Professional Documents
Culture Documents
busquenosite
Leituraelivrosparacrianasejovens
CRTICA
LIVROS|MAIO2014
ENTREVISTAS
LEITORES
Daliteraturailustrao
LEITURAS
Dailustraoliteratura
LIVROS
GNEROS
PORMONICAROMEROGIRN
LIVROSINFANTISEJUVENIS
PROMOODOLIVROINFANTILEJUVENIL GestoraepromotoraculturalfocadanaLIJenailustrao,bacharelemlnguae
PROTAGONISTAS literaturainglesapelaUNAM(Mxico),comespecializaoempromoodeleiturae
literaturainfantil,peloCEPLIdaUniversidadeCastillaLaMancha.Foi
MERCADO
coordenadoradeprojetosdeprofissionalizaonaDireoGeraldePublicaesda
ConacultaparaaFeiraInternacionaldedoLivroInfantileJuvenil(FILIJ).
PALAVRASCHAVE
Professoraconvidadaparacursoseprogramasdestinadosailustradores,colabora
comLeer/IBBYMxico.
FlviaLinseSilva Leitoresdofuturo DenizeBianchi
LiteraturaparacrianasLivrosparacrianasejovens
pblica FormaoLivrosparacrianasejovens
Formaodemediadores Livrossempalavras
Maseuestavapensandoemumamaneirademultiplicarpordez,
esempre,naresposta,obterdenovooproblema.
LewisCarroll
Nosegundoanodemeucurso,meusprofessoresdelnguaeliteraturainglesacomearamaavisarda
importnciadepensarsobreotemadedissertao.Sobreoqueescrevernessedocumento"toimportante",
quefechariaumdosciclosquedelineiamumacarreiraprofissional?Com20anosesemsaberaoqueme
dedicarorestodavida,umavezterminadomeusestudosuniversitrios,tinhaquecolocaracabeapara
funcionarecomearapensarsobreessetema.
Adistnciaentreafaculdadeeaminhacasaeradeaproximadamente3horas.Entreosvriostransportes
quepegava,metremparticular,eraalinhaverdequevaidendiosVerdesparaaUniversidadeequepegava
quasequeinteira.Ometr,paramim,eramaisdoqueumtransportepblico,poissetransformavaemuma
bibliotecaondemuitasvezescomeavaeterminavalivros.Raramentetinhatempodeobservarosmeus
companheirosdevagonoentanto,houveumdiaemqueaofazlo,fiqueisurpresacomsetepessoas,de
diferentesidades,lendoomesmolivro:HarryPottereapedrafilosofal,deJKRowling.Ofilmetinha
http://www.revistaemilia.com.br/mostra.php?id=403 1/10
28/02/2017 ::REVISTAEMILIA::
acabadodeestrearecativoumuitaspessoas,tanto,quenoquiseramficarapenascomofilme,esevoltaram
tambmparaolivro.Ecomoahistriacontinuavaealgunsdosseguinteslivrosjtinhamsidopublicados,
podiamatteracontinuaoemprimeiramo.
OqueHarryPottertinhadediferentedeoutroslivrosparaquesetepessoasdediferentesidadeso
estivessemlendoemumvagodometr?Aochegaremcasapegueiumexemplardolivro,comeceialere
termineiemdoisdias,nostransportesquetomavaparacurtasdistncias.Depois,eucomeceiaprocurar
opinies,anlises,artigosetudorelacionadocomolivro.Ainternetnoeratocomumeacessvelcomo
agora,ecostumavavisitarahemeroteca,asbibliotecaseirsbancasderevistaversehaviaalgumartigo
interessante.InvestigarsobrearelevnciadeHarryPottereasopiniesdealgunsespecialistasemliteratura
ecinemafoiumprocessoquelevoumaistempodoqueoplanejado,masencontreiumaconclusoquenem
eusabiaqueestavaprocurando:aimportnciadaliteraturainfantil.
HarryPotterfoisumpersonagemquemelevouaolharparaumlugarnomuitoexploradonaminha
carreira,poisaomelembrardasminhasaulasnafaculdade,percebiqueemnenhumadelashavamos
analisadolivrosinfantisescritosnaInglaterra,pasdaliteraturaqueeuestudavaedeondeHarry.Meus
conhecimentosdehistrialiterriadelivrosinfantiserammnimoseexigiaqueeufizesseumapesquisa
parachegarnelesjtinhameutemadadissertao:aliteraturainfantil.
ProcureiaprofessoraClaudiaLucotti,quedavaliteraturamedievalporalgummotivo,concluiqueseera
especialistanesteperodotambmpoderiasloemliteraturainfantilepediparaserminhaorientadora.
Elaporsuavez,merecomendouquemeaproximassedeNattieGoluvobque,naquelemomentoministrava
literaturaamericanaeemcujadisciplinalemosHuckleberryFinn.Ambasmeauxiliaramepercorremos
juntasumcaminhoaoqualforamsomandosemaisaliados.Essecaminharcomeouamedefinir
profissionalmente.
Delimitarotemadaimportnciadaliteraturainfantilfoiumesforo,emeuobjeto,finalmente,foiThe
WaterBabies,deCharlesKingsley,livroqueabreaidadedeourodaliteraturainfantilnaInglaterranaera
vitoriana.Neladefendocomoumlivroescritoparacrianassimrelevanteparaahistrialiterria.E
http://www.revistaemilia.com.br/mostra.php?id=403 2/10
28/02/2017 ::REVISTAEMILIA::
enfatizoo"sim",porqueparamuitosprofessoresnaquelapocanooera:noadiscutiamnemfalavamdela
nasaladeaula.
Apsminhagraduao,pareciaqueminhabuscaporumtematinhaconcludosimplesmentenisso:numa
teseescritasatisfatoriamenteparaafinalidaderequeridapelatitulao.Masaprimeiraperguntaqueme
coloqueiparacomearaminhapesquisaamesmaquemecolocotodososdias(egraasqualencontreia
minhacarreiraatual):Oqueliteraturainfantil?Edepoisdealgunsanosdeterescritoessetrabalho,onde
emalgumlugareuadefino,aindahojenaminhapesquisaachoquenohumadefinioquesejaabsoluta.
DeacordocomF.J.H.Darton,emseulivroChildrensBooksInEngland:FiveCenturiesofSocialLife,a
caractersticamaismarcantedaliteraturainfantilquesedirigecrianaleitoraatravsdeumalinguagem
divertidaqueaatraidemaneirainerente,enopormensagensprimariamentedidticas,meramente
instrutivas,coercitivas,intrusivasoumaantesdeler.Dartonfazmenoaoquealiteraturainfantildeveou
nodeveser,masnodnenhumadefinio.Ascaractersticasqueelemencionasobaseadasnahistria
doslivrosescritosparacrianas,cujoobjetivoinicialeraeduclas.
http://www.revistaemilia.com.br/mostra.php?id=403 3/10
28/02/2017 ::REVISTAEMILIA::
NosculoXIX,comeaaidadedeourodaliteraturainfantilnaInglaterra.Eleconsideradoosculodeseu
granderesplandor,porquejustamentesemodificaessavisopredominantesegundoaqualoslivrospara
crianasdeviameducareinstruir.EscritorescomoCharlesKingsley(TheWaterBabies),LewisCarroll(Alice
noPasdasMaravilhas),RudyardKipling(Olivrodaselva),EdithNesbit(FiveChildrenandIt),Beatrix
Potter(TheTaleofPeterRabbit),MarkTwain(AsAventurasdeTomSawyer),L.FrankBaum(OMgico
deOz),KennethGrahame(TheWindintheWillows),paracitaralguns,sepropemaescreverhistriaspara
crianasquelhespermitemporemprticaoquemaisoscaracteriza:suaimaginao.Osautoresnose
esquecemdeinculcarvaloresatravsdesuashistriasnoentanto,estessoencontradosporcadaumdos
leitoresdemaneiranatural.Ashistriasnosomovidaspelomedo,noseinfundeessepavordas
consequnciasporterdesobedecidoasregrasdosadultos.Nestashistrias,afantasia,acriatividadeea
imaginaoestopresentes,eapesardeemtodasexistiremdificuldadesemdiferentesnveis,semprese
delineiaumaesperanaquenamaioriadoscasos,alcanadasetomadasasmelhoresdecises,ouseja,
sedesafiaeseformaocritriodacriana.
NosculoXXI,aindstriaeditorialdolivroinfantilincomparvelquelavividanossculospassados.
Muitaseditorasoptaramporgerarumaofertaparaestepblicoeosamantesdaliteratura"emgeral"se
aproximaramdelatambm,noscomoleitores,mascomocrticoseanalistas.Finalmente,esteslivros
chegamaumtipodeleitorgraasamediadores:pais,professores,tutores,amigos.
Damesmaforma,hescritoresquesededicamexclusivamenteliteraturainfantil,outrosquedividemsuas
tarefasentreelaealiteraturaparaadultos.Comosempre,hboaemliteraturaemqualquergneroepara
qualquerpblico,masospesquisadores,estudiosos,promotoresetodosaquelespreocupadosem
compartilharumaboaliteraturacomascrianas,contribuemcomideiasecritriosparaqueoquechegues
mosdelessejaomelhor.Querereducareinculcarvaloresatravsdashistriasdeumaformabvia,muitas
vezespodeserumfatorparacriartextosforadosquepodemincomodarscrianasedistancialosda
leiturasesesubestimaasuaintelignciaeelessesentemenganadosoumanipulados,nocontinuaram
lendo.
Aliteraturainfantilnosedeveconfundircomumgneronarrativo,poisofatodeterumadjetivo
(infantil"),nestecaso,respondequesedirigeaumpblicoespecficoquenooadulto.Nestesentido,a
suaimportnciatemlevadoespecialistasacriarestudosdecomovalorizla.Mascomofazercrticaliterria
quandohpoucosleitoresadultosdedicadosaseuestudo?Devemserconsideradososmesmoscritriospara
avaliaraliteraturainfantilealiteraturaadulta?NaintroduodolivroSetechavesparaavaliarashistrias
infantis,organizadoporTeresaColomerepublicadopelaFundacinGermnSnchezRuiprez,seapontam
algunspontoschaveparaavaliaraliteraturainfantil.Nosopassosaseremtomadoscomoreceita,mas
ajudaacompreenderatarefadifcildefazereconsiderartudooqueenvolveumlivroinfantil,emcontraste
comodeumadulto.Colomerdiz:
Acrticadoslivrosinfantislevaumsculodebatendo[aformadeavaliaroslivrosinfantis].No
umaquestobanal,umavezqueaseleodelivrosparacrianasumaoperaodelicadaemquea
sociedadejogacomofuturodenovosleitores.Aqualidadeliterria(oqueumbomlivro?),os
valoresmorais(comocontribuemashistriasparasocializarascrianas?),aopiniodosleitores
infantis(doqueelesgostam?),oitinerriodeaprendizagensleitoraseliterrias(comovaise
http://www.revistaemilia.com.br/mostra.php?id=403 4/10
28/02/2017 ::REVISTAEMILIA::
formandoumleitorcompetente?),ouarelaoentreotextoeoutroselementosdeficoinfantil(a
imagem,oselementosdosjogosouasnovastecnologias)sotemasquetmsidoamplamente
debatidos.
Easrespostasaestasperguntas,analisadascuidadosamentenolivro,ajudamosadultosacompreendere
valorizaraliteraturainfantil.Umadasquestesmaisemevidnciaentreosestudiososarelaoentreo
textoeoutroselementosdeficoparacrianas,principalmenteailustrao.
Quandocapturaramminhaatenoaquelaspessoaslendonometr,parasaberquelivroestavamlendo,s
preciseiolharacapa,ummeninocomculosredondos,emcimadeumavassouraeumraionatesta:
cicatrizquefaziadeleHarryPotter.
SelembrarmosdaqueleslivrosmemorveisdaidadedeourodaliteraturainfantilnaInglaterra,percebemos
que,emalgunscasos,impossveldesconectaralgunstextosdeseusilustradores,comonocasodeJohn
TennielcomAlicenoPasdasMaravilhas,WWDenslowcomOMgicodeOz,ErnestHowardShepard
comTheWindintheWillowseaprpriaBeatrixPottercomTheTaleofPetertheRabbit,autoraquenos
escreviaassuashistrias,mastambmilustrava.
Seremontamosnahistriadaliteraturainfantil,veremosqueoOrbisSensualiumPictusoprimeirolivro
paracrianastotalmenteilustrado.Comoopropsitoeraeducarascrianasedeviamfazlocomsucesso,as
imagensajudariamaqueosleitoresdesenvolvessemumamemriavisualdotexto,paraaprendermelhor.
http://www.revistaemilia.com.br/mostra.php?id=403 5/10
28/02/2017 ::REVISTAEMILIA::
Asimagenssoumapoioaossereshumanosnasuaprimeirainfnciaparaserelacionarcomomundo
exterior.Antesdefalar,observamosepranosfazercompreender,comeamosaapontaraquiloqueainda
nosabemospronunciar.Ascrianas,desdemuitopequenas,desenvolvemarelaoentreasimagenseseus
sentimentos.Almdisso,quandocomeamasuaescolaridade,asletrassoprimeiroumconjuntode
imagensisoladasquenofazemsentidoatqueseagrupameantesdeescrevlas,asdesenham.
Tiveaoportunidadedetrabalharcomcrianasentre5e8anos.Ogrupotinhaapenas7meninose2
meninasquecomeavamalereescrever.Algumasvezes,tivequeescreverpalavrasnoquadroparaque
copiassememseuscadernos.Lembrodeumavezemqueeutinhaescritoalgumaspalavraseumadas
meninasde5anosselevantoudacadeira,seaproximoudoquadronegro,oobservouevoltouaoseulugar
repetindoemvozalta:"Umtracinhoeumabolinha.Umtracinhoeumabolinha."Aopegaroseulpise
comearadesenhar,oresultadofoialetra"b.Eassimfoi,voltoudoquadroatoseulugar,umaeoutra
vez,atdesenharapalavracompleta"book".
Daailustraoserumelementodegrandeimportnciaparaaliteraturainfantil.Ascrianasqueaindano
sabemlerserelacionamcomoslivrosatravsdesuasimagensemedidaquecrescem,asletrasassumem
umsentido.Noentanto,noquerodizerquemedidaqueacrianacresce,oslivrostenhamqueconter
menosilustraesouqueelasvogradualmentetendomenosimportnciaparaeles,poishojeemdiaa
ilustraodeixoudeserumelementorecorrenteapenasnoslivrosparaosmenores.Defato,nosculoXXIa
ilustraotemevoludodetalformaquemuitoseditoresseaventuraramailustrartextosdestinadosa
crianasdetodasasidades,jovenseatmesmoadultos,umavezquetodosparecemaprecilacadavez
mais.
NriaObiolsSuariemseulivroMirandocuentos,lovisibleeinvisibleenlasilustracionesdelaliteratura
infantil,resultadodeumatesededoutoradosobreahistriadailustraonosculoXXnaEspanha,prope
oseguinteconceitodeilustrao:Imagemfixaquepodedecorar,adornar,acompanharourepresentarum
texto"(Obiols2004:22).Depoisdeestabeleceresteconceitoemseulivro,Obiolsdedicamuitaslinhaspara
explicardetalhadamenteoquenecessriodadoonmerodeadjetivosquelhesoatribudos.Citaos
"objetos"ondeseencontramessaimagemfixaqueacompanhaotexto:cartazes,revistas,jornais,livros,etc,
eafunoqueassumeemcadaumdeles.Dosinmeroslivrosquepropemumconceitodeilustrao,
decidiutilizaresteparaomeutrabalho,umavezqueconsideraasduaspalavraschave:imagemetexto.Quer
dizer,atomomentosabemosqueailustraoumconceitoondeimagemeumtextoestorelacionados.
Almdisso,osadjetivosacimamencionadosdoaideiadequeailustraonotemumanicafuno
especfica,masdependedainteraoquetemcomotexto.
http://www.revistaemilia.com.br/mostra.php?id=403 6/10
28/02/2017 ::REVISTAEMILIA::
Quandoseestudaainteraoentretextoeilustrao,muitasvezes,estaaquelaquesesituaentreotextoe
aimagem,quandoa"imagemeilustraonososinnimos,esuadiferenaradicaemque,frentea
singularidadedaimagem,ailustraoumaunidadedecomunicaoaolongodasequncianarrativado
livroemdefinitiva,umacoisasoltaversusalgocontinuo"(DeAmoSanchezFortun2003:142).
Paraseguircomalinhadetrabalhoeoquedistosedepreende,aofalardasinteraes,relaese/ou
dinmicasentreotextoeaimagem,voumereferirimagemcomoilustrao.Existemvriasdefiniesde
ilustrao,umavezqueestaseencontraemdiferentesmeiosdecomunicao,queemltimaanliseeem
suageneralidade,oquefazcomunicar.Maisumavez,Obiolsdumadefiniogeraldeilustrao,
considerandovriasdelasdeacordocomosuporteondeseencontramesuascaractersticas:
Ailustraoumalinguagemartsticaearazodesuaexistnciaradicanasuarelaocomo
texto.Companheiroqueesclarece,mas,aomesmotempo,oelaboraedecora.Etodasestas
aesfazemqueaprpriailustraosetorneumafontedecomunicaoforadotexto(Obiols
2004:29).
Comestadefinio,podemosterumaideiamaisclaradoconceitodeilustrao,eosuportelevadoemconta
aoreferirilustraoolivro,especificamente,olivroilustradoeolbum,ambospertencentesliteratura
infantil.
Algunsestudiosossugeremumadiferenabsicaentreessesdoistiposdelivro:aquantidadedeilustraes
quecadaumcontememrelaoaotextoisto,umacaractersticabsicaseriaadequeolivroilustradotem
maistextoqueilustraeseolbummaisilustraesquetexto.Porm,onmerodeilustraesemcadaum
noaprincipalcaractersticaqueosdistingue,masainteraoqueasilustraestemcomotexto.1
JosManueldeAmoSanchezFortun,emseulivroLiteraturainfantil:clavesparalaformacindela
competencialiteraria,partedepropostasdeoutrospesquisadores:
http://www.revistaemilia.com.br/mostra.php?id=403 7/10
28/02/2017 ::REVISTAEMILIA::
1.Livrodeimagens:aqueleondeasimagensaparecemsoltas,semrelaosequencialentreelaseonde
nohnenhumtextoescrito.T.Durn(2002:85)propeoneologismo"imaginrio".
2.Livroilustrado:aqueleemqueanarrativaverbalevisualseentrelaam.Equeporsuavez,podeser
divididoempelomenosduascategorias:
2.1.Livroilustradopropriamentedito,emqueaspalavrasconduzemanarrativa,enquantoaimagem
umsuporteouelementodecorativo.
2.2.lbum,emqueambososaspectos(verbaisevisuais)soessenciaisparaumamelhorcomunicao
(NikolajevaeScoot,2000:2269).
Dadoqueanaturezadailustraosebaseianarelaocomotexto,nopodemosficarnonveldequea
ilustraonolivroilustradoapenasumelementodecorativo.svezes,ailustraoaportahistriaoque
elamesmanodiz,"fazrefernciaaoseucontedo,masseemancipamecomunicammaiscoisas"(Obiols
2004:29).Podeserpelotipodetextoqueseresumenumadescrio,comonoconto,umavezqueoque
temmaispesonahistriasoosacontecimentosefazerdescriesdetalhadastornarialentootempo
narrativo.Nessescasos,oilustradorpode,comseutrabalho,contribuircomdetalhesqueoselementosda
narrativaescritanodo.Umexemploailustraodoscontosclssicos,nosquais,muitasvezesso
descritosospersonagenscomadjetivosgerais(bonito,belo,corajoso)quepermitemaoilustradormostraro
personagemcomoeleoimagina.Istofazcomquetenhamoshoje,diferentesversesdeChapeuzinho
Vermelho,Alice,JooeMaria,paramencionaralgumasmaisemblemticasemaisilustradas.Noentanto,
istonoacontecescompersonagensdoscontosclssicos,defato,nocontoemgeral,sendoumgnerono
qualonarradornosealongamuitonasdescries,acriatividadedoilustradorpodeserinfinita.
Obviamente,develevaremcontatodoocontextodahistria,ouseja,novaicolocarumameninavestida
comroupasdosculoXIX,quandoahistriasepassaemNovaYorkdosculoXXI.
Almdisso,asilustraestambmcontribuemparaoconhecimentodoleitor.Seguindonalinhadotexto
compoucadescrio,passemosagoraparaoscenrios.Assimcomoahistriasemdescriodetalhadado
personagempermiteaoilustradormostrlocomoeleoimaginarepito,levandoemcontaocontexto
existeapossibilidadedequenosedescrevaolugarondeahistriasepassa,ecabeaoilustradortrabalhar
esseselementos.Istopoderaportaraoleitoroconhecimentodeumolharsobreomundo,poisoilustrador
vaiplasmaremsuaobraesseslugaresmencionados.Isto,ahistria(otexto)podemencionarapenasque
sepassaemManhattansemdescreveressebairro,desconhecidoparamuitosleitoresento,ailustrao
podecontribuirparaoconhecimentodoleitoraoplasmaraimagemdolugarsuficienteumolhardoleitor
paraterumcenriogeral,ondeahistriasedesenrola.
Noentanto,emmuitasocasies,sedizquenoslivrosilustradosasaesquerepresentamasilustraesso
apenasumaliteralidadedoquedizotexto.verdade,vimosquenolivroilustradopropriamentedito,em
particular,quemtemadireodanarrativaotextoenoaimagem.Noentanto,ofatodehaver"apenas"
umarepresentaodaaoajudaaquehajaumaconsolidaodamesma.Olhandoparaoslivrosilustrados,
percebemosquemuitasvezes,asilustraessopassagensimportantesdahistria,eportantoaenfatizam.
Comisso,podemosdeduzirqueailustraonuncaserummero"elementodecorativo,sempreteralgoa
contribuir:"OilustradorbritnicoEdwardArdizzonediziaqueasilustraeseramasqueelaboravamo
texto,umavezqueestenocontavacomespaosuficienteparasugerirtodaariquezanelecontida"(Obiols
2004:26).E,mesmoqueailustraodeumahistriafossetotalmentedescritiva,otrabalhodetraduziras
palavrasemumaimagemjtrazbelezaaolivro.
http://www.revistaemilia.com.br/mostra.php?id=403 8/10
28/02/2017 ::REVISTAEMILIA::
Nolbum,asilustraes,almdeacrescentaraotextotudooquejvimos,soumelementoessencialparaa
narrativa.Temquemdigaqueasuacaractersticaessencialradicaemquehumverdadeirocasamentoentre
otextoeailustrao,ondeumnopodeviversemooutro.Ouseja,queotextonopoderiaserentendido
semasilustraeseviceversa.Noentanto,olbumvaialmdeumentrosamentoperfeitoentreumafalta
derefernciasnotextoqueailustraomostraoudeumailustraoquedesejetransmitiralgoequenoo
consigasemaleituradotexto.Umlbumnoumtextoqueomitepalavrasnahistriaparaquesejam
identificadascomumaimagem,masaquiainteraoentretextoeilustraoproduz"umsignificadoglobal
[dahistria],impossvelseseparado"(Nodelman,1988).Eporque:"Halgumacoisaqueconfiguraum
rasgocaractersticodoquehojeconsideramosserumlbum:ainterdependncianacomposioque
criaramotextoeimagem"(TeresaDuran2009:205).
Nasuaorigem,oprocessodoslivrosilustradosedoslbuns,emparticular,eraqueoescritornarravasuas
histriaseasmandavaparaumilustradorparareforarasimagensquequeriacriarnosleitores.Noentanto,
existempessoasqueromperamesseprocesso.NosculoXIX,BeatrixPottereraescritoraeilustradorade
suashistrias,nosculoXXI,existemmuitoscomoela.E,evidentemente,oprocessoparaoautordestes
livrosdiferentesetiveraduplaautoria.TeresaColomerdizemseutexto"Veereler:Histriasatravsde
doiscdigos"que:
Oslivrosescritoseilustradospelomesmoautornascemdeumprocessocriativosingularemqueo
textoeasilustraesserealizammaisoumenosaomesmotempo.Nestetipodeobras,noh
primeiroumtextoe"depoisumasilustraesoquehumtodonarrativonoqualoslimites
entreumcomponenteeosoutrossodifusos,estabelecendosemuitasvezesrelaesde
simultaneidadeeinterdependnciadificilmenteencontradasemlivroscriadosporduaspessoas.
Aliteraturaeailustraoinfantilnuncapoderoseseparar,nasceramaomesmotempo,pelomenosno
registrodahistriadoslivrosparacrianas.E,emseuestudoeanlisesempreteroalgumarelao,ainda
quemnima.
Quandoosprofessoresdocorpodocenteinsistiamquepensssemosnotemadenossotrabalhodeconcluso
decurso,pensoqueaperguntaqueeutinhaemmenteeramaisprecisamenteaquecontinuofazendotoda
vezquevoupegarometro:emquedireovou?Nuncaimagineiqueaquelatarde,emquetiveasortedever
vriaspessoaslendoomesmolivroemumvagodometr,noseuiaparacasa,masparaumlarque
tinhaesquecidoequeagorareconstruocomtijolosdeperguntasqueacadadiavoformandoumpalcio
enigmtico.Porquealiteraturainfantilesuailustraosempreseroenigmasemestudoquesepercorrem
cadavezquesepegaalinhadometrodaliteraturainfantililustraoouilustraoliteraturainfantil,
dependedeondecomeamosnossajornada.
Bibliografia
A.JessMoyaeMariaJessPinar,Lainteraccintexto/imagenenelcuentoilustrado.Unanlisismultimodal.Ocnos:
RevistadeEstudiossobreLectura.2007,n3,2138,2007.
A.JessMoyaeRosaPeinado,CmoseentrelazanlaspalabrasylasimgenesenElcuentodePedroelConejo.Un
anlisismultimodal.enEncuentroInternacionaldeCulturaLectora.TomoII.Mxico:Conaculta,5769
AngeloNobile,Literaturainfantilyjuvenil.Madri:EdicionesMorata,S.A.eMinisteriodeEducacinyCiencia,1992.
DeniseE.Agosto,Oneandinseparacble:InterdependentStorytellinginPictureStorybooks.Em:ChildrensLiteraturein
Education,30(4),2672801999.
http://www.revistaemilia.com.br/mostra.php?id=403 9/10
28/02/2017 ::REVISTAEMILIA::
F.J.H.Darton,ChildrensBookInEngland:FiveCenturiesofSocialLife,Cambridge:CambridgeUniversityPress,
1932/1982.
FanuelHann,Leerymirarellibrolbum:ungneroenconstruccin?Bogot:GrupoEditorialNorma,2008.
FernandoZaparaneLuisD.Gonzles,Crucesdecaminos.lbumesilustrados:construccinylectura.Cuenca:
EdicionesdelaUniversidaddeCastillaLaManchaeValladolid:SecretaradePublicacioneseIntercambioEditorial,
2010.
JosM.deAmo,LiteraturaInfantil:clavesparalaformacindelacompetencialiteraria.Mlaga:EdicionesAljibe,
2003.
KarnLesnikOberstein,Essential:WhatisChildrensLiterature?WhatisChildhood?1529,Em:Understanding
ChildrensLiterature,PeterHunt(org.).LondreseNovaYork:Routledge,1999.
MariaNikolajevaeCarlosScott,TheDynamicofPicturebookCommunication.Em:ChildrensLiteraturein
Education31(4),225239,2010.
MariaNikolajevaeCarlosScott,HowPicturebooksWork.NovaYorkeLondres:GerlandPublishing,2010.
NuriaObiols,MirandoCuentos.LoVisibleeInvisibleenlasIlustracionesdelaLiteraturaInfantil.Barcelona:Laertes,
2004.
PerryNodelman,WordsaboutPictures:TheNarrativeArtofChildrensPicturebooks.Atenas:TheUniversityofGeorgia
Press,1998.
TeresaColomer,Veeryleer:HistoriasatravsdedoscdigosenSietellavesparavalorarlashistoriasinfantiles.
Madri:FundacinGermnSnchezRuiprez,2005.
TeresaDur,lbumesyotraslecturas.Anlisisdeloslibrosinfantiles.Barcelona:OctaedroRosaSensat,2009.
TRADUODOLORESPRADES
Curtir
RevistaEmiliaTodososdireitosreservados
http://www.revistaemilia.com.br/mostra.php?id=403 10/10