajymaewm? rif;awmcdak wmhrSm r[kwfvm;? rif;
cifarmifjzL rSwrf w d ,fr[kwv f m;? awmif}u;D u tmumusL&Siu f dk om;vku d ?f rif;
tpfudek @J a&m aw@csifao;ovm;? aw@csif&if ol@usL&Sifudk reuf 7 em&DvmcJh vkd@
0rf;omtm;&eJ@ w&pyfajymaeygawmhw,f? uefawmfvnf; pdwfat;&+yDrdk@
wnf;ckt d rd uf dk pdwcf svufcs jyefvmcJw h ,f? aemuf ae@reuf tpfuu dk sL&Sizf i xhf m;wJh
ae&m urm&w/f vSn;f wrf;bufudk om;a&muf qufo, v f u dk yf gw,f? tpfuv dk nf;
0rf;omtm;& vufcaH w@q+kH y;D rif;awm ckrd ,fq&dk ifvnf; pdwaf t;vufat;om;yg?
trukd tpfukd wm0ef,lr,f? rif;wlaw usL&Sifwufaew,f? aw@OD;rvm;?
awmckrd ,fqdk&if ukdwifr;dk ajym+yD;+yD r[kwfvm;? awmif}uD;u tmumusL&Sifukd
om;vkdufvkd@ wnf+idrfat;aq;pm ajymygw,f? uefawmfh wlaweJ@vnf;
raw@awmhovkd &efuek rf mS &Sw d hJ ESr ti,fq;kH eJ@a&m tpfrt}u;D qH;k ukyd g/ b,fox l rH S
0ifa&mufE_wfqufraeawmhbJ tJ'aD e@rSm wnf;ckdtdru f kd jyefvmcJhw,f? tdrf&iS feJ@
201
wkdifyifaq;aE;+yD; aemufwae@ reuftapmrSm &efukefukd E_wq f uf+yD; tpfukdeJ@
q&mwifr kd;wk d@u uefa wmfhu kd awmckd zkd@ ay;vkdufw Jh vrf;a=umif; twkd if;
vufeufudik af wmfveS fa&;xJ qif;zk@d xucf mvmcJyh g w,f? tJ'g 1978/ pufwifbm
aESmif;ykid ;f &ufw&ufygy?J awmfveS af &;orm;wa,muf/ uejf rLepfwa,muf jzpfcw hJ m
ESpf 30 ausmf 40 eD;yg; wkid fcJhyg+yD?
tcktcg urBmtESH@rSm a&mufaewJh Armjynf uefjrLepfygwD&@J wwd,
rsdK;qufxJu touf 60 ausmf 70 oufwef;xJu axmifrusbl;wJh uefjrLepf
wa,muftjzpf ay;tyfxm;wJh wm0efrsm;ukd ueaf wmf xrf;aqmifae ygw,f
tpfuk?d nDuaxmifrusbl; wJh uejf rLepf/ tpfuku d axmifrusbl;wJh uAsm
q&m? nDtpfuEkd Spfa,muf q&mwifrd;k &J@ tvSu, kd fpDuAsmrSm a&;z@J xm;cJhovkd
obm0v#if/ tvSukd,fpD/ prf;&nfukdi/ vufaqmifiS. vkd@ qdk&awmhrSmyg?
Armjynfvl@tzJ@tpnf;twuf ukd,Ef kdifwJhwm0efukd xrf;aqmifae=u wmyJvkd@
rSw, f x l m;wmyg?
uefawmf vufeufudik af wmfveS fa&;umvukd jzwfoef;aepOf/ A[kdXme
csKy&f &dS m yefqef;rSm/ wae@ Akv d u
f siaf rmifac: &Jabmfxe ;f u ac:,l+y;D armif pr;f &nfe@J
qufo,fcsifw,f cifAsm;rSm taxmuftxm;jyzkd@ bm tcsuftvufrsm;
ay;vkd@&Edik frvJvkd@ ar;vmzl;ygw,f? 'geJ@ uefawmfhqrD Sm bmrS r&Sdb;l ? armifvS0if;
(jrif;+cH) ajy;&if;vm;&if; tpfuedk @J qHv k d@k olwd@k uAsmq&mcsif; ay;vku d fwJh ywfum;
azmifwed fwacsmif; armifv0S if; (&JabmfcsKd ) xHrmS &Sdw,fv@kd ajym+yD; &Jabmfxe ;f xH
ay;cJzh l;w,f? aemifwESpf avmuf=umawmh tJ'aD zmifwed fav; jyefa&mufvmw,f?
tJ'Dwke;f u &Jabmfxef;u armifprf;&nfeJ@ rEav; bkef;}uD;ausmif; wausmif;rSm
[kw d ek ;f u qHzk ;l w,f? oluawmh ueaf wmf Akv d u f siaf rmifreS ;f rodygb;l vk@d w&if;wES;D
ajymjyzl;ygw,f? 'g[m tpfukd@b0xJu Armjynfuejf rLepfygwD&J@ yxrrsdK;quf
awxu J xdyw f ef;acgi;f aqmifwa,mufe@J tpfurdk odvu dk b
f eJ @J qufpyfrw _ cktjzpfe@J
ueaf wmfh tmHrk mS rSwo f m;xm;csuf wckjzpfygw,f? 'gayrJh tpfu[ dk m wcgrS Armjynf
uGejf rLepfygw&D J@ w&m;0if ygwt D zGJ@0ifawmh rjzpfczJh l;ygbl;?
ueaf wmfygwAD [kXd mecsKyf&&Sd m yefqef;ukd a&mufcgp/ 1979 ckEpS /f ESpv f ,f
avmuf&J@ w&ufrSm ukdcdik af tmif (Akdvaf usmfaZm om;ti,f-ukad usmfaZmOD;) u
Akdvaf usmfaZmeJ@ armifpr;f &nf nDvd@k rdwfqufay;ygw,f? olu rdwfqufay;&if;
202
q&mwifr;dk wk@d q&m pr;f wk@d vnf; awmfveS af &;xJqif;vm&if odyaf umif;rSmyJvk@d
ol@pdwfxJ&SdwJhtwkdif; ajymvkdufawmh AkdvfausmfaZmu tJ'Dvkd b,fjzpfrvJ?
vlwkdif;awmfvSefa&;xJ qif;vmvkd@rjzpfb;l ? olw@kd e,fy,frSm olwd@k vkyfp&maw/
olw@dk vyk Ef idk wf maw trsm;}u;D &Sad o;w,f vk@d ajymcJzh ;l wmukd owd&w,f? trSeyf ?J
tpfukd[m uAsmq&mwa,muf/ pmaya0zefa&;q&m (pmayorkdif;ynm&Sif)
wa,mufjzpfv@dk pmaye,frmS vkypf &maw trsm;}u;D &Sad o;w,fv@dk Akv d af usmaf Zm
ajymcJw h phJ um;ukd ckawmh ykad v;euf/ yko d abmayguef m;vnf cHpm;aerdw,f? 'Dae@vdk
Armpmukd a&;csio f vkda&;/ toHxu u f kd xucf sio f vkx d ufaewJh umvrSm tpfu@kd
taeeJ@ vkyo f ifv
h yk x
f u dk f wmaw/ vkyEf idk w f maw trsm;}u;D &Sv d rd Ohf ;D r,fv@dk ,H=k unf
vk@d ar;ae@&nfpl;+y;D Akdvcf sKyfausmfaZm xm;cJw h hJ pum;ukd ar;ae@uefawmh yef;tjzpf
vufaqmifyg; vku d &f ygw,f?
vufeufukid af wmfveS fa&;ae@&ufawGukd jzwfoef;&if; 1989 ckESpf o}uFef
t+y;D ESpqf ef;w&ufae@rmS ygw[ D m vlrsKd ;pkaw&@J ykeu f efru _ dk &ifqidk v f u dk &f +y;D e,fpyfudk
jzwfausmu f m ygwAD [ked @J twl u|eaf wmfvnf; wzufEidk if u H dk 0ifa&muf ckv d cH_ &hJ w,f?
'Dtawmtwi;f rSmyJ &Spfav;vHk;ta&;awmfyt Hk +yD; wkid f;jynfu xufvmwJh uAsm
q&m 0if;wifhxef;eJ@ qHkcJh&w,f? q&mwifrkd;wkd@ tpfukdwkd@vnf; jynfwif;rSm
qufaevk@d roifhawmhwmeJ@ jynfyudk xufvmcJ=h u&w,f? tJ'v D kd xufvmawmh
Akv
d uf siaf rmifu q&mwifr;dk jzpfjzpf/ armifpr ;f &nfjzpfjzpf wu,fv@dk 'Duydk J vmaecsif
w,f qd&k ifvnf; ygwu D wm0ef,o l m ;r,fv@dk w&m;0if ygww D m0efcH au'g}u;D wOD;rS
wqifh ajym=um;cJw h mukd tpfu&kd @J ar;ae@ukd tmHjk yK&if; jyefvnf owd&vmw,f?
tpfuedk @J q&mwifr;dk wk@d [m qd&k , S vf pfwkwjf ynfuv dk nf; uk, d w f idk =f unfh
_jrifaw@csifwm&,f/ &JabmfoHk;usdyftzJ@0ifvnf;jzpf/ zufqpfawmfvSefa&;
acgif;aqmifwOD;vnf;jzpf+y;D ArmjynfuefjrLepfygwD&J@ acgi;f aqmifwOD;vnf;jzpfwJh
AkdvfcsKyfausmfaZmukd jyef vnfaw@qkH *g&0jyKcsiw f m&,f/ ArmjynfuefjrLepfygwDukd
vufiif;wm0ef,al ewJrh sKd ;quf[m q&mwifr;dk eJ@ tpfuw kd @kd &if;ES;D ur;f 0ifol &Jabmf
awjzpf=u+yD; ESpf 20 ausmf 30 avmuf uJumaecJh=uolawjzpfv@kd jyefvnf aw@qHk
E_wq f ufcsif=uwm&,fwkd@a=umifh wkwfjynf ukd vmcsifwJh owif;=um;&awmh
uefawmfwd@k war#maf r#mjf zpfc&hJ w,f? a&mufvm&ifvnf; ueaf wmfw@kd ZeD;armifEHS
uawmh q&mwifr;dk wd@k tpfuw kd @kd udk xkid u f efawmhvu dk rf ,fv@dk armifv0S if;(jrif;+c)H eJ@
203
a':vSausmfaZmwk@d / uk0d if;wifx h eG ;f wd@k e@J ajymjzpfvu
kd af wmh olw@dk uvnf; wd@k vnf;
xkdiu
f efawmh vku d frmS aygv
h @dk ajym&if; ar#mfaecJh=uwmyg? 'Dvedk @J Akv d af usmaf Zmvnf;
u,v f e /f q&m wifr;dk vnf; u,v f e /f uefawmfZh eD;vnf; u,v f e cf =hJ u&&Sm+yDayg?h
ta=umif;trsKd ;rsKd ;a=umifh rqHjk zpfEidk fc=hJ uygb;l ?
'Dtawmtwi;f rSm uAsmq&m0if;wifx h e;f u tpfuw dk @dk q&mwifr;dk wd@k e@J
&if;ES;D vSwhJ yef;csaD usmw f OD;eJ@ wae&mrSmcsed ;f +y;D rdwq f ufay;ygw,f? tJ'yD ef;csq D &mukd
b,folb,f0geJ@ rdwfqufay;r,fvkd@ ajymac:vmwmr[kwfbJ uefawmfeJ@
aw@qakH y;+y;D cifAsm; 'gb,fox l ifwek ;f vk@d rdwq f ufay;ygw,f? tJ'yD ef;csq D &mu
b,foljzpf&rSmwkef;/ 'DkyfrsdK;u odomw,fav? ukdpr f;&nf nDjzpfrSm ayghvkd@
uefawmfhukd vufqJE_wfquf&if; ajymvkdufawmh uefawmf rEav;wuUokdvf
wuf&if; 'DtjzpfrsdK; }uHKvkdufrw d mukd jyefowd &vkdufrdw,f? uefawmf wuU
okv d yf xrESpaf yg?h ref;wuUov dk tf 0if rde;f vrf;r}u;D / a&eD;ajrmif;ukd rjzwfrD vrf;ab;/
aAm"dukef;buf rSm vrif;w&m pmtkyt f iSm;qkid fav;wqkid f vmzihw f ,f? zifhwJh
olu OD;apmvi(f wuUov kd f armifapmvi)f ? txufArmEkid fipH ma&; q&m toif;&J@
toif;0ifwa,mufrkd@ txufArmEkdifiHpma&;q&m toif;v_yf&Sm;r_aw uae
uefawmf ol@udo k ad ewmyg? oluawmh ueaf wmfhukd rodygbl;? w&uf uefawmf
ol@qdik x f J 0ifvmwm/ aw@wmeJ@ olu aumufcgiifcg cifAsm;u b,fZmwdvJ vk@d
azmfa& &if;eD;pm E_wfqufygw,f? uefawmfuvnf; ol@ukd r&if;ESD;ay;r,fh
vlyk*~Kv d ft& od+yD;om;rkd@ trSet f wkdi;f jrif;+cHom;ygvkd@ ajzvkduf ygw,f? olu
wquf w nf; rif ; i0uf nD v m;/ ody f w l wmyJ vk d @ ajymcJ h zl ; wmuk d vnf ;
wqufwnf;jyefvnf owd&rdvmygw,f? ueaf wmf usL&Siq f &m b0u rrat;eJ@
twlaewmyg tpfukd? rrat;u r=umr=um ajymavh&dw S mu rif; tpfukdav;eJ@
kyw f ifrubl; &,fov H nf; tpfuadk v;eJ@ wlw,fwJah v? rwlwmuawmh tpfuu dk
azaz&J@ ADZao;jzpfwhJ azazjzpfcsiw f hJ uAsm q&m/ pma&;q&mjzpf+y;D ueaf wmfu
OD;av;aw&J@ ADZao;jzpfwJh awmfvSefa&;orm;jzpfvmjcif;wkd@ygyJ? (taza&m
tarbufuyg OD;av;awG[m tvHeaD &m/ tvHjzLbufrmS yg yg0ifc=hJ u+y;D trsm;pk[m
tapmykdif;uwnf;u usqHk;oGm;ukefyg+yD? wOD;wavuawmh vufeufcscJhwm
&Szd ;l ygw,f?)
204
(4)
awmfvSefa&;qkdwmuawmh _H;vkduf/ xyfwkdufvkduf/ xyf_H;vkduf xyf
wku d fvu kd f/ aemufq;kH atmifyJc q H w
dk hJ w&m;twkdi;f csw D ufaewmygy?J 'g[m trSef
w&m;ygy?J 'g[m opPmw&m;ygyJ? 'g[m vlom;vltzJ@tpnf; jzpfay:wkd;wufr_&J@
orkid ;f aA'jzpfw,f? wenf; orkid ;f ky0f g'jzpfw,f? 'gudk ueaf wmf ppJ +J r+J rJ ,H=k unfw,f?
tpfuv dk nf; 'Dorkid ;f ky0f g'ukd ,H=k unfpu J idk +f y;D Armjynf azmufjyefa&; tpk;d & tquf
qufudk qef@usifwdu k yf 0J ifcw
Jh ,f? zdEdyS o f leJ@ tzdEySd fcH&ol/ buf 2 zufrSm tzdEdyS cf H
bufu &yfcH+yD; uavmifvufeuf ukid fpJumjynfol@ pmayvrf;a=umif;ay: wuf
vSrf;cJw h ,f? rqv/ e0w/ etz ppftm%m&Sit f qufqufudk qef@usiw f hJ jynfol
awmfvSefa&;t&yf&yfudk &yfc+H yD; uAsmz@J w,f? azmufjyefwJh pmayawudk a0zef
wkducf u kd f&if; jynfol@pmayvrf;a=umif; twuf ckwfxi&f Sif;vif;ay;w,f? 'DvkdeJ@
jynfo@l uAsmq&m/ jynfo@l a0zefa&;q&mqkw d hJ b@J x;l ukd aemufq;kH rSm tpfuydk idk q
f idk f
om;Ekid yf g vdrrhf ,fv@dk ueaf wmf,=kH unfaeygw,f? tpfuadk v#mufvrS ;f vmwJ/h av#muf
vSr;f aewJh vrf;a=umif;[m rSeu f efwv hJ rf;a=umif; jzpfv@kd qufvuf+y;D av#mufvrS ;f
Ekdiyf gapvkd@ qENjyK&if; 2017 azazmf0g&D 17 &ufae@rmS touf 80 jynfah wmhr,fh
tpfudu k d0k if;az(armifpr f;&nf)&J@ touf 80 ar;ae@ukd &nfpl;&if; tpfukdwkd@ ZeD;
armifEu SH dk uefawmhvu dk yf gw,f?
tpfukd uk0d if;az(armifpr f;&nf)wd@k ZeD;armifESH touf&mausmf &Snfygap?
ausmf a q
2016/ 'DZifbm 29 &uf?
205
olonf typftcwf/ tnpf
tywf / tn p f towfr sm;ukd
wifjyxm;onfrSm &J&ifh ay
onf ? pmayavmuY ol.
,if; . pum;vHk; onf acwf
oHk; a0g[m& jzpf aeay+yD?
206