Professional Documents
Culture Documents
ABSTRACT
Phu Quoc Clariid catfish, Clarias gracilentus Ng, Dang & Nguyen, 2011, is a new
species found in the Phu Quoc Island of Kien Giang Province.
The Phu Quoc Clariid catfish is a carnivorous feeder. The relative length of gut
(RLG) of the fish is less than 1 for all sizes. The fish feeds mainly on small-size fishes and
crustaceans. The feeding rate of the fish is high. The Phu Quoc Clarias catfish shows
cannibalism when hungry. The correlation between length and weigth of the fish is high
indicated by an equation of regression of W = 0.0037 L3.0747 (R2 = 0.9835). The first
mature age of the Phu Quoc Clarias catfish comes quite early (1+). The spawning season is
found in the beginning of rainy season. The Gonadosomatic Index (GSI) of the fish is low
(3.19% for female and 0.27% male fish) and the relative fecundity is not high (19,687
egg.kg-1 in theory and 12,703 egg.kg-1 in reality).
Key words: Clarias gracilentus, new species, Phu Quoc, biological characteristics
T VN
Vit Nam c 6 loi c tr c m t, l: c tr en (Clarias fuscus) min
Bc (Mai nh Yn, 1978; Nguyn Vn Ho, 2005), c tr trng (C. batrachus) v c tr
vng (C. macrocephalus) min Nam (Mai nh Yn v ctv., 1992; Trng Th Khoa v
Trn Th Thu Hng, 1993; Nguyn Vn Ho, 2005), c tr xm (C. meladerma) min
Nam (Nguyn Vn Ho, 2005), c tr ui vo niu (C. nieuhofii) v c tr ui vo cata
(C. cataractus) Ty nguyn (Nguyn Th Thu H, 2000; Nguyn Vn Ho, 2005).
T lu, ngi dn o Ph Quc (tnh Kin Giang) pht hin v khai thc t t
nhin mt loi c tr m h gi l c chnh sui (sau y c gi l c tr Ph Quc).
Theo Ng v ctv. (2011), y l loi cha c m t v l loi mi vi tn khoa hc l
Clarias gracilentus Ng, Hong & Tu, 2011. y l loi c qu vi phm cht tht ngon, c
kh nng pht trin thnh i tng nui c gi tr kinh t cao. Hin nay c tr Ph Quc
ang c ngi dn trn o khai thc trit m cha c bin php bo v thch ng.
Ngoi ra, cho n nay cha c nghin cu sinh hc no trn c tr Ph Quc. Mc tiu ca
nghin cu ny l cung cp dn liu v c im sinh hc ca c tr Ph Quc ngoi t
nhin t lm c s cho vic sn xut ging nhn to nhm bo tn v pht trin nui
thng phm loi c ny trong tng lai.
VT LIU V PHNG PHP
Nghin cu c thc hin t thng 10 nm 2009 n thng 6 nm 2010 vi 7 t
kho st thc a nhm thu mu, kho st mi trng sng ca c cng nh iu tra vic
khai thc v tiu th c tr Ph Quc. Mu c c thu bng lp t trong cc dng sui
nh v cc bng trong rng pha bc o Ph Quc. Tin hnh o kch thc, cn trng
lng c sng va c thu v sau c nh c vi dung dch formol 10% c tip
tc phn tch ti phng th nghim thuc Khoa Thy Sn Trng i hc Nng Lm Tp.
H Ch Minh.
Tnh n v s n mi ca c
Tnh n ca c c xc nh da trn kho st c quan bt mi v ch s chiu di
tng i ca rut (relative length of gut, RLG) theo Nikolsky (1963).
RLG = Li/Ls
Trong : Li (cm): chiu di rut
Ls (cm): chiu di chun
Tnh n ca c cn c xc nh theo phng php tn s xut hin. Tn s xut
hin l t l % cc loi thc n khc nhau hin din trong d dy c cha thc n (Pravdin,
1973).
Cng n mi ca c c xc nh qua ch s no theo ch tiu su cp ca
Lebedev v ch s no y chung (CSNC) (Nikolsky, 1963) c tnh theo cng thc:
CSNC = F*104/W
Trong : F (g): khi lng thc n trong d dy
W (g): khi lng c th c
Sinh trng ca c
Trn c s cn o, xc lp phng trnh tng quan gia khi lng v chiu di
(Ricker, 1975) nhm xc nh kch thc ti a c trong t nhin.
Mi tng quan gia chiu di (L) v khi lng (W) c c xc nh theo cng
thc:
W = aLb
Trong : L (cm): chiu di tng cng ca c
a: hng s
b: s m ca mi quan h gia chiu di v khi lng
Sinh sn ca c
nh k thu mu c ngoi t nhin kt hp vi thc nghim sn xut ging
nghin cu cc c im pht dc ca c theo Xakun v Buskaia (1968), ma v sinh sn,
cc ch tiu sinh sn c lin quan ( bo, h s thnh thc, sc sinh sn) cng nh kh
nng thnh thc ca c trong iu kin nui.
- bo Fulton (F) c xc nh theo cng thc:
F = (W/L3) x 100
- bo Clark (C) c xc nh theo cng thc:
C = (Wo/L3) x 100
Trong : Wo (g): khi lng c b ni quan
- H s thnh thc (gonadosomatic index, GSI) c tnh theo cng thc ca Crim
v Glebe (1990).
GSI (%) = (G/Wo) x 100
Trong : G (g): khi lng tuyn sinh dc
- Sc sinh sn tuyt i (absolute fecundity, AFe): l tng s trng, theo l thuyt,
c trong bung trng ca mt c th ci. Sc sinh sn tuyt i c tnh theo cng thc
ca Banegal (1967).
AFe (trng) = nO/S
Trong : O (g): khi lng bung trng
S (g): khi lng 3 mu (u, gia v cui bung trng) c ly ra
m trng
n: s lng trng c trong 3 mu
- Sc sinh sn tng i (relative fecundity, RFe): l s lng trng trn mt n
v khi lng c.
RFe (trng/kg) = AFe/W
KT QU V THO LUN
Tnh n v s n mi ca c
H thng tiu ha
H thng tiu ha ca c tr Ph Quc bao gm c quan bt mi l ming, rng,
lc mang v c quan tiu ha l thc qun, d dy, rut.
a. C quan bt mi
C tr Ph Quc c ming rng tn cng ca u. Trong ming c nhiu rng nh
v nhn, mc thnh nhiu hng trn hm v xng l ma. Tm rng tin hm v xng l
ma hnh vng cung lin tc. Vi ming rng v rng kh pht trin, c th d on y l
loi c n tp thin v ng vt (Hnh 1).
Lc mang c tr Ph Quc c hnh que, phn b trn cc i cung mang. cung
mang th nht c 1720 lc mang. Cc lc mang ca c tr Ph Quc t pht trin so
vi c d nh c lc (Hnh 2).
600
3,0747
500 y = 0,0037 x
Khi lng (g)
2
R = 0,9835
400
300
200
100
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Chiu di (cm)
3.5
3 C c C ci
2.5
2
1.5
1
0.5
0
GII GIII GIV
Hnh 17. S thay i h s thnh thc (%) ca c tr Ph Quc
theo s pht trin tuyn sinh dc
H s thnh thc ca c tr Ph Quc ci l tng ng vi c tr trng (3,55-
3,99%) (Nguyn Vn Kim v Hunh Kim Hng, 2006).
b. S thay i HSTT c tr Ph Quc qua thi gian
H s thnh thc sinh dc ca c tr Ph Quc c s bin ng theo thi gian
(Hnh 18). Ch s GSI ca c tr Ph Quc c hai gii tnh c v ci c gi tr cao nht
vo thng 7 (0,24 v 2,46%); gim thp nht vo thng 3 nm sau (0,20 v 0,24%) v tng
cao vo thng 5 (0,24 v 1,40%). Kt hp vi vic xc nh giai on thnh thc tuyn
sinh dc c 2 gii tnh ci v c cho thy c tr Ph Quc c qu trnh pht dc vo
thng 3, c kh nng sinh sn vo thng 5 (u ma ma).
2.5 C c C ci
1.5
0.5
0
T. 7/2009 T. 3/2010 T. 5/2010
Hnh 18. S thay i h s thnh thc (%) ca c tr Ph Quc
theo thi gian
Theo kt qu iu tra t ng dn cho thy thi gian xut hin v nh bt c con
ging ca c tr Ph Quc l vo khong thng 5 n thng 7. Khi thu mu c t t nhin,
thi im u v gia ma ma c th bt gp c nhiu c con nht. Kt qu phn tch
s bin thin bo v h s thnh thc ca c tr Ph Quc theo thi gian, kt hp vi
nhng thng tin thu thp c t ngi dn a phng, c th khng nh ma sinh sn
ca c tr Ph Quc l u ma ma (thng 5) v c th ko di n thng 7 hng nm.
Kt qu ny cng ph hp vi nhn nh ca Nguyn Vn Kim (1999) v s thnh
thc ca a s c ng bng sng Cu Long. Tc gi cho rng vo khong cui ma kh
phn ln c mang tuyn sinh dc giai on II hay III, thm ch c c c th c tuyn sinh
dc giai on IV. n u thng 5 th hu ht tuyn sinh dc ca c t n chn
mui, nhng c vn khng do khng hi iu kin sinh sn. C s tin hnh sinh sn
khi c ma.
Ngoi ra, khi tin hnh thu mu vo thng 6/2010, chng ti c bit nhng h dn
nui thng phm c tr Ph Quc t khong thng 78 nm 2009 n nay c mt s c
th bt u thnh thc sinh dc v c th cho c. Do , chng ti d on tui thnh
thc sinh dc ca c l khong 1-2 nm tui. Theo ngi dn, kch c ca nhng c bt
c trong t nhin c th cho tham gia sinh sn l trn 40 cm v c trng lng t 300
400 g.
Sc sinh sn ca c tr Ph Quc ci
a. Sc sinh sn l thuyt
Sc sinh sn tuyt i v tng i l thuyt ca c tr Ph Quc c trnh by
Bng 4.
Bng 4. Sc sinh sn tuyt i (AFe) v tng i (RFe) l thuyt ca c tr Ph Quc
STT W (kg) O (g) S (g) N (trng) AFe (trng) RFe (trng.kg-1)
1 0,4 24,6 0,6 173 7.093 17.733
2 0,51 28,7 1,42 487 9.843 19.150
3 0,81 44,3 1,2 427 15.763 19.460
4 0,9 52,1 0,8 296 19.277 21.418
TB 0,66 12.994 19.687
Sc sinh sn tuyt i l thuyt ca c tr Ph Quc tng dn theo kch thc ca
c ci, thp nht l 7.093 trng i vi c 400 g v cao nht l 19.277 trng i vi c c
trng lng l 900 g.
Tng t, sc sinh sn tng i l thuyt ca c tr Ph Quc gia tng t l thun
vi khi lng ca c. Sc sinh sn tng i dao ng t 17.733 trng.kg-1 c 400 g v
21.418 trng.kg-1 c 900 g, trung bnh t 19.687 trng.kg-1 c c trng lng 660 g.
b. Sc sinh sn thc t
Chng ti thc nghim sinh sn c tr Ph Quc. Sc sinh sn tuyt i v
tng i thc t ca c tr Ph Quc ci c trnh by Bng 5.
Bng 5. Sc sinh sn thc t tng i ca c tr Ph Quc
Khi lng c Khi lng trng S trng ra SSST thc t
STT
ci (kg) thu c (g) (trng) (trng.kg-1)
1 0,44 16,3 4.401 10.003
2 0,55 17,9 5.459 10.016
3 0,58 19,6 6.312 10.958
4 0,59 20,5 6.765 11.427
5 0,8 31,6 10.776 13.470
6 0,9 38,0 14.440 16.044
TB 0,543 6.898 12.703
Sc sinh sn tng i thc t ca c tr Ph Quc tng theo khi lng c ci
tham gia sinh sn v dao ng t 10.003 trng.kg-1 c 440 g v 16.044 trng.kg-1 c
900 g, trung bnh t 12.703 trng.kg-1 c c trng lng trung bnh l 543 g. Nh vy,
sc sinh sn tng i thc t ca c tr Ph Quc l ph hp vi cc kt qu v sc sinh
sn tng i l thuyt m chng ti nghin cu.
Sc sinh sn tng i ca c tr Ph Quc l rt thp so vi c tr vng l 50.000-
60.000 trng.kg-1 (Nguyn Vn Kim, 1999) v c tr trng l 64.840-73.920 trng.kg-1
(Nguyn Vn Kim v Hunh Kim Hng, 2006). Tng t, sc sinh sn tuyt i ca c
tr Ph Quc cng thp hn so vi c tr trng l 29.078-43.020 trng.c ci-1 (Nguyn
Vn Kim v Hunh Kim Hng, 2006).
KT LUN V NGH
C tr Ph Quc l loi c n ng vt. Chiu di tng i ca rut (RLG) nh
hn 1 v t thay i theo kch c c; iu ny chng t c tr Ph Quc khng thay i tnh
n theo s sinh trng ca c. Thc n a thch ca c tr Ph Quc l cc loi c c kch
thc nh, c con cc loi c c kch thc ln v gip xc. C tr Ph Quc c cng
bt mi ln v c sn sng n nhau khi b i.
Quy lut sinh trng ca c tr Ph Quc tng t vi cc loi c khc. Phng
trnh tng quan gia chiu di v khi lng ca c tr Ph Quc l W = 0,0037 L3,0747
(R2 = 0,9835). C tng trng nhanh v chiu di khi c < 25 cm v tng nhanh v khi
lng khi c gn t tui thnh thc v sinh dc.
C tr Ph Quc c tui thnh thc v sinh dc tng i sm (1 +) kch c tng
i nh. C th phn bit c ci da trn gai sinh dc v l huyt. Ma sinh sn ca c
bt u vo u ma ma v c th ko di n thng 7 hng nm. H s thnh thc sinh
dc (GSI) ca c tr Ph Quc tng i thp c hai gii tnh (cao nht l 2,46% c ci
v 0,24% c c). C tr Ph Quc c sc sinh sn tng i thp (SSS tng i l
thuyt l 19.687 trng.kg-1 v SSS tng i thc t l 12.703 trng.kg-1).
C tr Ph Quc, Clarias gracilentus, mt loi mi, ch c tm thy o Ph
Quc Tnh Kin Giang. Vic khai thc c cha c qun l nn c th dn n lm thc
v lm tuyt chng c tr Ph Quc. Cc c quan qun l ca tnh Kin Giang v Vn
quc gia Ph Quc cn nhanh chng a ra cc bin php bo v ngun li c qu him
ny.
TI LIU THAM KHO
Ti liu ting Vit
Nguyn Vn Ho, 2005. C nc ngt Vit Nam (Tp II: Lp c sn v bn lin b ca
nhm c xng). NXB Nng nghip, H Ni, 760 trang.
Nguyn Th Thu H, 2000. iu tra khu h c ca sng sui Ty nguyn. Lun n tin s
sinh hc, Trng i hc khoa hc T nhin, i hc quc gia H Ni.
Trng Th Khoa v Trn Th Thu Hng, 1993. nh loi c nc ngt vng ng bng
Sng Cu Long. Khoa Thy sn - Trng i hc Cn Th, 361 trang.
Nguyn Vn Kim, 1999. Gio trnh Sn xut ging nhn to cc loi c nui
BSCL. T sch trng i hc Cn Th.
Nguyn Vn Kim v Hunh Kim Hng, 2006. Nghin cu s thnh thc sinh dc v th
nghim sinh sn nhn to c tr trng (Clarias batrachus). Tp ch Nghin cu khoa hc s
2/2006. Trng i hc Cn Th, trang 86 92.
Nguyn Bch Loan, Nguyn Vn Kim, Nguyn Hu Lc v ng Th Thm, 2006. c
im hnh thi v sinh hc sinh sn ca c leo (Wallago attu Bloch & Schneider, 1801).
Tp ch Nghin cu khoa hc s 1/2006. Trng i hc Cn Th, trang 235 240.
Nguyn Vn Triu, Dng Nht Long v Bi Chu Trc an, 2006. Nghin cu c im
sinh hc c kt (Kryptopterus bleekeri Gunther, 1864). Tp ch Nghin cu khoa hc s
1/2006. Trng i hc Cn Th, trang 223 234.
Mai nh Yn, 1978. nh loi c nc ngt cc tnh pha Bc Vit Nam. NXB Khoa hc
v k thut, H Ni, 340 trang.
Mai nh Yn, V Trung Tng, Bi Lai v Trn Mai Thin, 1982. Ng loi hc. NXB i
hc v Trung hc chuyn nghip, H Ni, 392 trang.
Mai nh Yn, Nguyn Vn Trng, Nguyn Vn Thin, L Hong Yn v Ha Bch Loan,
1992. nh loi c nc ngt Nam B. NXB Khoa hc v k thut, H Ni, 351 trang.
Ti liu dch
Nikolsky G.V., 1963. Sinh thi hc c (Phm Th Minh Giang dch). Nh xut bn i
hc, 156 trang
Pravdin I.F, 1973. Hng dn nghin cu c (Phm Th Minh Giang dch). Nh xut bn
Khoa hc v k thut H Ni, 278 trang.
Xakun, O.F v N.A. Bustkaia, 1968. Xc nh cc giai on pht dc v nghin cu chu k
sinh dc c (L Thnh Lu v Trn Mai Thin dch). Nh xut bn Nng Nghip H Ni.
Ti liu ting Anh
Banegal, T.B. 1967. A short review of fish fecundity. In: (S.D. Gerking (Ed.)) The
Biological Basis of Freshwater Fish Production. Oxford, Blackwell Scientific
Publications. pp. 89-111.
Crim, L.W. and B. Glebe, 1990. Reproduction. In: (Carl B. Schreck and Peter B. Moyle
(eds.)) Methods for Fish Biology. American Fisheries Society. Bethesda, Maryland, USA.
pp. 529553.
Ng, H.H., D.K. Hong and N.V. Tu, 2011. Clarias gracilentus, a new walking catfish
(Teleostei: Clariidae) from Vietnam and Cambodia. Zootaxa, 2823, 61 - 68.
Ricker, W.E., 1975. Computation and interpretation of biological statistics of fish
populations. Bull. Fish. Res. Board Can., 191: 1-382.