WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

materiay dla studentw | mgr in. Bartosz Gil

 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

I. Powietrze wilgotne podstawowe wiadomoci

Powietrze wilgotne jest jednorodn mieszanin powietrza suchego oraz zawartej
w nim wody, ktra moe znajdowa si w stanie gazowym, ciekym lub staym.

W technice klimatyzacyjnej zarwno powietrze suche jak i para wodna w nim zawarta
mog by traktowane jako gazy doskonae ze wzgldu na warto cinienia roboczego, niewiele
rnic si od cinienia barometrycznego, gdy uzyskiwana dokadno jest wystarczajca
w wikszoci przypadkw. Naley jednak pamita, i gazy rzeczywiste nie speniaj cakiem
dokadnie praw gazu doskonaego, szczeglnie przy wyszych cinieniach.

1. Wartoci standardowe

Wartoci standardowe wedug Chartered Insitution of Building Services Engineers (CIBSE):

a) Gsto powietrza suchego: (gdy i );

b) Gsto wody: (gdy )i (gdy );

c) Cinienie barometryczne: .

2. Prawo Boylea

Prawo to gosi, e dla gazw doskonaych iloczyn cinienia bezwzgldnego p i objtoci

V ma warto sta (przy zadanej temperaturze).

(I.1)

Interpretacj graficzn brawa Boylea na wykresie pV jest rodzina hiperbol rwnobocznych.

3. Prawo cinie czstkowych Daltona

Rys. 1. Interpretacja graficzna prawa Daltona dla mieszaniny powietrza suchego i pary wodnej.

1
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

Prawo to gosi, e jeeli mieszanina gazw zajmuje dan objto w danej temperaturze,
to cakowite cinienie wywierane przez mieszanin rwna si sumie cinie czstkowych
skadnikw mieszaniny (przy odniesieniu ich do tej samej objtoci i temperatury).

(I.2)

gdzie: p cinienie w mieszaninie k-skadnikowej w objtoci V i temperaturze T;

pi cinienie czstkowe skadnika i w objtoci V i temperaturze T.

4. Rwnanie stanu gazu doskonaego

Termiczne rwnanie stanu substancji jest podstawowym rwnaniem w termodynamice

i zgodnie z zerowa zasad termodynamiki opisuje zaleno pomidzy temperatur, cinieniem
i objtoci waciw. Rwnaniem uniwersalnym zarwno w stosunku do rodzaju gazu jak
i zakresu zmiennoci parametrw, ale mniej dokadne i przydatne do rozwaa teoretycznych
jakociowych i oblicze ilociowych jest rwnanie Clapeyrona. Dotyczy ono wprawdzie gazw
doskonaych i pdoskonaych, ale przy niskim cinieniu i temperaturze znacznie wyszej ni
temperatura nasycenia moe by stosowane do gazw rzeczywistych.

(I.3)

gdzie: p cinienie bezwzgldne, Pa;

v objto waciwa, m3/kg;
R indywidualna staa gazowa, J/(kgK);
T temperatura bezwzgldna, K.
Indywidualna staa gazowa dla gazu doskonaego moe by wyliczona z rwnania

(I.4)

gdzie: R0 uniwersalna staa gazowa, rwna 8314,44 J/(kmolK);

M masa molowa gazu, kg/kmol.
W przypadku roztworw gazw indywidualn sta gazow mona wyznaczy z zalenoci

(I.5)

gdzie: zi udzia molowy i-tego skadnika w roztworze.

2
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

5. Cinienie nasycenia pary wodnej

Cinienie (prno) pary nasyconej cinienie przy danej temperaturze, dla ktrego
uzyskuje si rwnowag stanu gazowego i cieczy. Wystpuje wic rwnowaga pomidzy
procesami parowania i skraplania.

Parowanie wody uzalenione jest od dwch warunkw:

a) do wody doprowadzana jest energia cieplna energia kinetyczna pojedynczej czsteczki

cieczy jest mniejsza ni czsteczki gazu, std te energia cieplna dostarczana z zewntrz
jest niezbdna do przejcia czsteczek materii ze stanu ciekego do gazowego
(zrwnanie poziomw energetycznych);
b) cinienie pary wodnej w warstwie granicznej jest wysze od cinienia pary wodnej
w otoczeniu.

Interpretacja graficzna:

Cinienie nasycenia pn osiga si, gdy liczba czsteczek wychodzcych z powierzchni wody jest
rwna liczbie czsteczek przechwyconych przez t powierzchni (podobne zjawisko mona
zaobserwowa nad powierzchni lodu). Cinienie nasycenia zaley od temperatury. Dla
rwnowagi fazowej woda para zaleno t przedstawia krzywa cinienia pary, natomiast dla
rwnowagi fazowej ld para krzywa cinienia sublimacji.

Modele obliczeniowe:

a) krzywa cinienia pary:

( ) ( )
wg [1] (I.6)
( )

wg [2] (I.7)
( )

b) krzywa cinienia sublimacji:

wg [1] (I.8)
( )

wg [2] (I.9)
( )

3
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

6. Cinienie czstkowe pary wodnej w powietrzu wilgotnym

Cinienie czstkowe (parcjalne) cinienie, jakie wywieraby dany skadnik mieszaniny,

gdyby w danej temperaturze sam zajmowa ca objto naczynia.

( )
[ ] ( )[ ] [ ]
(I.10)

7. Zawarto wilgoci i opis stanu nasycenia powietrza wilgotnego

Zawarto wilgoci masa pary wodnej, w kilogramach, znajdujca si w 1 kg powietrza

suchego.

(I.11)

Korzystajc z rwnania stanu gazu doskonaego (osobno dla kadego ze skadnikw) oraz
prawa Daltona uzyskuje si

(I.12)

Stosunek Rp do Rw nazywa si wzgldn gstoci pary wodnej w odniesieniu do powietrza

suchego i wynosi 0,622.
Finalnie (zgodnie z prawem Daltona) uzyskuje si

(I.13)

i po przeksztaceniu wzgldem cinienia czstkowego

(I.14)

Naley podkreli, i pomimo niezalenoci cinienia nasycenia pary wodnej pn od cinienia

barometrycznego, zawarto wilgoci x w powietrzu nasyconym jest od niego zalena.

8. Wilgotno wzgldna powietrza

Wilgotnoci wzgldn powietrza nazywamy stosunek cinienia czstkowego pary

wodnej w powietrzu wilgotnym o danej temperaturze t do cinienia nasycenia pary wodnej
w tej samej temperaturze.

(I.15)

4
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

Korzystajc z rwnania stanu gazu doskonaego powysze rwnanie mona przedstawi

rwnie wykorzystujc gstoci.

(I.16)

Cinienie pary nie moe przekracza cinienia nasycenia, std zakres wilgotnoci wzgldnej
wynosi 01 (0-100%).

9. Entalpia powietrza wilgotnego

Entalpia wielko fizyczna bdca funkcj stanu o wymiarze energii, definiowana

z zalenoci

(I.17)

Nie jest moliwe podanie wartoci bezwzgldnej entalpii, poniewa nie jest moliwe okrelenie
wartoci energii wewntrznej gazu. W przypadku ukadw klimatyzacyjnych stosuje si rnice
entalpii, ktre mog by wyznaczone, jeli ustali si poziom odniesienia entalpii. Mona wic
powiedzie, e w psychrometrii mamy do czynienia z entalpi wzgldn, zdefiniowan
rwnaniem

(I.18)

gdzie: ip entalpia powietrza suchego;

iw entalpia pary wodnej;
x zawarto wilgoci.

Jako temperatur odniesienia do okrelenia entalpii zerowej zarwno powietrza suchego jak
i pary wodnej przyjto temperatur 0C.
Przyblione rwnania entalpii powietrza suchego i pary wodnej, w zakresie temperatury
060C

(I.19)

(I.20)

5
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

II. Procesy uzdatniania powietrza wilgotnego

1. Mieszanie

Na rys. 2 przedstawiono mieszanie dwch strumieni powietrza wilgotnego, ktrych

parametry okrelaj punkty (1) i (2). Rwnanie bilansowe procesu zgodnie z zasad zachowania
masy:

a) Powietrze suche

(II.1)

b) Para wodna

(II.2)

Po podstawieniu (II.1) do (II.2) uzyskuje si

(II.3)

Podobnie stosujc zasad zachowania energii mona wyprowadzi wzr

(II.4)

Rys. 2. Proces adiabatycznego mieszania dwch strumieni powietrza wilgotnego; punkt mieszania
w obszarze powietrza nienasyconego (po lewej) i w obszarze mgy (po prawej).

Graficznie punkt charakteryzujcy powietrze zmieszane (M) ley na prostej

czcej punkty (1) i (2), a pooenie punktu jest takie, e odcinek jest podzielony

6
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

odwrotnie proporcjonalnie do stosunku masy powietrza suchego skadowych strumieni

powietrza.

Uwaga:

Moliwym jest takie zmieszanie dwch strumieni powietrza wilgotnego, w wyniku ktrego
nastpi osuszenie powietrza (wykroplenie si wilgoci). Ma to miejsce, gdy punkt mieszania
wypada w obszarze mgy.

2. Ogrzewanie

Podczas procesu nagrzewania powietrza w nagrzewnicy zawarto wilgoci w powietrzu

nie ulega zmianie (x=const). Nastpuje jedynie wymiana ciepa jawnego. Jedynym wymaganiem
koniecznym do realizacji procesu wymiany ciepa jest to, aby temperatura powierzchni
nagrzewnicy bya wysza od kocowej temperatury powietrza.

Rys. 3. Proces ogrzewania powietrza w nagrzewnicy.

Tab.1. Zestawienie zmian parametrw powietrza wilgotnego podczas jego ogrzewania.

Parametr Oznaczenie Zmiana
Temperatura (wg termometru suchego) ts wzrasta
Temperatura (wg termometru mokrego) tm wzrasta
Temperatura punktu rosy tR const
Entalpia i, h wzrasta
Objto waciwa v wzrasta
Wilgotno wzgldna maleje
Zawarto wilgoci x const
Cinienie czstkowe pary wodnej pw const

7
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

Ze wzgldu na wymian jedynie ciepa jawnego podczas procesu nagrzewania powietrza

moliwym jest zapisanie mocy urzdzenia w dwch formach:

( ) (II.5)

lub

( ) (II.6)

gdzie: m strumie masowy powietrza wilgotnego;

cp rednie ciepo waciwe powietrza.

3. Chodzenie

a) z wykraplaniem wilgoci

Proces ten moe zosta zrealizowany w chodnicach przeponowych lub chodnicach o tzw.
mokrej powierzchni chodzcej. W urzdzeniach tych temperatura cianki chodnicy jest nisza
ni temperatura punktu rosy, na skutek czego podczas kontaktu strumienia powietrza
wilgotnego z powierzchni robocz chodnicy nastpuje wykraplanie wilgoci (osuszanie
strumienia powietrza wilgotnego).

Rys. 4. Ochadzanie powietrza z wykraplaniem wilgoci; przybliony przebieg procesu (po lewej) oraz
graficzne odwzorowanie parametrw BF i CF (po prawej).

Niskie temperatury powierzchni chodnicy mog by uzyskiwane za pomoc wody chodzcej

o niskiej temperaturze (6C/12C) lub poprzez bezporednie odparowanie czynnika
chodniczego. Przy bezporednim odparowaniu czynnika chodniczego mona zaoy, e
temperatura cianki jest o ok. 2K wysza od temperatury parowania. Analizujc powyszy
proces mona powiedzie, e jedynie cz strumienia powietrza przepywajcego przez

8
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

chodnic ma bezporedni kontakt ze ciankami, a co za tym idzie osiga stan nasycenia.

Pozostaa cz przepywa przez chodnic bez zmiany stanu. Moliwym jest wic opisanie
procesu chodzenia powietrza z wykraplaniem wilgoci jako mieszania si dwch strumieni:
powietrza pierwotnego (o stanie 1) i powietrza nasyconego (2). Linia czca oba punkty zwana
jest krzyw chodzenia.

Linia prosta stanowi jednak daleko idce uproszczenie i nie oddaje rzeczywistego procesu
zmian stanu powietrza wilgotnego.

Wspczynnik kontaktu (CF) - stosunek masy powietrza majcej kontakt z powierzchni

robocz chodnicy do cakowitej masy przepywajcego powietrza.

(II.7)

Wspczynnik obejcia (BF) stosunek masy powietrza przepywajcej bez kontaktu ze

ciankami chodnicy do cakowitej masy przepywajcego powietrza.

(II.8)

Ze wzgldu na wymian ciepa utajonego moc chodnicy z wykraplaniem wilgoci mona wyrazi
jedynie jako strumie ciepa cakowitego.

( ) (II.9)

b) bez wykraplania wilgoci

Przy temperaturze cianki wymiennika powyej temperatury punktu rosy przemiana

chodzenia nastpuje po linii staej zawartoci wilgoci x=idem. Spadkowi temperatury
powietrza towarzyszy zwikszanie wilgotnoci wzgldnej i zmniejszanie si entalpii powietrza.

Poniewa podczas procesu zachodzi wymiana jedynie ciepa jawnego moliwym jest
obliczenie wydajnoci chodniczej wymiennika zarwno ze wzoru (II.9) jak i wzoru poniszego.

( ) (II.10)

9
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

Rys. 5. Ochadzanie powietrza bez wykraplania wilgoci.

4. Procesy zachodzce w komorze zraszania zmiany stanu powietrza przy jego

kontakcie z wod

Podczas bezporedniego kontaktu powietrza i wody zachodz procesy wymiany ciepa

i masy (wilgoci). Ich motorem napdowym jest istnienie rnicy temperatury i cinienia
czstkowego pary w warstwie granicznej.
Przebieg procesu wymiany ciepa i masy zaleny jest od rnicy temperatury pomidzy
wod i powietrzem, i mona go podzieli na 4 obszary:

Rys. 6. Zakres moliwych przemian stanu powietrza przy bezporednim kontakcie z wod o rnej
temperaturze (Peech A., Wentylacja i Klimatyzacja Podstawy, Oficyna Wyd. PWr, Wrocaw 2008).

Obszar I nawilanie i ogrzewanie powietrza proces charakteryzuje si jednoczesnym

wzrostem temperatury, zawartoci wilgoci i entalpii powietrza. Warunkiem jego

10
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

przeprowadzenia jest utrzymywanie temperatury wody wyszej ni temperatura

powietrza (tw>tsa).

Obszar II nawilanie i schadzanie powietrza z jednoczesnym wzrostem entalpii

proces realizowany jest, gdy temperatura wody jest nisza od temperatury powietrza,
ale wysza ni temperatura termometru mokrego (tsa>tw>tma). Energia potrzebna do
zmiany stanu skupienia wody pobierana jest czciowo z powietrza, co skutkuje
obnieniem jego temperatury (na drodze wymiany ciepa jawnego). Jednoczenie do
powietrza doprowadzana jest pewna masa pary wodnej z jej ciepem parowania, co
powoduje wzrost entalpii powietrza wilgotnego.

Obszar III nawilanie i schadzanie powietrza ze spadkiem entalpii w zakresie

temperatury wody poniej temperatury termometru mokrego, lecz powyej
temperatury punktu rosy (tma>tw>tra), powietrze wilgotne podczas kontaktu z wod
nawileniu z jednoczesnym spadkiem temperatury i entalpii. Wymiana ciepa jawnego
powoduje spadek temperatury powietrza, a wymiana ciepa utajonego (wilgoci) jest
niewystarczajca do skompensowania tej straty, przez co zmniejsza si entalpia.
Obszar IV osuszanie i schadzanie powietrza temperatura wody nisza ni
temperatura punktu rosy (tw<tra) powoduje wykraplanie pary wodnej z powietrza na
powierzchni wody. Zarwno wymiana ciepa jawnego jak i utajonego przebiega
w kierunku od powietrza do wody, na skutek czego zmniejsza si temperatura,
zawarto wilgoci i entalpia powietrza.

5. Nawilanie parowe

Jeeli do powietrza o masie mp i pocztkowej zawartoci wilgoci xp oraz entalpii ip

doprowadzana jest masa pary wodnej m0 o temperaturze t0, to rwnania bilansu masy i energii
mona zapisa nastpujco

(II.11)

(II.12)

Zawarto wilgoci i entalpii w stanie kocowym wynios odpowiednio

(II.13)

(II.14)

W przypadku, gdy para jest sucha i nasycona, proces nawilania parowego przebiega wzdu
kierunku przemiany

11
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

(II.15)

Entalpia pary wodnej o temperaturze t0 moliwa jest do wyznaczenia ze wzoru (I.20). Podczas
procesu nastpuje niewielki wzrost temperatury pomijany dla oblicze inynierskich.

Rys. 7. Proces nawilania powietrza par such nasycon.

W przypadku nawilania powietrza par przegrzan uzyskuje si jednoczesne

ogrzewanie powietrza. Temperatur kocow procesu mona wyznaczy ze wzoru

(II.16)

12
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

III. Bilansowanie ukadw klimatyzacyjnych i wentylacyjnych

I. Dobr obliczeniowych parametrw wewntrznych.

Temperatura powietrza wewntrz pomieszczenia:

a) Powinna si zawiera w przedziale 17C < tw < 26C wartoci graniczne

b) Wartoci nisze ni 20C mog powodowa brak komfortu cieplnego, gdy = 520
h-1
c) PN78/B03421: tw = 2326C (okres letni, pobyt stay) i 2022C (okres zimowy)
d) PN78/B03421: dua prdko powietrza tw wysze o 12K ze wzgldu na
odczuwanie chodu spowodowane przepywem powietrza
e) Gradient temperatury pomierzy podog i poziomem gowy nie moe przekracza 3K.
f) Dla warunkw tropikalnych: tw = tz (520)K i zazwyczaj powyej 25C (wyjtek:
pobyt stay)
g) Pobyt krtkotrway: Recknagel zaleca: tw = (tz + 20)/2

Wilgotno powietrza w pomieszczeniu:

a) = 3060%
b) < 35% - wysuszenie sprztw, mebli, wykadzin, unoszenie pyw, co prowadzi do
podranie drg oddechowych, adowanie elektrostatyczne tworzyw sztucznych,
wysuszenie bon luzowych grnych drg oddechowych
c) > 70% - wykraplanie si pary wodnej na zimnych przegrodach, wydzielanie
zapachw przez materiay organiczne (ple, gnicie), bardziej odczuwalne zapachy
[Jones].
d) powinno male wraz ze wzrostem tw ze wzgldu na moliwo realizacji procesu
odparowania wilgoci ze skry

Inne:

a) Prdko powietrza powinna wzrasta wraz z tw v = 0,030,12 m/s (tw = 21C),

v = 0,180,41 m/s (tw > 21C) [Steimle, Kurs klimatyzacji]
b) PN78/B03421: v = 0,3 m/s (okres letni)
c) Ilo powietrza wieego przypadajcego na jedn osob: zalecana vz1 = 36 m3/hos,
minimalna, gdy zakaz palenia vz1 = 20 m3/hos, minimalna, gdy wolno pali vz1 = 30
m3/hos
d) W przypadku systemw wentylacja + klimatyzacja zaleca si zmniejszenie strumieni
vz1, gdy tz < 0C i tz >26C

II. Przenikanie ciepa przez przegrody przezroczyste (okna).

1. Ustali wysoko wzniesienia Soca h i azymut soca ao [tab. 3.18 Peech].

2. Wyznaczy natenie bezporedniego promieniowania sonecznego Ib na paszczyzn
prostopad do promieni sonecznych dla danego azymutu ao.

13
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

(III.1)
( )

(A = 1085 W/m2; B = 0,207) [tab. 7.3 Jones]

3. Okreli azymut soneczny ciany aw [tab. 3.17 Peech].

4. Obliczy skadow bezporedniego promieniowania sonecznego I, ktre pada na
paszczyzn okna.

( ) ( ) gdy paszczyzna pionowa

(III.2)
( ) gdy paszczyzna pozioma

5. Wyznaczy wspczynniki przepuszczalnoci oszklenia w zalenoci od azymutu

sonecznego ciany [tab. 7.5 Jones] (Pb = 0,87, Pr = 0,79).
6. Ustali wymiary zacienienia okna wskutek jego cofnicia wzgldem elewacji.
Zgodnie z rysunkiem powyszym.

Kt padania w paszczynie poziomej -

Przegroda nasoneczniona, gdy
Pionowa dugo cienia - ( ) (III.3)
( )
Pozioma dugo cienia - ( ) (III.4)

7. Wyznaczy nasonecznion powierzchni okna An.

8. Ustali warto natenia rozproszonego dla wzniesienia Soca h i miesica
obliczeniowego [tab. 7.7 Jones]
9. Wyznaczy chwilowe zyski ciepa przez okno na drodze promieniowania.

(III.5)

10. Wyznaczy zyski ciepa przez okno na drodze konwekcji i cakowite zyski ciepa.

( ) (III.6)
(III.7)

III. Zyski ciepa przez przegrody nieprzezroczyste.

Zyski ciepa przez przegrody budowlane s sum wzgldnie ustalonego przepywu ciepa na
drodze przenikania, wymuszonego rnic temperatur po obu stronach przegrody oraz
zyskw nieustalonych wynikajcych z promieniowania sonecznego. Zagadnienie komplikuje
dodatkowo okrelona pojemno cieplna przegrody, w wyniku czego ciepo jest
akumulowane i oddawane w czasie.

Wersja uproszczona (inynierska) - zakada wykorzystanie wzoru jak dla przegrody paskiej
(jednowymiarowy, ustalony przepyw ciepa):

14
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

( ) (III.8)

Metoda obliczeniowa wg wzorw Mackeya-Wrighta zakada wykorzystanie temperatury

sonecznej. Stosowana dla staej temperatury powietrza w pomieszczeniu.

Soneczna temperatura powietrza hipotetyczna temperatura powietrza zewntrznego, przy

ktrej ciepo przejmowane przez zacienion powierzchni przegrody zewntrznej jest rwne
ciepu przejmowanego przez przegrod przy danej temperaturze powietrza zewntrznego
z jednoczesnym wydzielaniem si na tej powierzchni ciepa promieniowania sonecznego.

Inaczej jest to temperatura powietrza zewntrznego, ktra da taki sam strumie ciepa
napywajcy na przegrod, jaki daje w rzeczywistoci poczenie danej rnicy temperatur
i wymiany ciepa przez promieniowanie.

(III.9)

E wspczynnik absorpcji promieniowania przez powierzchni przegrody [tab. 3.7 Peech]

(E = 0,7)
z wspczynnik przejmowania ciepa po zewntrznej stronie przegrody; z = 22,7 W/m2K

[( ) ( )] (III.10)

tm rednia dobowa temperatura soneczna [tab. 7.8 Jones]

(uredniono dla cian S i W - tm = 29,1C)
v wspczynnik zmniejszenia amplitudy zaleny od gruboci i materiau przegrody [rys.
7.17 Jones] (v = 0,2, = 10 h tz = 18C (godz. 5.00) [tab. 3.3 Peech])

Akumulacja ciepa w przegrodzie.

Wg VDI 2078 przegrody budowlane dzieli si na 4 kategorie w zalenoci od akumulacji

ciepa:

1. Typ I (bardzo lekki) wzgldna masa budowli m < 150 kg/m2

2. Typ II (lekki ) - m = 150300 kg/m2
3. Typ III (redni ) - m = 300500 kg/m2
4. Typ II (ciki ) - m >500 kg/m2

Warto m oblicza si nastpujco

(III.11)

Ai powierzchnia i-tej przegrody [m2]

m1i jednostkowa masa i-tej przegrody [kg/m2]
Ap powierzchnia podogi [m2]

15
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

IV. Zyski ciepa od ludzi.

Organizm czowieka wydziela ciepo jawne i wilgo w zalenoci od temperatury powietrza

i intensywnoci wykonywanej pracy. Zyski ciepa cakowitego zale od liczby osb
n przebywajcych w pomieszczeniu i intensywnoci ich pracy, natomiast s niezalene od
temperatury panujcej w pomieszczeniu (w zakresie temperatur tw dla klimatyzacji w okresie
letnim).

(III.12)

qc ciepo cakowite wydzielane przez jedn osob [W] [tab. 3.21 Peech, tab. 7.14 Jones]
(qc = 193 W)
wspczynnik jednoczesnoci przebywania ludzi [tab. 3.20 Peech] ( = 0,91)

Problem inynierski stanowi przyjcie gstoci zaludnienia pomieszcze. Normatywne

zagszczenie budynku biurowego wynosi ~9 m2/os. Najmniejsze zagszczenie dotyczy
pomieszcze kierowniczych (20 m2/os.), a najwiksze pomieszcze biurowych
oglnodostpnych (6 m2/os.). Dla sal koncertowych, kin, teatrw zagszczenie moe by
bardzo due - orientacyjnie mona przyjmowa warto 0,5 m2/os.

V. Zyski ciepa od powietrza wentylujcego.

1. Strumie powietrza wentylujcego niezbdny do ograniczenia stenia substancji

gazowej zanieczyszczajcej powietrze.

(III.13)

ks emisja substancji zanieczyszczajcej [kg/s]

s2-s1 masa zanieczyszczenia, jak asymiluje metr szecienny powietrza wentylujcego
[kg/m3]

2. Strumie powietrza wentylujcego zapewniajcy ograniczenie zawartoci wilgoci

w powietrzu w pomieszczeniu.

Obliczany, gdy podstawowym rdem zmieniajcym stan powietrza jest para wodna.

(III.14)
( )

ks emisja pary wodnej w pomieszczeniu [kg/s]

xw, xn zawarto wilgoci w powietrzu wywiewanym i nawiewanym [kg/kgp.s.]
gsto powietrza [kg/m3]

16
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

3. Strumie powietrza wentylujcego na podstawie bilansu ciepa jawnego.

Obliczany, gdy wentylacja ma za zadanie utrzyma zarwno czysto powietrza

w pomieszczeniu jak i jego temperatur w strefie przebywania ludzi poniej wartoci
granicznej tmax.

(III.15)
( )

4. Strumie powietrza wentylujcego na podstawie bilansu ciepa cakowitego.

Przy projektowaniu systemw wentylacji zapewniajcych pen klimatyzacj (utrzymywanie

zaoonej temperatury i wilgotnoci wzgldnej powietrza) niezalenie od warunkw
zewntrznych i panujcych w pomieszczeniu, strumie powietrza wentylujcego okrela si
wykorzystujc zyski ciepa cakowitego.

(III.16)
( )

Entalpi powietrza wywiewanego i nawiewanego naley odczyta z wykresu i-x.

Rys. 8. Wyznaczenie entalpii powietrza nawiewanego i wywiewanego na wykresie i-x.

Na wykres nanosimy punkt odpowiadajcy stanowi powietrza w pomieszczeniu P. Przez

punkt przeprowadzamy lini przemiany ktowej powietrza oc [kJ/kg]

(III.17)

Przecicie linii przemiany z izoterm powietrza nawiewanego wyznaczy stan powietrza

nawiewanego N (w tym entalpi in). Entalpi powietrza wywiewanego iw wyznaczamy
przyjmujc zaoenie P=Wd (gdy otwory wywiewne w strefie przebywania ludzi). Jeeli

17
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

otwory wywiewne zlokalizowane s w stropie dodatkowo uwzgldnia si przyrost

temperatury powietrza nad stref pracy = 26K (punkt Wg).

5. Strumie powietrza wentylujcego na podstawie krotnoci wymian powietrza

w pomieszczeniu.

Dla pomieszcze o rnym przeznaczeniu, na podstawie znanych i sprawdzonych rozwiza

okrelono strumie powietrza wentylujcego, ktry daje dobry skutek wentylacyjny.
Korzystanie z tej metody wymaga ostronoci, poniewa nie zawsze te same pomieszczenia
maj jednakowe zyski ciepa.

(III.18)

krotno wymian powietrza w pomieszczeniu [h-1] [tab. 3.2 Peech]

W niektrych przypadkach zalecane wartoci krotnoci powietrza wynikajce z nawiewu s

wiksze lub mniejsze od tego samego wskanika dla wywiewu powietrza (utrzymywanie
nad-, lub podcinienia w pomieszczeniu).

6. Strumie powietrza wentylujcego na podstawie iloci powietrza wieego

przypadajcego na jedn osob w pomieszczeniu.

W pomieszczeniach, w ktrych gwnym rdem zanieczyszcze s ludzie wentylacja ma za

zadanie nie tylko ograniczenie wzrostu temperatury powietrza, lecz take niedopuszczenie do
nadmiernego wzrostu wilgoci. W tym przypadku oblicza si strumie powietrza
wentylujcego przyjmujc strumie ciepa powietrza niezbdny do usunicia ciepa jawnego,
pary wodnej i innych produktw przemiany materii emitowanych przez osob.

Jeeli w pomieszczeniu wentylowanym za pomoc urzdzenia wentylujcego, bez chodzenia

powietrza nawiewanego, przewiduje si stay pobyt ludzi, a pozostae zyski ciepa jawnego
wynosz Qzj, to strumie powietrza wentylujcego oblicza si nastpujco

(III.19)
( )

VI. Wyznaczenie punktu nawiewu powietrza N.

Wyboru parametrw powietrza nawiewanego naley dokona na podstawie czterech zasad:

1. Ograniczenie iloci powietrza nawiewanego.

Temperatura powietrza nawiewanego powinna by moliwe najnisza, ale nieutrudniajca

rozdziau powietrza w pomieszczeniu. W praktyce oznacza to, i temperatura powietrza
nawiewanego moe by o ~11K nisza od temperatury tw.

18
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

2. Wybr urzdzenia chodniczego.

Efektywno urzdzenia chodniczego jest wyraana wspczynnikiem kontaktu, zalenym

od iloci rzdw rur w chodnicy. W praktyce wspczynnik ten wynosi 0,80,95 i wzrasta
wraz z iloci rzdw rur chodnicy.

3. Moc wentylatora i zyski ciepa w przewodach.

Temperatura powietrza wzrasta na skutek przepywu przez wentylator i przewody. Z tego

wzgldu temperatura powietrza nawiewanego jest wysza od temperatury powietrza za
chodnic. Trudno jest poda typowe wartoci przyrostu temperatury w przewodach, niemniej
jednak mona mwi o kilkustopniowym jej wzrocie. Przyrost temperatury zwizany
w prac wentylatora mona przyjmowa rwny 1 K/1000 Pa spru.

4. Temperatura wody lodowej.

Praca urzdzenia chodniczego uzaleniona jest gwnie od temperatury wody lodowej

(oczywicie, gdy woda lodowa stanowi medium chodzce). Temperatura powierzchni wody
bdzie rwna temperaturze punktu rosy. Temperatura wody lodowej wzrasta w miar
przepywu, zatem jej temperatura musi by nisza od temperatury powierzchni rur.
Temperatura wody lodowej wynosi 510C, zatem najnisza temperatura powietrza na
wyjciu z chodnicy (wg termometru suchego) wynosi 1011C.

Algorytm doboru punktu N.

1. Znajc stan zaludnienia pomieszczenia klimatyzowanego obliczy minimalny

strumie powietrza zewntrznego.
2. Z wykresu psychrometrycznego odczytuje si pooenie letnich punktw
obliczeniowych dla warunkw zewntrznych Z i pomieszczenia P.
3. Znajc zyski ciepa jawnego i utajonego w tym pomieszczeniu, oblicza si
wspczynnik kierunkowy przemiany dla okresu letniego.
4. Znajc nachylenie ktowe przemiany przenosi si j rwnolegle tak, aby przechodzia
przez punkt P.
5. Oblicza si przewidywany przyrost temperatury powietrza wywoany prac
wentylatora wywiewnego, opraw wentylowanych, itp., a nastpnie okrela si
pooenie punktu P i czy si do z punktem Z.
6. Szacuje si przyrost temperatury na wentylatorze nawiewnym i w przewodach oraz
zaznacza realne pooenie punktu N na krzywej charakterystyki przemiany ktowej.
Dowolno wyboru punktu jest uzaleniona od dowiadczenia, ale mona przyj, e
bdzie ona nisza o minimum 8K od temperatury powietrza w pomieszczeniu.
7. Oblicza si ilo powietrza nawiewanego.
8. Okrela si proporcj midzy strumieniami powietrza wieego i obiegowego oraz
zaznacza punkt mieszania M na odcinku ZP.
9. Bior pod uwag moc wentylatora nawiewanego oraz zyski ciepa w przewodach
okreli pooenie punktu C, dla ktrego xC = xN.

19
 Wentylacja i Klimatyzacja
mgr in. Bartosz Gil

10. czy si lini prost punkty M i C przeduajc j do linii nasycenia celem

wyznaczenia temperatury punktu rosy i powierzchni wody w chodnicy (punkt S).
11. Oblicza si wspczynnik kontaktu chodnicy.
12. Jeeli wspczynnik kontaktu dla danego typu chodnicy jest zgodny z informacj
producenta to pooenie punktu N jest poprawne (CF = 0,60,95). Jeeli nie, to
koryguje si jego temperatur o 0,5K (punkt 6 algorytmu).

Po ustaleniu punktu N wyznacza si zawarto wilgoci w powietrzu nawiewanym.

20