Genel Muhasebe 1

T.C.
ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2654

AIKRETM FAKLTES YAYINI NO: 1620
GENEL MUHASEBE-I
Yazarlar
Prof.Dr. Sait Y. KAYGUSUZ (nite 1, 2, 3, 4)
Do.Dr. mmhan ASLAN (nite 5, 6)
Do.Dr. Nazl KEPE (nite 7, 8)
Editrler
Prof.Dr. Kerim BANAR
Do.Dr. Vedat EKERGL
ANADOLU NVERSTES
www.evrenselpdf.com
Bu kitabn basm, yaym ve satfl haklar Anadolu niversitesine aittir.
Uzaktan retim tekniine uygun olarak hazrlanan bu kitabn btn haklar sakldr.
lgili kurulufltan izin almadan kitabn tm ya da blmleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayt
veya baflka flekillerde oaltlamaz, baslamaz ve datlamaz.
Copyright 2012 by Anadolu University

All rights reserved
No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted
in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic tape or otherwise, without
permission in writing from the University.
UZAKTAN RETM TASARIM BRM
Genel Koordinatr
Do.Dr. Mjgan Bozkaya
Genel Koordinatr Yardmcs

Yrd.Do.Dr. rem Erdem Aydn
retim Tasarmclar
Do.Dr. T. Volkan Yzer
r.Gr. Orkun fien
Grafik Tasarm Ynetmenleri

Prof. Tevfik Fikret Uar
r.Gr. Cemalettin Yldz
r.Gr. Nilgn Salur
Dil Yazm Danflman

Okt. Nurdan Sker
Grafikerler
Ayflegl Dibek
Hilal Kkdaaflan
Kitap Koordinasyon Birimi

Uzm. Nermin zgr
Kapak Dzeni
Prof. Tevfik Fikret Uar
r.Gr. Cemalettin Yldz
Dizgi
Akretim Fakltesi Dizgi Ekibi
Genel Muhasebe-I
ISBN
978-975-06-1321-0
3. Bask
Bu kitap ANADOLU NVERSTES Web-Ofset Tesislerinde 120.000 adet baslmfltr.
ESKfiEHR, fiubat 2014
www.evrenselpdf.com
indekiler iii
indekiler
nsz ............................................................................................................ vii
flletmenin Dili: Muhasebe ...................................................... 2 1. NTE

MUHASEBENN TANIMI............................................................................... 3
MUHASEBENN TARHSEL GELfiM .......................................................... 6
BLG SSTEM OLARAK MUHASEBE .......................................................... 8
MUHASEBE KURAMI .................................................................................... 9
Muhasebenin Temel Kavramlar................................................................... 9
Sosyal Sorumluluk Kavram.................................................................... 10
Kiflilik Kavram ........................................................................................ 10
flletmenin Sreklilii Kavram................................................................ 10
Dnemsellik Kavram.............................................................................. 10
Parayla llme Kavram ....................................................................... 10
Maliyet Esas Kavram ............................................................................. 11
Tarafszlk ve Belgelendirme Kavram ................................................... 11
Tutarllk Kavram.................................................................................... 11
Tam Aklama Kavram........................................................................... 11
htiyatllk Kavram .................................................................................. 11
nemlilik Kavram .................................................................................. 11
zn ncelii Kavram .......................................................................... 12
Genel Kabul Grmfl Muhasebe lkeleri ..................................................... 12
Gelir Tablosu lkeleri .............................................................................. 12
Bilano lkeleri ........................................................................................ 13
MUHASEBE BLG KULLANICILARI VE KULLANICILARIN BLG
HTYALARI................................................................................................. 15
MUHASEBE MESLE ................................................................................... 16
zet ............................................................................................................... 18
Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 19
Yaflamn inden ........................................................................................... 20
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 21
Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 21
Yararlanlan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ............................................... 22
Finansal Tablolar ..................................................................... 24 2. NTE

FNANSAL TABLOLARIN TANIMI VE AMACI ............................................. 25
FNANSAL TABLOLARIN HAZIRLANMASINDAK VARSAYIMLAR ............ 26
flletmenin Sreklilii..................................................................................... 26
Muhasebenin Tahakkuk Esas ...................................................................... 27
nemlilik ve Birlefltirme ............................................................................... 27
Netlefltirme (Mahsup Etme) .......................................................................... 27
Raporlama Skl........................................................................................... 27
Karfllafltrmal Bilgi........................................................................................ 27
Sunuluflun Tutarll ..................................................................................... 28
FNANSAL TABLOLARIN NTELKSEL ZELLKLER.................................. 28
htiyaca Uygunluk ......................................................................................... 29
Geree Uygun fiekilde Sunum ................................................................... 29
Karfllafltrlabilirlik ......................................................................................... 29
Dorulanabilirlik............................................................................................ 30
Zamannda Sunum ........................................................................................ 30
Anlafllabilirlik ................................................................................................ 30
www.evrenselpdf.com
iv Genel Muhasebe-I
FNANSAL DURUM TABLOSU (BLANO) ................................................. 30

Bilanonun Sunulufluna liflkin Esaslar ........................................................ 30
Ksa Vade ve Uzun Vade Ayrm.................................................................. 31
Dnen Varlklar ....................................................................................... 31
Duran Varlklar........................................................................................ 32
Ksa Vadeli Borlar.................................................................................. 32
Uzun Vadeli Borlar................................................................................ 32
z Kaynaklar........................................................................................... 32
KAPSAMLI GELR TABLOSU ........................................................................ 33
NAKT AKIfi TABLOSU ................................................................................. 36
Nakit ve Nakde Efldeer Varlklar ................................................................ 37
Faaliyet Trleri............................................................................................... 37
flletme Faaliyetleri .................................................................................. 37
Yatrm Faaliyetleri .................................................................................. 38
Finansman Faaliyetleri ............................................................................ 38
Z KAYNAKLAR DEfiM TABLOSU ....................................................... 40
zet.......................................................................................................... 41
Kendimizi Snayalm................................................................................ 42
Yaflamn inden...................................................................................... 43
Okuma Paras ........................................................................................ 44
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ...................................................... 44
Sra Sizde Yant Anahtar ........................................................................ 45
Yararlanlan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ......................................... 45
3. NTE Hesap ........................................................................................ 46

HESABIN TANIMI VE NTELKLER ........................................................... 47
Hesabn Tanm ............................................................................................. 47
Hesaplarn Nitelikleri .................................................................................... 47
HESAPLARIN fiLEYfi .................................................................................. 49
Temel Muhasebe Eflitlii ve Hesap .............................................................. 49
Varlk Hesaplarnn flleyifli ........................................................................... 51
Kaynak Hesaplarnn flleyifli ........................................................................ 51
Maliyet, Gelir ve Gider Hesaplarnn flleyifli............................................... 52
HESAP PLANI ................................................................................................ 58
Hesaplarn Kodlar ve Hesaplarn Tanmlanmas........................................ 59
zet................................................................................................................ 72
Kendimizi Snayalm...................................................................................... 73
Yaflamn inden............................................................................................ 74
Okuma Paras .............................................................................................. 74
Yararlanlan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar.............................................. 75
4. NTE Muhasebe Sreci...................................................................... 76

MUHASEBE SREC...................................................................................... 77
MUHASEBE BLG AKIfiI .............................................................................. 78
BELGELER...................................................................................................... 79
DEFTERLER.................................................................................................... 79
Yasal Defterler............................................................................................... 81
Yevmiye Defteri (Gnlk Defter) .......................................................... 82
Byk Defter (Defter-i Kebir) ................................................................ 83
Envanter (Bilano) Defteri...................................................................... 84
www.evrenselpdf.com
indekiler v
flletme Hesab Esas Defteri................................................................... 85

Yardmc Defterler................................................................................... 85
MUHASEBE FfiLER...................................................................................... 85
MZANLAR ..................................................................................................... 86
Muhasebe Sreci le lgili rnek alflma ................................................... 87
zet ............................................................................................................... 98
Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 99
Yaflamn inden ........................................................................................... 100
Okuma Paras ........................................................................................... .. 101
Hazr Deerler ......................................................................... 104 5. NTE

FNANSAL VARLIKLAR.................................................................................. 105
HAZIR DEERLER......................................................................................... 105
KASA .............................................................................................................. 106
BANKALAR .................................................................................................... 111
EKLER .......................................................................................................... 113
Alnan ekler ................................................................................................. 114
Verilen ekler ve deme Emirleri............................................................... 117
DER HAZIR DEERLER ............................................................................ 118
zet................................................................................................................ 119
Yaflamn inden............................................................................................ 122
Alacaklar ................................................................................... 124 6. NTE

GRfi .............................................................................................................. 125
TCAR ALACAKLAR...................................................................................... 125
Alclar ............................................................................................................ 126
Alacak Senetleri ............................................................................................. 129
Senetlerin Douflu................................................................................... 130
Senetlerin Tahsil Edilmesi....................................................................... 131
Senetsiz Alacak Karfll Senet Alnmas ............................................... 133
Senetlerin Teminata Verilmesi................................................................ 133
Senetlerin Protesto Edilmesi ................................................................... 134
Senetlerin Temliki ................................................................................... 135
Verilen Depozito ve Teminatlar ................................................................... 136
DER ALACAKLAR ...................................................................................... 137
Ortaklardan Alacaklar ................................................................................... 137
fltiraklerden Alacaklar .................................................................................. 138
Bal Ortaklklardan Alacaklar...................................................................... 139
Personelden Alacaklar................................................................................... 140
Dier eflitli Alacaklar................................................................................... 141
zet................................................................................................................ 142
www.evrenselpdf.com
vi Genel Muhasebe-I
7. NTE Finansal Varlklar: Menkul Kymetler .................................... 146

MENKUL KIYMETLER ................................................................................... 147
Geree Uygun Deer Fark Kr veya Zarara Yanstlan ........................... 148
Menkul Kymetler.......................................................................................... 148
Satlmaya Hazr Amal Menkul Kymetler .................................................. 149
Vadeye Kadar Elde Tutma Amal Menkul Kymetler ................................ 149
HSSE SENETLER.......................................................................................... 150
BORLANMA KITLARI ............................................................................ 152
Tahviller ......................................................................................................... 153
Dier Borlanma Ktlar ............................................................................ 155
DER MENKUL KIYMETLER ...................................................................... 157
zet................................................................................................................ 158
Yaflamn inden............................................................................................ 161
8. NTE Stoklar....................................................................................... 164

TCARET fiLETMELERNDE STOKLAR ........................................................ 165
KATMA DEER VERGS (KDV).................................................................. 166
STOKLARLA LGL fiLEMLERN MUHASEBELEfiTRLMES...................... 167
Devaml Envanter Yntemi........................................................................... 167
Dnem Bafl Mal Stoklar ........................................................................ 168
Alfllar ....................................................................................................... 168
Alfl Giderleri............................................................................................ 170
Alfl adeleri.............................................................................................. 171
Alfl skontosu .......................................................................................... 172
Satfllar ...................................................................................................... 172
Satfl Giderleri .......................................................................................... 175
Satfllardan adeler ................................................................................... 176
Satfl skontosu......................................................................................... 177
Aralkl Envanter Yntemi............................................................................. 177
Dnem Bafl Mal Stoklar ........................................................................ 178
Alfllar ....................................................................................................... 178
Alfl Giderleri............................................................................................ 179
Alfl adeleri.............................................................................................. 180
Alfl skontosu .......................................................................................... 180
Satfllar ...................................................................................................... 181
Satfl Giderleri .......................................................................................... 182
Satfllardan adeler ................................................................................... 182
Satfl skontosu......................................................................................... 183
TCARET fiLETMELERNDE SATILAN MALLARIN MALYETNN
VE BRT DNEM KR/ZARARININ HESAPLANMASI............................... 184
zet................................................................................................................ 189
Yaflamn inden............................................................................................ 192
Szlk ................................................................................... 195
www.evrenselpdf.com
nsz vii
nsz
nsanlarn gnlk yaflantlar, para kazanmak ve kazanlan parann tketilmesi
olarak zetlenebilir. Bu abadan krl kanlar ise paray doru ynetenlerdir. fl-
letmelerde insanlar gibi yaflayan varlklardr. Toplumun gereksinimlerini yerine
getirmek ve toplumun bir paras olarak yaflamak zorundadr. Gerek gerek kifli-
ler gerekse iflletmeler ok saydaki parasal hareketlerini kayt altna alabilmek, iz-
lemek, analiz etmek ve yorumlamak iin muhasebeden yararlanr. Ekonomik ha-
yatn olmazsa olmaz iflletmeler; varlklarn srdrebilmeleri, rakipleri ile rekabet
edebilmeleri ve gelecee ynelik yatrm kararlarn alabilmeleri, iflletme sahibine,
ortaklarna, mflterilerine, yatrmclarna, kredi salayclara ksaca topluma hesap
verebilmeleri iin muhasebeye ihtiya duyarlar.
Bu kitabn amac, muhasebe bilimiyle ilk kez karfllaflan sizlere; muhasebenin
amac, kavramlar, tablolar ve finansal bilginin sistemli bir flekilde retilmesi ak-
lanmaya alflmaktadr. flletmeler; ticaret iflletmeleri, retim iflletmeleri ve hizmet
iflletmeleri olarak e ayrlr. Bu kitap kapsamnda sadece ticaret iflletmelerinin fi-
nansal ifllemlerinin muhasebesi anlatlacaktr. Genel Muhasebe 1 kapsamnda;
muhasebe kavramlar, ilkeleri ve standartlar, finansal tablolar, hesap kavram,
muhasebe sreci ve dnen varlklara iliflkin hesaplar anlatlmaktadr.
Kitabn tmnde muhasebe kaytlar uygulama ile paralellik salanmas ama-
cyla Tekdzen Hesap Planna uygun olarak yaplmfltr.
Sekiz (8) niteden oluflan bu kitabn hazrlanmasnda emei geenlere teflek-
kr eder, baflarlar dilerim.
Editrler
Prof.Dr. Kerim BANAR
Do.Dr. Vedat EKERGL
www.evrenselpdf.com
1
GENEL MUHASEBE-1
Amalarmz
N
Bu niteyi tamamladktan sonra;
N
Muhasebenin ne anlama geldiini tanmlayabilecek,
nsanlarn gnlk hayatnda bile aslnda nemli olan muhasebenin nasl bir
N
tarihsel sre geirdiini aklayabilecek,
N
Muhasebenin bir bilgi sistemi olarak nasl kullanlacan aklayabilecek,
Muhasebenin temel kavramlarnn ve kabul grmfl ilkelerinin neler olduu-
N
nu tanmlayabilecek,
Muhasebeden kimlerin faydalanabileceini ve kimlerin muhasebe sistemin-
N
den retilmifl bilgileri kullanabileceini aklayabilecek,
Muhasebe mesleinde unvanlarn neler olduunu ve nasl muhasebe meslek
mensubu olunacan aklayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
Muhasebe Muhasebe Kavramlar
Muhasebe Trleri Meslek Mensubu
Muhasebe Bilgi Sistemi Serbest Muhasebeci Mali Mflavir
Muhasebe lkeleri Yeminli Mali Mflavir
indekiler
MUHASEBENN TANIMI
MUHASEBENN TARHSEL GELfiM
BLG SSTEM OLARAK MUHASEBE
flletmenin Dili: MUHASEBE KURAMI
Genel Muhasebe-1
Muhasebe MUHASEBE BLGS KULLANICILARI
VE KULLANICILARIN BLG
HTYALARI
MUHASEBE MESLE
www.evrenselpdf.com
flletmenin Dili: Muhasebe
MUHASEBENN TANIMI
Basit bir flekilde iflletme, mal ya da hizmet reten ve satan kurumlar olarak tanm-
lanmaktadr. flletmelerin temel amac, kr elde etmektir. flletmeler, bu ama do-
rultusunda faaliyet gsterirler. Ekonomik hayatn olmazsa olmaz iflletmeleri ve ifl-
letmelerdeki ok saydaki parasal hareketi dflnnz. flletmelerin varln de-
vam ettirebilmeleri, rakipleri karflsnda rekabet edebilmeleri ve gelecee ynelik
yatrm kararlarn alabilmeleri iin ok saydaki parasal hareketin kaytlanmas, iz-
lenmesi, analizi ve yorumlanmas gerekmektedir. Muhasebe; iflletmelerde gerek- Muhasebe; iflletmelerdeki
lefltirilen faaliyetleri sistemli bir flekilde kaydederek snflandran, zetleyerek ana- mali karakterli ifllemleri
sistemli bir flekilde
liz ve yoruma hazr hle getiren bir sistemdir. kaydeden, snflandran,
flletmeler; mal alp satan ticari iflletme, mal reten satan retim iflletmesi ve hiz- zetleyen, analiz eden ve
yorumlayarak muhasebe
met reten ve sunan hizmet iflletmesi olarak snflandrlabilirler. Tr ne olursa ol- bilgisini kullananlar iin
sun ve hangi sektrde faaliyet gsterirse gstersinler tm iflletmelerin amalar ay- hazr hle getirerek
raporlayan bir sistemdir.
ndr: Kr elde etmek ve yaflamlarn srdrmek. flletmeler bu amalara ulaflmak
zere mal ya da hizmet alr, retir ve satarlar. Mal alp satmak, basit bir iflletme mo-
deli olarak tanmlanr ve bu iliflki fiekil 1.1 zerinde gsterilmektedir.
fiekil 1.1
Mal Mal flletmelerde Mal ve

Nakit Dngs.
flletmelerde mal
hareketleri; iflletme,
Mflteriler flletme Satclar satclar ve
mflteriler
arasndaki bir
sretir.
Tahsilat deme
flletmede temel dng, mal ve para hareketleridir. Mal ve nakit hareketleri fie-
kil 1 zerinde gsterildii gibi ters ynde hareket etmektedir. Bir iflletmede maln
alnp satlmasna kadar geen srete satc ve alclar ile olan ticari iliflkiler, al-
flanlarn cretleri, ifl yerinin kira gideri; elektrik, doalgaz, telefon faturalarnn
demeleri vb. ifllemler gerekleflmektedir. Muhasebe, bu srete gerekleflen ve ifl-
letme ile ilgili olan tm ifllemleri izleyen bir sistemdir.
www.evrenselpdf.com
4 Genel Muhasebe-I
flletme sahiplerinden veya flletmeler, kurulufl aflamasndan itibaren faaliyetlerini yerine getirebilmeleri
ortaklarndan salanan z
kaynak, iflletmenin iflletme iin kaynaa (finans) ihtiya duymaktadr. Bu kaynak, iflletme sahiplerinden sa-
sahipleri veya ortaklarna lanabilecei gibi iflletme dfl nc kifli veya kurumlardan da temin edilebilir.
olan borcudur.
flletme sahiplerinden veya ortaklarndan salanan kaynak, z kaynak; nc
nc kifliler veya kifliler ve kurumlardan borlanma yolu ile salanan kaynaklar ise yabanc kay-
kurumlardan borlanma yolu
ile salanan yabanc nak olarak tanmlanmaktadr. Bir iflletmenin faaliyetlerinde kullanmak zere
kaynaklar ise bor olarak saladklar z kaynak ve yabanc kaynaklar, iflletmenin toplam kaynaklarn
tanmlanmaktadr.
oluflturmaktadr. Burada kaynaklar nerede kullanlr? sorusu akla gelmektedir.
Kaynaklar; iflletmenin makine, demirbafl, mal almlarnda; alflanlara cret de-
melerinde kullanlmaktadr.
flletmelerin sahip olduu flletmelerde kaynaklar kullanarak varlk satn alnmaktadr. Varlklar, paraya
ekonomik deerler olarak
ifade edilen varlklara, dnflen ve iflletme faaliyetlerinde kullanlan olmak zere iki gruba ayrlmaktadr.
iflletmenin kasasndaki ve flletmenin kasa veya bankasndaki paras ile ticari mal, ksa zaman iinde paraya
bankadaki paralar ile mal
stoklar rnek olarak dnflecek varlklar olufltururken bina, makine ve demirbafllar; iflletme faaliyetin-
verilebilir. de kullanlacak varlklar oluflturmaktadr. flletme ynetiminin temel amac, alnan
varlklar iflletmenin amalar dorultusunda kullanmaktr.
Bir iflletmede gereklefltirilen faaliyetlerin genel yaps, fiekil 1.2 zerinde gs-
terilmektedir.
fiekil 1.2
flletmelerde Temel
Faaliyetler Yabanc z Kaynaklar
Kaynaklar (Sermaye)
Kaynak: Albrecht Kr
Edilmesi
vd, 2011:7
Toplam
Kaynaklar
Bina, Makine, Mal, Malzeme alflanlara Dier almlar

Demirbafl alm alm deme yaplmas ve demeler
Mal/Hizmet
retimi/Satfl
Tahsilat
Yaplmas
Sahip/ortaklara kr Borlarn Vergilerin flletme faaliyetlerinin

pay verilmesi denmesi denmesi devamll iin
mal alnmas
SIRA SZDE Varlklar, Yabanc Kaynaklar, Sermaye ne demektir?

SIRA SZDE
1
flletmenin sahipleri ve ortaklarnn koyduklar sermaye ve zaman iinde ya-
D fi N E L M D fi N E L M
banc kaynak birlikte kullanlarak iflletmenin faaliyetlerinde kullanlmak zere
S O R U S O R U
DKKAT DKKAT www.evrenselpdf.com
SIRA SZDE SIRA SZDE

1. nite - flletmenin Dili: Muhasebe 5
bina, makine ve demirbafllarn yan sra satlmak zere mal ya da retimde kul-
lanlmak zere malzeme alnmakta, iflletmede alflanlara deme yaplmakta ve
ayrca iflletme faaliyetleri iin dier almlar ve demeler (elektrik, doalgaz gibi)
yaplmaktadr.
Bu almlar ve demelerin gereklefltirilmesinin nedeni, mal ya da hizmet ret-
mektir. Bu aflamaya kadar genelde kaynak kullanlmakta ve almlar ile demeler
iin nakit kfl gerekleflmektedir. retilen mal ya da hizmetlerin satlmas ile bir-
likte tahsilat yaplmakta ve nakit girifli gerekleflmektedir. Satfl sonrasnda gelirler
giderlerden bykse ortaya kr, tersi durumda ise zarar oluflacaktr. flletme faali-
yetleri dorultusunda varlklarnda artfl veya azalfl meydana gelir. flletme varlk-
larndaki artfl dorultusunda ortaklarn (iflletme sahiplerinin) varlklar zerinde
haklar da artfl veya azalfl dorultusunda deiflme gsterir. Muhasebe dilinde ar-
tfllar kr, azalfllar ise zarar olarak tanmlanr.
Kr ve zarar ne demektir? SIRA SZDE SIRA SZDE

2
flletmenin sahiplerine/ortaklarna krdan pay, iflletmeye kaynak veren nc
tarafa borlar ve devlete de vergi denecektir. Ayrca iflletmenin faaliyetlerinde de-
vamllk salanmas iin mal alm devam edecektir. Krdan gerekli demeler ya-
S O R U Eklenen bu
pldktan sonra kalan tutar, iflletmenin z kaynaklarna eklenecektir. S O R U
tutar, ayn anda iflletme varlklarnda artfl salayacaktr.
Kaynak bulmak ve bu kaynaklar en uygun flekilde kullanmak, D K Kiflletme
AT yneti- DKKAT
minin kr elde etmek ve faaliyetlerinde sreklilii salamak iin zerinde durmas
gereken temel konudur.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Bu aklamalardan sonra muhasebeyi flu flekilde tanmlayabiliriz: flletmelerin
varlk ve kaynaklar zerinde artfl veya azalfl meydana getiren, para birimi ile ifa-
de edilebilen mali olaylara ait belgeleri toplayan, kaytlayan, snflandran, mali
AMALARIMIZ AMALARIMIZ
tablo fleklinde zetleyen, analiz eden ve yorumlayan bir bilgi sistemidir.
Bu tanmdan hareketle muhasebenin iflletmedeki grevlerini de aklayalm.
Muhasebe, bir iflletmede para ile ifade edilen mali olaylara aitK belgeleri
T A P
toplamak- K T A P
ta, kayt etmekte, snflandrmakta ve zetlemektedir. Bu ifllemler, muhasebenin te- Mali olaylarn kaydedilmesi,
snflandrlmas ve
mel ifllevidir. Para ile ifade edilen ve belgelendirilen mali olaylarn tarih, miktar ve zetlenmesi,Tmuhasebenin
TELEVZYON ELEVZYON
tutar, muhasebe defterine belirli kurallar dhilinde kaydedilir. Farkl tarihlerde temel ifllevidir.
gerekleflen ifllemlere ait bilgiler, belirlenen bir gruplandrma ve sistematik dhi-
linde snflandrlr. Belli bir zaman diliminde gerekleflen, kaydedilen ve snflan-
drlan tm ifllemler; muhasebe bilgisine dnfltrlmek amac Nile T E Rmali
N E T tablolar ile NTERNET
zetlenir ve raporlanr.
zetlenen mali tablolar kullanlarak iflletmenin finansal performansna iliflkin
deerlendirme yaplr. Ama, iflletmenin gemifl dnemdeki performansn analiz
etmek ve buna iliflkin yorum ve deerlendirmeler yapmaktr. Analiz, yorum ve de-
erlendirme yapmak; muhasebenin ikincil ifllevidir. Muhasebe sreci, muhasebe-
nin temel ve ikincil ifllevleri, fiekil 1.3 zerinde gsterilmektedir.
Muhasebe srecini aklaynz ve muhasebenin temel ifllevlerini belirtiniz.

SIRA SZDE SIRA SZDE
3
S O R U S O R U
www.evrenselpdf.com D K K A T DKKAT
SIRA SZDE SIRA SZDE

6 Genel Muhasebe-I
fiekil 1.3
Muhasebenin Mali Olaylar

Sreci ve fllevleri
Mal alfl deme
Mal satfl Tahsilat
Girdi
Belgeler
Temel fllevler
Kaydedilmekte
Sre
Snflandrlmakta
kt
zetlenmekte
fllevler
kincil
Analiz edilmekte ve
SIRA SZDE SIRA SZDE Yorumlanmakta
flletme, iflletmeyi kuranlardan (iflletmenin sahibi ve ortaklarndan) ayr bir kifli-
lie sahiptir ve muhasebe ifllemleri bu kiflilik adna yaplr. Muhasebe ifllemleri, il-
S O R U S O R U
gili btn taraflarn hak ve menfaatlerine eflit mesafede olmak zorundadr.
DKKAT flletmenin ayr

D Kbir
K A kiflilii
T vardr. Bu kiflilie ait varlklar ve kaynaklar (ykmllkleri)
bulunmaktadr. Varlk ve kaynaklar arasnda deiflmez bir eflitlik bulunmaktadr.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
MUHASEBENN TARHSEL GELfiM
Muhasebenin mbadele (deiflim) kavram ile beraber ortaya kt tahmin edil-
AMALARIMIZ mektedir. Babilde
AMALARIMIZ ivi yazs ile kilden yaplmfl levhalar zerinde tutulan ilk kayt-
lar, ilk ticari yazflma rnekleridir. Muhasebenin bugnk flekli olan ift yanl kayt
sisteminin 14. veya 15. yy. talyan flehirlerindeki uygulamalar sonucu gelifltii an-
K T A P lafllmaktadr.K lk
T Akez
P 1926 ylnda Floransada kullanld sanlmaktadr.
ift yanl kayt sisteminin muhasebe kayt ynteminin gerekli flart, her ifllemin
iki kez kaydedilmesidir. Muhasebe uygulamalarnn geliflmelerinin byk bir ks-
TELEVZYON mn, talyanT E L Ematematiki
VZYON ve papaz olan Luca Paciolo yazl hle getirmifltir. Luca
Paciolo 1494 ylnda Venedikte yaymlad Summa De Aritmetica, Geometrie,
Proportioni et Proportionalite (Aritmetik, Geometri, Oran ve Orant Hakknda
zet) adl eserinin ilk blmnde, muzaaf (ift tarafl) kayt tutma sisteminin ilke-
NTERNET NTERNET
lerini yazl hle getirmifltir. Bu alflma ile ilk kez yazl muhasebe kurallarn ge-
lifltiren Luca Paciolo, muhasebenin bafllangc olarak tanmlanmaktadr. Paciolo,
ileri srd kayt sisteminde ajanda, gnlk defter ve byk defter olmak zere
deftere yer verir. Bunlar arasnda balantlarn ne flekilde kurulacan belirtir.
Paciolonun kurallarn ele alan Antonio Tagliente, 1525 ylnda Luminario di
Aritmetica adl eserinde muhasebe konularna yer vermifltir. 1540 ylnda Dome-
nico Manzoni Venedikte yaymlad Quaderno Doppio adl eserinde hem kuram
hem uygulama asndan muzaaf gnlk defter ve byk defter kaytlar ile ilgili
ilkeleri tam bir akla kavuflturmufltur. Manzoni yi izleyen bilim adamlar ve
muhasebeciler de muhasebe konularnn geliflmesinde nemli katklarda bulun-
mufllardr.
www.evrenselpdf.com
Sanayi Devrimi, teknolojik geliflmeler, byk iflletmelerin domas; profesyonel

ynetime sahip iflletmelerce muhasebe kuram ve uygulamasnda geliflmelerin sa-
lanmasna neden olmufltur. Cumhuriyetten nce lkemizde muhasebe eitiminin
stanbul Ticaret Mektebi ile Darflflafaka ve Asker Rfldiye mekteplerinin ders
programlarnda yer ald belirtilmektedir. Muhasebe uygulamalarnda Fransz et-
kisi 1926 ylna kadar devam etmektedir. Cumhuriyetten nce muhasebe uygula-
malar, devlet muhasebesi ile snrl kalmfltr. 1926-1960 yllar arasnda Alman et-
kisi var olmufltur. Smerbank iin Alman Profesr Sachsenber tarafndan hazr-
lanmfl olan muhasebe sistemi, iktisadi devlet teflekkllerinin ou tarafndan ka-
bul edilip uygulamaya konmufltur. 1940 ylndan sonra kan Kazan Vergisi Kanu-
nu ile 1950 ylnda karlan Gelir Vergisi Kanunu, muhasebe uygulanmasnn ne-
mini artrmfl ve bu konudaki geliflmelere hizmet etmifltir.
Trkiyede muhasebenin vergi ve dier yasalar tarafndan iflletmelere yklenen
bir klfet olarak ele alnd da anlafllmfltr. Bu konudaki ettler ve n alflmalar,
1960-1964 yllar arasndaki dnemde srdrlmfl ve Mart 1964te yrrl giren
440 sayl ktisadi Devlet Teflekklleriyle Messeseleri ve fltirakleri Hakknda Ka-
nun hkmlerine gre ktisadi Devlet Teflekkllerini Yeniden Dzenleme Komis-
yonu kurulmufltur. Bu komisyonun grevlerinden bir tanesi de muhasebe usulle-
rinin slah ve tek dze hle getirilmesi iin esaslar tespit etmektir. Dzenleme ko-
misyonu, Mart 1968de ilkelerini ortaya koyduu tekdzen muhasebe sisteminin,
iktisadi devlet teflekklleri iin zorunlu ve zel sektr iin de istee bal olmasn
nermifltir.
Bu sistem, Amerikan Muhasebe Kuram ve Uygulamasna dayanmfltr. 1971 y-
lnda Kamu ktisadi Teflebbslerinin (KT) Reformu Komisyonu kurulmufltur. Re-
form Komisyonu, 1971de Tekdzen Muhasebe Sistemi Uygulama Komisyonu ad-
l bir alt komisyonu KT tekdzen muhasebe sistemine geifl esaslarn belirlemek-
le grevlendirilmifltir. 1972 program ile Devlet Planlama Teflkilat Msteflarl,
Tekdzen Muhasebe Sistemi ile ilgili alflmalar yrtecek Devlet Planlama Teflki-
lat Tekdzen Muhasebe Koordinasyonu Devaml htisas Komisyonunu kurmufltur.
Daha sonra Tekdzen Muhasebe Koordinasyon Devaml htisas Komisyonu kurul-
mufl, bu komisyon ilk toplantsn 1986 ylnda yapmfl, 1987 ylnda Tekdzen Ge-
nel Hesap Plan ve Aklamalar bafllkl kitabn yaynlamfltr. 1986 ylnda Banka-
lar Kanunu ile bankaclk sektr iin hazrlanan Tekdzen Muhasebe Sistemi uy-
gulamaya konmufltur. Sermaye Piyasas Kurulu (SPK) ise 1983 ylnda mali tablo-
lar ile ilgili bir plan, 1984 ylnda ise Standart Genel Hesap Plann yaymlamfltr.
Maliye ve Gmrk Bakanl; gelifltirilen muhasebe sisteminin Trkiye genelin-
de tm iflletmeler iin zorunlu olarak uygulamaya konmasn gereklefltirmek ze-
re alflmalar yapmfl ve bu konu ile ilgili Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teb-
liini 1992 ylnda Resm Gazetede yaymlamfl, 1993 yln ihtiyar tutmufl, 1994 y-
lndan itibaren zorunlu olarak uygulama bafllanmfltr.
Bilano esasna gre defter tutan gerek ve tzel kiflilere ait teflebbs ve iflletme-
lerin faaliyet sonularna iliflkin bilgilerin, hem muhasebelefltirme hem de raporlama-
larnda tutarllk ve karfllafltrlabilirlik ilkelerine gre retilmesinin mmkn olmas
amalanmfltr. Bu amala ilgili olarak afladaki temel bafllklar dzenlenmifltir:
1. Muhasebenin Temel Kavramlar
2. Muhasebe Politikalarnn Aklanmas
3. Mali Tablolarn Dzenlenme lkeleri
4. Mali Tablolarn Dzenlenmesi ve Sunulmas
5. Tekdzen Hesap erevesi, Hesap Plan ve Hesap Plan Aklamalar
www.evrenselpdf.com
8 Genel Muhasebe-I
2002 ylnda Trkiye Muhasebe Standartlar Kurulu (TMSK), idari ve mali zerk-
lie sahip kamu tzel kiflilii olarak kurulmufltur. Kurul, genel olarak afladaki fa-
aliyetleri yapmaktadr:
1. Muhasebe standartlarnn oluflturulmasnda esas alnmak zere kavramsal
ereveyi belirlemek ve muhasebe standard taslak metinlerini hazrlayp
kamuoyunun grfllerine amak,
2. Gerek, gvenilir, karfllafltrlabilir, ihtiyaca uygun, anlafllabilir ve tutarl fi-
nansal bilgi retilmesini salayacak Trkiye Muhasebe Standartlarn olufl-
turmak,
3. Muhasebe standartlarnn geliflen ve deiflen ihtiyalara cevap verebilmesi-
ni teminen standartlarn gncelliini salamak zere gerekli alflmalar
yapmak,
4. Finansal bilgilerin karfllafltrlabilirliinin uluslararas alanda da salanmas-
n teminen ulusal muhasebe standartlarnn uluslararas kabul grmfl mu-
hasebe ilkeleri ve en iyi muhasebe uygulama rnekleri ile uyumunu gerek-
lefltirmek zere gerekli alflmalar yapmak,
5. Finansal tablolarn ihtiyalara uygun bilgi sunmasn ve belirlenecek stan-
dartlarla ilgili olarak uygulamada karfllaflabilecek sorunlara iliflkin nlem
alnabilmesini salamak zere standartlarn oluflturulmas srecinde muha-
sebe ilgi gruplarnn grfllerinin alnmasn salamak ve standartlarn olufl-
turulmas srecinde dzenli olarak kamuoyunu bilgilendirmek,
6. Gerektiinde uygulamaya aklk kazandrmak zere muhasebe standartla-
rnn uygulanmasnda tereddt oluflan konularda yorumlar yaymlamak ve
7. Ulusal muhasebe standartlarnn benimsenmesine ve standartlarn uygulan-
masna iliflkin kamu bilincinin yerlefltirilmesine ynelik olarak toplant, kon-
ferans, sempozyum, kongre gibi faaliyetler dzenlemek ve gerekirse eflitli
yaynlar hazrlamak ve bastrmaktr.
Kasm 2011de, kanun hkmndeki kararname ile Kamu Gzetimi Muhasebe
ve Denetim Standartlar Kurumu kurulmufltur. Yaplan yasal dzenlemenin amac;
uluslararas standartlarla uyumlu Trkiye Muhasebe Standartlarn oluflturmak ve
yaymlamak, bamsz denetimde uygulama birliini, gerekli gveni ve kaliteyi
salamak, denetim standartlarn belirlemek, bamsz deneti ve bamsz dene-
tim kurulufllarn yetkilendirmek ve bunlarn faaliyetlerini denetlemek ve bamsz
denetim alannda kamu gzetimi yapmak yetkisine haiz Kamu Gzetimi Muhase-
be ve Denetim Standartlar Kurumunun kurulufl, teflkilat, grev, yetki ve sorumlu-
luklarna iliflkin usul ve esaslar belirmek fleklinde ifade edilmifltir. Bu dzenleme
ile Trkiye Muhasebe Standartlar Kurulunun (TMSK) grevleri yeni kurulan bu
kuruma braklmfltr.
SIRA SZDE Muhasebenin tarihsel

SIRA SZDE geliflimi hakknda anlatlanlar ksaca zetleyeniz. Son yllardaki
4 daha genifl kapsaml ve hzl geliflmelerin nedenlerini ayrca belirleyiniz.
D fi N E L M BLG SSTEM
D fi N E L M OLARAK MUHASEBE
flletmenin varlk ve kaynaklarnda deifliklie neden olan mali olaylar, muhasebe
S O R U sisteminde ifllenerek
S O R U muhasebe bilgilerine dnfltrlmektedir. Muhasebe sistemi-
nin rettii bu bilgilerin iflletme iinde ve iflletme dflnda farkl kullanclar vardr.
Muhasebe sisteminden elde edilen bilgiler, iflletme yneticilerinin verecekleri ka-
DKKAT DKKAT
rarlarda kullanlmaktadr. Muhasebe bilgilerinin nerede kullanlacan belirlemek
iin muhasebe trlerini ve bunlarn rettii bilgileri tanmlamak gerekir.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
www.evrenselpdf.com
K T A P K T A P
Belirli dnemlerde iflletme varlk ve kaynaklarnn mevcut durumu ve faaliyet

sonucunun ne olduuna iliflkin bilgilerin, iflletmenin taraflaryla paylafllmas zo-
runludur. Bu tr bilgilerin llmesi ve izlenmesi, muhasebe meslek mensubu ta-
rafndan yaplacaktr.
Muhasebe; bir sistem olarak genel muhasebe, maliyet muhasebesi ve ynetim
muhasebesinden oluflmaktadr. Genel muhasebe, tm iflletmelerin muhasebe siste-
minin omurgasn oluflturmaktadr. Genel muhasebenin bilgileri, muhasebe sre-
cinde de belirtildii gibi, zetlenerek raporlanmaktadr. Bu bilgiler, iflletmenin ge-
mifl dneminde gereklefltirilen faaliyetlerin tanmlanmasna yneliktir. Genel mu-
hasebe bilgilerinin temel zellii, yasal dzenlemelerin gereklerine gre dzenlen-
mifl olmasdr; bu bilgiler gemifli yanstr ve genel olarak finansal ieriklidir.
retilen rn ya da hizmetin maliyetinin hesaplanmas iin maliyet muhasebe-
si sistemine ihtiya duyulmaktadr. Maliyet muhasebesinin temel amac, maliyet
hesaplamak ve maliyet bilgisini raporlamaktr. Maliyet muhasebesi bilgileri, hem
finansal hem de operasyonel ieriktedir. Maliyet muhasebesi bilgilerinin ieriini,
yasal dzenlemeler yerine retim ve teknolojinin zellikleri oluflturmaktadr.
Ynetim muhasebesi, genelde byk lekli iflletmeler tarafndan kullanlan bir
muhasebe sistemidir. Ynetim muhasebesi; genel muhasebe ve maliyet muhase-
besi sistemlerinin bilgilerini, iflletmeye ynelik verilecek kararlarda sistematik ola-
rak kullanmakta ve bilgi retmektedir. Ynetim muhasebesinin bilgileri, planlama
yapmaya ve gelecee yneliktir, yasal dzenlemeler ile flekillendirilmemektedir.
Ynetim muhasebesi sistemi, finansal ve operasyonel ierikli bilgiler retmektedir.
Genel muhasebe, maliyet muhasebesi ile ynetim muhasebesinin grevleri nelerdir?

SIRA SZDE SIRA SZDE
5
MUHASEBE KURAMI
D fi N Emuhasebelefl-
flletmelerin faaliyet ve sonularnn salkl ve gvenilir bir biimde LM D fi N E L M
tirilmesi, mali tablolar aracl ile ilgililere sunulan bilgilerin tutarllk ve mukaye-
se edilebilirlik niteliklerini koruyarak gerek durumu yanstmasnn S O R salanmas
U ve S O R U
iflletmelerde denetimin kolaylafltrlmas amacn ifade eden muhasebe kuram; Muhasebe kuram;
muhasebenin temel kavramlar ile genel kabul grmfl muhasebe ilkelerinden muhasebe bilimine temel
DKKAT olan, yn veren,Dmuhasebe
KKAT
oluflmaktadr. konular zerine ileri
srlen, varsaymlara ve
N N
deneylere dayanlarak
Muhasebenin Temel Kavramlar SIRA SZDE SIRA SZDE
kantlanan muhasebenin
Muhasebenin temel kavramlar, muhasebe uygulamalarna yn vermektedir. Bu temel kavramlar ile genel
Kabul Grmfl Muhasebe
kavramlar; gerekleflen bir mali olayn nasl kaydedileceini, kayt yaparken ne tr lkelerinden oluflmaktadr.
zelliklerin dikkate alnacan, yaplan kayt ifllemlerinin iflletmeden iflletmeye g-
re veya farkl dnemler arasnda deiflme gstermemesi gibi birtakm standartlar
belirlemektedir. Muhasebenin temel kavramlar flunlardr: K T A P K T A P
Sosyal Sorumluluk Kavram,
Kiflilik Kavram,
flletmenin Sreklilii Kavram, TELEVZYON TELEVZYON
Dnemsellik Kavram,
Parayla llme Kavram,
Maliyet Esas Kavram,
Tarafszlk ve Belgelendirme Kavram, NTERNET NTERNET
Tutarllk Kavram,
Tam Aklama Kavram,
htiyatllk Kavram,
www.evrenselpdf.com
10 Genel Muhasebe-I
nemlilik Kavram ve
zn ncelii Kavram.
Sosyal Sorumluluk Kavram

SIRA SZDE MuhasebeninSIRAifllevini
SZDE yerine getirme hususundaki sorumluluunu belirtmekte ve
muhasebenin kapsamn, anlamn, yerini ve amacn gstermektedir. Sosyal so-
D fi N E L M
rumlulukDkavram;
fi N E L M
muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarnn
yrtlmesinde ve mali tablolarn dzenlenmesi ve sunulmasnda; belli kifli veya
gruplarn deil tm toplumun karlarnn gzetilmesi ve dolaysyla bilgi retimin-
S O R U S O R U tarafsz ve drst davranlmas gereini ifade eder.
de geree uygun,
DKKAT flletmenin dnem

D K K Asonunda
T kr elde etmifl olmasna ramen iflletme sahip veya yneticileri-
nin istei zerine zarar gsterilmesi, sosyal sorumluluk kavramna aykr bir davranfltr.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Kiflilik Kavram
(A) flletmesinin kurucusu Ali flletmenin; sahip veya sahiplerinden, yneticilerinden, personelinden ve dier il-
Duru ise Ali Duru ve (A)
AMALARIMIZ
flletmesi iki farkl kiflilik
gililerden AMALARIMIZ
ayr bir kiflilie sahip olduunu ve o iflletmenin muhasebe ifllemlerinin
olarak deerlendirilir. sadece bu kiflilik adna yrtlmesi gerektiini ngrr.
KSIRA
T SZDE
A P KSIRA
T SZDE
flletmenin kiflilik Akavramn
P aklaynz.
6
SIRA SZDE SIRA SZDE
flletmenin Sreklilii Kavram
T EDLEfiVNZEYLO MN T DE L fiEfaaliyetlerini
flletmelerin, V N ZEYL OMN bir sreye bal olmakszn srdreceini ifade eder. Bu
D fi N E L M nedenle iflletmenin
D fi N E L M sreklilii, sahiplerinin ya da hissedarlarnn yaflam sreleriyle
S O R U bal deildir. S O flletmenin
R U sreklilii kavram maliyet esasnn temelini oluflturur.
Bu kavramn iflletmeler asndan geerliliinin bulunmad veya ortadan kalkt
NSTOE RRNUE T NST OE RRNUE T
durumlarda ise bu husus, mali tablolarn dipnotlarnda aklanr.
DKKAT DKKAT
DKKAT flletmelerin Dyaflamlar

K K A T snrszdr, iflletme sahiplerinin ya da hissedarlarnn yaflam sre-
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
sine bal deildir.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
SIRA SZDE Hangi muhasebe kavram, maliyet esasnn temelini oluflturmaktadr?
SIRA SZDE
7
AMALARIMIZ Dnemsellik Kavram
AMALARIMIZ
D fi N E L M
K T A P flletmenin Dsreklilii
fi N E L M
K T A P kavram uyarnca snrsz kabul edilen mrnn, belli dnem-
lere blnmesi ve her dnemin faaliyet sonularnn dier dnemlerden bamsz
K S OT RA U P K S OT R AU P Gelir ve giderlerin tahakkuk esasna gre muhasebelefltiril-
olarak saptanmasdr.
TELEVZYON mesi; haslat,
T E L Egelir
V Z Y ve
O N krlarn ayn dneme ait maliyet, gider ve zararlarla karfllafl-
trlmas bu kavramn gereidir. Bu kavramn iflletmeler asndan geerliliinin bu-
DKKAT DKKAT
TELEVZYON lunmadT veya
E L E V ortadan
ZYON kalkt durumlarda ise bu husus, mali tablolarn dipnotla-
rnda aklanr. 01.01.2011 tarihinde iflletme kurulduunda bu iflletmenin mrnn
N N
SIRA
N T E RSZDE
NET SIRA SZDE
N T E Rkabul
snrsz olduu N E T edilmekte ve bu durum, iflletmenin sreklilii kavram ile ifa-
NTERNET
de edilmektedir.
NTERNET
Snrsz olan bu mr 01.01.2011 - 31.12.2011 ve 01.01.2012
- 31.12.2012 dnemlerine ayrldnda dnemsellik kavram uygulanmfl olur.
Parayla llme Kavram

K T A P Parayla llebilen
K T A P iktisadi olay ve ifllemlerin muhasebeye ortak bir l olarak
para birimiyle yanstlmasn ifade eder. Muhasebe ifllemleri, ulusal para birimine
gre yaplr.
TELEVZYON TELEVZYON
www.evrenselpdf.com
NTERNET NTERNET
Maliyet Esas Kavram

Para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mmkn veya uygun olma- Elde edilme maliyeti,
yan dier kalemler hari iflletme tarafndan edinilen varlk ve hizmetlerin muhase- iktisadi kymetlerin satn
alnmas ve retimi ile ilgili
belefltirilmesinde, bunlarn elde edilme maliyetlerinin esas alnmas gereini ifa- maliyetlerdir.
de eder.
Tarafszlk ve Belgelendirme Kavram

Muhasebe kaytlarnn gerek durumu yanstan ve usulne uygun olarak dzen-
lenmifl objektif belgelere dayandrlmas ve muhasebe kaytlarna esas alnacak
yntemlerin seilmesinde tarafsz ve n yargsz davranlmas gereini ifade eder.
Tutarllk Kavram
Muhasebe uygulamalar iin seilen muhasebe politikalarnn birbirini izleyen d-
nemlerde deifltirilmeden uygulanmas gereini ifade eder. flletmelerin mali duru-
munun, faaliyet sonularnn ve bunlara iliflkin yorumlarn karfllafltrlabilir olmas;
bu kavramn amacn oluflturur. Tutarllk kavram, benzer olay ve ifllemlerde, ka-
yt dzenleri ile deerleme llerinin deiflmezliini ve mali tablolarda biim ve
ierik ynnden tek dzeni ngrr. Geerli nedenlerin bulunduu durumlarda
iflletmeler, uyguladklar muhasebe politikalarn deifltirebilirler. Ancak bu dei-
flikliklerin ve bunlarn parasal etkilerinin mali tablolarn dipnotlarnda aklanmas
zorunludur.
Tam Aklama Kavram

Mali tablolarn, bu tablolardan yararlanacak kifli ve kurulufllarn doru karar ver-
melerine yardmc olacak lde yeterli, ak ve anlafllr olmasn ifade eder. Ma-
li tablolarda finansal bilgilerin tam olarak aklanmasnn yannda mali tablo ka-
lemleri kapsamnda yer almayan ancak alnacak kararlar etkileyebilecek gerek-
leflmesi muhtemel olaylara da yer verilmesi, bu kavramn gereidir. rnein te-
minat mektuplar ve yatrm indirimi ile ilgili bilgiler, varlk ve kaynaklar iinde
izlenmemektedir. Ancak bu ifllemlere iliflkin bilgilerin bilgi kullanclarna sunul-
mas gerekir. Tam aklama kavram gerei bu bilgiler, nazm hesaplarda izlen-
melidir.
htiyatllk Kavram
Muhasebe olaylarnda temkinli davranlmas ve iflletmenin karfllaflabilecei riskle-
rin gznne alnmas gereini ifade eder. Bu kavramn sonucu olarak iflletmeler,
muhtemel giderleri ve zararlar iin karfllk ayrrlar, muhtemel gelir ve krlar iin
ise gerekleflme dnemlerine kadar herhangi bir muhasebe ifllemi yapmazlar. An-
cak bu kavram, gizli yedekler veya gereinden fazla karfllklar ayrlmasna gerek-
e oluflturamaz. rnein iflletmenin alacann vadesinde tahsil edilememesi, ifllet-
me iin bir zarar olasl olduundan bu kavram gereince zarar kaydedilir.
nemlilik Kavram
Bir hesap kalemi veya mali bir olayn nispi arlk ve deerinin mali tablolara da-
yanlarak yaplacak deerlemeleri veya alnacak kararlar etkileyebilecek dzeyde
olmasn ifade eder. nemli hesap kalemleri, finansal olaylar ve dier hususlarn
mali tablolarda yer almas zorunludur.
www.evrenselpdf.com
12 Genel Muhasebe-I
zn ncelii Kavram
fllemlerin muhasebeye yanstlmasnda ve onlara iliflkin deerlendirmelerin yapl-
masnda biimlerinden ok zlerinin esas alnmas gereini ifade eder. Genel ola-
rak ifllemlerin biimleri ile zleri paralel olmakla birlikte baz durumlarda farkllk-
lar ortaya kabilir. Bu takdirde zn biime ncelii esastr. flletmenin elindeki
vadeli mflteri eklerinin alacak senetlerine aktarlmas, zn ncelii kavramna
rnektir.
Genel Kabul Grmfl Muhasebe lkeleri

Muhasebe sisteminin ktlar, mali tablolar olarak tanmlanmaktadr. Mali tablolar,
her iflletme tarafndan iflletmenin kendi istekleri dorultusunda dzenlenmemeli-
dir. Mali tablolar, yasal olarak belirlenen ilkeler esas alnarak dzenlenmelidir. Bu
ilkeler, tm iflletmeler iin geerlidir. Tekdzen Muhasebe Sisteminde yer alan
mali tablo dzenleme ilkelerinde, gelir tablosuna ve bilanoya iliflkin ilkeler yer al-
maktadr. Bilano ilkelerinde ayrntya girilerek varlklar, yabanc kaynaklar ve z
kaynaklar dzeyinde ilkeler belirlenmifltir:
1. Gelir Tablosu lkeleri
2. Bilano lkeleri
a) Varlklara liflkin lkeler
b) Yabanc Kaynaklara liflkin lkeler
c) z Kaynaklara liflkin lkeler
Gelir Tablosu lkeleri

Gelir tablosu ilkelerinin amac; satfllarn, gelirlerin, satfllar maliyetinin, giderlerin,
kr ve zararlara ait hesaplarn ve belli dnemlere ait iflletme faaliyeti sonularnn
snflandrlmfl ve geree uygun olarak gsterilmesini salamaktr.
Btn satfllar, gelir ve krlar ile maliyet, gider ve zararlar; brt tutarlar zerin-
den gsterilirler ve hibir satfl, gelir ve kr kalemi bir maliyet, gider ve zarar kale-
mi ile tamamen veya ksmen karfllafltrlmak suretiyle gelir tablosu kapsamndan
karlamaz. Bu ama dorultusunda benimsenen gelir tablosu ilkeleri aflada be-
lirtilmifltir:
1. Gerekleflmemifl satfllar, gelir ve krlar; gerekleflmifl gibi ya da gerekleflen-
ler, gerek tutarndan fazla veya az gsterilmemelidir. Belli bir dnem veya
dnemlerin geree uygun faaliyet sonularn gstermek iin dnem veya
dnemlerin baflnda ve sonunda doru hesap kesimi ifllemleri yaplmaldr.
2. Belli bir dnemin satfllar ve gelirleri, bunlar elde etmek iin yaplan satfl-
larn maliyeti ve giderleri ile karfllafltrlmaldr. Belli bir dnem veya d-
nemlerin baflnda ve sonunda maliyet ve giderleri geree uygun olarak
gsterebilmek iin stoklarda, alacak ve borlarda doru hesap kesimi ifllem-
leri yaplmaldr.
3. Maddi olan ve maddi olmayan duran varlklar ile zel tkenmeye tabi var-
lklar iin uygun amortisman ve tkenme pay ayrlmaldr.
4. Maliyetler; maddi duran varlklar, stoklar, onarm ve bakm ile dier gider
gruplar arasnda uygun bir flekilde datlmaldr. Bunlardan direkt olanlar
dorudan doruya, birden fazla faaliyeti ilgilendirenler ise zaman ve kullan-
ma faktr dikkate alnarak tahakkuk ettirilip datlmaldr.
5. Arzi ve olaanst nitelie sahip kr ve zararlar, meydana geldikleri d-
nemde tahakkuk ettirilmeli; fakat normal faaliyet sonularndan ayr olarak
gsterilmelidir.
www.evrenselpdf.com
6. Btn kr ve zararlardan, nceki dnemlerin mali tablolarnda dzeltme ya-

plmasn gerektirecek byklk ve niteliktekiler dflnda kalanlar, dnemin
gelir tablosunda gsterilmelidir.
7. Karfllklar, iflletmenin krn keyf bir flekilde azaltmak veya bir dneme ait
kr dier dneme aktarmak amacyla kullanlmamaldr.
8. Dnem sonularnn tespiti ile ilgili olarak uygulanagelen deerleme esasla-
r ve maliyet yntemlerinde bir deifliklik yapld takdirde bu deiflikliin
etkileri aka belirtilmelidir.
9. Bilano tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya birka olayn gelecek-
te ortaya kp kmamasna bal durumlar ifade eden, flarta bal olaylar-
dan kaynaklanan, makul bir flekilde geree yakn olarak tahmin edilebilen
gider ve zararlar; tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yanstlr. fiarta bal
gelir ve krlar iin ise gerekleflme ihtimali yksek de olsa herhangi bir ta-
hakkuk ifllemi yaplmaz, dipnotlarda aklama yaplr.
Bilano lkeleri
Bilano ilkelerinin amac, sermaye koyan veya sonradan kendilerine ait kr ifllet-
mede brakan sahip ve hissedarlar ile alacakllarn iflletmeye saladklar kaynaklar
ve bunlarla elde edilen varlklarn muhasebe kayt, hesap ve tablolarnda anlaml
bir flekilde tespit edilmesi ve gsterilmesi yoluyla belli bir tarihte iflletmenin mali
durumunun aklkla ve ilgililer iin geree uygun olarak yanstlmasdr.
Bilano, varlklarn iinde bulunulan zamandaki deerini veya tasfiye hlinde
bunlarn satflndan elde edilecek para tutarlarn yanstan bir tablo deildir.
Btn varlklar, yabanc kaynaklar ve z kaynaklar; bilanoda gayrisafi deer-
leri ile gsterilirler. Bu ilke, bilanonun net deer esasna gre dzenlenmesine bir
engel oluflturmaz. Bu dorultuda net deer bilano dzenlenmesinin gerei olarak
indirim kalemlerinin ilgili hesaplarn altnda aka gsterilmesi esastr. Bu ama
dorultusunda benimsenen bilano ilkeleri; varlklar, yabanc kaynaklar ve z kay-
naklar itibaryla aflada belirtilmifltir:
Varlklara liflkin lkeler
1. flletmenin bir yl veya normal faaliyet dnemi iinde paraya dnflebilecek
varlklar, bilanoda dnen varlklar grubu iinde gsterilir.
2. flletmenin bir yl veya normal faaliyet dnemi iinde paraya dnflemeyen,
hizmetlerinden bir hesap dneminden daha uzun sre yararlanlan uzun va-
deli varlklar; bilanoda duran varlklar grubu iinde gsterilir. Dnem so-
nu bilano gnnde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yln altn-
da kalanlar, dnen varlklar grubunda ilgili hesaplara aktarlr.
3. Bilanoda varlklar, bilano tarihindeki geree uygun deerleriyle gstere-
bilmek iin varlklardaki deer dflklklerini gstererek karfllklarn ayrlma-
s zorunludur. Dnen varlklar grubu iinde yer alan menkul kymetler, ala-
caklar, stoklar ve dier dnen varlklar iindeki ilgili kalemler iin yaplacak
deerleme sonucu gerekli durumlarda uygun karfllklar ayrlr. Bu ilke, duran
varlklar grubunda yer alan alacaklar, bal menkul kymetler, ifltirakler, bal
ortaklklar ve dier duran varlklardaki ilgili kalemler iin de geerlidir.
4. Gelecek dnemlere ait olarak nceden denen giderler ile cari dnemde ta-
hakkuk eden ancak gelecek dnemlerde tahsil edilecek olan gelirler, kayt
ve tespit edilmeli; bilanoda ayrca gsterilmelidir.
5. Dnen ve duran varlklar grubunda yer alan alacak senetlerini, bilano tari-
hindeki geree uygun deerleri ile gsterebilmek iin reeskont ifllemleri
yaplmaldr.
www.evrenselpdf.com
14 Genel Muhasebe-I
6. Bilanoda duran varlklar grubunda yer alan maddi duran varlklar ile mad-
di olmayan duran varlklarn maliyetini, eflitli dnem maliyetlerine ykle-
mek amacyla her dnem ayrlan amortismanlarn birikmifl tutarlar ayrca
bilanoda gsterilmelidir.
7. Duran varlklar grubu iinde yer alan zel tkenmeye tabi varlklarn mali-
yetini, eflitli dnem maliyetlerine yklemek amacyla her dnem ayrlan t-
kenme paylarnn birikmifl tutarlar ayrca bilanoda gsterilmelidir.
8. Bilanonun dnen ve duran varlklar gruplarnda yer alan alacaklar, menkul
kymetler, bal menkul kymetler ve dier ilgili hesaplardan ve ykml-
lklerden; iflletmenin sermaye ve ynetim bakmndan iliflkili bulunduu or-
taklara, personele, ifltiraklere ve bal ortaklklara ait olan tutarlarnn ayr
gsterilmesi temel ilkedir.
9. Tutarlar kesinlikle saptanamayan alacaklar iin herhangi bir tahakkuk iflle-
mi yaplmaz. Bu tr alacaklar, bilano dipnot veya eklerinde gsterilir.
10. Verilen rehin, ipotek ve bilano kapsamnda yer almayan dier teminatlarn
zellikleri ve kapsamlar; bilano dipnot veya eklerinde aka belirtilmeli-
dir. Bu ilke; alnan rehin, ipotek ve bilano kapsamnda yer almayan dier
teminatlar iin de geerlidir.
Ayrca iflletme varlklar ile ilgili toplam sigorta tutarlarnn da bilano dipnot
veya eklerinde aka gsterilmesi gerekmektedir.
Yabanc Kaynaklara liflkin lkeler
1. flletmenin bir yl veya normal faaliyet dnemi iinde vadesi gelen borlar,
bilanoda ksa vadeli yabanc kaynaklar grubu iinde gsterilir.
2. flletmenin bir yl veya normal faaliyet dnemi iinde vadesi gelmemifl bor-
lar, bilanoda uzun vadeli yabanc kaynaklar grubu iinde gsterilir. D-
nem sonu bilano gnnde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir y-
ln altnda kalanlar, ksa vadeli yabanc kaynaklar grubundaki ilgili hesapla-
ra aktarlr.
3. Tutarlar kesinlikle saptanamayanlar veya durumlar tartflmal olanlar da
iermek zere iflletmenin bilinen ve tutarlar uygun olarak tahmin edilebilen
btn yabanc kaynaklar, kayt ve tespit edilmeli; bilanoda gsterilmelidir.
flletmenin bilinen ancak tutarlar uygun olarak tahmin edilemeyen durum-
lar da bilanonun dipnotlarnda ak olarak belirtilmelidir.
4. Gelecek dnemlere ait olarak nceden tahsil edilen haslat ile cari dnem-
de tahakkuk eden ancak gelecek dnemlerde denecek olan giderler, kayt
ve tespit edilmeli; bilanoda ayrca gsterilmelidir.
5. Ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklar grubunda yer alan bor senetlerini
bilano tarihindeki geree uygun deerleri ile gsterebilmek iin reeskont
ifllemleri yaplmaldr.
6. Bilanonun ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklar gruplarnda yer alan
borlar, alnan avanslar ve dier ilgili hesaplardan; iflletmenin sermaye ve
ynetim bakmndan ilgili bulunduu ortaklara, personele, ifltiraklere ve
bal ortaklklara ait olan tutarlarnn ayr gsterilmesi temel ilkedir.
z Kaynaklara liflkin lkeler
1. flletme sahip veya ortaklarnn sahip veya ortak sfatyla iflletme varlklar
zerindeki haklar, z kaynaklar grubunu oluflturur. flletmenin bilano tari-
hindeki denmifl sermayesi ile iflletme faaliyetleri sonucu oluflup eflitli ad-
lar altnda iflletmede braklan krlar ile dnem net kr (zarar), bilanoda
z kaynaklar grubu iinde gsterilir.
www.evrenselpdf.com
2. flletmenin denmifl sermayesi, bilanonun kapsam iinde tek bir kalem

olarak gsterilir. Ancak esas sermaye zellikleri farkl hisse gruplarna ayrl-
mfl bulunuyorsa esas sermaye hesaplar her grubun haklarn, kr ve tasfi-
ye paylarnn datmnda sahip olabilecekleri zellikleri ve dier nemli
zellikleri yanstacak biimde bilanonun dipnotlarnda gsterilmelidir.
3. flletmenin hissedarlar tarafndan yatrlan sermayenin devam ettirilmesi ge-
rekir. flletmede herhangi bir zararn ortaya kmas, herhangi bir nedenle z
kaynaklarda meydana gelen azalmalar; hem dnemsel hem de kmlatif
olarak izlenmeli ve kaydedilmelidir.
4. z kaynaklarn bilanoda net olarak gsterilmesi iin gemifl yllar zararlar
ile dnem zarar, z kaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alr.
5. z kaynaklar; denmifl sermaye, sermaye yedekleri, kr yedekleri, gemifl
yl krlar (zararlar) ve dnem net kr (zarar)ndan oluflur. Kr yedekleri;
yasal, stat ve olaanst yedekler ile yedek niteliindeki karfllklar, zel
fonlar gibi iflletme faaliyetleri sonucu elde edilen krlarn datlmamfl ks-
mn ierir. Sermaye yedekleri ise hisse senedi ihra primleri, iptal edilen or-
taklk paylar, yeniden deerleme deer artfllar gibi kalemlerden meydana
gelir. Sermaye yedekleri, gelir unsuru olarak gelir tablosuna aktarlamaz.
MUHASEBE BLG KULLANICILARI VE

KULLANICILARIN BLG HTYALARI
Muhasebe; iflletmenin mali durumu ve faaliyet sonularna ait bilgileri, izleyen il-
gili kifli ve kurumlara raporlayan bir sistemdir. Muhasebe sisteminin rettii bilgi-
lerinin kullanclar vardr. Bu kullanclar iflletmenin iinde olduu gibi iflletmenin
dflnda da vardr. flletmeye ait bilgilerin iflletme ile ilgilenen taraflara aklanmas
gerekmektedir. flletmenin sahipleri, ortaklar, yneticileri ve alflanlar gibi ifllet-
menin iinde yer alan taraflarn yan sra devlet, yatrmclar ve bor verenler gibi
iflletmenin dflnda yer alan taraflar da iflletmeye ait bilgileri kullanmak istemekte-
dir. Elbette her bir tarafn iflletmeden beklentisi farkldr ve bu nedenle farkl bilgi-
lere ihtiya duyacaklardr.
Muhasebe bilgi sisteminin rettii bilgilerin kullanclar, fiekil 1.4 zerinde gs-
terilmektedir.
fiekil 1.4 zerinde muhase- fiekil 1.4
be bilgilerinin kullanclar gs- Muhasebe
terilmektedir. Bu kullanclar, Bilgilerinin
DEVLET Kullanclar.
kendi amalarna uygun bilgile- retilen muhasebe
ri edinmek isteyeceklerdir. fiLETMENN bilgisinin
flletme sahip veya ortaklar- DER SAHPLER/ kullanclar, hem
ORTAKLARI iflletme ii hem de
nn iflletme ile ilgili stratejik ka-
iflletme dflndaki
rarlar alabilmesi iin doru, g- kifli ve kurumlardr.
venilir, tam zamanl bilgilere ih- MUHASEBE
BLGLER
tiyalar olacaktr. Ayrca ifllet-
YNETCLER ALIfiANLAR
menin performans hakknda da
bilgi edinmek isteyeceklerdir.
flletmeyi kendileri ynetse de,
ynetimi profesyonel ynetici-
YATIRIMCILAR SENDKALAR
lere braksalar da iflletmede
olup bitenden haberdar olmak
iin muhasebe bilgilerini dzen-
li olarak kullanacaklardr.
www.evrenselpdf.com
16 Genel Muhasebe-I
flletme yneticileri, iflletmeyi yneten taraf olarak iflletmede olan biten her fley
hakknda bilgi sahibi olmak isteyeceklerdir. Yneticiler; iflletmenin gemifl dnem-
lerdeki performansna iliflkin deerlendirme yapmak, mevcut durumunu devaml
izlemek ve gelecee ynelik planlar yapmak iin muhasebe bilgisini kullanacaktr.
flletmeye bor veren finans kurumlar, iflletmenin mali durumu ile yakndan il-
gilenecektir. flletmenin mali yapsna iliflkin bilgileri kullanarak iflletmeye kredi ve-
rip vermeme konusuna karar vereceklerdir.
Devlet, iflletmenin yasal kurallara uygun faaliyet gsterip gstermediini incele-
mek iin muhasebe bilgisine ihtiya duymaktadr. flletmelerin elde ettikleri krdan
ilk pay devlet, vergi olarak alr. Devlet, vergi gelirlerinin azalmamas iin iflletme-
lerin verdii beyannamelerdeki muhasebe bilgilerinin doruluunu inceleyecektir.
alflanlar, iflletmede farkl konularda alflanlar, iflletmen mali yaps hakknda
bilgi sahibi olarak maafllarnn artrlmas ve alflma koflullarnn iyilefltirilmesi gibi
taleplerde bulunabilirler.
flletmelerin toplum gznde deeri ve nemi, iflletmeden sosyal fayda bekle-
yen sosyal ierikli kurulufllarla olan iliflkiler, iflletmeye mal ve hizmet salayanlar
vb. toplumun dier yeleri de iflletme hakknda srekli bilgi bekleyeceklerdir.
SIRA SZDE Muhasebenin taraflaryla

SIRA SZDE olan iliflkiler ile Muhasebenin Sosyal Sorumluluk Kavram, Kifli-
8 lik Kavram arasndaki iliflkileri dflnnz.
D fi N E L M MUHASEBE
D fi N E L MESLE
M
Trkiyede muhasebe meslei, 1989 tarih 20194 sayl Resm Gazetede yaymla-
S O R U narak yrrleS O R girmifl
U bulunan 3568 sayl Serbest Muhasebecilik, Serbest Muha-
sebeci Mali Mflavirlik ve Yeminli Mali Mflavirlik Kanunu ile (Bundan sonra k-
saca Meslek Yasas fleklinde ifade edilecektir.) yasal dzenlemeye kavuflmufltur.
DKKAT DKKAT
Bu yasada meslein konusu, meslee girifl koflullar ve meslek ile ilgili zel du-
rumlar dzenlenmektedir.
N N
SIRA SZDE SIRAyasal
5786 sayl SZDEdzenleme ile (2008 ylnda yaplan deifliklik ile) muhasebe
meslek mensuplar iki gruba ayrlmfltr:
1. Serbest Muhasebeci Mali Mflavir,
2. Yeminli Mali Mflavir.
Serbest Muhasebeci Mali Mflavirin faaliyet konular flunlardr:
K T A P 1. Genel K kabul
T A Pgrmfl muhasebe prensipleri ve ilgili mevzuat hkmleri ge-
reince gerek ile tzel kiflilere ait teflebbs ve iflletmelerin defterlerini tut-
mak, bilano ve kr ve zarar tablosu ve beyannameleri ile dier belgeleri
TELEVZYON dzenlemek
T E L E V Z Y Ove
N benzeri ifllemleri yapmak,
2. flletmelerin muhasebe sistemlerini kurmak, gelifltirmek,
3. flletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunlarn uygulamalar ile il-
gili iflleri dzenlemek veya bu konularda danflmanlk yapmak,
NTERNET 4. Ayrca N Tsz
E R N E edilen
T konularda belgelere dayal olarak inceleme, analiz ve de-
netim yapmak,
5. Mali tablolar ve beyannamelerle ilgili konularda yazl grfl vermek, rapor
ve benzerlerini dzenlemek; tahkim, bilirkiflilik ve benzeri iflleri yapmaktr.
5786 sayl Meslek Yasasnda serbest muhasebeci mali mflavir olabilmenin ge-
nel ve zel flartlar ile ilgili dzenlemeler de yer almaktadr. Serbest Muhasebeci
Mali Mflavir olabilmek iin aranan genel flartlar flunlardr:
1. T.C. vatandafl olmak (Yabanc serbest muhasebeci mali mflavirler hakkn-
daki hkm sakldr.),
www.evrenselpdf.com
2. Medeni haklar kullanma ehliyetine sahip bulunmak,

3. Kamu haklarndan mahrum bulunmamak,
4. Trk Ceza Kanununun 53nc maddesinde belirtilen sreler gemifl olsa
bile kasten ifllenen bir sutan dolay bir yl veya daha fazla sreyle hapis ce-
zasna ya da affa uramfl olsa bile devletin gvenliine karfl sular, Anaya-
sal dzene ve bu dzenin iflleyifline karfl sular, mill savunmaya karfl su-
lar, devlet srlarna karfl sular ve casusluk, zimmet, irtikp, rflvet, hrszlk,
dolandrclk, sahtecilik, gveni ktye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat
karfltrma, edimin ifasna fesat karfltrma, sutan kaynaklanan mal varl
deerlerini aklama veya kaaklk sularndan mahkm olmamak,
5. Ceza veya disiplin soruflturmas sonucunda memuriyetten karlmfl olmamak,
6. Meslek fleref ve haysiyetine uymayan durumlar bulunmamak.
Genel flartlar ile birlikte Serbest Muhasebeci Mali Mflavir olabilmek iin afla-
da belirtilen zel flartlar da aranmaktadr. Bunlar da
1. Hukuk, iktisat, maliye, iflletme, muhasebe, bankaclk, kamu ynetimi ve si-
yasal bilimler dallarnda eitim veren faklte ve yksekokullardan veya
denklii Yksekretim Kurumunca tasdik edilmifl yabanc yksekretim
kurumlarndan en az lisans seviyesinde mezun olmak veya dier retim
kurumlarndan lisans seviyesinde mezun olmakla beraber bu fkrada belirti-
len bilim dallarndan lisansst seviyesinde diploma almfl olmak,
2. En az yl staj yapmfl olmak,
3. Serbest muhasebeci mali mflavirlik snavn kazanmfl olmak. Kanunlar
uyarnca vergi inceleme yetkisini almfl ve mesleki yeterlilik snavnda bafla-
SIRA SZDE SIRA SZDE
rl olduktan sonra yeminli mali mflavirlik snavn vermifl olanlarda serbest
muhasebeci mali mflavirlik snavn kazanmfl olma flart aranmaz ve
4. Serbest muhasebeci mali mflavirlik ruhsatn almfl olmak gereklidir.
Yeminli mali mflavirler, serbest muhasebeci mali mflavirlerin yapt danfl-
manlk ve denetim faaliyetlerinin yannda tasdik ifllerini yapmakSyetkisine
O R U sahip ol- S O R U
maktadrlar. Tasdik faaliyeti, zellikle vergi beyannameleri ile bunlarn ekleri ve
mali tablolarla ilgili olarak yaplmaktadr. Yeminli mali mflavirler; muhasebe ile il-
DKKAT DKKAT
gili defter tutamazlar, muhasebe brosu aamazlar ve muhasebe brolarna ortak
olamazlar.
N N
5786 sayl Meslek Yasasna gre Yeminli Mali Mflavir olabilmekSIRA SZDE iin SIRA SZDE
a) En az 10 yl serbest muhasebeci mali mflavirlik yapmfl olmak,
b) Yeminli mali mflavirlik snavn vermifl olmak,
c) Yeminli mali mflavir ruhsatn almfl olmak gerekir.
Yabanc Serbest Muhasebeci Mali Mflavirleri Trkiyede faaliyette bulunabilir-
ler mi? Serbest muhasebeci mali mflavirlik mesleini resmen dzenlemifl olan ya-
K T A P K T A P
banc bir devletin tabiyetindeki kiflilerin T.C. tabiyetindeki serbest muhasebeci ma-
li mflavirliklerde aranan nitelikleri taflmak flartyla kendi memleketlerinde elde et-
mifl olduklar haklardan kapsama giren hizmetleri, karfllkllk flart ile serbest mu-
TELEVZYON TELEVZYON
hasebeci mali mflavir unvan altnda Trkiyede de yapmalarna Maliye Bakanl-
nn teklifi zerine Baflbakann onay ile izin verilebilir.
cret gelirlerinin vergilendirilmesi ile ilgili Gelir daresi Baflkanlnn

N Thttp://www.gib.gov.
ERNET NTERNET
tr/fileadmin/beyannamerehberi/2011_Ucret_Kazanclari.pdf internet adresindeki cret
Kazanlar Vergi Rehberi, 2011den yararlanabilirsiniz.
www.evrenselpdf.com
18 Genel Muhasebe-I
zet
NAM A Muhasebenin ne anlama geldiini tanmlamak. N

A M A
Muhasebenin temel kavramlarnn ve kabul gr-
1 4 mfl ilkelerinin neler olduunu tanmlamak.
flletmelerde gerekleflen ve para birimi ile ifade
Muhasebe kuramnn bir gerei olarak lkemiz-
edilebilen mali olaylar belirli bir sistematik dhi-
de uygulanan muhasebenin temel kavramlar ve
linde kaytlama, snflandrma, zetleme, analiz
genel kabul grmfl ilkeleri mevcuttur.
etme ve yorumlama srecine muhasebe denmek-
N
tedir. Muhasebe, iflletmenin dilidir. flletme, mu-
Muhasebeden kimlerin faydalanabileceini ve
hasebe aracl ile konuflur. flletmede gerekle- A M A
5 kimlerin muhasebe sisteminden retilmifl bilgile-

flen tm faaliyetlerin parasal deerleri, muhasebe
ri kullanabileceini aklamak.
sisteminin kts olan mali tablolar ile aklanr.
Muhasebe kuram dorultusunda retilen bilgi-
N
lerden; yneticiler, ortaklar, sendikalar, alflan-
nsanlarn gnlk hayatnda bile aslnda nem-
A M A lar, bor verenler, devlet, yatrmclar ve toplu-
2 li olan muhasebenin nasl bir tarihsel sre ge-
mun dier kurumlar faydalanrlar.
irdiini aklamak.
N
Muhasebe, mbadele ile bafllamfl olup talyan
Muhasebe mesleinde unvanlarn neler olduu-
matematiki ve papaz olan Luca Paciolo tarafn- AM A
6 nu ve nasl muhasebe meslek mensubu olunaca-

dan yazl hle getirmifltir. Luca Paciolo, 1494 y-
n aklamak.
lnda Venedikte yaymlad Summa De Aritme-
Trkiyede muhasebe meslek mensuplar,
tica, Geometrie, Proportioni et Proportionalite
2008den itibaren Serbest Muhasebeci Mali Mfla-
(Aritmetik, Geometri, Oran ve Orant Hakknda
vir ve Yeminli Mali Mflavir fleklinde iki unvanla
zet) adl eserinin ilk blmnde ift tarafl ka-
faaliyetlerini srdrmektedir. Serbest Muhasebeci
yt tutma sisteminin ilkelerini yazl hle getir-
meslek unvan yasadan kartlmfltr. Serbest Mu-
mifltir. Bundan sonraki srete Trkiyede Fran-
hasebeci Mali Mflavir ile Yeminli Mali Mflavir
sz, Alman ve Amerikan etkisinde deiflik dzen-
arasndaki en bariz fark fludur: Yeminli Mali M-
lemeler yaplmfltr. 1989 ylnda Muhasebe Mes-
flavirler; muhasebe ile ilgili defter tutamazlar, mu-
lek Yasas dzenlenmifl, 1992 ylnda Muhasebe
hasebe brosu aamazlar ve muhasebe brolar-
Sistemi Genel Teblii yaymlanmfltr. Trkiye
na ortak olmamalardr.Yabanc meslek mensu-
Muhasebe Standartlar Kurulu, muhasebe stan-
bunun lkemizde faaliyette bulunabilmesinin te-
dartlarn yaymlamfltr. Bu yetki Kasm 2011 y-
mel flartlar Meslek Yasasnda belirtilmifltir.
lnda Kamu Gzetimi, Bamsz Denetim Muha-
sebe Standartlar Kurumuna verilmifltir. Yeni
Trk Ticaret Kanunu gerei olarak da 1 Ocak
2013 tarihinden itibaren geerli Uluslararas Mu-
hasebe ve Uluslararas Finansal Raporlama Stan-
dartlar ile uyumlu Trkiye Muhasebe Standart-
lar ve Trkiye Finansal Raporlama Standartlar
yrrle girecektir.
NA M A
Muhasebenin bir bilgi sistemi olarak nasl kulla-
3 nlacan aklamak.
Muhasebeden bilgi bekleyen taraflarn bilgi ihti-
yalarn karfllayacak bir sistem olarak dflnl-
dnde muhasebe sreci, bir muhasebe bilgi
sistemi olarak nitelendirilebilir. Mali olaylara ait
belgeler toplanacak, kaytlanacak, snflandrla-
cak, mali tablo fleklinde zetlenecek, analiz edi-
lecek ve yorumlanacaktr.
www.evrenselpdf.com
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi iflletmelerin varlklar ve 5. Afladaki olaylardan hangisi muhasebe tarafndan
kaynaklar zerinde artfl veya azalfl meydana getiren, izlenmesi gereken olay deildir?
para ile ifade edilebilen olaylarn kaytlanmas, snflan- a. Bankadan ekilen nakit kredi
drlmas, zetlenmesi, analiz ve yorum yaplmasn ie- b. Banka ile kredi anlaflmasnn salanmas
ren bilgi sistemidir? c. Ticari mal satn alnmas
a. Belge toplamak d. Mflterilere mal ve hizmet satflnn yaplmas
b. Snflandrmak e. alflanlara cret demelerinin yaplmas
c. Kaydetmek
d. Yorumlamak 6. Afladakilerden hangisi muhasebenin organizasyo-
e. Muhasebe nunda, muhasebe uygulamalarnn yrtlmesinde ve
mali tablolarn dzenlenmesi ve sunulmasnda; belli ki-
2. Afladakilerden hangisi Kasm 2011 tarihi itibaryla fli veya gruplarn deil, tm toplumun karlarnn g-
lkemizde muhasebe standartlarn oluflturmak ve ya- zetilmesi ve dolaysyla bilgi retiminde geree uygun,
ymlamak amacyla grevlendirilen kurumdur? tarafsz ve drst davranlmas gereini ifade eden mu-
a. Trkiye Muhasebe Standartlar Kurulu hasebenin temel kavramdr?
b. Kamu Gzetimi Muhasebe Denetimi ve Muha- a. Kiflilik
sebe Standartlar Kurumu b. Dnemsellik
c. Bankaclk Denetleme Dzenleme Kurulu c. Sreklilik
d. Sermaye Piyasas Kurulu d. Sosyal Sorumluluk
e. Trkiye Serbest Muhasebeci Mali Mflavirler ve e. Tutarllk
Yeminli Mali Mflavirler Odalar Birlii
7. flletmenin bir yl veya normal faaliyet dnemi iin-
3. Afladakilerden hangisi sadece muhasebenin fonk- de vadesi gelen borlar, bilanoda ksa vadeli yabanc
siyonlarndan biri deildir? kaynaklar grubu iinde gsterilir. Genel Kabul Grmfl
a. Belge dzenlemek Muhasebe lkelerinden olan bu ilke afladakilerden
b. Belgeleri toplamak hangisi ile ilgilidir?
c. Belgeleri ve ifllemleri snflandrmak a. Gelir tablosu ilkesi
d. Belgeleri muhasebe defterlerine kaydetmek b. Bilanonun z kaynaklar ile ilgili ilke
e. Sonular taraflara mali tablo fleklinde zetlemek c. Bilanonun dnen varlklar ile ilgili ilke
d. Bilanonun duran varlklar ile ilgili ilke
4. Muhasebe ile ilgili afladaki ifadelerden hangisi yan- e. Bilanonun yabanc kaynaklar ile ilgili ilke
lfltr?
a. Toplanan belgeler ve yaplacak kaytlar snflan- 8. Afladakilerden hangisi nc kiflilerin varlklar
drlr. zerindeki hakkn ifade eder?
b. Para ile ilgili olaylar muhasebe defterlerine mu- a. Aktif
hasebe kurallarna uygun bir flekilde kaydedilir. b. Muhasebe
c. Varlk ve kaynaklarda artfl veya azalfl meydana c. Bor
getirmeyen sradan olaylar zet olarak dzenle- d. Sermaye
nen mali tablolarda yer almas iin muhasebe e. Nakit
defterlerine kaydedilir.
d. Muhasebe, taraflarn bilgi ihtiyalarn karflla- 9. Afladakilerden hangisi flirket ortaklarnn varlklar
mak zere yapmfl olduu alflmalar belirli d- zerindeki hakkn ifade eder?
nemler sonunda veya istenildii zaman zet ola- a. Varlk
rak hazrlar ve sunar. b. Muhasebe
e. Muhasebe zet olarak hazrlanan mali bilgileri c. Bor
taraflara analiz ve yoruma hazr flekle getirir. d. Sermaye
e. Nakit
www.evrenselpdf.com
20 Genel Muhasebe-I
Yaflamn inden

10. Afladakilerden hangisi iflletmelerin kasa ve banka-
sndaki paras, zaman iinde paraya dnflecek ve ifllet-
me faaliyetinde kullanlacak unsurlarn tamamna veri-
TURMOB-Trkiye Serbest Muhasebeci Mali Mfla-
virler ve Yeminli Mali Mflavirler Odalar Birlii
Trkiyede belirli flehirlerde serbest muhasebeci mali
len addr? mflavirlerin bal olduu serbest muhasebeci mali m-
a. Kaynaklar flavirler odas ve yeminli mali mflavirlerin bal olduk-
b. Yabanc Kaynak lar Yeminli Mali Mflavirler Odas vardr. Trkiyedeki
c. z Kaynak btn odalar da Trkiye Serbest Muhasebeci Mali M-
d. Varlklar flavirler ve Yeminli Mali Mflavirler Odalar Birliine
e. Gelirleri yani TRMOBa baldr. Serbest muhasebeci mali m-
flavirler ve yeminli mali mflavirler, TRMOB yesidir.
TRMOBun genel amac, yelerinin mesleki geliflimle-
rini artracak alflmalar yapmak, yelerinin karlarn,
mesleki ahlak, dzen ve geleneklerini korumaktr.
TRMOB, tzelkiflilie sahip kamu kurumu niteliinde
bir meslek kurulufludur. Merkezi Ankaradadr. TR-
MOB, kurulufl amalar dflnda faaliyette bulunamaz.
Bir meslek kuruluflu olan TRMOBun grevleri afla-
da belirtilmektedir:
a) Meslein gelifltirilmesi ile ilgili alflmalar yapmak
b) Meslek mensuplarnn menfaatlerini, mesleki ahlak,
dzen ve geleneklerini korumak
c) Odalar ilgilendiren konularda yetkili mercilere g-
rfl bildirmek
d) Odalar arasnda kacak mesleki anlaflmazlklar ke-
sin olarak zmlemek, uyulmas zorunlu meslek
kurallarn belirlemek
e) Bu kanuna gre karlacak ynetmelikleri hazrla-
mak
f) Milli ve milletleraras mesleki kurulufllara ye ol-
mak, milletleraras mesleki toplantlara katlmak
g) Maliye ve Gmrk Bakanlnca verilecek grevleri
yerine getirmek
h) Kanunlarla verilen dier grevleri yapmak ve mes-
leki konularda resmi makamlarca istenen bilgi ve
grflleri vermektir.
www.evrenselpdf.com
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar Sra Sizde Yant Anahtar

1. e Yantnz yanlfl ise Muhasebenin Tanm bafl- Sra Sizde 1
lkl konuyu yeniden gzden geiriniz. flletmelerin kurulmas, bankaya para yatrlmas, ban-
2. b Yantnz yanlfl ise Muhasebenin Tarihsel Geli- kadan para ekilmesi, iflilik cretlerinin, flirket borla-
flimi bafllkl konuyu yeniden gzden geiriniz. rnn denmesi, mflterilerinden para tahsil edilmesi gi-
3. a Yantnz yanlfl ise Muhasebenin Tanm bafl- bi olaylar saylabilir. flletmelerin; faaliyetlerini devam
lkl konuyu yeniden gzden geiriniz. ettirebilmeleri iin finansman kaynaklarn planlamal,
4. c Yantnz yanlfl ise Bilgi Sistemi Olarak Muhase- en uygun kaynaklardan fon temin etmeli, retim veya
be bafllkl konuyu yeniden gzden geiriniz. satfl konularn doru semifl olmalar gerekmektedir.
5. b Yantnz yanlfl ise Bilgi Sistemi Olarak Muhase- flletmelerin temel kurulufl amac; kr elde etmek, kr
be bafllkl konuyu yeniden gzden geiriniz. elde ederek faaliyetini srdrebilmektir.
6. d Yantnz yanlfl ise Muhasebe Kuram bafllkl
konuyu yeniden gzden geiriniz. Sra Sizde 2
7. e Yantnz yanlfl ise Muhasebe Kuram bafllkl Satfl sonrasnda gelirler giderlerden bykse ortaya
konuyu yeniden gzden geiriniz. kr, tersi durumda ise zarar kacaktr. flletme faaliyet-
8. c Yantnz yanlfl ise Muhasebenin Tanm bafl- leri dorultusunda varlklarnda artfl veya azalfl mey-
lkl konuyu yeniden gzden geiriniz. dana gelir. flletme varlklarndaki artfl dorultusunda
9. d Yantnz yanlfl ise Muhasebenin Tanm bafl- ortaklarn (iflletme sahiplerinin) varlklar zerinde hak-
lkl konuyu yeniden gzden geiriniz. lar da artfl veya azalfl dorultusunda deiflme gsterir.
10. d Yantnz yanlfl ise Muhasebenin Tanm bafl- Muhasebe dilinde artfllar kr, azalfllar ise zarar olarak
lkl konuyu yeniden gzden geiriniz. tanmlanr.
Sra Sizde 3
flletmelerin varlk ve kaynaklar zerinde artfl veya
azalfl meydana getiren, para birimi ile ifade edilebilen
mali olaylara ait belgelerin toplanmas, kaytlanp s-
nflandrlmas ve zetlenerek analiz ve yoruma
hazr hle getirilmesi ve raporlanmas; muhasebe
srecidir.
Mali olaylara ait belgelerin toplanmas, kaydedilme-
si, snflandrlarak zetlenmesi ifllemleri; muhase-
benin temel ifllevidir.
Sra Sizde 4
nsanlk tarihinde ticaret mbadele ile bafllamfltr. Luca
Paciolo ile yazl kurallar geliflmifltir. Trkiyede ilk a-
lflma Smerbank ile bafllamfltr. Uluslararas iliflkiler ve
ticari balar gelifltike iflletmeler arasnda gvenilir, an-
lafllabilir ve karfllafltrlabilir bilgi ihtiyac artmfltr. Bu
geliflmelere paralel olarak iflletmeler arasndaki bilgile-
rin daha anlafllr ve gvenilir, karfllafltrlabilir olmas
asndan muhasebenin temel kavramlar, genel kabul
grmfl muhasebe ilkeleri, muhasebe standartlar gibi
konularda geliflmeler yaflanmfltr.
www.evrenselpdf.com
22 Genel Muhasebe-I
Yararlanlan ve Baflvurulabilecek
Kaynaklar
Sra Sizde 5 Kotar, Erhan (1996), Genel Muhasebe Temel lkeler,
Genel Muhasebe: flletmelerdeki mali olaylar kaydeden, Ekin Kitapevi Yaynlar, Bursa.
zetleyen analiz eden ve yorumlayan muhasebedir. Ko Yalkn, Yksel (1972), Genel Muhasebe lkeleri
Maliyet Muhasebesi: Mal ve hizmet reten iflletmelerin Uygulamas, Turhan Kitapevi, 10. Bask, Ankara.
retim maliyetlerini hesaplayan ve maliyet bilgileri re- Dokur, fikr-Kaygusuz, Y. Sait (2009), Uygulamaclar
ten muhasebedir. iin Finansal Muhasebe, Dora Yaynclk, Bursa.
Ynetim Muhasebesi: Genel olarak byk iflletmelerde Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii-1.
genel muhasebe ve maliyet muhasebesi tarafndan re- 3568 Sayl Serbest Muhasebecilik Serbest Muhasebeci-
tilen bilgileri ynetsel kararlarda kullanan ve karar ver- lik Mali Mflavirlik ve Yeminli Mali Mflavirlik Ka-
meyi salayan bir muhasebe sistemidir. nunu.
www.tmsk.org.tr
Sra Sizde 6 www.turmob.org.tr
flletmenin sahip veya sahiplerinden, yneticilerinden,
personelinden ve dier ilgililerden ayr bir kiflilie sahip
olduunu ve o iflletmenin muhasebe ifllemlerinin sade-
ce bu kiflilik adna yrtlmesi gerektiini ngrr.
Sra Sizde 7
flletmenin sreklilii kavram, maliyet esasnn temeli-
ni oluflturur.
Sra Sizde 8
flletmenin kendisi, kuranlardan ayr bir kiflilie sahip-
tir. flletmeden bilgi bekleyen birok taraf vardr. Muha-
sebe ifllemleri; btn taraflara eflit mesafede, sosyal so-
rumluluk kavramna uygun bir flekilde yerine getirilme-
lidir. Sosyal sorumluluk kavram; muhasebenin organi-
zasyonunda, muhasebe uygulamalarnn yrtlmesin-
de ve mali tablolarn dzenlenmesi ve sunulmasnda
belli kifli veya gruplarn deil tm toplumun karlar-
nn gzetilmesi ve dolaysyla bilgi retiminde geree
uygun, tarafsz ve drst davranlmas gereini ifade
eder.
www.evrenselpdf.com
www.evrenselpdf.com
2
GENEL MUHASEBE-I
Amalarmz
N
Finansal tablolarn ne olduunu ve dzenleme amalarnn neler olduklarn
N
tanmlayabilecek,
Finansal tablolarn hazrlanmasnda dikkate alnmas gereken temel varsa-
N
ymlar aklayabilecek,
N
Finansal Durum Tablosunun ne olduunu ve ieriini tanmlayabilecek,
N
Kapsaml Gelir Tablosunu ve ieriini aklayabilecek,
N
Nakit Akfl Tablosunu, nakit ve nakit benzerlerini tanmlayabilecek,
z Kaynaklar Deiflim Tablosunun ieriini aklayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
Finansal Dnem Finansal Durum Tablosu
Mali Tablolar Kapsaml Gelir Tablosu
Nakit Akfl Tablosu z Kaynaklar Deiflim Tablosu
indekiler
FNANSAL TABLOLARIN TANIMI
VE AMACI
FNANSAL TABLOLARIN
HAZIRLANMASINDAK
VARSAYIMLAR
FNANSAL TABLOLARIN
Genel Muhasebe-I Finansal Tablolar NTELKSEL ZELLKLER
FNANSAL DURUM TABLOSU
(BLANO)
KAPSAMLI GELR TABLOSU
NAKT AKIfi TABLOSU
Z KAYNAKLAR DEfiM
TABLOSU
www.evrenselpdf.com
Finansal Tablolar
FNANSAL TABLOLARIN TANIMI VE AMACI

flletmenin muhasebe srecinde kaydederek snflandrd mali bilgiler, finansal Finansal Tablolar:
Finansal Durum Tablosu
tablolar ile zetlenmekte ve raporlanmaktadr. Finansal tablolara, sadece muhase- Gelir Tablosu
be srecinin zeti gz ile bakmamak gerekir. flletmenin belirli bir dneme ilifl- Nakit Akfl Tablosu
kin finansal durumu, bu tablolar ile yanstlr ve iflletmenin finansal performans l- z Kaynak Deiflim
Tablosu
lr. Finansal tablolar; dzenlendii tarihte iflletmelerin varlklarn, ykml-
lklerini, faaliyet dnemi sonu itibaryla kr veya zarar gibi iflletmenin mali duru-
munu gsteren tablolardr.
Finansal tablolar, iflletmenin finansal durumunun ve finansal performansnn
biimlendirilmifl sunumudur. Genifl bir kullanc kitlesinin ekonomik kararlar alma-
larna yardmc olmak zere dzenlenen finansal tablolar ile iflletmenin finansal
durumu, finansal performans ve nakit akfllar hakknda bilgiler verilmektedir. Ay-
rca finansal tablolar, yneticilerin kendilerine emanet edilen varlklar etkin olarak
kullanp kullanmadklarn da gsterir.
Genel olarak finansal raporlamann amac; mevcut ve potansiyel yatrmc- Finansal tablolarn amac,
iflletme ii ve iflletme dfl
lara, bor verenlere ve kredi veren dier taraflara iflletmenin finansal durumunu ra- paydafllarn alacaklar
porlayan; iflletmeye kaynak salama kararlarn verirken faydal olacak doru ve kararlar etkileyecek olan
bilgiler retmektedir.
tam zamanl finansal bilgileri salamaktr.
Finansal tablolar, finansal tablolar kullanan farkl taraflara iflletmenin;
Varlklar,
Borlar,
z kaynaklar,
Gelirleri ve giderleri (krlar ve zararlar dhil)
Ortaklarn ortak olmalar sebebiyle yaptklar parasal katklar veya ortakla-
ra yaplan datmlar ve
Nakit akfllar
hakknda bilgiler sunmaktadr.
Bu bilgiler, dipnotlarda yer alan dier bilgilerle birlikte, finansal tablo kullanc-
larnn iflletmenin gelecekteki nakit akfllarn ve zellikle bunlarn zamann ve ger-
ekleflme olaslklarn tahmin etmelerine yardmc olur. Bu amaca ulaflmak iin ta-
raflara sunulacak tam bir finansal tablolar seti oluflturulur. Bu set; iflletmenin varlk
ve kaynak yapsn, satfllarn, satfllarn maliyetlerini, kr veya zarar, z kaynak-
lardaki deiflimi ve nakit hareketleri ile ilgili bilgileri ierisinde barndran finansal
tablolardan oluflmaktadr. Bu sette, afladaki finansal tablolar yer almaktadr:
www.evrenselpdf.com
26 Genel Muhasebe-I
Dnem sonu finansal durum tablosu (bilano),

Dneme ait kapsaml (gelir tablosu),
Dneme ait z kaynak deiflim tablosu,
Dneme ait nakit akfl tablosu,
SIRA SZDE SIRA muhasebe
nemli SZDE politikalarn zetleyen dipnotlar ve dier aklayc notlar,
Bilano ve gelir tablosu Bir iflletmenin bir muhasebe politikasn geriye dnk olarak uygulamas
temel finansal tablo olarak durumunda ya da bir iflletmenin finansal tablolarndaki kalemleri geriye d-
D fi N E L M
adlandrlr. D fi N E L M
nk olarak yeniden ifade etmesi sz konusu olduunda ya da iflletmenin fi-
nansal tablo kalemlerini yeniden snflandrdnda karfllafltrlabilir en er-
S O R U S O R U
ken dnemin baflna ait finansal durum tablosu.
DKKAT flletmelerin Dvarlklarn

KKAT ve ykmllklerini gsteren tablo, finansal durum tablosu/bi-
lano; faaliyet sonucunu (kr veya zarar) gsteren tablo ise kapsaml gelir tablosudur.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
SIRA SZDE Finansal tablolarn dzenlenme amalar nelerdir? Bu amalara ulaflmak iin dzenlene-
SIRA SZDE
1 cek finansal tablo setinde hangi finansal tablolar yer almaktadr?
D fi N E L M
FNANSAL
D fi N ETABLOLARIN
LM HAZIRLANMASINDAK
VARSAYIMLAR
K S OT RA UP Finansal tablolarn
K S OT RA U Phazrlanmasnda baz varsaymlar kullanlmaktadr. Bu varsaym-
lar, finansal tablolarn farkl iflletmeler tarafndan dzenlense bile ierik olarak ayn
olmasn salar. Dier taraftan ayn iflletmenin farkl dnemlerde dzenledii finan-
DKKAT DKKAT
TELEVZYON sal tablolarn
T E L Eda
V Zierik
Y O N olarak ayn olmasn salar. Bu varsaymlarn neler olduu ve
finansal tablolarn dzenlenmesinde bu varsaymlarn nasl kullanlaca, Trkiye
N N
SIRA SZDE SIRA SZDEStandartlarnda belirtilmektedir. Finansal Tablolarn Sunuluflu
Finansal Raporlama
Standardnda yer alan finansal tablolarn varsaymlar flyle belirtilmektedir:
NTERNET NTERNET
flletmenin sreklilii
Muhasebenin tahakkuk esas
nemlilik ve birlefltirme
K T A P Netlefltirme
K T A (MahsupP etme)
Raporlama skl
Karfllafltrmal bilgi
TELEVZYON Sunuluflun
T E L E V Z Ytutarll
ON
Finansal tablolara iliflkin varsaymlarn ayrntlar aflada aklanacaktr.
flletmenin Sreklilii
NTERNET N T E R N Efinansal
flletme ynetimi; T tablolar dzenlerken iflletme mrnn sonsuz olduu-
nu, faaliyetlerini bu sonsuz mr erevesinde sreklilik esasna gre devam et-
me durumunu deerlendirir. Gelecekte iflletmenin varlnn sona erdirilmesi niye-
ti veya zorunluluu yoksa finansal tablolar, sreklilik esasna gre dzenlenmifl sa-
ylr. Ksaca iflletmenin mrnn sonsuz olduu varsaylmakta ve finansal tablolar
da bu sonsuz mr olan iflletmenin finansal yapsn gstermek zere dzenlen-
mektedir.
flletmelerin, canllardan Ynetim, deerlendirmelerini yaparken iflletme faaliyetlerinin srekliliine kufl-
farkl olarak sonsuz bir
mre sahip olduu
ku dflrecek nemli belirsizlikler taflyan olaylar veya koflullarn farkndaysa bu
varsaylr. belirsizlikleri, finansal tablolarn notlarnda aklamaldr. flletme, finansal tablola-
rn sreklilik esasna gre hazrlamamas hlinde, bu hususu, finansal tablolarn
dzenlemesi srasnda dayandrd temelleri ve iflletmenin sreklilik arz etmeye-
cek flekilde deerlendirilmesinin nedeni ile birlikte aklamakla ykmldr.
www.evrenselpdf.com
2. nite - Finansal Tablolar 27
Muhasebenin Tahakkuk Esas

flletme, nakit akfl tablosu hari, tm finansal tablolarn muhasebenin tahakkuk esa- taHAKkuk: Hak edilmifl
sna gre dzenler. Tahakkuk esasna gre cari dneme ait olan her trl gelir ve gi- ancak tahsilat veya
demesi henz gememifl
der, tahakkuk ettirilerek finansal tablo unsuru olarak sunulur. Gelir, tahsilat edildii za- bir gelir ya da giderin
man ve gider de dendii zaman deil ortaya kt zaman tanmlanr ve kaydedilir. tannmas.
Bir iflletmede Y1 ylnn Kasm aynda T10.000 satfl yapldn ve mflterinin
demeyi Y2 ylnn Mart aynda (yaklaflk 5 ay sonra) yapacan varsayalm. Ta-
hakkuk esasna gre satfl haslat, tahsilatn yapld Y2 ylnda deil, satfln ger-
eklefltii Y1 ylna ait olacaktr.
nemlilik ve Birlefltirme
flletme; benzer kalemlerden oluflan her bir nemli snf, finansal tablolarda ayr
bir biimde gsterir. flletme, nitelikleri ve ifllevleri itibaryla farkl olan kalemleri
de, nemsiz olmadklar takdirde, ayr olarak sunar.
Finansal tablolar, ok sayda ifllem veya dier olaylarn ifllemden geirilerek ni-
telik ve ifllevlerine gre hesap snflar altnda birlefltirilmesi sonucu oluflur. Snf-
landrma ve birlefltirmedeki son aflama, finansal tablolardaki hesap snflarn olufl-
turan birlefltirilmifl ve snflandrlmfl bilginin sunumudur. Bir hesap kalemi kendi
baflna nemli deilse bu tablolarda ya da dipnotlarda dier kalemlerle birlefltirilir.
Bu tablolarda ayr olarak sunulacak kadar neme sahip olmayan bir kalemin dip-
notlarda ayr olarak sunulmas gerekebilir.
Bir iflletmede ok sayda finansal ifllem vardr. Bir yl boyunca bir iflletmede bir-
birinden farkl ve ok sayda faaliyet yaplmaktadr. Farkl trdeki faaliyetlerin be-
lirli bir sistematik ierisinde snflandrlmas, finansal tablolarn kullanclarn bilgi-
yi bulma ve kullanmasn kolaylafltracaktr.
Netlefltirme (Mahsup Etme)

flletmelerde, varlklar ve borlar ya da gelirler ve giderler netlefltirerek sunulma-
maldr. flletme, varlklar ile borlar ve gelirler ile giderleri finansal tablolarda ay-
r ayr gstermelidir. Varlklarn, rnein stok deer dflkl karfll ve flphe-
li alacaklar karfll gibi, dzenleyici hesaplar dflldkten sonra net tutaryla gs-
terilmesi netlefltirme deildir.
Bir iflletmenin toplam alacaklarnn T20.000 ve toplam borcunun da T15.000 ol-
duunu dflnelim. Alacak ve borcun birbirleri ile karfllafltrlmas sonucu, alacak
fazlasnn T5.000 olduu bir gerektir. Bilanoda, alacak ve bor fark olan tutar
(T5.000) deil alacaklar T20.000 ve borlar da T15.000 olarak gsterilmelidir.
Raporlama Skl
Bir iflletme, tam bir finansal tablolar setini (karfllafltrlabilir bilgileri ierecek flekil-
de) ylda en az bir kez sunmaldr. Ancak finansal tablolar; iflletme ynetiminin is-
tei ile ayda bir, ayda bir veya alt ayda bir olmak zere farkl aralklarla rapor-
lanabilir. Ayrca yasal zorunluluklar nedeni ile finansal tablolarn raporlanma skl-
deiflebilmektedir.
Karfllafltrmal Bilgi
flletme, cari dnem finansal tablolarnda raporlanan tm tutarlara iliflkin olarak
nceki dnem ile karfllafltrmal bilgileri sunmaldr. Cari dnemin finansal tablo-
larnn anlafllmas iin gerekli olduu takdirde metinsel ve tanmsal bilgiler iin
karfllafltrmal bilgi verilmelidir.
www.evrenselpdf.com
28 Genel Muhasebe-I
Karfllafltrmal bilgi veren bir iflletme; en az iki bilano, dier tablolarn her bi-
rinden iki adet olmak zere ayrca ilgili dipnotlar sunar. Bir iflletme, bir muhase-
SIRA SZDE SIRA geriye
be politikasn SZDE dnk olarak uyguladnda, finansal tablolarndaki kalemle-
ri geriye dnk olarak yeniden ifade ettiinde ya da finansal tablolarndaki kalem-
D fi N E L M
leri yeniden snflandrdnda en az bilano ile dier tablolarn her birinden ay-
D fi N E L M
rca iki adet tablo ve de ilgili dipnotlar sunar. Bir iflletme, bilanosunu (1) Cari d-
nemin sonunda, (2) Bir nceki dnemin sonunda (Cari dnemin bafllangcyla ay-
S O R U ndr.) ve (3)S Karfllafltrlabilir
O R U en erken dnemin baflnda sunar.
DKKAT flletme paydafllar

D K K Aiflletmenin
T finansal yaps hakknda bilgiyi, sunufl ve snflandrma ba-
kmndan birbirinin ayn finansal tablolar karfllafltrarak elde edebilir.
N N
SIRA
SIRA SZDE
SZDE SIRA
SIRA SZDE
SZDE
Sunuluflun Tutarll
Unsurlarn finansal tablolarda sunuluflu ve snflandrlmas, bir dnemden dier
AMALARIMIZ
D fi N E L M dneme ayn biimde srdrlmelidir. Bu varsayma gre finansal tablolarnn s-
AMALARIMIZ
D fi N E L M
nflandrlmasnda dnemler arasnda farkllafltrma olmamas gerekmektedir. Fark-
l dnemler arasnda snflandrmann deifltirilmesi, dnemler arasnda karfllafltr-
S O R U S O R U
K T A P ma ve analizK yaplmasn
T A P zorlafltracaktr.
DKKAT Finansal Tablolarn

D K K A T Sunuluflu Standard gereince finansal tablolarn dzenlenmesinde
TELEVZYON yukarda saylan
T E L E V varsaymlara
ZYON uygun hareket edilmesi gerekmektedir.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
SIRA SZDE Finansal tablolarn dzenlenmesinde hangi varsaymlar dikkate alnmaktadr?
SIRA SZDE
2
NTERNET
AMALARIMIZ FNANSAL
N T E R N TABLOLARIN
AMALARIMIZ
ET NTELKSEL ZELLKLER
SIRA
D fi SZDE
NELM DSIRA
fi NSZDE
E L Miflletme iinde ve iflletme dflnda farkl kullanclar vardr. Her
Finansal tablolarn
kullanc, kendi amalarn karfllayan bilgilerin var olmasn isteyecektir. Finansal
KD SfiOT NRAE UL P M tablolardakiDKSfibilgilerin,
OTNREALU M
P ilgili kullanclar tarafndan kullanlmas iin asgari flartlar
taflmas gerekmektedir. Sunulan finansal tablolardaki bilgilerin kullanclar iin
faydal olabilmesi iin ihtiyaca ve geree uygun, zamannda sunulmufl, dorula-
SD O KRK UA T SD OK RK AU T
TELEVZYON nabilir, karfllafltrlabilir
TELEVZYON ve anlafllabilir olmas gerekmektedir.
N N
SIRA
D K SZDE
KAT Finansal tablolarn
SIRA A Tniteliksel zellikleri; taraflarn bilgi ihtiyalarnn karfllanabilmesi
D K KSZDE
iin sadece sosyal sorumluluk kavram dorultusunda taraflarn ihtiyalarn karfllayacak,
NTERNET N T E R N Esunulabilen,
gerek, zamannda T taraflarca sunulan bilgilerin karfllafltrlabilmesine ola-
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ SIRA SZDE
AMALARIMIZ
nak salayacak flekilde sunulmaldr.
AMALARIMIZ Finansal tablolarn niteliksel zellikleri; (1) htiyaca uygunluk, (2) Geree uy-
AMALARIMIZ
K T A P K T A P
gun sunum, (3) Karfllafltrlabilirlik, (4) Dorulanabilirlik, (5) Zamannda sunum ve
(6) Anlafllabilirlik olarak belirlenmektedir.
K T fiekil
A P 2.1 K T A P
TELEVZYON TELEVZYON
Finansal htiyaca uygunluk
Temel zellikler
Tablolarn Geree uygun sunum
T ENitelikleri
LEVZYON TELEVZYON
NTERNET NTKarfllafltrlabilirlik
ERNET
Dorulanabilirlik
NTERNET NT Zamannda
ERNET sunum Destekleyici zellikler
Anlafllabilirlik
www.evrenselpdf.com
2. SIRA
nite SZDE
- Finansal Tablolar SIRA SZDE
29
fiekil 2.1de niteliksel zellikler, temel ve destekleyici zellikler olarak snflan-

drlmaktadr. htiyaca uygunluk ve geree uygun sunum zellikleri temel zellik;
karfllafltrlabilirlik, dorulanabilirlik, zamannda sunum ve anlafllabilirlik zel-
S O R U S O R U
likleri ise destekleyici zellik olarak snflandrlmaktadr.
Niteliksel zelliklere sahip olmayan mali tablolarn muhasebe standartlarna

D K K A T gre bir an- DKKAT
lam ifade etmeyeceini unutmayalm.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
htiyaca Uygunluk
Finansal bilgi kullanclar; iflletme hakknda iflletmeye ortak olma, iflletmeye yeni htiyaca Uygun Bilgi:
Finansal tablolar, iflletme
yatrmlar yapma, iflletmeye bor verme, iflletme ile ifl iliflkisi kurma vb. stratejik ka-
hakknda tahmine olanak
rarlarn verebilmeleri iin bilgi talep edeceklerdir. Kullanc tarafndan verilen kasalar.
rarlar etkileme gcne sahip olan bilgi, ihtiyaca uygun bilgidir. Finansal tablo- Finansal tablolar, bilgi
kullanclarnn kararlarn
K T A P
larda sunulan bilgiler; bilgi kullanclarn iflletme hakknda tahminlerinde kullan- etkiler. K T A P
labiliyorsa, kararlarn etkileyebiliyorsa ihtiyaca uygun bir bilgi olarak nitelendirilir.
Geree Uygun fiekilde Sunum TELEVZYON TELEVZYON

Finansal tablolarda sunulan bilgilerin geree uygun flekilde sunulabilmesi iin su-
nulan bilgiler; tam, tarafsz ve hatasz olmaldr. Dzenlenen finansal tablolarn
bilgi kullanclar iin faydal olabilmesi iin bu bilgilerin bu zellii (tam, taraf-
NTERNET NTERNET
sz ve hatasz) salamas gereklidir.
Tam bir sunum iin, finansal kalem ve tutar yannda, ekonomik olaylarla ilgi- Sunum; tam, tarafsz ve
li tanmlamalar ve aklamalarn da sunulmas gereklidir. Tarafsz sunum, finansal hatasz bir flekilde
hazrlanmas hlinde
bilginin seiminde ve sunumunda n yargsz ve sosyal sorumluluk kavramna uy- geree uygun sunum
gun olmaldr. Finansal bilgilerin; kullanclar tarafndan olumlu ya da olumsuz ola- zelliini kazanr.
rak deerlendirilmesi olasln artrmak amacyla ynlendirici, arlklandrlmfl,
vurgulu, vurgu yaplmamfl ya da baflka bir flekilde maniple edilmemifl olmas ge-
rekir. Tarafsz bilgi, taraflarn kararlarn etkileme gcne sahip bilgidir. Bilginin
geree uygun flekilde sunulmas, her ynden doru olduu anlamna gelmeyebi-
lir. Hatasz sunum ekonomik olayn tanmlanmasnda hatalarn veya ihmallerin ol-
mamas ve raporlanan bilginin elde edilmesinde kullanlan srecin hatasz olarak
seilmifl ve uygulanmfl olmas anlamna gelir. Hatasz sunum, SIRA SZDE
her adan kesin bir SIRA SZDE
dorulua sahip deildir. Tahmin bilgilerin aka ve doru bir flekilde tanmlan-
mas, tahminlerde kullanlan sre ve yntemlere iliflkin yap D five
N Esnrlamalarn
LM D fi N E L M
aklanmas ve tahminin yaplmas iin uygun olan srecin seiminde ve uygula-
masnda hata yaplmamfl olmas durumunda bu tahminin sunumu geree uygun
S O R U S O R U
olacaktr.
Hatasz sunum, her adan kesin bir dorulua sahip deildir. DKKAT DKKAT
Karfllafltrlabilirlik
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
flletmeye ait raporlanan finansal bilgiler; raporlayan iflletmeye iliflkin bilgiler, dier
iflletmelere iliflkin benzer bilgilerle ve ayn iflletmenin baflka bir dneme ya da bafl-
ka bir tarihe ait benzer bilgileri ile karfllafltrlabiliyor ise faydal ve karfllafltrla-
bilir bilgidir. Sunulan bilgilerin karfllafltrlabilir olmas demek, tekdze bilgi olma-
s anlamna gelmez. Bilginin karfllafltrlabilir olmas iin benzer fleylerin benzer,
farkl fleylerin ise farkl olarak grnmesi gerekir. Finansal bilgininK T Akarfllafltrlabi-
P K T A P
lirlii, benzer fleylerin farkl gsterimi ile artrlamayaca gibi farkl fleylerin ben-
zer gsterimi ile de artrlamaz.
TELEVZYON TELEVZYON
www.evrenselpdf.com N T E R N E T NTERNET
30 Genel Muhasebe-I
Dorulanabilirlik
flletmeler tarafndan bilgi kullanclar iin sunulan bilgilerin, iflletme dfl taraflar-
ca denetimden gemifl ve dorulanmfl bir dzeyde olmas gerekir. Dorulanabilir-
lik, farkl bilgi dzeyindeki ve bamsz gzlemcilerin belirli bir aklamann ger-
ee uygun sunulduu hususunda grfl birliine varabilmeleri anlamna gelir.
Dorulama, dorudan ya da dolayl olabilir. Dorudan dorulama, nakit tutarn
saylmas gibi dorudan yaplan gzlem ile bir tutarn ya da sunumun dorulanma-
s anlamna gelir. Dolayl dorulama ise bir modelde, formlde ya da dier bir
yntemde kullanlan verilerin kontrol edilmesi ve ayn yntem kullanlarak sonu-
larn yeniden hesaplanmas fleklinde yaplr.
Zamannda Sunum
Sunulan finansal bilgilerin karar verenler asndan kararlarn etkileyebilecei za-
manda; yani ihtiya duyduu zamanda kullanma hazr olmas anlamna gelir. Ge-
nellikle retildii tarihten uzaklafltka bilginin faydas azalr. Ancak baz bilgiler,
baz kullanclarn eilimlerini belirlemeye ve deerlendirmeye ihtiya duymas gi-
bi nedenlerle, raporlama dnemi sona erdikten sonra da uzun bir sre faydal ol-
maya devam edebilir.
Anlafllabilirlik
Finansal bilgiler; iflletmenin ekonomik faaliyetleri hakknda makul seviyede bilgi-
si olan, bilgileri dikkatli olarak gzden geirecek ve analiz yapacak kullanclar iin
hazrlanr. Hazrlanan bilgilerin birou yaps gerei karmaflktr ve basitlefltirile-
meyebilir. Bu tr olaylarn finansal tablo dflnda braklmas, finansal tablonun ya-
nltc olmasna neden olacaktr. Taraflar iin dzenlenen bilgilerin ihtiyaca uygun-
luu, gvenirlilii ve karfllafltrabilirlii; sunulan bilginin anlafllabilirliine baldr.
Bilginin ak ve z olarak snflandrlmas, tanmlanmas ve sunulmas; onun anla-
fllabilir olmasn ifade etmektedir.
SIRA SZDE Finansal tablolarn niteliksel zelliklerini nelerdir? Maddeler hlinde aklaynz.
SIRA SZDE
3
FNANSAL DURUM TABLOSU (BLANO)
Bilano, iflletmenin belirli bir Dzenlendii tarih itibaryla iflletmenin varlklarn, yabanc kaynaklar ile z
andaki finansal durumunu kaynaklarn zl bir biimde gsteren tabloya finansal durum tablosu (bilan-
gsteren tablodur.
S O R U o) denir. Bilanoda;
S O R U belirli bir dnemde iflletmenin kasadaki paras, alacaklar,
SIRA SZDE SIRA SZDE
demirbafllar, borlar ve sermayesi gsterilmektedir. Bilano; bir iflletmenin kuru-
luflundan itibaren gereklefltirdii tm faaliyetleri, belirli bir tarihte (rnein yl so-
DKKAT DKKAT
D fi N E L M nunda) zetD fiolarak
N E L M sunan finansal bir tablodur. Bilanonun kapsamnda yer alan
varlklar ve kaynaklarn sunumunda belirli bir snflandrma sz konusudur. Bilan-
N N
SIRA SZDE oda varlkSIRAve SZDE
kaynaklar, vade yapsna gre belirli bir sistematik erevesinde
S O R U S O R U
gruplandrlarak snflandrlmaktadr.
DKKAT Finansal Durum
D K Tablosuna
KAT bilano ad da verilir.
Bilanonun Sunulufluna liflkin Esaslar
N N
K TSZDE
SIRA A P K TSZDE
SIRA A P
Bilanonun sunulufluna iliflkin birtakm esaslar gelifltirilmifltir. Bilanoda varlk ve
kaynaklar oluflturan hesap gruplar yer almaktadr. Bu tabloda, varlk ve kaynak
AMALARIMIZ
TELEVZYON kalemlerinin
T E L ayrntlarn
AMALARIMIZ
EVZYON gsteren afladaki hesap gruplar yer almaktadr:
K T A P K T A P
NTERNET NTERNET
www.evrenselpdf.com
TELEVZYON TELEVZYON
Maddi duran varlklar,

Yatrm amal gayrimenkuller,
Maddi olmayan duran varlklar,
z kaynak yntemine gre muhasebelefltirilen yatrmlar,
Canl varlklar,
Stoklar,
Ticari ve dier alacaklar,
Nakit ve nakit benzerleri,
Satlmak zere elde tutulan varlklarn toplam ile satlmak zere elde tutu-
lan ve elden karlacaklar grubuna dhil olan varlklarn toplam,
Ticari ve dier borlar,
Karfllklar,
Dnem vergisiyle ilgili borlar ve varlklar,
Ertelenmifl vergi borlar ve ertelenmifl vergi varlklar,
Elden karlacaklar grubuna dahil olan satlmak zere elde tutulanlar ola-
rak snflandrlan borlar,
z kaynaklarda gsterilen kontrol gc olmayan paylar (aznlk paylar) ve
Ana flirketin ortaklarna ait karlmfl sermaye ve yedekler.
Ksa Vade ve Uzun Vade Ayrm

Bilanoda, vade esasna gre snflandrma yapld zaman karflmza ksa ve uzun Faaliyet dngs;
iflletmenin ana faaliyetine
vade ayrm kmaktadr. Vade ile genelde normal bir faaliyet dngs ifade edil- iliflkin olarak nakdin mala,
mektedir ve normal faaliyet dngs, zel durumlar hari olmak zere genelde on maln alaca ve alacan
tekrar nakde dnflme
iki aydr. Vade asndan varlklar, dnen varlklar ve duran varlklar; yabanc srecinin mali ylda en az
kaynaklar ise ksa vadeli yabanc kaynaklar ve uzun vadeli yabanc kaynaklar bir kez tekrarlanma
srecidir.
fleklinde bilanoda yer almaktadr. Kaynaklarn dier bir unsuru da z kaynaklardr.
Varlklarn ve kaynaklarn hangi kstaslara gre ksa ve uzun vadeli olarak snflan-
drldn adm adm inceleyelim.
Dnen Varlklar
Dnen varlklar, basit bir flekilde nakit (kasa ve banka), bir yl iinde paraya d- Dnen varlklar, bilanoda
nakde dnflebilme
necek varlklar (alacaklar) ve satlmak zere alnan varlklardan (stoklar) oluflmak- kabiliyetine gre sralanr.
tadr. Buna gre ticari amala elde tutulan, normal faaliyet dngs olan, on iki ay
iinde paraya evrilen, satlan ve tkenen, elde tutulan nakit ve nakit benzerleri;
dnen varlklar oluflturmaktadr. Herhangi bir varln dnen varlk olarak snf-
landrlabilmesi iin afladaki zelliklere sahip olmas gerekir:
flletmenin normal faaliyet dngs iinde paraya evrilmesinin, satlmas-
nn veya tketilmesinin beklenmesi,
ncelikle ticari amala elde bulundurulmas,
Raporlama dneminden (bilano tarihinden) sonra on iki ay iinde paraya
evrilmesi veya
Raporlama dneminden (bilano tarihinden) sonra en az on iki ay iinde
bir borcun denmesi iin kullanlmak zere veya baflka bir nedenle snr-
landrlmamfl olmak kofluluyla sz konusu varlklarn nakit veya nakit ben-
zeri olmas.
www.evrenselpdf.com
32 Genel Muhasebe-I
Duran Varlklar
Duran varlklarn zellikleri: Dnen varlklar dflnda kalan varlklar, duran varlk olarak snflandrlmaktadr.
Bir yldan (faaliyet Duran varlklar, dnen varlklar ile karfllafltrldnda karflmza flyle bir durum
dneminden) daha uzun
mre sahip olmak, kmaktadr. Dnen varlklar, on iki ay iinde paraya dnflen ve satlmak zere
Bir ylda (faaliyet
dneminde) paraya
alnan varlklardan oluflur. Ancak duran varlklarda, paraya dnfl, on iki aydan
evrilememek veya uzun srede gerekleflir ve satmak amal deil iflletme faaliyetlerinde kullanlmak
tketilememek,
flletme faaliyetlerinde zere alnan varlklardan oluflur. Normal faaliyet dneminden veya bilano akfla-
kullanlmak. mndan bir sonraki bilano akflamndan da daha uzun sreli olan varlklar, duran
varlk olarak snflandrlr.
SIRA SZDE SIRA SZDE

Dnen varlklarn ve duran varlklarn temel zelliklerini karfllafltrarak aklaynz.
4
D fi N E L M
Ksa Vadeli Borlar
D fi N E L M
Faaliyet Dngs: Bilanoda, varlklar ve de varlklarn satn alnmasnda kullanlan kaynaklar bir ara-
Mal Satn da gsterilmelidir. Genel olarak normal faaliyet dngsnde denecek borlar (ti-
S O R U Alma S O R U
cari ve mali) ve ykmllkler (denecek vergi vb.), ksa vadeli yabanc kaynak-
Kasa (deme) lar arasnda yer alr. Bir borcun ksa vadeli olarak tanmlanmas ve snflandrlma-
DKKAT D K K kriterleri
s iin afladaki AT karfllamas gerekmektedir:
Borlanma
Normal faaliyet dngs iinde denmesinin beklenmesi,
N N
SIRA SZDE ncelikle ticari amala elde tutulmas,
SIRA SZDE
Raporlama dneminden (bilano tarihinden) sonra on iki ay iinde dene-
cek olmas veya
flletmenin borcun denmesini, raporlama dneminin (bilano tarihinin) so-
nundan itibaren en az on iki ay sreyle erteleyebilmesine ynelik koflulsuz
K T A P bir hakknn
K T A Pbulunmamasdr.
Uzun Vadeli Borlar

TELEVZYON flletmede Tksa
E L E Vvadeli
Z Y O N borlar dflnda kalan borlarn tamam uzun vadeli bor ola-
rak snflandrr. Bir bilano akflamndan (31 Aralk Y1) itibaren bir sonraki bilan-
o akflamna (31 Aralk Y2) daha uzun bir srede denecek borlar bilanoda
uzun vadeli yabanc kaynaklar olarak tanmlanr ve snflandrlr.
NTERNET NTERNET
Uzun vadeli borlar; sermaye piyasasndan, uluslararas kurulufllardan, kredi
kurulufllarndan, devletten veya nc kiflilerden salanan ve bir yldan daha
uzun bir vadeye sahip borlar veya fon kaynaklardr.
z Kaynaklar
Varlklar satn alnrken yabanc kaynaklar ve z kaynaklar kullanlmaktadr. z
kaynaklar, iflletme sahip ve ortaklarnn varlklar zerindeki haklarnn gstergesi-
dir. flletmenin sahip ve ortaklar tarafndan kurulufl aflamasnda konulan sermaye
ilerleyen yllarda ortaya kan sermaye yedekleri ve kr yedekleri zaman iinde el-
de edilen kr veya uranan zararlar; z kaynaklar oluflturmaktadr.
www.evrenselpdf.com
Tablo 2.1de basit bir bilano gsterilmektedir. Bilanonun temel yaps ince-
lendiinde gze ilk arpan unsurun varlk ve kaynaklar olduunu greceksiniz.
Varlklar, dnen varlklar ve duran varlklar olarak snflandrlmakta ve ikisinin
toplam, iflletmenin var olan varlklarnn toplam tutarn oluflturmaktadr. Kay-
naklar, yabanc kaynaklar (ksa ve uzun vadeli yabanc kaynaklar) ve z kaynak-
lar olarak snflandrlmaktadr. Yabanc kaynaklar ve z kaynaklarn toplam da
iflletmenin varlklar satn almak iin kullandklar kaynaklarn toplam tutarn
oluflturmaktadr.
VARLIKLAR KAYNAKLAR Tablo 2.1

31 ARALIK Y1 DNEM SONU BLANOSU Finansal Durum
: : Tablosu (Bilano)
: :
: :
Dnen Varlk Toplam 60.000 Ksa Vad.Yab.Kay.Top. 40.000
: :
: :
: : SIRA SZDE SIRA SZDE
Duran Varlk Toplam 40.000 Uzun Vad.Yab.Kay.Top. 10.000
:
: D fi N E L M
:
D fi N E L M
z Kaynak Toplam 50.000

Varlklar Toplam 100.000 Kaynaklar Toplam
S O R U 100.000 S O R U
Varlk unsurlarnn ve kaynak unsurlarnn toplamlar, her zaman birbirine

D K K A eflit
T olmak zo- DKKAT
rundadr.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Tablo 2.2de bir bilano ayrntl bir flekilde gsterilmektedir. Bilanoda, varlk
ve kaynaklarn cari dnem (Y2) ve nceki dneme (Y1) ait bilgileri karfllafltrma-
AMALARIMIZ
l olarak gsterilmektedir. Bylece bilgi kullancsnn, iflletmenin finansal durumu- AMALARIMIZ
nu analiz etmesine olanak salanmfl olmaktadr.
K T A P K T A P
KAPSAMLI GELR TABLOSU
Bilano, belirli bir dnemin sonunda (31 Aralk) iflletmenin varlk ve kaynaklarn
gsterir. Gelir tablosu ise belirli bir dnemde (1 Ocak ve 31 Aralk tarihleri aras)
TELEVZYON TELEVZYON
gereklefltirilen faaliyetlerin sonucunu kr veya zarar olarak gsteren bir finansal
tablodur.
Gelir tablosunda dnem baflndan itibaren dzenlendii tarihe kadar iflletmenin
satfllar, satfllar iin katlanlan maliyeti, olaan gelir ve giderleri
N T Esistematik
RNET bir fle- NTERNET
kilde snflandrarak gsterilmektedir. Gelir tablosu, iflletmenin sonsuz olan m-
rnde her yln (1 Ocak-31 Aralk) finansal performansn zetleyen bir tablodur ve
bu nedenle gelir tablosuna Finansal Performans Tablosu ad da verilir.
Bilanoda, 31 Aralk tarihi itibari ile mevcut olan varlk ve kaynaklar gsterilir- Gelir Tablosu, bir iflletmenin
performans hakknda bilgi
ken gelir tablosunda, 1 Ocak-31 Aralk tarihleri arasnda gereklefltirilen faaliyetle- veren temel kaynaktr.
rin sonucu kr ve zarar olarak sunulmaktadr. Gelir tablosunda sadece kr veya za-
rara iliflkin rakam deil ayn zamanda kr veya zararn oluflmasna etki eden tm
faaliyetler (satfllar, maliyetler, gelirler ve giderler) de gsterilmektedir.
www.evrenselpdf.com
34 Genel Muhasebe-I
Tablo 2.2 Y2 Y1 Y2 Y1
Karfllafltrmal
Finansal Durum VARLIKLAR KAYNAKLAR
Tablosu DNEN VARLIKLAR KISA VADEL YKMLLKLER
Nakit ve Benzerleri Finansal Borlar
Finansal Yatrmlar Dier Finansal Ykmllkler
Ticari Alacaklar Ticari Borlar
liflkili taraflardan ticari alacaklar liflkili taraflara ticari borlar
Dier ticari alacaklar Dier ticari borlar
Finans Sektr Faaliyetlerinden Alacaklar Dier Borlar
Dier Alacaklar liflkili taraflara dier borlar
Stoklar Dier borlar
Canl Varlklar Finans Sektr Faaliyetlerinden Borlar
Dier Dnen Varlklar Devlet Teflvik ve Yardmlar
Satfl Amacyla Elde Tutulan Duran
Dnem Kr Vergi Ykmll
Varlklar
Bor Karfllklar
DURAN VARLIKLAR Dier Ksa Vadeli Ykmllkler
Ticari Alacaklar
Finans Sektr Faaliyetlerinden Alacaklar UZUN VADEL YKMLLKLER
Dier Alacaklar Finansal Borlar
Finansal Yatrmlar Dier Finansal Ykmllkler
z Kaynak Yntemiyle Deerlenen Ticari Borlar
Yatrmlar
Canl Varlklar Dier Borlar
Yatrm Amal Gayrimenkuller Finans Sektr Faaliyetlerinden Borlar
Maddi Duran Varlklar Devlet Teflvik ve Yardmlar
Maddi Olmayan Duran Varlklar Bor Karfllklar
fierefiye alflanlara Salanan Faydalara liflkin
Karfllklar
Ertelenmifl Vergi Varl Ertelenmifl Vergi Ykmll
Dier Duran Varlklar Dier Uzun Vadeli Ykmllkler
Z KAYNAKLAR
ANA ORTAKLIA AT
Z KAYNAKLAR
denmifl Sermaye
Sermaye dzeltmesi farklar
Karfllkl fltirak Sermaye Dzeltmesi (-)
Hisse Senedi hra Primleri
Deer Artfl Fonlar
Yabanc Para evrim Farklar
Krdan Ayrlan Kstlanmfl Yedekler
Gemifl Yllar Kr/Zararlar
Net Dnem Kr/Zarar
AZINLIK PAYLARI
TOPLAM KAYNAKLAR
www.evrenselpdf.com
Tablo 2.1de yer alan bilano, 31 Aralk tarihinde iflletmenin varlk ve kaynaklarn
gstermektedir. Bilanoda yer alan varlk ve kaynaklarn tamam, bir sonraki yla, (Y2
ylna) devredilecektir. 31 Aralkta iflletmenin kasasnda T2.000 olduunu varsayalm.
Kasadaki para, 1 Ocak Y2 ylnda da iflletmenin kasasnda T2.000 olarak grlecektir.
Gelir tablosunda yer alan tutarlar, bir sonraki yla aktarlamaz. Bir iflletmenin Y1
yl sresince yapmfl olduu satfllarn toplam tutarnn T1.000 olduunu varsaya-
lm. Bu satfllar, Y1 ylna ait gelir tablosunda T1.000 olarak gsterilecektir. Y2 yl-
nn baflnda ise satfllar yine sfrdan bafllayacak; Y1 ylna ait satfllar, Y2 ylna de-
vir etmeyecektir.
Tablo 2.3te, bir gelir tablosu format gsterilmektedir. Gelir tablosunda, iflletme-
nin cari dnem ve nceki dneme ait bilgileri karfllafltrmal olarak gsterilmektedir.
Cari nceki Tablo 2.3

Notlar Gelir Tablosu
Dnem Dnem
SRDRLEN FAALYETLER
Satfl Gelirleri
Satfllarn Maliyeti (-)
Ticari Faaliyetlerden Brt Kr (Zarar)
Faiz, cret, Prim, Komisyon ve Dier Gelirler
Faiz, cret, Prim, Komisyon ve Dier Giderler (-)
Finans Sektr Faaliyetlerinden Brt Kr (Zarar)
BRT KR/ZARAR
Pazarlama, Satfl ve Datm Giderleri (-)
Genel Ynetim Giderleri (-)
Arafltrma ve Gelifltirme Giderleri (-)
Dier Faaliyet Gelirleri
Dier Faaliyet Giderleri (-)
FAALYET KRI/ZARARI
z Kaynak Yntemiyle Deerlenen Yatrmlarn
Kr/Zararlarndaki Paylar
Esas Faaliyet Dfl Finansal Gelirler
Esas Faaliyet Dfl Finansal Giderler (-)
SRDRLEN FAALYETLER VERG
NCES KRI/ZARARI
Srdrlen Faaliyetler Vergi Gelir/Gideri
Dnem Vergi Gelir/Gideri
Ertelenmifl Vergi Gelir/Gideri
SRDRLEN FAALYETLER DNEM
KRI/ZARARI
DURDURULAN FAALYETLER
DURDURULAN FAALYETLER VERG SONRASI
DNEM KRI/ZARARI
DNEM KRI/ZARARI
Gelir tablosu ile kapsaml gelir tablosu arasndaki fark aklaynz.SIRA SZDE SIRA SZDE
5
www.evrenselpdf.com
S O R U S O R U
36 Genel Muhasebe-I
Muhasebe bilgilerini kullanan taraflarn gelir tablosundan beklentileri; iflletme-

nin belirlenen bir dnem iinde gereklefltirdii faaliyetlerin finansal olarak dee-
rini, krn ve zararn nasl olufltuunu ve kra ve zarara etki eden unsurlar gr-
mektir. Bu beklentileri karfllamak iin kapsaml gelir tablosunda sz konusu d-
nemle ilgili afladaki tutarlar gsteren kalemler yer almaktadr:
Haslat ve haslatn maliyeti,
Finansman maliyetleri,
z kaynak yntemi kullanlarak muhasebelefltirilen ifltirakler ve ifl ortaklk-
larnn kr veya zarar paylar,
Vergi gideri,
Durdurulan faaliyetlere iliflkin vergi sonras kr ya da zarar ile satfl maliyeti
dfllmfl geree uygun deerin llmesinde veya durdurulan faaliyetleri
oluflturan elden karlacak grup ya da gruplarn veya varlklarn elden ka-
rlmasnda muhasebelefltirilen vergi sonras kazan ya da zarar toplamn
SIRA SZDE SIRAtek
ieren SZDE
bir tutar,
Kr veya zarar maddesinde belirtilen tutarlar hari olmak zere niteliine
D fi N E L M
gre snflandrlan gerekleflmemifl kr ya da zarar bileflenlerinin her biri,
D fi N E L M
z kaynak yntemi kullanlarak muhasebelefltirilen ifltirakler ve ifl ortaklk-
larnn gerekleflmemifl kr veya zarar paylar,
S O R U S O kapsaml
R U
Toplam gelir.
DKKAT Geree uygun D Kdeer,

K A T karfllkl pazarlk ortamnda, bilgili ve istekli gruplar arasnda bir
varln el deifltirmesi ya da borcun denmesi durumunda ortaya kmas gereken tutardr.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
NAKT AKIfi TABLOSU
Finansal tablo kullanclar, iflletmenin nakit ve nakit benzeri yaratma yeteneini ve
Nakit Akfl Tablosu;
AMALARIMIZ
raporlama dneminde ortaya iflletmeninAMALARIMIZ
bu nakit akfllarn kullanma ihtiyacn deerlendirebilmeleri konusunda
kan ve iflletme, yatrm ve bilgi almak zere nakit akfl tablosunu kullanacaklardr. Nakit akfl ile belirli bir
finansman faaliyetleri
itibaryla snflandrlarak dnemde iflletmeye nakit giriflleri ve iflletmeden nakit kfllar ifade edilmektedir.
Ksunulan
T AnakitP almlarn Nakit akfl Ktablosu,
T A Pbelirli bir dnemde iflletmeye nakit girifllerini ve iflletmeden na-
ieren tablodur.
kit kfllarn gstermektedir.
Finansal bilgi kullanclar, verecekleri ekonomik kararlarda iflletmenin nakit ve
TELEVZYON nakit benzeri
T E L E yaratma
V Z Y O N yeteneinin olup olmadn ve nakit ve nakit benzerlerinin
oluflturulmasnn zamanlamasn ve kesinliinin deerlendirilmesini bilmek isteye-
ceklerdir. Bu tabloyla iflletmenin net aktiflerindeki deiflimi, finansal yapsn, liki-
dite ve bor deme gcn, nakit akfllarnn tutar ve zamanlamasn deiflen ko-
NTERNET NTERNET
flullara ve frsatlara uyum salamak amacyla etkileme yeteneini deerlendirilebil-
mesi iin gerekli bilgi elde edilecektir.
Finansal tablo kullanclar, iflletmenin nakit ve nakit benzeri varlklarn nasl
Nakit akfl tablosunda nakit
akfllar; oluflturduu ve nasl kulland ile ilgilenmektedirler. Bu bilgi, finansal kurumlar-
flletme faaliyetleri, da olduu gibi iflletmenin doasndan kaynaklanan faaliyetlerinden veya nakdin
Yatrm faaliyetleri,
Finansman iflletmenin rn gibi grlmesinden bamszdr. flletmeler, kr etmek amacyla
faaliyetleridir. farkl faaliyetlerde bulunmalarna karfln, znde faaliyetlerine devam etmek, y-
kmllklerini yerine getirmek ve yatrmclarna getiri salamak gibi benzer ne-
denlerle nakde ihtiya duyar. Bu nedenle tm iflletmelerin nakit akfl tablosu hazr-
lamalar zorunludur. fiekil 2.2de, nakit hareketleri gsterilmektedir. Nakit giriflleri
ve nakit kfllarnn iflletme faaliyetleri, yatrm faaliyetleri ve finansman faaliyet-
leri olarak farkl grupta snflandrld grlmektedir.
www.evrenselpdf.com
fiekil 2.2
flletme Faaliyetleri Yatrm Faaliyeti Finansman Faaliyetleri Nakit hareketleri;

Mal/Hizmet Satfl Bina ve Makine Satfl Kredi Kullanlmas iflletme, yatrm ve
finansman
faaliyetlerinin
Nakit Girifller birleflimidir.
NAKT
Nakit kfllar
flletme Faaliyetleri Yatrm Faaliyeti Finansman Faaliyetleri

Mal/Hizmet Alm Bina ve Makine Alm Kredi Geri deme ve Faiz
Nakit ve Nakde Efldeer Varlklar

flletmede nakit, elbette kasadaki ve bankadaki paradr. Nakit benzerleri ise ksa
vadeli nakit ykmllkler iin elde bulundurulan ve yatrm amacyla veya dier
amalarla kullanlmayan varlklardr. Bir varln nakit benzeri olarak kabul edile-
bilmesi iin deeri kesinlikle saptanabilen bir nakde dnfltrlebilmesi ve dee-
rindeki deiflim riskinin nemsiz olmas flarttr.
Buna gre vadesi ay veya daha az olan yatrmlar, nakit benzeri yatrm ola-
rak kabul edilmektedir. z sermayeyi temsil eden menkul kymetlere yaplan ya-
trmlar, vadesine ksa bir sre kala iktisap edilen ve zerinde belirli bir itfa tarihi
bulunan imtiyazl hisse senetlerinde olduu gibi, zellikli durumlar hari, nakit
benzeri olarak kabul edilmez.
Nakit benzerleri, ne tr varlklardr? Bir varln nakit benzeri olmasnn flart nedir?
SIRA SZDE SIRA SZDE
6
Faaliyet Trleri
D fi ve
Nakit akfl tablosunda dneme ait nakit akfllar; iflletme, yatrm N Efinansman
LM fa- D fi N E L M
aliyetlerine dayal bir biimde snflandrlarak raporlanr. Bu durum fiekil 2.2de de
gsterilmektedir. Bir iflletme, yatrm ve finansman faaliyetlerinden
S O Rolan U nakit akfl- S O R U
larn ifl sahasna en uygun flekilde gsterir.
flletme Faaliyetleri DKKAT DKKAT

flletme faaliyetleri ile iflletmenin ticari faaliyetleri ifade edilmektedir. Mal alnp Mal alp satma ile buna
mal satlmas ve buna benzer faaliyetler, iflletme faaliyetleridir. flletme benzer faaliyetlerden doan
SZDE faaliyetle-
N N
SIRA nakit akfllar, SIRA SZDE
nakit akfl
rinden kaynaklanan nakit akfllar; dfl finansman kaynaklarna ihtiya duyulmadan tablosunda iflletme faaliyeti
iflletmenin; borlarn geri deyebilmesi, faaliyetlerini srdrebilmesi, kr pay blmnde yer alr.
demelerini yapabilmesi ve yeni yatrmlara bafllayabilmesinin mmkn olup ol-
mad hususlarnda temel bir gsterge oluflturmak zere sunulur.
flletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akfllar, genellikle iflletmenin ana
gelir getirici faaliyetleriyle ilgili olup net krn veya zararn Kbelirlenmesinde
T A P yer K T A P
alan ifllem ve olaylardan kaynaklanr. flletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit
akfllarna iliflkin rnekler flyledir:
TELEVZYON TELEVZYON
www.evrenselpdf.com
NTERNET NTERNET
38 Genel Muhasebe-I
Satlan mallardan ve verilen hizmetlerden (satfllardan) elde edilen nakit giriflleri,

cret, komisyon ve dier haslatla ilgili nakit giriflleri,
Mal ve hizmetler iin yaplan demelerden kaynaklanan nakit kfllar,
alflanlara ve alflanlar adna yaplan demelerden kaynaklanan nakit kfllar,
Sigorta flirketlerinin ald veya dedii primler, tazminatlar, yllk demeler ve
polieyle ilgili dier ykmllkler nedeniyle oluflan nakit girifl ve kfllar,
Finansman veya yatrm faaliyeti ile dorudan ilgili olmad srece kurum
kazanc zerinden hesaplanan dier vergiler ile ilgili nakit kfllar veya sz
konusu vergiler kapsamnda alnan vergi iadeleri ile ilgili nakit giriflleri ve
Alm satm amal elde bulundurulan szleflmelerle ilgili nakit giriflleri ve -
kfllar.
flletme faaliyetlerden kaynaklanan nakit akfllar ile ilgili belli bafll kalemlere
iliflkin bilgi, dier bilgilerle birlikte deerlendirilerek gelecekte oluflacak nakit akfl-
larna iliflkin tahminlerde kullanlabilir.
Yatrm Faaliyetleri
Yatrm faaliyetleri ile ilgili nakit akfllar gsterilmektedir. Yatrm faaliyetlerinden
kaynaklanan nakit akfllarnn ayr olarak gsterilmesi nemlidir. Bylece gelecek-
te iflletmeye gelir ve nakit akfl salamas ngrlen kaynaklar iin yaplan harca-
malarn dzeyi gsterilmifl olmaktadr.
Yalnzca bilanoda varlk muhasebelefltirilmesi sonucunu douran harcamalar,
yatrm faaliyeti olarak snflandrlmaya uygundur. Yatrm faaliyetlerinden kay-
naklanan nakit akfllarna iliflkin rnekler flyledir:
Maddi ve maddi olmayan duran varlklar ve dier uzun vadeli varlklarn al-
m ile ilgili nakit kfllar: Bu demeler, aktiflefltirilen gelifltirme harcamala-
rn ve iflletmenin infla veya imal ettii maddi duran varlklara iliflkin gider-
lerle ilgili nakit kfllarn da ierir.
Maddi ve maddi olmayan duran varlklar ve dier uzun vadeli varlklarn sa-
tfl ile ilgili nakit giriflleri,
Nakit benzeri veya alm satm amacyla elde tutulan aralarla ilgili olmad
srece baflka bir iflletmeye ifltirak etmek veya o iflletmenin borlanma arac-
n satn almak iin ve mflterek ynetime tabi teflebbse (ifl ortaklna) ka-
tlmak iin yaplan nakit kfllar,
Nakit benzeri veya alm satm amacyla elde tutulan aralarla ilgili olmad
srece baflka bir iflletmenin hisse senedinin veya borlanma aracnn veya
iflletmenin bir mflterek ynetime tabi teflebbsteki (ifl ortaklklarndaki) pa-
ynn satlmas sonucu elde edilen nakit giriflleri,
Finansal kurumlarn yaptklar ifllemler hari olmak zere iflletmeler tarafn-
dan nc kiflilere verilen avans ve borlara iliflkin nakit kfllar,
Finansal kurumlarn yaptklar ifllemler hari olmak zere iflletmelerin n-
c kiflilere verdikleri avans, kredilerden yaplan tahsilatlar ve
Alm satm amacyla yaplanlar ve finansman faaliyetleriyle ilgili olanlar ha-
ri vadeli ifllem veya forward szleflmesi, opsiyon szleflmeleri ve swap sz-
leflmelerine iliflkin nakit girifl ve kfllar.
Finansman Faaliyetleri
Finansman faaliyetlerine iliflkin nakit akfllar, iflletmeye sermaye salayanlarn ifl-
letmenin gelecekteki nakit akfllarndan talep edecekleri ksmn belirlenmesini sa-
lamak zere ayr olarak aklanmaktadr. Finansman faaliyetlerinden kaynaklanan
nakit akfllarna iliflkin rnekler flyledir:
www.evrenselpdf.com
Notlar Cari nceki Tablo 2.4

Dnem Dnem Nakit Akfl Tablosu
FAALYETLERDEN DOAN NAKT AKIMLARI

flletme faaliyetlerinden salanan net nakit tutarnn net kr ile
mutabakatn salayan dzeltmeler:
Amortisman
tfa ve tkenme paylar
Kdem tazminat karfll
Garanti giderleri karfll
Vergi
Faiz geliri
Faiz gideri
Kredi kur fark gideri
Karfllk giderleri
Sabit kymet net satfl zarar
Temett geliri
Varlk ve ykmllklerdeki deiflimler ncesi net faaliyet geliri
Ticari alacaklardaki artfl
Stoklardaki artfl / azalfl
Dier dnen varlklardaki azalfl
Ticari borlardaki artfl
Dier ksa vadeli ykmllklerdeki artfl / azalfl
denen vergiler
denen garanti giderleri
denen kdem tazminatlar
Faaliyetlerden elde edilen net nakit akmlar
YATIRIM FAALYETLERNDEK NAKT AKIMLARI
Maddi duran varlk almlar
Maddi olmayan duran varlk almlar
Maddi duran varlk satfllarndan elde edilen nakit
Dier duran varlklardaki azalfl
Alnan faiz
Alnan temett
Yatrm faaliyetlerinde kullanlan net nakit akmlar
FNANSAL FAALYETLERDEK NAKT AKIMLARI
denen faiz
denen temett
Alnan krediler
denen krediler
Finansal faaliyetlerde kullanlan net nakit akmlar
Nakit ve nakit benzeri deerlerdeki net artfl
Nakit ve nakit benzeri deerlerin dnem bafl bakiyesi
Nakit ve nakit benzeri deerlerin dnem sonu bakiyesi
www.evrenselpdf.com
40 Genel Muhasebe-I
Hisse senedi ve dier z sermaye aralarnn ihracndan salanan nakit gi-

riflleri,
Borlanma aralar ihrac ve dier uzun ve ksa vadeli krediler ile salanan
nakit giriflleri,
Sermayenin azaltlmas veya iflletmenin kendi hisse senetlerini almasyla il-
gili nakit kfllar,
Bor demelerine iliflkin nakit kfllar ve
Finansal kiralama szleflmelerinden kaynaklanan bor demelerine iliflkin
nakit kfllar.
SIRA SZDE Nakit akfl tablosunda

SIRA SZDE nakit akfllarnn gsterildii temel gruplar aklaynz.
7
Tablo 2.4 zerinde bir nakit akfl tablosu format gsterilmektedir. Nakit akfl
D fi N E L M tablosunda,D iflletmenin
fi N E L M cari dnem ve nceki dneme ait bilgileri karfllafltrmal
olarak gsterilmektedir.
S O R U S O R U
Z KAYNAKLAR DEfiM TABLOSU
z Kaynaklar Deiflim z kaynaklar; ortaklarn koymufl olduklar sermaye, sermaye ve kr yedekleri,
Tablosu:
D K KHer
A Tbir z kaynak
kalemi itibaryla dnem bafl
gemifl yllarD kr
K K A veya
T zarar ve dnem net kr veya zararndan oluflmaktadr. fl-
ve dnem sonu z kaynak letme sahip veya ortaklarnn sahip veya ortak sfatyla iflletme varlklar zerinde-
N N
mutabakat
SIRA SZDE salanr. ki haklar z kaynaklar
SIRA SZDE grubunu oluflturur.
z kaynaklar deiflim tablosu, ilgili dnemde z kaynak kalemlerinde mey-
dana gelen artfl veya azalfllar bir btn olarak gsteren tablodur.
z kaynaklar deiflim tablosunun dzenlenifl amac, zellikle sermaye flirketle-
rinde dnem iinde z kaynak kalemlerinde meydana gelen deiflmelerin topluca
gsterilmesini salamaktr.
K T A P Tablo 2.5 K zerinde
T A P bir z kaynak deiflim tablosu format gsterilmektedir. z
kaynak deiflim tablosunda, iflletmenin cari dnem ve nceki dneme ait bilgileri
karfllafltrmal olarak gsterilmektedir.
TELEVZYON TELEVZYON
Tablo 2.5
Krdan ayrlmfl
ihra primleri
Gemifl yllar
z Kaynak Deiflim
Hisse senedi
Net dnem
Deer artfl
dzeltmesi
kstlanmfl
Tablosu
denmifl
yedekler
Sermaye
sermaye
farklar
fonlar
krlar
NTERNET NTERNET
kr
Y1 Yl Dnem Bafl itibaryla bakiyeler

Transferler
Datlan temettler
Toplam kapsaml gelir
Y1 Yl Dnem Sonu itibaryla bakiyeler
Y2 Yl Dnem Bafl itibaryla bakiyeler
Transferler
Datlan temettler
Toplam kapsaml gelir
Y2 Yl Dnem Sonu itibaryla bakiyeler
z kaynaklar deiflim tablosu; cari dnem ve nceki dnem verilerini ierecek

biimde sunulur. Tablo; denmifl sermaye, sermaye yedekleri, kr yedekleri ve
gemifl dnemler kr (zarar) ve dnem net kr (zarar) kalemlerinin her birinin
dnem bafl tutarn, dnem iinde kalemlerde meydana gelen azalfllar, artfllar ve
dnem sonu kalann ayr ayr gsterecek biimde dzenlenir.
www.evrenselpdf.com
zet
N
AMA
Finansal tablolarn ne olduunu ve dzenleme N
AMA Kapsaml gelir tablosunu ve ieriini aklamak.
1 amalarnn neler olduklarn tanmlamak. 4
Belirli bir faaliyet dneminde gerekleflen faali-
Finansal tablolar; iflletme sahip veya ortaklarnn,
yetlerin sonucunu kr veya zarar olarak gsteren
potansiyel yatrmclarn, iflletmeye taraf dier
finansal tablodur. Bylece iflletme, her faaliyet
nc kurum ve kiflilere iflletmenin varlklar,
dneminde gereklefltirdii finansal performan-
ykmllkleri, faaliyet sonular, nakit akfl ve
sn (baflarsn) bu tablo yardmyla bilgi kullan-
z kaynak deiflimleri ile ilgili bilgileri gsteren
clarna sunmaktadr.
tablolardr. Finansal tablolarn amac, saylan ta-
raflarn iflletme hakkndaki ekonomik kararlarna
yardmc olabilmektir.
N
AMA
Nakit akfl tablosunu, nakit ve nakit benzerlerini
5 tanmlamak.
N
Nakit akfl tablosu; iflletmenin iflletme faaliyetleri-
Finansal tablolarn hazrlanmasnda dikkate
AMA ne, yatrm faaliyetlerine ve finansman faaliyetle-
2 alnmas gereken temel varsaymlar aklamak.
rine iliflkin nakit akfllarn dzenleyen ve gste-
Finansal tablolar; sreklilik, tahakkuk esas,
ren finansal tablodur.
nemlilik ve birlefltirme, netlefltirme, karfllafltr-
Bir varln nakit benzeri olarak kabul edilebil-
mal bilgi, raporlama skl, sunuluflun tutarll
mesi iin deeri kesinlikle saptanabilen bir nak-
varsaymlar ile hazrlanmaldr. flletme mr
de dnfltrlebilmesi ve deerindeki deiflim
sonsuzdur ve mali tablolar sonsuz olan bu mr
riskinin nemsiz olmas flarttr.
dikkate alnarak dzenlenmelidir. Dzenlendii
dnem itibaryla dneme ait her trl gelir ve gi-
der unsurlar tahakkuk ettirilmeli, dnemle ba
N
AMA
z kaynaklar deiflim tablosunun ieriini ak-
6 lamak.
kurulmaldr. Finansal tablolarn daha ak ve an-
Bu tablonun temel amac, zellikle Sermaye Pi-
lafllabilir olabilmesi iin olabildiince netlefltir-
yasasna tabi olan ve tabi olmayan sermaye flir-
me yaplmamas, benzer kalemlerin birlefltirilme-
ketlerinin dnem iinde z kaynak kalemlerinde
si veya neme haiz olmak zere ayrfltrlmas ge-
meydana gelen deiflimleri bilgi kullanclarna
rekir. Tablo kalemlerinin nceki dnemlerle kar-
sunmaktr. Tabloda denmifl sermaye, net kr
fllafltrlabilmesi iin nceki dnem verileri ile
(zarar), sermaye yedekleri, kr yedekleri ve ge-
birlikte, tutarl politikalar flnda sunulmaldr.
mifl dnemlere iliflkin kr (zarar) unsurlarna yer
N
verilmektedir.
Finansal durum tablosunun ne olduunu ve ie-
AMA
3 riini tanmlamak.
flletmenin belirli bir andaki finansal durumunu
gsteren tabloya bilano veya finansal durum tab-
losu denir. Finansal durum tablosu, iflletmenin
tm varlklarnn kaynaklarn gsteren tablodur.
Bu nedenle tabloda dnen ve duran varlklar top-
lam, ksa ve uzun vadeli borlar ile z kaynaklar
toplamna eflit olduu gsterilmektedir.
www.evrenselpdf.com
42 Genel Muhasebe-I
Kendimizi Snayalm
1. Afladaki finansal tablo varsaymlarndan hangisi 5. Afladakilerden hangisi Trkiye Finansal Raporla-
ok saydaki ifllemi nitelik ve ifllevlerine gre hesap s- ma Standartlarna gre dzenlenecek tam tablo setinde
nflar altnda toplamaktadr? yer almaz?
a. flletmenin sreklilii a. Finansal Durum Tablosu
b. nemlilik ve birlefltirme b. Kapsaml Gelir Tablosu
c. Netlefltirme c. z Kaynaklar Deiflim Tablosu
d. Muhasebenin tahakkuk esas d. Nakit Akfl Tablosu
e. Karfllafltrmal bilgi e. Fon Akm Tablosu
2. Afladakilerden hangisi finansal tablolarn varsa- 6. Dnen varlklarla ilgili olarak afladaki ifadelerden
ymlar arasnda yer almaz? hangisi yanlfltr?
a. flletmenin sreklilii a. flletmenin normal faaliyet dngs iinde para-
b. Muhasebenin tahakkuk esas ya evrilen, satlan veya tketilmesi beklenen
c. nemlilik ve birlefltirme varlklardr
d. Dzenlenebilirlilik b. ncelikle ticari amala elde bulundurulan var-
e. Karfllafltrmal bilgi lklardr
c. Normal faaliyet dneminden veya bir yldan
3. Afladakilerden hangisi finansal tablolarn niteliksel uzun sreli olan varlklardr
zelliklerinden biri deildir? d. Raporlama dneminden sonra on iki ay iinde
a. Tahmin edilebilirlilik paraya evrilen varlklardr
b. htiyaca uygunluk e. Raporlama dneminden sonra en az on iki ay
c. Anlafllabilirlilik iinde bir borcun denmesi iin kullanlmak ze-
d. Karfllafltrlabilirlik re ayrlan nakit veya nakit benzeri varlklardr
e. Zamannda sunum
7. Afladakilerden hangisi Finansal Durum Tablosunda
4. Finansal bilgiler, iflletmenin ekonomik faaliyetleri ksa vadeli bor deildir?
hakknda makul seviyede bilgisi olan bilgileri dikkatli a. Raporlama dneminden sonra on iki ay iinde
olarak gzden geirecek, analiz edecek kullanclar iin de denmeyecek borlar
hazrlanr. ifadesi finansal tablolarn niteliksel b. Ticari amala yaplan borlanmalar
zelliklerinden hangisini aklar? c. Raporlama dneminden sonra on iki ay iinde
a. Tahmin edilebilirlilik denecek olan borlar
b. htiyaca uygunluk d. Normal faaliyet dngs iinde denmesi bek-
c. Anlafllabilirlilik lenen borlar
d. Karfllafltrlabilirlik e. flletmenin borcun denmesini, raporlama d-
e. Zamannda sunum neminin sonundan itibaren en az on iki ay s-
reyle erteleyebilmesine ynelik koflulsuz bir hak-
knn bulunmad borlar
www.evrenselpdf.com
Yaflamn inden
8. Afladakilerden hangisi iflletmenin faaliyet sonucu-

nun nasl olufltuunu gsteren finansal tablodur?
a. Bilano
Finansal tablolar, bir iflletmenin finansal bilgilerini fark-
l kullanclara aktarmas iin kullanlmaktadr. Trki-
yede stanbul Menkul Kymetler Borsasnda
b. Nakit Akm Tablosu (www.imkb.gov.tr) ifllem gren iflletmelere ait bilgiler
c. Kapsaml Gelir Tablosu kamuyu aydnlatma platformunda (www.kap.gov.tr)
d. z Kaynaklar Deiflim Tablosu kamuya raporlanmaktadr.
e. Aklayc Notlar Kamuyu Aydnlatma Platformu (KAP), sermaye piyasa-
s ve Borsa mevzuat uyarnca kamuya aklanmas ge-
9. Afladakilerden hangisi, etkin bir nakit ynetimi ile rekli bildirimlerin elektronik imzal olarak iletildii ve
iflletmelerin elinde nakit bulundurmann salayaca kamuya duyurulduu elektronik sistemdir. flletimi s-
yararlardan biri deildir? tanbul Menkul Kymetler Borsas (MKB) KAP flle-
a. Gnlk ifllemlerin gerektirdii demeleri eksik- tim Mdrl tarafndan yrtlmekte olan sistem,
siz yapabilmek 7/24 esasna gre alflmaktadr. Uygulama, tm Trki-
b. Planlanan demeleri eksiksiz bir flekilde yapa- yeye yaylmfl 550yi aflkn flirketi ve 2.500 aflkn
bilmek kullancy kapsamaktadr.
c. htiya olmayan mal ve hizmet almlarn yapa- Sistem, tm kesimlerin MKB flirketleri ile ilgili doru,
bilmek anlafllr, tam bilgiye, internet zerinden efl anl ve
d. Mal ve hizmet almlarndaki nakit iskontosun- dflk maliyetle eriflebilmelerine imkn tanyacak
dan yararlanabilmek flekilde tasarlanmfltr. Ayrca, gemifle dnk bilgilere
e. Ortaya kabilecek alternatif frsat maliyetlerini de kolay ve dflk maliyetle eriflim imkn salayan
karfl ifl imknlarn veya yatrm frsatlarn de- elektronik arfliv niteliindedir.

erlendirebilmek
10. Afladaki ifadelerden hangisi nakit akfl tablosunda

yatrm faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akm ile ilgi-
li deildir?
a. Maddi ve maddi olmayan duran varlklar ve di-
er uzun vadeli varlklarn alm ile ilgili nakit -
kfllar
b. Maddi ve maddi olmayan duran varlklar ve di-
er uzun vadeli varlklarn satfl ile ilgili nakit gi-
riflleri
c. Finansal kurumlarn yaptklar ifllemler hari ol-
mak zere iflletmeler tarafndan nc kiflilere
verilen avans ve borlara iliflkin nakit kfllar
d. alflanlara ve alflanlar adna yaplan deme-
lerden kaynaklanan nakit kfllar
e. Finansal kurumlarn yaptklar ifllemler hari ol-
mak zere iflletmelerin nc kiflilere verdikle-
ri avans, kredilerden yaplan tahsilatlar
www.evrenselpdf.com
44 Genel Muhasebe-I
Okuma Paras Kendimizi Snayalm Yant Anahtar

flletmeler, Trkiyede 1994 ylndan itibaren muhasebe 1. b Yantnz yanlfl ise Finansal Tablolarn Hazr-
ifllemlerini Tekdzen Muhasebe Sistemine (TDMS) g- lanmasndaki Varsaymlar bafllkl konuyu ye-
re gereklefltirmektedir. TDMS, 1 sra nolu Muhasebe niden gzden geiriniz.
Sistemi Uygulama Genel Teblii gereince (26 Aralk 2. d Yantnz yanlfl ise Finansal Tablolarn Hazr-
1992 tarihli ve 21447 sayl resmi Gazetede yaymlana- lanmasndaki Varsaymlar bafllkl konuyu ye-
rak) yrrle girmifltir. niden gzden geiriniz.
Bu dzenlemenin amac, bilano usulnde defter tutan 3. a Yantnz yanlfl ise Finansal Tablolarn Nitelik-
gerek ve tzel kiflilere ait teflebbs ve iflletmelerin fa-
sel zellikleri bafllkl konuyu yeniden gzden
aliyet ve sonularnn salkl ve gvenilir bir biimde
geiriniz.
muhasebelefltirilmesi, mali tablolar aracl ile ilgililere
4. c Yantnz yanlfl ise Finansal Tablolarn Nitelik-
sunulan bilgilerin tutarllk ve mukayese edilebilirlik ni-
sel zellikleri bafllkl konuyu yeniden gzden
teliklerini koruyarak gerek durumu yanstmasnn sa-
geiriniz.
lanmas ve iflletmelerde denetimin kolaylafltrlmas ama-
cyla yaplmfltr. 5. e Yantnz yanlfl ise Finansal Tablolarn Ama-
Yaplan dzenleme ile muhasebe bilgilerinin karar allar bafllkl konuyu yeniden gzden geiriniz.
ma durumunda bulunan ilgililere yeterli ve doru ola- 6. c Yantnz yanlfl ise Finansal Durum Tablosu
rak ulafltrlmas, farkl iflletmeler ile ayn iflletmenin (Bilano) bafllkl konuyu yeniden gzden ge-
farkl dnemlerinin karfllafltrlmasna, mali tablolar- iriniz.
da yer alan hesap adlarnn tm kesimler iin ayn an- 7. a Yantnz yanlfl ise Finansal Durum Tablosu
lam vermesine, muhasebe terim birliinin salanmas (Bilano) bafllkl konuyu yeniden gzden ge-
suretiyle anlafllabilir olmasna ve iflletmelerle ilgililer iriniz.
arasnda gven unsurunun oluflturulmas amalan- 8. c Yantnz yanlfl ise Kapsaml Gelir Tablosu
maktadr. Tekdzen muhasebe sistemi ile Trkiyede bafllkl konuyu yeniden gzden geiriniz.
faaliyet gsteren tm iflletmeler (yerli ve yabanc ifllet- 9. c Yantnz yanlfl ise Nakit Akfl Tablosu bafllk-
meler), muhasebe ifllemlerini Teblide belirtilen esas- l konuyu yeniden gzden geiriniz.
lara gre gereklefltirmeye bafllamfltr. 10. d Yantnz yanlfl ise Nakit Akfl Tablosu bafllk-
1994 ylndan itibaren Trkiyede, farkl iflletmelerin
l konuyu yeniden gzden geiriniz.
muhasebe sistemi yapsal olarak tekdze bir yapya ka-
vuflmufltur. Varlk ve kaynaklar ve bunlarn snflandrl-
mas, iflletmeler arasnda farkllk olmadan, Teblide
belirtilen esaslar erevesinde yapla gelmektedir.
Dnyadaki ticari geliflmeler, internet kullanmnn yay-
gnlaflmas ve kreselleflme ile muhasebe sistemi artk
uluslararas alanda tekdze hale getirilmeye bafllamfl-
tr. Ama, uluslararas Muhasebe Standartlar (UMS) ile
dnya apnda tm flirketlerin tekdze bir muhasebe
sistemi uygulanr hale getirilmesini salamaktr. Trki-
yede karfll Trkiye Muhasebe Standartlar (TMS)
olan UMS, Yeni Trk Ticaret Kanununa gre, 1 Tem-
muz 2012den uygulanmaya bafllayacak ve bu Kanuna
gre anonim ve limited flirketler finansal tablolarn Trk
Muhasebe Standartlarna gre hazrlayacaklardr. lke-
mizdeki iflletmeler 01 Ocak 2013 tarihinden geerli ol-
mak zere, Trkiye Finansal Raporlama Standartlar er-
evesinde; Finansal Durum Tablosu-Bilano, kapsaml
gelir tablosu, nakit akfl tablosu ve z kaynaklar dei-
flim tablosunu dzenlemek, bunlarla ilgili faaliyet rapo-
ru niteliinde genifl kapsaml aklayc referans notlar-
n ifade etmek zorundadrlar.
www.evrenselpdf.com
Sra Sizde Yant Anahtar Yararlanlan ve Baflvurulabilecek

Kaynaklar
Sra Sizde 1 Akg, ztin, (1998). Finansal Ynetim, 7.Bask, Mu-
Finansal tablolarn amac, iflletme ile ilgili genifl bir kul- hasebe Enstits Yayn No:65, stanbul.
lanc kitlesinin iflletme hakknda doru karar verebil- Akg, ztin, (2006). Kredi Taleplerinin Deerlen-
meleri iin zamannda anlaml bilgi retilmesidir. D- dirilmesi, 7. Bask, Avcol Basm Yayn, stanbul.
zenlenecek tam bir mali tablo setinde afladaki tablo Akg, ztin, (2007). Banka Ynetimi ve Performans
ve aklayc notlar yer almaktadr: Analizi, 1.Bask, Arayfl Basm Yayn, stanbul.
Finansal Durum Tablosu (Bilano)
Cemalclar, zgl ve Erdoan, Nurten (2000). Genel
Kapsaml Gelir Tablosu
Muhasebe 5.Bas, Beta Yaynevi, stanbul.
z Kaynaklar Deiflim Tablosu
Dokur, fikr ve Kaygusuz Sait Y, (2009). Uygulama-
Dipnotlar ve Aklayc Notlar
clar in Finansal Muhasebe, Dora Yaynlar,
Sra Sizde 2 Bursa.
Finansal tablolarn dzenlenmesinde kullanlan varsa- zer, Mevlt, (1995). Mali Tablolar Envanter ve De-
ymlar; Sreklilik, Muhasebenin Tahakkuk Esas, erleme zkan Matbaaclk, Ankara.
nemlilik ve Birlefltirme, Netlefltirme, Raporlama Finansal Tablolarn Sunuluflu Standard, (www.tmsk.org.tr).
Skl, Karfllafltrmal Bilgi ve Tutarllktr. stanbul Menkul Kymetler Borsas, (www.imkb.gov.tr).
Kamuyu Aydnlatma Platformunda, (www.kap.gov.tr).
Sra Sizde 3
Kavramsal ereve, (www.tmsk.org.tr).
Finansal tablolarn niteliksel zellikleri; ihtiyaca uy-
gunluk, geree uygun flekilde sunum, karfllafltrla-
bilirlik, dorulanabilirlik, zamannda sunum ve an-
lafllabilirliktir.
Sra Sizde 4
Dnen varlklar; nakit ve nakit benzeri varlklar ile nor-
mal koflullarda en fazla bir yl veya iflletmenin normal
faaliyet dnemi iinde paraya evrilen, satlan veya t-
ketilen varlklardr. Duran varlklar ise bir yldan daha
uzun mre sahip olan, paraya dnflmesi veya tketil-
mesi bir yl veya faaliyet dneminden daha uzun sre-
cek ve sadece iflletme faaliyetlerinde kullanlacak var-
lklardr. ki varlk tr karfllafltrldnda sadece vade
farkllndan ziyade iflletmede kullanm biimlerinde
de farkllklarn olduu grlmektedir.
Sra Sizde 5
flletmelerin finansal performanslarnn tek bir finansal
tabloda sunulmas durumunda kapsaml gelir tablosu
sz konusudur; ancak bu tablo iki ayr tablo olarak gelir
tablosu ve kapsaml gelir tablosu olarak adlandrlr.
Sra Sizde 6
Bir varln nakit benzeri olarak kabul edilebilmesi iin
deeri kesinlikle saptanabilen bir nakde dnfltrle-
bilmesi ve deerindeki deiflim riskinin nemsiz olma-
s flarttr.
Sra Sizde 7
Nakit akfl tablosunda nakit akfllar; iflletme faaliyetleri,
yatrm faaliyetleri ve finansman faaliyetleri gibi te-
mel grupta gsterilir.
www.evrenselpdf.com
3
GENEL MUHASEBE-I
Amalarmz
N
N
Hesap kavramn tanmlayabilecek,
Temel muhasebe eflitliini ve eflitlik zerinde meydana gelen deiflmelerin
N
hesaplar zerinde nasl takip edildiini aklayabilecek,
N
Hesaplarn iflleyiflini aklayabilecek,
Tek dzen hesap plannn ieriini ve kapsamn aklayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
Hesap Varlk Hesaplar
Kaynak Hesaplar Temel Muhasebe Eflitlii
Kapsaml Gelir Tablosu Hesaplar Hesap Plan
indekiler
HESABIN TANIMI VE NTELKLER

Genel Muhasebe-I Hesap HESAPLARIN fiLEYfi
HESAP PLANI
www.evrenselpdf.com
Hesap
HESABIN TANIMI VE NTELKLER
Hesabn Tanm
Bir iflletmede normal faaliyet dnemi iinde ok sayda ve farkl ifllemler gerek-
lefltirilmektedir. Bugn satn alnan maln demesinin iki ay sonra gereklefltiini,
alnan maln bir ay sonra satldn ve tahsilatn befl ay sonra gereklefltiini, her
ay alflanlara deme yapldn dflnn. Bu ifllemlerin says ve eflidi elbette ar-
tacaktr. Gerekleflen her ifllemin bilanoya ve gelir tablosuna gerekleflme sras-
na gre kaydedilmesi karmaflaya yol aacaktr. Farkl tarihlerde ve tutarlarda ger-
ekleflen ifllemlerin snflandrma mantna gre bir arada gsterilmesi gerekmek-
tedir. Farkl ifllemlerin snflandrlarak zaman ierisinde azalma ve artfllarn izlen-
dii izelgeye hesap denir. Baflka bir ifade ile hesap, iflletmenin mal varln olufl- Hesap, farkl ifllemlerin
snflandrlarak zaman
turan eflitli unsurlardaki ekonomik faaliyetin sonucunu oluflturan unsurlarn dei- ierisinde azalma ve
flimlerinin para ile ifade edilerek kaydedildii izelgedir. artfllarn izlendii
izelgedir.
Hesaplarn Nitelikleri
flletme ile ilgili taraflarn ve iflletme hakknda ekonomik karar alclarn bilgi ihti-
yalar, iflletme tarafndan dzenlenecek finansal tablolar ile karfllanmaktadr. Ger-
ekleflen ifllemlerin bu finansal tablolara gelifligzel kaydedilmesi, finansal tablo-
lardan bilgi almann imknsz olmasna neden olacaktr. Bu nedenle finansal tab-
lolar, iflletme ile ilgilenen taraflar iin ayn anlam ifade etmesi asndan, hesaplar
aracl ile oluflturulur.
Dzenlenecek finansal tablolarn istenen zellik ve bilgileri taflyabilmeleri
iin kullanlacak hesaplarn amalanan finansal tablo niteliklerine uygun olmas
gerekmektedir. Finansal tablolar, karar alclara afladaki unsurlara iliflkin bilgi-
ler sunacaktr:
a) Varlklar,
b) Borlar,
c) z kaynaklar,
d) Gelir ve giderler, krlar ve zararlar dahil,
e) Ortaklarn ortak olmalar sebebiyle yaptklar katklar ve ortaklara yaplan
datmlar ve
f) Nakit akfllar.
www.evrenselpdf.com
48 Genel Muhasebe-I
Kullanlacak hesaplarn nitelikleri, bu bilgilere eriflimi mmkn klmaldr. Fi-

nansal tablolarn nitelikleri; bir nceki nitede htiyaca Uygunluk, Geree Uygun
Sunum, Karfllafltrlabilirlik, Dorulanabilirlik, Zamannda Sunum ve Anlafllabi-
lirlik olarak ifade edilmiflti. flletmelerin finansal tablolarn dzenlenmesinde kul-
lanacaklar hesaplar da bu nitelikleri salayacak esaslara sahip olmak zorundadr.
Hesabn tanmnda hesap, bir izelge olarak ifade edilmiflti. Hesap, biimsel
olarak afladaki gibi dzenlenmektedir.
fiekil 3.1
Hesabn Biimsel
Yaps BOR ..............Hesab ALACAK
Balant No. Tarih Aklama Tutar Balant No. Tarih Aklama Tutar
TOPLAM TOPLAM
fiekil 3.1deki bir hesabn biimsel yapsnda yer alan kavramlarn aklamas
flyledir:
Balant Numaras: Drdnc nitede anlatlacak defterlerin balant numa-
ras
Tarih: Hesabn bor veya alacak tarafna kaydedilecek belgenin
hesaba kayt tarihi
Aklama: Hesaba yaplan kaytla ilgili aklayc ksa bilgi
Tutar: Hesabn bor veya alacak tarafna yaplacak ifllem tutar
Hesabn sol tarafna BOR, Hesaplarn temel nitelikleri ve hesaplarda yaplan ifllemlerin genel zellikleri
sa tarafna ALACAK ad aflada aklanmaktadr:
verilir; bunlar, ancak sadece
hesap izelgesinin 1. Finansal tablo kalemleri ile ilgili her unsura ait, ismini taflyan bir hesap kul-
isimleridir. flletmenin lanlr.
tedarikisine borcu veya
mflterisinden olan alaca 2. Kullanlan hesaplar, bor ve alacak taraf olmak zere ift tarafl alflr.
ile ilgisi yoktur. 3. Mali olay zerindeki tutar, muhasebe kurallarna uygun bir flekilde ilgili he-
sabn bor veya alacak tarafna kaytlanr.
4. Herhangi bir hesabn bor veya alacak tarafna ilk kez kayt yaplmas, ilgili
hesabn almas anlamndadr.
5. Herhangi bir hesabn bor tarafna kayt yaplmasna hesabn borlandrl-
mas, alacak tarafna kayt yaplmasna, hesabn alacaklandrlmas denir.
6. Herhangi bir hesabn herhangi bir zamanda bor ve alacak taraf toplamlar
alndnda,
a) Bor ve alacak tutarlar birbirine eflit olduu durumda muhasebe dilinde
hesap kapal ifadesi kullanlr.
b) Bor taraf toplamnn alacak taraf toplamndan byk olmas durumun-
da aradaki fark, bor kalan fleklinde ifade edilir.
c) Alacak taraf toplamnn bor taraf toplamndan byk olmas durumun-
da aradaki fark, alacak kalan fleklinde ifade edilir.
www.evrenselpdf.com
3. nite - Hesap 49
HESAPLARIN fiLEYfi
flletmede farkl tarihlerde ve tarih olarak birbirini izleyen bir srada gereklefltiri-
len ifllemlerin belirli bir sistem dhilinde finansal tablolarda sunulabilir hle gelme-
si gerekmektedir. Finansal tablolarn sunum kurallarna uygun bir sralama ile a-
lacak hesaplar, temel muhasebe eflitlii kapsamnda ifllenecektir. Hesabn iflleyifli
kavram; hangi durumlarda ilgili hesabn bor, hangi durumlarda alacak tarafna
kayt yaplacann ifade edilmesidir.
Temel Muhasebe Eflitlii ve Hesap

Hesaplar; genel olarak ifllemlerin snflandrlmasna gre bilano hesaplar, sonu
(gelir tablosu) hesaplar ve maliyet hesaplar olarak snflandrlmaktadr ve bu du-
rum fiekil 3.2de gsterilmektedir.
fiekil 3.2
HESAPLAR Hesaplarn
Snflandrlmas
Bilano Sonu Maliyet

Hesaplar Hesaplar Hesaplar
Varlk Kaynak Gelir Gider

Hesaplar Hesaplar Hesaplar Hesaplar
Hesaplar, iflletmede gerekleflen tm mali olaylarn snflandrld bir izelge-

dir. Bu snflandrma, fiekil 3.2de de gsterildii gibi ayrntl bir flekilde yaplmak-
tadr. Bilano hesaplar ile iflletmeninin varlk ve kaynaklarndaki deiflmeler, so-
nu hesaplar ile iflletmenin gelir ve giderleri izlenmektedir. Maliyet hesaplar ise
retim iflletmelerinde retilen rnlerin ve hizmet iflletmelerinde sunulan hizmet-
lerin maliyetinin kayda alnmas amac ile kullanlmaktadr.
SIRA SZDE
Muhasebenin temel mant ve iflleyifli, temel muhasebe eflitliine dayaldr. fl- Muhasebenin temel SIRAmant
SZDE
ve iflleyifli, temel muhasebe
letmenin kurulufl aflamasndan itibaren varlklar ve kaynaklar arasnda eflitlik ilifl- eflitliine dayaldr.
kisi vardr. Her flartta, varlklarn toplam tutar ile kaynaklarn toplam tutar birbiri-
ne eflit olmaldr. Eflitliin oluflmamas, muhasebede ifllerin eksik veya hatal oldu-
u anlamna gelir. Bu eflitlie, temel muhasebe eflitlii veya temel bilano eflitli-
S O R U S O R U
i denmektedir.
Muhasebe eflitliinin sol taraf AKTF, sa taraf PASF olarak adlandrlr.

DKKAT DKKAT
Temel muhasebe eflitliini ve bu eflitliin muhasebe iin nemini aklar msnz?
N N
SIRA
SIRA SZDE
SZDE SIRA
SIRA SZDE
SZDE
1
VARLIKLAR = KAYNAKLAR
AKTF = PASF D fi N E L M
AMALARIMIZ D fi N E L M
AMALARIMIZ
VARLIKLAR = YABANCI KAYNAKLAR + Z KAYNAKLAR
VARLIKLAR = BORLAR + SERMAYE S O R U S O R U
K T A P K T A P
V = B+S
DKKAT DKKAT
Varlklar ve kaynaklarda artfl veya azalfl meydana getiren mali olaylarn izlen-
dii izelge hesap fleklinde tanmlandna gre temel muhasebe T E L E V Zeflitliine
YON gre TELEVZYON
N N
hesaplar, varlk ve kaynak hesaplar fleklinde ifade edebiliriz.SIRA SZDE SIRA SZDE
NTERNET
AMALARIMIZ NTERNET
AMALARIMIZ
www.evrenselpdf.com
K T A P K T A P
SIRA SZDE
50 SIRA SZDE
Genel Muhasebe-I
D fi N E L M flletmelerin
D fi Nvarlklarnda
ELM meydana gelen artfl veya azalfllarn izlendii hesap-
lara varlk hesaplar (Aktif hesaplar), borlarnda veya z kaynaklarnda meydana
gelen artfl veya azalfllarnn kaytland hesaplara ise kaynak hesaplar (Pasif he-
S O R U S O R U
saplar) denir.
DKKAT Bilanoda varlklar

D K K A Tile aktifler; kaynaklar ile pasifler, yabanc kaynaklar ile iflletmenin
borlar ve yerine getirmesi gerekli ykmllkleri ifade edilmektedir.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Mali ifllemler, ift tarafl bir etkiye sahiptir. Bu nedenle herhangi bir mali olay
hesaplara kaydedilirken bor tarafna yaplacak kaydn rakamsal boyutu ile alacak
AMALARIMIZ tarafa yaplacak
AMALARIMIZ kaytn rakamsal boyutu birbirine eflit olmaldr. Bu durum, temel
muhasebe eflitliinin oluflmas asndan olduka nemlidir. rnein bankadan e-
kilen para, T1.000, iflletmenin kasasna T1.000 olarak girecek ve kayt da buna g-
K T A P K T A P Tersi durumda kasaya T1.000 yerine T900 girdiini gstermek,
re gerekleflecektir.
eflitlii bozacaktr.
Ne tr hesap olursa olsun, ister bilano ister sonu ve isterse maliyet hesab ol-
TELEVZYON T E L E V Zdeiflmez
sun, bir hesabn YON temel zellii; hesabn bor taraf ve alacak tarafnn ol-
masdr.
HESAP
BOR taraf ALACAK taraf
NTERNET NTERNET
Tm hesaplarn deiflmez zelliinin bor ve alacak tarafnn ayn olmas, he-

saplarn iflleyiflinin de ayn olduu anlamna gelmemektedir.
Bilano, sonu ve maliyet hesaplarnn iflleyifli; fiekil 3.3 zerinde gsteril-
mektedir.
fiekil 3.3
Hesaplarn VARLIK YABANCI KAYNAK Z KAYNAK

flleyifli Bor HESAPLARI Alacak Bor HESAPLARI Alacak Bor HESAPLARI Alacak
+ - - + - +
MALYET GDER GELR

Bor HESAPLARI Alacak Bor HESAPLARI Alacak Bor HESAPLARI Alacak
SIRA SZDE SIRA SZDE
+ + +
S O R U S O R U
DKKAT Varlk ve kaynak

D K Khesaplarnn
AT + ve - iflaretleri incelendiinde birbirine ters ynl a-
lflt grlmektedir. Bylece muhasebe eflitlii salanmaktadr.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Genel olarak fiekil 3.3 zerinde gsterilen hesaplarn iflleyiflini, her hesap gru-
bu baznda ayrntl olarak inceleyelim.
K T A P K T A P
www.evrenselpdf.com
TELEVZYON TELEVZYON
3. nite - Hesap 51
Varlk Hesaplarnn flleyifli

flletmelerin kasa veya bankasndaki paras, paraya ok yakn dier kymetleri, za-
man iinde paraya dnflecek unsurlar ile iflletme faaliyetlerinde kullanlacak ky-
metleri; iflletmelerin varlklarn oluflturur. Bu varlklarda meydana gelen artfl veya
azalfllara ait hareketlerin izlendii hesaplar, varlk hesaplardr.
Varlk hesaplarnn iflleyiflinde; dier bir ifade ile varlk hesaplar ile ilgili olarak Varlk hesaplar, borlu
yaplacak kaytlarda, afladaki temel zellikler dikkate alnmaldr: alflan hesaplardr. Artfllar,
hesabn borcunda; azalfllar
1. Btn varlk hesaplarnda, alfl iin ilgili hesabn bor tarafna kayt yaplr. ise hesabn alacanda
2. Btn varlk hesaplarnda, artfllar iin ilgili hesabn bor tarafna kayt ya- izlenir ve dnem sonlarnda
bor kalan verir ya da kalan
plr. vermez.
3. Btn varlk hesaplarnda, azalfllar iin ilgili hesabn alacak tarafna kayt
yaplr.
4. Btn varlk hesaplar, ilgili dnem sonunda ya hi kalan vermez (Bor ve
alacak toplamlar birbirine eflittir.) ya da verecekse bor kalan (bor baki-
yesi) verir.
5. Dnem sonunda bor kalan veren aktif hesaplar, finansal durum tablosu-
nun aktifini oluflturur.
Varlk hesaplarnn maddeler hlinde anlatlan zellikleri, afladaki hesap ze-
rinde gsterilmektedir:
VARLIK HESAPLARI
Bor Alacak
Alfl Dnem ii azalfllar
Dnem ii artfllar
Bor taraf toplam B A Alacak taraf toplam
Dnem sonu B>A veya B=A
Varlk hesaplarnn iflleyiflini aklar msnz? SIRA SZDE SIRA SZDE

2
Kaynak Hesaplarnn flleyifli
flletmelerin kaynaklar, ksa vadeli veya uzun vadeli yabanc kaynaklar (borlar) Kaynak hesaplar, alacakl
alflan hesaplardr. Artfllar,
ve z kaynaklarndan oluflur. Yabanc kaynaklar ve z kaynaklarda meydana ge- hesabn alacanda;
len artfl veya azalfllarn izlendii hesaplar, kaynak hesaplardr.
S O R U S O R U
azalfllar ise hesabn
Kaynak hesaplarnn iflleyiflinde; dier bir ifade ile kaynak hesaplar ile ilgili borcunda izlenir ve dnem
sonlarnda alacak kalan
olarak yaplacak kaytlarda, afladaki temel zellikler dikkate alnmaldr: verir.
DKKAT DKKAT
1. Btn kaynak hesaplarnda alfl iin ilgili hesabn alacak tarafna kayt ya-
plr.
N N
SIRA SZDE
2. Btn kaynak hesaplarnda artfllar iin ilgili hesabn alacak tarafna kayt SIRA SZDE
yaplr.
3. Btn kaynak hesaplarnda azalfllar iin ilgili hesabn bor tarafna kayt
yaplr.
4. Btn kaynak hesaplar, ilgili dnem sonunda ya hi kalan vermez (Bor ve
alacak toplamlar birbirine eflittir.) ya da verecekse alacak
K Tkalan
A P verir. K T A P
5. Dnem sonunda alacak kalan veren pasif hesaplar, finansal durum tablosu-
nun pasifini oluflturur.
Kaynak hesaplarnn maddeler hlinde anlatlan zellikleri, afladaki hesap
TELEVZYON TELEVZYON
zerinde gsterilmektedir:
NTERNET NTERNET
www.evrenselpdf.com
52 Genel Muhasebe-I
KAYNAK HESAPLARI
Bor Alacak
Dnem ii azalfllar Alfl
Dnem ii artfllar
Bor taraf toplam B A Alacak taraf toplam
Dnem sonu B<A veya B=A
SIRA SZDE Kaynak hesaplarnn

SIRA SZDEiflleyiflini aklar msnz?
3
Maliyet, Gelir ve Gider Hesaplarnn flleyifli
D fi N E L M
flletmelerinD faaliyet
fi N E L M
sonucu, kr veya zarar fleklinde ifade edilmektedir. flletmele-
rin temel ve deiflmez amac, kr elde etmektir. flletmenin amacna ulaflmasn et-
S O R U kileyen farklS OveR ok U sayda mali olay sz konusudur.
flletmenin kr elde edebilmesi iin bir dnemde elde ettii toplam gelirin top-
lam giderden byk olmas gerekmektedir. Gelir ile ifade edilen unsurlar, satfl ha-
DKKAT DKKAT
slat ve dier gelir gibi iflletme asndan olumlu unsurlar iken gider ile satfllarn
maliyeti ve dier gider gibi iflletme asndan olumsuz unsurlar ifade edilmektedir.
N N
SIRA SZDE Maliyet,SIRAgider,SZDEzarar, haslat, gelir ve kr hesaplar ile ilgili olarak yaplacak ka-
ytlarda afladaki temel zellikler dikkate alnmaldr:
AMALARIMIZ
1. Maliyet, gider ve zarar hesaplarnda dnem ii ilk hareket her zaman bor
AMALARIMIZ
tarafna kaydedilir.
2. Maliyet, gider ve zarar hesaplar ile ilgili dnem iinde meydana artfllar he-
K T A P saplarn
K Tbor A P tarafna kaydedilir.
3. Maliyet, gider ve zarar hesaplarnda; dnem iinde sadece hatal kaytlarn
muhasebe kurallarna uygun dzeltilmesi amac ile alacak tarafna kayt ya-
TELEVZYON plabilir.
TELEVZYON
4. Maliyet hesaplar, dnem sonunda uygun kurallar ile ilgili kapsaml gelir
tablosu hesaplarna yanstlarak kapatlrken kapsaml gelir tablosundaki
maliyet, gider ve zarar hesaplar da kuralna uygun bir flekilde dnem kr
NTERNET veya Nzararn
T E R N E T oluflturmak zere ilgili hesaba devredilerek kapatlr.
5. Haslat, gelir ve kr hesaplarnda dnem ii ilk hareket, her zaman alacak
tarafna kaydedilir.
6. Haslat, gelir ve krlarla ilgili dnem iinde meydana gelen artfllar, ilgili he-
saplarn alacak tarafna kaydedilir.
7. Haslat, gelir ve kr hesaplarnda dnem iinde sadece hatal kaytlarn mu-
hasebe kurallarna uygun dzeltilmesi amac ile bor tarafna kayt yaplabilir.
8. Kapsaml gelir tablosundaki haslat, gelir ve kr hesaplar; kuralna uygun
bir flekilde dnem kr veya zararn oluflturmak zere ilgili hesaba devredi-
lerek kapatlr.
Sermaye, iflletme sahipleri tarafndan iflletmeye verilen aktiflerin kaynadr. fl-
letmede bir mali olay gereklefltii an, mali olayn salad fayda maliyetten b-
ykse aradaki fark kr olarak tanmlanr ve iflletmenin varlklarnda artfl
salamaktadr. Tersi durumda aradaki fark, zarar olarak tanmlanr ve iflletmenin
varlklarnda azalfla neden olmaktadr.
SIRA SZDE Gelir ve gider hesaplarnn

SIRA SZDE iflleyiflini aklar msnz?
4
S O R U S O R U www.evrenselpdf.com
3. nite - Hesap 53
rnein bir mal satfln ele alalm. flletmenin deposunda T10.000lik mal (var-
lk) bulunsun. Bu maln tamamnn T13.000ye peflin satldn varsayalm. Bu bir
mali olaydr ve bu mali olaydaki ifllemleri flyle tanmlanr;
Mal satfl T13.000 Gelir
Kasaya para girifli T13.000 Varlk artfl
Maln maliyeti T10.000 Varlk azalfl
Kr T3.000 (Satfl-Maliyet)
Mal satfl nedeni ile depoda T10.000 maliyetli malda azalma olurken iflletmenin
kasasnda T13.000 artfl olacak ve varlk artflnda varlk azalflna gre T3.000lik
fark, satfl nedeni ile kr olarak tanmlanacaktr. Bu durumda mal hesabnda
T10.000lik azalma kasa hesabnda T13.000lik artfl; gelir hesabnda T13.000lik ar-
tfl ve maliyet hesabnda da T10.000lik artfl olacaktr. Bu mali olaydan elde edilen
kr, varlklarda T3.000lik artfla ve ayn zamanda z kaynaklarda da T3.000lik ar-
tfl salar.
Farkl bir rnek ile devam edelim.
1. flletmenin sahipleri T20.000 nakit karfll sermaye ile iflletmeyi kurmufltur.
2. T10.000lik peflin (nakit para ile) mal satn alnmfltr.
3. Maliyeti T10.000 olan maln tamam ise T12.000ye peflin satlmfltr.
Yukardaki ifllemler; varlk, kaynak ve gelir gider hesaplarnda afladaki gibi
gsterilmektedir.
Yukarda ifllem yaplmfltr ve yaplan ifllemde de iflletmenin varlk ve kay-
nak tutarlarnn her zaman birbirine eflit olmas gerekmektedir.
VARLIKLAR KAYNAKLAR GELR-GDERLER

1. Kasa = Sermaye
20.000 20.000
2. Kasa Mal = Sermaye
10.000 10.000 20.000
3. Kasa Mal = Sermaye Kr Gelir Maliyet
22.000 0 20.000 2.000 12.000 10.000
Kr, 2.000
Bu noktaya kadar anlatlanlar, afladaki rnekte rakamsal ve aklamal olarak

ifade edilmektedir.
flletmenin Y1 yl dnem bafl bilanosu (nceki yldan, Y0 yl, kalan varlk ve RNEK
kaynaklar; yeni yln dnem bafl bilanosunu oluflturmaktadr,) aflada gsteril-
mektedir:
AKTF Y1 YILI DNEM BAI BLANOSU PASF
DNEN VARLIKLAR 100.000 YABANCI KAYNAKLAR 90.000

KASA 40.000 BANKA KREDLER 10.000
BANKALAR 60.000 SATICILAR 30.000
BOR SENETLER 50.000
DURAN VARLIKLAR 70.000 Z KAYNAKLAR 80.000
BNALAR 50.000 SERMAYE 70.000
TAITLAR 20.000 GEM YILLAR KRLARI 10.000
VARLIKLAR TOPLAMI 170.000 KAYNAKLAR TOPLAMI 170.000
www.evrenselpdf.com
54 Genel Muhasebe-I
flletmenin Y1 yl dnem iindeki mali olaylar ise afladaki gibidir:

1. Bankadan T50.000 ekilmifltir.
2. Satclara olan T30.000lik borcunuzun T10.000lik ksm iin bor senedi d-
zenlenmifltir.
3. Ortaklar, gemifl yllar krlarnn T5.000si ile sermayesini artrmaya karar
vermifllerdir.
4. Kredili olarak T40.000lik mal alnmfltr.
5. Satclara olan borcun T40.000lik ksm kasadan nakit olarak denmifltir.
6. flletme ortaklar, sermayede T50.000 artfl yapma karar vermifllerdir. Artr-
lan sermaye paylar, ortaklar tarafndan iflletme kasasna nakit olarak den-
mifltir.
7. flletme, nakliye geliri olarak T10.000 nakit tahsil etmifltir.
8. flletme, maliyeti T15.000 olan mal peflin T20.000ye satmfltr.
9. flletme ortaklar, sermayede T25.000 azaltma yapma karar vermifllerdir.
Azaltlan sermaye paylar, ortaklara iflletme kasasndan nakit olarak den-
mifltir.
10. Yakt gideri olarak T5.000 kasadan nakit olarak denmifltir.
12. T10.000 borcu olan satc flirket, borca karfllk ortak kabul edilmifltir.
13. flletme, gemifl yllar krlarnda yer alan T5.000nin ortaklara datlmasna
karar vermifltir.
Yukardaki mali olaylarn ilgili hesaplar zerinde izlenmesi ve bu iflletmenin
dnem sonu bilanosunun dzenlenmesinde izlenen sre, afladaki gibi ola-
caktr:
ncelikle dnem bafl bilanosundaki bilano kalemlerinin her biri iin hesap-
lar alacak, aktif hesaplarn bor tarafna ve pasif hesaplarn alacak tarafna kayt-
lar yaplacaktr. Bundan sonraki ifllemler, sras ile aflada gsterilmektedir:
1. Bankadaki mevduat hesabnda T60.000 vardr, bunun T50.000si ekilerek
kasaya konmufltur. Banka ve Kasa her ikisi de varlk hesabdr. Bir varlk he-
sabnda azalfl varken (banka) bir baflka varlk hesabnda (kasa) artfl mey-
dana gelmifltir. Kasa hesabnn bor tarafna T50.000, Bankalar hesabnn
alacak tarafna T50.000 kaytlanmfltr.
2. Satclar hesab, kaynak hesaptr. Satclara olan borcun T10.000si iin senet
dzenlenmifltir. Dzenlenen senet de ayn zamanda kaynak hesabdr. Bu
durumda bir kaynak hesabnda azalfl (satclar), bir baflka kaynak hesabn-
da ise artfl (bor senetleri) meydana gelmifltir. Satclar hesabnn bor tara-
fna T10.000, Bor Senetleri hesabnn alacak tarafna T10.000 kaytlanmfltr.
3. Gemifl Yllar Krlar, z kaynak hesaplarndan biridir. Ortaklar, gemifl yl-
lar krlarnn T5.000lik ksmn flirketin sermayesine ilave etme karar almfl-
Bedelsiz Sermaye fiirketin lardr ki buna literatrde bedelsiz sermaye artfl denmektedir. Yani ortak-
gemifl yllara iliflkin
krlarn sermayesine ilave
larn sermaye paylar artmfltr; ancak ortaklar, hibir bedele katlanmamfltr.
etmesidir. Bir z kaynak hesab olan Gemifl Yllar Krlar, bu karar ile T5.000 azalmfl-
tr (Kaynak hesaplarnda azalfl ilgili hesabn bor tarafna kaytlanr), bu
azalfl iin Gemifl Yllar Krlar hesab T5.000 borlandrlmfl, buna karfllk
bir baflka z kaynak hesab olan Sermaye hesabnda T5.000 artfl olmufltur
(Kaynak hesaplarnda meydana gelen artfl iin ilgili hesap alacaklandrlr),
bu artfl iin Sermaye hesab T5.000 alacaklandrlmfltr.
www.evrenselpdf.com
3. nite - Hesap 55
4. Kredili olarak (veresiye) T40.000 ticari mal alnmfltr. Ticari mal, bir varlk
hesabdr ve yaplan almla artfl meydana gelmifl; ancak karfllnda satcya
herhangi bir deme yaplmamfl; dolaysyla borlanlmfltr. Bir varlk hesa-
bnda artfl, bir bor hesabnda da artflla sonulanmfltr. Bu nedenle Ticari
Mallar hesab T40.000 borlandrlrken Satclar hesab T40.000 alacakland-
rlmfltr.
5. Satclara olan borcun T40.000 ksm nakit denmifltir. Bir kaynak hesapta
azalfl, bir varlk hesapta da azalfl meydana gelmifltir. Bu olayda satclar he-
sab, kaynak hesaptr bor demesi ile azalfl meydana gelmifltir; dolaysyla
da kaynak hesaplarda azalfl iin Satclar hesab borlandrlmfltr. Ayn za-
manda satclara deme kasadan nakit yaplmfltr. Kasa, varlk hesaptr ve
yaplan deme ile kasadaki nakit varlk azalmfltr. Dolaysyla da Kasa hesa-
b alacaklandrlmfltr.
6. Ortaklar, sermayenin nakit T50.000 artrlmasna karar vermifllerdir. Serma-
ye, kaynak hesaptr artfl karfllnda alacak tarafna kayt yaplacaktr. Art-
fln karfll ortaklarca flirkete nakit olarak denmifltir. Nakit, mevcut Kasa
hesabnda izlenmektedir ve Kasa hesab, bir varlk hesaptr; artfl meydana
gelmifltir. Meydana gelen artfl iin Kasa hesab borlandrlmfltr.
7. flletme, bir gelir elde etmifltir. Gelirler, alacak tarafl alflacak hesaptr. Ay-
n zamanda alnan nakit, iflletmenin kasasndaki nakit varln artrmfltr ve
varlk artfl bor tarafl alflacaktr. Dolaysyla olay ile ilgili olarak yaplacak
kaytta Dier Olaan Gelir ve Krlar Hesab alacaklandrlmfl; buna karfllk
Kasa hesab borlandrlmfltr.
8. flletme, mal mevcudunun T15.000lik ksmn peflin T20.000 ye satmfltr. Bu
olayda dikkat edilmesi gereken unsurlar vardr. flletmenin ticari mal varl
T15.000 azalrken bu, ayn zamanda katland iflletmenin maliyettir. Katlan-
d bu maliyet karfllnda iflletme, T20.000 haslat elde etmifltir ve bu has-
lat karflln nakit tahsil ederek kasadaki varlk mevcudunu artrmfltr.
T15.000 maliyete karfllk T20.000 varlk artfl dolaysyla aradaki T5.000 fa-
aliyet sonucu olarak iflletmenin mal satfl krn verecektir. Bu olay, hesap-
lardaki kayt ortamnda Kasa hesabndaki artfl iin (Kasa, varlk hesabdr)
T20.000 Kasa hesab borlandrlrken Satfllar hesab (haslat hesabdr.)
T20.000 alacaklandrlmfltr. Ayn zamanda ticari mal mevcudundaki azalfl
iin Ticari Mallar hesab, T15.000 alacaklandrlrken Satlan Ticari Mallar
Maliyeti hesab T15.000 borlandrlmfltr.
9. Ortaklar, flirketin sermayesini T25.000 azaltmaya karar vermifller ve birinci
kifli olan iflletme ortaklara azaltlan sermaye paylar karflln kasadan nakit
olarak demifltir. Bu olayda sermaye azalrken (Kaynak hesabdr) ayn za-
manda kasadaki nakit de azalmfltr (Kasa, varlk hesabdr). Kaynaklardaki
azalfl iin Sermaye hesab T25.000 borlandrlrken varlklardaki azalfl iin
de Kasa hesab T25.000 alacaklandrlmfltr.
10. Yakt gideri olarak T5.000 denmifltir. Yaplan harcama gidere dnflmfl,
bunun sonucu olarak da iflletme kazand krn bir ksmn elden karmfl-
tr. Yaplan deme kasadaki nakit mevcudunun azalmasna neden olmufl
(kasa hesab varlk hesaptr, azalfl iin alacaklandrlacaktr); yakt gideri, ifl-
letmenin katland giderleri artrmfltr. Giderler, borlu alflan hesaptr. Bu
olayda Dier Olaan Gider ve Zararlar hesab borlandrlrken Kasa hesab
alacaklandrlmfltr.
www.evrenselpdf.com
56 Genel Muhasebe-I
11. flletme, T15.000 maliyetindeki mal T10.000ye satmak zorunda kalarak

T5.000 zarar etmifltir. Ticari mallarnda (Varlk hesabdr, azalfl alacanda
kaytlanacaktr.) T15.000 ksm azalmfltr, Ticari Mallar hesab T15.000 ala-
caklandrlmfltr; T15.000, ayn zamanda maliyet unsurudur ve bu unsur iin
Satlan Ticari Mallar Maliyeti hesab borlandrlmfltr. flletme T10.000 haslat
elde etmifltir. Haslat hesab olarak Satfllar hesabnn alacak tarafna T10.000
kayt yaplrken karfllnda nakit tahsilat iin de kasa hesabnda (Varlk he-
saptr, artfl borcunda kaytlanacaktr) artfl meydana geldii iin kasa hesab
bor tarafna T10.000 kaytlanmfltr.
12. Daha nce borlanlan satclardan biri, yaplan anlaflma ile flirkete ortak ka-
bul edilmifltir. Ortaklarn varlklar zerindeki hakk sermayedir. Yeni orta
bu olayda flirketteki sermaye pay T10.000 olacaktr ve bunun karfll ola-
rak da birinci kifli olan iflletmeden, alacann T10.000lik ksmn sermaye
pay olarak kabul edilmesini istemifl ve bunu almaktan vazgemifltir. Bu ma-
li olayda, flirket sermayesi T10.000 artmfltr (Sermaye hesab, kaynak hesap-
tr, artfl alacanda kaytlanacaktr), artfl iin Sermaye hesab T10.000 alacak
kaytlanrken satclara olan flirketin borcu T10.000 azalmfltr (Satclar hesa-
b kaynak hesaptr, azalfl borcunda kaytlanacaktr.), Satclar hesab T10.000
borlandrlmfltr.
13. Gemifl yllar krlar, z kaynak hesaplarndan biridir. Gemifl yllar krlar-
nn ortaklara datlmasna karar verilmesi sonucunda azalfl meydana gele-
cektir ve bir kaynak hesabndaki azalfl, o hesabn bor tarafna kaytlana-
caktr. Ancak olay flimdilik sadece karar aflamasnda olup henz karflln-
da bir varlk kfl olmamfltr. Yani alnan karar dorultusunda ortaklara
borlanlmfltr. Ortaklara Borlar hesab, bir kaynak hesaptr ve ilk hareket
iin hesap alacaklandrlacaktr. Gemifl Yllar Karlar hesabnn bor taraf-
na T5.000 bor kaytlanrken Ortaklara Borlar hesabnn alacak tarafna
T5.000 alacak kaytlanmfltr.
flletmenin dnem sonu irdelendiinde 7. ifllemdeki T10.000 nakliye geliri ile
8. ifllemdeki T20.000 haslat ile 11. ifllemdeki T10.000 haslata karfllk ayn d-
nemde 10. ifllemde T5.000 yakt giderine, 8. ifllemdeki T15.000 maliyet ile 11. ifl-
lemdeki T15.000 maliyete katlanmfltr. Haslat, gelir ve krlar toplam T40.000
iken maliyet, gider ve zararlar toplam T35.000 olmufltur. Aradaki T5.000 ile flir-
ket, dnemi krl kapamfltr. T5.000, dnem kr bir z kaynak unsurudur ve d-
nem sonu bilanosunda z kaynaklar toplamn, iflletme faaliyetinden kaynakla-
nan bir flekilde artracaktr.
Dorudan kapsaml gelir tablosunu ilgilendirmeyen; ancak yaflanan mali olay-
lar dikkate alndnda dnem sonu bilanodaki varlklar toplam T170.000den
dnem sonunda T200.000ye ykseldiini grmekteyiz. Ayn flekilde temel muha-
sebe eflitlii dorultusunda kaynaklar toplam da T170.000den T200.000ye yk-
selmifltir.
KASA HESABI BANKALAR HESABI BNALAR HESABI

(A)40.000 40.000 (5) (A)60.000 50.000 (1) (A)50.000
(1) 50.000 25.000 (9)
(6) 50.000 5.000 (10)
(7) 10.000
(8) 20.000
(11)10.000
180.000 70.000 60.000 50.000 50.000
www.evrenselpdf.com
3. nite - Hesap 57
TAITLAR HESABI BANKA KREDLER HESABI SATICILAR HESABI

(A)20.000 10.000(A) (2) 10.000 30.000 (A)
(5) 40.000 40.000 (4)
(12)10.000
20.000 10.000 60.000 70.000
BOR SENETLER HESABI SERMAYE HESABI GEM YILLAR KRLARI HS.

50.000 (A) (9) 25.000 70.000 (A) (3) 5.000 10.000(A)
10.000 (2) 5.000 (3) (13)5.000
50.000 (6)
10.000(12)
60.000 25.000 135.000 10.000 10.000
TCAR MALLAR HESABI DER OLAAN GELR VE KRLAR HS. SATILAN TCAR MALLAR
(4) 40.000 15.000 (8) 10.000 (7) MALYET HS.
15.000(11) (8) 15.000
(11)15.000
40.000 30.000 10.000 30.000
SATILAR HESABI DER OLAAN GDER VE ZARAR ORTAKLARA BOR HESABI

20.000 (8) HESABI 5.000 (13)
10.000(11) (10) 5.000
30.000 5.000 5.000
DNEM KRI VEYA ZARARI

(8)15.000 10.000(7)
(10)5.000 20.000(8)
(11)15.000 10.000(11)
35.000 40.000
rnekte gereklefltirilen mali olaylar, afladaki tabloda adm adm gsterilmek-

tedir.
www.evrenselpdf.com
58 Genel Muhasebe-I
VARLIKLAR KAYNAKLAR
GDER/MALYET
GEMfi YILLAR
ORTAKLARA
DNEM KR
GELR/SATIfi
BANKALAR
SENETLER
SATICILAR
fllem No.su
KREDLER
TAfiITLAR
SERMAYE
BNALAR
KRLARI
BANKA
BOR
BOR
KASA
MAL
40.000 60.000 50.000 20.000 = 10.000 30.000 50.000 70.000 10.000

1 90.000 10.000 50.000 20.000 = 10.000 30.000 50.000 70.000 10.000
2 90.000 10.000 50.000 20.000 = 10.000 20.000 60.000 70.000 10.000
3 90.000 10.000 50.000 20.000 = 10.000 20.000 60.000 75.000 5.000
4 90.000 10.000 40.000 50.000 20.000 = 10.000 60.000 60.000 75.000 5.000
5 50.000 10.000 40.000 50.000 20.000 = 10.000 20.000 60.000 75.000 5.000
6 100.000 10.000 40.000 50.000 20.000 = 10.000 20.000 60.000 125.000 5.000
7 110.000 10.000 40.000 50.000 20.000 = 10.000 20.000 60.000 125.000 5.000 10.000
8 130.000 10.000 25.000 50.000 20.000 = 10.000 20.000 60.000 125.000 5.000 30.000 -15.000
9 105.000 10.000 25.000 50.000 20.000 = 10.000 20.000 60.000 100.000 5.000 30.000 -15.000
10 100.000 10.000 25.000 50.000 20.000 = 10.000 20.000 60.000 100.000 5.000 30.000 -20.000
11 110.000 10.000 10.000 50.000 20.000 = 10.000 20.000 60.000 100.000 5.000 40.000 -35.000
12 110.000 10.000 10.000 50.000 20.000 = 10.000 10.000 60.000 110.000 5.000 40.000 -35.000
13 110.000 10.000 10.000 50.000 20.000 = 10.000 10.000 60.000 5.000 110.000 0 40.000 -35.000
DS. 110.000 10.000 10.000 50.000 20.000 = 10.000 10.000 60.000 5.000 110.000 0 5.000 0 0
AKTF Y1 YILI DNEM SONU BLANOSU PASF

TCAR MALLAR 10.000 BOR SENETLER 60.000
ORTAKLARA BORLAR 5.000
SIRA SZDE DURAN VARLIKLAR
SIRA SZDE 70.000
BNALAR 50.000 Z KAYNAKLAR 115.000
TAITLAR 20.000 SERMAYE 110.000
D fi N E L M D fi N E L M DNEM KRI 5.000

S O R U S O R U
DKKAT flletmenin hem

D K dnem
KAT bafl hem de dnem sonu bilanosunda varlk ve kaynak tutarlar
birbirine eflittir. Bu eflitlik, tesadf deildir, temel muhasebe eflitliinin bir gereidir.
N N
SIRA SZDE
HESAPSIRA SZDE
PLANI
flletmede kullanlacak hesaplarn muhasebenin temel kavramlar ve genel kabul
AMALARIMIZ grmfl muhasebe
AMALARIMIZ ilkeleri dorultusunda sistemli bir flekilde ve gruplandrlmfl
olarak yer ald hesaplarn sraland listeye Hesap Plan denir.
flletmelerde meydana gelen onlarca mali olayn, taraflara anlaml, zamannda
K T A P ve gvenilirK bir T flekilde
A P sunulabilmesi iin belirli kurallar erevesinde kaytlanma-
s gerekmektedir. Varlklar ve kaynaklarda meydana gelen artfl veya azalfllara ilifl-
kin mali olaylar, ncelikle hesaplara kaytlanr. flletmelerde kullanlacak hesapla-
TELEVZYON rn anlaml T E Lve
E V karfllafltrlabilir
ZYON olmas, denetlenebilir olmas iin ve tekdzeliin
salanmas asndan kullanlacak hesap plan tanmldr.
SIRA SZDE Hesap plannn

SIRAfinansal
SZDE tablo kullanclar iin nemi nedir, aklar msnz?
NTERNET 5 NTERNET
www.evrenselpdf.com
S O R U S O R U
3. nite - Hesap 59
Trkiyedeki iflletmeler; 01 Ocak 1994 ylndan itibaren dzenlenen Muhasebe

Sistemi Uygulama Genel Teblii ile getirilen hesap erevesi, hesap plan ve dier
ilkeler dorultusunda muhasebe sistemlerini kurmak ve bu yasal dzenlemeye uy-
mak zorundadr (01.01.2013 tarihinde uygulanacak Trkiye Muhasebe Standartla-
rna uyumlu hesap plannda deifliklik beklenmektedir). 1 no.lu Muhasebe Sistemi
Uygulama Genel Teblii ile getirilen hesap erevesinde yer alan hesap snflar
flunlardr:
1. Dnen Varlklar
2. Duran Varlklar
3. Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar
4. Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar
5. z Kaynaklar
6. Gelir Tablosu Hesaplar
7. Maliyet Hesaplar
8. Serbest
9. Nazm Hesaplar
Hesaplarn Kodlar ve Hesaplarn Tanmlanmas

Yukardaki hesap plannda yer alan hesaplarn birden dokuza kadar snflandrl-
mas, tesadfen yaplmfl bir ifllem deildir. Farkl trde hesaplarn varlk, kaynak,
gelir ya da gider olduunu nasl anlayacaz? Tek dzen Muhasebe Sisteminde
oluflturulan hesap kodlar ile hesaplarn tanmn ve hangi gruba (varlk, kaynak,
gelir veya gider) ait olduunu tanmlayabiliriz. Buna gre varlk hesaplar 1 ve 2
kaynak hesaplar 3, 4 ve 5; sonu hesaplar 6 ve maliyet hesaplar ise 7 ile baflla-
maktadr.
Hesap plannda yer alan hesaplar, basamakl bir hesap kodu ile birlikte kul-
lanlmaktadr. fiekil 3.4te hesap planndaki yap aklanmaktadr. Hesap kodunda
ilk rakam, hesap snfn; ikinci rakam, hesap grubunu ve nc hesap da hesa-
bn adn kodlamak iin kullanlmaktadr.
fiekil 3.4
102. Bankalar hesab 321. Bor Senetleri hesab Hesaplarn

Kodlama Sistemi
1. Dnen Varlklar 3. Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar
10. Hazr Deerler 32. Ticari Borlar
102. Bankalar 321. Bor Senetleri
Hesap Snf
Hesap Grubu
Byk Defter Hesab
flletme; kasasndaki, bankasndaki para ile cari dnemde veya on iki aydan da-
ha ksa srede paraya evrilebilecek varlklarla ilgili kaytlar, Dnen Varlklar sn-
fnda yer alan hesaplara; on iki aydan daha uzun srede paraya evrilecek varlk-
lar ile iflletmece kullanlan varlklarla ilgili kaytlar ise, Duran Varlklar snfnda yer
alan hesaplara yaplacaktr.
Cari dnemde veya on iki aydan ksa bir srede geri denecek borlarla ilgili
mali olaylar, Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar hesap snfnda yer alan hesaplara; on
iki aydan uzun srede olanlar ise, Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar hesap snfnda
yer alan hesaplara kaydedilecektir.
www.evrenselpdf.com
60 Genel Muhasebe-I
flletme sahibi ve ortaklarnn iflletmeye tahsis ettii sermaye ile zaman iinde
iflletme bnyesinde oluflan yedekler ve dnem kr ve zarar gibi unsurlar, z
kaynak unsuru olarak kabul edilmekte ve z kaynaklar hesap snfnda yer alan
hesaplara kaydedilmektedir.
flletmenin cari dnem faaliyet sonucu ile ilgili elde ettii her trl haslat, ge-
lir ve krlar ile katlanmak zorunda kald her trl maliyet, gider ve zararlar ge-
lir tablosu hesaplar ile maliyet hesap snflarnda yer alan hesaplara kaydedil-
mektedir.
flletmelerin varlklarnda veya kaynaklarnda artfl veya azalfl meydana getir-
meyen; ancak karar alclar iin nem arz ettii iin takip edilmesi gereken baz
olaylar vardr; rnein bankadan ipotek karfll nakit kredinin ekilmesi. Bu olay-
da, iflletmenin gayrimenkul zerinde alnan kredi karfllnda ipotek tesis ettiril-
mifltir ve iflletmenin kredi borcu bitinceye kadar ipotek tesisi de devam edecektir.
potek tesisi mevzus,u gayrimenkuln satflna engeldir. Bu olay, karar alc iin
nemlidir. Bankadan ekilen kredi karfllnda sadece gayrimenkul ipoteklenmifl;
varlklarda herhangi bir azalfl meydana gelmemifltir. Bunun gibi nemli olaylar
Nazm Hesaplarda izlenir.
Bir nazm hesap, bir baflka nazm hesap ile karfllkl alflr. Olayn bafllang-
cnda ilgili nazm hesaplar alr ve olay sonlandnda karfllkl ters kaytlarla il-
gili alan nazm hesaplar kapatlr. Trkiyede finansal kurumlar dflnda kalan
tm iflletmelere 01.01.1994 ylndan itibaren Tek dzen Hesap Planna uyma zo-
runluluu getirilmifltir. Trkiyede iflletmeler, muhasebe sistemlerini tek dzen
hesap erevesi ve hesap plan dorultusunda kurmak zorundadr. flletmelerde
kullanlan hesap plan rnei (01.01.2013 itibaryla deifliklikler yaplacaktr.)
afladaki gibidir:
HESAP PLANI
1 DNEN VARLIKLAR
10 Hazr Deerler
100. Kasa
101. Alnan ekler
102. Bankalar
103. Verilen ekler ve deme Emirleri (-)
104.
105.
106.
107.
108. Dier Hazr Deerler
109.
11 Menkul Kymetler
110. Hisse senetleri
111. zel Kesim Tahvil, Senet ve Bonolar
112. Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar
113.
114.
115.
116.
117.
118. Dier Menkul Kymetler
119. Menkul Kymetler Deer Dflkl Karfll (-)
www.evrenselpdf.com
3. nite - Hesap 61
12 Ticari Alacaklar
120. Alclar
121. Alacak Senetleri
122. Alacak Senetleri Reeskontu (-)
123.
124. Kazanlmamfl Finansal Kiralama Faiz Gelirleri
125.
126. Verilen Depozito ve Teminatlar
127. Dier Ticari Alacaklar
128. fipheli Ticari Alacaklar
129. fipheli Ticari Alacaklar Karfll (-)
13 Dier Alacaklar
130.
131. Ortaklardan Alacaklar
132. fltiraklerden Alacaklar
133. Bal Ortaklklardan Alacaklar
134.
135. Personelden Alacaklar
136. Dier eflitli Alacaklar
137. Dier Alacak Senetleri Reeskontu (-)
138. fipheli Dier Alacaklar
139. fipheli Dier Alacaklar Karfll (-)
14
15 Stoklar
150. lk Madde ve Malzeme
151. Yar Mamuller - retim
152. Mamuller
153. Ticari Mallar
154.
155.
156.
157. Dier Stoklar
158. Stok Deer Dflkl Karfll (-)
159. Verilen Siparifl Avanslar
16
17 Yllara Yaygn nflaat ve Onarm Maliyetleri
170. Yllara Yaygn nflaat Ve Onarm Maliyetleri
178. Yllara Yaygn nflaat Enflasyon Dzeltme Hesab
179. Tafleronlara Verilen Avanslar
18 Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklar
180. Gelecek Aylara Ait Giderler
181. Gelir Tahakkuklar
182.
183.
184.
185.
186.
187.
188.
189.
www.evrenselpdf.com
62 Genel Muhasebe-I
19 Dier Dnen Varlklar

190. Devreden Katma Deer Vergisi
191. ndirilecek Katma Deer Vergisi
192. Dier Katma Deer Vergisi
193. Peflin denen Vergiler ve Fonlar
194.
195. fl Avanslar
196. Personel Avanslar
197. Saym ve Tesellm Noksanlar
198. Dier eflitli Dnen Varlklar
199. Dier Dnen Varlklar Karfll (-)
2 DURAN VARLIKLAR
20
21
22 Ticari Alacaklar
220. Alclar
221. Alacak Senetleri
222. Alacak Senetleri Reeskontu (-)
223.
224. Kazanlmamfl Finansal Kiralama Faiz Gelirleri
225.
226. Verilen Depozito ve Teminatlar
227.
228.
229. fipheli Alacaklar Karfll (-)
23 Dier Alacaklar
230. Ortaklardan Alacaklar
231. fltiraklerden Alacaklar
232. Bal Ortaklklardan Alacaklar
233.
234.
235. Personelden Alacaklar
236. Dier eflitli Alacaklar
237. Dier Alacak Senetleri Reeskontu (-)
238.
239. fipheli Dier Alacaklar Karfll (-)
24 Mali Duran Varlklar
240. Bal Menkul Kymetler
241. Bal Menkul Kymetler Deer Dflkl Karfll (-)
242. fltirakler
243. fltiraklere Sermaye Taahhtleri (-)
244. fltirakler Sermaye Paylar Deer Dflkl Karfll (-)
245. Bal Ortaklklar
246. Bal Ortaklklara Sermaye Taahhtleri (-)
247. Bal Ortaklklar Sermaye Paylar Deer Dflkl Karfll (-)
248. Dier Mali Duran Varlklar
249. Dier Mali Duran Varlklar Karfll (-)
www.evrenselpdf.com
3. nite - Hesap 63
25 Maddi Duran Varlklar

250. Arazi ve Arsalar
251. Yer Alt ve Yer st Dzenleri
252. Binalar
253. Tesis, Makine ve Cihazlar
254. Tafltlar
255. Demirbafllar
256. Dier Maddi Duran Varlklar
257. Birikmifl Amortismanlar (-)
258. Yaplmakta Olan Yatrmlar
259. Verilen Avanslar
26 Maddi Olmayan Duran Varlklar
260. Haklar
261. fierefiye
262. Kurulufl ve rgtlenme Giderleri
263. Arafltrma ve Gelifltirme Giderleri
264. zel Maliyetler
265.
266.
267. Dier Maddi Olmayan Duran Varlklar
27 zel Tkenmeye Tabi Varlklar
270.
271. Arama Giderleri
272. Hazrlk ve Gelifltirme Giderleri
273.
274.
275.
276.
277. Dier zel Tkenmeye Tabi Varlklar
278. Birikmifl Tkenme Paylar (-)
28 Gelecek Yllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklar
280. Gelecek Yllara Ait Giderler
281. Gelir Tahakkuklar
282.
283.
284.
285.
286.
287.
288.
289.
29 Dier Duran Varlklar
290.
291. Gelecek Yllarda ndirilecek Katma Deer Vergisi
292. Dier Katma Deer Vergisi
293. Gelecek Yllar htiyac Stoklar
www.evrenselpdf.com
64 Genel Muhasebe-I
294. Elden karlacak Stoklar ve Maddi Duran Varlklar

295. Peflin denen Vergiler ve Fonlar
296.
297. Dier eflitli Duran Varlklar
298. Stok Deer Dflkl Karfll (-)
3 KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR
30 Mali Borlar
300. Banka Kredileri
301. Finansal Kiralama fllemlerinden Borlar
302. Ertelenmifl Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri (-)
303. Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri
304. Tahvil Anapara Bor, Taksit ve Faizleri
305. karlmfl Bonolar ve Senetler
306. karlmfl Dier Menkul Kymetler
307.
308. Menkul Kymetler hra Fark (-)
309. Dier Mali Borlar
31
32 Ticari Borlar
320. Satclar
321. Bor Senetleri
322. Bor Senetleri Reeskontu (-)
323.
324.
325.
326. Alnan Depozito ve Teminatlar
327.
328.
329. Dier Ticari Borlar
33 Dier Borlar
330.
331. Ortaklara Borlar
332. fltiraklere Borlar
333. Bal Ortaklklara Borlar
334.
335. Personele Borlar
336. Dier eflitli Borlar
337. Dier Bor Senetleri Reeskontu (-)
338.
34 Alnan Avanslar
340. Alnan Siparifl Avanslar
341.
342.
343.
344.
345.
346.
www.evrenselpdf.com
3. nite - Hesap 65
347.
348.
349. Alnan Dier Avanslar
35
36 denecek Vergi ve Dier Ykmllkler
360. denecek Vergi ve Fonlar
361. denecek Sosyal Gvenlik Kesintileri
362.
363.
364.
365.
366.
367.
368. Vadesi Gemifl Ertelenmifl veya Taksitlendirilmifl Vergi ve Dier Y-
kmllkler
369. denecek Dier Ykmllkler
37 Bor ve Gider Karfllklar
370. Dnem Kr Vergi ve Dier Yasal Ykmllk Karfllklar
371. Dnem Krnn Peflin denen Vergi ve Dier Ykmllkleri (-)
372. Kdem Tazminat Karfll
373. Maliyet Giderleri Karfll
374.
375.
376.
377.
378.
379. Dier Bor ve Gider Karfllklar
38 Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklar
380. Gelecek Aylara Ait Gelirler
381. Gider Tahakkuklar
382.
383.
384.
385.
386.
387.
388.
389.
39 Dier Ksa Vadeli Yabanc Kaynaklar
390.
391. Hesaplanan KDV
392. Dier KDV
393. Merkez ve fiubeler Cari Hesab
394.
395.
396.
397. Saym ve Tesellm Fazlalar
398.
399. Dier eflitli Yabanc Kaynaklar
www.evrenselpdf.com
66 Genel Muhasebe-I
4 UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR

40 Mali Borlar
400. Banka Kredileri
401. Finansal Kiralama fllemlerinden Borlar
402. Ertelenmifl Finansal Kiralama Borlanma Maliyetleri(-)
403.
404.
405. karlmfl Tahviller
406.
407. karlmfl Dier Menkul Kymetler
408. Menkul Kymetler hra Fark (-)
409. Dier Mali Borlar
42 Ticari Borlar
420. Satclar
421. Bor Senetleri
422. Bor Senetleri Reeskontu (-)
423.
424.
425.
426. Alnan Depozito ve Teminatlar
427.
428.
429. Dier Ticari Borlar
43 Dier Borlar
430.
431. Ortaklara Borlar
432. fltiraklere Borlar
433. Bal Ortaklklara Borlar
434.
435.
437. Dier Bor Senetleri Reeskontu (-)
438. Kamuya Olan Ertelenmifl veya Taksitlendirilmifl Borlar
439.
44 Alnan Avanslar
440. Alnan Siparifl Avanslar
441.
442.
443.
444.
445.
446.
447.
448.
449. Alnan Dier Avanslar
45
46
www.evrenselpdf.com
3. nite - Hesap 67
47 Bor ve Gider Karfllklar

470.
471.
472. Kdem Tazminat Karfll
473.
474.
475.
476.
477.
478.
479. Dier Bor ve Gider Karfllklar
48 Gelecek Yllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklar
480. Gelecek Yllara Ait Gelirler
481. Gider Tahakkuklar
482.
483.
484.
485.
486.
487.
488.
489.
49 Dier Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar
490.
491.
492. Gelecek Yllara Ertelenen veya Terkin Edilen Katma Deer Vergisi
493. Tesise Katlma Paylar
494.
495.
496.
497.
498.
499. Dier eflitli Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar
5 Z KAYNAKLAR
50 denmifl Sermaye
500. Sermaye
501. denmemifl Sermaye (-)
502. Sermaye Dzeltmesi Olumlu Farklar
503. Sermaye Dzeltmesi Olumsuz Farklar (-)
52 Sermaye Yedekleri
520. Hisse Senetleri hra Primleri
521. Hisse Senedi ptal Krlar
522. Maddi Duran Varlk Yeniden Deerleme Artfllar
523. fltirakler Yeniden Deerleme Artfllar
524. Maliyet Bedeli Artfllar
525.
526.
527.
528.
529. Dier Sermaye Yedekleri
www.evrenselpdf.com
68 Genel Muhasebe-I
53
54 Kr Yedekleri
540. Yasal Yedekler
541. Stat Yedekleri
542. Olaanst Yedekler
543.
544.
545.
546.
547.
548. Dier Kr Yedekleri
549. zel Fonlar
55.
56.
57 Gemifl Yllar Zararlar
570. Gemifl Yllar Krlar
58 Gemifl Yllar Zararlar (-)
580. Gemifl Yllar Zararlar
59 Dnem Net Kr (Zarar)
590. Dnem Net Kr
591. Dnem Net Zarar (-)
6 GELIR TABLOSU HESAPLARI
60. Brt Satfllar
600. Yurtii Satfllar
601. Yurtdfl Satfllar
602. Dier Gelirler
61 Satfl ndirimleri (-)
610. Satfltan adeler (-)
611. Satfl skontolar (-)
612. Dier ndirimler (-)
613.
614.
615.
616.
617.
618.
619.
62 Satfllarn Maliyeti (-)
620. Satlan Mamuller Maliyeti (-)
621. Satlan Ticari Mallar Maliyeti (-)
622. Satlan Hizmet Maliyeti (-)
623. Dier Satfllarn Maliyeti (-)
624.
625.
626.
627.
628.
629.
www.evrenselpdf.com
3. nite - Hesap 69
63 Faaliyet Giderleri (-)

630. Arafltrma ve Gelifltirme Giderleri (-)
631. Pazarlama Satfl ve Datm Giderleri
632. Genel Ynetim Giderleri (-)
633.
634.
635.
636.
637.
638.
639.
64 Dier Faaliyetlerden Olaan Gelir ve Krlar
640. fltiraklerden Temett Gelirleri
641. Bal Ortaklklardan Temett Gelirleri
642. Faiz Gelirleri
643. Komisyon Gelirleri
644. Konusu Kalmayan Karfllklar
645. Menkul Kymet Satfl Krlar
646. Kambiyo Karlar
647. Reeskont Faiz Gelirleri
648. Enflasyon Dzeltmesi Krlar
649. Dier Olaan Gelir ve Krlar
65 Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlar (-)
650.
651.
652. Reeskont Faiz Giderleri (-)
653. Komisyon Giderleri (-)
654. Karfllk Giderleri (-)
655. Menkul Kymet Satfl Zararlar (-)
656. Kambiyo Zararlar (-)
657. Reeskont Faiz Giderleri (-)
658. Enflasyon Dzeltmesi Zararlar (-)
659. Dier Olaan Gider ve Zararlar (-)
66 Finansman Giderleri (-)
660. Ksa Vadeli Borlanma Giderleri (-)
661. Uzun Vadeli Borlanma Giderleri (-)
67 Olaandfl Gelir ve Krlar
670.
671. nceki Dnem Gelir ve Krlar
672.
673.
674.
675.
676.
677.
678.
679. Dier Olaandfl Gelir ve Krlar
www.evrenselpdf.com
70 Genel Muhasebe-I
68 Olaandfl Gider ve Zararlar (-)

680. alflmayan Ksm Gider ve Zararlar (-)
681. nceki Dnem Gider ve Zararlar (-)
682.
683.
684.
685.
686.
687.
688.
689. Dier Olaandfl Gider ve Zararlar (-)
69 Dnem Net Kr (Zarar)
690. Dnem Kr veya Zarar
691. Dnem Kr Vergi ve Dier Yasal Ykmllk Karfllklar (-)
692. Dnem Net Kr veya Zarar
7 MALYET HESAPLARI (7/A Seenei)
70 Maliyet Muhasebesi Balant Hesaplar
700. Maliyet Muhasebesi Balant Hesab
701. Maliyet Muhasebesi Yanstma Hesab
71 Direkt lkmadde ve Malzeme Giderleri
710. Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri
711. Direkt lk Madde ve Malzeme Yanstma Hesab
712. Direkt lk Madde ve Malzeme Fiyat Fark
713. Direkt lk Madde ve Malzeme Miktar Fark
72 Direkt flilik Giderleri
720. Direkt flilik Giderleri
721. Direkt flcilik Giderleri Yanstma Hesab
722. Direkt flilik cret Farklar
723. Direkt flilik Sre (Zaman) Farklar
73 Genel retim Giderleri
730. Genel retim Giderleri
731. Genel retim Giderleri Yanstma Hesab
732. Genel retim Giderleri Bte Farklar
733. Genel retim Giderleri Verimlilik Farklar
734. Genel retim Giderleri Kapasite Farklar
74 Hizmet retim Maliyeti
740. Hizmet retim Maliyeti
741. Hizmet retim Maliyeti Yanstma Hesab
742. Hizmet retim Maliyeti Fark Hesaplar
75 Arafltrma ve Gelifltirme Giderleri
750. Arafltrma ve Gelifltirme Giderleri
751. Arafltrma ve Gelifltirme Giderleri Yanstma Hesab
752. Arafltrma ve Gelifltirme Gider Farklar
76 Pazarlama, Satfl ve Datm Giderleri
760. Pazarlama, Satfl ve Datm Giderleri
761. Pazarlama, Satfl ve Datm Giderleri Yanstma Hesab
762. Pazarlama, Satfl ve Datm Giderleri Fark Hesab
www.evrenselpdf.com
3. nite - Hesap 71
77 Genel Ynetim Giderleri

770. Genel Ynetim Giderleri
771. Genel Ynetim Giderleri Yanstma Hesab
772. Genel Ynetim Gider Farklar Hesab
78 Finansman Giderleri
780. Finansman Giderleri
781. Finansman Giderleri Yanstma Hesab
782. Finansman Giderleri Fark Hesab
79 Gider eflitleri (7/B Seenei)
790. lkmadde ve Malzeme Giderleri
791. fli cret ve Giderleri
792. Memur cret ve Giderleri
793. Dflardan Salanan Fayda ve Hizmetler
794. eflitli Giderler
795. Vergi, Resim ve Harlar
796. Amortismanlar ve Tkenme Paylar
797. Finansman Giderleri
798. Gider eflitleri Yanstma Hesab
799. retim Maliyet Hesab
8 SERBEST
9 NAZIM HESAPLAR
www.evrenselpdf.com
72 Genel Muhasebe-I
zet
NAMA Hesap kavramn tanmlamak. N

AMA Hesaplarn iflleyiflini aklamak.
1 3
Hesap, finansal tablo unsurlarndaki artfl veya flletmelerde kullanlacak hesaplar, temel muha-
azalfllarn izlendii izelgelerdir. flletmelerde sebe kavramlar ile genel kabul grmfl muhase-
her dnem farkl trde ve ok sayda mali ifllem be ilkeleri dorultusunda snflandrlr. Hesap-
gerekleflir. Her ifllemin etkiledii birok finansal lar, ift tarafl etki fleklinde alflmaktadr. Hesap-
tablo kalemi mevcuttur. Her olaydan sonra ifllet- larn Trkiyedeki uygulamasn dzenleyen Mu-
menin varlk ve kaynaklarnda artfl veya azalfl hasebe Sistemi Genel Teblileri mevcuttur. Teb-
ynnde etki olacaktr. Bu etkiler, sistematik ola- lide hesaplar; Bilano Hesaplar, Gelir Tablosu
rak hesap denen izelgelerde izlenir. Hesaplar, Maliyet Hesaplar, Nazm Hesaplar
fleklinde blmlenmifltir. Bilano, varlk ve kay-
N
AMA
Temel muhasebe eflitliini ve eflitlik zerinde nak iliflkisine dayanmaktr. Varlk hesaplarnda
2 meydana gelen deiflmelerin hesaplar zerinde ilk hareket ve artfl her zaman ilgili hesabn bor
nasl takip edildiini aklamak. tarafna, azalfl her zaman alacak tarafna kaytla-
flletmenin kurulufl aflamasndan itibaren varlk- nr. Kaynak hesaplarnda ilk hareket ve artfl her
lar ve kaynaklar arasnda eflitlik iliflkisi vard ve zaman alacak tarafna, azalfl her zaman bor ta-
bu iliflkiye muhasebenin temel eflitlii denilir. Bu rafna kaytlanr. Finansal tablolar, kullanlan he-
eflitlikte iflletmenin varlklarnn toplam tutar ile saplarn bor ve alacak kalanlarndan hazrlanr.
kaynaklarnn toplam tutar birbirine her zaman Gelir Tablosu Hesaplar; haslat, gelir ve kr un-
eflit olmaldr. Hesaplarn ise, bor ve alacak ol- surlar iin ilgili hesaplarn alacak taraflarna; ma-
mak zere iki taraf vardr. Herhangi bir hesabn liyet, gider ve zarar unsurlar iin ise ilgili hesap-
herhangi bir tarafna ilk kez kayt yaplmasna larn bor taraflarna kaydedilir.
hesap amak denir. Herhangi bir hesabn bor Nazm hesaplar ise varlk ve kaynaklarda artfl
tarafna kayt yaplmasna hesab borlandrmak, veya azalfl meydana getirmeyen olaylarn izlen-
alacak tarafna kayt yaplmasna hesab alacak- dii hesap olup iki nazm hesap karfllkl olarak
landrmak denir. alflr.
N
AMA
Tekdzen Hesap Plannn ieriini ve kapsam-
4 n aklamak.
flletmelerin muhasebe kaytlarnda kullanmak
zorunda olduklar hesaplarn yer ald plandr.
Trkiyedeki flu an ki uygulamas ile Muhasebe
Sistemi Uygulama Genel Teblileri ile iflletme-
lere zorunlu uygulama fleklinde sunulmufltur. He-
sap isimleri asndan iflletmeler arasnda tekd-
zelik salanmfltr. Tekdzelik, eitimde anlaflla-
bilirlik getirdii gibi iflletmelerin karfllafltrlabil-
mesi denetlenebilmesi asndan faydalar sala-
mfltr.
www.evrenselpdf.com
3. nite - Hesap 73
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi finansal tablolardaki dei- 6. Afladakilerden hangisi dnem sonunda iflletmenin
flimlerin izlendii izelgeye verilen addr? haslatnn giderlerinden byk olmas durumunda or-
a. Bilano taya kar?
b. Hesap a. Borlar
c. Hesap Plan b. Dnem Kr
d. Mali Tablolar c. z Kaynaklar
e. Gelir Tablosu d. Dnem Zarar
e. Varlklar
2. Afladakilerden hangisi varlklardaki artfllar iin
borlandrlan veya bor kalan veren hesaplara verilen 7. Aflada hesaplarla ilgili olarak verilen bilgilerden
addr? hangisi doru deildir?
a. Gelir Tablosu Hesaplar a. Herhangi bir hesabn herhangi bir tarafna ilk
b. Nazm Hesaplar kez kayt yaplmasna hesap amak denir
c. Yabanc Kaynak Hesaplar b. Bir hesabn bor tarafna kayt yaplmasna he-
d. Varlk Hesaplar sabn borlandrlmas denir
e. z Kaynak Hesaplar c. Bir hesabn alacak tarafna kayt yaplmasna he-
sabn alacaklandrlmas denir
3. Maliyet, gider ve zarar hesaplarnda ilk hareket bor d. Alacak tutar toplam, bor tutar toplamndan
tarafna kaytlanr ve arttka bor tarafna kayt yaplr; byk ise hesap kapaldr
dnem sonunda ise Dnem Kr veya Zarar hesabna e. Hesap bor tutar toplam, alacak tutar topla-
devredilerek kapatlan hesaplara verilen ad afladaki- mndan byk ise aradaki fark bor kalandr
lerden hangisidir?
a. Gelir Tablosu Hesaplar 8. Afladakilerden hangisi temel muhasebe kavramla-
b. Nazm Hesaplar r ve genel kabul grmfl muhasebe ilkeleri erevesin-
c. Yabanc Kaynak hesaplar de kullanlacak hesaplarn yer ald listedir?
d. Aktif Hesaplar a. Hesap
e. z Kaynak Hesaplar b. Bilano
c. Hesap Plan
4. Afladakilerden hangisi Varlklar = Kaynaklar eflitli- d. Envanter
ini ifade etmektedir? e. Gelir Tablosu
a. Varlklar = Aktif
b. Varlklar = Borlar 9. 153 Ticari Mallar hesabnn kodlamasnda 1 (bir)
c. Varlklar = Sermaye afladakilerden hangisini ifade etmektedir?
d. Varlklar = Bor + Sermaye a. Hesap grubu
e. Varlklar = Kr b. Byk Defter hesab
c. Hesap snf
5. Afladakilerden hangisi bir hesabn bor ve alacak d. Kk Defter hesab
taraflarndaki tutar toplamlarnn birbirine eflit olmas e. Hesap aklamas
durumunda dorudur?
a. Hesap aktr. 10. Afladakilerden hangisi karar alclar bilgilendir-
b. Hesap bor kalan verir. mek amacyla kullanlan hesaplara verilen muhasebe
c. Hesap fleffaftr. terimidir?
d. Hesap alacak kalan verir. a. Varlk hesaplar
e. Hesap kapaldr. b. Hatrlatma notlar
c. Kaynak hesaplar
d. Akll defter
e. Nazm hesaplar
www.evrenselpdf.com
74 Genel Muhasebe-I
Yaflamn inden Okuma Paras
Hesap kavram, muhasebenin temel yap tafldr. fllet-

melerde gereklefltirilen tm mali olaylarn hesap ba-
znda snflandrlmas, hem kayd yapan kifli hem de fi-
1 Sayl Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii
(6.12.1992 Tarih ve 21447 Sayl_ Resmi Gazetenin M-
kerrer Saysnda yaymlanan); on drt yldr muhasebe
nansal tablolar kullanan kifli asndan kolaylk sala- uygulamalarnda tekdzeni salamfl, byk kk b-
yacaktr. Hesaplar kullanlarak, mali olaylar snfland- tn iflletmelerde ayni muhasebe dilinin kullanlmasn
rlmakta ve hesap sonular kullanlarak finansal tablo- temin etmifltir. Tebli in dzenlenme amacnda belirti-
lar oluflturulmaktadr. Hesap ile aslnda bir mali olayn len Bilano usulnde defter tutan gerek ve tzel ki-
ierii ve zellii yanstlmaktadr. rnein kasa hesab flilere ait teflebbs ve iflletmelerin faaliyet ve sonular-
denildii zaman, iflletmenin kasasn etkileyen mali olay- nn salkl ve gvenilir bir bicimde muhasebelefltiril-
mesi, mali tablolar aracl ile ilgililere sunulan bilgile-
lar ifade edilmektedir. Kasa ile ilgili hareketler, kasa he-
rin tutarllk ve mukayese edilebilirlik niteliklerini koru-
sabnda izlenmektedir. Dier hesaplar iin de benzer
yarak gerek durumu yanstmasnn salanmas ve ifllet-
durumlar sz konusudur. Muhasebenin anlafllmas iin
melerde denetimin kolaylafltrlmas hedefinin byk
hesap kavramnn ne olduu, hesap trleri ve bu he-
lde gerekleflmifl olduunu meslek mensuplarnn
saplarn iflleyiflinin nasl gereklefltiini ok iyi kavra-
ve dier ilgi gruplarnn beyanlarnda ska grlmekte-
mak gerekmektedir. Muhasebede her fley hesap bazn-
dir. Muhasebe sistemi uygulama genel teblileri ile;
da ifade edilmektedir. Bu nedenle iflletmenin dili mu-
Muhasebe bilgilerinin karar alma durumunda bulu-
hasebe ve muhasebenin dili de aslnda hesaplardr. nan ilgililere yeterli ve doru olarak ulafltrlmas,
Uygulamada, iflletmenin ve iflletme ile ilgilenen tarafla- Farkl iflletmeler ile ayn iflletmenin farkl dnemleri-
rn iflletme hakknda finansal bilgilerinin temel kayna nin karfllafltrlmas,
da hesaplardr. flletmenin kurulufl aflamasndan ticari Mali tablolarda yer alan hesap adlarnn tum kesim-
hayatn bitirdii aflamaya kadar muhasebe ve muhase- ler icin ayn anlam vermesi,
benin dili olan hesap, iflletme sahipleri, yneticiler, a- Muhasebede terim birliinin salanmas suretiyle an-
lflanlar, yatrmclar ve devlet iin ayn anlam taflmak- lafllabilir olmas,
tadr. flletmelerde farkl hesap kodlar ve farkl hesap- flletmelerle ilgililer arasnda gven unsurunun olufl-
lar kullanld zaman uygulamadaki karmaflay bir d- turulmas, salanmfltr.
flnn. flletmelerin tablolar da hesaplardaki farkllk- Ancak muhasebe sistemi uygulama genel tebliinin l-
tan kaynakl olarak anlafllmaz, karfllafltrlmaz ve ana- me ve deerleme konularnda uluslararas muhasebe
liz edilemez hale gelecektir. standartlarna uyumlu dzenlemeler getirememifl olma-
Ksaca hesap ile iflletmeler kendilerini ifade eden mu- s finansal tablolarn uluslararas karfllafltrlabilirliini
hasebenin algoritmasdr. Bu yap, her kes iin ayndr kstlamfltr. TMSKnn kurulmasyla (TMSK yetkilerini
ve kanun ile ancak deifltirilebilir. Muhasebe uygula- Kamu Gzetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlar ku-
malar bu yap ile daha kolay ve daha anlafllabilir ol- rumuna devir etmifltir) uluslararas muhasebe standart-
maktadr. lar ile uyumlu TMS/TFRSler yaymlanmfl ve bu boflluk

doldurulmufltur. TMS/TFRSlerin yaymlanmfl olmas,
tekdzen muhasebe sisteminin fonksiyonunu tamamla-
d anlamna gelmemekte, aksine TMS/TFRSlerin sa-
lkl uygulanmas ve karfllafltrlabilirlii ve gvenilirlii
salamak iin nemini artrmaktadr. TMS/TFRSler kufl-
kusuz hesap plannda ve finansal tablolarda baz dei-
fliklikleri gerektirmektedir. Kanmzca, mevcut hesap
plannn yapsnda kkten deifltirilmeler yaplmadan
da gerekli uyarlamalarn gereklefltirilmesi olanakldr.
Kaynak: Nalan Akdoan ve Orhan Sevilengl Trkiye

Muhasebe Standartlarna Uyum in Tekdzen Hesap
Plannda Yaplmas Gereken Deifliklikler, Mali -
zm Dergisi, Kasm-2007, say:84, s.29-70.
www.evrenselpdf.com
3. nite - Hesap 75
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar

1. b Yantnz yanlfl ise Hesap bafllkl konuyu ye- Sra Sizde 3
niden gzden geiriniz. Btn kaynak hesaplarnda alfl iin ilgili hesabn ala-
2. d Yantnz yanlfl ise Varlk Hesaplarnn flleyifli cak tarafna, artfllar iin ilgili hesabn alacak tarafna
bafllkl konuyu yeniden gzden geiriniz. ve azalfllar iin ilgili hesabn bor tarafna kayt yap-
3. a Yantnz yanlfl ise Maliyet, Gelir ve Gider He- lr. Btn kaynak hesaplar ilgili dnem sonunda ya hi
saplarnn flleyifli bafllkl konuyu yeniden gz- kalan vermez (Bor-alacak toplamlar eflittir.) ya da
den geiriniz. verecekse alacak kalan verir. Dnem sonunda alacak
4. d Yantnz yanlfl ise Temel Muhasebe Eflitlii ve kalan veren pasif hesaplar, finansal durum tablosunun
Hesap bafllkl konuyu yeniden gzden geiri- pasifini oluflturur
niz.
5. e Yantnz yanlfl ise Hesaplarn flleyifli bafllkl Sra Sizde 4
konuyu yeniden gzden geiriniz. Maliyet, gider ve zarar hesaplarnda dnem ii ilk ha-
6. b Yantnz yanlfl ise Maliyet, Gelir ve Gider He- reket her zaman bor tarafna; dnem iinde meyda-
saplarnn flleyifli bafllkl konuyu yeniden gz- na gelen artfllar hesaplarn bor tarafna ve dnem
den geiriniz. iinde sadece hatal kaytlarn muhasebe kurallarna
7. d Yantnz yanlfl ise Hesaplarn flleyifli bafllkl uygun dzeltilmesi amac ile alacak tarafna kayt yap-
konuyu yeniden gzden geiriniz. labilir. Maliyet hesaplar, dnem sonunda uygun kural-
8. c Yantnz yanlfl ise Hesap Plan bafllkl konular ile ilgili kapsaml gelir tablosu hesaplarna yanstla-
yu yeniden gzden geiriniz. rak kapatlrken kapsaml gelir tablosundaki maliyet, gi-
9. c Yantnz yanlfl ise Hesaplarn Kodlamas ve der ve zarar hesaplar da kuralna uygun bir flekilde d-
Hesaplarn Tanmlanmas bafllkl konuyu ye- nem kr veya zararn oluflturmak zere ilgili hesaba
niden gzden geiriniz. devredilerek kapatlr.
10. e Yantnz yanlfl ise Hesap Plan bafllkl konu-
yu yeniden gzden geiriniz. Sra Sizde 5
flletmelerde meydana gelen onlarca mali olayn, taraf-
lara anlaml, zamannda ve gvenilir bir flekilde sunu-
labilmesi iin belirli kurallar erevesinde kaytlanmas
Sra Sizde Yant Anahtar gerekmektedir. Bu bilgilerin anlafllabilir ve nceki yl-
Sra Sizde 1 larla veya farkl bir iflletme ile karfllafltrlabilir olmas
flletmenin kurulufl aflamasndan itibaren varlklar ve gereklidir. flletmelerde kullanlacak hesaplarn anlam-
kaynaklar arasnda eflitlik iliflkisi vardr. Her flartta, var- l ve karfllafltrlabilir, denetlenebilir olmas iin ve tek-
lklarn toplam tutar ile kaynaklarn toplam tutar birbi- dzeliin salanmas asndan hesap plan kullanl-
rine eflit olmaldr. Muhasebenin temel mant ve iflle- maktadr.
yifli, temel muhasebe eflitliine dayaldr. Eflitliin olufl-
mamas, muhasebede ifllerin eksik veya hatal olduu
anlamna gelir. Bu eflitlie temel muhasebe eflitlii
veya temel bilano eflitlii denmektedir.
Sra Sizde 2 Kaynaklar
Btn varlk hesaplarnda alfl iin ilgili hesabn bor Dokur, fikr-Kaygusuz S.Yksel, (2009). Uygulamac-
tarafna, artfllar iin ilgili hesabn bor tarafna ve aza- lar in Finansal Muhasebe, Dora Yaynlar, Bursa.
lfllar iin ilgili hesabn alacak tarafna kayt yaplr. B- Kotar, Erhan (1996). Genel Muhasebe-Temel lkeler,
tn varlk hesaplar ilgili dnem sonunda ya hi kalan Ekin Yaynlar, Bursa.
vermez (Bor-alacak toplamlar eflittir.) ya da verecek- Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii-1
se bor kalan (bor bakiyesi) verir. Dnem sonunda
bor kalan veren aktif hesaplar, finansal durum tab-
losunun aktifini oluflturur.
www.evrenselpdf.com
4
GENEL MUHASEBE-I
Amalarmz
N
N
Muhasebede bilgi akfl srecini aklayabilecek,
N
Yasal defter ve belgeleri sralayabilecek,
N
Muhasebe fifllerini tanmlayabilecek,
Mizan ve trlerini aklayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
Muhasebe Sreci Muhasebe Fiflleri
Yevmiye Defteri (Gnlk Defter) Mizan
Byk Defter (Defteri Kebir)
indekiler
MUHASEBE SREC
MUHASEBE BLG AKIfiI
BELGELER
Genel Muhasebe-I Muhasebe Sreci
DEFTERLER
MUHASEBE FfiLER
MZANLAR
www.evrenselpdf.com
Muhasebe Sreci
MUHASEBE SREC
Muhasebe, bir sistemdir ve her sistem gibi girdileri, girdilerin ifllendii bir sreci ve
ktlar vardr. Muhasebe sisteminde girdileri belgeler; srete bu belgeler kayt
edilmekte, snflandrlmakta ve kts ise finansal tablolardr. Muhasebe sreci na-
sl ve ne zaman bafllar sorusuna, yeni alan ve faaliyetlerine devam eden iflletme
asndan cevap vermek gerekir.
Muhasebe sreci, yeni kurulan iflletmelerde kurulufl ifllemleri tamamlandktan
sonraki alfl kayd ve kurulufl bilanosu ile faaliyetine devam eden iflletmelerin
dnem bafl yevmiye kaytlar ile bafllar. Sre; dnem ii mali olaylara ait belgele-
rin toplanmas, kaydedilmesi, snflandrlmas ve mali tablolarn dzenlenmesine
kadar devam eder. Srecin ara noktalarnda, ifllemlerin matematiksel doruluu-
nun salanmas iin geici (ara) mizanlar dzenlenir. Dnem sonu geldiinde Mizanlar e ayrlr:
Geici Mizan,
kaytlarn zeti, genel geici mizan fleklinde alnr; fiili dorulamalar ve dzeltme- Genel Geici Mizan,
ler yaplr. Son flekil verildikten sonra da dnem sonu kesin mizan ve mali tablo- Kesin Mizan.
lar hazrlanr ve hesaplarn kapatlmas salanr.
flletmelerde muhasebe srecinin aflamalar flunlardr:
1. Alfl kaytlar: Yeni kurulan iflletmede yaplacak envanter alflmas ve d-
zenlenecek alfl bilanosundan hareketle, faaliyetine devam eden iflletmeler-
de ise dnem bafl bilanosundan hareketle yaplan kayttr. Bilanonun akti-
fi, alfl yevmiye kaydnn bor tarafna; pasifi ise alacak tarafna kaydedilir.
2. Dnem ii mali ifllemlerin kaytlar: Dnem ii ifllemler, nce yevmiye def-
terine maddeler fleklinde ve yevmiye defterinden de byk deftere aktarma
fleklinde kaydedilir.
3. Ara mizanlar: Yevmiye defterinden byk deftere aktarmlarn matematik-
SIRA SZDE SIRA SZDE
sel doruluunu test etmek iin mizanlar kullanlmaktadr. Dnem sonuna
kadar planlanan srelerde (aylk, aylk vb.) dzenlenen mizanlara ara mi-
zan denir. D fi N E L M D fi N E L M
4. Genel geici mizan: Muhasebe dnemi 1 Ocakta bafllar ve 31 Aralkta so-
na erer. Dnem sonu, yani 31 Aralk itibar ile, dzenlenen ilk zorunlu mi-
S O R U S O R U
zandr. flletmenin kaytl durumunu gsterir.
Muhasebe dnemi 1 Ocakta bafllar ve 31 Aralkta sona erer. Genel Dgeici

K K A mizan,
T dnem DKKAT
sonu, yani 31 Aralk itibar ile, dzenlenen ilk zorunlu mizan olup iflletmenin kaytl du-
rumunu gsterir.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
www.evrenselpdf.com
K T A P K T A P
78 Genel Muhasebe-I
5. Envanter ve envanter kaytlar: Genel Geici Mizana baklarak hareketler in-

celenir; iflletmenin varlklar saylr, llr, tartlr ve deerlenir. Alacaklar ile
borlarnn mutabakat alflmalar yaplr. Kaytlardaki durumu ne olursa ol-
sun (Bilerek veya bilmeyerek hatalar olabilir.) iflletmenin gerek durumu en-
vanter listeleri ile kartlr. Bu aflamada iflletmenin kaytl durumu ile fiili du-
rumu arasndaki uyumsuzluklarn yaplacak envanter kaytlar ile ayn nokta-
ya getirilmesi salanr. Kaytlarn fiili duruma uygun olmas salanr. Maliyet
hesaplar ve gelir tablosu hesaplarnn kapanfl kaytlar gereklefltirilir.
6. Kesin mizan: Her dnem sonunda karlan son mizandr. Bu mizanda ka-
lanlar, iflletmenin fiili durumunu gsteren tutarlardr. Bu mizandan hareket-
le iflletmenin finansal tablolar dzenlenir.
7. Finansal tablolarn dzenlenmesi: Finansal Durum Tablosu (bilano), Kap-
saml Gelir Tablosu, Nakit Akfl Tablosu, z Kaynaklar Deiflim Tablosu; ke-
sin mizandan sonra dzenlenir.
8. Kapanfl kaytlar: Dnem sonu bilanosundan hareketle yaplr. Dnem so-
nu bilanosunun pasifi yevmiye kaydnn bor tarafna, aktifi alacak tarafna
kaytlanr. Bu kayttan sonra byk defter hesaplarnn tamam kapanmfltr.
SIRA SZDE Muhasebe srecini aklar msnz?

SIRA SZDE
1
Muhasebe sreci, fiekil 4.1. zerinde gsterilmektedir.
fiekil 4.1
SMuhasebe
O R U Sreci Dnem Bafl
S O R U Dnem Sonu
ve Bilgi Sistemi
1. Alfl Kayd 2. Dnem i Mali fllemlerin Kaytlar
DKKAT DKKAT
(Kayt)
(Kayt)
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Yevmiye Defteri Byk Defter 3.Ara Mizanlar 4. Genel
Geici Mizan
(Snflandrma)
5. Envanter ve
(Envanter kaytlar yevmiye defterine yaplr.) Envanter Kaytlar
K T A P K T A P 6. Kesin Mizan
7. Finansal Tablolarn
8.Kapanfl Kaytlar
TELEVZYON TELEVZYON Dzenlenmesi
MUHASEBE BLG AKIfiI

NTERNET Muhasebe Nsreci
T E R N E Taslnda verileri bilgiye dnfltren bir sistemdir. Mali olaylarn
Muhasebe srecinin
girdileri belgeler; ktlar gereklefltiini gsteren belgeler, sistemin girdileridir. Bu girdiler, belirli yasal ve ifl-
ise finansal durum tablosu,
kapsaml gelir tablosu, nakit lemsel srelerden geirilerek sistemin ktsna dnfltrlmektedir. Sistemin kt-
akfl tablosu, z kaynaklar s, belgelerden retilen ve finansal tablo kullanclarna sunulan finansal bilgilerdir.
deiflim tablosu ve
aklayc notlardr. Bilgi akfl srecinde toplanan belgeler, muhasebe ilke ve kurallar ile yasal d-
zenlemelerin ngrd sreler dhilinde, tutulmas zorunlu veya istee bal def-
terlere kaytlanr ve sistematik bir flekilde dosyalanr. Belgedeki tutar ile kaydedi-
len tutarn karfllkl dorulanmas amac ile ara dnemlerde veya dnem sonu iti-
baryla mizanlar dzenlenir. Bilgi akfl srecinin kts, iflletme ynetiminin sorum-
www.evrenselpdf.com
4. nite - Muhasebe Sreci 79
luluunda dzenlenecek finansal tablolardr. Finansal durum tablosu, kapsaml ge-

lir tablosu, nakit akfl tablosu, z kaynaklar deiflim tablosu ve aklayc notlar; s-
recin ktlardr. Srecin kt srecinde elde edilen finansal tablolarn analiz ve
yorumlanmas, bilgi akflnn son ve en anlaml noktas olacaktr.
BELGELER
Muhasebe bilgi akfl iindeki olaylarn kaytlanmas ve tutulan kaytlarn yasalarda
ngrld zaman aflm sresince, iflletme ynetiminin gerekleri nedeniyle bel-
ki de daha uzun bir sre saklanmas, gemifle ynelik analizlerde kullanlmas ge-
rekecektir. Mali olaylara ait ve ispat edici zellii olan unsurlara belge denir.
Belgelendirme, mali nitelikli bir ifllemin taraflar, tarih, ierik, miktar ve tutar
olarak belirlenmesi ifllemidir.
Dzenlenecek belgeler, Trk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu gibi yasal
dzenlemelerden kaynaklanaca gibi, iflletmelerin kendi ihtiyalarndan da ortaya
kp flekillenecektir. Yani baz belgelerin kullanm; hatta belgelerde bulunmas
gereken asgari unsurlar yasalarla dzenlenirken baz belgelerin kullanm ve bel-
gelerde bulunmas gereken unsurlar, iflletme tarafndan belirlenir.
Muhasebenin temel kavramlarna uygun bir kayt ortamnn salanmas iin (ki-
flilik, sosyal sorumluluk, tarafszlk...) yaplan her kaydn mutlaka ama mutlaka bir
belgeye dayandrlmas gereklidir.
Yasal dzenlemelere tabi belgelere; fatura, sevk irsaliyesi, irsaliyeli fatura, yazar
kasa fifli, perakende satfl fifli, ek, gider pusulas, serbest meslek makbuzu, ms-
tahsil makbuzu, taflma belgeleri, adisyonlar, senetler ve ekler rnek verilebilir.
flletmelerin kendi ihtiyalarndan doan belgelere ise tahsilat ve tediye mak-
buzlar, ek alnd verildi makbuzlar, iflletme ii sevkiyat belgeleri, mutabakatlafl-
ma mektuplar, cari hesap ve stok kartlar rnek olarak verilebilir.
Muhasebede kullanlan belgeler, fiekil 4.2de gsterilmektedir.
fiekil 4.2
BELGELER Muhasebede
Kullanlan Belgeler
Yasal dzenlemelere flletmenin dzenledii

tabi belgeler belgeler
Fatura
Sevk irsaliyesi Tahsilat ve tediye makbuzlar
rsaliyeli fatura ek alnd verildi makbuzlar
Yazar kasa fifli flletme ii sevkiyat belgeleri
Perakende satfl fifli Mutabakatlaflma mektuplar
Gider pusulas Cari hesap kartlar
Serbest meslek makbuzu Stok kartlar
Mstahsil makbuzu
Taflma belgeleri
Adisyonlar, senetler
ekler
DEFTERLER Kayt yapmak, finansal bir

Kayt yapmak, basit bir ifllem olmayp mali bir olayn iflletmeyi nasl etkiledii- olayn iflletmeyi nasl
ni belirlemek ve kurumsal hafza oluflturmak iin gereklefltirilen bir faaliyettir. etkilediini belirlemek ve
kurumsal hafza oluflturmak
Kayt ifllemi, muhasebenin temel yap tafldr. Kayt, herhangi bir yere veya ifllet- iin gereklefltirilen bir
menin kendi istedii flekilde mi yaplacak? Kaytlarn nereye yaplacan yasalar faaliyettir.
www.evrenselpdf.com
80 Genel Muhasebe-I
m yoksa iflletmelerin kendisi mi belirler? Belgelere dayanan mali olaylar, yasalar-

da belirlenen srelerde tutulmas zorunlu defterlere; iflletmelerde belirlenen i
kontrol uygulamalar dorultusunda ise, zorunlu olmayan defter veya alflma
tablolarna kaytlanacaktr.
Yasalarda tutulmas zorunlu defterleri afladaki gibi snflandrabiliriz.
Trk Ticaret Kanununa Gre Tutulmas Gereken Defterler

Her tacir; ticari defterlerini tutmak ve defterlerinde ticari ifllemleriyle mal varl-
durumunu, Trkiye Muhasebe Standartlar hkmleri baflta olmak zere Trk
Ticaret Kanununa gre aka grlebilir bir flekilde ortaya koymak zorundadr.
Defterler; nc kifli uzmanlarn, makul bir sre iinde yapacaklar incelemede
iflletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakknda fikir verebilecek flekilde tutu-
lur. flletme faaliyetlerinin oluflumu ve geliflmesi defterlerden izlenebilmelidir.
Ticari defterler, alfl ve kapanfllarnda noter tarafndan onaylanr. Kapanfl
onaylar, izleyen faaliyet dneminin altnc aynn sonuna kadar yaplr. fiirketlerin
kuruluflunda defterlerin alfl, ticaret sicili mdrlkleri tarafndan da onaylanabi-
lir. Alfl onaynn noter tarafndan yapld hllerde noter, ticaret sicili tasdikna-
Pay defteri, ynetim kurulu mesini aramak zorundadr. Pay defteri; ynetim kurulu karar defteri, genel kurul
karar defteri, genel kurul toplant ve mzakere defteri gibi iflletmenin muhasebesiyle ilgili olmayan defterler
toplant ve mzakere defteri
gibi iflletmenin de ticari defterlerdir.
muhasebesiyle ilgili Vergi Usul Kanununda belirtilen tutulmas gereken zorunlu defterlerin dflnda
olmayan defterler de ticari
defterlerdir. tutulacak defterler, Kamu Gzetimi Muhasebe ve Denetim Standartlar Kurumu ta-
rafndan belirlenir.
Defterler ve gerekli dier kaytlar, Trke tutulur. Ksaltmalar, rakamlar, harfler
ve semboller kullanld takdirde bunlarn anlamlar aka belirtilmelidir. Defter-
lere yazmlar ve dier gerekli kaytlar; eksiksiz, doru ve zamannda ve dzenli
olarak yaplr. Bir yazm veya kayt, nceki ierii belirlenemeyecek flekilde izile-
mez ve deifltirilemez. Kayt srasnda m yoksa daha sonra m yapld anlaflla-
mayan deifltirmeler yasaktr. Defterler ve gerekli dier kaytlar, olgu ve ifllemleri
saptayan belgelerin dosyalanmas fleklinde veya veri taflyclar araclyla tutula-
bilir. Muhasebenin bu tutulufl biimleri ve bu konuda uygulanan yntemler Trki-
ye Muhasebe Standartlarna uygun olmak zorundadr. Defter ve gerekli dier ka-
ytlarn elektronik ortamda tutulmas durumunda bilgilerin saklanma sresince
bunlara ulafllmasnn ve bu sre iinde bunlarn her zaman kolaylkla okunmas-
nn temin edilmifl olmas flarttr.
Vergi Usul Kanununa Gre Tutulmas Gereken Defterler

Vergi Usul Kanununa gre iflletmeler, afladaki amalar karfllamak iin def-
ter tutarlar:
1. Vergi ile ilgili hesap durumunu tespit etmek,
2. Vergi ile ilgili faaliyet ve hesap neticelerini tespit etmek,
3. Vergi ile ilgili muameleleri belli etmek,
4. flletmelerin vergi karflsndaki durumunu hesap zerinden kontrol etmek ve
incelemek ve
5. flletmelerin hesap ve kaytlarnn yardmyla nc flahslarn vergi karfl-
sndaki durumlarn kontrol etmek ve incelemek.
Defterler, hesap dnemi itibaryla tutulur. Kaytlar, her hesap dnemi sonunda
kapatlr ve ertesi dnem baflnda yeniden alr. Hesap dnemi, normal olarak tak-
vim yldr.
www.evrenselpdf.com
Vergi Usul Kanununa gre iflletmeler, defter tutma bakmndan yasada belirle-
nen ller erevesinde; birinci snf iflletmeler ve ikinci snf iflletmeler olarak iki
gruba ayrlmaktadr. Birinci snf iflletmeler, bilano esasna gre defter tutarlar;
ikinci snf iflletmeler ise iflletme hesab esasna gre defter tutarlar. Birinci snf ifl-
letme ve ikinci snf iflletmelerin tutmas gereken defterler, yasada belirtilmekte
olup bunlarn birbiriden farkl olduu grlmektedir.
Birinci snf iflletmeler, bilano esasna gre afladaki defterleri tutmak zorun-
dadrlar:
1. Yevmiye Defteri,
2. Defteri Kebir,
3. Envanter Defteri olup bunlardan yevmiye ve envanter defteri tasdike tabidir.
kinci snf iflletmelerin iflletme hesab esasna gre tutmak zorunda olduu ve
tasdike tabi defteri, iflletme hesab defteridir.
Birinci snf ve ikinci snf iflletmeler Vergi Usul Kanununa gre hangi defterleri tutmak
SIRA SZDE SIRA SZDE
zorundadrlar? 2
flletmelerce stee Bal Tutulan Yardmc Defterler
flletmeler; yasal olarak belirtilen defterler dflnda kendi ihtiyalar dorultusun-
da cari hesap, stok, kymetli evraklar ve kasa hareketlerini izlemek S O R Uamac ile yar- S O R U
dmc defter tutar.
DKKAT DKKAT
Yasal Defterler
Trk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanununa gre tutulmas zorunlu defterler
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
olup bu defterler yukarda saylmfltr. Vergi Usul Kanunu, yukarda ifade edildii
gibi zorunlu defterlerden yevmiye ve envanter defteri iin tasdik zorunluluunu
getirmifltir. Trk Ticaret Kanunu ise defterlerin alfl ve kapanfl tasdiklerinin ya-
plmasn zorunlu klmfltr. flletmeler, Vergi Usul Kanununa gre defterlerin tas- Vergi Usul Kanunu, yevmiye
ve envanter defteri iin
dik ifllemini aflada belirtilen tarihlerde notere yaptrmak zorundadr: tasdik zorunluluu
1. teden beri ifline devam etmekte olanlar ertesi yl kullanacaklar
K T A P defterleri getirirken, TrkK Ticaret
T A P
iinde bulunduklar yln aralk ay iinde, Kanununa tabi tm
defterlerin alfl ve kapanfl
2. Yeniden ifle bafllayanlar, snf deifltirenler ve yeni bir mkellefiyete giren- tasdiklerini zorunlu klmfltr.
ler; ifle bafllama, snf deifltirme ve yeni mkellefiyete Tgirme
E L E V Ztarihinden
YON n- TELEVZYON
ce; vergi mkellefiyeti kalkanlar ise muaflktan kma tarihinden bafllayarak
on gn iinde,
3. Defterlerin dolmas hlinde veya dier nedenlerle bir yl iinde defter kul-
lanmak zorunda kalanlar, kullanmadan nce, NTERNET NTERNET
4. Ayn defteri ertesi yl da kullanmak isteyenler, kullanaca yln ocak ay iin-
de defterlerini tasdik ettirmek zorundadr.
5. Defterler ve kaytlar Trke tutulur.
6. Defterler mrekkepli kalemle yazlr. Istampa ve sair damga aletleri kullanl-
mas, Maliye Bakanlnn msaadesi alnarak hareketli yaprakl kanuni def-
ter kullanlyorsa bunlarn makinede yazlmas, kopya kd kullanlmas
mmkndr. Toplamlar, geici olarak kurflun kalemle alnabilir.
7. Defterlerde usulen yazlmaya ayrlmfl olan satrlar izilmeksizin bofl brak-
lamaz ve atlanamaz, satr aralarna yazlamaz.
8. Defterlerin sayfalar ciltten koparlamaz, yrtlamaz. Hareketli yaprakl def-
terler kullanlyorsa bunlarn sras bozulamaz, yrtlamaz.
www.evrenselpdf.com
82 Genel Muhasebe-I
9. Defterlere geirilen bir kayd izmek, silmek veya kazmak suretiyle okuna-
maz hle getirmek yasaktr.
10. Yevmiye defterinde yaplan yanlfllar ancak muhasebe kurallarna gre d-
zeltilebilir. Yevmiye defteri dflnda kalan defterlerdeki yanlfllar, yanlfl yaz-
lan rakam veya yaznn okunacak flekilde izilmesi; st yan tarafna ya da il-
gili bulunduu hesaba dorusunun yazlmas yolu ile dzeltilir.
11. fllemlerin defterlere gn gnne geirilmesi esas olmakla birlikte ifllemler
en ge 10 gn iinde defterlere kaydedilmelidir. Kaytlarn srekli olarak
muhasebe fiflleri, primanota ve bordro gibi yetkililerin imzasn taflyan bel-
gelere dayanarak yrten iflletmelerde ifllemlerin sz geen belgelere kay-
dedilmesi, deftere ifllenmesi yerine geer. Ancak bu durumda ifllemler, en
ge 45 gn iinde deftere yazlmaldr.
flletmelerin muhasebe organizasyonlar ve muhasebe bilgi sreci bu alandaki
yazlmlarla birlikte bilgisayar ortamnda yrtlmektedir.
Yevmiye Defteri (Gnlk Defter)

Yevmiye defteri, iflletmenin karfllaflt finansal nitelikli bir ifllemi bor ve alacak
iliflkisini birlikte deerlendirerek madde ad verilen alan iinde gsteren ve tutul-
mas yasalarca zorunlu olan fiziki veya elektronik bir defterdir. Tutulmas zorunlu
olan defterlerden yevmiye defterinin zellikleri aflada ksaca aklanmaktadr:
Sayfa numaralar, sra numara fleklinde takip eder,
Yevmiye defterine kaytlar, madde fleklinde yaplr. Yevmiye defterine yap-
lan kaytlara yevmiye maddesi denir. Aflada belirtildii gibi farkl yev-
miye maddesi yaplmaktadr:
a. Bir hesap borlu iken bir hesap alacakl ise basit madde,
b. Bir hesap borlu iken birden ok hesap alacakl ise veya birden ok he-
sap borlu iken bir hesap alacaklysa bileflik madde,
c. Birden ok hesap borlu iken birden ok hesap alacakl ise karflk
madde.
Yevmiye maddesinde bor-alacak stunlar toplam eflit olur. Her sayfa so-
nunda sayfa bor ve alacak stunlarnn toplam alnr, bir sonraki sayfaya
nakli toplam (yekn) kartlr ve izleyen sayfalarda ayn flekilde devam edi-
lir. Yevmiye defterindeki bor ve alacak kalan toplam, ayn zamanda d-
nem sonunda dzenlenen mizann bor ve alacak toplamna eflit olacaktr.
Yevmiye defterine yaplan yanlfl kaytlar tespit edildiinde, yine usulne
uygun olarak, kayt fleklinde dzeltme ifllemine tabi tutulur.
Usulne uygun tutulan yevmiye defteri kaytlar, kaytlarn byk defterlere
daha az hata ile kaydedilmesine, byk defterdeki yanlfllklarn daha kolay
bulunmasna yardmc olur.
SIRA SZDE Yevmiye defterinin temel zelliklerini aklar msnz?

SIRA SZDE
3
fiekil 4.3te yevmiye defterinin bir sayfasnn zerindeki yevmiye maddeleri
gsterilmektedir:
S O R U S O R U
DKKAT DKKAT
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
AMALARIMIZ www.evrenselpdf.com
AMALARIMIZ
fiekil 4.3
Borlu Alacakl Yevmiye Defteri

Byk Byk Yevmiye Yardmc Borlu Alacakl rnei
Defter Defter Madde Hesap Hesap Hesap
Sayfa Sayfa Numaras AIKLAMA Tutar Tutar Tutar
No No
Tarih
Basit Borlu Hesap Bir yevmiye maddesi
madde Alacakl Hesap
rnei Aklama
Tarih
Borlu Hesap
Bileflik
madde Borlu Hesap
rnei Alacakl Hesap
Aklama
Tarih
Borlu Hesap
Karma
madde Borlu Hesap
rnei Alacakl Hesap
Alacakl Hesap
Aklama
Her mali ifllemin gereklefltirildii yevmiye maddesi, gnlk muhasebe dilin-

de yevmiye kayd olarak da ifade edilmektedir. Bir yevmiye maddesi, fiekil 4.4te
gsterilmektedir:
fiekil 4.4
Tarih Yevmiye Maddesi

rnei
Borlu Hesap XXX
Alacakl Hesap XXX
Aklama
Byk Defter (Defter-i Kebir)

Bir faaliyet dnemi boyunca finansal tablolarn hazrlanabilmesi iin bilano ka-
lemlerinde ve gelir ve giderlerde ortaya kan deiflmeleri saptamak zere hesap-
lara ihtiya bulunmaktadr. Hesaplarn iflleyiflini gsteren yasal deftere ise byk
defter veya defter-i kebir ad verilmektedir. Tutulmas zorunlu olan defterlerden
byk defterin zelliklerini afladaki gibi sralayabiliriz:
Byk defterin sayfa numaralar sra olarak deil karfllkl olarak devem
eder (1-1, 2-2, 3-3 gibi). Kaytlarn bilgisayar ortamnda tutan iflletmeler-
de sayfa numaralar, sra olarak devam eder.
Karfllkl sayfalarn sol tarafna bor, sa tarafna alacak ksm denir.
Maddeler fleklinde yevmiye defterine yaplan kaytlar, yevmiye defterinden
hesap fleklindeki byk defterin bor alacak stunlarna aktarlr.
www.evrenselpdf.com
84 Genel Muhasebe-I
Byk defterde meydana gelen yanlfllklar, muhasebe usul ve esaslarna

gre, yanlfl rakam okunacak flekilde tek izgi ile izilir ve uygun yere do-
ru rakam yazlr.
Byk defterde her bir hesap iin ihtiya duyulacak kadar sayfa ayrlarak
kaytlar yaplr.
Dnem sonunda her bir hesabn bor ve alacak toplamlar alnr.
Yevmiye defterine yaplan kaytlardan, byk defterlere rakamlarn mate-
matiksel olarak doru getiinin kontrol iin mizanlar dzenlenir. Dzen-
lenen mizanda bor ve alacak tutar toplamlar eflit karsa yevmiye defterin-
den byk deftere rakamlarn doru aktarld kabul edilir.
Byk defterin genel grnm fiekil 4.5te gsterilmektedir.
fiekil 4.5
Byk Defteri ............................HESABIN ADI

rnei
Sayfa No. Sayfa No.
BOR TARAFI ALACAK TARAFI
Yevmiye Yevmiye
Tarih Madde Aklama Tutar Ara Toplam Tarih Madde Aklama Tutar Ara Toplam
No. No.
SIRA SZDE Byk defterin

SIRAtemel
SZDEzelliklerini aklar msnz?
4
Genel olarak muhasebe kitaplarnda ve muhasebe eitiminde byk defter ola-
rak yukardaki biim deil de afladaki hesap flekli kullanlmaktadr.
S O R U S O R U
B ......hesab A
DKKAT DKKAT
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Envanter (Bilano) Defteri

Saymak, lmek, tartmak ve flletmeler;AMALARIMIZ
dnem sonlarnda varlklarn ve borlarn sayarlar, lerler, tartarlar,
AMALARIMIZ
deerlemek suretiyle bilano
akflam iflletmenin varlk ve mutabakatlarla dorularlar. Yaplan bu iflleme envanter denir. Envanter; saymak
kaynaklarnn doru olarak lmek, tartmak, deerlemek suretiyle bilano akflam iflletmenin varlk ve kaynak-
belirlenmesi iin yaplan
K T Aenvanter
ifllemlere; P ad larnn doru K olarak
T A P belirlenmesidir.
verilir. Envanter defterinin sayfalar, sra numara takip eder. Envanter alflmas srasn-
da tutulan envanter listeleri, envanter defterine kaydedilir. flletmelerde envanter
TELEVZYON ifllemi, 31 TAralk
E L E V Zitibaryla
YON dzenlenen genel geici mizandan sonra yaplr. Envan-
ter defterine yl sonu itibaryla envanter alflmasndan sonra kaytlar yaplr. rne-
in 31 Aralk tarihi akflam itibaryla iflletme kasasnda bulunan nakit mevcudunun
hangi banknotlardan olufltuu, depodaki maln ka metre veya ka kg olduunun,
NTERNET N T E Rolan
her bir satcya N E T borcun veya alclardan olan alacaklarn mutabakatlarla do-
rulanmasndan sonra envanter defterine kaytlar yaplr. Envanter kaytlarndan
www.evrenselpdf.com
sonra dnem sonu itibaryla dzenlenen dnem sonu bilanosu da envanter def-
terine kaydedilir.
flletme Hesab Esas Defteri

Vergi Usul Kanununa gre belirlenen yllk alm satm, hacminin altnda kalan
ikinci snf iflletmelerin tutaca defter; iflletme hesab esas defteridir.
flletme hesab esas defteri numaralar, karfllkl olarak devam eder (1-1, 2-2, 3-
3 gibi). Defter sayfalarnn sol tarafna elde edilen giderler, sa tarafna ise yaplan
gelirler kaydedilir. Her sayfa dolduunda toplam alnr ve izleyen sayfaya nakli
toplam aktarlarak kaytlara yeni sayfadan devam edilir. Yl sonunda gelirler topla-
m ile giderler toplam karfllafltrlarak gelir gider fark tespit edilir.
Yardmc Defterler
Tutulmas zorunlu yasal defterler dflnda iflletmeler, ihtiyalar dorultusunda,
ana hesaplara iliflkin ayrntl bilgi gsteren yardmc hesaplar yardmc defterle-
re kaydederler.
Ana hesab oluflturan birden ok unsur var ise her bir unsura ait mali olaylar
takip edebilmek amac ile, zorunlu olmasa da, yardmc defterlerin ve yardmc he-
saplarn kullanlmas iflletmeler iin kanlmaz olmaktadr. rnein bankalar hesa-
b, bir ana hesaptr. Ancak iflletme, hacmine gre birden ok banka ve bu banka-
larn birden ok flubesi ile alflyorsa her bir banka ve flubesindeki varlklarn iz-
lenmesi yardmc defterlerde takip edilen yardmc hesaplar ile mmkn olacaktr.
Her iflletmenin alclar hesab, bir ana hesaptr. Ancak iflletmenin ok sayda mfl-
terisinden her birine ait mal ve hizmet sevkiyatlarn, yapt tahsilatlar ve mevcut
bakiyeleri ile ilgili hareketlerinin takibi; yardmc defterler de yer alacak yardmc
hesaplarla mmkn olabilecektir.
MUHASEBE FfiLER
Mali nitelikli ifllemlere ait belgelerin dorudan defterlere kaydedilmesindeki olas
hatalar azaltmak, muhasebede fifl kullanlmas ile mmkndr.
flletmelerin zelliklerine gre mali olaylara ait kaytlara kaynak olacak belge-
ler, gnlk olarak temin edilemeyebilir. rnein maln sevki srasnda sevk irsali-
yesi dzenlenmesi zorunlu iken, irsaliyeli fatura kullanlmyorsa, fatura dzenlen-
mesi sresi Vergi Usul Kanununa gre 7 gndr ve muhasebe kaytlarna kaynak
olarak faturann elde edilmifl olmas gereklidir.
Mali olaylara ait belgeler toplanarak benzer nitelikli olaylara ait belgeler snf-
landrlr ve gruplandrlarak toplayc nitelikteki fifllere, benzer nitelikli olaylar
topluca kaydedilebilir. flletmelerin muhasebe sisteminde fifl kullanlmas, tutulma-
s zorunlu defterlere kaytlarn daha dzenli ve daha az hata ile yaplmasna yar-
dmc olur. Tutulmas zorunlu defterlerde yaplan hatal kaytlar, yine muhasebe
usul ve esaslarna gre dzeltilmelidir. Fifllerde yaplan hatal kaytlar, hatal fiflin
iptal edilmesi ve yeni fifl dzenlenmesi ile dzeltilir. Kaytlar, fifller aracl ile def-
terlere yaplacandan olas hatalar fifl zerinde dzeltildikten sonra kaydedilmifl
olacaktr.
Muhasebede tutulan fifller e ayrlr: Para tahsilatlarna ait belgelerin topland-
fifle tahsil fifli (fiekil 4.6), eflitli nedenlerle yaplan demelere ait belgelerin Muhasebe fiflleri;
topland fifle tediye fifli (fiekil 4.7) ve mali olay gereklefltii anda iflletme kasa- Tahsil fifli,
Tediye fifli,
s ile ilgisi yoksa bu tip mali olaylara ait belgelerin topland fifle ise mahsup fi- Mahsup fiflidir.
fli (fiekil 4.8) denir.
www.evrenselpdf.com
86 Genel Muhasebe-I
fiekil 4.6
Kasa Tahsil Fifli KASA Tarih
Aklama Alacakl Hesaplar Tutar
Toplam
fiekil 4.7
Kasa Tediye Fifli Tarih KASA
Aklama Borlu Hesaplar Tutar
Toplam
fiekil 4.8
Mahsup Fifli Tarih
Aklama Borlu Hesaplar Alacakl Hesaplar Tutar
Toplam
MZANLAR
Mizan, yevmiye defterinden byk deftere rakamlarn matematiksel olarak doru
aktarldklarn belirlemek iin dzenlenen izelgedir. Her ay sonu dzenlenirse
aylk mizan veya geici mizan ad verilir. Btn iflletmeler, 31 Aralkta mutlaka
bir mizan dzenler. Bu mizana, genel geici mizan denir. Dnem sonu envanter
ve dzeltici kaytlardan sonra dzenlenecek mizana ise, kesin mizan denir. fllet-
menin dnem sonu bilanosu kesin mizandan karlr. fiekil 4.9da gsterilen mi-
zan izelgesi btn mizan trlerinde kullanlan izelgedir.
SIRA SZDE Mizanlarn dzenlenme

SIRA SZDE amacn, genel geici mizan ve kesin mizan arasndaki fark ak-
5 lar msnz?
S O R U S O R U
DKKAT DKKAT
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
AMALARIMIZ www.evrenselpdf.com
AMALARIMIZ
fiekil 4.9
TUTAR KALAN Mizan izelgesi

Sra HESABIN ADI
No. BOR ALACAK BOR ALACAK
TOPLAMLAR
Bor ve alacak tutarlar bir- Bor ve alacak tutarlar bir-
birine eflit olmak zorundadr. birine eflit olmak zorundadr.
Muhasebe Sreci le lgili rnek alflma

nc blmde hesaplarn iflleyiflinde kullandmz rnei bu kez yevmiye ka-
ytlarnn iflleyiflini aklamak iin kullanalm. flletmenin Y1 yl dnem bafl bilan-
osu aflada gsterilmektedir:
AKTF Y1 YILI DNEM BAI BLANOSU PASF

BOR SENETLER 50.000
DURAN VARLIKLAR 70.000
BNALAR 50.000 Z KAYNAKLAR 80.000
TAITLAR 20.000 SERMAYE 70.000
GEM YILLAR
KRLARI 10.000
Y1 ylnda, dnem iinde afladaki mali olaylar gerekleflmifltir:

2. Satclara olan T30.000lik borcu T10.000lik ksm iin bor senedi dzen-
lenmifltir.
3. Ortaklar, gemifl yllar krlarnn T5.000si ile sermayelerini artrmaya karar
vermifllerdir.
5. Satclara olan borcun T40.000lik ksm, kasadan nakit olarak denmifltir.
6. flletme ortaklar, sermayede T50.000 artfl yapma karar vermifllerdir. Artrlan
sermaye paylar, ortaklar tarafndan iflletme kasasna nakit olarak denmifltir.
9. flletme ortaklar, sermayede T25.000 azaltma yapma karar vermifllerdir. Azalt-
lan sermaye paylar, ortaklara iflletme kasasndan nakit olarak denmifltir.
10. Yakt gideri olarak T5.000 kasadan nakit olarak denmifltir.
11. flletme, maliyeti T15.000 olan mal, peflin T10.000ye satlmfltr.
12. T10.000 borcu olan satc flirket, borca karfllk ortak kabul edilmifltir.
13. flletme, gemifl yllar krlarnda yer alan T5.000nin ortaklara datlmasna
karar vermifltir.
www.evrenselpdf.com
88 Genel Muhasebe-I
Dnem bafl bilano ve dnem ii mali olaylar dikkate alarak muhasebe sre-
cinin admlar sras ile afladaki gibi gereklefltirilecektir:
a. Alfl kaydnn yaplmas,
b. Dnem ii ifllemlerin kaytlarnn yaplmas,
c. Genel geici mizann dzenlenmesi,
d. Envanter ifllemleri (flletmenin kaytl durumunun gerek durumu gsterdii
varsaylmfltr.),
e. Kesin mizann dzenlenmesi,
f. Dnem sonu Bilano ve Gelir Tablosunun hazrlanmas,
g. Kapanfl kaytlarnn yaplmas.
a. Alfl kaydnn yaplmas
100 KASA HESABI 40.000

102 BANKALAR HESABI 60.000
252 BNALAR HESABI 50.000
254 TAITLAR HESABI 20.000
300 BANKA KREDLER HS. 10.000
320 SATICILAR HESABI 30.000
321 BOR SENETLER HESABI 50.000
500 SERMAYE HESABI 70.000
570 GEM YILLAR KRLARI HESABI 10.000
Alfl Kayd
Dnem baflnda yaplacak ilk ifllem, alfl kayddr. Alfl kayd iin yeni kuru-
lan iflletmelerde ncelikle kurulufl envanteri karlr, kurulufl envanteri kullanla-
rak kurulufl bilanosu hazrlanr. Hazrlanan kurulufl bilanosunun varlklar yev-
miye maddesinin bor tarafna, kaynaklar ise alacak tarafna kaytlanr. teden
beri faaliyetini srdren iflletmeler iin alfl kayd bir nceki dnem sonu bilan-
osu, ayn zamanda dnem bafl bilanosudur. Alfl kayd, dnem bafl bilano-
sundan yaplr. Dnem bafl bilanosunun varlklar, yevmiye maddesinin bor ta-
rafna; kaynaklar, alacak tarafna kaytlanarak yaplr. Alfl kayd ayn zamanda
karflk yevmiye maddesi rneidir.
b. Dnem ii ifllemlerin yevmiye kaytlarnn yaplmas


Bankadan ekilen nakit, banka dekontu ile
Bankadaki mevduat hesabnda T60.000 vardr, T50.000si ekilerek kasaya kon-

mufltur. Banka ve Kasa hesaplarnn her ikisi de varlk hesabdr. Bir varlk hesa-
bnda azalfl varken (banka) bir baflka varlk hesabnda (kasa) artfl meydana gel-
mifltir. Kasa hesabnn bor tarafna T50.000, bankalar hesabnn alacak tarafna
T50.000 kaytlanmfltr. Yaplan yevmiye maddesinde, bir hesap borlu iken bir he-
sap alacaklandrlmfltr. Bu madde, basit madde trne rnektir.
www.evrenselpdf.com
2. Satclara olan T30.000lik borcun T10.000lik ksm iin bor senedi dzen-
lenmifltir.

321 BOR SENETLER HESABI 10.000
Borca karfllk senet dzenlemesi
Satclar hesab, kaynak hesaptr. Satclara olan borcun T10.000si iin senet d-
zenlenmifltir. Dzenlenen senet de ayn zamanda kaynak hesabdr. Bu durumda
bir kaynak hesabnda azalfl (satclar), bir baflka kaynak hesabnda ise artfl (bor
senetleri) meydana gelmifltir. Satclar hesabnn bor tarafna T10.000, bor senet-
leri hesabnn alacak tarafna T10.000 kaytlanmfltr.
3. Ortaklar, gemifl yllar krlarnn T5.000si ile sermayesini artrmaya karar

vermifllerdir.

Ortaklarn almfl olduu karar gerei gemifl yl krndan

sermayeye aktarma
Gemifl yllar krlar, z kaynak hesaplarndan biridir. Ortaklar gemifl yllar

krlarnn T5.000lik ksmn flirketin sermayesine ilave etme karar almfllardr ki
buna literatrde bedelsiz sermaye artfl denmektedir. Yani ortaklarn sermaye pay-
lar artmfltr; ancak ortaklar, hibir bedele katlanmamfltr. Bir z kaynak hesab
olan Gemifl Yllar Krlar hesab bu karar ile T5.000 azalmfltr (kaynak hesaplarn-
da azalfl ilgili hesabn bor tarafna kaytlanr), bu azalfl iin Gemifl Yllar Krlar
hesab T5.000 borlandrlmfl, buna karfllk bir baflka z kaynak hesab olan Ser-
maye hesabnda T5.000 artfl olmufltur (Kaynak hesaplarnda meydana gelen artfl
iin ilgili hesap alacaklandrlr), bu artfl iin Sermaye hesab T5.000 alacaklandrl-
mfltr.
153 TCAR MALLAR HS. 40.000

......no.lu fatura ile alnan ticari mal

Kredili olarak (veresiye) T40.000 ticari mal alnmfltr. Ticari mal, bir varlk he-
sabdr ve yaplan almla artfl meydana gelmifl; ancak karfllnda satcya herhan-
gi bir deme yaplmamfl; dolaysyla borlanlmfltr. Bir varlk hesabnda artfl, bir
bor hesabnda da artflla sonulanmfltr. Bu nedenle Ticari Mallar hesab, T40.000
borlandrlrken Satclar hesab T40.000 alacaklandrlmfltr.
5. Satclara olan borcun T40.000lik ksm, kasadan nakit olarak denmifltir.

......no.lu tediye makbuzu ile denen
www.evrenselpdf.com
90 Genel Muhasebe-I
Satclara olan borcun T40.000lik ksm nakit denmifltir. Bir kaynak hesapta
azalfl, bir varlk hesapta da azalfl meydana gelmifltir. Bu olayda Satclar hesab
kaynak hesaptr, bor demesi ile azalfl meydana gelmifltir; dolaysyla da kaynak
hesaplarda azalfl iin satclar hesab borlandrlmfltr. Ayn zamanda Satclara
deme, kasadan nakit yaplmfltr. Kasa, bir varlk hesabdr ve yaplan deme ile
kasadaki nakit varlk azalmfltr. Dolaysyla da Kasa hesab alacaklandrlmfltr.
6. flletme ortaklar, sermayede T50.000 artfl yapma karar vermifllerdir. Artrlan

sermaye paylar, ortaklar tarafndan iflletme kasasna nakit olarak denmifltir.

......no.lu tahsilat makbuzu ile alnan
Ortaklar, sermayenin nakit T50.000 artrlmasna karar vermifllerdir. Sermaye,

bir kaynak hesabdr; artfl karfllnda alacak tarafna kayt yaplacaktr. Artfln
karfll ortaklarca flirkete nakit olarak denmifltir. Nakit, mevcut Kasa hesabnda
izlenmektedir ve kasa, bir varlk hesaptr; artfl meydana gelmifltir. Meydana gelen
artfl iin Kasa hesab borlandrlmfltr.

649 DER OLAAN GELR VE KRLAR HESABI 10.000
......no.lu tahsilat makbuzu ile alnan
flletme, bir gelir elde etmifltir. Gelirler, alacak tarafl alflan hesap trdr.
Ayn zamanda alnan nakit, iflletmenin kasasndaki nakit varln artrmfltr ve
varlk artfl, bor tarafl alflacaktr. Dolaysyla olay ile ilgili olarak yaplacak ka-
ytta Dier Olaan Gelir ve Krlar hesab alacaklandrlmfl, buna karfllk Kasa he-
sab borlandrlmfltr.

600 YURT SATILAR HESABI 20.000
......no.lu fatura ile satlan
621 SATILAN TCAR MALLAR HESABI 15.000

153 TCAR MALLAR HESABI 15.000
......no.lu fatura ile satlan mallarn maliyeti ve depo kfl
flletme, mal mevcudunun T15.000lik ksmn peflin T20.000ye satmfltr. Bu

olayda dikkat edilmesi gereken unsurlar vardr. flletme ticari mal varl T15.000
azalrken bu, ayn zamanda iflletmenin katland maliyettir. Katland bu maliyet
karfllnda iflletme, T20.000 haslat elde etmifltir ve bu haslat karflln nakit tah-
www.evrenselpdf.com
sil ederek kasadaki varlk mevcudunu artrmfltr. T15.000 maliyete karfllk T20.000
varlk artfl dolaysyla aradaki T5.000 faaliyet sonucu olarak iflletmenin mal satfl
krn verecektir. Bu olay hesaplardaki kayt ortamnda kasadaki artfl iin (Kasa,
bir varlk hesabdr.) T20.000 kasa hesab borlandrlrken Yurtii Satfllar hesab
(Haslat hesabdr) T20.000 alacaklandrlmfltr. Ayn zamanda ticari mal mevcu-
dundaki azalfl iin Ticari Mallar hesab T15.000 alacaklandrlrken Satlan Ticari
Mallar Maliyeti hesab, T15.000 borlandrlmfltr.
9. flletme ortaklar, sermayede T25.000 azaltma yapma karar vermifllerdir.

Azaltlan sermaye paylar, ortaklara iflletme kasasndan nakit olarak denmifltir.

Ortaklar flirketin sermayesini T25.000 azaltmaya karar vermifller ve birinci ki-

fli olan iflletme, ortaklara azaltlan sermaye paylar karflln kasadan nakit ola-
rak demifltir. Bu olayda sermaye azalrken (Kaynak hesaptr) ayn zamanda ka-
sadaki nakit de azalmfltr (Varlk hesaptr) Kaynaklardaki azalfl iin Sermaye he-
sab T25.000 borlandrlrken varlklardaki azalfl iin de Kasa hesab T25.000
alacaklandrlmfltr.
659 DER OLAAN GDER VE ZARARLAR HS. 5.000

Yakt gideri olarak T5.000 denmifltir. Yaplan harcama, gidere dnflmfl; bu-
nun sonucu olarak da iflletme, kazand krn bir ksmn elden karmfltr. Yap-
lan deme kasadaki nakit mevcudunun azalmasna (Kasa bir, varlk hesabdr; aza-
lfl iin alacaklandrlacaktr) neden olmufl, yakt gideri iflletmenin katland gider-
leri artrmfltr. Giderler, borlu alflan hesaptr. Bu olayda Dier Olaan Gider ve
Zararlar hesab borlandrlrken Kasa hesab alacaklandrlmfltr.

600 YURT SATILAR HS. 10.000
......no.lu fatura ile satlan ticari mallardan elde edilen haslat
621 SATILAN MALLAR MALYET HESABI 15.000

......no.lu fatura ile satlan mallarn maliyeti ve depo kfl
www.evrenselpdf.com
92 Genel Muhasebe-I
flletme, T15.000 maliyetindeki mal T10.000ye satmak zorunda kalarak T5.000

zarar etmifltir. Ticari mallarnda (Varlk hesaptr, azalfl alacanda kaytlanacaktr.)
T15.000lik ksm azalmfltr, Ticari Mallar hesab T15.000 alacaklandrlmfltr,
T15.000 ayn zamanda maliyet unsurudur ve bu unsur iin Satlan Ticari Maln Ma-
liyeti hesab borlandrlmfltr. flletme T10.000 haslat elde etmifltir. Haslat hesab
olarak Yurtii satfllar hesabnn alacak tarafna T10.000 kayt yaplrken karflln-
da nakit tahsilat iinde Kasa hesabnda (Varlk hesaptr artfl borcunda kaytlana-
caktr.) artfl meydana geldii iin Kasa hesab bor tarafna T10.000 kaytlanmfltr.
12. T10.000 borcumuz olan satc flirket, borcumuza karfllk ortak kabul
edilmifltir.

......no.lu alnan karar
Daha nce borlandmz satclarmzdan biri yaplan anlaflma ile flirkete ortak
kabul edilmifltir. Ortaklarn varlklar zerindeki hakk, sermayedir. Yeni ortam-
zn bu olayda flirketteki sermaye pay T10.000 olacaktr ve bunun karfll olarak
da birinci kifli olan iflletmemizden olan alacann T10.000lik ksmnn sermaye pa-
y olarak kabul edilmesini istemifl ve almaktan vazgemifltir. Bu mali olayda flirket
sermayesi, T10.000 artmfltr (Sermaye hesab, kaynak hesaptr; artfl alacanda ka-
ytlanacaktr.), artfl iin Sermaye hesab T10.000 alacak kaytlanrken satclara
olan flirketin borcu T10.000 azalmfltr (Satclar hesab, kaynak hesaptr; azalfl bor-
cunda kaytlanacaktr.), Satclar hesab T10.000 borlandrlmfltr.
13. flletme, gemifl yllar krlarnda yer alan T5.000nin ortaklara datlma-
sna karar vermifltir.

331 ORTAKLARA BORLAR HS. 5.000
......no.lu alnan karar
Gemifl yllar krlar, z kaynak hesaplarndan biridir. Gemifl yllar krlarnn

ortaklara datlmasna karar verilmesi sonucunda azalfl meydana gelecektir ve bir
kaynak hesabndaki azalfl, o hesabn bor tarafna kaytlanacaktr. Ancak olay flim-
dilik sadece karar aflamasnda olup henz karfllnda bir varlk kfl olmamfltr.
Yani alnan karar dorultusunda ortaklara borlanlmfltr. Ortaklara Borlar, bir
kaynak hesaptr ve ilk hareket iin hesap, alacaklandrlacaktr. Gemifl Yllar Kr-
lar hesabnn bor tarafna T5.000 bor kaytlanrken Ortaklara Borlar hesabnn
alacak tarafna T5.000 alacak kaytlanmfltr.
www.evrenselpdf.com
Dnem i fllemlerin Byk Defter Kaytlar (Snflandrma)

KASA HESABI BANKALAR HESABI BNALAR HESABI
(A) 40.000 40.000 (5) (A) 60.000 50.000 (1) (A) 50.000
(1) 50.000 25.000 (9)
(6) 50.000 5.000 (10)
(7) 10.000
(8) 20.000
(11)10.000
180.000 70.000 60.000 50.000 50.000
TAITLAR HESABI BANKA KREDLER HESABI SATICILAR HESABI

(A) 20.000 10.000 (A) (2) 10.000 30.000 (A)
(5) 40.000 40.000 (4)
(12)10.000
20.000 10.000 60.000 70.000
BOR SENETLER HESABI SERMAYE HESABI GEM YILLAR KRLARI HS.

50.000 (A) (9) 25.000 70.000 (A) (3) 5.000 10.000 (A)
10.000 (2) 5.000 (3) (13)5.000
50.000 (6)
10.000(12)
60.000 25.000 135.000 10.000 10.000
TCAR MALLAR DER OLAAN GELR VE SATILAN TCAR MALIN

HESABI KRLAR HS. MALYET HS.
(4) 40.000 15.000 (8) (14)10.000 10.000 (7) (8) 15.000 30.000(14)
15.000(11) (11)15.000
40.000 30.000 10.000 10.000 30.000 30.000
YURT SATILAR DER OLAAN GDER VE ORTAKLARA BORLAR

HESABI ZARAR HESABI HESABI
(14)30.000 20.000 (8) (10) 5.000 50.000 (A) 5.000 (13)
10.000(11)
30.000 30.000 5.000 5.000 5.000
(A): Alfl kaydndan byk deftere aktarlan.

(Say): lgili yevmiye maddesinin balant numaras.
www.evrenselpdf.com
94 Genel Muhasebe-I
c. Genel geici mizann dzenlenmesi
GENEL GEC MZAN

TUTAR KALAN
HESABIN ADI
BOR ALACAK BOR ALACAK
KASA HESABI 180.000 70.000 110.000
BANKALAR HESABI 60.000 50.000 10.000
TCAR MALLAR HESABI 40.000 30.000 10.000
BNALAR HESABI 50.000 50.000
TAfiITLAR HESABI 20.000 20.000
BANKA KREDLER HESABI 10.000 10.000
SATICILAR HESABI 60.000 70.000 10.000
BOR SENETLER HESABI 60.000 60.000
ORTAKLARA BORLAR HESABI 5.000 5.000
SERMAYE HESABI 25.000 135.000 110.000
GEMfi YILLAR KRLARI HESABI 10.000 10.000
SIRA
YURTSZDESATIfiLAR HESABI SIRA SZDE 30.000 30.000
SATILAN TCAR MALIN MALYET HS. 30.000 30.000
DDER
fi N E LOLAAN
M GELR VE KRLAR
D HS.
fi N E L M 10.000 10.000
DER OLAAN GDER VE ZARAR.HS. 5.000 5.000
TOPLAM
S O R U S O R U 480.000 480.000 235.000 235.000
DKKAT Mizanda, tutarD KveK kalan

AT stunlarnn tutarlarnn birbirine eflit olmas gerekir. Bu tutarla-
rn eflit olmamas, yaplan ifllemlerde bir hata veya eksiklik sz konusu olduu anlamna
gelir.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
d. Envanter ifllemleri: flletmenin kayd durumu ile gerek durumu gs-

AMALARIMIZ terdii varsaylmaktadr.
AMALARIMIZ Maliyet ve gelir gider hesaplarnn kapatlmas
Afladaki yevmiye kaytlarnda gelirler ve giderler, dnem kr veya zararnn
hesaplanmas iin dnem kr veya zarar hesab altnda toplanmaktadr. Bu iflleme
K T A P iliflkin yevmiye
K T kaytlar
A P aflada gsterilirken byk defter hesaplarnda ise 14
no.lu ifllem olarak balant numaras verilmektedir.
TELEVZYON TELEVZYON
690 DNEM KRI VEYA ZARARI HS. 35.000
621 SATILAN TCAR MALLAR MALYET HS. 30.000
659 DER OLAAN GDER VE ZARAR HS. 5.000
NTERNET NTERNET
600 YURT SATILAR HESABI 30.000

649 DER OLAAN GELR VE KRLAR HS. 10.000
Dnem kr veya zararnn bilanoda z kaynaklara aktarlmas ifllemi ise 15

no.lu balant numaras olarak byk defterlere aktarlmaktadr.
www.evrenselpdf.com

692 DNEM NET KRI VEYA ZARARI HESABI 5.000
692 DNEM NET KRI VEYA ZARARI HS. 5.000

590 DNEM NET KRI HS. 5.000
DNEM KRI VEYA ZARARI DNEM NET KRI VEYA ZARARI DNEM KRI HESABI
HESABI HESABI
(14)35.000 40.000(14) (15) 5.000 5.000(15) 5.000 (15)
(15) 5.000
40.000 40.000 5.000 5.000 5.000
Byk defter kaytlarnda italik yazlan rakamlar ile dnem sonu ifllemleri
gsterilmektedir.
Dnem sonunda maliyet ve gelir tablosu hesaplar kuralna uygun flekilde dev-
redilerek sonu, dnem net kr veya dnem net zarar fleklinde ilgili bilanoda
yer alacak z kaynak hesabna devredilir.
e. Kesin mizann dzenlenmesi
GENEL KESN MZAN

TUTAR KALAN
HESABIN ADI
BOR ALACAK BOR ALACAK
KASA 180.000 70.000 110.000
BANKALAR 60.000 50.000 10.000
TCAR MALLAR 40.000 30.000 10.000
BNALAR 50.000 50.000
TAfiITLAR 20.000 20.000
BANKA KREDLER 10.000 10.000
SATICILAR 60.000 70.000 10.000
BOR SENETLER 60.000 60.000
ORTAKLARA BORLAR 5.000 5.000
SERMAYE 25.000 135.000 110.000
GEMfi YILLAR KRLARI 10.000 10.000
YURT SATIfiLAR 30.000 30.000
SATILAN TCAR MALIN MALYET 30.000 30.000
DER OLAAN GELR VE KRLAR 10.000 10.000
DER OLAAN GDER VE ZARAR 5.000 5.000
DNEM KRI VEYA ZARARI 40.000 40.000
DNEM NET KRI VEYA ZARARI 5.000 5.000
DNEM NET KRI 5.000 5.000
TOPLAM 565.000 565.000 200.000 200.000
www.evrenselpdf.com
SIRA SZDE SIRA SZDE
96 Genel Muhasebe-I
S O R U S O R U
DKKAT Kesin mizanda,

D K sadece
KAT bilano hesaplar kalan vermekte; sonu hesaplar ve maliyet he-
saplar kalan vermemektedir.
N N
SIRA SZDE
f. KesinSIRA SZDE
mizandan sonra iflletmenin dnem sonu Bilano ve Gelir Tablo-
sunun hazrlanmas
AMALARIMIZ
DnemAMALARIMIZ
sonu bilanosu, kesin mizan kalanlarndan dzenlenir. Kesin mizan
bor kalanlar; dnem sonu bilanosunun varlklarn, yani aktifini, alacak kalanla-
r ise kaynaklarn, yani pasifini, oluflturur.
K T A P K T A P
AKTF Y1 YILI DNEM SONU BLANOSU PASF

TELEVZYON TELEVZYON
TCAR MALLAR 10.000 BOR SENETLER 60.000
DURAN VARLIKLAR 70.000 ORTAKLARA BORLAR 5.000
NTERNET BNALAR N T E R N E T 50.000
TAITLAR 20.000 Z KAYNAKLAR 115.000
SERMAYE 110.000
DNEM NET KRI 5.000
Y1 YILI GELR TABLOSU

CAR DNEM
60-BRT SATIfiLAR 30.000
61-SATIfi NDRMLER (-) -
NET SATIfiLAR 30.000
62-SATIfiLARIN MALYET (-) -30.000
BRT SATIfi KRI VEYA ZARARI 0
63-FAALYET GDERLER (-) -5.000
632-Genel Ynetim Giderleri (-)
FAALYET KRI VEYA ZARARI -5.000
64-DER FAALYETLERDEN OLAAN GELR VE KRLAR 10.000
65-DER FAALYETLERDEN OLAAN GDER VE ZARARLAR (-) -
66-FNANSMAN GDERLER (-) -
OLAAN KR VEYA ZARAR 5.000
67-OLAAN DIfiI GELR VE KRLAR -
68-OLAANDIfiI GDER VE ZARARLAR (-)
69-DNEM NET KRI VE ZARARI 5.000
www.evrenselpdf.com
g. Kapanfl kaytlarnn yaplmas
300 BANKA KREDLER HS. 10.000

321 BOR SENETLER HS. 60.000
331 ORTAKLARA BORLAR HS. 5.000
590 DNEM NET KRI HS. 5.000
153 TCAR MALLAR HESABI 10.000
252 BNALAR HESABI 50.000
254 TAITLAR HESABI 20.000
Kapanfl Kayd
Kapanfl kayd, dnem sonu bilanosundan yaplacaktr. Dnem sonu bilano-

sunun pasifi, yaplacak kapanfl yevmiye kaydnn bor tarafna; aktifi, alacak tara-
fna kaytlanacaktr. Bu kayt byk deftere aktarldnda alan btn hesaplarn
kapand grlmektedir. Cari dneme ait kullanlan defterler, artk arflive kalka-
caktr. Yeni dnemle ilgili alfl kayd ile iflletme, muhasebe srecine kald yer-
den yeni dnem fleklinde, yeni bir bafllang olarak devam edecektir.
www.evrenselpdf.com
98 Genel Muhasebe-I
zet
NAMA Muhasebede bilgi akfl srecini aklamak.

N
AMA Muhasebe fifllerini tanmlamak.
1 3
flletmeler; karar alclar iin gvenilir, zamanl Mali nitelikli ifllemlere ait belgelerin dorudan ti-
ve karfllafltrlabilir bilgi retmek zorundadr. cari defterlere kaydedilmesi srasnda ortaya -
Objektif bilgilerin retilebilmesi iin belgelerin kabilecek olas hatalar azaltmak amacyla mu-
toplanmasndan kaytlama srecine kadar sre- hasebe fifllerinden yararlanlmaktadr. Muhasebe
cin ktlarnn sistemli bir flekilde olmas gere- fiflleri; tahsil fifli, tediye fifli ve mahsup fifli olmak
kir. Bu sistematik flekil, muhasebe bilgi sreci- zere e ayrlmaktadr.
N
dir. Belge temini ile bafllar, toplanan belgeler s-
nflandrlr, zorunlu ve istee bal defterlere AMA Mizan ve trlerini aklamak.
4
kaytlanr, saklanmak zere dosyalanr, srecin Yevmiye defterinden byk deftere rakamlarn
ktsnda ise muhasebenin fonksiyonu sonucu doru aktarlp aktarlmadn belirlemek ama-
yaplacak zetleme iin finansal tablolar dzen- cyla dzenlenen bir kontrol izelgesidir. fllet-
lenir. Dzenlenen finansal tablolarn analizi ve meler, ihtiyalarna gre farkl zamanlarda mizan
yorumu gereklefltirilir. dzenleyebilir. Ay sonlarnda dzenlenen mizan-
N
lara aylk mizan veya geici mizan ad verilmek-
AMA
Yasal defter ve belgeleri sralamak. tedir. 31 Aralk tarihinde dzenlenen mizan ise
2
Yasal dzenlemelere gre belgeler; fatura, sevk ir- btn bir yldaki geici mizann tutarlarn da
saliyesi, irsaliyeli fatura, yazar kasa fifli, perakende kapsamas nedeniyle genel geici mizan olarak
satfl fifli, ek, gider pusulas, serbest meslek mak- adlandrlr. Dnem sonu envanter ve dzeltici
buzu, mstahsil makbuzu, taflma belgeleri, adis- kaytlardan sonra dzenlenecek mizana ise kesin
yonlar, senetler ve ekler olarak sralanmaktadr. mizan denir.
Yasal defterler ise Yevmiye Defteri, Defter-i Kebir,
Envanter Defteri ve Pay Defterinden oluflmaktadr.
www.evrenselpdf.com
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi yasal defterlere yaplan ka- 6. Afladakilerden hangisi dnem sonunda iflletme-
ytlarn ispat edici unsurdur? nin varlklarnn saylmas, llmesi, tartlarak deer-
a. Belge lendirilmesi sonucu elde edilen listelerin kaytland
b. Yardmc defterler defterdir?
c. Mizanlar a. flletme hesab defteri
d. Dosyalar b. Byk Defter
e. Fifller
c. Yevmiye Defteri
d. Yardmc Defter
2. Afladakilerden hangisi mali nitelikli bir olaya ilifl-
e. Envanter Defteri
kin ispat edici belgenin ilk olarak kaydedildii yasal
defterdir?
7. Afladakilerden hangisi yevmiye kaydnda bir hesa-
a. flletme hesab defteri
bn borlu ve bir hesabn da alacakl kaydedildii yev-
b. Byk Defter
c. Yevmiye Defteri miye madde trdr?
d. Yardmc Defter a. Basit Madde
e. Envanter Defteri b. Bileflik Madde
c. Yaplan Madde
3. Afladakilerden hangisinde iflletmelerin kulland d. Karma Madde
yasal defterlere iliflkin verilen bilgiler doru deildir? e. Tahmin Madde
a. flletmeler yevmiye, byk defter, envanter def-
terini tutmak zorundadr 8. Afladakilerden hangisi kasann hep borlu tarafta
b. Yasal defterler, yasada belirtilen srelerde note- bulunduu muhasebe fiflidir?
re tasdik ettirilir a. rsaliye
c. Yevmiye defterine kaytlar, maddeler fleklinde b. Fatura
yaplr c. Tahsil Fifli
d. Birinci snf iflletmeler, iflletme hesab defterini d. Mahsup Fifli
tutar e. Tediye Fifli
e. flletmeler, 10 gn iinde yasal defterlere kayt
yapmak zorundadr 9. Afladakilerden hangisi mizan izelgesinde yer alan
bilgilerden biri deildir?
4. Afladakilerden hangisinde yevmiye defterine ilifl- a. Sra no
kin verilen bilgiler doru deildir?
b. Bor ve alacak kalan
a. Kaytlar, yevmiye maddesi fleklinde yaplr
c. Madde izgisi
b. Sayfa numaralar, birbirini takip eden sra numa-
d. Hesap ad
ralarndan oluflur
e. Bor ve alacak tutar
c. Kaytlar, nce yevmiye defterine yaplr
d. Tutulmas TTK ve VUK hkmlerine gre zo-
10. Aflada muhasebe srecine iliflkin verilen bilgiler-
runludur
e. Dnem sonunda her bir hesabn bor ve alacak den hangisi dorudur?
toplamlar birbirleriyle toplanr a. Alfl kaytlar - Dnem ii kaytlar - Kesin mi-
zan - Genel geici mizan
5. Afladakilerden hangisinde byk deftere iliflkin ve- b. Alfl kaytlar - Dnem ii kaytlar - Genel ge-
rilen bilgiler doru deildir? ici mizan - Mali tablolar - Kesin mizan
a. Kaytlar, madde fleklinde yaplr c. Genel geici mizan - Envanter ve envanter ka-
b. Sayfa numaralar karfllkl 1-1, 2-2 fleklinde ta- ytlar - Kesin mizan - Mali tablolar
kip eder d. Dnem ii ifllemlerin kaytlar - Alfl kaytlar -
c. Kaytlar, Yevmiye defterinden byk deftere Kapanfl kaytlar - Mali tablolar
aktarlr e. Kesin mizan - Envanter ve envanter kaytlar -
d. Tutulmas TTK ve VUK hkmlerine gre zo- Mali tablolar
runludur
e. Her bir hesaba ihtiya duyulan miktarda sayfa
ayrlr
www.evrenselpdf.com
100 Genel Muhasebe-I
Yaflamn inden
Bilgisayar ve nternetin Muhasebeye Etkileri

Muhasebecilerin faaliyetlerini en etkin bir biimde ya-
pabilme ve rekabet avantaj salayabilmeleri iin m-
Raporlar ve dier ktlarn zamanlamas daha uy-
gun hale gelir,
htiya duyulan bilgilere istenilen anda ulaflmak
kelleflerinin beklentilerine cevap verebilme, onlara de- mmkn olur,
er katabilme ve bunu zamanl ve en uygun maliyetle Bilgisayarlar sonularn yorumlanmas aflamasnda
yapabilme yetisine sahip olmalar gerekir. Bir baflka ifa- da kullanlr,
deyle, muhasebe brolar sunduklar hizmetleri rakiple- Stok seviyesi srekli olarak kontrol altnda olur ve
rine gre farkllafltrabildikleri ve en iyi hizmeti, en az bu flekilde retim hatalar en az seviyeye indirilmifl
maliyetle, kesintisiz bir flekilde sunduklar zaman reka- olur,
bet stnl elde edebileceklerdir. Bu balamda, bil- Bilgisayarda rutin ifllerin iyi bir flekilde takip edilme-
gi teknolojisi iflletmenin baflars ve varln srdrme- sinin renilmesi durumunda alflanlarn verimli-
si iin yaratt olanaklar ve salad frsatlarla kk likleri artar.
ve orta lekli iflletmeler olarak nitelendirebilen muha- Muhasebe brolarnda bilgisayar ve internet kullanm-
sebe brolar iin kritik bir nem taflmaktadr. Genel nn salad faydalar aflada sralanmaktadr;
anlamda iflletmeler, bilgi teknolojilerini mflterilerine Bilgisayar kullanm, defter tutma ifllemini kolaylafl-
deer sunmak, mevcut mflterilerini muhafaza etmek trmfltr
ve yenilerini kazanmak iin kullanrlar. Nitekim mflte- Bilgisayar kullanm, mkellef memnuniyetinde ar-
ri kayplar ile ilgili olarak yaplan bir alflmada ana ne- tfl yaratmfltr
denler olarak; mesleki zenin gsterilmemesi, gven Bilgisayar kullanm, ifl tatminini artrmfltr
verilmemesi, yeterli bilgi alamama ve cret sorunu gs- Bilgisayar kullanm, sunulan hizmet saysn artr-
terilmifltir. Meslek ifa edilirken mevcut mflterileri koru- mfltr
mak ve yeni mflteriler edinebilmek iin meslek men- Bilgisayar kullanm, mesleki geliflmelerin takibini
suplarnn yapmas gerekenler arasnda mflterilere artrmfltr
mutlaka deer yaratlmas gerektii, bilgi teknolojileri nternet kullanm, danflmanlk ve bilgilendirme hiz-
ve geliflmelere uyum salanmas gerektii ve rekabet metlerini artrmfltr
konusunda muhasebe brolarnn daha esnek ve evik Muhasebe brolarnnda bilgisayar ve internet kullan-
hale getirilmesi gerektii belirtilmifltir. Muhasebe mes- mnn temel faydas grlmektedir: (1) Bilgisayar,
lek mensuplarnn mflterilerinin memnuniyetlerini sa- eleman saysn azaltmak suretiyle personel maliyetinde
layacak temel uygulamalardan ikisi, yaplan iflin ve ve- azalmaya neden olmufltur, (2) Bilgisayar, bro sahibine
rilen hizmetin kalitesi ile ileri bilgi teknolojilerini kul- evde alflma olana yaratmfltr ve (3) Bilgisayar kulla-
lanmak olarak belirtilmifltir. flletmeler bilgi teknolojile- nm ifl hacmini artrmfltr.
rini muhasebe bilgi sistemlerine dhil etmek suretiyle
bu sistemin rettii bilgileri karar almada daha etkin
olarak kullanabilmektedirler. Bilgi teknolojisindeki ge-
liflmeler karflsnda muhasebe bilgi sisteminin nemi
Kaynak: Zeynep Hatunolu ve smail Bakan, (2010).
Mustafa Kemal niversitesi Sosyal Bilimler Enstits
Dergisi, 7/13, s.98-129.

daha da artmfl, buna paralel olarak muhasebe meslei-
ni yrtenler de iflletmenin bilgi reticisi ve bilgi yne-
ticisi konumuna ulaflmfllardr. Bilgi teknolojilerinin kul-
lanm ile bilgiyi elde etme, iflleme ve iletme maliyetle-
rinde yaflanan nemli azalma, iflletmelerin ifl yapma
fleklini deifltirmektedir. Muhasebe bilgi sistemine bilgi-
sayar dzgn bir flekilde ilave edildiinde afladaki de-
ifliklikler gerekleflmektedir:
Veriler daha hzl ifllenir,
Verilerin ve bilgilerin doruluk pay artar,
Maliyetler her ticari belgede dfler,
www.evrenselpdf.com
Okuma Paras Kendimizi Snayalm Yant Anahtar

Muhasebe Bilgi Sistemi 1. a Yantnz yanlfl ise Belgeler bafllkl konuyu
Pazarlama, retim, finans, Ar-Ge, halkla iliflkiler ve in- yeniden gzden geiriniz.
san kaynaklar gibi bilgi sistemlerinden salad verile- 2. c Yantnz yanlfl ise Muhasebe Sreci bafllkl
ri, muhasebe srecinde iflletme yneticilerinin karar al- konuyu yeniden gzden geiriniz.
malarnda kullanacaklar bilgiye dnfltren Muhasebe 3. d Yantnz yanlfl ise Defterler bafllkl konuyu
Bilgi Sistemi (MBS), iflletme yneticilerine faaliyetlerin yeniden gzden geiriniz.
kontrolne iliflkin dier bilgi sistemlerinden elde edilen 4. e Yantnz yanlfl ise Yevmiye Defteri bafllkl
bilgilerin salanmasnda temel bilgi kaynan olufltur- konuyu yeniden gzden geiriniz.
maktadr. Muhasebe bilgileri, amalarn saptanmasnda, 5. a Yantnz yanlfl ise Byk Defter bafllkl
kararlarn verilmesinde ya da gerekleflen faaliyet ile konuyu yeniden gzden geiriniz.
tahminlerin karfllafltrlmasnda nemli bir aratr. Mu- 6. e Yantnz yanlfl ise Envanter Defteri bafllkl
hasebe bilgileri, iflletme-ynetim bilgi sistemleri ieri- konuyu yeniden gzden geiriniz.
sinde en eski, en nemli ve en kapsamls olan MBS ta- 7. a Yantnz yanlfl ise Yevmiye Defteri bafllkl
rafndan retilmektedir. MBS tarafndan retilen bu bil- konuyu yeniden gzden geiriniz.
giler, ok saydaki iflletme ii ve iflletme dfl bilgi kulla- 8. c Yantnz yanlfl ise Muhasebe Fiflleri bafllkl
nclar tarafndan kullanlmaktadr. MBS, iflletmenin sa- konuyu yeniden gzden geiriniz.
hip olduu varlklar ve bu varlklara kaynaklk eden 9. c Yantnz yanlfl ise Mizanlar bafllkl konuyu
sermaye ve borlar zerinde deiflim yaratan ve mali yeniden gzden geiriniz.
nitelik taflyan ifllemlere ait verileri iflleyerek, bilgiye d- 10. c Yantnz yanlfl ise Muhasebe Sreci bafllkl
nfltren ve ortaya kan bilgileri raporlayan bir bilgi konuyu yeniden gzden geiriniz.
sistemidir. MBSye girdi olarak alnan veriler, iflletme d-
flndan iflletmeye, iflletmenin kendi iindeki farkl b-
lmlere ve sonuta iflletme dflna ynelen deer hare-
ketlerinden domaktadr. MBS, finansal muhasebe ve
ynetim-maliyet muhasebesi gibi geleneksel muhase-
beleri de ieren genifl bir kavramdr. Ayrca, muhasebe
sistem ve organizasyonundaki tm ifllevleri iermekte-
dir. flletme yneticilerinin karar verme aflamalarnda
birok yarar salamaktadr. flletmelerde insan, sre ve
bilgi teknolojileri toplam olarak ifade edilen MBS
temel fonksiyonu yerine getirmektedir:
flletme faaliyetleri ve mali nitelikli ifllemler hakkn-
da verileri toplamak, toplanan verileri kaydetmek,
Planlama ve kontrol faaliyetleri iin karar vermede
kullanlan verileri ifllemek ve bilgiye dnfltrmek,
bilgi kullanclarn ihtiyalar erevesinde rapor
ve bilgileri oluflturmak ve bu bilgileri kullanarak
eflitli raporlar ve tablolar hazrlamak
flletmeye ihtiya duyduu zaman doru ve gveni-
lir verileri salamak iin verilerin toplanmasndan,
raporlarn hazrlanmasna kadar tm srelerde ge-
rekli kontrolleri yapmak.
Kaynak: Yunus Ceran ve Muhammet Bezirci, Seluk

niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi, 26 / 2011,
s.103-115.
www.evrenselpdf.com
Sra Sizde Yant Anahtar

Sra Sizde 1 Sra Sizde 4
Sre; dnem ii mali olaylara ait belgelerin toplanma- Byk Defterin sayfa numaralar, sra olarak deil karfl-
s, kaydedilmesi, snflandrlmas, mali tablolarn d- lkl olarak devem eder (1-1, 2-2, 3-3 gibi). Kaytlarn bil-
zenlenmesine kadar devam eder. Srecin ara noktala- gisayar ortamnda tutan iflletmelerde sayfa numaralar, s-
rnda ifllemlerin matematiksel doruluunun salanma- ra olarak devam eder. Karfllkl sayfalarn sol tarafna
s iin ara (geici) mizanlar dzenlenir. Dnem sonu bor, sa tarafna alacak ksm denir. Maddeler fleklinde
geldiinde kaytlarn zeti, genel geici mizan fleklinde Yevmiye Defterine yaplan kaytlar, Yevmiye Defterin-
alnr; fiili dorulamalar ve dzeltmeler yaplr. Kesin den hesap fleklindeki Byk Defterin bor-alacak stun-
mizan ise bu aflamadan sonra dzenlenir ve kesin mi- larna aktarlr. Byk defterde meydana gelen yanlfllk-
zan esas alnarak mali tablolar hazrlanr ve hesaplarn lar, muhasebe usul ve esaslarna gre yanlfl rakam oku-
kapatlmas salanr. nacak flekilde tek izgi ile izilir ve uygun yere doru ra-
kam yazlr. Byk Defterde her bir hesap iin ihtiya
Sra Sizde 2 duyulacak kadar sayfa ayrlarak kaytlar yaplr. Dnem
Birinci snf iflletmeler, bilano esasna gre defter tu- sonunda her bir hesabn bor ve alacak toplamlar alnr.
tarlar; ikinci snf iflletmeler ise iflletme hesab esasna Yevmiye Defterine yaplan kaytlardan Byk Defterlere
gre defter tutarlar. kinci snf iflletmelerin iflletme he- rakamlarn matematiksel olarak doru getiinin kontro-
sab esasna gre tutmak zorunda olduu ve tasdike ta- l iin mizanlar dzenlenir. Dzenlenen mizanda bor
bi defteri, iflletme hesab defteridir. ve alacak tutar toplamlar eflit karsa Yevmiye Defterin-
den Byk Deftere rakamlarn doru aktarld kabul
Sra Sizde 3 edilir.
Yevmiye Defterinde sayfa numaralar, sra numara flek-
linde takip eder; Yevmiye Defterine kaytlar, madde Sra Sizde 5
fleklinde yaplr. Yevmiye Defterine yaplan kaytlara, Mizan, Yevmiye Defterinden Byk Deftere rakamlarn
yevmiye maddesi denir. Yevmiye maddesinde bor-ala- matematiksel olarak doru aktarldklarn belirlemek
cak stunlar toplam eflit olur. Her sayfa sonunda say- iin dzenlenmek amac ile dzenlenen izelgedir. Her
fa bor ve alacak stunlarnn toplam alnr, bir sonra- ay sonu dzenlenirse aylk mizan adn alr. Btn ifllet-
ki sayfaya nakli toplam (yekn) kartlr ve izleyen say- meler, 31 Aralk tarihinde mutlaka bir mizan dzenler-
falarda ayn flekilde devam edilir. Yevmiye Defterinde- ler. Bu mizana genel geici mizan denir. Dnem sonu
ki bor ve alacak kalan toplam, ayn zamanda dnem envanter ve dzeltici kaytlardan sonra dzenlenecek
sonunda dzenlenen mizann bor ve alacak toplamna mizana ise kesin mizan denir. flletmenin dnem sonu
eflit olacaktr. Yevmiye Defterine yaplan yanlfl kaytlar bilanosu, kesin mizandan karlr.
tespit edildiinde yine usulne uygun olarak, kayt flek-
linde, dzeltme ifllemine tabi tutulur. Usulne uygun
tutulan Yevmiye Defteri kaytlar, kaytlarn Byk Def-
terlere daha az hata ile kaydedilmesine, Byk Defter-
deki yanlfllklarn daha kolay bulunmasna yardmc
olur.
www.evrenselpdf.com
Kaynaklar
Ceran, Yunus ve Bezirci, Muhammet, (2011). Pazarla-
ma Bilgi Sistemi - Muhasebe Bilgi Sistemi liflki-
sine Stratejik Bir Yaklaflm: Stratejik Pazarlama
Muhasebesi, Seluk niversitesi Sosyal Bilimler
Enstits Dergisi, 26 /, s.103-115.
Dokur, fikr-Kaygusuz Sait Y. (2009). Uygulamaclar
in Finansal Muhasebe, Dora Yaynlar, Bursa.
Hatunolu, Zeynep ve Bakan, smail, (2010) Muhase-
be Brolarnda Bilgisayar ve nternet Kullan-
mnn Faydalar le flyeri zellikleri Arasnda-
ki liflkiler: Bir Alan Arafltrmas, Mustafa Kemal
niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi 7/13,
s. 98-129.
Kotar, Erhan (1996). Genel Muhasebe-Temel lkeler,
Ekin Yaynlar, Bursa.
Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii-1
213 Numaral Vergi Usul Kanunu, 10703 sayl R.G.
6102 Sayl Trk Ticaret Kanunu, 27846 sayl R.G.
www.evrenselpdf.com
5
GENEL MUHASEBE-I
Amalarmz
N
N
Finansal varlklar kavramn tanmlayabilecek,
N
Hazr deerler grubunun nemini aklayabilecek,
N
Hazr deerler grubunun muhasebelefltirme temelini aklayabilecek,
N
Kasa hesabnda, Trk Liras Kasasn ve Yabanc Paralar Kasasn aklayabilecek,
Alnan ekler ile verilen ekler ve deme emirleri hesaplar arasndaki fark-
N
ll ayrt edebilecek,
Bankalar hesabnda alt hesaplarn nemini kavrayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
Nakit Bankalar
Alnan ekler Ciro
Verilen ekler ve deme Emirleri
indekiler
FNANSAL VARLIKLAR
HAZIR DEERLER
KASA
Genel Muhasebe-I Hazr Deerler
BANKALAR
EKLER
DER HAZIR DEERLER
www.evrenselpdf.com
Hazr Deerler
FNANSAL VARLIKLAR
Finansal ara, bir iflletmenin finansal varl ile dier bir iflletmenin finansal bor-
cunda ya da z kaynaa dayal finansal aracnda artfla neden olan herhangi bir
szleflme olarak tanmlanmaktadr. Finansal aralara finansallk zelliini, bir sz-
leflmeye dayal olmas dolays ile szleflmenin taraflarna szleflmeden kaynakla-
nan bir hak kazandrmas ya da ykmllk yklemesi vermektedir. Finansal ara-
lar, ncelikle trev finansal aralar ve trev olmayan finansal aralar olmak zere
iki snfa ayrlmaktadr. Trev finansal aralar, iflletmelerin kendilerini eflitli riskle-
re karfl korumak amac ile kullandklar finansal aralar olup dier finansal ara-
lardan tretildikleri iin trev finansal aralar adn almaktadr. Trev finansal
aralar, sahip olduklar zelliklere gre eflitli flekillerde snflandrlabilmektedir.
Trev olmayan finansal aralar, hemen hemen tm iflletmeler tarafndan kulla-
nlan finansal aralar olup finansal varlk, finansal bor ve z kaynaa dayal finan-
sal aralar olmak zere snfa ayrlmaktadr. Finansal varlklar, sahibine szlefl-
meye dayal bir hak kazandran finansal aralardr. Nakit, ticari alacaklar, alacak
senetleri, kredi alacaklar, hisse senetleri, tahviller vb. finansal aralar; finansal var-
lk olarak kabul edilmektedir. Finansal borlar ise sahibine szleflmeden kaynak-
lanan bir ykmllk ykleyen finansal aralardr. Ticari bor, bor senetleri, kre-
di borlar, tahvil borlar vb. finansal aralar; finansal bor olarak kabul edilmek-
tedir. z kaynaa dayal finansal aralar ise iflletmenin tm borlar karldktan
sonra varlklarnda bir pay/hakk gsteren szleflmelerdir. Bu kitapta finansal
aralardan finansal varlklar; hazr deerler, alacaklar ve menkul kymetler
bafllklar altnda ayr nitede ele alnacaktr.
HAZIR DEERLER
Varlklar, paraya dnflen ve iflletme faaliyetlerinde kullanlan olmak zere iki gru-
ba ayrlmaktadr. flletmenin kasa veya bankasndaki paras ile ksa zaman iinde
paraya dnflecek dier varlklardan oluflturmaktadr. Bu nedenle hazr deerler-
de bilanonun varlklar blmnde dnen varlklar grubunun en likit unsurlarn
iermektedir. Hazr deerler iflletmenin faaliyetlerini srdrebilmesi iin kullanl-
maya hazr para ve para benzerleri deerlerdir.
Bir varln hazr deer olarak kabul edilebilmesi iin bir deiflim arac olma ni-
teliini taflmas, kolaylkla paraya dnfltrlebilmesi, iflletmenin hedefleri dorul-
www.evrenselpdf.com
tusunda cari faaliyetlerin yerine getirilmesinde ve borlarn finanse edilmesinde

kullanlmasnda herhangi bir snrlamann bulunmamas gerekmektedir.
Hazr deerler, nakit ve nakit benzeri varlklardan oluflur ve iyi ynetilmesi, ifl-
letmenin sreklilii zerinde nemli etkilere sahiptir. Gereksiz yere tketilen nakit
kadar yeteri kadar kullanlmayan nakit de iflletmelerin faaliyetlerinin baflarszl
zerinde ayn etkiye neden olmaktadr.
Hazr deerler; ksa dnemli, likiditesi olduka yksek olan, hemen paraya
evrilebilme zelliine sahip kalemlerdir. Dier bir ifade ile nakit olarak elde bu-
lunan varlklar ile istendii zaman deer kaybna uramadan paraya evrilme im-
kn bulunan varlk kalemleridir.
Hazr deerler, ynetimin kontrolnde olan nakit ve nakit benzeri deerleri ifa-
de etmektedir. flletmeler kr etmek amacyla farkl faaliyetlerde bulunmalarna
karfln znde faaliyetlerine devam etmek, ykmllklerini yerine getirmek ve
yatrmclarna getiri salamak gibi benzer nedenlerle nakde ihtiya duymaktadr.
Nakit, iflletmenin kasasndaki paralar ile vadesiz mevduatlar iermektedir. Nakit
deerler; Trk Liras (T) kat paralardan, madeni paralardan, yabanc lke parala-
rndan (efektif) ve vadesiz banka mevduatndan oluflmaktadr. Nakit benzerleri ise
ibraz vadeli alnan ekleri, banka garantili kredi kart alacaklar, yoldaki paralar ve
dier nakit benzeri deerleri iermektedir.
Tekdzen hesap plannda Dnen Varlklarn ilk grubunu oluflturan Hazr De-
erler, afladaki hesaplardan oluflmaktadr:
100. KASA
101. ALINAN EKLER
102. BANKALAR
103. VERLEN EKLER VE DEME EMRLER (-)
108. DER HAZIR DEERLER
Tekdzen hesap plannda hazr deerlerin nakit olarak elde veya bankada bu-
lunan varlklar ile istendii zaman deer kaybna uramadan paraya evirme im-
kn bulunan varlklar (Menkul Kymetler hari) kapsad belirtilmektedir. Ayrca
hesap plan oluflturulurken hazr deerlerdeki hesaplar, en likitten daha az likite
doru sralanmaktadr.
Geliflen alternatif finanslama aralarna ramen iflletme yaflamnda hazr deer
grubunda yer alan kalemler, vazgeilmez unsurlardr. Bu nitede, nakit ve nakit
benzerleri hesaplara iliflkin bilgiler verildikten sonra bunlarn muhasebelefltirilme-
leri ve raporlanmas hakknda bilgi verilecektir.
KASA
flletmelerin kasasnda bulunan ulusal para ve yabanc para mevcudu, kasa teri-
miyle ifade edilmektedir. flletmenin en likit deeri, kasasnda bulunan paralardr
ve iflletmenin harcamasna hazr deerlerdir.
Gnmzde bankalar, iflletmenin kasas gibi hareket etmektedir. zellikle in-
ternetin tm ifl dnyasn evrelemesiyle birlikte iflletmeler, bankalardan 24 saat ve
yedi gn yararlanma olana bulmaktadr. Ancak her ne kadar bankalar ile nakit
ifllemleri gereklefltirilebilse bile bu ifllemler, genellikle sanal ortamda yaplabil-
mektedir. Parann fiziki olarak ifllerlik kazanaca durumlar iin kasadaki para hl
nemini devam ettirmektedir. Yneticilerin nemsedikleri konu ise flletmenin
kasasnda ne kadar para bulundurulmal? sorusudur. Bu sorunun temel yant ise
iflletmenin gnlk faaliyetleri iin ihtiya duyulan nakit miktar kadar olmaktadr.
www.evrenselpdf.com
5. nite - Hazr Deerler 107
Bu durum iflletmeden iflletmeye farkllk gstermektedir. Byk bir marketin gn-

lk kasasnda bulunan para miktarnn ok olmas beklenirken beyaz eflya satfl
yapan bir ticaret iflletmesi daha az miktarda para ile gnlk faaliyetlerini yrtebil-
mektedir. Burada parann bir maliyeti olduu unutulmamaldr. Para, iflletmenin
faaliyet dngsnde nemli bir unsurdur. Bu dngden ne kadar fazla para kasa-
da braklrsa iflletmenin alflma hacmi o kadar daraltlacaktr.
Muhasabede iflletmenin elinde bulunan ulusal ve yabanc paralar 100 KASA he-
sabnda izlenir. Kasa hesab, bir varlk hesabdr ve bu nedenle varlk hesabnn te-
mel zelliklerini taflmaktadr. Yani iflletmenin kasas, cebinizdeki czdanlar gibi-
dir; bu nedenle kasada ya para vardr ya da yoktur. Kasada bulunan paradan da-
ha fazlasn nakit olarak harcama olananz ise kesinlikle mmkn deildir. Bu
nedenle kasa ya bor kalan verir ya da kalan vermez.
Nakit mal satfl, bankadan ekilen paralar, vadesi dolan alacaklarn alnmas,
menkul kymetlerin satlmas gibi finansal nitelikli olaylar sonucunda kasadaki pa- Tahsilat; iflletmenin temel
ra miktar artarsa bu olaylar tahsilat olarak adlandrlr. Tahsilat ifllemleri ise kasa veya yan faaliyetleri
sonucunda alacakllarndan
hesabn borlandrr. toplad paralardr.
Nakit mal alfl, bankaya yatrlan paralar, ek demeleri, vadesi gelen borlarn
Tediye; iflletmenin temel ve-
nakden denmesi, hisse senedi alm gibi mali nitelikli olaylar sonucunda kasada- ya yan faaliyetleri sonucun-
ki para miktar azalrsa bu olaylar tediye olarak adlandrlr. Tediye ifllemleri ise, da borlularna dedii pa-
ralardr.
Kasa hesabn alacaklandrlr.
Kasa hesab hangi ifllemlerden dolay borlanr veya alacaklanr? SIRA SZDE SIRA SZDE
1
Gnmzde iflletmeler, muhasebe kaytlarn bilgisayar ortamnda muhasebe
D fi N Epara
yazlmlar ile gereklefltirmektedir. Bu nedenle iflletmeler, kasasna L M girifli ger- D fi N E L M
eklefltiinde Kasa Tahsil Fifli belgesiyle muhasebe yazlmna bilgi vermektedir. Kasa Tahsil Fifli; iflletmenin
tahsil ettikleri paralar
Bu belgede kasaya giren parann tutar, ne iin alnd ve hangi S O RhesapU veya he- S O R U
karfllnda dzenledikleri
saplara alacak kaydedilecei gsterilmektedir. Tahsil fifli dzenlenmesi durumun- ve paray veren kimselere
teslim ettikleri belgedir.
da iflletmenin kasasna nakit para girifli olmas nedeniyle fiflin borlu tarafnda her
DKKAT DKKAT
zaman kasa hesab yer almaktadr. Benzer flekilde iflletmenin kasasndan para - Kasa Tediye Fifli;
kfl olmas durumunda iflletme Kasa Tediye Fifli dzenlemektedir. Bu belgede, iflletmelerin dedii paralar
karfllnda dzenledikleri
N N
kasadan kan parann tutar, ne iin dendii ve hangi hesap ya SIRAdaSZDEhesaplara bor SIRA SZDE
ve deme ifllemi sonucunda
yazlaca gsterilmektedir. Tediye fifli dzenlenmesi durumunda ise iflletme kasa- teslim alnan belgedir.
sndan nakit para kfl yaplmfltr ve bu nedenle fiflin alacakl tarafnda her zaman
Kasa hesab yer almaktadr.
flletmeler, faaliyetlerini etkin bir flekilde srdrebilmek iin nakit ynetimine
ve kontrolne zen gstermek zorundadr. Bu nedenle parann K alnmas,
T A P kaybol- K T A P
mas veya kt niyetli bir flekilde kullanlmasnn engellenmesine ynelik nlem-
Yabanc para zerinde
ler iflletmece gelifltirilmelidir. Geliflen teknoloji ile veznedar veya kasiyer terimleri yaplan ifllemlerin genel
belirli kiflilerin zerinden alnarak neredeyse tm satfl elemanlarnn bir grevi h- adna dviz ifllemleri denir.
TELEVZYON T E L E V yaplan
Nakit para zerinden ZYON
line getirilmifltir. Bu durum ise parann kontrolnn nemini bir kat daha arttrmfl- yabanc para ifllemleri ise
tr. Ayrca iflletmeler, finansal ifllemlerinde Trk Liras kullanabilecekleri gibi efek- efektif olarak adlandrlr.
tif ifllemleri de gereklefltirebilir. Bu nedenle iflletmenin nakit ifllemlerinde takip
edilen kasa hesab; 100.01 Trk Liras Kasas ve 100.02 Yabanc N T E R Paralar
NET Kasas NTERNET
alt hesaplarnda da izlenerek iflletmenin nakit akflnn kontrolne ynelik bilgiler
retilebilmektedir.
Kasa hesabnda artfl veya azalfla neden olan ifllemler ve bunlarn muhasebe-
lefltirilmesine iliflkin rnekler, ncelikle Trk Liras Kasas ve sonrasnda ise Ya-
banc Paralar Kasas iin verilecektir.
www.evrenselpdf.com
RNEK Pelin ve Halit, 10.05.20X1 tarihinde toplam T20.000 nakit sermaye ile Pelit Ticaret
iflletmesini eflit payl ortak olarak kurmufllardr.
10.05.20X1
100 KASA HS. 20.000
100.01 Trk Liras Kasas
500 SERMAYE HS. 20.000
500.01 Ortak Pelin 10.000
500.02 Ortak Halit 10.000
Pelit ticaretin ortaklarnn taahhtlerinin ifa etmesi.
flletme, 10 Mays tarihinde tm kurulufl ifllemlerini tamamlamfl ve kurulufl sz-

leflmesinde ortaklarn taahht etmifl olduklar onar bin liray Pelit Ticaretin kasas-
na koymufllardr. Bylece iflletmenin alfl kaydnda iflletmenin sermayesindeki ve
kasasndaki artfl kayda alnmfltr.
RNEK Pelit Ticaret 2.06.20X1 tarihinde tamamn senet karfll satmfl olduu ticari
mallarnn satfl bedeli olan T8.000 alacan 2.09.20X1 tarihinde Argu flletme-
sinden tahsil etmifltir.
02.09.20X1
100 KASA HS. 8.000
121 ALACAK SENETLER HS. 8.000
Ticari alacan tahsil edilmesi.
flletme, 2 Haziranda satt maln karfllnda T8.000 alacak hakk elde etmifltir.
flletme, aylk vadenin sonunda senetli alacan tahsil etmifltir. Bylece iflletme-
nin kasasnda bir artfl olurken ayn zamanda senetli alacaklarnda da bir azalfl ger-
ekleflmifltir.
RNEK Grgen flletmesi 12.11.20X1 tarihinde kasasnda bulunan T10.200 dan

T2.400y AR Bankasna yatrmfltr.
Grgen, vadesiz mevduat hesabnn bulunduu bankasna T2.400y yatrmfltr.
112.11.20X1
102 BANKALAR HS. 2.400
102.01 AR Bankas
100 KASA HS.
100.01 Trk Liras Kasas 2.400
44122 nolu banka hesabna yatrlan.
Bylece iflletmenin bankadaki parasnn artmas nedeniyle Bankalar hesab borlan-

drlrken kasadaki parasnn azalmas yznden Kasa hesab alacaklandrlr.
Trk Ticaret Kanununa gre iflletmeler, muhasebe kaytlarn Trke ve Trk
Lirasna gre gereklefltirmek zorundadr. Bu durumda iflletmenin finansal ifllemle-
ri karfllafltnda yabanc para ifllemlerinin Trk Lirasna evrilerek muhasebeleflti-
rilmesi gerekmektedir. flletme kasasna herhangi bir finansal ifllem sonucunda gi-
ren yabanc para, serbest piyasa veya Trkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas alfl ku-
ru zerinden Trk Lirasna dnfltrlr. Yabanc paralar kasaya girdiinde Trk
Liras deeri zerinden borlandrlr.
www.evrenselpdf.com
flletmenin sahip olduu yabanc paralarn kullanlmas durumunda yaplan

demeler yabanc paralarn ilk alfl kuru deeri zerinden Trk Liras olarak kasa-
dan kfl gereklefltirilir. Yabanc paralar kasadan ktnda Trk Liras deeri Nazm Hesaplar; bir
iflletmenin alaca, borcu ve
zerinden alacaklandrlr. Bylece Yabanc Paralar Kasas hesabnn bor kalan varlklar ile ilgili olmayan
ilk alfl kuru deerine blnerek kasada bulunmas gereken yabanc para mikta- ancak bunlarn aklanmas
iin kullanlmak zere
rnn tespit edilmesi amalanmaktadr. Ancak iflletme iin yabanc paralarn mikta- Muhasebe Plannda bulunan
rnn takip edilmesi nemli ise bu durumda Nazm Hesaplar yardmyla yabanc ana hesaptr.
paralarn takibi gereklefltirilebilir.
Grgen Ticaret iflletmesi, 28.01.20X1 tarihinde serbest piyasa alfl kuru T2,30dan RNEK
2.000 euro satn almfltr.
28.01.20X1
100 KASA HS. 4.600
100.02 Yabanc Paralar Kasas
100.021 Euro
100 KASA HS. 4.600
45 nolu tahsilat fifli ile birim fiyat T2,30dan satn alnan 2000+.
flletme, Trk Liras Kasasndan T4.600 nakit kfl yaparken ayn zamanda Ya-
banc Paralar Kasasna 2.000 euro girmifltir. Eer iflletme, kasasndaki yabanc pa-
ralar kendi para cinsinden de takip etmek istiyorsa, Nazm Hesaplar kullanlr.
28.01.20X1
900 YABANCI PARALAR KASASI 2.000
900.01 Euro
901 YABANCI PARALAR KASASI ALACAKLI 2.000
901.01 Euro
flletme, her iki yevmiye kaydyla da kasasndaki para miktarn tespit edebilir.
lk kaytta Yabanc Para Kasas - euro hesabnn bor kalan T4.600 ve euronun alfl
kuru T2,30dr. Bu durumda iflletmenin T4.600 T2,30 = 2.000+ya sahip olduu
tespit edilebilir. kinci kaytta ise dorudan euro miktar kaytta gsterilmektedir.
Euronun kullanlmas durumda ise kayt tersine evrilerek dzeltme yaplr.
Grgen Ticaret iflletmesi 31.01.20X1 tarihinde kasasnda bulunan 2.000 euronun RNEK
1.500 eurosunu KAR Bankasndaki dviz tevdiat hesabna yatrmfltr.
31.01.20X1
102.02 KR Bankas
100 KASA HS. 3.450
100.021 Euro
00722 no.lu banka dekontla (B) Bankasna yatrlan 1.500+.
www.evrenselpdf.com
flletmenin bankaya yatrd 1.500 euronun Trk Liras deerinin tespitin-

de euronun ilk alfl deerinin bilinmesi gerekmektedir. Bu durumda iflletme
1500+ T2,30 = T3.450yi kasasndan karp bankadaki hesabna yatrmfl gi-
bi muhasebe kayd yaplmaktadr. Kasasnda 500+ nun olduunu tespit etmek
iin ise Yabanc Paralar Kasas - euro hesabnn bor kalan zerinden hesap yap-
mas gerekmektedir. Hesabn bor kalan T4.600 - T3.450 = T1.150dir. Euronun ilk
alfl kurunun T2,30 olmas nedeniyle T1.150 T2,30 = 500+ya ulafllmfl olmakta-
dr. Ancak Nazm Hesaplar zerinden euronun takip edilmesi durumunda byle
bir hesaplamaya gereksinim duyulmamaktadr.
31.01.20X1
901 YABANCI PARALAR KASASI ALACAKLI 1.500
901.01 Euro
900 YABANCI PARALAR KASASI 1.500
900.01 Euro
31 Ocak itibaryla Grgen iflletmesinin Kasa hesabnn ve Nazm Hesaplarn b-

yk hesaplardaki grnm flyledir:
100 KASA HS. 100.01 TRK LRASI KASASI HS.

10.200 2.400 10.200 2.400
4.600 4.600 4.600
3.450 10.200 7.000
14.800 10.450
100.02 YABANCI PARALAR KASASI HS. 900 YABANCI PARALAR KASASI

4.600 3.450 2.000 1.500
901 YABANCI PARALAR KASASI ALACAKLI

1.500 2.000
Grgen iflletmesinin Kasa hesab incelendiinde hesabn 4.350 lira bor kalan
verdii tespit edilmektedir. Ancak iflletme kasasnda T4.350 vardr. denmesi yan-
lfl bir yorum olacaktr. Kasa hesabnn alt hesaplar incelendiinde, iflletmenin ka-
sasnda T3.200 (T10.200 - T7.000) ve T1.150 (T4.600 - T3.450) deerinde euronun
olduu belirlenmektedir. flletmenin yabanc paraya iliflkin Nazm Hesaplar da gz
nnde bulundurularak byk defter hesaplar incelendiinde iflletmenin yabanc
paralar kasasnda 500 euro bulunmaktadr ve 500 euronun Trk Liras olarak de-
eri T1.150dr.
Yabanc para ifllemleri, Trkiye Muhasebe Standartlarndan TMS 21 Kur Dei-
flim Etkilerinin Muhasebelefltirilmesi standardnda ele alnmaktadr. Bu standart,
iflletmelerin yurtii ve yurtdflnda yabanc paraya dayal yapt ifllemler ile ifllet-
melerin yurtdfl faaliyetleri nedeni ile yabanc para cinsinden hazrlanan finansal
tablolarnn raporlamadaki para birimine nasl evrileceini ve finansal tablolarda
nasl gsterileceine ait esaslar ele almaktadr. Bu standartta yabanc para alm sa-
tm ifllemlerinin muhasebelefltirilmesi yukarda anlatlanlar ile ayndr.
www.evrenselpdf.com
Nakit benzerleri ise tutar belirli bir nakde kolayca evrilebilen ksa vadeli yk-
sek likiditeye sahip ve deerindeki deiflim riski nemsiz olan yatrmlardr. Ksa
vadeli nakit ykmllkler iin elde bulundurulan ve yatrm amacyla veya dier
amalarla kullanlmayan varlklardr. Bir varln nakit benzeri olarak kabul edil-
mesi iin deeri kesinlikle saptanabilen bir nakde dnfltrlebilmesi, deerinde-
ki deiflim riskinin nemsiz olmas ve vadesinin de 3 ay ve daha az sreyle olan
yatrmlar olarak tanmlanmaktadr.
BANKALAR
Bankalar, iflletmelerin nakit ve nakit benzeri varlklarnn kontrol ve saklanmasn-
da nemli olanak salayan kurumlardr. flletmeler; nakit paralarn, menkul ky-
metlerini ve dier deerli evraklarn bankalarda saklayabilir. Ayrca iflletmeler,
demelerinde ve tahsilatlarnda kolaylk salayan ek ifllemlerini de yine bankalar
aracl ile gereklefltirir. nternet, e-ticaret, biliflim, iletiflim ve yazlmdaki gelifl-
melerin sonucunda artk bankalar; iflletmelerin muhasebecisi gibi alflmaya baflla-
mfltr. flletmeler, kasalarnda para bulundurmak yerine banka hesaplarnda para-
larn hem gvenli bir flekilde saklayabilmekte hem de nakit ynetimini banka ara-
clyla salayabilmektedir. Bylece bankalar, iflletmelerin yedi gn 24 saat ak
kasalar hline gelmifltir.
flletmeler, bankalar ile yaptklar ifllemlerini 102 BANKALAR ana hesabnda ta-
kip ederler. flletmeler, ifl yaflamlarnda birden fazla banka ile ifllem yaparlar ve bu
nedenle Bankalar ana hesab, kendisine bal alt hesaplar olan bir hesaptr. Ban-
kalar ana hesab ile bankalar yardmc hesaplarnn mutabakat nakit ynetimi ve
kontrolnde olduka neme sahiptir.
flletmelerin gnlk deme ve tahsilatlar iin bankalarda alan hesaba mevdu-
at hesab denir. Bu hesaptan para ekme ve yatrma yetkisi, iflletmenin yetkilendir-
dii kifli veya kifliler tarafndan yaplr. Bankalar, her ay sonunda iflletmelere ban-
kadaki ticari mevduat hesaplarna ait son durumu gsteren hesap zetleri gnde-
rir. flletmeler, bankadan gelen bu hesap zeti ile 102 Bankalar hesab ve yardm-
c hesaplarn karfllafltrr. Karfllafltrma sonunda farkllklar tespit edilir ise bu fark-
llklarn sebepleri arafltrlr ve bankalardaki kaytlar ile iflletmedeki kaytlar arasn-
da mutabakat salanr.
Bankadaki hesaba para yatrld zaman 102 Bankalar hesabnn bor tarafna
kayt yaplr. Bankadaki hesaptan para ekildiinde ise 102 Bankalar hesabnn ala-
cak tarafna kayt yaplr. Bankalar hesabnn bor kalan, iflletmenin bankalarda ne
kadar miktarda para olduunu gsterir.
Bankalar ana hesab ile yardmc hesaplarn mutabakat nasl yaplr?

SIRA SZDE SIRA SZDE
2
09.04.20X1 tarihinde Tuna iflletmesi, AY Bankasnda 0001-42 no.lu vadesiz tica-
D fi N E L M
ri mevduat hesab atrmfltr ve bu hesaba T5.000 para yatrmfltr. D fi N E L M
09.04.20X1
S O R U S O R U
102.05 AY Bankas
100 KASA HS. 5.000
DKKAT DKKAT
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
www.evrenselpdf.comK T A P K T A P
Tuna iflletmesi, kasasnda bulunan 5.000 liray bankadaki ticari mevduat hesa-
bna yatrmaktadr. Bylece bankadaki paras artarken kasasndaki para azalmak-
tadr. Hem Kasa hesab hem de Bankalar hesabnn birer varlk hesab olmalar ne-
deniyle Bankalar hesabndaki artfl borlandrlrken Kasa hesabndaki azalfl ala-
caklandrlmaktadr.
RNEK Tuna iflletmesi, 18.04.20X1 tarihinde AR Bankasna tahsil edilmesi iin brakt
Kaya iflletmesine ait T3.200lk ekin tahsil edildiini renmifltir.
18.04.20X1
102.03 AR Bankas
101 ALINAN EKLER HS. 3.200
101.02 Tahsildeki ekler
101.02.03 Kaya letmesi
Tuna iflletmesi, kasasnda bulunan eklerin tahsil tarihlerini kendisi takip etmek
yerine bu iflle bankasn grevlendirmifltir. AY Bankas ise eki tahsil etmifl ve Tu-
na iflletmesinin bankadaki ticari mevduat hesabna yatrmfltr. Tuna iflletmesinin
bankadaki ticari mevduat hesabnda bir artfl olmas nedeniyle Bankalar hesab
borlandrlrken iflletmenin sahip olduu ekte azalma olduu iin Alnan ekler
hesab alacaklandrlmfltr.
RNEK 30.05.20X1 tarihinde Tuna iflletmesi, AY Bankasnda bulunan hesab zerine ke-
flide ettii (dzenledii) T1.700lk eki, Kra iflletmesinin tahsil ettiini bankann
gnderdii hesap zeti ile bildirmifltir.
30.05.20X1
103 VERLEN EKLER VE DEME EMRLER HS. 1.700
100.05 AY Bankas
Tuna iflletmesinin Kra iflletmesine olan eke dayal borcu, Kra iflletmenin AY
Bankasna eki ibraz etmesiyle ortadan kalkmfltr. Bylece iflletmenin daha nce
verdii ekin denmesi nedeniyle Verilen ekler ve deme Emirleri hesab bor-
landrlrken bankadaki ticari mevduat hesabndan denmesi nedeniyle hesaptaki
azalfl, Bankalar hesabn alacaklandrr.
Bankalar hesab, toplayc (ana) hesap niteliindedir. Bu nedenle iflletmenin
farkl banka veya ayn bankann farkl flubeleri ile yapmfl olduu ticari faaliyetle-
re iliflkin ifllemleri, Bankalar hesabnn alt (yardmc) hesaplarnda takip etmek ge-
rekir. Bankalar hesabnn alt hesaplarnn bor toplamlar, 102 Bankalar hesabnn
bor toplamna eflit olmak zorundadr. Benzer flekilde bankalar hesabnn alt he-
saplarnn alacak toplamlar da 102 Bankalar hesabnn alacak toplamna eflit olma-
ldr. Bu durum Tuna iflletmesi iin afladaki byk defter hesaplarnda rneklen-
dirilmifltir.
www.evrenselpdf.com
102 BANKALAR HS.

5.000 1.700
3.200
8.200 1.700
102.03 AR Bankas hs. 102.05 AY Bankas hs.

3.200 5.000 1.700
Tuna iflletmesinin bankadaki ticari mevduat hesabnda T6.500 olduu, 102 Ban-
kalar hesabnn bor kalanndan anlafllmaktadr. flletmenin ticari mevduat hesa-
bndaki T6.500snn hangi bankalarda olduunu tespit etmek iin Bankalar hesa-
bnn alt hesaplar incelenmelidir. Buna gre iflletmenin AY Bankasnda T3.300 ve
AR Bankasnda T3.200 mevduat olduu grlmektedir.
EKLER
flletmeler faaliyetlerini yerine getirirken para tahsilat ve demesi ifllemlerini ya
bizzat kendileri ya da bankalarda atrmfl olduklar hesaplar zerinden yaparlar.
Ancak deme ve tahsilatlarn bankalarda bulunan hesaplar zerinden yaplabilme-
sinde deme emri yerine geen bir belge kullanmak durumundadr. Bu belgenin
genel adna ek denir.
ek, yatrm ve kredi yolu ile elde edilmifl bankadaki emre hazr parann, ifllet-
menin kendisine veya nc flahsa veya ek hamiline denmesi iin bankaya ve-
rilen talimat ieren, flekil ve ierii kanunla tespit edilmifl kymetli bir belgedir.
ek, Trk Ticaret Kanunu ve ek Kanunu hkmlerine gre dzenlenmifl bir
deme aracdr. Trkiyede ek defteri, sadece banka tarafndan bastrllabilir. Bu
nedenle ekin zerinde yazl deeri deyecek taraf olarak kabul edilen muhatap,
sadece ve sadece bir banka olabilir. eki dzenleyen kifliye ise keflideci ad veril-
mektedir. Keflideci, bankada emrine hazr bir parann tamamnn veya bir ksmnn
kendisine veya nc kifliye ya da ek hamiline denmesi hususunda bankaya
emir vermektedir. ekin zerinde yazl olan tutar alma hakkna sahip olan kifliye
ise lehtar denmektedir.
ek ifllemlerinde ka taraf bulunmaktadr? SIRA SZDE SIRA SZDE

3
5941 sayl ek Kanununda iki tr ek tanmlanmaktadr. Bunlardan ilki tacir
olan-tacir olmayan ekler, ikincisi ise hamiline eklerdir. Kanun, tacir olan ve ta-
cir olmayan kiflilere verilecek ekler ile hamiline dzenlenecek ekleri, aka ayrt
edilebilecek biimde bastrma grevini ekin muhatab olan bankalara S O R U vermifltir. S O R U
Buna gre ek defteleri drt farkl tipte baslmaktadr. ekler; tacir eki, tacir ol-
mayan ek olarak ayrfltrldktan sonra bu ekler de tacir hamiline ve tacir olma-
DKKAT DKKAT
yan hamiline olarak ayrlmaktadr. Tacir iseniz tacir ekini, tacir deilseniz tacir
olmayan ekini kullanmak zorunluluu bulunmaktadr. Tacir eki, sadece ticari ifl-
N N
letme ile ilgili ticari ifllemlerde kullanlabilmektedir. Tacir olanSIRA SZDEolmayan ki-
ve tacir SIRA SZDE
flilere verilecek eklerin hamiline dzenlenecek biimlerinin aka ayrt edilmesi
yasal bir zorunluluktur. Bu nedenle ek defterleri birbirinden ayrt edilebilecek fle-
kilde baslmaldr. rnein lacivert ek tacir ekini, krmz ek hamiline dzen-
lenen tacir ekini, yeflil ek tacir olmayan gerek kifli ekini ve kahverengi ek
hamiline dzenlenen tacir olmayan kifli ekini ifade etmektedir. K T ABylece P ekin K T A P
TELEVZYON TELEVZYON
www.evrenselpdf.com
rengi, zelliklerini de yanstmakta ve kullanmn kolaylafltrmaktadr. Ayrca ek-

lerin zerine byk harflerle ekin tipinin de yazlmas ve hamiline ekler iin ay-
r bir ek hesab almas, yasal bir zorunluluk olarak bankalarn ykmllne
braklmfltr.
Tacir eki ve tacir olmayan ek, bir kifli veya kurumun emrine yazlmfl ekler-
dir. Yani sadece ekin zerinde yazl kifli veya kurum bu eki tahsil edebilecektir.
Hamiline yazl ekler de ise ekin zerinde hamiline kelimesi yer alr. Bu ibare ile
eki elinde bulunduran veya eki zerinde taflyan her kimse, eki tahsil etme
yetkisine de sahip olmaktadr. ek Kanununda ek hesaplarnn her bir ek tr
iin ayr almasyla, ekin kayt dfl ekonominin etkin aralarndan biri olmasnn
nlenmesi amalanmaktadr. Ayrca bankalar, ekin karfllnn hi bulunmamas
hlinde her ek yapra iin T600 (alt yz lira) demekle ykml tutulmaktadr.
ekin doasnda, bankaya ibraz edildiinde (gsterildiinde) banka tarafndan
deme yaplmas gereken bir deme aracdr. Ancak ekin dzenledii yer ile leh-
tarn tahsil edecei yer arasnda corafik olarak belirli bir mesafenin olmas duru-
munda demenin hemen olmas beklenemez. Bu nedenle TTKnun 796. madde-
sinde lehtarn eki ibraz sreleri dzenlenmektedir. Buna gre;
Dzenlendii yerde denecekse on gn, dzenlendii yerden baflka bir yer-
de denecekse bir ay iinde muhataba ibraz edilmelidir.
denecei lkeden baflka bir lkede dzenlenen ek, dzenlenme yeri ile
deme yeri ayn ktada ise bir ay ve farkl ktalarda ise ay iinde muha-
taba ibraz edilmelidir.
lk iki maddede yazl sreler, ekte yazl olan dzenlenme tarihinin ertesi
gn bafllamaktadr.
TTK madde 797ye gre ekin, takvimleri farkl olan iki yer arasnda dzen-
lenmesi durumunda dzenlenme gn, deme yerindeki takvimin onu kar-
fllayan gnne dnfltrlr.
ekler, iflletmenin ticari faaliyetleri sonucunda dier iflletmelerden veya gerek
kiflilerden ald ekleri 101 Alnan ekler hesabnda takip ederken dier iflletme-
lere veya gerek kiflilere verdii ekleri ise 103 Verilen ekler ve deme Emirleri
hesabnda izlemektedir.
Alnan ekler
Hazr Deerler grubunda kasadaki paradan sonra en likit varlk, iflletmenin sahip
olduu eklerdir. flletmeler, ticari ifllemlerinde kasadaki paras veya bankadaki ti-
cari mevduat yerine kaydi para olarak ekleri kullanabilir. flletmenin bir varlk sa-
tfl veya bir alacak tahsili karfllnda nakit yerine geen bir ek almas durumuda
101 ALINAN EKLER hesab kullanlr. Alnan ekler hesab; ibraz sreleri sonun-
da tahsil edilmesi beklenen, likiditesi bakmndan kasa ile efldeer nitelie sahip
olan ve Hazr Deerler grubunda yer alan bir hesaptr.
flletme bir varln satfl veya vadesi bitmifl bir alacan tahsil etmek iin bir
ek aldnda 101 Alnan ekler hesab borlandrlr. ek tahsil edildiinde ise bu
hesap alacaklandrlr. Alnan ekler hesab, dnem sonunda bor kalan verir ya
da kalan vermez.
flletme, sahip olduu eklerin gvenliini kasasnda salayabilecei gibi ticari
faaliyetlerine katk salayan bir bankada da saklayabilir. Bu durumda iflletme, al-
d eklerin tahsilini zerinde yazl tarihte ya kendisi ya da tahsile brakt ban-
ka tarafndan gereklefltirir. flletme, sahip olduu ekleri para gibi bir deme ara-
c olarak da kullanabilir. Eer iflletme, bir borcunu demek amacyla sahip olduu
www.evrenselpdf.com
bir ekin zerinde yazl haklar baflka bir kifliye kaytsz ve flartsz bir flekilde dev-
rediyorsa ekini ciro etmifl olmaktadr. TTKnun 789. maddesinde aka belirtilen
ek cirosunda, haklarn kaytsz ve flartsz devredilmesi koflul olarak konmaktadr.
Eer ksmi ciro veya muhatap tarafndan bir ciro ifllemi gereklefltirilirse ciro iflle-
mi geersiz saylmaktadr.
ekler ibraz vadelidir. Ancak Trkiyede vadeye dayal ifllemlerde bono ve se-
netlere olan gvenin azalmasndan dolay vadeli ekler kavram ile karfllafllmak-
tadr. Trkiyede vadeli eklerin iflletmeler tarafndan yaygn bir flekilde uygulan-
mas nedeniyle, her ne kadar TTKnun 795. maddesinde ek grldnde de-
nir. flartna balanmfl olmasna ramen, 5941 sayl ek Kanununda ibraz sresi-
nin ekin zerinde yazl tarihten sonra bafllayaca belirtilerek vadeli ek veya
ileri dzenleme tarihli ek kavramlar yaratlmfltr. flletmeler, vadeli eklerde va-
de farkn da ngrmektedir. Ancak TTKnun 786. maddesinde ekte ngrlen
herhangi bir faiz flart yazlmamfl saylr hkmyle ekte vade farknn da yanst-
lamayaca belirtilmektedir. Bu durumda vade fark ieren ve ibraz vadeli olmayan
bir, ek TTKna gre ancak bir senet veya bono hkmndedir ve bu hkm do-
rultusunda vadeli eklerin hazr deerler iinde deil alacaklar iinde yer almas
gerekmektedir. flletmenin, Alacaklar grubunda bir hesaba kayda ald vadeli e-
kin vade bitiminde (zerinde yazl tarihte) alacaklar grubundan kartlarak Alnan
ekler hesabna almas daha uygun olacaktr.
flletmelerin ticari faaliyetleri sonucunda sahip olduu eklere iliflkin muhase-
belefltirme ifllemleri afladaki rneklerle aklanmaktadr.
Pelit Ticaret iflletmesinin kurulufl srecinde ortaklardan Pelin, sermaye taahhd- RNEK
n 10.000 lira nakit olarak beyan etmifltir. Ancak Pelin, nakit sknts yaflamas
nedeniyle hamiline yazlmfl T2.500, T6.000 ve T1.500 nominal deerli farkl
eki iflletmeye vererek taahhdn 01.05.20X1 tarihinde yerine getirmifltir.
01.05.20X1
101.01 Czdandaki ekler
101.01.01 Gelgit letmesi 2.500
101.01.02 Kaya Ada 6.000
101.01.03 Ali Baak 1.500
501 DENMEM SERMAYE HS. 10.000
501.01 Pervin Tural
Pelit Ticaret iflletmesinin kurulufl aflamasnda ortaklar, iflletmenin varlklarn

yaratrken eflitli taahhtlerde bulunurlar. Bu taahhtlerini ise kurulufl sreci iin-
de yerine getirebilecekleri gibi kurulufl tamamlandktan sonra da gereklefltirebilir.
flletme kuruluflunda ilk yevmiye kayd, iflletmenin ortaklarnn taahhtlerini ve
sermayesini gsteren 501 denmemifl Sermaye hesab borlu ve 500 Sermaye he-
sab alacakl fleklindedir. Ortaklar taahhtlerini yerine getirdike, 501 denmemifl
Sermaye hesab alacaklandrlr. 501 denmemifl Sermaye hesabnn kapanmas ile
sermayenin tamam yerine getirilmifl olur. flletmenin orta Pelin de sermaye taah-
hdn ek vererek yerine getirmifltir. Bu nedenle 101 Alnan ekler hesab bor-
landrlmfltr. Pelinin vermifl olduu ekler, farkl tarihlere ve kiflilere ait olmas
nedeniyle, farkl alt hesaplarda gsterilmifltir.
www.evrenselpdf.com
RNEK Pelit Ticaret, kasasnda bulunan ve Gelgit iflletmesine ait olan T2.500lk eki,
02.05.20X1 tarihinde tahsil edilmek zere AY Bankasna teslim etmifltir.
02.05.20X1
101.02.01 Gelgit letmesi
101.01.01 Gelgit letmesi
Pelit Ticaret, sahip olduu ekin alflt bankadan tahsil edilmesini tercih etmifl-
tir. Gnmzde birok iflletme, ana faaliyetlerine younlaflmak ve nakit ynetimin-
de daha uzman birimlerden faydalanmak amacyla eklerinin tahsil edilmesini bir
bankaya brakabilmektedir. Bu durumda Alnan ekler, kasadan karlp bankaya
teslim edilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken konu, varln (ekin) tahsil
edilmemekte; sadece yeri deiflmektedir. Bu nedenle Alnan ekler hesab, hem
bor hem alacak alfltrlmakta; ancak alt hesaplarda ekin yeri gsterilmektedir.
Bu durumda iflletmenin kasasnda bulunan ek, tahsil edilmek zere bankaya b-
raklmfltr.
RNEK Pelit Ticaret, daha nce Sarp iflletmesinden T1.500ya kredili olarak satn ald
D36 malnn borcunu deyebilmek iin kasasnda bulunan T1.500lk eki
05.05.20X1 tarihinde ciro etmifltir.
05.05.20X1
320 SATICILAR HS. 1.500
320.26 Sarp iletmesi
101.01.03 Ali Baak
Pelit Ticaret, Sarp iflletmesinden satn ald D36 cinsi mallarn borcunu ksa bir
sre iinde demeyi taahht etmifltir. Bu nedenle kredili olarak satn ald mallarn
borcunu nakden deyememifl ve Pelit Ticaret, sahip olduu T1.500lk ekin zerin-
deki tm haklarn kaytsz ve flartsz bir flekilde Sarp iflletmesine devrederek ciro
yapmfltr. flletme, ek cirosu nedeniyle Alnan ekler hesabn alacaklandrmfltr.
SIRA SZDE ek cirosu nedir?

SIRA SZDE
4
Pelit Ticaret, 09.05.20X1 tarihinde kasasnda bulunan T6.000 nominal deerli e-
ki tahsil etmifltir.
S O R U 09.05.20X1
100 KASA HS. 6.000
S O R U

DKKAT D K101
K A T ALINAN EKLER HS. 6.000
101.01.02 Kaya Ada
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
www.evrenselpdf.com
K T A P K T A P
Pelit Ticaret, sahip olduu eki Kaya Adaya ibraz etmesi nedeniyle tahsil etmifl-
tir. Bylece Kasa hesabnda artfl gereklefltii iin borlandrlrken sahip olduu
ekin tahsil edilmesi nedeniyle Alnan ekler hesab alacaklandrlmfltr.
Verilen ekler ve deme Emirleri

flletme tarafndan dier kifliler iin dzenlenen ekler ile bankaya verilen deme
emirleri (virman), Verilen ekler ve deme Emirleri hesabnda takip edilmektedir.
103 VERLEN EKLER VE DEME EMRLER hesab, bilanoda gsterilirken nakit
ve nakit benzerleri grubunda bir indirim olarak yer almaktadr. Bir dier ifade ile
pasif karakterli bir hesap olmasna ramen aktifte gsterilmektedir.
flletme ticari faaliyetleri karfllnda ek keflide ettiinde borcunda bir artfl ol-
mas nedeniyle Verilen ekler ve deme Emirleri hesab alacaklandrlr. Keflide
edilen ekin ve deme emrinin banka tarafndan ilgili kiflilere denmesi durumun-
da ise Verilen ekler ve deme Emirleri hesab borlandrlr. Hesap, pasif karak-
terli olmas nedeniyle, kalan verirse alacak kalan verir. Hesabn alacak kalan ver-
mesi durumunda keflide edilen eklerin ya da verilen deme emirlerinin, iflletme-
nin; lehtara bankadaki ticari mevduat hesabndan veya nakden bir deme yapma-
d anlafllmaldr.
flletmenin verdii ekler de ibraz vadelidir. Bu nedenle iflletmenin Alnan ek-
ler ksmnda vadeli ekler ile ilgili olarak anlatlanlar, Verilen ekler ve deme
Emirleri hesab iin de geerlidir. Eer iflletme, vadeli bir ek, keflide ederse bu du-
rumda vade fark ieren ve ibraz vadeli olmayan bir ek ancak bir senet veya bo-
no hkmndedir ve bu hkm dorultusunda vadeli eklerin hazr deerler iin-
de deil Borlar grubunda gsterilmesi gerekmektedir. flletmeNN, Borlar gru-
bunda bir hesaba kayda ald vadeli ekin vade bitiminde (zerinde yazl tarih-
te) Borlar grubundan kartlarak, Verilen ekler ve deme Emirleri hesabna
alnmas daha uygun olacaktr.
Verilen ekler ciro edilebilir mi? SIRA SZDE SIRA SZDE

5
Grgen iflletmesi 25.03.20X1 tarihinde tedarikisi Kra iflletmesinden daha nce
satn almfl olduu ticari mallara iliflkin T9.000lk senetli borcuna karfllk ayn
tutarda bir ek dzenleyip vermifltir.
S O R U S O R U
25.03.20X1
103 VERLEN EKLER VE DEME EMRLER HS. DKKAT 9.000 DKKAT
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Grgen iflletmesi, senetli borcunun vade sresi bitmesine ramen, nakit skn-
ts nedeniyle nakden deyemeyebilir. Bu durumda geici nakit skntsn gider-
mek amacyla borcunu borla deyebilir. flletme, bor senedini Kra iflletmesin-
den geri alarak yerine bir ek dzenleyip vermifltir.
K T A P K T A P
Grgen iflletmesi, 28.03.20X1 tarihinde tedarikisi Kra iflletmesine teslim ettii RNEK
T9.000 nominal deerli eki nakden demifltir.
TELEVZYON TELEVZYON
NTERNET NTERNET
www.evrenselpdf.com
28.03.20X1
103 VERLEN EKLER VE DEME EMRLER HS. 9.000
100 KASA HS. 9.000
Grgen iflletmesi, Kra iflletmesine olan borcunu demifltir. Bu nedenle 103

Verilen ekler ve deme Emirleri hesab borlandrlrken kasadan yaplan deme
nedeniyle 100 Kasa hesab alacaklandrlmfltr.
DER HAZIR DEERLER

Dier nakitler; nitelik itibaryla hazr deer saylan vadesi gelmifl kuponlar, posta
pullar, banka ve posta havaleleri (yoldaki paralar) gibi kalemleri ierir. Dier na-
kitler grubunda yer alan her bir unsur, yardmc hesaplarda takip edilir.
SIRA SZDE Dier hazr SIRA

deerler
SZDEhesabnn alt hesaplar nelerdir?
6
14.06.20X1 tarihinde Grgen Ticaret, T250 tutarnda posta pulu almfltr ve karfl-
ln demifltir.
S O R U S O R U 14.06.20X1
108 DER HAZIR DEERLER HS. 250
108.01 Posta Pulu
DKKAT D K K A T 100 KASA HS. 250
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Vadesi gelmifl olan faiz veya kr paylarnn her an tahsil edilebilir duruma gel-
AMALARIMIZ
mesi hlinde ilgili dnemin geliri alacaklandrlrken Dier Hazr Deerler hesab
AMALARIMIZ
borlandrlr.
K T A P K T A P
TELEVZYON TELEVZYON
NTERNET NTERNET
www.evrenselpdf.com
zet
N
A M A Finansal varlklar kavramn tanmlamak. N
A M A
Alnan ekler ile Verilen ekler ve deme Emir-
1 5 leri hesaplar arasndaki farkll ayrt etmek.
Finansal varlklar, sahibine szleflmeye dayal bir
flletmeler, yapmfl olduklar satfllarna karfllk
hak kazandran finansal aralardr. Nakit, ticari
veya alacaklarna karfllk almfl olduklar ekleri
alacaklar, alacak senetleri, kredi alacaklar, hisse
Alnan ekler hesabnda takip eder. ek alnd-
senetleri, tahviller vb. finansal aralar; finansal
nda Alnan ekler hesab borlanr. ek tahsil
varlk olarak kabul edilmektedir.
N
edildiinde ya da bir baflka kifliye ciro edildiin-
de ise alacaklanr. Bu hesabn kalan, tahsil edil-
AM A Hazr Deerler grubunun nemini aklamak.
2 mek zere iflletmenin portfynde bulunan ek
Hazr Deerler, nakit olarak elde bulunan veya
miktarn gsterir.
her an nakite evrilebilen dnen varlklardr. D-
flletmeler, bankalarda bulunan hesaplar zerine
nen Varlklar iinde en likit grup zelliini tafl-
ek keflide edebilir ya da deme emri verebilir.
yan Hazr Deerler grubu ierisinde Kasa, Ban-
Bu durumda Verilen ekler ve deme Emirleri
kalar, Alnan ekler, Dier Hazr Deerler he-
hesab alacaklandrlr. Keflide edilen ek banka-
saplar bulundurmaktadr. Hazr Deerleri d-
daki hesaptan tahsil edildiinde ise bu hesap
zenleyici nitelikte Verilen ekler ve deme he-
borlandrlr. Verilen ekler ve deme Emirleri
sab da Hazr Deerler iinde yer almaktadr.
hesab, pasif karakterli bir hesap olmasna ra-
flletme, gnlk faaliyetlerini yrtebilmek iin
men aktifte eksi olarak gsterilerek iflletmenin
gerekli miktarda ve eflitte paray gerek tedbir
karfllksz ek dzenlememesi salanmaya al-
amal gerekse speklasyon amal olarak bu-
fllmaktadr.
lundurmak durumundadr. Bylece iflletme, nak-
N
di doru bir flekilde yneterek hem gnlk faali-
Bankalar hesabnda alt hesaplarn nemini kav-
yetlerini dzenleyebilmekte hem de gelecek ile AM A
6 ramak.
ilgili beklentiler dorultusunda fiyat, faiz, dviz
flletmeler faaliyetlerini devam ettirirken tahsilat
deiflimlerinden bir gelir elde etmek amacyla
ve deme ifllemlerinin byk bir ksmn, ban-
yerine getirebilmektedir.
kalarda atrmfl olduklar hesaplar zerinde ger-
N
eklefltirirler. Bankalar hesab, bnyesinde yar-
Hazr Deerler grubunun muhasebelefltirme te-
A M A dmc hesap bulunduran bir ana hesaptr. nk
3 melini aklamak.
iflletmeler, birden fazla banka ile alflabilir. a-
Hazr Deerler, Dnen Varlklar iinde yer alma-
lfltklar bankalara ait yardmc hesaplar ile ban-
s nedeniyle, muhasebelefltirilmesinde varlk he-
kalar ana hesabnn denklik (mutabakat) iinde
saplarnn genel zelliklerini taflmaktadr. Bu ne-
olmas gereklidir. Bankada bulunan hesaba para
denle hesaptaki artfllar borlandrlrken azalfl-
yatrldnda bankalar hesab borlandrlr. Ban-
lar ise alacaklandrlmaktadr. Hazr Deer he-
kadan para ekildiinde ise bankalar hesab ala-
saplarnn byk defterleri incelendiinde ya
caklandrlr. Bankalar hesabnn bor kalan,
bor kalan vermesi ya da kalan vermemesi bek-
bankalarda ne kadar parann olduunu gsterir.
lenmektedir.
Ancak Bankalar hesabnn bor kalan, iflletme-
N
nin hangi banka veya flubelerde ne kadar mev-
Kasa hesabnda, Trk Liras Kasasn ve Yaban-
A M A duat olduu hakknda bilgi veremez. Bu bilgiye
4 c Paralar Kasasn aklamak.
ulaflabilmek iin Bankalar hesabnn alt hesapla-
Kasa hesab, iflletmenin en likit deeri olan ulu-
rna ihtiya duyulur.
sal ve yabanc paralarn takip edildii hesaptr.
TTKna gre Trkiyede muhasebe kaytlar Trk-
e ve Trk Lirasna gre tutulmaldr. Bu neden-
le yabanc paralar muhasebelefltirilirken Trk Li-
rasna evrilerek kayda alnr. Kasa hesabnn ka-
lan, iflletmenin kasasnda ne kadar para olduu-
nu gstermektedir.
www.evrenselpdf.com
Kendimizi Snayalm
1. Afladaki hangisi hazr deerler gurubunda yer alan 5. PR iflletmesi TR Bankasndan 1.000 Amerikan Dola-
hesaplardan biri deildir? r satn almfltr. Bankann dolar satfl kuru T1,70dr. Bu
a. Bankalar bilgilere gre afladaki yevmiye kaytlarndan hangisi
b. Dier Hazr Deerler dorudur?
c. Kasa a.
d. Verilen ekler ve deme Emirleri
102 BANKALAR HS 1.700
e. Alacak Senetleri 102.04 TR Bankas
100 KASA HS. 1.700
100.04 Yabanc Paralar
2. Afladakilerden hangisi kasa hesab ile ilgili olarak Kasas
verilen ifadelerden doru deildir?

b.
a. Kasaya para giriflleri hesab borlandrr
b. Hesap kalan verdiinde alacak kalan verir 100 KASA HS. 1.000
100.01 TL Kasas
c. Aktif karakterli bir hesaptr 102 BANKALAR HS 1.000
d. Hesabn bor ve alacak toplamlar birbirine eflit- 102.04 TR Bankas
se hesap kapaldr
c.
e. Yabanc paralar Trk Liras cinsinde kayda alnr
102.04 TR Bankas
3. TS iflletmesi daha nce bankadaki hesab zerine 102 BANKALAR HS 1.700
keflide ettii T25.000 nominal deerli ek iin kasasn- 102.04 TR Bankas
daki bir eki ciro etmifltir.

d.
Buna gre, afladaki ifadelerden hangisi dorudur?
a. Verilen ekler ve deme Emirleri hesab bor- 100 KASA HS. 1.700
landrlr 100 KASA HS. 1.700
b. Bankalar hesab alacaklanr 100.01 Trk Liras
Kasas
c. Alnan ekler hesab borlandrlr
d. Kasa hesab alacaklandrlr e.
e. Dier Hazr Deerler hesab alacaklandrlr
102.02 TR Bankas
4. Aflada Alnan ekler hesab ile ilgili verilen bilgi- 100 KASA HS. 1.000
100.01 Trk Liras
lerden hangisi doru deildir? Kasas
a. ek, alnd zaman Alnan ekler hesab bor-
landrlr
b. ek, ciro edildiinde Alnan ekler hesab bor-
landrlr
c. ek, tahsil edildiinde Alnan ekler hesab ala-
caklandrlr
d. ek, tahsil iin bankaya teslim edildiinde Al-
nan ekler hesab hem borlandrlr hem de
alacaklandrlr
e. ek, yenilendiinde Alnan ekler hesab hem
borlandrlr hem de alacaklandrlr
www.evrenselpdf.com
6. TIR iflletmesi 22.3.20X1 tarihli yevmiye kayd afla- 10. flletme daha nce mflterisi BS iflletmesine keflide
daki gibidir: ettii T900lk ekin AL Bankasndaki ticari mevduat he-
sabndan dendiini bankadan gelen hesap dkmn-
101 ALINAN EKLER HS 700
den renmifltir. Buna gre bu iflleme iliflkin afladaki
101. ALINAN EKLER HS 700 yevmiye kaytlarndan hangisi dorudur?
a.
Afladakilerden hangisi yukardaki yevmiye kaydna 102 BANKALAR HS. 900

102.02 AL Bankas
iliflkin finansal nitelikli olay iin yaplmfltr? 100 KASA HS. 900
100.06 Yabanc Para
a. ek tahsil edilmifltir Kasas
b. ek ciro edilmifltir
c. ek yenilenmifltir b.
d. ek alnmfltr
100 KASA HS. 900
e. ek tahsil edilmek zere bankaya verilmifltir 100.01 Trk Liras Kasas
103 VERLEN EKLER VE 900
DEME EMRLER HS.
7. Afladaki hangisi Hazr Deerler grubunda yer alan
ve iflletmenin vadesi gelmifl kuponlara ve posta pullar- c.
na sahip olmas durumda kayda alnan bir hesaptr?
103 VERLEN EKLER VE DEME 900
a. Kasa EMRLER HS.
102 BANKALAR HS 900
b. Alnan ekler 102.06 AL Bankas
c. Verilen ekler ve deme Emirleri
d. Dier Hazr Deerler d.
e. Bankalar
102 BANKALAR HS. 900
102.06 AL Bankas
101 ALINAN EKLER HS. 900
8. ABS iflletmesi RSK Bankasndaki ticari mevduat he-
sabna T1.000 nakit olarak yatrmfltr. Aflada ABSnin
e.
yapaca yevmiye kaydna iliflkin bilgilerden hangisi
dorudur? 101 ALINAN EKLER HS. 900
a. Bankalar hesab borlandrlr 102.06 AL Bankas
b. Alnan ekler hesab alacaklandrlr
c. Verilen ekler ve deme Emirleri hesab ala-
caklandrlr
d. Kasa hesab borlandrlr
e. Dier Hazr Deerler hesab alacaklandrlr
9. Hazr Deerlere ait afladaki verilen ifadelerden

hangisi doru deildir?
a. Hazr deerler, aktif karakterli hesaplardan olu-
flur
b. Hazr deerler, para ve para benzeri nakit dee-
ri taflyan hesaplardan oluflur
c. Hazr deerler grubunda en likit kalem Sermaye
hesabdr
d. Hazr deerler dnen varlklar iinde yer alr
e. Hazr deerler, likiditesi olduka yksek kalem-
lerden oluflur
www.evrenselpdf.com
Yaflamn inden
Nakiti Bilen, Doku-

Bir defa Trk ifl dnyasndan gelmek ok nemli sap-
tamasn yapan Kent, Trkiyenin avantaj konusunun
nemini flu szlerle ortaya koyuyor: Trkiyede alflt-
10 Eyll 2010 m 6-7 ylda ok fley rendim. Bugnk kariyerime,
nan Ynetici Dnemi Anadolu Grubunda alflmam ok byk fayda salad.
Birka ay nce bir alflma iin grfllerini aldm Co- nk Trkiyede nakite sayg, hz ve esneklik gibi
ca Colann eski CEOlarndan Donald Keough, yeni d- becerilerimizi gelifltirmemiz mmkn oluyor. Bunlar,
nemde nakitin deerini bilen yneticilerin ne kaca- iinde bulunduumuz ifl dnyasnda ok nemlidir.
n sylemiflti. Kredi kart, havale ve EFT kullanm ne-
Kentten masaya banknot
deniyle, neredeyse artk nakit parann ortadan yok ol-
Akas nakiti tanma konusunun avantajn daha n-
duunu, baz yneticilerin aylarn, hatta yllarn bank-
ce bir yneticiden bu kadar ak bir flekilde dinleme-
not grmeden geirdiklerini anlatmflt.
mifltim. Muhtar Kent, Trkiyede alflt dnemde bu
Keoughun bu saptamasn hakl karan bir arafltrma-
konuda deneyim kazandn, Coca Coladaki kariyerin-
y, Visann Avrupa Baflkan Yardmcs Steve Perry, en
de nakit yaflam gcn iyi kullandn anlatyor:
son rakamlarla ortaya koymufltu. Perryye gre, giderek
Ben nakite saygya ok nem veriyorum. Bugn b-
nakitsiz toplum (Cashless society) haline dnflyo-
yk flirketlerde hibir ynetici neredeyse nakit paray
ruz. zellikle de ifladam ve yneticiler, hayatlarn pa-
grmyor. Nakitin ne olduunu dahi bilmiyor. Seatt-
ra kullanmadan geirenler arasnda ilk srada geliyor.
ledaki flirket toplantlarndan birinde, finans yneticisi-
Bunu da ngilteredeki rakamlarla ortaya koyan Perry,
ne dedim ki Yarn git biraz kat para getir, masaya ko-
harcanan her 2.5 poundun 1inin kart ile gereklefltiril-
yalm, herkes grsn. Yani flyle 200-300 bin dolar ala-
diini, orann 2015te 3 poundda 2ye kacan syl-
lm, masaya dkelim. antadan masaya doru akarken
yor.
herkes nakit paray grsn, dokunsun. Deerini bilme-
Nakite saygl yneticiler yi brakn, ok kimse nakit paray bilmiyor. Herkes plas-
Bu, beraberinde nakiti ve onun deerini bilmeyen tik parayla demesini yapyor, kimse cebinde banknot
yeni bir kufla da getiriyor. Donald Keough, bu gere- taflmyor.
i yllar nce fark etmifl ve kitabnda flyle anlatmfl: Bir gn finans mdrne flunu syledim: Bir hafta flir-
alflanlarn, harcadmz gerek paray, flirkete giren keti sadece nakit para kullanarak evirebilir miyiz? Ya-
ve kan her bir dolar dflnmelerini nasl salarm di- ni btn demeleri nakit yaparak... Grsn insanlar...
ye dflnrdm. Bir yl aklma flu fikir geldi: Nakit pa- Nitekim Atlantadaki st ynetim byle bir deneyimden
ra kullanalm. geti. Finans mdr, birka anta dolusu banknot ge-
Finans mdrn arayp, ayn ilk haftas boyunca her tirip icra kurulu masasnn stne koydu. Hep beraber
ifllemi gerek dolar ve sentle yapmak istediimi syle- paraya dokunup, ellerine aldlar. ok sayda ynetici
dim. Mdrlerden biri uak bileti alacak ve bileti 692 iin sra dfl bir deneyimdi. Bir blm birka aydr
dolarsa, finans mdr bunu nakit verecekti. Tam say- nakit paraya dokunmamflt.
fa ilann maliyeti 19.458 dolarsa, sorumlu kifli 19.458 Trk yneticilerin geliflime muhta yetkinlikleri oldu-
dolar nakit olarak hazr edecekti. Her faturay, maafl una dikkat eken Kent, nakit avantaj gcn flu sz-
nakit deyecektim. Kurflun kalemler nakitle alnacakt. lerle tanmlyor:
Her bir alflverifl ifllemi nakit yaplacakt. Trkiyede nakit paraya sayg duyan, bilen yneticiler
Trk ynetici nakiti iyi bilir! var. Bunun dflardaki nemini de bilmeleri geriyor..
Coca Colann CEOsu Muhtar Kent, hocas Donald Keo-
ughun yolundan gidiyor, benzer bir strateji izliyor. Bu
konuya, onun Trk yneticilerine bakfln ortaya ko-
yan sorular zerine konufltuumuzda geldik. Trki-
Kaynak: M.Rauf Atefl.

yeden sizin gibi, Amerikann byk flirketlerine CEO
olacak yneticiler kar m? soruma yant verirken,
avantajlar tarafnda nakit faktrne dikkat ekmiflti.
www.evrenselpdf.com

1. e Yantnz yanlfl ise Hazr Deerler bafllkl Sra Sizde 5
konuyu yeniden gzden geiriniz. ek cirosu; iflletmenin sahip olduu bir eki, tm ala-
2. b Yantnz yanlfl ise Kasa bafllkl konuyu yeni- cak haklarn kaytsz ve flartsz bir baflkasna devretme-
den gzden geiriniz. sidir. flletmenin keflide ettii yani dzenledii ekleri
3. a Yantnz yanlfl ise ekler bafllkl konuyu ye- ise iflletme zaten baflka gerek veya tzel kifliye ksa bir
niden gzden geiriniz. sre sonra demek zere teslim etmifltir. Bu nedenle
4. b Yantnz yanlfl ise ekler bafllkl konuyu ye- sahip olmad bir eki ciro etmesi de imknszdr. ek
niden gzden geiriniz. cirosu sadece ve sadece Alnan ekler iin gerekleflti-
5. d Yantnz yanlfl ise Kas bafllkl konuyu yeni- rilebilir.
den gzden geiriniz.
6. e Yantnz yanlfl ise ekler bafllkl konuyu ye- Sra Sizde 6
niden gzden geiriniz. Vadesi gelmifl tahvil kuponlar, posta pullar ile posta
7. d Yantnz yanlfl ise Dier Hazr Deerler ve banka havaleleri (yoldaki paralar) olarak saylabilir.
bafllkl konuyu yeniden gzden geiriniz.
8. a Yantnz yanlfl ise Bankalar bafllkl konuyu
yeniden gzden geiriniz. Yararlanlan ve Baflvurulabilecek
9.c Yantnz yanlfl ise Hazr Deerler bafllkl Kaynaklar
konuyu yeniden gzden geiriniz. Benligiray, Ylmaz (2010). Muhasebe Uygulamalar,
10. c Yantnz yanlfl ise Verilen ekler ve deme Akretim Fakltesi Yaynlar, Eskiflehir.
Emirleri bafllkl konuyu yeniden gzden gei- Bilgen, Mahmut (20.03.2010). 5941 Sayl ek Kanunu
riniz. ve Uygulamalar 5941 Sayl ek Kanunun Pane-
li, [http://www.hukuk.gazi.edu.tr/editor/dergi/cek_
mahmut_bilgen.pdf (26.03.2011)].
Sra Sizde Yant Anahtar Erkan, Mehmet; Elitafl, Cemal ve Ceran, Yunus (2010).
Sra Sizde 1 Dnem Sonu Muhasebe fllemleri: TMS/TFRS
Kasaya para girifli olduunda kasa hesab borlanr. Ka- Uyumlu, Ekin Yaynevi, Bursa.
sadan para ktnda kasa hesab alacaklanr. Gken, Grbz; Ataman Baflak ve akc, Cemal
(2011). Trkiye Finansal Raporlama Standartla-
Sra Sizde 2 r Uygulamalar, Trkmen Kitapevi, stanbul.
flletmenin alflt bankalardan gelen hesap zetleri- Gcenme, mit (2006). Envanter, Alfa Aktel Yaync-
nin karfllafltrlmas yolu ile bankalar ana hesab ile ban- lk, stanbul.
kalar yardmc hesaplarnn mutabakat yaplr. zerhan, Yldz ve Yank, Serap (2011). TFRS/TMS,
Trmob, Ankara.
Sra Sizde 3 Srmen, Yusuf (2006). Muhasebe-1, Celepler Matba-
ekte keflideci, lehtar ve muhatap olmak zere taraf aclk, Trabzon.
vardr. eki dzenleyen kifliye keflideci, ekin zerinde www.tmsk. org.tr (07.03.2012)
yazl olan miktar ekme yetkisine sahip olan kifliye http://www.alomaliye.com/ruknettin_kumkale_na-
lehtar, ekin zerinde yazl olan tutar demekle so- zim_hesaplar.htm (30.03.2012)
rumlu olan kifliye ise muhatap denir. www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5941.html (05.02.2012)
Sra Sizde 4
ek zerindeki alacak hakknn bir baflka kifliye devre-
dilmesi ifllemine ciro denir.
www.evrenselpdf.com
6
GENEL MUHASEBE-I
Amalarmz
N
N
Ticari alacaklar tanmlayabilecek,
N
Ticari alacaklardan nakit yaratma olanaklarn aklayabilecek,
N
Bono (senet) ile polie arasndaki fark tartflabilecek,
N
Ticari alacaklar ile dier alacaklar arasndaki farkllklar aklayabilecek,
fltirakler ile bal ortaklklar arasndaki farklar aklayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
Senede Bal Alacaklar Polie
(Alacak Senetleri) Bono
Senede Bal Olmayan Alacaklar Dier Alacaklar
(Alclar) Senet skontosu
indekiler
GRfi
Genel Muhasebe-I Alacaklar TCAR ALACAKLAR
DER ALACAKLAR
www.evrenselpdf.com
Alacaklar
GRfi
flletmelerin ana faaliyet konular kapsamnda yapmfl olduklar mal ve hizmet sa-
tfllarn, nakit karfllnda yapmalar her zaman mmkn deildir. Bedeli belirli bir
vade sonunda denmek zere yaplan mal ve hizmet satfllarna vadeli satfl denir.
Vadeli satfllardan kaynaklanan alacaklar, Tekdzen Hesap Plannda Ticari Ala-
caklar altnda toplanan hesaplarda takip edilir. flletmelerin ticari alacaklar dfln-
da kalan alacaklarna ise Dier Alacaklar denir. Tekdzen Hesap Plannda bu tr
alacaklar, Dier Alacaklar altnda toplanan hesaplarda takip edilir.
Alacaklar, vadelerine gre ksa ve uzun vadeli olmak zere ikiye ayrlr. Vade-
leri bir yla kadar olan alacaklara ksa vadeli, vadesi bir yldan daha uzun olan ala-
caklara ise uzun vadeli alacak denir. Ksa vadeli alacaklar dnen varlklar grubun-
da, uzun vadeli alacaklar ise duran varlklar grubunda yer alr. Alacaklar, senede
bal olmalarna gre senetli ve senetsiz alacak olarak ikiye ayrlr.
flletmenin normal faaliyetleri sonucunda satfltan veya sunulan hizmetten do-
an alacaklar, senetli veya senetsiz olmasna ya da ksa vadeli veya uzun vadeli ol-
masna baklmakszn finansal ara olarak nitelendirilir. Ticari alacaklar ve alacak
senetleri; gelecekte, szleflmeden doan, nakit alma hakkn temsil eden finansal
varlk olarak tanmlanmaktadr.
Bu nitede ksa vadeli ve dnen varlklar iinde yer alan Ticari Alacaklar ve di-
er alacaklara iliflkin muhasebelefltirme ifllemleri zerinde durulacaktr.
TCAR ALACAKLAR
Ticari mallarn veya sunulan hizmetlerin belirli bir vadeye bal satfl sonucunda
ortaya kan alacaklara Ticari Alacaklar denmektedir. Dnen Varlklar kapsamn-
da yer alan Ticari Alacaklar grubuna iliflkin hesaplar flyledir:
120 Alclar
121 Alacak Senetleri
122 Alacak Senetleri Reeskontu (-)
125 Ertelenmifl Ticari Alacaklar Vade Fark (-)
126 Verilen Depozito ve Teminatlar
127 Dier Ticari Alacaklar
128 fipheli Alacaklar
129 fipheli Alacaklar Karfll (-)
www.evrenselpdf.com
Ticari alacaklar grubunda yer alan hesaplardan 120 Alclar, 121 Alacak Senet-
leri, 126 Verilen Depozito ve Teminatlar ile 127 Dier Ticari Alacaklar hesaplar bu
nite kapsamnda aklanacaktr.
Ticari alacaklar grubunda yer alan 122 Alacak Senetleri Reeskontu, 125
Ertelenmifl Ticari Alacaklar Vade Fark , 128 fipheli Alacaklar ile 129 fipheli Ala-
caklar Karfll hesaplar ise dnem sonunda yaplan envanter ifllemleri kapsa-
mnda izlenen hesaplar olduu iin Dnem Sonu fllemleri dersi kapsamnda in-
celenecektir.
Alclar
flletmeler; satfl politikalar, gemiflteki deneyimleri, mflteri ile yaplan ticari ifl-
lemlerdeki sklklar gibi nedenlerle baz mflterilerine gven duyarlar ve herhangi
SIRA SZDE bir teminatSIRA SZDE satfl yapabilirler.
almakszn
flletmelerin ana faaliyet konusunu oluflturan mal veya hizmet satfllarndan or-
D fi N E L M
taya kan,D ek ve senede balanmamfl alacaklar; 120 ALICILAR hesabnda izlenir.
fi N E L M
Alclar hesab, aktif karakterli bir toplayc (ana) hesaptr ve her bir mflteriye ait
alacan salkl takip edilebilmesi iin bu hesaba bal yardmc hesaplarn al-
S O R U S O R U
masn gerekli klmaktadr.
DKKAT Alclar hesab,

D Ksadece
KAT iflletmenin temel faaliyet konusu olan ticari mallarn satfl sonu-
cunda doan ve belgeye dayandrlmayan alacaklar iin kullanlr.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Alacan domas ile hesaba bor, tahsil edilmesi ile hesaba alacak kaydedilir.
Bu hesap, aktif karakterli bir hesap olduu iin kalan verirse bor kalan verir ve
AMALARIMIZ hesabn bor kalan, iflletmenin mflterilerinden olan toplam senetsiz alacak tutar-
AMALARIMIZ
nn ne kadar olduunu ifade eder. Alclar hesabnn iflleyifli ve muhasebelefltiril-
mesi afladaki byk defter zerinde rneklendirilmifltir.
K T A P K T A P
120 ALICILAR HS.
Daha nceki Mterilerden tahsil edilen

T E L E V Z Ydnemden devreden
senetsiz alacaklar paralar
TELEVZYON ON
Vadeli(kredili) mal ve hizmet Alclara hesabna karlk
satlar alnan senetler
Senetsiz alacaklara tahakkuk Mterilere yaplan miktar ve
NTERNET ettirilen
N T E Rfaizler
NET kasa iskontolar
Eksik, hatal vb. nedenler dari takibe alnan alacaklar
ile yaplan dzeltmeler
Dier ilemler pheli duruma den alacaklar
Eksik, hatal vb. nedenler ile
yaplan dzeltmeler
SIRA SZDE Alclar hesab

SIRAhangi
SZDEifllemlerden dolay borlandrlr?
1
Geree Uygun Deer: flletme, alacaa dayal ticari mallarn satfllarnda mflterinin belirli bir sre son-
Karfllkl pazarlk ortamnda, ra deme yapma talebinin kabul etmesi durumunda, mflteriden vade farkna ilifl-
bilgili ve istekli gruplar
arasnda bir varln el
kin parasal bir deer isteyebilir. Ancak iflletmenin faaliyet gsterdii sektrn pi-
S O R U ya da bir
deifltirmesi yasa koflullarna
S O R balU olarak vade farksz satfl ifllemleri de gereklefltirilebilir. Bu
borcun denmesi durumda satfl haslat geree uygun deeri zerinden tespit edilmifl demektir.
durumunda ortaya kmas
gereken
D K tutardr.
KAT DKKAT
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
www.evrenselpdf.com
6. nite - Alacaklar 127
01.06.20X1 tarihinde Pelit Ticaret iflletmesi, devaml mflterisi olan Aydn Afine RNEK
kredili olarak 10 gn vadeli T7.300 + T584 KDVlik mal satmfltr. KDV, peflin tah-
sil edilmifltir.
01.6.20X1
120 ALICILAR HS. 7.300
120.04 Aydn A
100 KASA HS. 584
391 HESAPLANAN KDV HS. 584
391.01 Satlara Ait
Hesaplanan KDV
Pelit Ticaret, bir varln (Ticari Mallar) haslat elde etmek amacyla tketmek-
tedir. Bu nedenle toplam satfl haslat olan T7.300lk gelir elde etmifl ve bu gelir
600 Yurtii Satfllar hesabnda gsterilmektedir. Ancak iflletme hakettii bu geliri
henz tahsil edememifltir. Bu nedenle mflterisi Aydn Afiden alacakldr. Pelit Ti-
caret, Aydn Afiye gvenmesi nedeniyle, Aydn Afiden alacan kantlayc her-
hangi bir belge (bono, senet veya ek gibi) istememifltir. Bu nedenle alacak hak-
k 120 Alclar hesabnda izlenmektedir. Ayrca Pelit Ticaret, devlet adna T584lk
KDVyi Aydn Afiden tahsil etmifltir. flletmenin devlete borlu olmas nedeniyle
391 Hesaplanan KDV alacakl iken kasasna para girdii iin 100 Kasa hesab
borlandrlmaktadr.
Ticari mallar, geree uygun deerleri ile satfla sunulur. Bu deer, ticari malla-
rn peflin deerini ifade etmektedir. Eer iflletme, mal satfllarn baz nedenlerden
dolay peflin deer zerinden satmak yerine, belirli bir sre (vade) sonra tahsil et-
mek durumunda kalrsa bu ek sre karfllnda mflterisinden bir bedel (faiz) ta-
lep edebilir. Bu ek bedel, vade fark veya faiz olarak tanmlanr. Trkiye uygula-
masnda iflletmelerin ticari mal satfl sonucunda vadeden kaynaklanan vade fark-
lar, satfl gelirleri eklenen bir unsur olarak muhasebelefltirilmektedir. Trkiye Mu-
hasebe Standartlarna gre ise mallarn vadeli satfllarnda peflin deere eklenen
vade fark, ticari mal veya sunulan hizmetin satfl geliri iinde deil faiz gelirleri
olarak kayda alnmaldr. Vadeli satfl ifllemlerinde faizin satfl gelirinden ayrlma-
snda ya ayn risk zelliklerine sahip baflka mflterilere uygulanmfl faiz oran ya da
etkin faiz oran esas alnabilir. Bu nitede, ticari alacaklarn vadeli satfllarna ilifl-
kin faiz hesaplamalar gz ard edilecektir.
flletmelerin ticari mallarn satflnda vade fark almas durumunda ERTELENMfi
TCAR ALACAKLAR VADE FARKI hesab alacaklandrlr. Sz konusu faiz tahak-
kuk ettike (gereklefltike) tahakkuk eden tutar 642 Faiz Gelirleri hesabnn ala-
cana, Ertelenmifl Ticari Alacaklar Vade Fark hesabnn borcuna kaydedilir.
Bylece vade sonunda Ertelenmifl Ticari Alacaklar Vade Fark hesab sz konu-
su satfl ifllemine iliflkin olarak kalan vermez ve hesap kapanr. Satfl ifllemine ilifl-
kin tahsil edilen KDV ise toplam satfl tutar zerinden hesaplanr.
www.evrenselpdf.com
SIRA SZDE SIRA SZDE

S O R U S O R U
DKKAT Mevcut Tekdzen

D K K AHesap
T Plannda Ertelenmifl Vade Fark Gelirleri ne iliflkin bir hesap
bulunmamaktadr. Ancak iflletmelerin vadeli satfllarnda katlanmak zorunda kaldklar
vade farknn
SIRA kayda
SZDE alnmas gerekmektedir. Bu nedenle mevcut Tekdzen Hesap Pla-
N N
SIRA SZDE
nnda bofl braklan 125 kodu, 125 Ertelenmifl Ticari Alacaklar Vade Fark hesab ve bu
hesabn altnda alacak Ertelenmifl Vade Fark Gelirleri hesab vade farkna iliflkin faiz
AMALARIMIZ gelirlerininAMALARIMIZ
kaydedilmesinde kullanlacaktr.
RNEK 05.06.20X1 tarihinde Grgen Ticaret iflletmesi, devaml mflterisi olan Tarhan ifl-
K T A P K T fiyat
letmesine peflin A P T4.000 olan bir mal, kredili olarak 60 gn vadeli T4.200 +
T330 KDVye satmfltr.
TELEVZYON TELEVZYON 05.6.20X1

120.06 Tarhan letmesi
NTERNET N T E R N E125
T ERTELENM TCAR ALACAKLAR
VADE FARKI HS. 200
125.01 Ertelenmi Vade Fark
Gelirleri
391.01 Satlara Ait
Hesaplanan KDV
TMS 18 Haslat standard gerei, yukardaki kaytta satfl haslat peflin deer
zerinden alacaklandrlmfl, vade fark ise dnemsellik gerei henz gerekleflme-
yen bir gelir olarak alacaklardan indirim fleklinde gsterilmifltir.
flletme, ticari mallara iliflkin senede bal olmayan senedini tahsil ettiinde Al-
clar hesab borlandrlrken borlunun deme flekline gre ilgili hesap alacaklan-
drlr.
RNEK 04.08.20X1 tarihinde Grgen Ticaret iflletmesi, Tarhan iflletmesinden olan 60 gn

vadeli T4.530lk senetsiz alacann T2.000sn nakden ve kalann ise banka
havalesi ile tahsil etmifltir.
04.8.20X1
100 KASA HS. 2.000
102.02 KAR Bankas
Grgen Ticaret, 5 Haziran tarihinde kredili olarak satt mallardan olan alaca-
n, 4 Austos tarihinde ksmen peflin ve ksmen banka havalesi olarak tahsil et-
mifltir. Kasa ve Bankalar hesaplarnn birer varlk hesab olmalar nedeniyle sz
konusu artfllar borlandrlrken Alclar hesabndaki alacak hakkndaki azalma
ise alacaklandrlmfltr.
www.evrenselpdf.com
Alacak Senetleri
flletmelerin her zaman peflin mal ve hizmet satfl yapmalar mmkn deildir. fl-
letmelerin kredili olarak yapmfl olduklar satfllar bir belge karfllnda yapmas
durumunda alnan belgeye Alacak Senedi ad verilir. Bu senetler ise 121 ALACAK
SENETLER hesabnda izlenmektedir. flletmeler ticari mal veya hizmet satfllar kar-
fllnda aldklar senetlerle; alacaklarn tahsil edilememe riskini azaltmakta, nakit
benzeri finansal varlk yaratmakta ve nakit skntsn nlemektedir.
Alacak senetleri nakit skntsn nasl nler? SIRA SZDE SIRA SZDE
2
Alacak Senetleri, adi senetler ve kymetli evrak niteliinde senetler olmak zere
ikiye ayrlr.
Adi Senetler; Borlar Kanunu hkmlerine gre dzenlenen ve belli bir biime
bal olmayan senetlerdir. Ticari faaliyette bu tr senetlerin fazla S Onemi
R U yoktur. S O R U
Kymetli Evrak Niteliindeki Senetler; Trk Ticaret Kanunu hkmlerine gre
dzenlenen ve belli bir flekil flart olan, belli bir hakkn bal olduu ve senetten
DKKAT DKKAT
ayr olarak ileri srlemeyecei senetlerdir. Kymetli evrak niteliindeki senetler,
kambiyo senetleri (ticari senetler) ve mal (emtia) senetleri olmak zere ikiye ayr-
N N
lr. Polie, bono ve ek; kambiyo senetleridir. ek, hazr deerler SIRA SZDE gurubunda ele SIRA SZDE
alnd iin bu blmde bono ve polie zerinde durulacaktr.
Polie: flletme hukuku mevzuatnda belirtilen hkmlere gre dzenlenmifl
bir senettir. zel bir havale flekli olan polie, polieyi dzenleyen veya nc ki-
fliye veya senet taflycsna (hamiline) belli bir tutarn denmesi hakknda dier bir
kifliye deme emri verir. Byle bir emri alan, bu tutarn denmesini K T Astlenir;P dier K T A P
bir deyiflle poliedeki tutarn denmesinden sorumlu olur. Polienin nitelii bak-
mndan bu senette deyiniz. kelimesi yer alr. Poliede keflideci, lehtar ve muha-
tap olmak zere taraf vardr. Keflideci, polieyi dzenleyen T E L kiflidir
E V Z Y O Nve senedin TELEVZYON
ilk borlusudur. Lehtar, polienin nominal deerinin alacaklsdr. Lehtar polieyi
baflka kiflilere de devrebilir ve bu iflleme ciro denilir. Muhatap, keflideci ile lehtar
arasndaki bor-alacak iliflkisi dflnda olmakla birlikte, keflideci tarafndan polie-
nin kendisine ibrazn kabul etmesi durumunda polienin borlusu N T E R durumuna
NET gel- NTERNET
mektedir. Ancak bir polieyi dzenleyen, kabul eden, ciro eden veya o polieye
aval veren kifliler hamile karfl mteselsil borlu sfatyla sorumludur.
Bono (Emre Yazl Senet): Kambiyo senetlerinden olup, ticari faaliyet sonu-
cunda borlunun alacaklsna olan borcunu belirli bir vade sonunda belirli bir fai-
ze katlanarak kaytsz ve flartsz deyeceini gsteren belgedir. Senedin zerinde-
ki yazl olan deere nominal deer denilir. Senet bu deere ancak vade sonunda
ulaflr. Bono ile ikili bir ticari iliflki dzenlenmektedir. Bu iliflkide, borlu hem se-
nedi dzenleyen keflideci hem de borcu deyecek olan muhatap roln stlen-
mektedir. Bu nedenle bonoyu dzenleyen kifli, tpk bir polieyi kabul eden gibi
sorumludur. Lehtar ise bonoda alacakl olarak grnen kiflidir.
Bono ile polie arasndaki temel farklar aklaynz. SIRA SZDE SIRA SZDE
3
Kambiyo senetlerine ait ifllemler Tekdzen Hesap Plannda 121 Alacak Senet-
leri hesabnda izlenmektedir. flletmenin portfyne eflitli sebepler ile giren ve -
kan senetler, Alacak Senetleri hesabna bu senetlerin nominal deerleri ile kayda
alnmaktadr. Bu nedenle bu hesabn herhangi bir tarihteki bor S O kalannn,
R U port- S O R U
DKKAT DKKAT
www.evrenselpdf.comSIRA SZDE SIRA SZDE

fyde bulunan alacak senetlerinin deerleri toplamna eflit olmas gerekir. Alacak
Senetleri hesab afladaki durumlarda borlandrlabilir veya alacaklandrlabilir:
121 ALACAK SENETLER HS.
Daha nceki dnemden devreden Mterilerden tahsil edilen

senetsiz alacaklar senetler
Vadeli satlar veya sunulan Senetsiz bor karl olarak
hizmetler karnda alnan ciro edilen senetler
bonolar
Senetsiz alacaklar skonto ettirilen senetler
karlnda alnan bonolar
Eksik, hatal vb. nedenler Teminata verilen senetler
ile yaplan dzeltmeler pheli hale gelen senetler
Dier ilemler Eksik, hatal vb. nedenler ile
yaplan dzeltmeler
Dier ilemler
SIRA SZDE Alacak senetleri

SIRA hesab
SZDE hangi durumlarda alacaklandrlr?
4
Alacak senetlerinin mutlaka bir yardmc hesap ile birlikte ifllem grmesi ge-
rekir. Bu yardmc hesaplar, senedin durumunu belirleyen ifadeler ile isimlendi-
rilir. rnein Czdandaki Senetler, senedin iflletmenin kullanmna hazr kasasn-
S O R U S O R U Tahsildeki Senetler, senedin bankaya tahsil edilmek amac ile
da bulunduunu;
teslim edildiini; Teminattaki Senetler , bir iflin yaplmas amac ile ilgili senedin
DKKAT teminat olarakD Kbaflka
K A T bir kuruma verildiini ve Protestolu Senetler ise tahsil edile-
meyen senedin protesto (borluya senedin vadesinin dolduunu bildirmek) edil-
diini gsterir.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Senetlerin Douflu
AMALARIMIZ Gerek polie gerekse bono, ticari faaliyet sonucunda borlunun alacaklsna olan
AMALARIMIZ
borcunu belirli bir vade sonunda belirli bir faize katlanarak kaytsz ve flartsz de-
me taahhdnde bulunduu kambiyo senetleridir. Bu nedenle Alclar hesabnda
K T A P vade fark iin
K Tbelirtilen
A P aklamalar hem polie hem de bono iin geerlidir.
RNEK Pelit Ticaret 10 Haziran 20X1 tarihinde mflterisi BOR iflletmesine peflin fiyat
TELEVZYON T9.000 olan
T E L Emal
V Z Y O90
N gn vadeli senet karfllnda vade farksz T9.000 + T720
KDVye satmfltr.
10.6.20X1
NTERNET 121 ALACAK
N TSENETLER
ERNET HS. 9.720
121.01 Czdandaki Senetler
391.01 Satlara Ait Hesaplanan
KDV
Pelit Ticaret, bulunduu sektrn piyasa koflullar nedeniyle ticari mal satflla-
rnda vade fark uygulamas gereklefltirmemektedir. Bu durumda satfl ifllemine
iliflkin elde edilen haslatn tamam, brt satfl haslat olarak kabul edilmektedir. fl-
letme bu satfln sonunda BOR iflletmesinden T9.720lk bir alacak hakk elde etmifl
www.evrenselpdf.com
ve bu alacak hakk, kantlayc bir belgeye dayanmaktadr. Bu nedenle 121 Alacak

Senetleri hesab borlandrlmfltr.
Trkiye Muhasebe Standardnn Haslat standardna gre eer vadeli satfl iflle-
minde vade fark sz konusu ise bu durumda satfl haslat ile vade fark birbirin-
den ayrfltrlmaldr. Bu nedenle Tekdzen Hesap Plannda vade farkna iliflkin
henz bir hesap yer almamasna ramen alclar hesabnda bahsedilen 125 Ertelen-
mifl Ticari Alacaklar Vade Fark hesab ve bu hesabn alt hesab olan Ertelenmifl
Vade Fark Gelirleri hesab, alacak senetlerinin vade fark iin de kullanlacaktr.
Ertelenmifl Ticari Alacaklar Vade Fark hesab, aktifi dzenleyici bir hesap olarak
oluflturulmufltur. Bu nedenle bilanoda Alclar ve Alacak Senetleri hesaplarnn al-
tnda eksi olarak yer alacaktr. Bunun gerekleflebilmesi iin Ertelenmifl Ticari Ala-
caklar Vade Fark hesab ilk douflunda alacaklandrlr ve sz konusu vade fark-
na iliflkin faiz gelirleri hakkedildike borlandrlarak 642 Faiz Gelirleri hesabna
devredilerek kapatlr.
12.06.20X1 tarihinde Grgen Ticaret iflletmesi, mflterisi ASK iflletmesine peflin fi- RNEK
yat T5.700 olan bir mal 120 gn vadeli bir senet karfllnda T6.000 + T480
KDVye satmfltr.
12.6.20X1
125 ERTELENM TCAR ALACAKLAR
VADE FARKI HS. 300
Gelirleri
KDV
Grgen Ticaret, satt ticari maln bedelini 120 gn bekleyecek ve karfllnda

vade fark olarak T300 gelir elde edecektir. Bu nedenle satfl haslat ile faiz gelir-
lerinin birbirinden ayrfltrlmas gerekmektedir. Ticari mallarn peflin satfl deeri
olan T5.700 600 Yurtii Satfllar hesabnda ve T300lk vade fark 125 Ertelenmifl Ti-
cari Alacaklar Vade Fark hesabnda alacaklandrlr. Devlet adna tahsil edilen 391
Hesaplanan KDV ise devlete olan borcu gstermesi nedeniyle alacaklandrlr. fl-
letme mflterisi ASK iflletmesinden olan toplam alacak tutar olan T6.480 ise sene-
din zerine yazl deer kadar Alacak Senetleri hesab borlandrlr. Senedin ifllet-
menin kasasnda saklanmas nedeniyle alt hesap olarak Czdandaki Senetler hesa-
b kullanlmaktadr.
Senetlerin Tahsil Edilmesi

Alacak senetleri, senedin zerinde yazl vade tarihinde tahsil edilebilir duruma gel-
mektedir. Vadesi dolan alacak senetleri ya banka araclyla ya da borlunun ifllet-
meye deme yapmas ile tahsil edilir. Borlunun vadesi dolan alacak senedini na-
kit sknts nedeniyle yeni bir senet dzenleyerek demesi de mmkndr. fllet-
menin alacak senetlerini tahsil etme biimine gre alacak senetlerinin bulunduu
yer deiflecei iin alt hesaplarda deifliklik gereklefltirilir. Eer iflletme vadesine
www.evrenselpdf.com
ksa bir sre kalan bir alacak senedini bankaya tahsil edilmesi iin gndermifl ise
bu durumu alacak senetleri alt hesaplarnda bilgi kaydnda gstermesi gereklidir.
RNEK Pelit Ticaret, 08.9.20X1 tarihinde vadesi dolan T9.720 nominal deerli senet bor-
lusu BOR iflletmesi tarafndan Pelit Ticarete denmifl ve senet BOR iflletmesine tes-
lim edilmifltir.
08.9.20X1
100 KASA HS. 9.720
Eer Pelit Ticaret, 08.9.20X1 tarihinde vadesi dolan T9.720 nominal deerli se-
nedi tahsil edilmek zere KR Bankasna teslim etmifl olsayd, bu durumda BOR
iflletmesi, KR Bankasna giderek borcunu demek zorunda kalacakt. KR Ban-
kas, Pelit Ticaret adna BOR iflletmesinden senedin nominal deeri olan T9.720y
tahsil edecek ve Pelit Ticaretin vadesiz ticari mevduat hesabna yatracakt. Bu du-
rumun olmas hlinde afladaki muhasebe kaytlarna yer verilir.
01.9.20X1
121.02 Tahsildeki Senetler
Pelit Ticaret, borlusu BOR iflletmesi olan T9.720 nominal deerli senedi kasa-
sndan kararak ticari vadesiz mevduat hesabnn bulunduu KR Bankasna tah-
sil edilmek zere teslim etmifltir. Bu teslim ifllemi, genellikle senedin vadesi dolma-
dan nceki bir tarihte gereklefltirilir. flletme, senet teslimi ile senedi tahsil etme-
mifltir, sadece senet yer deifltirmifltir. Pelit Ticaretin senedi tahsile brakmasnn te-
mel amalarndan biri, sahip olduu senetlerin vade takibine zaman ve maliyet
ayrmamaktr. Dier bir neden ise gerektiinde senedini teminat olarak gstererek
bankadan kredi salama olana yaratmaktr.
08.9.20X1
102.02 KR Bankas
BOR iflletmesi, 08 Eyll tarihinde KR Bankasna deme yaptnda ise bu mu-

hasebe kaydna yer verilir. Pelit Ticaretin bankasndaki vadesiz ticari mevduat he-
sabnda T9.720lk bir artfl olmufltur. Ayn zamanda iflletmenin sahip olduu senet-
li alacak hakknda da bir azalma gerekleflmifltir.
www.evrenselpdf.com
Senetsiz Alacak Karfll Senet Alnmas

SIRA SZDE SIRA SZDE
flletmeler, yapmfl olduklar mal ve hizmet satfl karfllnda herhangi bir teminat
almayabilir. Bu durumda oluflan alacaklar ise 120 Alclar hesabnda takip edilir.
Ancak bu tr alacaklar, geen sre iinde mflteri ile yaplanD anlaflmann
fi N E L M yerine D fi N E L M
getirilmemesine bal olarak senetli alacaa dnflebilir. Bu dnflm, eski alaca-
n nominal deeri zerinden olabilecei gibi alacan gecikmesi nedeni ile vade
S O R U S O R U
farkn da iine alan yeni bir deer zerinden gerekleflebilir.
Alacak senetlerinde yenileme, vade farkl ve vade farksz olmak zereD iki
K Kflekilde
AT yaplr. DKKAT
N N
Pelit Ticaret, 01 Haziran tarihinde Aydn Afiye 10 gn vadeli ve kredili
SIRA SZDE olarak sat- R NSZDE
SIRA EK
mfl olduu ticari mallardan doan T7.300lk alacan, 11 Haziran tarihi itiba-
ryla talep etmifltir. Ancak Aydn Afi, nakit sknts yaflamas nedeniyle kredili bor-
cunu 30 gn vadeli bir senetle yenilemeyi teklif etmifltir. Pelit Ticaret, vade fark al-
madan byle bir senedi kabul etmifltir.
11.6.20X1 K T A P K T A P
102.04 Aydn A TELEVZYON TELEVZYON
Pelit Ticaret, Aydn Afiden olan T7.300lk kredili alacann yenilenmesini,

SIRA N ET7.500
N T E RSZDE
T nomi- SIRA
N T E RSZDE
NET
nal deerli yeni bir senet dzenlenmesi durumunda kabul etmifltir. Buna gre Pelit Tica- 5
retin kredili alacan senetli alacaa dnfltrmesine iliflkin yevmiye kaydn yapnz.
Senetlerin Teminata Verilmesi

flletmeler genellikle bankalardan kredi salamak veya teminat S O mektubu
R U almak S O R U
iin alacak senetlerini teminat olarak verebilir. Bir anlaflma uyarnca iflin, verilen
szn, mal veya hizmetin eksiksiz tamamlanacan; taahhdn sorunsuz yerine
DKKAT DKKAT
getirileceini kantlamak amacyla sahip olduu alacak senedini kefil olarak anlafl-
t kuruma brakabilir. Alacak senetlerinin teminat olarak verilmesinde teminat ifl-
N N
lemi, senetlerin ciro edilmesi ile tamamlanr. Teminat cirosunda SIRA SZDE ama, senetten SIRA SZDE
doacak alacak hakkn, ciro edilen kifliye emanet olarak vermektir. Teminat ola-
rak verilen senedin arkasna Bedeli teminattr. veya Bedeli rehindir. ibaresini
veya rehin etmeyi belirten dier herhangi bir kayd iermesi gerekmektedir.
Teminat olarak verilen alacak senetleri, tahsil edilinceye kadar iflletmenin ml-
kiyetindedir ve bir alacak senedinin teminata verilmesi, senetsiz K T alacaklarda
A P bir K T A P
azalma yaratmaz. Bu nedenle teminata verilen bir senedin nazm SIRAkaytlarda
SZDE gste- SIRA SZDE
rilmesi gereklidir.
Teminata verilen senetlerin mlkiyeti, tahsil edilinceye kadar senedi teminata
T ED L Efi V NZEYL O MN TDELfiEVN ZE LYOMN
veren iflletmeye aittir. Eer senet vadesinde denmez ise senedi alan iflletmenin se-
nedi teminat olarak veren iflletmeye geri dnme hakk olabilir. Bu tr iflleme ka-
S O R U S O R U
bul rcu denir.
NTERNET NTERNET
Trkiyede alacak senetlerinin denmeme riski olduka yksektir. Bu Dnedenle
K K A T Trkiyede- DKKAT
ki bankalar, iflletmelerin teminat mektubu iin yapt taleplerde alacak senetlerini temi-
nat olarak kabul etmeme eilimindedir. Ancak iskonto veya ifltira kredileri iin alacak se-
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
netlerini teminat olarak kabul edilmesi ise yaygn bir uygulamadr.
www.evrenselpdf.com
K T A P K T A P
RNEK Grgen Ticaret, 26.8.20X1 tarihinde nominal deerleri T9.000 olan adet ala-
cak senedini KR Bankasna teminat olarak vererek bankadan kredi talebinde bu-
lunmufltur. Banka, teminata braklan alacak senetlerine %10 marj uyguladktan
sonra iflletmeye T8.100 limitli kredi salanmfltr.
26.8.20X1
121.03 Teminattaki Senetler
Grgen Ticaret, henz bankadan kredi kullanmamfltr; sadece kredi talebi, ala-
cak senedi teminat kullanlarak salanmfltr. Bu nedenle teminata verilen alacak
senetleri, artk bankann kasasnda bulunmaktadr. Bu durumda Grgen Ticaretin
kasasnda duran alacak senetlerinin azaltlmas ve bankann kasasna (teminata)
braklan senetlerin artrlmas gerekmektedir.
Grgen Ticaret, KR Bankasndan salad krediyi ihtiyac olduka kullana-
caktr. Teminata braklan senetlerin vadesi dolduunda banka, senedin zerinde
yazl olan deeri tahsil edecektir. Bylece iflletmenin kredi borcu, tahsil edilen ala-
cak senedi tutar kadar denmifl olacaktr.
flletmeler, nakit gereksinimlerini karfllamak amacyla bankalardan kaynak sa-
lamak iin senedin iskontosu ya da senedin krdrlmas ad verilen bir yntemi de
kullanabilir. flletme, sahip olduu senedi vade tarihinin sonuna kadar kendisi bek-
SIRA SZDE SIRA SZDE
lemek yerine vade farkn bankann almas karfllnda bankaya temlik edebilir.
Bu durumda senedin bankaya iskonto ettirilmesi ile senet iflletmenin mlkiyetin-
D fi N E L M den kar. DAncak
fi N E Lsenedi
M satan iflletmenin bankaya olan sorumluluu, senedin ban-
ka tarafndan tahsil edilmesine kadar devam eder. Senedin vadesinde bankaya
denmemesi durumunda bankann senedi satan iflletmeye rcu etme hakk sz
S O R U S O R U
konusudur.
DKKAT Trkiyedeki Dbankalar

K K A T senet iskontosunu, alacak senetlerinin denmeme riskinin yksek
olmas nedeniyle kabul etmeme eilimindedir.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Senetlerin Protesto Edilmesi
fl hayatnda vadesi gelmifl olmasna ramen borlusu tarafndan borcun denme-
AMALARIMIZ mesi sz konusu
AMALARIMIZ olabilmektedir. TTKnun 724/1 maddesine gre kabul etmeme-
nin veya dememenin, kabul etmeme veya dememe protestosu denen resm bir
belge ile belirlenmesi zorunluluu getirilmektedir. Burada dememe protestosu
K T A P zerinden Kdurulacaktr.
T A P
dememe protestosu, dememe hlinin resmen tespit edilmesi ifllemidir. de-
meme Protestosu, deme tarihini takip eden iki ifl gn iinde yaplmaldr. Pro-
TELEVZYON T E L noter
testo ifllemi, E V Z Y Otarafndan
N yaplr. Protesto ayr bir belge hlinde dzenlenerek
polieye balanr. Protestoya ramen tahsil edilemeyen alacaklar takibe alnr. fl-
letmeler, noterlere yaptrdklar protesto masraflarn kendi giderleri iinde gster-
NTERNET
mezler ve bu masraflar protestolu alacaa dhil ederler. Takibe alnan senetler
NTERNET
iin takip masraflar da alacan nominal deerine eklenerek kayt altna alnr.
www.evrenselpdf.com
Protesto ettirilen alacaklar, iflletmenin mlkiyetinde olan alacaklardr. Ancak bu

alacaklar normal alacaklardan ayrmak iin alt hesaplarda bu durum belirtilmelidir.
Senetlerin protesto edilme ifllemini kim yapar? SIRA SZDE SIRA SZDE
6
Pelit Ticaret, Yal iflletmesinden olan T10.000 nominal deerliD fisenetli
N E L Malacan, D fiRN
N EEL K
M
vade tarihi iki gn gemesine ve Yal iflletmesine borcu telefonla hatrlatlmasna
ramen tahsil edememifltir. flletme, senedi 03.2.20X1 tarihinde Sprotesto
O R U ettirmifltir. S O R U
Protesto masraf iin notere T250 denmifltir.
03.2.20X1
DKKAT DKKAT

121.05 Protestolu Senetler
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
100 KASA HS. 250
K T A P K T A P
Pelit Ticaret, vade tarihi sonlanan alacan tahsil edilmesinde sknt yaflama-
maktadr. flletmenin alacan tahsil edememesi durumunda yasal haklarn kul-
lanabilmesi iin borlusu Yal iflletmesine resm olarak bildirimde bulunmas ge-
TELEVZYON TELEVZYON
rekmektedir. Bu amala noter araclyla Yal iflletmesine senedin vade tarihinin
geldiini ve borcunu demesi gerektii protesto aracyla bildirilmektedir. Pro-
testo masraflar ise Yal iflletmesinden talep edilecektir. Bu nedenle alacak senet-
lerinin yeni deeri, senedin nominal deerine protesto masrafnn N T E R N Eilave
T edilmifl NTERNET
hli olacaktr.
Senetlerin Temliki
Senetler ciro edilerek senet zerindeki alacak hakk nc bir kifliye devredilir.
Bu flekildeki ciroya temlik cirosu denir. Temlik cirosu ile senedin alacaklsna sa-
lad tm haklar, ciro edilen kifliye geer. Senet cirosunda da senet iskontosunda
olduu gibi ciro eden kifli, senet deninceye kadar senetten sorumludur. Dier bir
ifade ile ciro edilen senet, vadesinde borlusu tarafndan denmez ise ciro eden
kifliye dnfl hakk sz konusudur.
Grgen Ticaret, AY iflletmesinden 22.03.20X1 tarihinde tamam kredili olarak RNEK

T20.000ya satn ald ticari mallarn borcunu demek iin kasasnda bulunan
120 gn vadeli ve T20.000 nominal deerli bir alacak senedini AY iflletmesine ci-
ro etmifltir.
22.3.20X1
320.02 AY letmesi
www.evrenselpdf.com
flletmeler, alacak senetlerinin vade farkn da ieren nominal deerini vade ta-
rihinde tahsil etmeyi beklemek yerine senedi ciro etmeyi tercih etmektedir. Byle-
ce iflletme, sahip olduu alacak senetlerini nakit benzeri olarak kullanabilmekte-
dir. Grgen Ticaretde kredili ticari borcunu demek iin kasasndaki paray kullan-
mak yerine alacak senedini ciro etmeyi tercih etmifltir.
Verilen Depozito ve Teminatlar

flletme tarafndan nc kiflilere bir iflin yaplmasnn stlenilmesi veya bir sz-
leflmenin ya da dier ifllemlerin karfll olarak geri alnmak zere verilen depo-
zito ve teminat niteliindeki deerlerin izlendii hesaptr. flletmenin zellikle te-
mel faaliyet konusu olan ticari mallarn almna iliflkin olarak verdii depozito ve-
ya teminatlar bu hesap kapsamnda izlemelidir. Bu hesapta nakit olarak verilen
ve bir yl iinde geri alnmak zere verilen depozito ve teminatlar, Tekdzen He-
sap Planna gre 126 VERLEN DEPOZTO VE TEMNATLAR hesabnda dnen
varlklar iinde izlenmektedir.
Genel anlamda depozito verme, taahht srasnda yatrlan paradr. flletme a-
sndan depozito verme, stlenilen iflin yerine getirilmemesi durumunda katlanla-
cak zarar iin nceden denen paradr. Verilen Depozito ve Teminatlar hesabnn
alt hesaplar olabilir. Bu alt hesaplar ile verilen depozito ve teminatlarn kimlere
verildiinin takibi yaplr.
Verilen depozito ve teminat, farkl ifller ile ilgili olabilir. rnein iflletme flifle,
kap, uval, sandk vb. nesneleri satn alabilir ve alm srasnda bu nesnelere depo-
zito der. lgili nesneler satc firmaya salam bir flekilde iade edilir ise peflin de-
nen para tahsil edilir.
Bu durumda Verilen Depozito ve Teminatlar hesab depozito ve teminat veril-
diinde borlandrlr. Depozito ve teminat bedeli geri alndnda ise alacakland-
rlr. Hesabn kalan, ne kadar verilen depozito ve teminat olduunu gsterir.
RNEK Uysal iflletmesi 10.08.20X1 tarihinde Pala iflletmesinden T60.000 + T4.800 KDVye
cam kapta bulunan yourtlar peflin satn almfltr. flletme, ayrca satn ald yo-
urtlarn cam kaplar iin de T1.200 depozitoyu da nakden demifltir.
10.8.20X1
191 NDRLECEK KDV HS. 4.800
126 VERLEN DEPOZTO VE TEMNATLAR HS. 1.200
126.01 Pala letmesi
100 KASA HS. 66.000
Uysal iflletmesi, satt yourtlarn cam kaplarn mflterilerinden toplayabildii

lde Pala iflletmesine geri verebilecektir. Cam kaplarn mflteriler tarafndan ia-
de edilmemesi durumunda ise iflletmenin satfl maliyeti olarak kabul edilecektir.
RNEK Uysal iflletmesi satn ald cam kaplarn T400lk ksmn salam bir flekilde mfl-
terilerinden 30.8.20X1 tarihine kadar toplayabilmifl ve Pala iflletmesine teslim et-
mifltir. Sz konusu teslim edilen camlarn bedeli, nakden tahsil edilmifltir.
www.evrenselpdf.com
30.8.20X1
100 KASA HS. 400
621 SATILAN TCAR MALLAR MALYET HS. 800
126 VERLEN DEPOZTO VE
TEMNATLAR HS. 1.200
126.01 Pala letmesi
DER ALACAKLAR
Dier alacaklar, iflletmelerin temel faaliyeti dflnda ve en ok bir yl iinde tahsil
edilmesi beklenen senetli veya senetsiz alacaklar ile bu gruba ait flpheli alacak-
lar ve flpheli alacak karfllndan oluflmaktadr. Tekdzen Hesap Plannda bu tr
alacaklar 13 Dier Alacaklar grubu altnda yer almaktadr. Dier alacaklar grubu
afladaki hesaplardan oluflmaktadr:
131 Ortaklardan Alacaklar
132 fltiraklerden Alacaklar
133 Bal Ortaklklardan Alacaklar
135 Personelden Alacaklar
136 Dier eflitli Alacaklar
137 Dier Alacaklar Reeskontu (-)
138 fipheli Dier Alacaklar
139 fipheli Dier Alacaklar Karfll (-)
Ortaklardan Alacaklar
Ortaklarn henz yerine getirmedikleri sermaye taahhtleri, iflletmeden ekilen
paralar veya dn aldklar paralar iin iflletmeye olan ksa vadeli borlar sz ko-
nusu olabilmektedir. Ortaklara verilen borlar, finansal raporlarn hatal analiz
edilmesini nlemek amacyla ayr bir hesapta izlenmelidir. flletme ortaklarndan
olan bu alacaklar 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR hesabnda izlenir. Ortaklar-
dan Alacaklar hesabnn bor kalan, ortaklarn iflletmeye olan borlarnn ne ka-
dar olduunu gstermektedir. Ortaklar iflletmeden bor para aldklarnda bu he-
sap borlanr, ortaklarn almfl olduklar borlarn demeleri durumunda ise bu
hesap alacaklanr.
fl yaflamnda ortaklardan alacaklar hesab; flirket ortann, flirketin fonlarnn
dier bir deyiflle flirket sermayesinin ortak tarafndan kullanlmfl olmas anlamn
taflmaktadr. Ortaklarn iflletmeden sklkla dn para almas, iflletmelerde kiflilik
kavramnn gz ard edilmesi veya rtl sermaye kullanm gibi baz sorunlara ne-
den olabilmektedir. TKK, bu sorunlara neden olan ve ortaklardan alacaklar hesa-
b gibi cari hesaplarn kullanmn yasaklamfltr.
TTKnn 358. maddesinde, ifltirak taahhdnden doan bor hari, pay sahip-
leri flirkete borlanamaz. Meerki bor, flirketle, flirketin iflletme konusu ve pay sa-
hibinin iflletmesi gerei olarak yaplmfl bulunan bir ifllemden domufl olsun ve
emsalleriyle ayn veya benzer flartlara tabi tutulsun fleklinde yaplan dzenleme
ile anonim flirketler ve limitet flirketlerde ortaklardan alacaklar hesabnn kullan-
m yasaklanmaktadr. Bu yasaa uymayanlara ise ile ilgili Kanunun 562. maddesi
uyarnca cezai meyyide uygulanaca ve cezalarn kapsamlarnn neler olduu
aklanmaktadr.
www.evrenselpdf.com
SIRA SZDE TKKnda Ortaklardan

SIRA SZDE Alacaklar hesabnn kullanm neden snrlandrlmfltr?
7
fltiraklerden Alacaklar
flletmeler faiz, kr pay, kira geliri gibi yan ve ek gelir elde etmek, mflteri ve sat-
clarla iyi iliflkiler kurmak, dier flirketler zerinde ksmen veya tam olarak kontrol
S O R U salamak, yeni S O Rrnlere
U ve teknolojik yeniliklere sahip olmak, gelecekte baz ne-
denlerle finansal gcn korumak gibi ana faaliyet konular ile dorudan iliflkili ol-
mayan varlklara yatrmda bulunabilir.
DKKAT DKKAT
Ana faaliyet gelirleri dflnda yardmc bir iliflkiye sahip olan bu tr varlklara
yatrmlar denir. Yaplan bu yatrmlardan biri de ifltirak fleklinde yaplan yatrm-
N N
SIRA SZDE SIRA yatrmc
lardr. fltirak, SZDE iflletmenin adi ortaklk gibi tzel kiflilii olmayan iflletme-
flletmenin dier flirketlerin
ynetimine ve ortaklk ler de dhil olmak zere, ifl ortakl veya bal ortaklk niteinde olmayan, ancak
politikalarnn
belirlenmesine katlmak
AMALARIMIZ
zerinde nemli
AMALARIMIZ
etkisi bulunduu iflletmelerdir.
zere edindii hisse fltirak edilen ortaklklarda ifltirak iliflkisinden bahsedebilmek iin sermaye pay
senetleri veya ortaklk
paylar ifltirak olarak dikkate alnmakszn sahip olunan oy hakk veya ynetime katlma hakknn en az
nitelendirilir.
K T A P %10, en fazla K %50T A Porannda bulunmas gerekir. fltirak iin sermaye taahhdnde
bulunulduunda veya hisse senedi edinildiinde hesaba bor kaydedilirken elden
karlmalarnda alacak olarak kaydedilir.
TELEVZYON TFRSlerden
T E L E V TMS
Z Y O N 28 fltirakler standardna gre bir yatrma ifltirak diyebilmek
iin yatrmc iflletmenin yatrm yapt iflletme zerinde en az %20, en ok %50 oy
hakkna sahip olmakla birlikte o iflletme zerinde nemli etkiye sahip olmas ge-
rekmektedir. nemli etki kavram, yatrm yaplan flirketin ve faaliyetlerle ilgili ve
NTERNET N T E R N E T belirlenmesi kararlarna katlma gcn ifade etmektedir.
finansal politikalarn
fltirakler, elde edildiklerinde satn alma maliyetleri zerinden kaydedilir. Daha
sonraki srete yaplan ifltirakin deerinde meydana gelen deiflmeler, yatrmc ifl-
letmenin (pay orannda) payn yanstacak flekilde dzeltilir ve bu flekilde yatrm-
c iflletme, yatrm yaplan iflletmenin kr veya zararndan kendi payna dflen kr
veya zarar muhasebelefltirir. Bu ynteme z kaynak yntemi ad verilir. Bu yn-
temde ifltirak yatrmnn getirisi sadece bilanoyu etkilemektedir. Bilanoda iflti-
raklerin net defter deeri grlmektedir. Temett tahsilatlar ise gelir tablosuna
yanstlmamaktadr.
fltirak ifllemlerinden kaynaklanan alacaklar 132 fiTRAKLERDEN ALACAKLAR
hesabnda takip edilir. Alacan domas durumunda bu hesap borlandrlr. Ala-
can tahsil edilmesinde ise alacaklandrlr. Hesabn kalan, ifltiraklerden olan ala-
can toplamn gstermektedir.
RNEK Pelit Ticaret, Berk iflletmesinin mays ayndaki finansman ihtiyacn karfllamak
iin 2 Mays tarihinde Berk iflletmesine T9.000 bor vermifltir. Pelit Ticaret, Berk ifl-
letmesinin %20 ortaklk payna sahiptir.
02.5.20X1
132 TRAKLERDEN ALACAKLAR HS. 9.000
132.11 Berk letmesi
100 KASA HS. 9.000
www.evrenselpdf.com
Yukarda verilen rnekte ortaya kan alacak, iflletmenin normal faaliyeti kap-
sam dflnda meydana gelmifltir. fltiraki bulunduu Berk iflletmesine verilen bir
paradan kaynaklanan alacak hakk olmas nedeniyle 132 fltiraklerden Alacaklar
hesab borlandrlmfltr. flletmenin alacan 08.5.20X1 tarihinde Berk iflletmesin-
den tahsil etmesi durumunda ise afladaki kayda yer verecektir.
08.5.20X1
100 KASA HS. 9.000
132 TRAKLERDEN ALACAKLAR HS. 9.000
132.11 Berk letmesi
Bal Ortaklklardan Alacaklar

flletmenin, adi ortaklk gibi tzel kiflilii olmayan iflletmeler de dhil olmak zere,
ana ortaklk olarak bilinen baflka bir iflletme tarafndan kontrol edilen iflletmesi
bal ortaklk olarak adlandrlmaktadr. Bal ortaklkta kontrol, dorudan ynet- Sermayesinin %50den
fazlasna sahip olunan
me gc ile salanmaktadr. Ana ortakln bir iflletmenin faaliyetlerinden fayda iflletmeler, bal ortaklk
salamak amacyla sz konusu iflletmenin finansal ve faaliyet politikalarna iliflkin olarak adlandrlr.
kararlarda tek baflna ynetme gc olmas, bal ortakln kontrol edildii anla-
mna gelmektedir.
Bir iflletmenin sermayesinin %50sinden fazlasna sahip olduu dier ifllemler-
den olan ve bir ticari ifllem sonucu domamfl bulunan alacaklar 133 BALI
ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR hesabnda takip edilmektedir. Alacan domas
hlinde bu hesap borlandrlrken alacan tahsil edilmesinde ise hesap alacaklan-
drlr.
Pelit Ticaret, 26.6.20X1 tarihinde, %55 ortaklk payna sahip olduu Abaks ifllet- RNEK
mesi adna T3.900 nominal deerli protestolu bir senedini KR Bankas zerin-
den havale ile demifltir.
26.6.20X1
133 BALI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR HS. 3.900
133.08 Abaks letmesi
102.02 KR Bankas
Pelit Ticaret, kontrol altnda olan Abaks iflletmesinin, nakit sknts yaflama-
s nedeniyle, yaflad sknty aflmas amacyla yavru iflletmesine bor para vermifl-
tir. Bu amala kendisine ait olmayan senetli bir borcu demifltir. Pelit, her ne ka-
dar bir senet demifl olmasna ramen, aslnda Abakse bor vermifltir. Bu neden-
le de bal ortandan alaca domufltur. Abaks iflletmesinin, Pelit Ticarete bor-
cunu 02.07.20X1 tarihinde demesi durumunda afladaki kayda yer verilecektir.
www.evrenselpdf.com
02.7.20X1
100 KASA HS. 3.900
133 BALI ORTAKLIKLARDAN
ALACAKLAR HS. 3.900
133.08 Abaks letmesi
SIRA SZDE Personelden Alacaklar

SIRA SZDE
flletmede alflan personel, iflletmeden ksa vadeli bor para alabilir; iflletmenin
D fi N E L M
sosyal imknlarndan, demirbafllarndan yararlanabilir veya kendisine verilen mali
D fi N E L M
sorumluluk nedeni ile baz aklar (kasa a, stok a gibi) verebilir. flletmenin
tm alflanlarna eflitli nedenlerle ksa bir sre iin verdii borlar 135
S O R U S O R ALACAKLAR
U
PERSONELDEN hesabnda izlenmektedir.
DKKAT eflitli grevlendirmeler

DKKAT nedeni ile verilen ve grev sonras mahsup edilecek olan alacak-
lar, bu hesapta deil Verilen Siparifl Avanslar hesabnda takip edilir.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
RNEK Grgen Ticaret, 25.5.20X1 tarihinde iflisi Lale Cann talebi zerine 20 gn son-
ra tahsil edilmek zere T540y dn vermifltir.
25.5.20X1
135 PERSONELDEN ALACAKLAR HS. 540
K T A P 135.26
K Lale
T A PCan
100 KASA HS. 540
TELEVZYON TELEVZYON
RNEK Lale Can, 10.6.20X1 tarihinde alflt Grgen Ticaretten ald borcun T400sn
NTERNET demifltir. N T E R N E T
10.6.20X1
100 KASA HS. 400
135 PERSONELDEN ALACAKLAR HS. 400
135.26 Lale Can
Grgen Ticaretin personeli olan Lale Can, ifl yerinden 20 gn sonra demek
zere ald T540lk borcun T400lk ksmn befl gn nce demifltir. Grgen Ti-
caretin Lale Candan hl T140 (T540 - T400) alaca bulunmaktadr. 135 Personel-
den Alacaklar hesabnn bor kalan da bunu dorulamaktadr.
www.evrenselpdf.com
Dier eflitli Alacaklar

Ortaklardan, ifltiraklerden, bal ortaklklardan ve personel dflnda kalan kifli ve
kurumlardan olan alacaklarn takip edildii hesaptr.
Pelit Ticaret, 17.8.20X1 tarihinde komflusu Tarhan iflletmesine alfl kuru zerin- RNEK
den deeri T18.000 olan 10.000 Amerikan dolarn bir ay vadeyle T17.800ya
satmfltr.
17.8.20X1
136 DER ETL ALACAKLAR HS. 17.800
656 KAMBYO ZARARLARI HS. 200
100 KASA HS. 18.000
Tarhan iflletmesi, geici bir sre iin nakit sknts ekmektedir. Pelit Ticaret ise
komflusunun bu zor gnlerinde yardmna koflmufltur. Kasasnda atl olarak duran
10.000 Amerikan dolarn zarar etme pahasna ve bir ay sonra tahsil etmek zere
Tarhan iflletmesine vermifltir. Pelit Ticaret iin bu alacak, ne senetli veya senetsiz
ticari alacaktr ne de ortaklarndan, ifltiraklerinden, bal ortaklklarndan veya per-
sonelinden bir alacaktr. Bu nedenle bu alacak Dier eflitli Alacaklar hesabnda
izlenmektedir. Pelit, bir ayn sonunda Tarhandan T17.800y tahsil etmesi ile afla-
daki kayda yer verecektir.
17.9.20X1
100 KASA HS. 17.800
136 DER ETL ALACAKLAR HS. 17.800
www.evrenselpdf.com
zet
N
AM A
Ticari Alacaklar tanmlamak. N
AM A
Ticari alacaklar ile dier alacaklar arasndaki
1 Ticari alacaklar, iflletmelerin esas faaliyet konula- 4 farkllklar aklamak.
r kapsamnda meydana gelen alacaklardr. Bu Ticari Alacaklar, iflletmenin temel faaliyeti olan
tr alacaklara ticari alacak denir. ticari mallarn kredili veya senet karfll olarak
satflndan doan alacaklar ifade etmektedir. Ti-
N
Ticari Alacaklardan nakit yaratma olanaklarn cari mallarn dflnda kalan; ortaklardan alacak-
AM A aklamak. lar, ifltiraklerden alacaklar, bal ortaklklardan
2
Alacaklar; vadelerinden nce satlmak, teminat alacaklar, personelden alacaklar ve dier eflitli
olarak gsterilmek yoluyla iflletmeye vadelerin- alacaklar ise Dier Alacaklar grubunda yer alr.
N
den nce nakit girifli salar; temlik ile de nakit -
kfln nlemektedir. Alacak senetlerinin iskonto fltirakler ile bal ortaklklar arasndaki farklar
A M A
ettirilmesi ile iflletme, vadesinden nce senetleri- 5 aklamak.
ni banka veya faktring flirketlerine satarak nakit flletmeler yatrmda bulunduu iflletmenin his-
girifli salamaktadr. Ayrca iflletmeler, sahip ol- se senetlerinin %50sinden daha azna sahip ol-
duklar senetlerini teminat olarak bankalara bra- mas durumunda yatrmda bulunduu iflletme-
karak iskonto veya ifltira kredileri salayabilir. nin faaliyet ve finansman politikalarnda nem-
Dier bir nakit yaratma olana olarak da ifllet- li etki gcne sahip olmaktadr. nemli etki
meler, senetlerini temlik ederek para kfln n- yapma gc, genellikle %10 ile %50 arasnda oy
lemektedir. flletme, temlik cirosu ile senetlerin- hakkna sahip olmas durumunda ortaya k-
den doan alacak haklarndan vazgeerek bor- maktadr. Bal ortaklklarda ise oy hakk olarak
larnn denmesini salayabilir. %50den daha fazla hisse senedine sahip olun-
maktadr. Bu durumda bal ortaklk, yatrm
N
Bono (senet) ile polie arasndaki fark tartfl- yapt iflletme zerinde bir kontrol gcne sa-
A M A mak. hip olmaktadr ve bu iflletmenin faaliyet ve fi-
3
Bono, ikili bir ticari iliflkiyi dzenlerken polie nansman politikalar zerinde karar alma yetki-
l bir iliflkiyi dzenlemektedir. Bono da kefli- sine sahip olabilmektedir.
deci ve muhatap ayn gerek veya tzel kifli iken
poliede keflideci, polieyi dzenleyen ve muha-
tap da keflideciye borlu olup lehtara deme yap-
may kabul eden gerek veya tzel kiflidir.
www.evrenselpdf.com
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi Ticari Alacaklar grubunda 6.
deildir?
a. Alclar 121 ALACAK SENETLER HS. 150
b. Verilen Depozito ve Teminatlar 121 ALACAK SENETLER HS. 150
121.01 Czdandaki
c. Dier Ticari Alacaklar Senetler
d. Alacak Senetleri
e. fltiraklerden Alacaklar
Yukardaki yevmiye kayd afladaki ifllemlerden hangi-
sine aittir?
2. Afladakilerden hangisi iflletmenin temel faaliyet
a. Senet Yenilemesi
konusu olan mal veya hizmet satflndan doan alacak-
b. Senet skontosu
lardr?
c. Senedin teminata verilmesi
a. Senetli Alacak
d. Senedin tahsile gnderilmesi
b. Senetsiz Alacak
e. Satfl ifllemi sonunda senet alnmas
c. Ticari Alacak
d. Deersiz Alacak
7.
e. fipheli Alacak
121 ALACAK SENETLER HS. 500
3. PRS iflletmesi T10.000 senetsiz alacana karfllk 2 120 ALICILAR HS. 500
ay vadeli T12.000lk bir senet almfltr.

Buna gre afladakilerden hangisi bu finansal nitelikli
Yukardaki yevmiye kayd afladaki ifllemlerden hangi-
ifllemi tanmlar?
sine aittir?
a. Senedin takibe alnmas ifllemidir
a. Kredili alacan senetli alacaa dnflmesidir
b. Vadeye dayal bir senet alnmas ifllemidir
b. Ticari mallarn kredili olarak satlmas
c. Senet tahsilat ifllemidir
c. Senede bal satfltan doan alacan tahsil
d. Senet krdrma ifllemidir
edilmesi
e. Senet protestosu ifllemidir
d. Ticari mallarn senede bal olarak satlmas
e. Senedin krdrlmas
4. Afladaki ifllemlerden hangisinde Alacak Senetleri
hesab borlandrlr?
8. flletmenin en %10 en fazla %50 kontrol gc ve oy
a. Senedin tahsil edilmesi
hakkna sahip buluduu iflletmelerden olan alacaklar
b. Senedin iskonto ettirilmesi
afladaki hesaplardan hangisidir?
c. Senedin ciro edilmesi
a. Ortaklardan Alacaklar
d. Senedin krdrlmas
b. fltiraklerden Alacaklar
e. Senetsiz alacak karfllnda senet alnmas
c. Personelden Alacaklar
d. Dier Alacaklar
5. Afladaki hangisi Personelden Alacaklar hesab ile
e. Bal Ortaklklardan Alacaklar
ilgili doru bir ifadedir?
a. Yolluk ve grevlendirme bu hesabn alacanda
izlenir
b. Personele verilen avanslar bu hesabn alacan-
da takip edilir
c. Personel borcunu derken bu hesap borland-
rlr
d. Personele verilen dn paralar iin bu hesap
borlandrlr
e. Personele denecek maafl ve cretlerde bu he-
sap alacaklandrlr
www.evrenselpdf.com
9. Afladakilerden hangisi Alacaklar grubu ile ilgili

doru bir ifade deildir?
a. Alacaklar ksa ve uzun vadeli olarak ikiye ayrlr
b. Vade tarihi bir yldan daha az olan Alacaklar D-
nen Varlklarda gsterilir
c. Ticari Alacaklar iflletmenin ticari mal satfl sonu-
cunda oluflur
d. Vade tarihi bir yldan daha ok olan Alacaklar
Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklarda gsterilir
e. Personelden Alacaklar, Dier Alacaklar grubu-
nun bir unsurudur
10. Kale iflletmesi, AY Bankasna tahsile verdii

T1.200lk senetleri ifltira kredisi iin kullanmaya karar
vermifltir. Senedin arkasna bedeli rehindir ibaresi d-
fllmfltr. Buna gre Kale iflletmesinin yapmas gere-
ken yevmiye kayd afladakilerden hangisidir?
a.

102.05 AY Bankas
121.03 Teminattaki
Senetler
b.

100 KASA HS. 1.200
100.01 Trk Liras
Kasas
c.

121.03 Teminattaki Senetler
121.02 Tahsildeki
Senetler
d.

102.05 AY Bankas
e.

102.05 AY Bankas
www.evrenselpdf.com

1. e Yantnz yanlfl ise Ticari Alacaklar bafllkl Sra Sizde 5
konuyu yeniden gzden geiriniz.
2. c Yantnz yanlfl ise Ticari Alacaklar bafllkl
konuyu yeniden gzden geiriniz. 120 ALICILAR HS. 7.300
120.04 Aydn A.
125 ERTELENM TCAR
3. b Yantnz yanlfl ise Alacak Senetleri bafllkl
konuyu yeniden gzden geiriniz. ALACAKLAR VADE
FARKI HS. 200
4. e Yantnz yanlfl ise Alacak Senetleri bafllkl 125.01 Ertelenmi
konuyu yeniden gzden geiriniz. Vade Fark
Gelirleri
5. d Yantnz yanlfl ise Personelden Alacaklar
bafllkl konuyu yeniden gzden geiriniz.
6. d Yantnz yanlfl ise Alacak Senetleri bafllkl
konuyu yeniden gzden geiriniz. Sra Sizde 6
7. a Yantnz yanlfl ise Alacak Senetleri bafllkl Vadesinde tahsil edilmeyen alacak senetleri, noter tara-
konuyu yeniden gzden geiriniz. fndan protesto edilerek hukuki iflleme bafllanr.
8. b Yantnz yanlfl ise fltiraklerden Alacaklar
bafllkl konuyu yeniden gzden geiriniz. Sra Sizde 7
9. d Yantnz yanlfl ise Girifl bafllkl konuyu Ortaklardan alacaklar hesabnn, iflletmenin ortaklarnn
yeniden gzden geiriniz. kasa hesab gibi kullanlmas ve iflletmenin kiflilik kavra-
10. c Yantnz yanlfl ise Alacak Senetlerinin mnn istismar edilmesi ve iflletmeden rtl kazan elde
Teminata Verilmesi bafllkl konuyu yeniden edilmesi gibi sebepler iin kullanlmas snrlandrlmfltr.
gzden geiriniz.
Sra Sizde Yant Anahtar Kaynaklar
Sra Sizde 1 Cemalclar, zgl ve nce, Saime (1999).
Afladaki durumlarda Alclar hesab borlandrlr: Muhasebenin Kuramsal Yaps, TC Anadolu
nceki dnemden devreden senetsiz alacaklar, niversitesi Yaynlar, No: 1093, Eskiflehir.
Kredili mal ve hizmet satfllar, mleki, Ferruh (2002). Tekdzen Genel Muhasebe
Senetsiz alacaklara tahakkuk ettirilen faizler, ve Temel Mali Tablolar, Birlik Ofset Yaynclk,
Eksik, hatal vb. nedenlerle yaplan dzeltmeler ve Eskiflehir.
Dier ifllemler. Demir, Sezgin ve atalolu, Adem (2008). Finansal
Muhasebe, Aydn SMMO Yayn, Yayn No:5, Aydn.
Sra Sizde 2 Erkan. Mehmet; Elitafl, Cemal ve Ceran, Yunus (2010).
Alacak senetleri, alacaklarn tahsil edilememe riskini Dnem Sonu Muhasebe fllemleri: TMS/TFRS
azaltarak alacaklarn salam esaslara balanmasn Uyumlu, Ekin Basn Yaynevi, Bursa.
salar ve bankalara iskonto ettirerek veya borlusu bu- Gken, Grbz; Ataman, Baflak ve akc, Cemal
lunduu kifliye ciro edilmek suretiyle nakit skntlarn (2011). Trkiye Finansal Raporlama Standartlar
nleyebilir. Uygulamalar, Trkmen Kitapevi, stanbul.
Gcenme, mit (2006). Envanter, Alfa Aktel, stanbul.
Sra Sizde 3 zerhan, Yldz ve Yank, Serap (2011). TFRS/TMS,
Bono, ikili bir ticari iliflkiyi dzenlerken polie l bir Trmob, Ankara.
iliflkiyi dzenlemektedir. Bonoda keflideci ve muhatap rten, Remzi; Kaval, Hasan ve Karapnar, Aydn (2011).
ayn gerek veya tzel kifli iken poliede keflideci, po- UFRS (TMS-TFRS) Uygulamalar, zBaran Ofset
lieyi dzenleyen ve muhatap da keflideciye borlu Matbaaclk, Ankara.
olup lehtara deme yapmay kabul eden gerek veya Srmen, Yusuf (2006). Genel Muhasebe, Celepler
tzel kiflidir. Matbaaclk, Trabzon.
____ (2009). Genel Muhasebe Teori Cilt 1, Trmob,
Sra Sizde 4
Ankara.
121 Alacak Senetleri hesab flu nedenlerle alacaklanr:
www.tmsk.org.tr (05.02.2012)
Tahsil edilen senetler,
Senetsiz bor karfll ciro edilen senetler,
skonto ettirilen senetler,
Teminata verilen senetler,
fipheli hle gelen senetler ve
Dzeltmeler ve dier ifllemler.
www.evrenselpdf.com
7
GENEL MUHASEBE-I
Amalarmz
N
N
Menkul kymet kavramnn ieriini aklayabilecek,
Geici ile Uzun Vadeli Menkul Kymet Yatrmlar arasndaki fark ayrt ede-
N
bilecek,
Alm satm amal, satlmaya hazr amal, vadeye kadar elde tutma
N
amal Menkul Kymetleri snflandrabilecek,
N
Hisse Senedi ile Borlanma Katlar arasndaki fark aklayabilecek,
Geici menkul kymet yatrmlarnn alfl ve satfl ifllemlerini muhasebelefltiril-
mesini aklayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
Menkul Kymet Geree Uygun Deer Fark Kr
Hisse Senedi veya Zarara Yanstlan Menkul
Tahvil Kymet
Senet Satlmaya Hazr Amal Menkul
Bono Kymet
Geree Uygun Deer Vadeye Kadar Elde Tutma Amal
Menkul Kymet
indekiler
MENKUL KIYMETLER
Finansal Varlklar: HSSE SENETLER
Genel Muhasebe-I Menkul Kymetler BORLANMA KAITLARI
DER MENKUL KIYMETLER
www.evrenselpdf.com
Finansal Varlklar:
Menkul Kymetler
MENKUL KIYMETLER
Ekonomik kalknma srecinin baflndan beri toplumun bir kesimi, belirli bir zaman
dilimi iinde elde ettikleri gelirden fazlasn harcama; dier bir kesimi ise gelirleri-
nin bir ksmn tasarruf etme ve bu tasarruflarn, bir kar karfllnda fon ihtiyac
duyanlara sunma eilimindedir. Kanlmaz olarak zamanla bu iki grubu bir araya
getirecek bir sistem ihtiyac domufl ve finansal piyasalar ortaya kmfltr.
Finansal piyasalara fon sunan zel ya da tzel kifliler; pazarda belirlenen bir fi-
yatla kendi kullanm gereksinimleri zerinde kalan fonlar, bu fonlara gereksinme
duyan kiflilere devretmekte ve belirli bir sre veya sresiz olarak bu fonlardan
uzak kalmay kabullenmektedir. Fon sunanlar, dier kiflilere devrettikleri fonlarn
karfllnda fon isteminde bulunanlardan bir belge almaktadr. Bu belgeler genel
olarak menkul kymetler olarak isimlendirilmekte ve iflletmelerin finansal varlkla-
r arasnda snflandrlmaktadr.
Menkul kymetler, finansal piyasalara fon sunan zel ve tzel kiflilerin sahip ol-
duklar nakit fazlasn etkin bir flekilde ynetip deerlendirmek amac ile ska ya-
rarlandklar finansal aralar arasnda yer almaktadr. Menkul kymetler; iflletmele-
rin ksa veya uzun vadede fiyat deiflimi etkisinden yararlanmak, faiz geliri veya
kr pay salamak amac ile edindikleri finansal aralardan oluflmaktadr. Bunlar
flyle sralanabilir:
Hisse Senedi
Tahvil
Hazine Bonusu
Finansman Bonusu
Yatrm Fonu Katlm Belgesi
Kr-Zarar Ortakl Belgesi
Gelir Ortakl Senedi
Menkul kymetler, ksa vadeli fiyat deiflimlerinin etkilerinden yararlanmak ve- Bir yldan daha ksa sreli
yatrmlar geici menkul
ya faiz geliri elde etmek amac ile edinilmifller ise geici (ksa vadeli) menkul kymet yatrmlar, bir
kymet yatrmlar, uzun vadeli fiyat deiflim etkilerinden yararlanmak, faiz geli- yldan daha uzun sreli
yatrmlar ise uzun vadeli
ri elde etmek veya kr pay salamak amac ile edinilmifller ise uzun vadeli men- menkul kymet yatrmlar
kul kymet yatrmlar adn almaktadrlar. olarak kabul edilir.
Bu nitede menkul kymet yatrmlarndan geici menkul kymet yatrmlar
ele alnacaktr. lgili menkul kymet yatrmlar, Tekdzen Hesap Plannda 11
www.evrenselpdf.com
Menkul Kymetler hesap grubunda izlenmekte ve trlerine gre afladaki flekilde

SIRA SZDE SIRA SZDE
snflandrlmaktadr:
110 Hisse Senetleri
D fi N E L M 111 zelD fiKesim
N E L MTahvil, Senet ve Bonolar
112 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar
118 Dier Menkul Kymetler
S O R U S O R U
119 Menkul Kymetler Deer Dflkl Karfll (-)
DKKAT 119 Menkul Kymetler

D K K A T Deer Dflkl Karfll (-) hesab; menkul kymetlerle ilgili de-
erleme ifllemleri yaplrken menkul kymetlerin deerinde meydana gelen azalfln kayt-
lara yanstlabilmesi amac ile kullanlan pasif nitelikte, aktifi dzenleyici bir hesaptr.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
flletmeler, sahip olduklar nakit fazlasn geici menkul kymet yatrm yaparak
AMALARIMIZ deerlendirmeyi
AMALARIMIZ tercih etmeleri durumunda bu yatrm ilk kez iflletme kaytlarna
yanstrlarken yatrm yapmfl olduklar menkul kymetin tr ve ilgili yatrm ger-
eklefltirme amalarn gz nnde bulundurmaldr. Baflka bir ifade ile menkul
K T A P K T yapldnda
kymet yatrm A P ncelikle ilgili yatrmn trne gre tekdzen hesap
Geree uygun deer;
karfllkl pazarlk ortamnda plannda yukarda yer alan hesaplardan hangisine girdiine karar verilmesi gerek-
bilgili ve istekli kifliler mektedir. Bu aflamadan sonra yatrmn gereklefltirilme amacna uygun olarak il-
arasnda bir varln el
Tdeifltirmesi
E L E V Z Y OyaNda bir gili hesaptaT E Lbir
E V Zalt
Y O Nhesap almaldr. Bunun sebebi, Tekdzen Hesap Plannda
borcun denmesi menkul kymetler iin trlerine gre bir snflandrlma yaplmfl olmasdr. Bunun-
durumunda ortaya kan
tutardr. la birlikte Trkiye Muhasebe Standartlarnda menkul kymetler edinim amalarna
gre snflandrlmaktadr ve bu duruma alt hesaplarla zm bulunmaktadr.
NTERNET NTERNET
Menkul kymetler muhasebelefltirilirken iflletme tarafndan yatrmn yaplma
amacna uygun olarak olarak afladaki alt hesaplarda snflandrlr.
1- Geree Uygun Deer Fark Kr veya Zarara Yanstlan Menkul Kymetler
2- Satlmaya Hazr Amal Menkul Kymetler
3- Vadeye Kadar Elde Tutma Amal Menkul Kymetler
Geree Uygun Deer Fark Kr veya Zarara Yanstlan

Menkul Kymetler
Literatrde alm satm amal olarak da adlandrlan menkul kymet grubu Tr-
kiye Muhasebe Standartlarnda geree uygun deer fark kr veya zarara yans-
Trev rn; tlan menkul kymetler olarak isimlendirilmektedir.
1- Deeri deiflime ak bir Bir menkul kymet; yakn zamanda satlmak amac ile edinilmifl, birlikte yne-
szleflmeye dayal olan,
2- Net bir bafllang yatrm tilen ve son zamanlarda ksa dnemde kr etme konusunda belirgin bir eilimi bu-
gerektirmeyen ya da lunduu ynnde delil bulunan belirli finansal aralardan oluflan bir portfyn
benzer finansal aralara
oranla daha az bir
paras ya da bir trev rn ise ilgili menkul kymetler geree uygun deer far-
bafllang yatrm k kr/zarara yanstlan (alm satm amal) menkul kymet snfna girmektedir.
gerektiren, Genellikle iflletmeler bu tr menkul kymetleri gnlk, haftalk ya da aylk fiyat de-
3- Vadeye kadar taraflar
arasnda nakit akfl iflim etkilerinden yararlanmak ve ksa srede yksek faiz getirisi salamak amac
gerektirmeyen finansal ile edinmektedirler.
aratr.
Aktif bir piyasada kaytl bir piyasa fiyat bulunmayan ve geree uygun deeri
z kaynaa dayal finansal gvenilir bir flekilde llemeyen z kaynaa dayal finansal aralara yaplan ya-
ara; flletmelerin tm
borlar karldktan sonra trmlarn geree uygun deer fark kr veya zarara yanstlan olarak tanmlanmas
varlklarnda bir pay/hakk mmkn deildir. rnein bir iflletmenin herhangi bir organize piyasada ifllem gr-
gsteren szleflmedir.
meyen baflka bir iflletmenin hisse senetlerini satn almas durumunda, satn alnan
hisse senetlerinin aktif bir piyasas olmad iin, geree uygun deeri gvenilir bir
www.evrenselpdf.com
7. nite - Finansal Varlklar: Menkul Kymetler 149
biimde llemeyeceinden sz konusu hisse senetlerini geree uygun deer far-

k kr veya zarara yanstlan olarak snflandrmas mmkn olamayacaktr.
Satlmaya Hazr Amal Menkul Kymetler

Satlmaya hazr olarak tanmlanan veya kredi ve alacak, vadeye kadar elde tutula-
cak yatrm ya da geree uygun deer fark kr veya zarara yanstlan finansal var-
lk olarak (alm-satm amal) snflandrlamayan finansal varlklardr. Baflka bir ifa-
de ile arzu edildii takdirde vadesine kadar elde tutulabilecek ama sahibine bu ko-
nuda bir ykmllk yklemeyen ve vadesinden nce de elden karlabilen men-
kul kymetler bu gruba girmektedir. rnein bir iflletme, sahip olduu fon fazlas ile
menkul kymet yatrm yapmak istiyor; ancak bu yatrmn kendisi iin herhangi bir
balaycl olmasn istemiyorsa, satn almfl olduu menkul kymetlerin elden -
karabilmesi iin vade sonuna kadar bekleme zorunluluunun olmasn istemiyorsa
sz konusu menkul kymetleri satfla hazr amal olarak snflandrmaldr.
Vadeye Kadar Elde Tutma Amal Menkul Kymetler

flletmenin vadeye kadar elde tutma niyet ve imknnn bulunduu sabit veya be-
lirlenebilir nitelikte demeler ieren ve sabit bir vadesi bulunan trev olmayan fi-
nansal varlklardr. rnein bir iflletmenin elinde fon fazlas olmas ve bu paray
menkul kymet yatrm yaparak deerlendirmeye karar vermesi durumunda yapa-
ca yatrmn hangi gruba gireceine karar vermesini belirleyen pek ok etken
olabilir. Bunlar; sz konusu tutara gelecek dnemde ne zaman ihtiyacnn olabile-
cei, yatrm yapma amac, yatrm riski ve yatrmdan bekledii getiri olarak sra-
lanabilir. flletme yatrm yapmfl olduu menkul kymetleri vadesi sonuna kadar el-
de tutmay, bu tarihten nce elden karmay dflnmyor ise bu menkul kymet-
ler vadeye kadar elde tutma amal menkul kymetler olarak snflandrlmaktadr.
Trkiye Muhasebe Standartlar hkmleri uyarnca bir iflletmenin cari yl veya
son iki yl ierisinde, vadeye kadar elde tutulacak yatrmlarnn nemli bir bl-
mn vadesinden nce satmfl olmas durumunda sz konusu iflletmenin takip
eden dnemlerde hibir finansal varln vadeye kadar elde tutulacak yatrm ola-
rak snflandrlmasna izin verilmemektedir.
Geree uygun deer fark kr veya zarara yanstlmayan menkul kymetlerin
edinimi iin arac kuruma denen komisyon ve benzeri giderler, menkul kymetin
edinim deerinin bir paras olarak aktiflefltirilmektedir. rnein bir iflletme, elin-
deki nakit fazlas ile borsada ifllem gren menkul kymetlerden satn almaya karar
vermifltir. flletme, sz konusu menkul kymetleri satn alabilmek iin borsada fa-
aliyet gsteren arac kurumlardan biri ile sunduu hizmetler karfllnda kendisine
belli bir komisyon tutar demek zere anlaflmfltr. flletmenin satn almfl olduu
menkul kymetleri geree uygun deer fark kr veya zarara yanstlma amal
olarak snflandrmas durumunda arac kuruma demifl olduu SIRAkomisyonu
SZDE faali- SIRA SZDE
yet gideri olarak muhasebelefltirilmelidir. Ancak iflletmenin sz konusu menkul
kymetleri satfla hazr amal ya da vadeye kadar elde tutma amal
D fi Nolarak
E L M snflan- D fi N E L M
drmas durumunda arac kuruma demifl olduu komisyonu, ilgili menkul kyme-
tin geree uygun deerine eklemeli ve menkul kymeti toplam tutar zerinden ifl-
S O R U S O R U
letme kaytlarna almaldr.
Menkul kymetlerin edinimi iin katlanlan komisyon veya benzeri harcamalarn

DKKAT nasl mu- DKKAT
hasebelefltirilecei, tamamen iflletmenin sz konusu menkul kymetleri ne flekilde snf-
landrmfl olduuna baldr.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
www.evrenselpdf.com
K T A P K T A P
Bu nite; menkul kymetler hisse senetleri, borlanma ktlar ve dier menkul

kymetler olmak zere ana bafllkta incelenecektir. Ayrca her bir menkul kymet
tr hakknda bilgi verilerek sz konusu menkul kymetlere yaplan geici yatrm-
larn muhasebelefltirilmesi ve finansal tablolarda raporlanmas aklanacaktr.
HSSE SENETLER
Hisse senedi; sermayesi paylara blnmfl flirketler tarafndan karlan, ortaklk
SIRA SZDE
sermayesine katlma payn temsil eden, paylarn dolaflmn salayan ve kanuni
SIRA SZDE
flekil flartlarna uygun olarak hazrlanan kymetli evrak olarak tanmlanmaktadr.
D fi N E L M Sizce hangi Dtr

fi iflletmeler
NELM sermayesi paylara blnmfl flirketler olarak kabul edilebilir?
S O R U Hisse senetlerinin
S O R U hamiline ya da nama yazl olmas mmkndr. Hamiline
Senet; borlu tarafndan
imzalanarak alacaklya
yazl hisse senetlerinin zerinde ortan ad yazl deildir, kim ilgili hisse senedi-
verilen, alacakl emrine ne sahip ise hisse senedinin ona ait olduu kabul edilir ve teslim yolu ile el deifl-
D K K Atarihte
belirlenen T ve yerde D K K A hisse
tirir. Nama yazl T senetlerinin zerinde ise mutlaka ortan ad yazl olmak
belirli bir tutarn denmesi
ykmlln kapsayan zorundadr.
N N
kymetli evraktr.
SIRA SZDE flletmeler,
SIRAdier
SZDEiflletmelerin hisse senetlerini geici ya da uzun vadeli yatrm
amacyla edinebilir. flletmenin nakit mevcudu fazlas ile baflka bir flirkete ortak
olup o flirketin ynetimine katlmak ve ilgili flirketten kr pay salamak amac ile
AMALARIMIZ hisse senedi AMALARIMIZ
edinmesi durumunda bu yatrm, uzun vadeli menkul kymet yatr-
m; yalnzca ksa sreli fiyat deiflim etkilerinden yararlanmak amac ile baflka bir
flirketin hisse senetlerini edinmesi durumunda ise bu yatrm, geici menkul kymet
K T A P K T A P
yatrm olarak kabul edilmektedir.
flletmelerin uzun vadeli yatrm amac ile hisse senedi edinmeleri durumunda
ilgili yatrmlar, iflletmeler tarafndan yatrm yaplan flirkette sahip olunan paya
TELEVZYON TELEVZYON
bal olarak 242 fiTRAKLER hesabnda veya 245 BALI ORTAKLIKLAR hesabn-
da izlenmektedir.
flletmelerin geici yatrm amac ile hisse senedi edinmeleri durumunda ise il-
NTERNET gili yatrmlar
N T E110
R N EHSSE
T SENETLER hesabnda izlenmektedir.
Hisse senetlerinin satn alnmas durumunda geree uygun deeri zerinden ilgi-
li hisse senedinin edinim amacna uygun olarak Hisse Senetleri hesabnda yer alan
ilgili alt hesap borlandrlr, satlmas durumunda ise ilgili hesap alacaklandrlr.
RNEK Hera iflletmesi 19.4.20X1 tarihinde Athena iflletmesinin piyasada ifllem gren hisse
senetlerinden 1.000 adedini, hisse baflna T80 karfllnda satlmaya hazr ama-
l olarak A Bankasndaki hesabndan havale yaparak satn almfltr.
19.4.20X1
110 HSSE SENETLER HS. 80.000
110.02 Satlmaya Hazr Amal
102.01 A Bankas
rnekte Hera iflletmesi, elindeki nakit fazlas ile ksa vadeli fiyat deiflim etki-
lerinden yararlanmak iin Athena iflletmesi hisse senetlerinden satn almfltr. Bu ifl-
lem sonucunda 110 Hisse Senetleri hesab denen toplam tutar kadar borlandrl-
mfl, deme banka hesabndan yapld iin 102 Bankalar hesab ilgili tutar kadar
alacaklandrlmfltr.
www.evrenselpdf.com
A iflletmesi, 3.5.20X1 tarihinde alm-satm amal olarak adedi T5den

SIRA2.000
SZDEadet B ifllet- SIRA SZDE
mesinin hisse senetlerinden satn almfl ve hisse senedini ihra eden arac kuruma banka 1
hesabndan EFT ile deme yapmfltr. fllemin yevmiye kaydn yapnz.
Hisse senetlerinin satn alnmas ile ilgili denen komisyonlar, ilgili hisse sene-
di geree uygun deer fark kr veya zarara yanstlan (alm satm
S O R amal)
U olarak S O R U
snflandrlmad srece hisse senedinin geree uygun deerine ilave edilerek
aktiflefltirilmektedir. Aksi durumda ise 65 Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve
DKKAT DKKAT
Zararlar grubunda ilgili gider hesab borlandrlr.
N N
SIRA SZDE 400 adet
Hera iflletmesi 2.6.20X1 tarihinde piyasada ifllem gren Ares iflletmesinin R NSZDE
SIRA EK
hisse senedini, alm satm amal ve hisse baflna T75 demek koflulu ile satn al-
mfl, bu ifllem karfllnda arac kuruma deyecei T3.000 komisyon cretini ve
hisse senedi bedelini banka havalesi ile demifltir.
2.6.20X1 K T A P K T A P
110.01 Geree Uygun Deer Fark Kr veya
Zarara Yanstlan
653 KOMSYON GDERLER HS. 3.000
TELEVZYON TELEVZYON
NTERNET NTERNET
rnekte Hera iflletmesi, elindeki nakit fazlas ile ksa vadeli fiyat deiflim etki-
lerinden yararlanmak iin Ares iflletmesinin borsada ifllem gren hisse senetlerini
satn almfltr. Bunun yan sra bu ifllem iin arac kuruma T3.000 komisyon de-
SIRA SZDE SIRA SZDE
mifltir. Satn alnan hisse senetleri alm-satm amal satn alnd iin 110 Hisse Se-
netleri hesab, yalnzca hisse senetleri iin denen tutar kadar borlandrlmfl; bu
ifllem iin denen komisyon tutar ise hisse senetleri iin denen D fi tutardan
N E L M ayr ola- D fi N E L M
rak 653 Komisyon Giderleri hesab, ilgili tutar kadar borlandrlmfltr. Tm de-
meler banka hesabndan yapld iin 102 Bankalar hesab, toplam S O R U denen tutar S O R U
kadar alacaklandrlmfltr.
Menkul Kymet edinimi iin denen komisyonlar, geree uygun deer D Kfark
K A T kr veya za- DKKAT
rara yanstlma amal edinilen menkul kymetler iin denmeleri durumunda faaliyet gi-
N N
deri olarak ayrca muhasebelefltirilirken bunlarn dflnda kalan menkul kymetler iin ise
SIRA SZDE SIRA SZDE
ilgili menkul kymetin geree uygun deerine ilve edilerek aktiflefltirilir.
A iflletmesi, 15.5.20X1 tarihinde satlmaya hazr amal olarak adedi AMALARIMIZ AMALARIMIZ
SIRA SZDE 3.000 adet
T6,50den SIRA SZDE
C iflletmesi hisse senetlerinden satn almfl ve bu ifllem iin arac kuruma T1.900 komisyon 2
demifltir. fllemin yevmiye kaydn yapnz.
KD fi T NAE L P M DK fi TN EAL PM
Hisse senetleri nominal deerinden alnp satlabilecei gibi nominal deeri Nominal deer; menkul
dflnda farkl bir deer zerinden de alnp satlabilmektedir. Hisse
S O R Usenetleri, ka- kymetin zerinde
S Oyazl
R Uolan
deerdir. T E L E V Z Y O N
ytl deerinin altnda veya stnde bir deerle satlabilir. T E L E V Z Y O N
Hisse senetlerinin kaytl deerinden daha yksek bir bedel zerinden satlma- Kaytl deer; hisse
DKKAT DKKAT
senetlerinin iflletme
s durumunda bu satfl primli satfl adn almaktadr ve 645 Menkul Kymet Satfl kaytlarndaki deeridir.
Krlar hesab, elde edilen kr tutar kadar alacaklandrlr. N T E R N E T NTERNET
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
www.evrenselpdf.com
K T A P K T A P
Hisse senetlerinin kaytl deerinden daha dflk bir bedel zerinden satlmas
durumunda bu satfl iskontolu satfl adn alr ve 655 Menkul Kymet Satfl Zararlar
hesab, ortaya kan zarar tutar kadar borlandrlr.
RNEK Hera iflletmesi 2.6.20X1 tarihinde satn almfl olduu Ares iflletmesi hisse senetleri-
ninin tamamn 1.7.20X1 tarihinde T34.000ya satmfltr.
1.7.20X1
110.01Geree Uygun Deer Fark
Kr/Zarara Yanstlan
645 MENKUL KIYMET SATI KRLARI HS. 4.000
SIRA SZDE SIRA SZDE tarihinde satlmaya hazr amal olarak adedi T4,50den 2.000 adet
A iflletmesi, 20.5.20X1
3 D iflletmesi hisse senetlerinden satn almfl ve bu ifllem iin arac kuruma T900 komisyon
demifltir. flletme, 16.6.20X1 tarihinde nakit ihtiyacn karfllamak amacyla 20.5.20X1 ta-
rihinde satn ald D iflletmesi hisse senetlerini T8.500ya satmfltr. Gerekli yevmiye ka-
ytlarn yapnz.
S O R U S O R U
Hisse senetlerinin tahsil edilebilir duruma gelmifl kr pay ile birlikte satn aln-
DKKAT mas durumunda
D K K Ailgili
T hisse senedi iin denen tutar, tahsil edilecek kr payn da
iermektedir. Dolaysyla tahsil edilebilecek durumda olan kr pay tutar iin 108
Dier HazrSIRA
Deerler hesab borlandrlr, hisse senetleri ise ilgili kr pay tutar
N N
SIRA SZDE SZDE
hisse senetlerinin satn alma fiyatndan dflldkten sonra kalan tutar zerinden
edinilme amalarna uygun olarak 110 Hisse Senetleri hesabnda alacak alt hesa-
AMALARIMIZ bn borcuna kaydedilir.
AMALARIMIZ
BORLANMA KITLARI
K T A P flletmelerinK ellerinde
T A P nakit fazlas olmas durumunda teorik olarak kendilerinden
ya bu nakit fazlasn temett olarak datmas ya da yatrm yapmas yani ellerin-
Temett; ortaklara datlan deki nakit fazlasn atl olarak iflletmede tutmamas beklenmektedir. Ancak iflletme-
Tkr
E Lpaydr.
EVZYON ler, yakn Tgelecekte
E L E V Z Y O Nihtiya duyulan fonlarn edinim maliyetlerinin yksek olaca
beklentisi iinde iseler ellerindeki nakit fazlasn temett olarak datmak ya da
yatrm yapmak yerine geici yatrmlarda deerlendirmeyi tercih ederler. Tahvil,
NTERNET senet ve bonolar;
N T E R N Esz
T konusu geici yatrm aralarnn bir blmn olufltururlar
ve ihra edenler asndan borlanma arac olarak kullanldklar iin genel olarak
borlanma ktlar olarak isimlendirilirler.
Borlanma ktlarnn muhasebelefltirilmesinde 111 zel Kesim Tahvil, Senet
ve Bonolar ile 112 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar hesaplarnn alt hesap-
lar; ikinci krlm aflada verilen hesap planndan yararlanlacaktr:
01. Tahviller
02. Hazine Bonosu
03. Finansman Bonosu
04. Gelir Ortakl Senedi
05. Kr ve Zarar Ortakl Belgesi
06. Yatrm Fonu Katlm Belgesi
www.evrenselpdf.com
Yukarda verilen tm alt hesaplar iin afladaki nc krlm hesaplar rnek-

lerde kullanlacaktr:
01. Geree Uygun Deer Fark Kr veya Zarara Yanstlan
02. Satlmaya Hazr Amal
03. Vadeye Kadar Elde Tutma Amal
Tahviller
Tahviller; anonim flirketler ile kamu kurum ya da kurulufllarnn, faaliyetlerinin fi-
nansmannda ihtiya duyduklar fonlar salamak amac ile ihra edilen borlan-
ma senetleri olarak tanmlanmaktadr. Baflka bir ifade ile belirlenmifl bir dnem Tahvil, bir borlanma
senedidir. hra etme ise
iin, belirlenmifl faiz oran zerinden hesaplanan faiz tutarn ve borlanlan ana- menkul kymetlerin
paray dnem sonunda bir defada veya baflka bir deme flekli ile geri deme ta- baslmas ve satfla
karlmasdr.
ahhdn belirten finansal varlklardr. Trkiyede yaygn olarak T.C. Merkez Ban-
kas tarafndan ihra edilen devlet tahvili grlmektedir.
Bu ifllem sonucunda tahvil ihra eden kurum ya da kurulufl borlanrken sz
konusu tahvilleri satn alan kifli, kurum ya da kurulufllar ise ellerindeki nakit fazla-
sn deerlendirmifl ve yatrm yapmfl olurlar.
Tahvillerin en nemli zellii, sabit getirili menkul kymet olmalardr. Baflka
bir ifade ile tahvil ihra eden taraf, kr ya da zarar etmesinden bamsz olarak tah-
vil sahibine tahvil zerinde yazan faiz orann demekle ykmldr.
Tahvillerin sahip olduu dier bir nemli zellik ise vadesinin bir yldan uzun
olmasdr. Ancak iflletmeler, tahvili her zaman uzun vadeli bir yatrm arac olarak
kullanmayabilir. Dier bir deyiflle yatrmc, elindeki fon fazlas ile tahvil yatrm
yaparken bu yatrm her zaman vadesine kadar elde tutmak amac ile yapmak zo-
runda deildir. Tahviller, ihra eden tarafn kr ya da zarar etmesinden bamsz
olarak sahibine zerinde yazan faiz orann demekle ykml olmas sebebi ile kincil Piyasa; daha nce
vadesine kadar ikincil piyasada el deifltirebilir ve geici yatrm arac olarak kul- ihra edilmifl menkul
kymetlerin ifllem grd,
lanlabilirler. rnein 10 yl vadeli olarak ihra edilen bir tahvil, 10 yl boyunca e- yani yeniden alm-satmnn
flitli zamanlarda el deifltirebilmektedir. Tahvilin her sahibi, sz konusu tahvili el- yapld piyasalardr.
de bulundurduu sreye iliflkin faiz geliri elde eder.
Tahviller, ilk kez iflletme kaytlarna alnrken ncelikle Tekdzen Hesap Pla-
nnda, tahvili ihra eden kurum ya da kuruluflun zelliklerine bal olarak snflan-
drlmaktadr. Eer tahvil zel kesim tarafndan ihra edilmifl ise 111 zel Kesim
Tahvil, Senet ve Bonolar Hesab, kamu kesimi tarafndan ihra edilmifl ise 112 Ka-
mu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar hesab kullanlr. Takiben, hisse senetlerinde
olduu gibi sz konusu tahvil yatrmnn iflletme tarafndan ne amala yapld
tespit edilir (bkz. hisse senetleri) ve ilgili alt hesaplar borlandrlr.
Tahvillerin edinimi ile ilgili gereklefltirilen komisyon demeleri, ilgili tahvil
geree uygun deer fark kr veya zarara yanstlan olarak snflandrlmad s-
rece tahvilin geree uygun deerine ilve edilerek aktiflefltirilir. Aksi durumda
ise 65 Dier Faaliyetlerden Olaan Gider ve Zararlar grubunda ilgili gider hesa-
b borlandrlr.
Tahvili ihra eden kurum ya da kuruluflun demekle ykml olduu faiz ora-
n, piyasa faiz oran ile ayn olduu srece tahviller nominal deeri zerinden sa-
tlrlar. Ancak piyasa faiz orannn tahvil iin denecek olan nominal faiz orann-
dan yksek olmas durumunda ihra eden kuruluflun ihra ettii tahvili, nominal
deeri zerinden satmas mmkn deildir. Yatrmc iin sz konusu finansal ara-
www.evrenselpdf.com
cn cazip hle gelebilmesi iin nominal deerinden dflk bir deerle satmaldr.
Piyasa faiz orannn tahvil denecek faiz oranndan dflk olmas durumunda ise
iflletme, sz konusu tahvilleri nominal deeri zerinde bir deerle satmaldr; n-
k yatrmcsna piyasadaki dier yatrm olanaklarndan daha fazla getiri sunmak-
tadr. Dolaysyla yatrmc, emsallerine gre kendisine yksek getiri salayacak bir
yatrm aracna sahip olabilmek iin bir bedel demelidir.
RNEK Limos iflletmesi; 2.1.20X1 tarihinde ayn tarihte ihra edilmifl olan T1,20 nominal
deerli, yllk % 36 faizli, Nemesis iflletmesi tahvillerinden 10.000 tanesini satlma-
ya hazr amal menkul kymet yatrm yapmak amac ile satn almfltr (Piyasa
faiz oran ve tahvil faiz orannn ayn olduu varsaylmaktadr.).
2.1.20X1
111 ZEL KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI HS. 12.000
111.01 Tahviller
111.01.02 Satlmaya Hazr Amal
RNEK Limos iflletmesi, 2.1.20X1 tarihinde satn almfl olduu Nemesis iflletmesi tahvilleri-
nin tamamn 3.8.20X1 tarihinde T13.800ya satmfltr (Piyasa faiz orannda bir
deifliklik olmad, tahvilin faiz oran ile ayn olduunu varsaynz.).
3.8.20X1
111 ZEL KESM TAHVL,SENET VE
BONOLARI HS. 12.000
111.01 Tahviller
645 MENKUL KIYMET SATI KRLARI HS. 1.800
rnekte satfl ifllemi sonucunda bankalar hesab tahvil satflndan elde edilen tu-
tar kadar borlandrlmfl, 111 zel Kesim Tahvil, Senet ve Bonolar hesab ise sa-
tlan tahvillerin kaytl deeri tutarnca alacaklandrlmfltr. ki tutar arasndaki far-
kn tamam, piyasa faiz oran ile tahvil faiz orannn ayn olduu varsayld iin,
yatrmcnn tahvili ilgili dnemde elinde bulundurmas sebebi ile hak ettii faiz
geliridir. Bu koflullarda, yatrmc sz konusu tahvili elden kartmaya karar verdi-
inde tahvilin satfl fiyatn belirlerken hak etmifl olduu faiz tutar tahvilin nominal
deerine ilve ederek tespit edilir. Ancak mevcut uygulamada tahvilin yatrmcnn
elinde bulunduu sre boyunca yatrmcya salad faiz gelirinin (2.1.20X1-
3.8.20X1 dnemine ait faiz geliri olarak) ayrca muhasebelefltirilmesinin benimsen-
memesi sebebi ile 645 Menkul Kymet Satfl Krlar hesab alacaklandrlmaktadr.
Muhasebe ilkelerine gre doru olan ise bu farkn faiz geliri olarak raporlanmas-
dr. Her iki durumda da sz konusu tutar, gelir tablosunda raporlanyor olsa bile
ilgili tutarn raporland hesap gruplar farkldr.
Piyasa faiz oran ile tahvil faiz orannn ilgili srete farkllaflmas durumunda
tahvilin satfl fiyatnn belirlenmesinde, tahvilin elde tutulduu dnem boyunca hak
www.evrenselpdf.com
edilen faiz geliri dflnda iki faiz oran arasndaki iliflkinin ynnde ve tutarnda
meydana gelen deifliklik de rol oynar. lkesel olarak byle bir durumda tahvilin el-
de tutulduu dnem sresince elde edilen faiz geliri ile faiz oranlarnda meydana
gelen deiflim nedeni ile ortaya kan olumlu ya da olumsuz farklar, 645 Menkul
Kymet Satfl Krlar ya da 655 Menkul Kymet Satfl Zararlar Hesabnda ayr olarak
muhasebelefltirilip gelir tablosunda ayr olarak raporlanmaldr. Ancak mevcut uy-
gulamada hesaplanan toplam tutar, dorudan menkul kymet satfl krlar ya da 655
Menkul Kymet Satfl Zararlar hesabnda muhasebelefltirilip, raporlanmaktadr.
(A) iflletmesi; 3.1.20X1 tarihinde ayn tarihte ihra edilmifl olan T2SIRA SZDE deerli, yl-
nominal SIRA SZDE
lk % 48 faizli devlet tahvillerinden 22.000 tanesini satfla hazr amal menkul kymet 4
yatrm yapmak amac ile satn almfltr (Piyasa faiz oran ve tahvilDfaiz orannn ayn ol-
fi N E L M D fi N E L M
duunu varsaynz.) (A) iflletmesi, 3.1.20X1 tarihinde satn almfl olduu devlet tahville-
rinin tamamn 3.6.20X1 tarihinde T52.800ya satmfltr. fllemin yevmiye kaytlarn ya-
S O R U S O R U
pnz (Piyasa faiz orannda bir deifliklik olmad, tahvilin faiz oran
SIRA ileSZDEayn olduunu SIRA SZDE
varsaynz.).
DKKAT DKKAT
Sizce hisse senetleri ile tahviller arasndaki farkllklar nelerdir? D fi N E L M D fi N E L M
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Dier Borlanma Ktlar S O R U S O R U
flletmelerin ellerindeki fon fazlasn geici olarak deerlendirdikleri yatrm arala-
AMALARIMIZ
rndan tahviller dflnda yaygn olarak kullanlan borlanma katlar ve zellikleri AMALARIMIZ
DKKAT DKKAT
afladaki gibidir:
Hazine Bonosu Bono; borlu tarafndan
N N
KSIRA T SZDE
A P K TSZDE
SIRA
imzalanarak alacaklya A P
Finansman Bonosu verilen; alacakl emrine
Gelir Ortakl Senedi belirlenen tarihte ve
yerde,kaytsz ve koflulsuz
Kr ve Zarar Ortakl Belgesi AMALARIMIZ
TELEVZYON TAMALARIMIZ
belirli bir tutarn
E L denmesi
EVZYON
Yatrm Fonu Katlma Belgesi ykmlln kapsayan bir
senettir.
Kamu kesimi kurum ya da kurulufllar tarafndan borlu sfat ile dzenlenen,
bir yldan ksa vadeli, emre ya da hamiline yazl menkul kymet K T niteliinde
A P ky- K T A P
metli evraklar hazine bonusu olarak adlandrlr. Eer bono,SIRA N T E
zel R N
SZDEET
kesim kurum SIRA
N T E RSZDE
NET
ya da kurulufllar tarafndan borlu sfat ile dzenlenmifl ise finansman bonosu
adn almaktadr. Hazine bonosu ve finansman bonusu tamamen T E L E V Zayn
Y O N zellikle- TELEVZYON
re sahiptir, ikisi arasnda farkl olan tek nokta; hazine bonusunun kamu kurum
ya da kurulufllar tarafndan, finansman bonosunun ise zel kesim tarafndan ih-
S O R U S O R U
ra edilmesidir. NTERNET NTERNET
Hazine ve finansman bonolar arasndaki temel farkllk, borlanmay

D gereklefltiren
KKAT ku- DKKAT
rumdan kaynaklanmaktadr.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Hazine ve finansman bonolarnn dnemsel faiz demeleri yoktur ve vadeleri
dolmadan paraya dnfltrlemezler. Ancak ikincil piyasalarda alnp satlabil-
mektedirler. AMALARIMIZ AMALARIMIZ
K T A P K T A P
TELEVZYON TELEVZYON
www.evrenselpdf.com
NTERNET NTERNET
RNEK Hades iflletmesi, alm satm amal olarak 6.6.20X1 tarihinde nominal deeri T1.000
olan Apollo iflletmesi finansman bonosunu T887 X Bankasndan satn almfltr. fllet-
me, satn alma bedelini bankadaki hesabndan havale ederek demifltir.
6.6.20X1
111 ZEL KESM TAHVL, SENET VE BONOLARI HS. 887
111.03 Finansman Bonusu
111.01.03 Geree Uygun Deer Fark Kr/Zarara
Yanstlan
RNEK Hades iflletmesi 7.9.20X1 tarihinde, 6.6.20X1 tarihinde satn almfl olduu Apol-
lo iflletmesi bonosunu T914 satmfltr. Satfl bedeli, bankadaki hesabna yatrl-
mfltr.
7.9.20X1
111 ZEL KESM TAHVL, SENET VE
BONOLARI HS. 887
111.03 Finansman Bonusu
111.01.03 Geree Uygun Deer
Fark Kr/Zarara Yanstlan
645 MENKUL KIYMET SATI KRLARI HS. 27
SIRA SZDE A iflletmesi, SIRA

alm SZDE
satm amal olarak 6.6.20X1 tarihinde nominal deeri T1.000 olan ve F
5 iflletmesi tarafndan ihra edilen finansman bonosunu T950ya satn almfltr. 3 ay sonra,
6.9.20X1 tarihinde,T 875ya liraya satmfltr. fllemin yevmiye kaytlarn yapnz.
Gelir Ortakl Senedi, Gelir Tahvili genel ad ile tannan bir finansal varlk
S O R U S O R Ubaraj, elektrik santrali, kara yolu, demir yolu, telekomnikasyon
tr olup, kpr,
sistemleri ve sivil kullanma ynelik deniz ve havalimanlar ile benzerlerinden ka-
DKKAT mu kurum ve D Kkurulufllarna
KAT ait olanlarn gelirlerine gerek ve tzel kiflilerin ortak
olmas iin karlan senetlerdir. Ancak senet sahipleri, bu tesislerin mlkiyeti ve
iflletmesi zerinde herhangi bir hak sahibi deildir.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Buna gre gelir ortakl senetleri, kamuya ait altyap tesislerinin gelirlerinden
yatrmcya anonim ortakln deme yapmaya yeterli kra sahip olmas durumun-
AMALARIMIZ da gelir salamay
AMALARIMIZamalamaktadr. demenin yaplamamas hlinde ise ortakln
iflasnn talep edilmesi olanakszdr. Gelir ortakl senedi bu zellii dflnda tama-
men tahvil zellii taflmaktadr.
K T A P Kr ve KZarar
T A Ortakl
P Belgesi, belge sahibine ihra eden anonim ortakln
ortaklk hakkn vermeyen sadece kr ortakln ngren bir finansal varlk tr-
dr. Gelir Ortakl Senedinden farkl olarak sadece kra deil ayn zamanda zara-
TELEVZYON
ra da ortakT Eolma
LEVZYON
zellii ile ayrlmaktadr. Ancak bu belgeler kr ve zarara katlma
NTERNET NTERNET
www.evrenselpdf.com
hakk vermekle beraber hisse senedi saylmaz, bunun en nemli nedeni ise kr za-
rar ortakl belgeleri sahiplerinin flirket ynetiminde oy haklarnn olmamasdr.
Bu nedenle belgeye sahip olanlar flirketin varlklar ve alacaklar zerinde mlki-
yet hakk sahibi olamadklar gibi, tasfiyeden pay almamaktadr. Yatrm Fonu; halktan
toplanan paralarla belge
Ayrca Gelir Ortakl Senedi, sadece Kamu Ortakl daresince kamu altyap sahipleri hesabna sermaye
yatrmlarnn finansman iin karld hlde, Kr ve Zarar Ortakl Belgesi bir piyasas aralar,
gayrimenkul, altn ve dier
anonim ortaklk tarafndan ortakln kr ve zararna ortak olma hak ve sorumlu- kymetli madenler portfy
luunu vermek amacyla karlmaktadr. iflletmek amac ile kurulan
mal varldr.
Kanun hkmleri uyarnca sermaye piyasas aralar, gayrimenkul, altn ve di-
er kymetli madenler portfy iflletmek amac ile kurulan, mal varlna yatrlan Katlma Belgesi; belge
sahibinin, kurucuya karfl
para karflnda edinilen ve belge sahibinin kurucuya karfl sahip olduu haklar ta- sahip olduu haklar taflyan
flyan ve fona ka pay ile katldn gsteren kymetli evrak niteliindeki senetle- ve fona ka pay ile
katldn gsteren kymetli
re Yatrm Fonu Katlma Belgeleri ad verilmektedir. evrak niteliinde bir
Senet ve bonolar, satn alndklarnda ilk kez iflletme kaytlarna alnrlarken senettir.
mevcut uygulamada ncelikle tahvili ihra eden kurum ya da kuruluflun zellikle-
rine bal olarak snflandrlmaktadr. Eer senet ya da bono zel kesim tarafndan
ihra edilmifl ise 111 zel Kesim Tahvil, Senet ve Bonolar hesab, kamu kesimi ta-
rafndan ihra edilmifl ise 112 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar hesabnda
yer alan ilgili alt hesaplar borlandrlarak muhasebelefltirilir.
DER MENKUL KIYMETLER

flletmelerin ellerindeki nakit fazlasn, ksa vadeli fiyat deiflim etkilerinden yarar-
lanmak amac ile hisse senetleri ve borlanma ktlar dflnda kalan altn, altn d-
fl deerli madenlerde de deerlendirebilmeleri mmkndr. Bu tr yatrm arala-
r dier menkul kymetler olarak kabul edilir ve iflletmelerin bu tr varlklara yat-
rm yapmalar durumunda ilgili yatrmlar, 118 Dier Menkul Kymetler hesabnda
muhsebelefltirilirler.
lgili menkul kymetlerin satn alnmas durumunda Dier Menkul Kymetler
hesabnn ilgili alt hesab borlandrlr, satlmas durumunda ise ayn hesap alacak-
landrlr. Menkul kymetin kaytl deeri ile satfl deeri arasndaki fark olumlu ise
645 Menkul Kymet Satfl Krlar hesab, elde edilen kr tutar kadar alacaklandr-
lr. Fark olumsuz ise 655 Menkul Kymet Satfl Zararlar hesab, ortaya kan zarar
tutar kadar borlandrlr.
www.evrenselpdf.com
zet
NAMA
Menkul kymet kavramnnn ieriini akla- N
AMA
Hisse Senetleri ile Borlanma Ktlar arasn-
1 mak. 4 daki fark aklamak.
Menkul kymetler; iflletmelerin ksa veya uzun 1- Hisse senetleri, sahibine ilgili kuruluflta or-
vadede fiyat deiflimi etkisinden yararlanmak, taklk hakk verir; borlanma ktlar, yal-
faiz geliri veya kr pay salamak amac ile edin- nzca iflletmelere fon yaratmak amac ile ih-
dikleri hisse senetleri, tahvil, hazine bonusu, fi- ra edilirler, ortaklk hakk vermezler.
nansman bonusu, yatrm fonu katlm belgesi, 2- Hisse senetlerinin vadesi yoktur, borlanma
kr zarar ortakl belgesi, gelir ortakl senetle- ktlarnn vadesi vardr.
N
ri ve benzeri finansal aralardan oluflmaktadr.
Geici Menkul Kymet Yatrmlarn alfl ve satfl
N
AMA
Geici Menkul Kymet Yatrmlar ile Uzun 5 ifllemlerinin muhasebelefltirilmesini aklamak.

AMA
2 Vadeli Menkul Kymet Yatrmlar arasndaki Geici (Ksa Vadeli) menkul kymet yatrm ya-
fark ayrt etmek. pldnda menkul kymetin tr ve edinim ama-
Menkul kymetler, ksa vadeli fiyat deiflimleri- c gz nnde bulundurularak, tekdzende ilgili
nin etkilerinden yararlanmak veya faiz geliri el- olduu hesap, ilgili menkul kymetin geree uy-
de etmek amac ile edinilmifller ise geici men- gun deeri zerinden borlandrlp demenin
kul kymet yatrmlar; uzun vadeli fiyat deiflim trne bal olarak ilgili hesap alacaklandrlr.
etkilerinden yararlanmak, faiz geliri elde etmek Alm satm amal menkul kymetler dflnda tm
veya kr pay salamak amac ile edinilmifller menkul kymetlerin edinimi iin denen komis-
ise uzun vadeli menkul kymet yatrmlar ad- yon giderleri, menkul kymetin geree uygun
n almaktadr. deerine ilve edilerek aktiflefltirilir. Geici yat-
N
rm amac ile edinilen menkul kymetler satldk-
Alm-satm amal, Satlmaya hazr amal larnda tekdzende takip edildikleri tutar kaytl
AMA
3 Vadeye kadar elde tutma amal menkul ky- deeri kadar alacaklandrlr, deme biimine g-
metleri snflandrmak. re ilgili hesap borlandrlr. Satlan menkul ky-
Geree Uygun Deer Fark Kr veya Zarara Yan- metin kaytl deeri ile satfl fiyat birbirinden fark-
stlan (Alm Satm Amal): l ve bu fark olumlu ise Menkul Kymet Satfl
Genellikle iflletmeler bu tr menkul kymetleri Krlar, olumsuz ise Menkul Kymet Satfl Za-
gnlk, haftalk ya da aylk fiyat deiflim etkile- rarlar hesabnda muhasebelefltirilir.
rinden yararlanmak ve ksa srede yksek faiz
getirisi salamak amac ile edinir.
Satlmaya Hazr Amal:
Arzu edildii takdirde vadesine kadar elde tutu-
labilecek ama sahibine bu konuda bir ykm-
llk yklemeyen, vadesinden nce de elden -
karlabilen menkul kymetlerdir.
Vadeye Kadar Elde Tutma Amal:
flletmenin vadeye kadar elde tutma niyet ve im-
knnn bulunduu, sabit veya belirlenebilir nite-
likte demeler ieren ve sabit bir vadesi bulu-
nan, trev olmayan finansal varlklardr.
www.evrenselpdf.com
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi menkul kymetlerin tafld 6. A iflletmesi 2.2.20X1 tarihinde satlmaya hazr ama-
zelliklerden biri deildir? l olarak adedi T4den 1.000 adet almfl ve bankaya T500
a. Nominal deerinin olmas komisyon deyerek R iflletmesi hisse senetlerinin tama-
b. Dnemsel gelir salamas mn T6.000 karfllnda 3.2.20X1 tarihinde satmfltr.
c. Kymetli evrak olmas Bu ifllemin yevmiye kayd afladakilerden hangisidir?
d. Ortaklk ya da alacakllk hakk vermesi
e. Yalnzca faiz geliri salamas a.
2. Afladakilerden hangisi menkul kymet deildir? 102 BANKALAR HS. 6.000

110 HSSE SNT HS. 4.000
a. Finansman Bonosu 110.02 Satlmaya
Hazr Amal
b. Alacak Senedi 645 MENKUL KIYMET SATI
KRLARI HS. 2.000
c. Gelir Ortakl Senedi
d. Hisse Senedi
e. Devlet Tahvili
b.
3. Afladakilerden hangisi borlanma kd deildir?
100 KASA HS. 4.000
a. Hisse Senedi 655 MENKUL KIYMET SATI ZARARLARI HS. 2.000
110.02 Satlmaya
b. Tahvil
c. Gelir Ortakl Senedi Hazr Amal
d. Finansman Bonosu
e. Kr ve Zarar Ortakl Belgesi
c.
4. Afladakilerden hangisi Hisse Senetlerinin zerinde
yazan parasal deeri ifade eder? 102 BANKALAR HS. 6.000
110.01 G.D.U.F.Kr/
a. Geree Uygun Deer
b. Rayi Bedel Zarara Ynst.
645 MENKUL KIYMET SATI
c. Nominal Deer KRLARI HS. 1.500
d. tibari Deer
e. Kaytl Deer
5. Piyasa faiz orannn tahvil faiz oranndan yksek ol- d.

mas durumunda afladakilerden hangisi dorudur?
a. Tahvil, nominal deerinden daha yksek bir fi- 110 HSSE SNT HS. 4.500
yatla satlr 110.02 Satlmaya
Hazr Amal
b. Tahvil, nominal deerinden daha dflk bir fiyat 645 MENKUL KIYMET SATI
KRLARI HS. 1.500
ile satlr
c. Tahvil, nominal fiyat zerinden satlr
d. Tahvil, piyasa faiz oranna bal tutar zerinden
satlr e.
e. Tahvilin satfl fiyatnda enflasyon oran dikkate
alnr 100 KASA HS. 5.500
653 KOMSYON GDERLER HS. 500
110.02 Satlmaya
Hazr Amal
KRLARI HS. 2.000
www.evrenselpdf.com
7. Afladakilerden hangisi gelir ortakl senetlerinin 10. A iflletmesi 3.1.20X1 tarihinde satlmaya hazr
zelliklerinden biri deildir? amal olarak adedi T8den 1.000 adet almfl ve banka-
a. demenin yaplamamas hlinde ortakln ifla- ya T400 komisyon deyerek B iflletmesi hisse senetleri-
s talep edilebilir. nin tamamn T7.000 karfllnda 1.2.20X1 tarihinde sat-
b. Kamu kurulufllarna devlet btesi dflnda kay- mfltr. Bu ifllemin yevmiye kayd afladakilerden han-
nak salar. gisidir?
c. Senet sahipleri mlkiyet ve iflletme zerinde her- a.
hangi bir hak sahibi deildir.
655 MENKUL KIYMET SATI ZARARLARI HS. 1.000
d. Baz kamu kurum ve kurulufllarnn gelirlerine,
gerek ve tzel kiflilerin ortak olmas iin kar- 110 HSSE SNT HS. 8.000
110.02 Satlmaya
lan senetlerdir. Hazr Amal
e. Kamuya ait altyap tesislerinin gelirlerinden yat-
rmcya anonim ortakln deme yapmaya ye-
terli kra sahip olmas durumunda gelir sala-
may amalar. b.
8. (C) iflletmesi 2.4.20X1 tarihinde alm-satm amal ola- 100 KASA HS. 7.000
rak, 100 adet almfl olduu ve ayn tarihte ihra edilmifl 110 HSSE SNT HS. 8.000
110.02 Satlmaya
olan T1.000 nominal deerli, yllk % 60 faizli, D iflletme- Hazr Amal
si tahvillerinin 50 adedini 3.7.20X1 tarihinde satmfltr
(Piyasa faiz oran ve tahvil faiz orannn ayn olduunu
varsaynz). Bu gre afladakilerden hangisi bu ifllem ile c.
ilgili yaplacak yevmiye kayd iin dorudur?
a. zel Kesim Tahvil, Senet ve Bonolar hesab 100 KASA HS. 7.000
655 MENKUL KIYMET SATI ZARARLARI HS. 600
T100.000 Alacakl
b. Bankalar hesab T57.500 Borlu 110 HSSE SNT HS. 8.000
110.01 G.D.U.F.Kr/
c. Menkul Kymetler Satfl Krlar hesab T15.000 Zarara Ynst.
Alacakl
d. Bankalar hesab T115.000 Borlu
e. Menkul Kymetler Satfl Zararlar T15.000 Borlu d.
9. (E) iflletmesi 1.2.20X1 tarihinde alm-satm amal 102 BANKALAR HS. 7.000
olarak, 100 adet almfl olduu ve ayn tarihte ihra edil-
mifl olan T1.000 nominal deerli, yllk % 45 faizli, F ifl- 110 HSSE SNT HS. 8.400
110.01 G.D.U.F.Kr/
letmesi tahvillerinin tamamn 1.6.20X1 tarihinde sat- Zarara Ynst.
mfltr (Piyasa faiz oran ve tahvil faiz orannn ayn ol-
duunu varsaynz). Afladakilerden hangisi bu ifllem
ile ilgili yevmiye kayd iin dorudur? e.
a. Bankalar hesab Alacakl
b. Menkul Kymetler Satfl Zararlar hesab Alacakl 102 BANKALAR HS. 7.000
c. zel Kesim Tahvil, Senet ve Bonolar hesab Ala- 110 HSSE SNT HS. 8.400
110.01 Satlmaya
cakl Hazr Amal
d. Menkul Kymetler Satfl Krlar hesab Borlu
e. Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar hesab
Borlu
www.evrenselpdf.com
Yaflamn inden Kendimizi Snayalm Yant Anahtar
Yatrm ve tasarruf kararlarnn farkl iktisadi birimler

tarafndan verildii ekonomilerde fonlarn fazla veren-
lerden ak verenlere aktarlmas mali piyasalar yolu ile
1. e
2. b
Yantnz yanlfl ise Menkul Kymetler bafllkl
konuyu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Menkul Kymetler bafllkl
gereklefltirilir. konuyu yeniden gzden geiriniz.
Mali piyasalarn unsurlar afladaki gibidir: 3. a Yantnz yanlfl ise Borlanma Ktlar bafl-
Tasarruf sahipleri (fon arz edenler) lkl konuyu yeniden gzden geiriniz.
Yatrmclar/Giriflimciler (fon talep edenler) 4. c Yantnz yanlfl ise Hisse Senetleri bafllkl ko-
Yatrm ve finansman aralar nuyu yeniden gzden geiriniz.
Yardmc kurulufllar 5. b Yantnz yanlfl ise Tahviller bafllkl konuyu
yeniden gzden geiriniz.
Hukuki ve idari dzen
6. d Yantnz yanlfl ise Hisse Senetleri bafllkl ko-
Mali Piyasalar, bu piyasada ifllem gren finansal rn-
nuyu yeniden gzden geiriniz.
lerin vade yapsna gre para ve sermaye piyasalar ol-
7. a Yantnz yanlfl ise Gelir Ortakl Senedi bafl-
mak zere ikiye ayrlr. Ksa vadeli fon arz ve talebinin
lkl konuyu yeniden gzden geiriniz.
karfllaflt piyasaya para piyasas denir. Bir yldan
8. b Yantnz yanlfl ise Tahviller bafllkl konuyu
uzun vadeli finansal varlklarn ifllem grd piyasalar
sermaye piyasalar olarak adlandrlr.
9. c Yantnz yanlfl ise Tahviller bafllkl konuyu
Sermaye Piyasas Kurulu (SPK) 10. e Yantnz yanlfl ise Hisse Senetleri bafllkl ko-
SPK 1981 ylnda 2499 sayl Sermaye Piyasas Kanunu nuyuyeniden gzden geiriniz.
ile kurulmufl, idari ve mali zerklie sahip yetkilerini
kendi sorumluluu altnda bamsz olarak kullanma
yetkisine sahip, dzenleyici kamu kurumudur. Sra Sizde Yant Anahtar
Sermaye Piyasalarnn iflleyifl kurallarn belirlemek, Sra Sizde 1
sermaye piyasasnn gven, aklk ve kararllk iinde
alflmasn salamak, tasarruf sahiplerinin hak ve ya- 110 HSSE SNT. HS. 10.000
110.01 G.D.U.F. Kr/Zarara
rarlarn korumak ve kurul yetkilerini dzenleyici ifl- Yanstlan
lemler tesis ederek (kanun, ynetmelik, tebli) ve zel
nitelikli kararlar alarak kullanmak SPKnn bafllca g-
revleri arasndadr.
Sermaye piyasas kurumlar afladaki gibidir. Sra Sizde 2
Arac Kurumlar
110 HSSE SNT. HS. 21.400
Yatrm Ortaklklar
Yatrm Fonlar 102 BANKALAR HS. 21.400
Daha ayrntl bilgi iin: baknz: http://www.yatirimya-

piyorum.gov.tr/

Sra Sizde 3
Kaynak: http://www.yatirimyapiyorum.gov.tr/temel-
bilgiler/sermaye-piyasasnda-faaliyet-goestermesine- 110 HSSE SNT. HS. 9.900
izin-verilen-dier-kurumlar.aspx 102 BANKALAR HS. 9.900

110.02 Satlmaya
Hazr Amal
www.evrenselpdf.com
Kaynaklar
Sra Sizde 4 Lazol, brahim (2003). Genel Muhasebe, Ekin Kitapevi.
Gken, Grbz (2009). Genel Muhasebe: lkeler ve
112 KAMU KESM TAHVL, SENET VE
BONOLARI HS. 44.000 Tekdzen Hesap Plan Uygulamalar, 2. Bask,
102 BANKALAR HS. 44.000 Beta Yaynlar.
Gcenme Genolu, mit (2010). Genel Muhasebe,
Aktel Yaynlar, Bursa.
44.000 48 5
Sarkamfl, Cevat (1995). Sermaye Pazarlar, Alfa Ya-
= 8.800
1.200
FAZ = ynlar, stanbul,

112 KAMU KESM TAHVL,
SENET VE BONOLARI HS. 44.000
112.01 Tahviller
112.01.02 Satlmaya
Hazr Amal
KRI HS. 8.800
Sra Sizde 5
111 ZEL KESM TAHVL, SENET VE

BONO HS. 950
111.03 Finansman Bonosu
111.03.01 G.D.U.F. Kr veya
Zarara Yanstlan

655 MENKUL KIYMET SATI ZARARI HS. 75
111 ZEL KESM TAHVL,
SENET VE BONO HS. 950
111.03.01 G.D.U.F. Kr
Zarara Ynst.
www.evrenselpdf.com
www.evrenselpdf.com
8
GENEL MUHASEBE-I
Amalarmz
N
N
Stok kavramnn ieriini kavrayabilecek,
N
Katma Deer Vergisinin mal alfl satfllar ile iliflkisini aklayabilecek,
N
Stok maliyetine giren ve girmeyen unsurlar ayrt edebilecek,
Devaml Envanter Yntemi ile Aralkl Envanter Ynteminin temel zel-
N
liklerini kavrayabilecek,
Ticaret iflletmelerinin sattklar mallarn maliyetini ve brt dnem kr/zarar-
n hesaplayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
Stok ade
Alfl Giderleri Aralkl Envanter Yntemi
Satfl Giderleri Devaml Envanter Yntemi
skonto Satlan Mallarn Maliyeti
indekiler
TCARET fiLETMELERNDE
STOKLAR
KATMA DEER VERGS (KDV)
STOKLARLA LGL fiLEMLERN
Genel Muhasebe-I Stoklar MUHASEBELEfiTRLMES
TCARET fiLETMELERNDE
SATILAN MALLARIN MALYETNN
VE BRT DNEM KR/ZARARININ
HESAPLANMASI
www.evrenselpdf.com
Stoklar
TCARET fiLETMELERNDE STOKLAR

Stoklar, iflletmelerin ana faaliyet konularn yerine getirebilmeleri ve mevcudiyetle-
rini devam ettirebilmeleri iin ihtiya duyduklar vazgeilmez unsurlardr. Bu ne-
denle faaliyet konular her ne olursa olsun -hizmet, ticaret, imalat- tm iflletmele-
rin finansal tablolar incelendiinde stoklarn en nemli varlk kalemleri arasnda
yer ald grlmektedir.
Ticaret iflletmelerinin ana faaliyet konusu, bir imalat iflletmesinden ya da baflka
bir ticaret iflletmesinden almfl olduklar mallar uygun grdkleri oranda bir kr
ile dier bir iflletmeye ya da nihai mflteriye, baflka bir ifade ile ihtiya sahiplerine
satmaktr.
Bu noktada sz konusu iflletmeler iin kritik karar, satfl fiyatnn istenen krll-
a ulafllacak flekilde belirlenmesidir. Satfl fiyatnn salkl bir flekilde belirlenmesi
ancak ve ancak satlacak mallarn iflletmeye olan maliyetinin doru bir flekilde l-
lmesi ile mmkn olmaktadr. Bu nedenle satn alnan mallarn maliyetine giren
unsurlarn belirlenmesi ve sz konusu mallarn salkl bir flekilde deerlenmesi re-
kabetin olduka acmasz ve hassas dengeler zerine kurulmufl olduu gnmz
koflullarnda iflletmeler asndan hi olmad kadar byk bir nem taflmaktadr.
Stoklar; en genel anlamyla iflletmelerin ana faaliyet konularn yerine getirebil-
meleri iin tketmek, satmak ya da retimde kullanmak amac ile elinde bulundur-
duu varlklar olarak tanmlanmaktadr. Bu varlklar tekdzen hesap plannda afla-
daki hesap gruplarnda izlenirler.
150 lk Madde ve Malzeme
151 Yar Mamuller retim
152 Mamuller
153 Ticari Mallar
157 Dier Stoklar
158 Stok Deer Dflkl Karfll (-)
159 Verilen Siparifl Avanslar
Ancak yukarda sralanan hesaplardan 150 lk Madde ve Malzeme, 151 Yar Ma-
muller retim ve 152 Mamuller; imalat iflletmeleri tarafndan kullanlan hesaplar
olup Maliyet Muhasebesi dersinde ayrntl bir flekilde ele alnacaktr. Bu nitede
ticaret iflletmeleri tarafndan gereklefltirilen mal alm-satm ifllemleri ele alnaca-
ndan 153 Ticari Mallar hesab kullanlacaktr.
www.evrenselpdf.com
KATMA DEER VERGS (KDV)

Katma deer vergisi, mal ve Katma deer vergisi, mal ve hizmet almlar esnasnda, satn alma bedelinin be-
hizmet alm satmlar
srasnda satn alma
lirli bir yzdesi orannda alc tarafndan satn alma bedeline ilave olarak denen
bedelinin belirli bir yzdesi bir vergi tr olup yalnzca mal ve hizmet alfllarn ilgilendiren bir vergi tr de-
orannda alc tarafndan
satn alma bedeline ilave
ildir. Ancak bu blmde yalnzca mal ve hizmet alm ve satmlarna iliflkin katma
olarak denen bir vergi deer vergisinin muhasebelefltirilmesi ele alnacaktr.
trdr. flletmeler, mal ve hizmet satn almalar durumunda satclara satn alma bede-
linin belli bir yzdesi orannda katma deer vergisi derlerken mal ve hizmet sat-
fl yapmalar durumunda devlet adna alclardan satfl bedelinin bellirli bir yzdesi
orannda katma deer vergisi tahsil ederler. flletmeler, bir dnem iinde (Katma
deer vergisinde dnem bir aydr.) gereklefltirdii alfl ve satfl ifllemleri sonucun-
da dedii ya da deyecei katma deer vergisi tutarn, tahsil ettii ya da tahsil
edecei katma deer vergisi tutar ile karfllafltrp bu karfllafltrma sonucunda ka-
lan bakiyeyi finansal tablolarnda raporlamak zorundadrlar.
Tekdzen hesap plannda iflletmelerin dedii ya da deyecei katma deer
vergisi ile tahsil ettii ya da edecei katma deer vergisi tutarlarn ve dnem so-
nunda yaplan karfllafltrma sonucunda kalan tutar takip ettikleri hesaplar afla-
daki gibidir:
191 NDRLECEK KDV HESABI: Her trl mal ve hizmetin satn alnmas s-
rasnda, satn alma bedelleri zerinden satclara denen ya da denecek katma
deer vergisinin izlendii hesaptr. Satn alma bedeli zerinden hesaplanan KDV
tutar, bu hesabn borcuna kaydedilir.
391 HESAPLANAN KDV HESABI: Her trl mal ve hizmetin satfl srasnda,
satfl bedeli zerinden alclardan tahsil edilen ya da edilecek olan katma deer
vergisinin izlendii hesaptr. Satfl bedeli zerinden hesaplanan KDV tutar, bu he-
sabn alacana kaydedilir.
190 DEVREDEN KDV HESABI: flletmenin bir ay iinde alfl ifllemleri sonucun-
da dedii ya da deyecei katma deer vergisinin izlendii 191 NDRLECEK
KDV hesab ile satfl ifllemleri sonucu alclardan tahsil ettii ya da edecei katma
deer vergisinin izlendii 391 HESAPLANAN KDV hesabnn karfllafltrlmas sonu-
cunda denen ya da denecek katma deer vergisinin tahsil edilen ya da tahsil
edilecek katma deer vergisini aflmas durumunda, baflka bir ifade ile 191 NDR-
LECEK KDV hesabnn bakiyesinin 391 HESAPLANAN KDV hesabnn bakiyesini
aflmas durumunda, kalan tutarn izlendii hesaptr.
360 DENECEK VERG VE FONLAR HESABI; flletmenin bir ay iinde alfl ifl-
lemleri sonucunda dedii ya da deyecei katma deer vergisinin izlendii 191
SIRA SZDE NDRLECEK SIRA KDV SZDE hesab ile satfl ifllemleri sonucu alclardan tahsil ettii ya da
edecei katma deer vergisinin izlendii 391 HESAPLANAN KDV hesabnn karfl-
lafltrlmas sonucunda tahsil edilen ya da tahsil edilecek katma deer vergisinin
denen ya da denecek katma deer vergisini aflmas durumunda, baflka bir ifade
ile 391 HESAPLANAN KDV hesabnn bakiyesinin 191 NDRLECEK KDV hesab-
S O R U S O aflmas
R U
nn bakiyesini durumunda, kalan tutarn izlendii hesaptr.
DKKAT 191 ndirilecek

D K KDV
K A T hesab daima borlu, 391 Hesaplanan KDV hesab ise daima alacakl
olarak ifllem grr.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
K T A P K T A P www.evrenselpdf.com
8. nite - Stoklar 167
STOKLARLA LGL fiLEMLERN

MUHASEBELEfiTRLMES
Ticaret iflletmelerinin esas faaliyet konusu, mal alm ve satm; dier bir ifade ile
maln mlkiyetinin el deifltirmesidir. Mlkiyetin el deifltirmesi taraflardan biri
iin satfl, dieri iin ise alfl nitelii taflyan bir ifllem yaratmakta olup ticaret ifllet-
meleri, faaliyet konularnn doas gerei duruma gre alc ya da satc pozisyo-
nu alabilmektedirler. Dolaysyla sz konusu ifllemlerin iflletmenin muhasebe sis-
temine ne zaman, nasl ve hangi deer zerinden kaydedilecei; raporlama dne-
mi sonunda finansal tablolarnda nasl raporlanaca, iflletmeler asndan byk
nem taflmaktadr.
Ticaret iflletmeleri mal alm-satm ifllemlerinin muhasebelefltirilmesinde faaliyet
hacimleri, muhasebe sistemlerinin iflleyifli, alm satmn yaptklar mallarn zellik-
leri ve eflitliliine bal olarak aflada belirtilen yntemlerden birini kullanabil- Stoklarla ilgili ifllemlerin
mektedirler. muhasebelefltirilmesinde
kullanlan yntemler:
1. Devaml Envanter Yntemi 1. Devaml Envanter Yntemi
2. Aralkl Envanter Yntemi 2. Aralkl Envanter Yntemi
Gemiflte her iki yntem de yaygn bir kullanm alanna sahip iken, bilgisayar
tabanl muhasebe sistemlerinin vazgeilmez hle geldii gnmz koflullar, de-
vaml envanter ynteminin aralkl envanter yntemine oranla daha fazla tercih
edilmesine sebep olmaktadr. Aralkl envanter yntemi ise genellikle tek tip rn
alm-satmnda bulunan, faaliyet hacmi byk olmayan iflletmeler tarafndan tercih
edilmektedir.
Devaml Envanter Yntemi

Devaml envanter yntemi, iflletmelerin ilgili dnem iinde gereklefltirdikleri tm
alm-satm ifllemlerinin, gereklefltikleri anda iflletme kaytlarna yanstlmas esas-
na dayal bir yntemdir. Yntemin bu zellii iflletmelerin dnem iinde arzu et-
tikleri zaman hem ellerindeki hem de o ana kadar satmfl olduklar mallarn miktar
ve maliyetini tespit edebilmelerini mmkn klmaktadr.
Bu yntem; genellikle ayn anda farkl niteliklere sahip eflitli mallarn satfln
yapan, faaliyet hacmi byk, stok ve tedarik dengesi nemli olan, bu nedenle mal
hareketlerini optik okuyuculu elektronik sistemler kullanarak izleyen iflletmeler ta-
SIRA SZDE SIRA SZDE
rafndan tercih edilmektedir.
Stoklarla ilgili ifllemlerinin muhasebelefltirilmesinde devaml envanter

D fi yntemi
N E L M kullanan D fi N E L M
iflletmelere rnek veriniz.
S O R U S O R U
Stoklarla ilgili ifllemlerinin muhasebelefltirilmesinde devaml envanter yntemi-
ni kullanan bir iflletme dnem bafl mal stoku da dahil olmak zere dnem iinde-
D K K Aher
ki mal alfllar ve satn alnan mallarn maliyeti ile iliflkilendirebildii T trl har- DKKAT
cama tutarn, 153 Ticari Mallar hesabnn borcuna kaydeder.
N N
Dnem iinde gerekleflen her bir satfl ifllemi iin ise enSIRA az SZDE
iki kayt yapar. SIRA SZDE
Bunlardan birincisi, gereklefltirilen satfl ifllemi sonucunda iflletmenin elde ettii
satfl haslatna iliflkin kayttr. Bu tutar satfln yurt ii ya da yurt dfl satfl olmasna
AMALARIMIZ
bal olarak 600 Yurtii Satfllar ya da 601 Yurtdfl Satfllar hesaplarndan birinin AMALARIMIZ
alacana, satfl iflleminin peflin ya da kredili olmas durumuna bal olarak ilgili
hesap ya da hesaplarn borcuna kaydedilir.
K T A P K T A P
TELEVZYON TELEVZYON
www.evrenselpdf.com
NTERNET NTERNET
Satfl ifllemi ile ilgili olarak yaplmas gereken ikinci kayt ise satlan mallarn
maliyetine iliflkindir. lgili tutar 621 Satlan Ticari Mallar Maliyetinin borcuna ve sz
konusu satfl ifllemi iflletmenin stoklarnda bir azalfla sebep olaca iin 153 Ticari
Mallar hesabnn alacana kaydedilir.
Ancak bunlarn dflnda satfl ifllemi ile dorudan ilgili olarak nakliye, sigorta vb.
konularda herhangi bir harcama yaplmas gerekiyorsa bu tutarlar 760 Pazarlama,
Satfl ve Datm Giderleri hesabnn borcuna, harcamann peflin ya da kredili ya-
plmasna bal olarak ilgili hesap ya da hesaplarn alacana kaydedilir.
Yntem dnem iindeki stok girifl/kfllarnn maliyet deerleri zerinden 153
Ticari Mallar hesabnda, ayn flekilde dnem iinde satlan tm mallarn maliyeti-
nin 621 Satlan Ticari Mallar Maliyeti hesabnda izlenmesi esasna dayand iin ar-
zu edildii zaman bu hesaplarn bakiyesi alnarak iflletmenin belirli bir tarih itiba-
ryla elinde bulunan mallarn maliyeti ile belirli bir dnemde satlan mallarn mali-
yetinin tespit edilebilmesini mmkn klmaktadr.
Dnem Bafl Mal Stoklar

Bir faaliyet dnemi sonunda iflletmedeki mevcut mal stoku, ayn zamanda takip
eden dnemin dnem bafl mal stokudur. flletmeler her bir raporlama dnemi so-
nunda mevcut hesaplarn (bilano/gelir tablosu) kapanfl kaytlar yardm ile ka-
patr, takip eden dnemin baflnda ise yalnzca bilano hesaplarn alfl kayd ile
tekrar aarlar. Bu ifllem srasnda dnem baflndaki mevcut mal stoku, 153 Ticari
Mallar hesabnn borcuna kaydedilir. Bylece 153 Ticari Mallar hesabnn ilk kay-
dn dnem bafl mal stokunun maliyeti oluflturur.
Alfllar
Satn alnan mallar, iflletmedeki mal stokunu arttrc bir etkiye sahiptirler. Dolay-
syla dnem iinde satn alnan mallar, satn alma maliyetleri zerinden 153 Ticari
Mallar hesabnn borcuna, satn alma koflullarnn peflin ya da kredili olmas duru-
muna bal olarak ilgili hesap ya da hesaplarn alacana kaydedilir.
Stoklarn satn alma maliyeti; satn alma fiyat, ithalat vergileri, nakliye, ykle-
me boflaltma maliyetleri ile mamul, malzeme ve hizmetlerin elde edilmesiyle do-
rudan balants kurulabilen dier maliyetleri ierir. Ticari iskontolar ve benzeri di-
er indirimler ise satn alma maliyetinin belirlenmesinde indirim konusu yaplr.
RNEK Grgen Ticaret iflletmesi A iflletmesinden 2.5.20X1 tarihinde 252 no.lu fatura ile
T1.000 + %20 KDV tutarnda mal; yars peflin, yars kredili satn almfltr.
2.5.20X1
191 NDRLECEK KDV HS. 200
191.01 Allara Ait ndirilecek KDV
100 KASA HS. 600
320 SATICILAR HS. 600
320.01 A letmesi
Mal alfllar, iflletmenin mal stokunu arttrc bir etkiye sahip olduu iin Ticari
Mallar hesab borlandrlmfl; demenin yars peflin, yars kredili olduu iin
Kasa hesab ve Satclar hesab alacaklandrlmfltr. Tm bunlarn yan sra ger-
www.evrenselpdf.com
eklefltirilen iflleme iliflkin KDV tutar hesaplanmfl ve ndirilecek KDV hesab il-
gili tutar kadar borlandrlmfltr.
X iflletmesi Y iflletmesinden 1.3.20X1 tarihinde 163 no.lu fatura ile SZDE + %20 KDV
T2.500
SIRA SIRA SZDE
karfllnda kredili mal satn almfltr. fllemin yevmiye kaydn yapnz. 1
flletmelerin mal alfllarn eflitli nedenlerle peflin yerine vadeli yapmay tercih
etmeleri durumunda kendilerine tannan ek sre karfllnda bir bedel demek zo-
runda kalrlar. Bu ek bedel genellikle vade fark olarak adlandrlr.S O R U flletmelerin Vade Fark; vadeliS Oalfl
R -U
demekle ykml olduklar bu bedel, lkemiz muhasebe uygulamalarnda satn satfl ifllemlerinde alnan ya
da satlan maln peflin fiyat
alnan maln maliyet bedeline ilave edilerek aktiflefltirilmek suretiyle muhasebelefl- ile vadeli fiyat arasndaki
DKKAT DKKAT
tirilir. Ancak Trkiye Muhasebe Standartlarnn konuya iliflkin dzenlemeleri uya- farktr.
rnca sz konusu bedel, satn alnan maln maliyet bedeline ilave edilemez; bunun
N N
yerine Ertelenmifl (Gerekleflmemifl) Ticari Borlar Vade Fark SIRAhesabnn
SZDE borcu- SIRA SZDE
SIRA
na kaydedilir. Sz konusu faiz tahakkuk ettike (gereklefltike) tahakkuk SZDE eden tu- SIRA SZDE
tar Finansman Gideri hesabnn borcuna, Ertelenmifl Ticari Borlar Vade Fark
hesabnn alacana kaydedilir. Bylece vade sonunda Ertelenmifl Ticari Borlar
Vade Fark hesab, sz konusu satn alma ifllemine iliflkin bakiye vermez, hesap
kapanr. Satn alma ifllemine iliflkin denen KDV ise toplam denecek K T A Ptutar zerin- K T A P
S O R U S O R U
den hesaplanr.
Mevcut Tekdzen Hesap Plannda 325 Ertelenmifl Ticari Borlar Vade T E LDFark
E VK KZAYThesab
ON bulun- T E DL E KV KZAYTO N
mamakla birlikte baz iflletmeler, vadeli alfllarnda katlanmak zorunda kaldklar vade
farklarn, mevcut tekdzen hesap plannda bofl braklan 325 kodlu hesapta takip
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
edebilmektedir. Bu hesap pasifi dzenleyen negatif pasif karakterli bir hesaptr.
NTERNET NTERNET
Grgen Ticaret iflletmesi, K iflletmesinden 5.5.20X1 tarihindeAMALARIMIZ
265 no.lu fatura ile RNEK
AMALARIMIZ
peflin fiyat T1.000 olan mal, 3 ay vadeli olarak T1.300 + %20 KDV karfllnda
satn almfltr.
K T A P K T A P
i) Trkiyedeki muhasebe uygulamalarna gre;
5.5.20X1
TELEVZYON TELEVZYON

320.01 K letmesi NTERNET NTERNET
Daha nce de belirtildii gibi Trkiye muhasebe uygulamalar hkmleri uya-

rnca vadeli mal alfllarnda katlanlan vade farklar, satn alnan mallarn maliyeti-
nin bir paras olarak aktiflefltirilerek muhasebelefltirilir. Dolaysyla rnekte yer
alan ifllemin Trkiye muhasebe uygulamalar hkmleri uyarnca muhasebelefltiril-
mesi durumunda Ticari Mallar hesab maln peflin fiyat ve denecek vade fark-
nn toplam tutar kadar, ndirilecek KDV hesab ise toplam denecek tutar ze-
rinden hesaplanan tutar kadar borlandrlrken satn alma iflleminin kredili gerek-
lefltirilmesi sebebi ile Satclar hesab, Ticari Mallar ve ndirilecek KDV hesap-
larnn toplam tutar kadar alacaklandrlr.
www.evrenselpdf.com
TTKnin yrrle girmesi ile birlikte muhasebe uygulamalar da Trkiye Mu-

hasebe Standartlar hkmlerine uyumlu bir kaytlama sistemini kullanmak duru-
munda kalacaktr.
ii) Trkiye Muhasebe Standartlarnn hkmlerine gre
5.5.20X1
325 ERTELENM TCAR BORLAR VADE FARKI HS. 300
325.01 Ertelenmi Vade Fark Giderleri
320.01.K letmesi
Vadeli mal alfllarnda katlanlan vade farklar, Trkiye Muhasebe Standartlar

hkmleri uyarnca satn alnan mallarn maliyetinin bir paras olarak aktiflefltiril-
mez. rnekte yer alan ifllemin Trkiye Muhasebe Standartlar hkmleri uyarnca
SIRA SZDE SIRA SZDE
muhasebelefltirilmesi durumunda Ticari Mallar hesab, maln peflin tutar kadar,
Ertelenmifl Faiz Gideri hesab denecek vade fark kadar, ndirilecek KDV hesa-
D fi N E L M b ise toplam
D fi denecek
NELM tutar zerinden hesaplanan tutar kadar borlandrlrken
satn alma iflleminin kredili gereklefltirilmesi sebebi ile Satclar hesab Ticari
Mallar, Ertelenmifl Faiz Gideri ve ndirilecek KDV hesaplarnn toplam tutar
S O R U S O R U
kadar alacaklandrlmfltr.
DKKAT Ertelenmifl Ticari

D K K ABorlar
T Vade Fark hesab pasifi dzenleyen bir hesaptr. Bu nedenle
bilanoda pasifte eksi olarak gsterilir.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Alfl Giderleri
Alfl giderleri, satn alnan Alfl giderleri, satn alnan mallarn iflletmenin amalad flekilde kullanma ya da
mallarn iflletmenin
AMALARIMIZ
amalad flekilde
satfla hazr hle gelebilmesi iin iflletme tarafndan yaplmas gereken harcamalar
AMALARIMIZ
kullanma ya da satfla hazr olup satn alnan mallarn maliyetinin bir paras olarak kabul edilir. Bu giderler;
hle gelebilmesi iin iflletme daha nce de belirtildii gibi ithalat vergileri, nakliye, ykleme boflaltma maliyet-
tarafndan yaplmas
K T A P K Tmalzeme
leri ile mamul, A P ve hizmetlerin elde edilmesiyle dorudan balants kuru-
gereken harcamalardr.
labilen dier maliyetlerden oluflur ve dorudan gereklefltirildikleri anda satn al-
nan mallarn maliyetinin bir paras olarak 153 Ticari Mallar hesabnn borcuna,
TELEVZYON harcamann T E Lpeflin
E V Z Y Oya
N da kredili yaplmasna bal olarak ilgili hesap ya da hesap-
larn alacana kaydedilir.
RNEK
NTERNET
Grgen Ticaret iflletmesi, A iflletmesinden almfl olduu maln nakliyesi iin
NTERNET
5.5.20X1 tarihinde Hzr Nakliyat fiirketine T100 + %20 KDV demifltir.
5.5.20X1
153 TCAR MALLAR HS. 100
191.02 Al Giderlerine Ait ndirilecek KDV
100 KASA HS. 120
www.evrenselpdf.com
Satn alnan mallarn nakliyesi iin yaplan harcama, daha nce de belirtilmifl
olduu zere satn alma maliyetinin bir parasdr; nk sz konusu maln ama-
land flekilde satfla hazr hle gelmesi iin iflletme tarafndan gereklefltirilmesi
zorunludur. Bu nedenle Grgen Ticaret iflletmesinin satn almfl olduu maln nak-
liyesi iin Hzr Nakliye fiirketine demifl olduu tutar iin Ticari Mallar hesab
borlandrlmfl, nakit deme yapld iin Kasa hesab alacaklandrlmfltr. Tm
bunlarn yan sra gereklefltirilen iflleme iliflkin KDV tutar hesaplanmfl ve ndiri-
lecek KDV hesab ilgili tutar kadar borlandrlmfltr.
X Ticaret iflletmesi, Y iflletmesinden 7.4.20X1 tarihinde 300 no.lu T3.000SIRA SZDE + %20 KDV kar- SIRA SZDE
fllnda yars peflin, kalan tutarn yars iin senet vererek kalan tutar 10 gn iinde de- 2
mek sureti ile mal satn almfltr. 8.4.20X1 tarihinde maln nakliyesi iin Hzr Nakliyat fiir-
ketine T160 + %20 KDV demifltir. fllemin yevmiye kaydn yapnz.
Alfl adeleri S O R U S O R U
Satn alnan mallar, iflletme tarafndan teslim alnrken teslim alan birim tarafndan
kontrol edilir. Yaplan bu kontrollerin sonucunda satn alnan D Kmallarn
KAT istenen DKKAT
zelliklerin bir ksmn ya da hibirini taflmyor olmas ya da farkl bir mal gnde-
rilmifl olmas gibi durumlarla karfllafllmas durumunda iflletmeler, sz konusu
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
mallarn bir ksmn ya da tamamn iade edebilirler. Ancak alnan mallar, nasl ifl-
letmenin mal stokunu arttrc bir etki yaratyorsa mallarn iade edilmesi de ifllet-
menin mal stokunu azaltc bir etki yaratr; bu nedenle iade edilen mallar; maliyet
bedelleri zerinden 153 Ticari Mallar hesabnn alacana, sz konusu mallarn pe-
flin ya da kredili alnmfl olmasna bal olarak ilgili hesap ya da hesaplarn borcu-
na kaydedilir. K T A P K T A P
Grgen Ticaret iflletmesi, B iflletmesinden daha nce kredili olarak satn almfl ol- RNEK
duu maln T250 + %20 KDVlik ksmn, istedii zellikleriT taflmad
E L E V Z Y O N gerekesi TELEVZYON
ile 10.5.20X1 tarihinde iade etmifltir.
10.5.20X1
NTERNET NTERNET
320.02 B letmesi
391.02 Al adelerine Ait
Hesaplanan KDV
Grgen Ticaret iflletmesinin satn almfl olduu mallarn bir blmn istedii
zellikleri taflmamas sebebiyle B iflletmesine iade etmesi, iflletmenin stoklarnda
azaltc bir etki yaratr. Bu nedenle Ticari Mallar hesab, iade edilen mallarn ma-
liyeti kadar alacaklandrlmfl; mal, kredili olarak satn alnmfl olduu iin Satc-
lar hesab borlandrlmfltr. Gereklefltirilen iflleme iliflkin KDV tutar hesaplan-
mfl ve Hesaplanan KDV hesab ilgili tutar kadar alacaklandrlmfltr.
www.evrenselpdf.com
Alfl skontosu
flletmeler; genellikle bir tedarikiden fazla miktarda mal satn aldklarnda ya da
mallar teslim aldklarnda yaplan kontroller esnasnda mallarn bozuk, ambalaj-
nn ya da kendisinin hasarl ya da istenilen kalitede olmadn tespit etmeleri du-
rumunda, tedarikiden iskonto talebinde bulunur. Tedarikinin bu talebi kabul et-
mesi, iskonto talep edilen maln maliyetini azaltc bir etki yaratr. Dolaysyla sz
konusu mal, satn alndnda maliyet bedeli zerinden 153 Ticari Mallar hesabnn
borcuna kaydedilmifl olduu iin, maliyet bedelinde meydana gelen azalfl, 153 Ti-
cari Mallar hesabnn alacana; iflletmenin sz konusu mallar peflin ya da kredili
satn alma kofluluna bal olarak ilgili hesap ya da hesaplarn borcuna kaydedilir.
skonto, mal teslim alndktan sonra deil de mal satn alnd esnada elde edil-
mifl ise bu durumda ayrca bir iskonto kayd yaplmaz. Sz konusu tutar, direkt il-
gili maln satn alma maliyetinden bir indirim olarak dikkate alnr. Ancak iskonto
maln tesliminden sonra hak edilmiflse bu durumda hem maln maliyetini hem va-
de farkn hem de KDVyi etkileyecektir.
RNEK Grgen Ticaret iflletmesi, C iflletmesinden daha nce kredili olarak satn almfl ol-
duu T750lik maln kusurlu olmas sebebi ile T150lik iskonto talebinde bulun-
mufl ve C iflletmesi, bu talebi 11.5.20X1 tarihinde kabul etmifltir.
11.5.20X1
320.03 C letmesi
391.02 Al skontolarna Ait
Hesaplanan KDV
Satn alnan mallarn bir ksmnn kusurlu olmas nedeni ile iskonto talebinde
bulunulmas ve bu talebin satc tarafndan kabul edilmesi, iade ifllemi gibi, ifllet-
melerin stoklarnda fiziki bir hareket yaratmamakla birlikte stoklarnda yer alan
mallarn maliyetini azaltc bir etki yaratr. Bu nedenle rnekte Ticari Mallar hesa-
b, iskonto tutar kadar alacaklandrlmfltr. Satn alma iflleminin peflin ya da kredi-
li yaplmfl olmasna bal olarak ilgili hesap borlandrlmadan ifllemin KDV etkisi
dikkate alnmfl ve talep edilen iskonto tutar zerinden hesaplanan KDV tutar ka-
dar Hesaplanan KDV hesab alacaklandrlmfl; sz konusu mallar kredili olarak
SIRA SZDE
satn alnmfl olduu iin satclar hesab, iskonto tutar ve bu tutar zerinden he-
SIRA SZDE
saplanan KDV tutar da dikkate alnarak toplam tutar kadar borlandrlmfltr.
D fi N E L M ade ile iskonto

D fi Narasndaki
ELM fark nedir?
S O R U Satfllar S O R U
Devaml envanter ynteminde dnem iinde gerekleflen her bir satfl ifllemi iin
en az iki kayt yaplr. Bunlardan birincisi, gereklefltirilen satfl ifllemi sonucunda
DKKAT D K K ettii
iflletmenin elde AT satfl haslatna iliflkin kayttr. Bu tutar satfln yurtii ya da
yurtdfl satfl olmasna bal olarak 600 Yurtii Satfllar ya da 601 Yurtdfl Satfllar
N N
SIRA SZDE hesaplarndan
SIRA birinin
SZDE alaca ile satfln peflin ya da kredili yaplmfl olmasna ba-
l olarak ilgili hesap ya da hesaplarn borcuna kaydedilir.
K T A P K T A P www.evrenselpdf.com
Satfl ifllemi, iflletmenin ticari mal stokunda azaltc bir etki yaratr. Bu nedenle
satfl ifllemi ile ilgili ikinci kayt, satfl iflleminin bu etkisini yanstmak iin yaplr. Sa-
tlan mallarn maliyeti 153 Ticari Mallar hesabnn alacana, 621 Satlan Ticari Mal-
lar Maliyeti hesabnn borcuna kaydedilir.
Grgen Ticaret iflletmesi, 14.5.20X1 tarihinde D iflletmesine birim maliyeti T30 RNEK
olan X malndan 30 tanesini 253 no.lu fatura ile T1.500 + %20 KDV karflln-
da kredili olarak satmfltr (X malnn satfl fiyat, KDV hari T50dir.).
14.5.20X1
120.01 D letmesi
391.01 Satlara Ait
Hesaplanan KDV
14.5.20X1
Grgen Ticaret iflletmesinin yapmfl olduu satfl ile ilgili olarak yaplan ilk ka-
yt, satfl haslat ile ilgilidir. Yurtii Satfllar hesab, gereklefltirilen satfl tutar;
Hesaplanan KDV hesab, satfl ifllemi ile ilgili hesaplanmfl KDV tutar kadar ala-
caklandrlmfltr. Buna karfllk satfl ifllemi kredili yaplmfl olduu iin Alclar
hesab, satfl tutar ile satfl tutar zerinden hesaplanmfl olan KDV toplam kadar
borlandrlmfltr.
Satfl ifllemi ile ilgili ikinci kayt ise satfl iflleminin iflletmenin stok mevcudu ze-
rinde yaratmfl olduu etkiyi yanstmak iin yaplmfltr. Ticari Mallar hesab, sat-
lan mallarn maliyeti kadar alacaklandrlmfl; buna karfllk Satlan Ticari Mallar
Maliyeti hesab ilgili tutar kadar borlandrlmfltr.
flletmeler, mal alfllarnda olduu gibi mal satfllarn da eflitli nedenlerle pe-
flin yerine vadeli yapmay tercih edebilirler. Bu durumda mflterilerine tandklar
ek sre karfllnda vade fark ad altnda bir bedel talep ederler. flletmelerin ta-
lep ettikleri bu bedel, Trkiye muhasebe uygulamalarnda satlan mallardan elde
edilen gelirin bir paras olarak muhasebelefltirilir. Ancak Trkiye Muhasebe Stan-
dartlarnn konuya iliflkin dzenlemeleri uyarnca sz konusu bedel, satlan mal-
lardan elde edilen gelirin bir paras olarak muhasebelefltirilemez; bunun yerine
Ertelenmifl (Gerekleflmemifl) Vade Fark Gelirleri alt hesabnn alacana kayde-
dilir. Sz konusu faiz tahakkuk ettike (gereklefltike) tahakkuk SIRA eden
SZDE tutar Faiz SIRA SZDE
Geliri hesabnn alacana, Ertelenmifl Vade Fark Gelirleri alt hesabnn borcu-
na kaydedilir. Bylece vade sonunda Ertelenmifl Vade Fark DGelirleri fi N E L M
alt hesab,
D fi N E L M
sz konusu satn alma ifllemine iliflkin bakiye vermez ve hesap kapanr. Satn al-
ma ifllemine iliflkin tahsil edilen KDV ise toplam tahsil edilecek tutar zerinden
S O R U S O R U
hesaplanr.
Mevcut Tekdzen Hesap Plannda Ertelenmifl Vade Fark Geliri hesab

D bulunmamaktadr.
KKAT DKKAT
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
www.evrenselpdf.com
K T A P K T A P
RNEK Grgen Ticaret iflletmesi 16.5.20X1 tarihinde M iflletmesine peflin fiyat T2.000
olan T1.500 maliyetli mal 3 ay vadeli olarak 265 no.lu fatura ile T2.450 + %20
KDV karfllnda kredili olarak satmfltr.
i) Trkiye muhasebe uygulamalarna gre
16.5.20X1
120.05 M letmesi
391.01 Satlara Ait
Hesaplanan KDV
16.5.20X1
Gerek senetli gerekse senetsiz (kredili) vadeli mal satfllarnda mflterilerden ta-
lep edilen vade farklar, satlan mallardan elde edilen satfl gelirinin bir paras ola-
rak muhasebelefltirilir. Dolaysyla rnekte yer alan ifllemin Trkiye muhasebe uy-
gulamalar uyarnca muhasebelefltirilmesi durumunda Yurtii Satfllar hesab ma-
ln peflin satfl fiyat ve denecek vade farknn toplam tutar kadar, Hesaplanan
KDV hesab satfl geliri zerinden hesaplanan tutar kadar alacaklandrlr. Satfl ifl-
leminin kredili gereklefltirilmesi sebebi ile Alclar hesab, Yurtii Satfllar ve
Hesaplanan KDV hesaplarnn toplam tutar kadar borlandrlr.
Devaml envanter yntemi kullanld iin satfl ifllemi ile ilgili ikinci kayt, sa-
tfl iflleminin iflletmenin stok mevcudu zerinde yaratmfl olduu etkiyi yanstmak
iin yaplmfltr. Ticari Mallar hesab, satlan mallarn maliyeti kadar alacaklan-
drlmfl; buna karfllk Satlan Ticari Mallar Maliyeti hesab ilgili tutar kadar
borlandrlmfltr.
ii) Trkiye Muhasebe Standartlarna gre
16.5.20X1
120.05 M letmesi
125 ERTELENM TCAR ALACAKLAR
VADE FARKI HS. 450
Gelirleri
KDV
16.5.20X1
www.evrenselpdf.com
flletmenin mallarn senetli ve senetsiz vadeli satmas durumunda mflteriler-

den talep edilen vade farklar, Trkiye Muhasebe Standartlar hkmleri uyarnca
satlan mallardan elde edilen satfl gelirinin bir paras olarak muhasebelefltirile-
mez. rnekte yer alan ifllemin Trkiye Muhasebe Standartlar hkmleri uyarnca
muhasebelefltirilmesi durumunda Yurtii Satfllar hesab, maln peflin satfl fiyat
kadar, Ertelenmifl Ticari Alacaklar Vade Fark hesab tahsil edilecek vade fark
kadar, Hesaplanan KDV hesab ise toplam tahsil edilecek tutar zerinden hesap-
lanan tutar kadar alacaklandrlr. Satfl iflleminin kredili gereklefltirilmesi sebebi
ile Alclar hesab; Yurtii Satfllar, Ertelenmifl Ticari Alacaklar Vade Fark ve
Hesaplanan KDV hesaplarnn toplam tutar kadar borlandrlr.
Devaml envanter yntemi kullanld iin satfl ifllemi ile ilgili ikinci kayt, sa-
tfl iflleminin iflletmenin stok mevcudu zerinde yaratmfl olduu etkiyi yanstmak
iin yaplmfltr. Ticari Mallar hesab, satlan mallarn maliyeti kadar alacaklan-
drlmfl; buna karfllk Satlan Ticari Mallar Maliyeti hesab, ilgili tutar kadar
borlandrlmfltr.
Satfl Giderleri
Satfl giderleri; iflletmenin satfln yapmfl olduu mallarn satfl iflleminin gereklefl-
mesi ile dorudan ilgili olan ve iflletmenin szleflme veya zmni kabul yolu ile ye-
rine getirmek zorunda olduu nakliye, sigorta vb. giderlerdir. Bu giderlerin satlan
mallarn maliyeti ile hibir ilgisi yoktur, ortaya ktklar dnemde 760 Pazarlama,
Satfl ve Datm Giderleri hesabnn borcuna, deme flekline bal olarak ilgili he-
sap ya da hesaplarn alacana kaydedilir.
Grgen Ticaret iflletmesi, D iflletmesine satmfl olduu maln nakliyesi iin RNEK
15.5.20X1 tarihinde Srat Nakliyat fiirketine 255 no.lu fatura ile T100 + %20 KDV
demifltir.
15.5.20X1
760 PAZARLAMA, SATI VE DAITIM GDERLER HS. 100
760.01 Nakliye Gideri
191.02 Sat Giderlerine Ait ndirilecek KDV
100 KASA HS. 120
Satlan mallarn nakliyesi iin yaplan demeler, iflletme iin gider niteliinde-
dir; baflka bir ifade ile iflletme, ilgili harcamay yaptnda gelecekte bir fayda edin-
meyi beklemez, fayday annda tketir. Bu nedenle bu nitelikteki harcamalar iin
760 Pazarlama, Satfl ve Datm Giderleri hesab borlandrlr.
rnekte Pazarlama, Satfl ve Datm Giderleri hesab Grgen Ticaret ifllet-
mesi tarafndan Srat Nakliyat fiirketine satlan mallarn nakliyesi iin denmifl
olan tutar, ndirilecek KDV hesab ise iflletme tarafndan ilgili tutar zerinden
hesaplanmfl olan KDV tutar kadar borlandrlmfl, iflletme bu harcamay nakit
olarak gereklefltirmifl olduu iin Kasa hesab toplam tutar kadar alacaklan-
drlmfltr.
www.evrenselpdf.com
Satfllardan adeler
Mflteriler, satn almfl olduklar mallarn istedikleri zelliklerin bir ksmn ya da
hibirini taflmamas ya da istediklerinden farkl bir mal gnderilmifl olmas sebebi
ile bir ksmn ya da tamamn iade edebilirler. Byle bir durumda satfl ifllemi iin
nasl iki kayt yaplyorsa satfl iadesi iin de iki kayt yaplmas gereklidir.
Bunlardan birincisi aynen satfl iflleminde olduu gibi satfl haslatna iliflkindir.
Mallarn iadesi, iflletmenin satfl haslatnda iade edilen ksm kadar azaltlc bir et-
ki yaratr. Ancak bu ifllem, dorudan ilgili tutarn satfllar hesabnndan dfllmesi
ile kaytlara yanstlmaz. ade edilen mallara iliflkin tutar 610 Satfltan adeler hesa-
bnn borcuna kaydedilerek dolayl olarak satfllar hesabna yanstlr. flletmenin
peflin ya da kredili satfl yapmfl olmasna bal olarak ilgili hesap ya da hesaplar
alacaklandrlr.
kinci kayt ise iade edilen mallarn iflletmenin mal stokunda yaratt artrc, sa-
tlan mallarn maliyetinde ise yaratt azaltc bir etkiye iliflkindir. Dolays ile iade
edilen mallarn maliyet bedeli 153 Ticari Mallar hesabnn borcuna, 621 Satlan Ti-
cari Mallar Maliyeti hesabnn alacana kaydedilerek ilgili hesaplarn bakiyeleri ia-
de tutar kadar dzeltilir.
RNEK Grgen Ticaret iflletmesi, daha nce 253 no.lu fatura ile kredili olarak D iflletme-
sine satmfl olduu mallardan 5 tanesini D iflletmesi, 155 no.lu fatura ile 22.5.20X1
iade etmifltir (Satlan X malnn birim maliyeti T30 ve satfl fiyat KDV hari T50
idi.).
22.5.20X1
610 SATITAN ADELER HS. 250
191.03 Sat adelerine Ait
ndirilecek KDV
120 ALICILAR HS. 300
120.01 D letmesi
22.5.20X1
621 SATILAN TCAR MALLAR
MALYET HS. 150
D iflletmesi tarafndan Grgen Ticaret iflletmesinden alnan mallarn 5 tanesinin

iade edilmesi, Grgen Ticaret iflletmesinin kaytlarn iki ynden etkilemifltir.
lk kayt, iade iflleminin Grgen iflletmesinin satfl haslatna etkisini yanstmak
iin yaplmfl, Satfltan adeler hesab iade edilen mallarn birim satfl fiyat zerin-
den hesaplanan toplam satfl tutar, ndirilecek KDV hesab ise iade edilen mal-
larn toplam satfl bedeli zerinden hesaplanan tutar kadar borlandrlmfl, satfl
kredili yaplmfl olduu iin Alclar hesab iade tutar ile bu tutar zerinden he-
saplanmfl KDV toplam kadar alacaklandrlmfltr.
kinci kayt ise satfl iadesinin iflletmenin stok mevcudunda yaratt etkinin
muhasebe kaytlarna yanstlmas amac ile yaplmfltr. ade edilen mallarn mali-
yeti kadar Ticari Mallar hesab borlandrlmfl, Satlan Ticari Mallar Maliyeti he-
sab alacaklandrlmfltr.
www.evrenselpdf.com
SIRA SZDE SIRA SZDE

S O R U S O R U
Devaml envanter ynteminde satfllar, satfl iadeleri ve satfl iskontolarnn

DKKAT iflletme- DKKAT
nin mevcut mal stokuna etkisi muhasebelefltirilirken sz konusu mallarn maliyet bedelle-
ri dikkate alnr.
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
Satfl skontosu
Mflteriler, belirli bir miktarn zerinde alfl yaptklarnda ya da satn aldklar mal-
lar teslim alrlarken yaptklar kontroller esnasnda mallarn bozuk, ambalajnn ya
da kendisinin hasarl ya da istenen kalitede olmadn tespit etmeleri durumunda
satcdan iskonto talebinde bulunabilirler. Satc olarak bu talebinK T kabulA P edilmesi K T A P
durumunda ilgili satfl iflleminden elde edilen satfl haslatnn iskonto tutar kadar
azaltlmas gerekmektedir. Ancak bu ifllem, satfl haslatnn dorudan deil dolay-
l olarak azaltlmas yolu ile kaytlara yanstlr. Dier bir deyiflle
T E L Eilgili
V Z Y tutar
O N 611 Sa- TELEVZYON
tfl skontolar hesabnn borcuna, karfllnda ise iflletmenin kredili ya da peflin sa-
tfl yapmfl olmasna bal olarak ilgili hesap ya da hesaplar alacana kaydedilir.
skonto mal teslim edildikten sonra deil de satfl esnasnda yaplmfl ise bu du-
NTERNET NTERNET
rumda ayrca bir iskonto kayd yaplmaz. Satfl haslat, iskonto yaplmfl tutar ze-
rinden iflletme kaytlarna yanstlr.
E iflletmesi Grgen Ticaret iflletmesinden daha nce kredili olarak satn ald mal- RNEK
larn kusurlu olmas sebebi ile T450lik iskonto talebinde bulunmufl ve bu talebi,
Grgen Ticaret iflletmesi tarafndan 23.5.20X1 tarihinde kabul edilmifltir.
23.5.20X1
611 SATI SKONTOLARI HS. 450
191.04 Sat skontolarna Ait
ndirilecek KDV
120.02 E letmesi
E iflletmesi tarafndan daha nce Grgen Ticaret iflletmesinden alnan mallarn

kusurlu olmas sebebi ile talep edilen iskontonun Grgen Ticaret iflletmesi tarafn-
dan kabul edilmifl olmas, Grgen Ticaret iflletmesinin satfl haslatnda azaltc bir
etki yaratr. Bu nedenle Satfl skontolar hesab, iskonto tutar kadar; ndirilecek
KDV hesab, iskonto tutar zerinden hesaplanan KDV tutar kadar borlandrl-
mfl; satfl ifllemi kredili yaplmfl olduu iin Alclar hesab iskonto ve iskonto tu-
tar zerinden hesaplanan KDV toplam kadar alacaklandrlmfltr.
Aralkl Envanter Yntemi

Aralkl envanter yntemi, iflletmelerin ilgili dnem iinde gereklefltirdikleri tm
alm-satm ifllemlerinin gereklefltikleri anda, ancak satlan mallarn ve dnem so-
nu mal stoku maliyetinin belirli aralklarla yaplan saym ve deerlemeler sonucu
edinilen veriler dorultusunda hesaplanmas esasna dayal bir yntemdir.
Bu yntem genellikle tek tip ya da biribirine benzer zellikler taflyan mallarn
ticaretini yapan, faaliyet hacmi byk olmayan, bu nedenle stok ve tedarik takibi
konusunda herhangi bir sorun yaflamayan iflletmeler tarafndan younlukla tercih
edilmektedir.
www.evrenselpdf.com
SIRA SZDE SIRA SZDE
D fi N E L M Stoklarla ilgili
D fi ifllemlerinin
NELM muhasebelefltirilmesinde aralkl envanter yntemi kullanan
iflletmelere rnek veriniz.
S O R U S O R U
Stoklarla ilgili ifllemlerinin muhasebelefltirilmesinde aralkl envanter yntemini
kullanan bir iflletme, dnem bafl mal stoku da dahil olmak zere dnem iindeki
DKKAT mal alfllar veD Ksatn
K A T alnan mallarn maliyeti ile iliflkilendirebildii her trl harca-
ma tutarn 153 Ticari Mallar hesabnn borcuna kaydeder. Ancak devaml envan-
N N
SIRA SZDE ter ynteminden
SIRA SZDE farkl olarak dnem bafl mal stoku dflnda, dnem iindeki mal
alfllar ve satn alnan mallarn maliyeti ile dorudan iliflkilendirebilecei tm har-
cama tutarlarn dorudan 153 Ticari Mallar hesabna deil harcamalarn trne
AMALARIMIZ bal olarak AMALARIMIZ
bu hesapta alacak alt hesaplara ayr ayr kaydeder.
Dnem iinde gerekleflen satfl ifllemleri iin devaml envanter ynteminden
farkl olarak yalnzca ilgili satfl sonucunda elde edilen satfl haslatnn kaydn ya-
K T A P
par. SatflnK yurt
T A P
ii ya da yurt dfl satfl olmasna bal olarak 600 Yurtii Satfllar ya
da 601 Yurtdfl Satfllar hesaplarndan biri alacaklandrlr.
Satlan mallarn maliyeti; yalnzca belirli aralklarla yaplan saym ve deerleme-
TELEVZYON T E L E Veldeki
ler sonucunda Z Y O N mevcut mal stokunun maliyeti, dnem bafl mal stoku ve d-
nem ii alfllar ve alfl giderleri dikkate alnarak yaplan hesaplamalar sonucunda

tespit edilebilir. Bu nedenle devaml envanter ynteminden farkl olarak aralkl
NTERNET envanter ynteminde
NTERNET satfl ifllemi gereklefltiinde satlan mallarn maliyetine ilifl-
kin herhangi bir kayt yaplmaz.
Ancak satfl ifllemi ile dorudan ilgili olarak herhangi bir harcama yaplmas ge-
rekiyorsa nakliye, sigorta vb bu tutarlar, devaml envanter ynteminde olduu gi-
bi 760 Pazarlama, Satfl ve Datm Giderleri hesabnn borcunda izlenir.
Dnem iinde 153 Ticari Mallar hesabnda yalnzca mal giriflleri izlendii, stok
kfllar hibir hesapta izlenmedii iin arzu edildii zaman iflletmenin elindeki
mallarn maliyeti ile dnem iinde satlan tm mallarn maliyetinin tespit edilmesi
mmkn deildir. Bu tutarlarn hesaplanabilmesi iin mutlaka envanter karlma-
s gerekmektedir.
Dnem Bafl Mal Stoklar

Daha nce de belirtildii zere iflletmeler, her bir raporlama dnemi sonunda
mevcut hesaplarn (bilano/gelir tablosu) kapanfl kaytlar yardm ile kapatp ta-
kip eden dnemin baflnda ise yalnzca bilano hesaplarn alfl kayd ile tekrar
amaktadrlar. Bu ifllem srasnda dnem baflndaki mevcut mal stoku, aynen de-
vaml envanter ynteminde olduu gibi 153 Ticari Mallar hesabnn borcuna kay-
dedilir ve bu hesabnn ilk kaydn dnem bafl mal maliyeti oluflturur.
Alfllar
Satn alnan mallarn iflletmedeki mal mevcudunu artrmalar nedeniyle dnem
iinde satn alnan mallar, devaml envanter ynteminde olduu gibi satn alma
maliyetleri zerinden 153 Ticari Mallar hesabnn borcuna kaydedilir. Ancak aralk-
l envanter ynteminde ilgili tutarlar, devaml envanter ynteminden farkl olarak
dorudan 153 Ticari Mallar hesabnn borcuna deil alacak Alfllar alt hesabnn
borcuna, dier yandan satn alma iflleminin peflin ya da kredili olmasna bal ola-
rak ilgili hesap ya da hesaplarn alacana kaydedilir.
Stoklarn satn alma maliyeti; satn alma fiyat, ithalat vergileri, nakliye, ykle-
me boflaltma maliyetleri ile mamul, malzeme ve hizmetlerin elde edilmesiyle do-
www.evrenselpdf.com
rudan balants kurulabilen dier maliyetleri ierir. Ticari iskontolar ve benzeri di-
er indirimler, satn alma maliyetinin belirlenmesinde indirim konusu yaplr.
Pelit Ticaret iflletmesi A iflletmesinden 10.3.20X1 tarihinde 120 no.lu fatura ile RNEK
T2.000 + %20 KDV tutarndaki mal 3 ay vadeli senet karfllnda satn almfltr.
10.3.20X1
153.01 Allar
321.01 A letmesi
Satn alnan mallarn iflletme stoklar zerinde artrc bir etki yaratmas sebebi
ile Ticari Mallar hesab, satn alnan mallarn maliyeti kadar; ndirilecek KDV
hesab ise satn alnan mallarn maliyeti zerinden hesaplanan KDV tutar kadar
borlandrlmfltr. Satn alma ifllemi 3 ay vadeli senet verilerek yapld iin Bor
Senetleri hesab toplam tutar kadar alacaklandrlmfltr.
K iflletmesi Y iflletmesinden 19.4.20X1 tarihinde 240 no.lu fatura ile SZDE + %20 KDV
T5.000
SIRA SIRA SZDE
karfllnda yars peflin, yars kredili mal satn almfltr. fllemin yevmiye kaydn yapnz. 3
flletmenin vadeli mal alfl yapmas durumunda demeyi Dge fi yapacak

NELM olmas D fi N E L M
sebebi ile katlanmak zorunda kalaca vade farklarnn muhasebelefltirilmesinde
Devaml Envanter Yntemi iin geerli olan kurallar geerlidir.
S O R U S O R U
Alfl Giderleri
DKKAT DKKAT
Alfl giderleri, daha nce de belirtildii gibi satn alnan mallarn iflletmenin ama-
lad flekilde kullanma ya da satfla hazr hle gelebilmesi iin iflletme tarafndan
N N
SIRA SZDE bir paras
yaplmas gereken harcamalar olup satn alnan mallarn maliyetinin SIRA SZDE
olarak kabul edilir. Bu giderler; ithalat vergileri, nakliye, ykleme boflaltma mali-
yetleri ile mamul, malzeme ve hizmetlerin elde edilmesiyle dorudan balants
kurulabilen dier maliyetlerden oluflur ve dorudan gereklefltirildikleri anda satn
alnan mallarn maliyetinin bir paras olarak 153 Ticari Mallar hesabnda ilgili har-
camalarn trlerine uygun olarak alacak olan alt hesaplarn borcuna
K T A Pve harcama- K T A P
nn peflin ya da kredili yaplmfl olmasna bal olarak ilgili hesap ya da hesaplarn
alacanda kaydedilir.
TELEVZYON TELEVZYON
Pelit Ticaret iflletmesi A iflletmesinden almfl olduu maln nakliyesi iin 12.3.20X1 RNEK
tarihinde Hzr Nakliyat fiirketine T250 + %20 KDV demifltir.
12.3.20X1 NTERNET NTERNET

191.02 Al Giderlerine Ait ndirilecek KDV
100 KASA HS. 300
www.evrenselpdf.com
flletmenin Ticari Mallar hesab, nakliye bedeli kadar; ndirilecek KDV hesa-
b ise nakliye bedeli zerinden hesaplanan KDV tutar kadar borlandrlmfl, de-
me nakit yapld iin Kasa hesab toplam tutar kadar alacaklandrlmfltr.
SIRA SZDE K Ticaret iflletmesi

SIRA SZDE Y iflletmesinden 26.9.20X1 tarihinde 550 no.lu fatura ile T3.500 + %20
4 KDV karfllnda yarsn peflin, yarsn ise 15 gn iinde demek koflulu ile mal satn al-
mfltr. 29.9.20X1 tarihinde maln nakliyesi iin Hzr Nakliyat fiirketine T200 + %20 KDV
demifltir. fllemin yevmiye kaydn yapnz.
S O R U S O
Alfl adeleri R U
Satn alnan mallar, iflletme tarafndan teslim alnrken teslim alan birim tarafndan
DKKAT kontrol edilir.
D KYaplan
KAT bu kontrollerin sonucunda satn alnan mallarn istenen
zelliklerin bir ksmn ya da hibirini taflmyor olmas ya da farkl bir mal gnde-
rilmifl olmas gibi durumlarla karfllafllmas durumunda iflletmeler, sz konusu mal-
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
larn bir ksmn ya da tamamn karfl tarafa iade edebilirler. Mallarn iade edilme-
sinin fiziki bir hareket dourmas dolaysyla bu durum, iflletmenin mal mevcudun-
AMALARIMIZ da bir azalfla sebep olur. ade edilen mallarn maliyeti 153 Ticari Mallar hesabn-
AMALARIMIZ
da alacak Alfl adeleri alt hesabnn alacana, alfl iflleminin peflin ya da kredi-
li olmasna bal olarak ilgili hesap ya da hesaplarn borcuna kaydedilir.
K T A P K T A P
RNEK Pelit Ticaret iflletmesi B iflletmesinden daha nce kredili olarak satn almfl olduu
maln T300 + %20 KDVlik ksmn, istedii zellikleri taflmad gerekesi ile
TELEVZYON T E L E V Z Y O iade
4.6.20X1 tarihinde N etmifltir.
4.6.20X1
320 SATICILAR
N T E R NHS. 360
320.02 B letmesi
NTERNET ET

153.03 Al adeleri
391.02 Al adelerine
Ait Hesaplanan KDV
Satn alnan mallarn iade edilmesinin iflletmenin stoklarnda azaltc bir etkisi
olmas sebebi ile Ticari Mallar hesab iade edilen tutar kadar, Hesaplanan KDV
hesab alacaklandrlmfl, iade edilen mallar kredili alnmfl olduu iin Satclar
hesab borlandrlmfltr.
Alfl skontosu
flletmeler, genellikle bir tedarikiden fazla miktarda mal satn aldklarnda ya da
mallar teslim aldklarnda yaplan kontroller esnasnda mallarn bozuk, ambalaj-
nn ya da kendisinin hasarl ya da istenen kalitede olmadn tespit etmeleri duru-
munda tedarikiden iskonto talebinde bulunurlar. Tedarikinin bu talebi kabul et-
mesi durumunda iskonto talep edilen maln maliyetinde bir azalfl meydana gelir.
Dolaysyla sz konusu mal satn alndnda maliyet bedeli zerinden 153.01 Alfl-
lar hesabnn borcuna kaydedilmifl olduu iin maliyet bedelinde meydana gelen
azalfl, 153 Ticari Mallar hesabnda alacak Alfl skontosu alt hesabnn alaca-
www.evrenselpdf.com
na, iflletmenin sz konusu mallar satn alma koflullarna (peflin/kredili) bal ola-
rak ilgili hesap ya da hesaplarn borcuna kaydedilir.
skonto mal teslim alndktan sonra deil de mal satn alnd esnada elde edil-
mifl ise bu durumda ayrca bir iskonto kayd yaplmaz. Sz konusu tutar direkt il-
gili maln satn alma maliyetinden bir indirim olarak dikkate alnr.
Pelit Ticaret iflletmesi, C iflletmesinden daha nce kredili olarak satn almfl olduu RNEK
T900lik maln kusurlu olmas sebebi ile T250lik iskonto talebinde bulunmufl ve
7.6.20X1 tarihinde C iflletmesi, bu talebi kabul etmifltir.
7.6.20X1
320.03 C letmesi
153.04 Al skontosu
391.03 Al skontolarna Ait
Hesaplanan KDV
Satn alnan mallara iliflkin iskonto tutar, iflletmenin mal stoku seviyesinde fizi-
ki olarak deil ancak deer olarak azaltc bir etki yaratr. Bu nedenle Ticari Mal-
lar hesab, iskonto tutar kadar; Hesaplanan KDV hesab iskonto tutar zerin-
den hesaplanan KDV tutar kadar alacaklandrlr. Sz konusu mallar kredili aln-
mfl olduu iin Satclar hesab toplam tutar kadar borlandrlr.
Satfllar
Dnem iinde gerekleflen satfl ifllemleri iin devaml envanter ynteminden fark-
l olarak yalnzca ilgili satfl sonucunda elde edilen satfl haslat satfln yurt ii ya
da yurt dfl satfl olmasna bal olarak 600 Yurtii Satfllar ya da 601 Yurtdfl Satfl-
lar hesaplarndan birinin alacana, satfl iflleminin peflin ya da kredili yaplmfl ol-
masna bal olarak ilgili hesap ya da hesaplarn alacana kaydedilir. Satlan tica-
ri mallarn maliyetine iliflkin herhangi bir kayt yaplmaz.
Pelit Ticaret iflletmesi, 16.8.20X1 tarihinde X malndan 30 tanesini 213 no.lu fa- RNEK
tura ile kredili olarak T1.800 + %20 KDV karfllnda D iflletmesine satmfltr.
16.8.20X1
120.04 D letmesi
391.01 Satlara Ait
Hesaplanan KDV
Aralkl envanter yntemi kullanan iflletmelerde satfl ifllemi yapldnda yalnz-

ca ilgili satfl iflleminin iflletmeye yaratmfl olduu gelir muhasebe kaytlarna yans-
tld iin tek bir kayt yaplmfltr. Yurtii Satfllar hesab, satfl tutar kadar; He-
saplanan KDV hesab, satfl tutar zerinden hesaplanan KDV tutar kadar alacak-
www.evrenselpdf.com
landrlmfl. Kredili satfl yaplmfl olduu iin Alclar hesab satfl tutar ve bu tu-
tar zerinden hesaplanan KDV toplam kadar borlandrlmfltr.
flletmenin vadeli mal satfl yapmas durumunda tahsilat ge yapacak olmas
sebebi ile mflteriden talep edecei vade farklarnn muhasebelefltirilmesinde De-
vaml Envanter Yntemi iin geerli olan kurallar geerlidir.
Satfl Giderleri
Satfl giderleri; iflletmenin satfln yapmfl olduu mallarn satfl iflleminin gereklefl-
mesi ile dorudan ilgili olan ve iflletmenin szleflme veya zmni kabul yolu ile ye-
rine getirmek zorunda olduu nakliye, sigorta vb. giderlerdir. Bu giderlerin satlan
mallarn maliyeti ile hibir ilgisi yoktur; ortaya ktklar dnemde 760 Pazarlama,
Satfl ve Datm Giderleri hesabnn borcuna, deme flekline bal olarak ilgili he-
sap ya da hesaplarn alacana kaydedilirler.
RNEK Pelit Ticaret iflletmesi, D iflletmesine satmfl olduu maln nakliyesi iin Srat
Nakliyat fiirketine 220 no.lu fatura ile 16.8.20X1 tarihinde T120 + %20 KDV
demifltir.
16.8.20X1
760 PAZARLAMA, SATI VE DAITIM
GDERLER HS. 120
191.03 Sat Giderlerine Ait
ndirilecek KDV
100 KASA HS. 144
Satlan mallarn nakliyesi iin yaplan harcamalarn iflletme iin tamamen gider
niteliinde olduuna daha nce deinilmifl olmas sebebi ile bu rnekte Pazarla-
ma, Satfl ve Datm Giderleri hesab, nakliye iin denen tutar kadar; ndirile-
cek KDV hesab, nakliye bedeli zerinden hesaplanan KDV tutar kadar borlan-
drlmfl, deme nakit yapld iin Kasa hesab alacaklandrlmfltr.
Satfllardan adeler
Mflteriler, satn almfl olduklar mallarn istedikleri zelliklerin bir ksmn ya da
hibirini taflmamas ya da istediklerinden farkl bir mal gnderilmifl olmas sebebi
ile bir ksmn ya da tamamn iade edebilirler. Bu durum, her ne kadar mallar a-
sndan fiziki bir hareket dourmufl olursa olsun kaytlara yalnzca satfl haslatnda
meydana getirmifl olaca deifliklik yanstlr. Ancak bu ifllem, dorudan ilgili tu-
tarn satfllar hesabnndan dfllmesi ile deil aynen devaml envanter yntemin-
de olduu gibi 610 Satfltan adeler hesabnn borcuna kaydedilmek sureti ile do-
layl olarak satfllar hesabndan dfllr. Bu hesabn karfllnda ise iflletmenin kre-
dili ya da peflin satfl yapmfl olmas durumuna bal olarak ilgili hesap ya da he-
saplar alacaklandrlr.
www.evrenselpdf.com
Pelit iflletmesinin daha nce 213 no.lu fatura ile kredili olarak D iflletmesine satmfl RNEK
olduu mallardan 10 tanesini D iflletmesi, 155 no.lu fatura ile 27.8.20X1 tarihin-
de iade etmifltir.
27.8.20X1
191.04 Sat adelerine Ait ndirilecek KDV
120.04 D letmesi
Satlan mallarn iade edilmesi, temelde iflletmenin muhasebe kaytlarn iki a-

dan etkilemektedir. Ancak aralkl envanter ynteminde bu ifllemin yalnzca ifllet-
menin ilgili satfltan elde etmifl olduu haslat zerindeki etkisi muhasebelefltirilir.
Bu nedenle Satfltan adeler, iade edilen mallar zerinden iflletmenin daha nce
raporlamfl olduu gelir tutar kadar; ndirilecek KDV hesab ise sz konusu tu-
tar zerinden hesaplanan KDV tutar kadar borlandrlmfl, satfl kredili yaplmfl
olduu iin Alclar hesab alacaklandrlmfltr.
Satfl skontosu
Mflteriler; belirli bir miktarn zerinde alm yapmalar, satn aldklar mallar tes-
lim alrken yaptklar kontroller esnasnda mallarn bozuk, ambalajnn ya da ken-
disinin hasarl ya da istenen kalitede olmadn tespit etmeleri durumunda satc-
dan iskonto talebinde bulunabilirler. Satc olarak bu talebin kabul edilmesi, ilgili
satfl iflleminden elde edilen satfl haslatnn iskonto tutar kadar azaltlmasn ge-
rektirir. Ancak bu ifllem, kaytlara ilgili tutarn satfllar hesabnndan dorudan d-
fllmesi ile deil aynen devaml envanter ynteminde olduu gibi dolayl olarak
611 Satfl skontolar hesabnn borcuna kaydedilmesi ile izlenir. Bu hesabn karfl-
lnda ise iflletmenin kredili ya da peflin satfl yapmfl olmas durumuna bal ola-
rak ilgili hesap ya da hesaplar alacaklandrlr.
skonto mal teslim edildikten sonra deil de satfl esnasnda yaplmfl ise bu du-
rumda ayrca bir iskonto kayd yaplmaz. Satfl haslat iskonto yaplmfl tutar ze-
rinden iflletme kaytlarna yanstlr.
F iflletmesi, Pelit iflletmesinden daha nce kredili olarak satn ald mallarn ku- RNEK
surlu olmas sebebi ile T500lik iskonto talebinde bulunmufl ve bu talep, 10.9.20X1
tarihinde Pelit Ticaret iflletmesi tarafndan kabul edilmifltir.
27.8.20X1
ndirilecek KDV
120.06 F letmesi
www.evrenselpdf.com
Satlan mallar zerinden alcya yaplan iskonto tutar, iflletmenin ilgili satfl iflle-
mi zerinden elde etmifl olduu satfl haslat zerinde azaltc bir etki yaratr. Bu
nedenle Satfl skontolar hesab, iskonto tutar kadar; ndirilecek KDV hesab
iskonto tutar zerinden hesaplanan KDV tutar kadar borlandrlmfl, ilgili satfl ifl-
SIRA SZDE SIRA SZDE
lemi kredili yaplmfl olduu iin Alclar hesab alacaklandrlmfltr.
D fi N E L M Devaml envanter
D fi N Eyntemi
LM ile aralkl envanter yntemini birbirinden ayran en temel zel-
likler nelerdir?
S O R U S O R U
TCARET fiLETMELERNDE SATILAN MALLARIN
MALYETNN VE BRT DNEM KR/ZARARININ
DKKAT DKKAT
HESAPLANMASI
Ticaret iflletmeleri, belirli bir faaliyet dneminde elde etmifl olduklar kr/zarar he-
N N
SIRA SZDE SIRA SZDE
saplarken hizmet iflletmelerinden farkl olarak ilgili dnemde satmfl olduklar mal-
Brt Satfllar larn maliyetini de dikkate almak zorundadrlar. flletmenin dnem iindeki net sa-
() Satfl adeleri tfllarndan satlan ticari mallarnn maliyeti dflldnde iflletmenin dneme ilifl-
() Satfl skontolar
() Satfl Indirimleri kin brt kr/zarar, bu tutardan faaliyet giderleri dflldnde ise faaliyet kr/za-
Net Satfllar rar bulunmufl olur. Faaliyet kr/zararna iflletmenin dier faaliyetlerinden elde et-
K T A P
tii olaan Kgelir ve krlar eklenip iflletmenin dier faaliyetlerinden elde ettii dier
T A P
olaan gider ve zararlar dflldnde dnem net kr/zarar bulunmufl olur. Bu
hesaplamadaki kritik noktalardan biri satlan ticari mallarn maliyetinin doru bir
TELEVZYON
flekilde hesaplanmasdr.
TELEVZYON
Devaml envanter ynteminde dnem iindeki stok hareketleri, maliyet deer-
leri zerinden 153 Ticari Mallar hesabnda; dnem iinde satlan tm mallarn ma-
liyeti de 621 Satlan Ticari Mallar Maliyeti hesabnda izlenmektedir. Bu nedenle ar-
NTERNET zu edildii Nzaman
T E R N E Tbu Satlan Ticari Mallar Maliyeti hesabnn bakiyesi alnarak ifl-
letmenin belirli bir dnemde satt mallarn maliyetinin tespit edilebilmesi mm-
kn olmaktadr, bunun iin ekstra bir hesaplama yaplmas gerekmemektedir.
RNEK Manolya Ticaret iflletmesinin ocak ay mal hareketlerine iliflkin bilgiler afladaki
gibidir (KDV oran = %20).
2 Ocak 20X1 Dnem baflnda iflletmenin elinde tanesi T100den 10 adet X mal
bulunmaktadr.
9 Ocak 20X1 Tanesi T100den 20 adet X mal, kredili olarak satn alnmfltr.
12 Ocak 20X1 9 Ocakta satn alnan mallardan 5 tanesi, istenen kriterleri sala-
mad iin iade edilmifltir.
16 Ocak 20X1 Tanesi T150den 15 adet X mal kredili olarak satlmfltr.
19 Ocak 20X1 16 Ocakta satlan mallarn 3 tanesi, istenilen zellikleri taflmad-
gerekesi ile mflteri tarafndan iade edilmifltir.
22 Ocak 20X1 Tanesi T100den 30 adet X mal yars peflin, yars kredili olarak
satn alnmfltr.
25 Ocak 20X1 Tanesi T150den 25 adet X mal kredili olarak satlmfltr.
26 Ocak 20X1 Mflteri tarafndan 25 Ocakta satlan mallar iin T500 tutarnda
iskonto yaplmas talep edilmifl ve mflterinin bu talebi kabul
edilmifltir.
28 Ocak 20X1 Tanesi T100den 15 adet X mal peflin olarak satn alnmfltr.
www.evrenselpdf.com
02.1.20X1
LGL HESAPLAR 1.000
Alfl kayd.
09.1.20X1
Kredili mal alfl.
12.1.20X1
391.02 Al adelerine Ait
Hesaplanan KDV
Alfl iadesi.
16.1.20X1
391.01 Satlara Ait
Hesaplanan KDV
Kredili mal satfl.
16.1.20X1
Satlan mallarn depodan kfl.
19.1.20X1
191.02 Sat adelerine Ait
ndirilecek KDV
Satlan mallarn iadesinin kabul.
19.1.20X1
ade edilen mallarn depoya kabul.
www.evrenselpdf.com
22.1.20X1
100 KASA HS. 1.800
Mal alfl.
25.1.20X1
391.01 Satlara Ait
Hesaplanan KDV
Kredili mal satfl.
25.1.20X1
Satlan mallarn depodan kfl.
26.1.20X1
ndirilecek KDV
Satlan mala iskonto yaplmas.
28.1.20X1
100 KASA HS. 1.800
Peflin mal alfl.
Brt Dnem Brt Satfl Satfl Ticari Mallarn

=
Kr veya Zarar Satfllar adeleri skontolar Maliyeti
= T6.000 T450 T500 T3.700
= T1.350 (Kr)
Aralkl envanter ynteminde, devaml envanter ynteminden farkl olarak sa-

tfl ifllemi gereklefltiinde satlan mallarn maliyetine iliflkin herhangi bir kayt ya-
plmaz. Dnem iinde Ticari Mallar hesabnda yalnzca mal giriflleri izlendii, stok
kfllar hibir hesapta izlenmedii iin, arzu edildii zaman iflletmenin dnem
iinde satlan tm mallarn maliyetinin tespit edilmesi mmkn deildir. Bu tutar-
larn hesaplanabilmesi iin mutlaka envanter karlmas gerekmektedir.
www.evrenselpdf.com
Yukardaki rnein aralkl envanter yntemine gre zlmesi durumunda:
02.1.20X1
LGL HESAPLAR 1.000
Alfl kayd.
09.1.20X1
153.01 Allar
Kredili mal alfl.
12.1.20X1
153.02 Al adeleri
391.02 Al adelerine
Ait Hesaplanan KDV
Alfl iadesi.
16.1.20X1
391.01 Satlara Ait
Hesaplanan KDV
Ticari Mallarn satfl kayd.
19.1.20X1
191.02 Sat adelerine Ait ndirilecek KDV
Satlan mallarn iadesinin kabul.
22.1.20X1
153.01 Allar
100 KASA HS. 1.800
Mal satn alfl.
www.evrenselpdf.com
25.1.20X1
391.01 Satlara Ait
Hesaplanan KDV
Kredili mal satfl.
26.1.20X1
ndirilecek KDV
Satlan mala iskonto yaplmas.
28.1.20X1
153.01 Allar
100 KASA HS. 1.800
Peflin mal alfl.
Ek Bilgi: Dnem sonunda yaplan saym sonucunda iflletmenin elinde 30 adet mal
olduu tespit edilmifltir.
f p
Satlan Ticari Dnem Bafl Mal Alfl Dnem Sonu
=
Mallarn Maliyeti Ticari Mal Stoku Alfllar adeleri Ticari Mal Stoku
= T1.000 + (T6.500 T500) T3.300
= 3.700
31.1.20X1
Satlan Mallarn Depodan kfl.
Brt Dnem Brt Satfl Satfl Satlan Ticari

=
Kr veya Zarar Satfllar adeleri skontolar Mallarn Maliyeti
= 6.000 T450 T500 T3.700
= T1.350 (Kr)
www.evrenselpdf.com
zet
N
A M A Stok kavramnn ieriini kavramak. N
A M A
Devaml Envanter Yntemi ile Aralkl Envan-
1 4 ter Yntemi nin temel zelliklerini kavramak.
Stoklar; iflletmelerin ana faaliyet konularn yeri-
Devaml Envanter Yntemi , iflletmelerin ilgili
ne getirebilmeleri iin tketmek, satmak ya da
dnem iinde gereklefltirdikleri tm alm-satm
retimde kullanmak amac ile elinde bulundur-
ifllemlerinin gereklefltikleri anda iflletme kaytla-
duu varlklar olup Tekdzen Hesap Plannda
rna yanstlmas esasna dayanr. Bu yntemde,
afladaki hesap gruplarnda izlenirler.
dnem bafl mal stoku da dahil olmak zere d-
150 lk Madde ve Malzeme
nem iindeki mal alfllar ve satn alnan mallarn
151 Yar Mamuller
maliyeti ile iliflkilendirilebilen her trl harcama
152 Mamuller
tutar Ticari Mallar hesabnda izlenir. Dnem iin-
153 Ticari Mallar
de gerekleflen her bir satfl ifllemi iin en az iki
157 Dier Stoklar
muhasebe kayd yaplr. Birinci kayt, sz konu-
Bu hesap gruplarndan 150 lk Madde ve Malze- su satfl ifllemi sonucunda iflletmenin elde ettii
me, 151 Yar Mamuller ve 152 Mamuller; yalnz- satfl haslatna; ikinci kayt ise satlan mallar so-
ca imalat iflletmeleri tarafndan kullanlrlar. nucunda iflletmenin stok mevcudunda meydana
N
gelen deiflikliklere iliflkin kayttr.
Katma Deer Vergisinin mal alfl-satfllar ile ilifl- Aralkl Envanter Yntemi , iflletmelerin ilgili
AM A
2 kisini aklamak. dnem iinde gereklefltirdikleri tm alm-satm

flletmeler, mal ve hizmet satn almalar duru- ifllemlerinin gereklefltikleri anda, ancak satlan
munda satclara satn alma bedelinin belli bir mallarn ve dnem sonu mal stoku maliyetinin
yzdesi orannda katma deer vergisi derlerken belirli aralklarla yaplan saym ve deerleme ile
mal ve hizmet satfl yapmalar durumunda dev- hesaplanmas esasna dayanr. Bu yntemde d-
let adna alclardan satfl bedelinin bellirli bir nem bafl mal stoku da dahil olmak zere dnem
yzdesi orannda katma deer vergisi tahsil eder- iindeki mal alfllar ve satn alnan mallarn ma-
ler. Ancak katma deer vergisi, sadece mal ve liyeti ile iliflkilendirilebilen her trl harcama tu-
hizmet alfl satfllarn ilgilendiren bir vergi tr tar 153 Ticari Mallar hesabnda izlenir. Dnem
deildir. Her trl mal ve hizmetin satn alnma- iinde gerekleflen satfl ifllemleri yalnzca ilgili
s srasnda, satn alma bedelleri zerinden satc- satfl sonucunda elde edilen satfl haslatnn kay-
lara denen ya da denecek katma deer vergi- dn yaplr. Satlan mallar sonucunda iflletmenin
si 191 ndirilecek KDV hesabnn borcuna, her stok mevcudunda meydana gelen deiflikliklere
trl mal ve hizmetin satfl srasnda, satfl bede- iliflkin kayt yaplmaz.
li zerinden alclardan tahsil edilen ya da edile-
cek olan katma deer vergisi 391 Hesaplanan
KDV hesabnn alacana kaydedilir.
N
AM A
Ticaret iflletmelerinin sattklar mallarn maliye-
tini ve brt dnem kr/zararn hesaplamak.
5
N
Ticaret flletmeleri belirli bir faaliyet dneminde
Stok maliyetine giren ve girmeyen unsurlar ayrt elde etmifl olduklar kr/zarar hesaplarken hiz-
A M A
3 etmek. met iflletmelerinden farkl olarak ilgili dnemde

Stoklarn maliyeti; satn alma fiyat, ithalat vergi- satmfl olduklar mallarn maliyetini de hesapla-
leri, nakliye, ykleme boflaltma maliyetleri ile maya katmak zorundadrlar. flletmenin dnem
mamul, malzeme ve hizmetlerin elde edilmesiy- iindeki net satfllarndan satlan ticari mallarn
le dorudan balants kurulabilen dier maliyet- maliyeti dflldnde iflletmenin dneme ilifl-
leri ierir. Ticari iskontolar ve benzeri dier indi- kin brt kr/zarar, bu tutardan faaliyet giderleri
rimler ise stok maliyetinin belirlenmesinde indi- dflldnde ise faaliyet kr/zarar bulunmufl
rim konusu yaplrlar. olur. Faaliyet kr/zararna iflletmenin dier faali-
yetlerinden elde ettii olaan gelir ve krlar ek-
lenip iflletmenin dier faaliyetlerinden elde ettii
dier olaan gider ve zararlar dflldnde d-
nem net kr/zarar bulunmufl olunur.
www.evrenselpdf.com
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi stok maliyetine giren un- 4. Stok hareketlerinin muhasebelefltirilmesinde aralkl
surlardan deildir? envanter yntemi kullananan bir iflletmenin kaytlarn-
a. Nakliye da Ticari Mal Stoku Hesab T141.000 bor bakiyesi ver-
b. thalat vergileri mektedir. Dnem sonunda yaplan saym sonucunda
c. Ticari iskontolar iflletme, elinde T144.000 tutarnda mal stoku olduunu
d. Ykleme ve boflaltma maliyetleri tespit etmifltir. Bu durumda yaplmas gereken yevmiye
e. Satn alma fiyat kayd afladakilerden hangisidir?
a.
2.
153 TCAR MALLAR HS. XXX
191 NDRLECEK KDV HS. XX
320 SATICILAR HS. XXX
b.
Yukardaki yevmiye kayd afladakilerden hangisine 320 SATICILAR HS. 3.000

aittir?
a. Satfl adelerine
c.
b. Alfl adelerine
c. Alfl skontolarna
d. Kredili Mal Alflna 621 S.T.M.M. HS. 3.000
e. Kredili Mal Satflna
3. B flirketi, T9.363lik satfl yaparak dnemi T966 de- d.

erinde mal stou ile kapatmfltr. Satlan mallarn mali-
621 S.T.M.M. HS. 3.000
yeti, T6.110 ve dnemin faaliyet giderleri T2.734 ise ifl- 153 TCAR MALLAR HS. 3.000
letmenin dnem kr ne kadardr?
a. T519
e. Hibiri
b. T3.253
c. T5.663
d. T6.629
e. T7.223
www.evrenselpdf.com
5. A iflletmesi B iflletmesinden daha nce kredili ola- 7. Devaml envanter yntemi kullanan bir iflletmenin
rak satn almfl olduu maln T200 + %20 KDVlik ks- kredili olarak almfl olduu mallarn bir ksmnn istedi-
mn istedii zellikleri taflmad gerekesi ile iade i zellikleri taflmamas zerine iskonto talep etmesi
etmifltir. Bu ifllemin yevmiye kayd afladakilerden ve bu talebin kabul edilmesi durumunda iflletmenin
hangisidir? afladaki hesaplarndan hangisi ifllem grmez?
a. a. 320 Satclar hesab
b. 391 Hesaplanan KDV hesab
153 TCAR MALLAR HS. 160 c. 153 Ticari Mallar hesab
d. 191 ndirilecek KDV hesab
e. Hibiri
b.
8. Aralkl envanter yntemi kullanan bir iflletmenin
153 TCAR MALLAR HS. 160 kredili olarak satmfl olduu mallarn bir ksmnn iade
edilmesi durumunda afladaki hesaplardan hangisi ifl-
lem grmez?
c.
a. 153 Ticari Mallar hesab
b. 120 Alclar hesab
153 TCAR MALLAR HS. 200 c. 610 Satfltan adeler hesab
d. 191 ndirilecek KDV hesab
e. Hibiri
d.
9. Bir iflletmenin 31.12.20X1 tarihinde Ticari Mallar
120 ALICILAR HS. 200 hesabnn bakiyesi T2.500dir. 31.12.20X1 tarihinde ya-
391 HESAPLANAN KDV HS. 40 plan saym sonucunda elinde T3.000 tutarnda mal ol-
duu tespit edilmifltir. flletme, 20X1 yl boyunca
T12.000 tutarnda mal almfl ise iflletmenin 20X1 yl sa-
e.
tlan ticari mal maliyeti nedir?
a. T500
153 TCAR MALLAR HS. 200 b. T5.500
c. T9.500
d. T11.500
e. T9.000
6. Satlan mallarla ilgili satfl giderleri hangi hesabn
borcuna kaydedilir? 10. Bir iflletmenin 20X1 yl dnem bafl mal stou
a. Ticari Mallar hesabnn T1.500dir. Dnem iinde T15.000lik mal almfl, almfl
b. Satfl ndirimleri hesabnn olduu mallarn T2.000lik ksmn istedii zellikleri ta-
c. Genel Ynetim Giderleri hesabnn flmad iin iade etmifltir. Dnem sonunda yaplan sa-
d. Satlan Ticari Mallar Maliyeti hesabnn ymda iflletmenin elinde T1.000lik mal stoku olduu
e. Pazarlama, Satfl ve Datm Gideri hesabnn tespit edilmifltir. flletmenin dnem iindeki satfl tutar
T20.000 ise dnem kr/zarar nedir?
a. T3.500 kr
b. T6.500 kr
c. T3.500 zarar
d. T6.500 zarar
e. T7.000 kr
www.evrenselpdf.com
Yaflamn inden Kendimizi Snayalm Yant Anahtar
1. c
2. d
Yantnz yanlfl ise Alfllar bafllkl konuyu ye-
niden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Alfllar bafllkl konuyu ye-
17.02.2011 niden gzden geiriniz.
3. a 9.363 - (6.110) - (2.734) = T519 milyon
Faturasz malm var diyene hayal edemeyecei 4. c Yantnz yanlfl ise Ticaret flletmelerinde Sat-
avantajlar lan Mallarn Maliyetinin Brt Dnem Kr/Zara-
fiYERNDE faturasz mal olanlar, Torba Yasadan ya- rnn Hesaplanmas bafllkl konuyu yeniden
rarlanp stok mal beyannda bulunduklarnda, hayal bi- gzden geiriniz.
le edemeyecekleri avantajlar salayacaklar. 5. c Yantnz yanlfl ise Aralkl Envanter Yntemi:
Torba Yasa ile; Alfllardan adeler bafllkl konuyu yeniden gz-
flletmede mevcut olduu halde, kaytlarda yer almayan den geiriniz.
emtiaya (mala), stok beyan avantaj salanyor. 6. e Yantnz yanlfl ise Satfl Giderleri bafllkl
Stoklarn Maliyet Yazlma Avantaj Stok mallar, defterle- konuyu yeniden gzden geiriniz.
re kaydedildikten sonra inflaat ya da imalatta kullanl- 7. d Yantnz yanlfl ise Alfl skontosu bafllkl
dklarnda infla veya imal edilen maln maliyetlerine da- konuyu yeniden gzden geiriniz.
hil edilerek, kazantan dfllebilecek. 8. a Yantnz yanlfl ise Satfl adesi bafllkl konuyu
Ayrca, baz stoklar da gider kaydedilecek. yeniden gzden geiriniz.
... 9. d 2.500 + 12.000 - 3.000 = T11.500
Defterde kaytl ancak satlmfl mal ne olacak
10. b = 1.500 + (15.000 - 2.000) - 1.000
FATURALI olarak alnan yani deftere girifli olan mal,
= T13.500 (SMM)
satlmfl ama faturas kesilmemifl olabilir. Bu durumda
20.000 - 13.500 = T6.500 kr
mal bedeli ve KDVsi de cebe atlmfl oluyor. Yani ma-
ln girifli var ama satld halde kfl defter kaytlarn-
da gzkmyor. Bu da iflletme sahibini tedirgin ediyor
Maliyeden gelip, mallar sayarlarsa ne yaparm diye
kara kara dflnyorlar. Bazen de bu durum ryalar-
na giriyor.
Torba Yasa, buna da zm getiriyor. Gelir ve kurum-
lar vergisi mkellefi olan iflletmeler, kaytlarnda yer al-
d halde iflletmelerinde mevcut olmayan yani satlmfl
olan mallar iin ayn trden mallarn gayrisafi kr ora-
nn da dikkate alarak fatura dzenleyebilecekler.
Bu faturada, alcya ait bilgiler yerine ....erevesinde
dzenlenmifltir ibaresi yazlarak tabi olduu KDV ora-
n hesaplanacak. Hepsi o kadar.
Ayrca vergi cezas ve gecikme faizi sz konusu olma-
yacak.
Kaynak: fikr Kzlot, 17/fiubat/2011

www.evrenselpdf.com
Sra Sizde Yant Anahtar Yararlanlan ve Baflvurulabilecek

Kaynaklar
Sra Sizde 1 Erdamar, C. ve Bask, F.O. (2010). Finansal Muhasebe
ve Tekdzen Muhasebe Sistemi, 3. Bask,
Trkmen Kitapevi, stanbul.
191.01 Allara Ait nd.KDV
320 Satclar HS. 3.000
Sra Sizde 2

191.01.Allara Ait nd.KDV
100 KASA HS. 1.800
320.01 Y letmesi
321 BOR SNT. HS. 900
321.0 Y letmesi

191.02 Al Giderlerine Ait
nd.KDV
100 KASA HS. 192
Sra Sizde 3

153.01 Allar
191 NDRLECEK KDV HS. 1.000
100 KASA HS. 3.000
320.01 Y letmesi
Sra Sizde 4

153.01.Allar
100 KASA HS. 2.100
320.01 Y letmesi

191.01.Al Giderleri Ait
nd.KDV
100 KASA HS. 240
www.evrenselpdf.com
www.evrenselpdf.com
Szlk 195
Szlk
A E
Aktif: Bilano eflitliinin sol tarafna verilen ad. Elde Edilme Maliyeti: ktisadi kymetlerin satn alnmas ve
Alacak: Hesabn sa tarafna verilen ad. retimi ile ilgili maliyetler.
Alacak Kalan: Hesabn alacak taraf toplamnn, bor taraf Ertelenmifl Faiz Gelirleri: Kredili satfl nedeniyle ortaya -
toplamndan byk olmas durumu. kan ve finansman nitelii taflyan satfl iflleminin yapld-
Aylk Mizan: Geici mizan. Dnem sonuna kadar planlanan tarihteki vade fark.
srelerde (aylk, aylk vb.) dzenlenen mizanlar.
F
B Faaliyet Dngs: flletmenin ana faaliyetine iliflkin olarak
Bilano: Bk. Finansal durum tablosu. nakdin mala, maln alaca ve alacan tekrar nakde d-
Bilano Hesaplar: flletmenin varlk ve kaynaklarndaki de- nflme srecinin mali ylda en az bir kez tekrarlanma
iflmelerin izlendii hesap. sreci.
Bono: Emre Yazl Senet. Kambiyo senetlerinden olup, ticari Finansal Ara: Bir iflletmenin finansal varl ile dier bir ifllet-
faaliyet sonucunda borlunun alacaklsna olan borcunu menin finansal borcunda ya da zkaynaa dayal finansal
belirli bir vade sonunda belirli bir faize katlanarak kayt- aracnda artfla neden olan herhangi bir szleflme.
sz ve flartsz deyeceini gsteren belge. Finansal Borlar: Sahibine szleflmeden kaynaklanan bir
Bor: Hesabn sol tarafna verilen ad. ykmllk ykleyen finansal aralar. Ticari bor, bor
Bor Kalan: Bor taraf toplamnn, alacak taraf toplamn- senetleri, kredi borlar, tahvil borlar vb.
dan byk olmas durumu. Finansal Durum Tablosu: Bilano. flletmenin belirli bir an-
Byk Defter: Defteri Kebir. Yevmiye defterine geirilmifl daki finansal durumunu gsteren tablo.
olan ifllemleri buradan alarak usulne gre hesaplara Finansal Muhasebe: Bkz. Genel Muhasebe
datan ve tasnifli olarak bu hesaplarda toplayan yasal Finansal Tablolar: Bkz. Mali Tablolar
defter. Finansal Varlklar: Sahibine szleflmeye dayal bir hak ka-
zandran finansal aralar. Nakit, ticari alacaklar, alacak
C- senetleri, kredi alacaklar, hisse senetleri, tahviller vb.
Ciro: Temlik. flletmenin bir borcunu demek amacyla, sahip Finansman Faaliyetleri: flletmenin z kaynak ile yabanc
olduu bir ekin zerinde yazl haklar baflka bir kifliye kaynaklarnn yapsnda ve tutarnd deifliklik yaratan
kaytsz ve flartsz bir flekilde devretmesi. faaliyetler.
ek: deme ve tahsiltlarn bankalarda bulunan hesaplar
zerinden yaplabilmesinde deme emri yerine geen G
bir belge. Gelir: Haslat. Genellikle varlk veya hizmet satfllarndan, fa-
iz, kira vb'den elde edilen nakit veya dier aktiflerin
D brt tutar.
Dnem: Faaliyetlerin belirli srelerde llmesi ve kontrol Gelir Tablosu: Belirli bir dnemde (1 Ocak ve 31 Aralk ta-
edilmesi iin temel alnan ve genellikle 12 ay uzunluun- rihleri aras) gereklefltirilen faaliyetlerin sonucunu kr
daki bir takvim veya mali yl esas alan zaman dilimi. veya zarar olarak gsteren bir finansal tablodur. Bir ifl-
Dnen Varlklar: Ticari amala elde tutulan, normal faaliyet letmenin performas hakknda bilgi veren temel tablo.
dngs olan on iki ay iinde paraya evrilen, satlan ve Genel Geici Mizan: Yl sonunda envanter kaytlarndan n-
tkenen, elde tutulan nakit ve nakit benzerleri. On iki ce kartlan mizan.
ay iinde paraya dnflen ve satlmak zere alnan var- Genel Muhasebe: flletmenin mali nitelikteki bilgilerini, yasal
lklar. dzenlemelerin gereklerine gre dzenleyerek, bilgi kul-
Duran Varlklar: Dnen varlklar dflnda kalan varlklar. Pa- lanclarna sunulmasdr. flletmenin gemifl dneminde
raya dnfl, on iki aydan uzun srede gerekleflir ve sat- gereklefltirilen faaliyetlerin tanmlanmasna ynelik ol-
mak amal deil, iflletme faaliyetlerinde kullanlmak mas nedeniyle gemifli yanstr ve genel olarak finansal
zere alnan varlklar. ierikli.
www.evrenselpdf.com
Geree Uygun Deer: Karfllkl pazarlk ortamnda, bilgili Kasa: flletmenin kasasnda bulunan ulusal para ve yabanc
ve istekli gruplar arasnda bir varln el deifltirmesi ya para mevcudunun muhasebe diliyle ifade edilmesi.
da borcun denmesi durumunda ortaya kmas gere- Katma Deer Vergisi: Mal ve hizmet almlar esnasnda, sa-
ken tutar. tn alma bedelinin belirli bir yzdesi orannda alc tara-
Gider: Gelir elde etmek amacyla yaplan aktif tkenmeleri. fndan satn alma bedeline ilve olarak denen bir vergi
tr.
H Kayt Yapmak: Finansal bir olayn iflletmeyi nasl etkilediini
Harcama: Bir varln edinilmesi, bir hizmetin salanmas ya belirlemek ve kurumsal hafza oluflturmak iin gerek-
da bir zararn karfllanmas amacyla yaplan deme va- lefltirilen bir faaliyetin btn.
atleri. Kaytl Deer: Senetlerin iflletme kaytlarndaki deeri.
Hazr Deer: Nakit olarak elde veya bankada bulunan varlk- Kaynak Hesaplar: Pasif hesaplar. flletmenin borlarnda ve-
lar ile istenildii zaman deer kaybna uramadan paraya z kaynaklarnda meydana gelen artfl veya azalfllar-
ya evirme olana bulunan varlklar. Bilanonun en li- nn kaytland hesaplar.
kit dnen varlk grubu. Kaynaklar: Varlklarn saland yerlerdir. Bunlar iflletmenin
Hesabn Almas: Herhangi bir hesabn bor veya alacak ta- z kaynaklar ve borlar.
rafna ilk kez kayt yaplmas. Kesin Mizan: Gelir ve gider hesaplar kapatldktan sonra -
Hesabn Alacaklandrlmas: Herhangi bir hesabn alacak karlan ve sadece bilano hesaplarnn bakiye verdii
tarafna kayt yaplmas. mizan.
Hesabn Borlandrlmas: Herhangi bir hesabn bor tara-
fna kayt yaplmas. M
Hesap: Farkl ifllemlerin snflandrlarak zaman ierisinde
Mahsup Etme: Netlefltirme.
azalma ve artfllarn izlendii izelge.
Mali Tablolar: Dzenlendii tarihte iflletmelerin varlklarn,
Hesap Kapal: Hesabn bor ve alacak tutarlar birbirine eflit
ykmllklerini, faaliyet dnemi sonu itibariyle kr ve-
olduu durumu.
ya zarar gibi iflletmenin mali durumunu gsteren tablo-
Hesap Plan: flletmede kullanlacak hesaplarn muhasebenin
lar. Bilano, gelir tablosu, nakit akfl tablosu, z kaynak
temel kavramlar ve genel kabul grmfl muhasebe ilke-
deiflim tablosu.
leri dorultusunda sistemli bir flekilde ve gruplandrlmfl
Maliyet: Belirli bir amaca ulaflabilmek amacyla katlanlan fe-
olarak yer ald hesaplarn sraland liste.
dakrlklarn parasal ifadesi.
Hisse Senetleri: Sermayesi paylara blnmfl flirketler tara-
Maliyet Hesaplar: retim iflletmelerinde retilen rnlerin
fndan karlan, ortaklk sermayesine katlma payn tem-
ve hizmet iflletmelerinden sunulan hizmetlerin maliyeti-
sil eden, paylarn dolaflmn salayan ve kanuni flekil
nin kayda alnmas amacyla kullanlan hesaplar.
flartlarna uygun olarak hazrlanan kymetli evrak.
Maliyet Muhasebesi: retilen rn ya da hizmetin maliyeti-
nin hesaplanmas ve ulafllan maliyet bilgisinin raporla-
maktr. Maliyet muhasebesi bilgileri hem finansal hem

skonto: Peflin demelerde alfl bedeli ya da fatura tutarndan
de operasyonel ierikli.
dflrlen tutar.
Menkul Kymet: Fon sunanlar dier kiflilere devrettikleri fon-
flletme: nsanlarn ihtiyalarn karfllamak iin para, ara ge-
larn karfllnda fon isteminde bulunanlardan alnan
re, malzeme, hammadde, personel gibi faktrleri bilin-
belgeye verilen genel ad.
li ve sistemli bir flekilde bir araya getirerek mal ve hiz-
Meslek Mensubu: Serbest Muhasebeci Mali Mflavirlere ve
met reten iktisadi birim.
Yeminli Mali Mflavirlere verilen genel ad.
flletme Faaliyetleri: Mal alp-satma ile buna benzer faaliyer-
Mizan: Salama tablosu. ift tarafl iflleme ynteminin doru
den doan nakit akfllar.
iflleyip, ifllemediinin kontrol edilmesi amacyla dzen-
flletmenin Sreklilii: flletmelerin canllardan farkl olarak
lenen tablo.
sonsuz bir mre sahip olduu varsaym.
Muhasebe: flletmelerde gereklefltirilen faaliyetleri sistemli
K bir flekilde kayt ederek, snflandran ve zetleyerek ana-
Kr: flletme varlklarndaki artfl dorultusunda ortaklarn (ifl- liz ve yoruma hazrr hale getiren bir sistem.
letme sahiplerinin) varlklar zerinde haklar da artfl y- Muhasebe Fiflleri: Tahsil fifli, tediye fifli ve mahsup fifli.
nndeki deiflmelerdir. Gelir ve gider arasndaki olumlu Muhasebe Sreci: Bir muhasebe dneminin baflndan sonu-
fark, gelirin giderden byk olma durumu. na kadar yaplan muhasebe ifllemleri dizisi.
www.evrenselpdf.com
Szlk 197
N Sonu Hesaplar: flletmenin gelir ve giderlerindeki deiflme-

lerin izlendii hesaplardr.
Nakde Efldeer Varlklar: Nakit benzeri deerler. Yksek
Stok: flletme faaliyetlerinde kullanmak veya satlmak zere
derecede likit varlklar olup hemen paraya dnfltrle-
bulundurulan fiziki varlklar.
bilen ve deer deifliklikleri karflsnda nemsiz riski bu-
lunan ksa vadeli varlklar.
Nakit: Kullanlmaya hazr olan para, peflin para ve likitdir.fllet-
T
Tahakkuk: Hak edilmifl ancak tahsilat veya demesi henz
menin kasasndaki para ve bankadaki vadesiz mevduat.
gememifl bir gelir ya da giderin tannmas.
Nakit Akfl Tablosu: flletmenin nakit ve nakit benzeri yarat-
Tahvil: Anonim flirketler ile kamu kurum ya da kurulufllar-
ma yeteneini ve iflletmenin bu nakit akfllarn kullanma
nn, faaliyetlerinin finansmannda ihtiya duyduklar fon-
ihtiyacn deerlendirebilmeleri konusunda bilgi almak
lar salamak amac ile ihra edilen borlanma senetler.
zere dzenlenen tablo. flletme faaliyetleri, yatrm fa-
Temel Finansal Tablolar: Finansal Durum Tablosu (Bilan-
aliyetleri ve finansman faaliyetleri.
o) ve Gelir Tablosu.
Nakit Akfl: Belirli bir dnemde iflletmeye nakit giriflleri ve ifl-
Temel Muhasebe Eflitlii: Temel bilano eflitlii. Varlklarn
letmeden nakit kfllar.
her zaman iflletme kaynaklarna eflit olmas durumu.
Nazm Hesaplar: flletmenin varlklarnda veya kaynaklarnda
Temett: Ortaklara datlan kr pay.
artfl veya azalfl meydana getirmeyen ancak, karar alclar
Ticari Alacaklar: Ticari mallarn veya sunulan hizmetlerin
iin nem arz ettii iin takip edilmesi gereken baz olay-
belirli bir vadeye bal satfl sonucunda ortaya kan ala-
larn muhasebelefltirilmesi iin kullanlan hesaplar.
caklar.
Net Gerekleflebilir Deer: Varlklarn cari piyasa koflulla-
Ticari Defterler: Yasal defterler. Kasa defteri, yevmiye defte-
rnda kolaylkla elden kartlabilecekleri varsaym ile
ri ve byk defter ile pay defteri, ynetim kurulu karar
satlmas durumunda elde edilecek tutar.
defteri ve genel kurul toplant ve mzakere defteri.
Nominal Deer: Menkul kymetin zerinde yazl olan deer.
Trev Finansal Aralar: flletmelerin kendilerini eflitli riskle-
re karfl korumak amac ile kullandklar finansal aralar.
zkaynaa Dayal Finansal Aralar: flletmenin tm bor-

lar karldktan sonra varlklarnda bir pay/hakk gs-
V
Vade Fark: Vadeli alfl - satfl ifllemlerinde alnan ya da sat-
teren szleflmeler.
lan maln peflin fiyat ile vadeli fiyat arasndaki fark.
z Kaynak Deiflim Tablosu: Her bir z kaynak kalemi iti-
Varlk Hesaplar: Aktif hesaplar. flletmenin varlklarnda
bariyle dnem bafl ve dnem sonu z kaynak mutaba-
meydana gelen artfl veya azalfllarn izlendii hesaplar.
kat salama.
Varlklar: flletmelerin sahip olduu ekonomik deerler ola-
z Kaynaklar: z sermaye. Kurulufl sermayesini ve iflletme
rak ifade edilen varlklara; iflletmenin kasasndaki ve
sahibine verilmeyip iflletmede braklan krlar ve deer
bankadaki paralar ile mal stoklar.
artfllarnn neden olduu artfllar da kapsayan, iflletme
sahibinin haklar.
Y
P Yabanc Kaynaklar: nc kifliler veya kurumlardan bor-
lanma yolu ile salanan yabanc kaynaklar.
Pasif: Bilano eflitliinin sa tarafna verilen ad.
Yardmc Defter: flletmelerin, yasal olarak belirtilen defter-
Polie: flletme hukuku mevzuatnda belirtilen hkmlere g-
ler dflnda, kendi ihtiyalar dorultusunda, cari hesap,
re dzenlenmifl bir senet.
stoklar, kymetli evraklar ve kasa hareketlerin izlemek
S iin tuttuklar defterler.

Yatrm Faaliyetleri: Uzun vadeli varlklarn ve nakit benze-
Serbest Muhasebeci ve Mali Mflavirlik (SMMM): Genel
ri iinde yer almayan dier yatrmlarn elde edilmesi ve
kabul grmfl muhasebe ilkelerini ve ilgili mevzuat h-
elden karlmas ynelik faaliyetler.
kmleri gereince gerek ve tzel kiflilere ait teflebbs
Yeminli Mali Mflavirlik (YMM): Serbest muhasebeci mali
ve iflletmelerin defterlerini tutmak, bilano ve kr ve za-
mflavirlerin yapt danflmanlk ve denetim faaliyetleri
rar tablosu ve beyannameleri ile dier belgeleri dzenle-
yannda, tasdik ifllerini yapmak yetkisine sahip olan, mu-
mek ve benzeri ifllemleri yapan, muhasebeci.
hasebeciler.
Sermaye: flletme sahiplerinin varlklar zerindeki haklarnn
(deer olarak) ifade edilmesi.
www.evrenselpdf.com
Yevmiye Defteri: Gnlk defter. flletmenin karfllaflt fi-

nansal nitelikli bir ifllemi bor ve alacak iliflkisini birlikte
deerlendirerek madde ad verilen alan iinde gsteren
ve tutulmas yasalarca zorunlu olan fiziki veya elektro-
nik bir defter.
Ynetim Muhasebesi: Genel muhasebe ve maliyet muhase-
besi sistemlerinin rettii bilgileri, iflletmeye ynelik ve-
rilecek kararlarda sistematik olarak kullanmak ve gele-
cei planlamak iin yasal dzenlemelerden uzak bir fle-
kilde raporlar.
Z
Zarar: flletme varlklarndaki artfl dorultusunda ortaklarn
(iflletme sahiplerinin) varlklar zerinde haklar da azalfl
ynndeki deiflmeler. Gelir ve gider arasndaki olum-
suz fark, gelirin giderden kk olma durumu.
www.evrenselpdf.com

Genel Muhasebe 1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Genel Muhasebe 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2654

Copyright 2012 by Anadolu University

UZAKTAN RETM TASARIM BRM

Genel Koordinatr Yardmcs

Grafik Tasarm Ynetmenleri

Dil Yazm Danflman

Kitap Koordinasyon Birimi

flletmenin Dili: Muhasebe ...................................................... 2 1. NTE

Finansal Tablolar ..................................................................... 24 2. NTE

FNANSAL DURUM TABLOSU (BLANO) ................................................. 30

3. NTE Hesap ........................................................................................ 46

4. NTE Muhasebe Sreci...................................................................... 76

flletme Hesab Esas Defteri................................................................... 85

Hazr Deerler ......................................................................... 104 5. NTE

Alacaklar ................................................................................... 124 6. NTE

7. NTE Finansal Varlklar: Menkul Kymetler .................................... 146

8. NTE Stoklar....................................................................................... 164

Szlk ................................................................................... 195

Mal Mal flletmelerde Mal ve

Bina, Makine, Mal, Malzeme alflanlara Dier almlar

Sahip/ortaklara kr Borlarn Vergilerin flletme faaliyetlerinin

SIRA SZDE Varlklar, Yabanc Kaynaklar, Sermaye ne demektir?

DKKAT DKKAT www.evrenselpdf.com

SIRA SZDE SIRA SZDE

Kr ve zarar ne demektir? SIRA SZDE SIRA SZDE

Muhasebe srecini aklaynz ve muhasebenin temel ifllevlerini belirtiniz.

SIRA SZDE SIRA SZDE

Muhasebenin Mali Olaylar

Mal satfl Tahsilat

DKKAT flletmenin ayr

Sanayi Devrimi, teknolojik geliflmeler, byk iflletmelerin domas; profesyonel

SIRA SZDE Muhasebenin tarihsel

Belirli dnemlerde iflletme varlk ve kaynaklarnn mevcut durumu ve faaliyet

Genel muhasebe, maliyet muhasebesi ile ynetim muhasebesinin grevleri nelerdir?

Sosyal Sorumluluk Kavram

DKKAT flletmenin dnem

DKKAT flletmelerin Dyaflamlar

Parayla llme Kavram

Maliyet Esas Kavram

Tarafszlk ve Belgelendirme Kavram

Tam Aklama Kavram

Genel Kabul Grmfl Muhasebe lkeleri

Gelir Tablosu lkeleri

6. Btn kr ve zararlardan, nceki dnemlerin mali tablolarnda dzeltme ya-

2. flletmenin denmifl sermayesi, bilanonun kapsam iinde tek bir kalem

MUHASEBE BLG KULLANICILARI VE

SIRA SZDE Muhasebenin taraflaryla

2. Medeni haklar kullanma ehliyetine sahip bulunmak,

cret gelirlerinin vergilendirilmesi ile ilgili Gelir daresi Baflkanlnn

NAM A Muhasebenin ne anlama geldiini tanmlamak. N

5 kimlerin muhasebe sisteminden retilmifl bilgile-

6 nu ve nasl muhasebe meslek mensubu olunaca-

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar Sra Sizde Yant Anahtar

FNANSAL TABLOLARIN TANIMI VE AMACI

Dnem sonu finansal durum tablosu (bilano),

DKKAT flletmelerin Dvarlklarn

Muhasebenin Tahakkuk Esas

Netlefltirme (Mahsup Etme)

DKKAT flletme paydafllar

DKKAT Finansal Tablolarn

fiekil 2.1de niteliksel zellikler, temel ve destekleyici zellikler olarak snflan-

Niteliksel zelliklere sahip olmayan mali tablolarn muhasebe standartlarna

Geree Uygun fiekilde Sunum TELEVZYON TELEVZYON