You are on page 1of 3

29/09/2015 OCUIDADODEENFERMAGEMFRENTEAOAVANOTECNOLGICOEMSADE

OCUIDADODEENFERMAGEMFRENTEAO
AVANOTECNOLGICOEMSADE
RafaelCelestinodaSilvarelator,EEAN/UFRJ
Abstract
INTRODUO:Aindustrializaotrouxeconsigo,almdamodernizao,oavano
tecnolgicoeavalorizaodacinciaemdetrimentodohomemedosseusvalores.Os
avanostecnolgicostambmocorreramnareadasade,comaintroduodainformtica
edoaparecimentodeaparelhosmodernosesofisticadosquetrouxerammuitosbenefciose
rapideznalutacontraasdoenas.Nasociedadeatual,quetemcomoprincipais
caractersticasapluralidadeculturaleadesigualdadesocial,atecnologia,umacriao
humana,temsuamanifestao,produoeapropriao,visandooatendimentodediversos
interesses.Presenteemtodasascamadassociaispodesedizerqueatecnologiarepresentaa
principalmolapropulsoraque,constantementerenovada,contribuiparaocaminharda
humanidade.Ahistriadaevoluotecnolgicanareadasadecomeoucoma
RevoluoIndustrialatravsdodesenvolvimentodenovastecnologiasempraticamente
todasasreasdoconhecimento.Nessaaltura,ascinciasaplicadaspossibilitaramoadvento
demquinaseequipamentosquesubstiturame/ouminimizaramanecessidadedefora
humanafsica.Essastransformaestecnolgicas,segundoPeixoto(1994),assumiram
fundamentalimportncianasociedadecontempornea,nosfrentesrepercussesjunto
aoprocessoprodutivocomotambmporgeraralgumastendnciasquederamorigema
novosformatosorganizacionais,novasrelaesdetrabalho,influenciandoasqualificaes
profissionaiseasrelaessociais.Asinstituiesdesade,bemcomoosprofissionaisque
atuamnessesetor,noficaramalheiasaesteprocesso.Asnovastecnologiastrouxeram
muitasmodificaesparaomundodotrabalho,queforamsentidastambmnotrabalhoem
sade,emtodososnveis,principalmente,noatendimentohospitalar,ondeatecnologiase
inserealterandooritmodevidadoclienteedotrabalhodaequipe(Barbosa,1999,p.23).
Nestesentido,astransformaestecnolgicasnosetorsadeacabaramporrepercutir
diretamentenocotidianodetrabalhodosprofissionaisenvolvidoscomocuidadode
diferentesclientelas,sobretudooenfermeiro,ondeaintroduodenovastecnologias
provocoumudanassignificativasnocuidadoprestadoporele.Sendoassim,aquestoque
secoloca:Quaissoasrepercussesdaincorporaodatecnologiaemsadenocuidado
deenfermagem?Faceaestapergunta,estapesquisatemcomoobjetivodescreveras
mudanashavidasnocuidadodeenfermagem,frenteincorporaotecnolgicaem
ambientesdecuidado.METODOLOGIA:Tratasedeumestudoderevisobibliogrfica
sobreatemticatecnologiaemsade.Utilizousecomoetapasdapesquisaum
levantamentobibliogrficopreliminarembasededadosemmeiovirtual,aliadoabuscas
manuaisemumabibliotecasetorialdeenfermagem.Paratanto,foramidentificadase
selecionadasobrasdereferncia,tesesedissertaes,peridicoscientficoseperidicosde
indexao.AlocalizaodestasfontesdeusemediantevisitaBibliotecadaEscolade
EnfermagemAnnaNery(EEAN/UFRJ),bemcomoembasesdedadosvirtuaiscomo
Scielo,Bireme,BDENFesistemasdebusca,atravsdoempregodapalavrachave
tecnologiaemsade.Nohouveumintervalodetempodeterminadoparaabusca.Aps
obtenodomaterial,passouseidentificaodosestudosquepreencheramoscritriosde
inclusodestapesquisa,luzdoobjetivopretendido.Opassoseguintefoialeitura
exploratriadosresumosdasobrasselecionadascomoobjetivodeidentificaraaderncia
detaisobraspesquisaemtela.Posteriormente,osestudosselecionadossofreramnova
classificaodecidindoseporaquelesqueseriam,ento,includosnapesquisa.Estegrupo
deestudossofreramleituraseletivaeanalticaparaquefossefeitaaconstruolgicado
trabalho.RESULTADOS:Atecnologiaemsade,materialouno,compreendeossaberes
especficos,procedimentostcnicos,instrumentoseequipamentosutilizadosnasprticasde

http://www.pesquisando.eean.ufrj.br/viewpaper.php?id=204&print=1&cf=1 1/3
29/09/2015 OCUIDADODEENFERMAGEMFRENTEAOAVANOTECNOLGICOEMSADE

sade(DIASetal,1996).Osavanostecnolgicossofatoresbsicosdadinmicadosetor
sade,comrepercussesnaorganizaodosservioshospitalares,ambulatoriaisena
prticamdica.NoBrasil,oritmoaceleradodastransformaeseinovaestecnolgicas
iniciousenadcadade30dosculoXX.SegundoPeixoto(1994),aps1930,em
decorrnciadepressesprovenientesdoprocessodeindustrializao,osreflexosdadifuso
culturalexercidapelospasesindustrializadospassaramaserobservadostambm,nosetor
dasade,taiscomo,repercussesnoensinomdicoenainfraestruturadesade.Nosanos
50,iniciaseaindustrializaodamedicina,constatandoseumaampliaodarede
hospitalarcomnfasenaatenomdicacurativadocarterindividual,naespecializaoe
natecnificaodoatomdico.Nadcadade60estabeleceseodiscursohegemnicoda
racionalidadeque,tinhacomoprincipalobjetivo,expandiraassistnciacurativanombito
hospitalar.Adcadade70foimarcadapelofortalecimentodosetorsadecomoumnovo
setorindustrialquandoaproduodeequipamentosefrmacospassouaabsorvergrandes
quantiasderendadopas.Foinessapoca,comumarpidadifuso,queasUnidadesde
TerapiaIntensivaforamimplantadasnoBrasil.Nasltimascincodcadasoacirrado
desenvolvimentobiotecnolgicovemacontecendonumavelocidadeavassaladoraquemal
conseguimosacompanhloefazermosumareflexoprofundadossignificadoseda
importnciadasvriasconseqnciasadvindasdessecrescenteprocessodeevoluo
(MAFTUMetal,2004,p.116).NocampodaevoluotecnolgicanareadaEnfermagem,
estacresceuedesenvolveusejuntamentecomoadventodatecnologia,sobretudoatravs
dosurgimentodasUnidadesdeTerapiaIntensiva(UTI).Estaprticadeobservao
intensiva,segundoFairman(1992),requereudasenfermeirasmaisquesensocomumelas
aplicavamsuashabilidadesintuitivaseseuconhecimentobaseadonaexperinciapara
implementarumatriagememanterintensaobservaoaosclientes.NoBrasil,asUTI
foramimplantadasnadcadade70,tendoumarpidadifuso(Gomes,1988),criandosea
necessidadedeformarpessoalespecializadoefamiliarizadocomosequipamentose
materiaisexistentesnestasunidades,ecomascondiespatolgicasmaiscomumente
apresentadaspelosindivduosnelainternados(Simo,1976DiasapudBub,1992).
Observaseque,naprofissionalizaodaEnfermagem,arelaocomatecnologia,definida
evaloradacomotributriadoparadigmapositivistadacincia,foientendidae
experimentada,hegemonicamente,deduasformasdistintas.SegundoRudge(1999),emum
primeirolongomomento,queseestendemaisoumenosatosanossessentadosculoXX,
atecnologiafoiincorporadacomoumadimensofundamentaldaprofissionalizao:
conhecer,dominar,manusearedesenvolvertecnologiaeraumimperativodacientifizao.
Omovimentoquesefezfoiodeassumirospressupostosfilosficosmodernosou
iluministasquefundamentavamoparadigmadauniversalidade,daracionalidade,da
neutralidade,daobjetividade,daprerrogativadedefiniraverdade,daascendnciasobre
qualqueroutraformadesaberquenocompartilhassedetaisrequisitos,dasuposiode
umaessnciadehumanocentradanarazo,dentremuitosoutros.Emumsegundo
momento,queseviveeseagudizamedidaqueseampliamascrticasaesses
pressupostosfilosficosdamodernidadeocidental,apretensaneutralidadeeuniversalidade
desteparadigmapassamaserquestionadas.Mendesetal(2002)compreendemquea
Enfermagemvem,aindadeformaincipiente,produzindo,aolongodosanos,elementos
construtivosdeproduotecnolgica,mesmoqueessaproduonovenhasendo,
majoritariamente,compostaporartefatoseinventos,masqueincluemestratgiaspara
controlaroprocessodetrabalhoouaestruturaodematerialdidticopedaggicopara
diferentesclientes.ObservaseatualmentequeosprofissionaisdeEnfermagemsabem
muitosobreamquinaepoucoounadasobreapessoaqueestocuidando.Neste
entendimento,opacienteperdeasuacondiodesujeito,tornandoseobjetoerecipiente
dedeterminaesoucuidadosdeEnfermagem(SILVA,2000).Comoavanocientfico,
tecnolgicoeamodernizaodeprocedimentosvinculadosnecessidadedeestabelecer
maiscontrole,oenfermeiropassouaassumircadavezmaiscargosadministrativos,
afastandose,gradativamente,docuidadoaopaciente,quepassouaserpraticado,
prioritariamente,pelasdemaiscategoriasdaEnfermagem(TANJI&NOVAKOSKI,2000).
http://www.pesquisando.eean.ufrj.br/viewpaper.php?id=204&print=1&cf=1 2/3
29/09/2015 OCUIDADODEENFERMAGEMFRENTEAOAVANOTECNOLGICOEMSADE

Barbosa(1999,p.14)colaboraexpondoqueamaciapresenadeequipamentose
processostecnolgicosexerceinflunciasobretodosqueprestamcuidadosneste
ambiente.Apresenadetodosessesaparatostecnolgicosotimizouocuidadode
enfermagemepermitiuqueomesmonmerodeenfermeirasatendesseaummaiornmero
depacientes.Comisso,acargadetrabalhodiminuiu,masopesodasresponsabilidades
aumentou,poisalmdoaumentodonmerodepacientes,tambmeragrandeonmerode
mquinasaseremcontroladas,easexignciaspormaiorempenhonaqualidadedotrabalho
aserrealizado.Almdisso,asmudanascientficasetecnolgicasalteraramoperfilda
enfermeiraemtermosderepresentaodosconhecimentos,poispassaramaexigirque
estasadquirissemconhecimentosaplicadosaomaquinrioe,assim,aenfermeirapassaater
umsabertecnificadopormeiodaapropriaodacincia(Laino,1996,p.124).
CONSIDERAESFINIAS:Evidenciase,portanto,queastransformaestecnolgicas
nosetorsadeseencontramcadavezmaisrpidaseacadamomentosurgemnovas
tcnicasdiferenteseaparatosmaismodernosnomercado.Asmudanasestruturais
ocorridasnareadasade,advindasdousodasnovastecnologias,foramtonotveisque
Laino(1996,p.30),aoestudarasinflunciasdasmudanascientficasetecnolgicasna
sadeenasociedade,passouaconsiderarsadecomoumainterfacedeestruturas
biolgicaseeconmicascomapresenamaciadecinciasetecnologias.Nestesentido,
podeseperceberqueaevoluotecnolgicaaolongodosanosrepercutiusobremaneirana
formadecuidardoenfermeiro,fazendooassumirnovasatribuiesnoqueserefereao
manuseiodoinstrumentaltecnolgicoutilizadocomoummeioparaaprestaodeuma
assistnciaintegralaocliente.Istopassouaincluirautilizaodeumsaberespecfico,de
constanteaperfeioamentoeatualizaonabuscadeumconhecimentoqueatendessea
velocidadedelanamentodenovastecnologias,vistoqueosconhecimentostcnico
cientficosdosprofissionaisatuantesemambientestecnolgicosdesatualizamseem
fraesmnimasdesegundos.Tornousenecessrioassim,queosenfermeirosestivessem
capacitadosefamiliarizadoscomtodasasetapasdoprocessodetrabalho,comointuitode
seobteromximodeproveitodatecnologiaembenefciodocliente.Almdisso,passoua
sernecessrioqueoenfermeirodesenvolvesseumsensocrticoemrelaoutilizaoda
tecnologiaparaqueestasejaempregadadeformaresponsveleracional.

Notavailable

BacktoAbstract

http://www.pesquisando.eean.ufrj.br/viewpaper.php?id=204&print=1&cf=1 3/3

You might also like