You are on page 1of 109

0




--------------------------------------------------------------1

-----------------------------------------------------------------3

--------------------------------------------------------------------5

-----------------------------------------------------------------------7

----------------------------------------------------------------11

-------------------------------------------------------------------11

-------------------------------------------------------------------14

-------------------------------------------------------------------19

-------------------------------------------------------------------21

----------------------------------------------------------------23

-------------------------------24

sembiombibimbi -----------------------------------------25

-------------------------------------------------------------------34

-------------------------------------------------------------36

----------------------------------------------------------------37

-------------------------------------------------------------------39

----------------------------------------------------------------------------------44

-1-








+


+



+
+
+
































-2-










































-3-




















































-4-










































-5-
















10


-6-



















mine


my
+

























-7-






my self +



-8-
































-9-






- 10 -






- 11 -











+
















1

1






+





- 12 -

















1









+









+



+


- 13 -


+




+












+ +

+














2007





- 14 -







+

+

































- 15 -













































- 16 -






































+ +




- 17 -
























+




















+






- 18 -







+















++













+ +

- 19 -






+
+






































+ +







- 20 -
































+
+


+
+



0








+
0






- 21 -





+




















+





+//










+

- 22 -





+








0




0
0




0







+





0



++


















+
+ + 0

++




- 23 -

0


0











0


)+ ++

+ (
































- 24 -











++































- 25 -










- 26 -









































- 27 -























- 28 -













- 29 -


































- 30 -























- 31 -
























- 32 -


















- 33 -

- 34 -



































:







2010

5
20



- 35 -












































- 36 -













































- 37 -






( )










































- 38 -
1
1

1

1
1
1

1

1
1






















- 39 -

















0





















( )

- 40 -



)
(

()
() ( )












1



1








- 41 -











( )




)
( )
( )

( )

+//
+//







1




- 42 -


1


( )









1


- 43 -



1.

1984 5

2.

1997 12

3.

1994 7

4. sembiombibimbi

1997 1 24 1528

5.

6.

7.

8.

9.

10. 1789

- 44 -
  





     > @

















aov iu
e

mahala amala saksaha


omolo dorolon kvthv
nenehe enteheme qiksin
kimqimbi sibkimbi untuhun
juxuhun

ae

halhvn takvran muduri


fuqihi misuru mukvn
sabumbi joboquka deihun
durbejen solinabumbi
heturi

kvku
kv i kv
ku
alimbi ali+kv alikv
obombi obo+kv obokv
kimqimbi kimqi+kv kimqikv
erimbi eri+ku eriku
nerembi nere+ku nereku
lalelo mbi

baita baitalambi
undehen undehelembi

doro dorolombi
uqun uqulembi
buda budalambi
booha boohalambi
saseso
sa sa
se se
antaha antahasa
sakda sakdasa
eqike eqikese
guqu guquse
gioro gioroso
hafan hafasa
amban ambasa
taiji taijisa
tate
sargan sargata
axa axata
amu amuta
ambu ambuta
amji amjita
ahvn ahvta
non nota
eme emete
oke okete
eshen eshete
deheme dehemete
eigen eigete
eyun eyute
gu gute
nekqu nekqute
rarero
ra re
o ro
tantambi tantara
sambi sara
tuwambi tuwara
alambi alara

arambi arara
aqambi aqara
udambi udara
aliyambi aliyara
unqambi unqara
yabumbi yabure
sabumbi sabure
fonjimbi fonjire
donjimbi donjire
gvnimbi gvnire
dosimbi dosire
gaimbi gaire
baimbi baire
gisurembi gisurere
genembi genere
dedumbi dedure
ilimbi ilire
obombi oboro
bodombi bodoro
onggombi onggoro
haheho
o ho o
ha i i ha
he ka ke ko
yabumbi yabuha
tantambi tantaha
sabumbi sabuha
sambi saha
omimbi omiha
udambi udaha
fonjimbi fonjiha
donjimbi donjiha
baihanambi baihanaha
gaimbi gaiha
ilimbi iliha
kimqimbi kimqiha
injembi injehe
buqembi buqehe

etumbi etuhe
bumbi buhe
benembi benehe
onggombi onggoho
songgombi songgoho
ombi oho



morin

sasesosiri
n n
amban ambasa
hafan hafasa
hiya hiyasa
antaha antahasa
sakda sakdasa
hvwaxan hvwaxasa
taiji taijisa
xabi xabisa
fujin fujisa
satun satusa
eqike eqikese
urun uruse
guqu guquse
irgen irgese
enen enese
age agese
beile beise
jui juse
manju manjusa
monggo monggoso
solho solhoso
gioro gioroso
haha hahasi
hehe hehesi
aha ahasi
gojihon gojihosi
omolo omosi
nikan nikasi
mafa mafari

mama mamari

tate
sargan sargata
axa axata
amu amuta
ambu ambuta
amji amjita
ahvn ahvta
non nota
eme emete
oke okete
uhen uhete
eshen eshete
exe exete
ge gete
deheme dehemete
deo deote
eigen eigete
gu gute
eyun eyute

sunja haha
ilan hafan
juwe amban
duin guqu

morin morisa

qoko juwe qoko


ulgiyan sunja ulgiyan
dere juwe dere
muqen ilan muqen
xulhe juwan xulhe
morin ilan morin

i
i i n
i ni ng ni
i
1kesike i yasa
2qoko i umhan
3ulgiyan i xan
4ula i muke
5indahvn i oforo
6tung liyang ni bithe
7joo ming ni sabu
8mini gala
9sini qai
10terei morin
i
1angga i jembi
2gala i jafambi
3xan i donjimbi
4muke i obombi
5yasa i tuwambi
6qoko i umhan i tantambi
be

be
be

1booha be jembi
2baita be fonjimbi
3niyalma be tantambi
4simbe aliyambi
5ulgiyan be wambi

6muke i gala be obombi


7kesike singgeri be jembi
8sogi be udambi
be
1uqe be dosimbi
2qangqun be genembi
3beging be jimbi
4angga be tuqimbi
de

de

1jugvn de yabumbi
2nahan de dedumbi
3na de ilimbi
4abka de deyembi
5ai erin de jimbi
6sabure de gisurembi
de

1harbin de genembi
2indahvn de gelembi
3gisun be sinde alambi
4baita be tere de fonjimbi
5xun de tuwambi
6beye i yasa de akdambi
7tese de aisilambi
8ere jaka be sinde bumbi
9suwende banihalambi
10etuku be mende benjimbi
de

1temgetu de dosimbi
2bengsen de jiha gaimbi
qi

qi
1girin qi jimbi
8

2harbin qi qangqun be girin de genembi


3bira qi tuqimbi
4goro qi hanqi de isinambi
5dergi qi fejergi de isinambi
qi
1tasha kesike qi amba
2miningge siningge qi sain
3ahvn deo qi den
4bi sinqi ahvn
5ulgiyan i xan ihan i xan qi amba
6tuweri juwari qi xahvrun
7ere tere qi iqe
deri
qi
1muke xeri deri tuqimbi
2edun sangga deri dosimbi
3gisun angga deri tuqimbi

bi si
i tere
be muse
suwe qe
tese

ere tere
gvwa weri
ese tese
tome yaya
enteke tenteke
utala tutala
eiten dari
uttu tuttu
geren

my
enteke tenteke

mine
nggeingge
miningge siningge
iningge tereingge
meningge museingge
suweningge qeningge
teseingge beyeingge
eseingge gvwaingge
weriningge ubaingge
tubaingge entekengge
tentekengge weingge
myself +beye
mini beye sini beye
ini beye terei beye

10

meni beye musei beye


suweni beye qeni beye
tesei beye esei beye
gvwai beye weri i beye

+beyei

+beyeingge

we ya
1we mini behe be gamaha
2wei niru
3webe we sarkv ni
4ya niyalma

ai ya
1ai arki omiha
2ere ai yabun
3ya emu giyalan siningge

ya ai
aba aibi
yaka absi
1ya de bi
2ederi absi genembi
3yaka bade aqaha gese
4waburu jaka aba
5ede ai bi

ya ai
atanggi
1ai erin de yabumbi
2ai xolo de taqihangge
3suweni taqikv ya emu inenggi xolo sindambi

udu

11

1udu niyalma

ainu adarame
antaka aide
absi
1ainu minde alahakv
2sini se adarame oho
3tere sinqi antaka
4sini gvninde antaka
5absi ojoro be sarkv oho
6aide bahafi saha
7si aide uttu oho

12




i be de de qi i be
ni qi ni
de

bi mini mimbe minde minde minqi


minqi

be meni membe mende mende menqi


menqi

muse musei musebe musede musede museqi


museqi

si sini simbe sinde sinde sinqi


sinqi

suwe suweni suwembe suwende suwende suwenqi


suwenqi

i ini imbe inde inde inqi


inqi

tere terei terebe terede terede tereqi
tereqi

qe qeni qembe qende qende qenqi


qenqi

tese tesei tesebe tesede tesede teseqi


teseqi

13




i be de de qi i be
qi deri ni

ere ere erei erebe ereqi erede ereqi ereni


erede erederi

tere tere terei terebe tereqi terede tereqi tereni


terede terederi

ese ese ese i ese be eseqi esede eseqi


esede

tese tese tese i tese be teseqi tesede teseqi


tesede

gvwa gvwa gvwa i gvwa be gvwaqi gvwade gvwaqi


gvwade

weri wei weri i weri be weriqi weride weriqi


weride

geren geren geren i geren be gerenqi gerende gerenqi


gerende

uba uba ubai ubabe ubaqi ubade ubaqi ubabe


ubade ubaderi

tuba tuba tubai tubabe tubaqi tubade tubaqi tubabe


tubade tubaderi

14

inu waka
inu
1bi manju inu
2ere mini fiyanggv sarganjui inu
3tere oqi mini sain guqu inu
4tere mini sain guqu
5tere mini bakqin waka
6tere haha waka

+mbi
1simbe hvlambi
2tere daruhai gvwa niyalma de aisilambi
3xun dergi qi mukdembi
4na i mumuhu xun be xurdeme yabumbi
5bi boo de bi

rarero
uthai

1bi yabure
2bi uthai genere
3qoro bi jai sini boo de jidere
4tere sinde alara
5muse uthai aqara
6jidere aniya
7bederere jugvn de
8bithe hvlara niyalma
9si genere de bi uthai dedure
10tese de adarame gisurere be bi sinde alambi.

15

jimbi jidere bi bisire



jembi jetere ombi ojoro

urunakv
1qimari bi urunakv genembi
2bi ne je i sinde benembi
3tere bajime muse de benjimbi
4suwe urunakv tubade mimbe aliyambi.


+me bi
1buda jeme bi
2besergen de amgame bi
3hergen be arame bi
4ama guqu i boo de arki omime bi
bi bisire

1teme bisire niyalma


2uqe i dalbade ilime bisire indahvn
3jime bisire jugvn de
4gala be obome bisire de
5simbe kidume bisire de si jihe


haheho kakeko

jembi jeke tuqimbi tuqike


kvbulimbi kvbulika qolgorombi qolgoroko
1sini boo de genehe
2bi tubade tere be sabuha
3bi tesede ere baita be donjiha
4si ainu geli onggoho
5ulgiyan be waha
7qolgoroko niyalma
8girin qi jihe niyalma

16

9minde alaha baita


10qoko i umhan banjiha be saha
11muse ai jeke be sarkv
12sikse jihe jugvnde emu ihan be sabuha

bi

1buda jekebi
2ama harbin de genehebi
3sini gisurehe baita be ejehebi
4morin buqehe be sinde alahabi
5atanggi yabuha be onggohobi

+fi bi
1non tere gisun be ejefi bi
2tere bira olhofi bi
3abka tulhuxefi bi
4hvntahan de muke jalufi bi

+i bi
1deo boo de bithe hvlahai bi
2tere ulgiyan ujibuhei bi
3emu indahvn tubade ilihei bi
4bi suwende akdahai bi
5sure age nahan de amgahai bi

+bihe
+bihe bi +bihebibihebi
1bi emu ulgiyan be ujihebihe

17

2bi beging de genehebihe


3ere mudan i onggolo bi jihebihe
4tese deri ere baita be donjihabihebi
5tere i emgi ilan mudan arki omiha bihebi

he
he V+mbihe bi
V+mbihebi
1tere aniya, mafa besergen de dedumbihe.
2ajigen de bi inu aniya haqin uquri be buyembihe.

3si baibi boo de bifi ainambihe jiye.
4bi beging de taqiha de, tere kemuni simbe jondombihebi


+qi aqambihe
1jio sehe de uthai jiqi aqambihe
2donjimbihe biqi, urgun i doroi aqaname geneqi aqambihe

3age jugvn de bihe de, uthai okdoqi aqmbihe

4tere erin de si isinaha be saqi, bi uthai geneqi aqambihe


+me bihe
bi V+me bihebi
1tere erin de bi bithe hvlame bihe
2si boo de dosika de bi dere obome bihe
3juwan fuwen i onggolo eyun kumun be donjime bihe

4suwe isinaha de be buda jeme bihe
5juwe minggan nadanqi aniya, bi mukden de weileme bihe
2007

18


1inenggidari erde bi gemu bithe hvlambi.
2deo gvwabsi genehe..
3non ubade jihebihe..


bi bi

rakv
omimbi omirakv
tantambi tantarakv
bumbi burakv
gaimbi gairakv
bodombi bodorakv
ejembi ejerakv
benembi benerakv
ilimbi ilirakv

bi bimbi akv
jimbi jiderakv
jembi jeterakv
ombi ojorakv
sambi sarkv
1bi muke omirakv
2sinde burakv
3tere ubade jiderakv
4uttu gisureqi ojorakv
5bithe hvlarakvhergen ararakv
6tere boo de akv
7bi inu ere gese gisurerakv bihe
8sain ba akv bihe
9bi daqi omime bahanarakv bihe

19

kv
sabumbi sabuha sabuhakv
fonjimbi fonjiha fonjihakv
akdambi akdaha akdahakv
amgambi amgaha amgahakv
jembi jeke jekekv
jimbi jihe jihekv
gisurembi gisurehe gisurehekv
1bi tere i gisun be donjihakv
2boo de gasha sabuhakv
3tese buda jekekv
4be sikse dobori amgahakv
5suwe taqiha hergen be ejehekv
6ildun i niyalma be baharakv ofi, tuttu bahafi jasihakv bihe

7elekei besergen de maktabuhakv bihe


8damu mini doko yali be faitafi inde ulebuhekv bihe sere dabala.

o
alambi alambio
akdambi akdambio
bahanambi bahanambio
bumbi bumbio
mutembi mutembio
jimbi jimbio
alara alarao
jidere jidereo
bodoro bodoroo
1si tere de akdambio
2qimari jimbio
3aniya arara de ulgiyan wambio
4age qai omimbio
5bi ududu gisun gisureqi ombio
o

20

bahanaha bahanahao
aliyaha aliyahao
saha sahao
jafaha jafahao
iliha ilihao
ejehe ejeheo
benjihe benjiheo
tuqike tuqikeo
jeke jekeo
onggoho onggohoo
oboho boohoo
1si buda jekeo.
2tere ere baita be sahao.
3tese beging de geneheo.
4mini sinde alaha gisun be onggohoo.
5age manju hergen be arahao.
biwakainu
o akv n

bi bio
waka wakao
inu inuo
akv akvn
1fiyanggv boo de bio.
2ere arki wakao.
3si manju inuo.
4ubade dambagu omire niyalma akvn.
kv
n
ojorakv ojorakvn
sarkv sarkvn
burakv burakvn
muterakv muterakvn
bahanarakv bahanarakvn
yaburakv yaburakvn
jeterakv jeterakvn
jiderakv jiderakvn

21

akdarakv akdarakvn
1suwe mini gisun be akdarakvn.
2tere yali be jeterakvn.
3si manju gisun bahanarakvn.
4mini gvnin be si sarkvn.
5ere erinde kemuni yaburakvn.


jimbi jime jiderakv jidere jiderakv
genembi geneme generakv genere generakv
mutembi muteme muterakv mutere muterakv
udambi udame udarakv udara udarakv
F

dosimbi dosimbio dosirakvn


sambi sambio sarkvn
tembi tembio terakvn

nanenoya
bina
wakalarakv na
generakv ne
gisurerakv no !!
ojorakv no
inu ya

1baitalara be naka.
2genere de uqe be yaksi.
3abka de tuwa.
4hvdun i yabu.
5hahilahahila

jimbi jio

22

jembi jefu
ombi oso
gaimbi gaisu
bimbi bisu
baimbi baisu
gajimbi gaju
benjimbi benju

kini

be
1tere be genekini.
2tese be sain i taqikini.
3ungga dangga be neneme tekini.
4bithe be gajujuse be hvlakini.
5age hvdun i genetese be tuwa dabukini.
ume +
+rarero
1ume jidere.
2ume dambagu omire.
3ume baba de qifelere.
4ume den jilgan i gisurere.
5ume niyalma be tooro.


ki

raoreoroo
tuwambi tuwaki tuwarao
omimbi omiki omireo
yabumbi yabuki yabureo
dosimbi dosiki dosireo
1age neneme dosiki.
2wesihun teki.
3ubasi yabuki.
4sakda mafa mini gala qi emke omireo.
5eniye si uthai minde alarao.

23

A. ki
1age bi neneme geneki.
2bi uthai ubade teki.
3bi tere de alaki.
4tere jaka be minde benjireo.
5ume jai tere baita be jonoroo.
E. kini
1banjin inenggi sebjen okini.
2sini beye katun guigu okini.
I.+ki+sembisembi
jembi jeki sembi
efimbi efiki sembi
udambi udaki sembi
fonjimbi fonjiki sembi
1bi ere etuku be udaki sembi.
2tere halbin de geneki sembihe.
3non bithe be hvlaki sembi.
4age yabuki sere de aga agaha.
5si donjiki serakv oqi inu ojorakv.
O.+kini sembisembi

1bi tere be sabukini serakv.


2ama deo be bithe hvlanakini sembi.
3suwembe gisurekini sere de suwe genehebi.

4eme tere be taqikini sembime geli taqikini serakv.

5menbe sakini serakv oqi inu ojorakv.


U.+qina
genembi geneqina
gaimbi gaiqina
amgambi amgaqina
joombi jooqina

+rahv sembisembi sembi

1simbe soktorahv.

24

2tere be geneme muterakv ojorahv sembi.


3si onggorahv sere jakadegeli emu mudan alaha.
4dosirakv ojorahv.
5niyalma akv ojorahv sembi.
ayoo sembisembi sembi

1ja akv ayoo sembi.


2yargiyan waka ayoo sere jakadeuthai akdahakv.

3benjirakv ayoo sembihe.


4genehebi ayoo sembi.
5donjimbihe ayoo sere jakadeuthai gisurehekv.

25


1edun dambi
2edun daha
3bi harbin hotonde genembi

+bu+
be
be
A E be +bu+A E
1bahai fiyanggv be girin de genebuhe.
2tere mimbe emu bithe be udabumbi.
3tese simbe ume tuttu gisurebure.
4ere baita membe usabumbi.
5niyalma be sebjelebure baita
mbu
jurambi jurambumbi
wesimbi wesimbumbi
iktambiiktambumbi
eldembi eldembumbi
dosimbi dosimbumbi

+bu+
de
A E de +bu+A E
1tere minde tantabuha.
2efen tese de jebuhebi.
3ere baita gvwa niyalma de ulhibuhe.
4tere ihan mende unqabuha.
5ume gvwa niyalma de sabubure.


26

naneno nji
tuwambi tuwanambi tuwanjimbi
aqambi aqanambi aqanjimbi
udambi udanambi udanjimbi
dosimbi dosinambi dosinjimbi
fonjimbi fonjinambi fonjinjimbi
hvlambi hvlanambi hvlanjimbi

+nu ndu+

taqimbi taqinumbi taqindumbi


aisilambi aisilanumbi aisilandumbi
alambi alanumbi alandumbi
akdambi akdanumbi akdandumbi
aliyambi aliyanumbi aliyandumbi

qaqeqo

omimbi omiqambi
genembi geneqembi
benjimbi benjiqembi
dosimbi dosiqambi
obombi oboqombi

tadate
dexaxexoqaqeqojajejo

aisilambi aisilatambi
holtombi holtoxombi
bargiyambi bargiyatambi
atarambi ataraqambi
sakdambi sakdandambi
durgembi durgeqembi
niyeqembi niyeqetembi
korsombi korsoqombi
guwembi guwedembi
aqambi aqamjambi

27

ibembi ibedembi
gvnimbi gvninjambi
jafambi jafaxambi
gurimbi gurinjembi
narambi naraxambi
erembi erhunjembi
nemembi nemexembi
golombi golohonjombi

28


+me
1getukeleme sambi
2toktobume gisurehe
3waqihiyame ala
4urgun arame genehekv
5dahame yabu
6teme songgome alambi
7taqime gisurembi


+fi
1sabufi buyerakvngge akv
2udafi inde bu
3temxefi ainambi
4gvwa ba de baita bifi genehe
5morin akv ofi taqihakv
6donjifi goidaha


+qi.
1tuwaqi si asuru kiqerakv
2inenggi de oqi manju i bithe hvlambi
3sefu baha biqi hono majige yebe
4ere booha seqienqu haqin i amtangga
5tere be ulhibuqitusangga ba akv
6geneki seqi uthai genembi
7saqi uthai sinde alambi dere.


29


haiheihoi+hai heihoi
i
1tehei gisurembi
2jugvn de songgohoi yabuha
3tere manju gisun be taqihai bi
4ilihai gisurerakv
5uqun uqulehei jihe
6dengjan dabuhai gerembuhe


tala tele tolo+ tala teletolo
1ebitele jembi
2buqetele tantambi
3emu inenggi xun tuhetele aliyaha
4hvsun mohotolo faxxaha
5sini boode isinatala
6wajitala


tai tei+tai tei
1watai tantambi
2hvsutuletei iqihiyambi
3farxatai
4buqetei daharakv
5ergeletei gamaha
6waliyatai


+mpi
1 meifen be sampi tuwambi
2angga juwampi jembi
3jalumpi tebumbi
4yumpi


onggoloV+ra/re/ro onggolo

30

nggalanggele+ nggalanggele
1fonjire onggolo fonjinggala
2donsire onggolo dosinggala
3gisurere onggologisurenggele
4amganggala dengjan be mukiyebuki
5genenggele minde alambi
6udanggala narhvn i tuwaki


rarero lame+ ra ( rero)+lame
1araralame hvlambi
2taqirelame arambi
3gvnirelame gisurembi
4tantaralame toombi
5yaburelame tuwambi
6gisurerelame injembi


meliyan shvn shun
+meliyan+shvn+shun
1injembi injemeliyan
2enggelembi enggeleshun
3aibimbi aibishvn
4ambarambi ambarashvn
5sartambi sartashvn
6tukiyembi tukiyeshun

31



qi ombiaqambi
me mutembibahanambi
ombi
+qi+ombiombi

1faxxaqi ombi
2jeqi ombi
3tuwaqi ombi
4geneqi ojorakvn
5majige heoledeqi ojorakv
6simbe geli niyalma seqi ombio
aqambi
+qi+aqambiaqambi

1terede gisureqi aqambi


2tuttu araqi aqarakv
3manju gisun taqiqi aqambi
4tubade beneqi aqambio
5ere baita be onggoqi aqarakv
6geneqi aqara niyalma
mutembi
+me+mutembimutembi

1deo feksime mutembi


2non uquleme mutembi
3jeme mutere jaka
4tere arki be omime mutembio
5be gisurerakv ome mutembio
6ere nashvn be jafame muterakvn
bahanambi
+me+bahanambibahanambi

1si uttu arame bahanambio


2bi arki omime bahanambi
3bi manjurame bahanambi
4i hergen be arame bahanarakv
32

5qoko deyeme bahanarakv


6eyun taqime bahanambi

33




lale
lo
genembi genere generele
1bisirele jaka
2taqirele niyalma
3bithe be hvlarala niyalma
4oborolo etuku

lalelo

uqarambi uqaraha uqarahala
1donjihala urse
2dulekele ba
3songgoholo juse
4bithe be hvlahala niyalma

ningge ningge
ni

1etuku adu be obome bisirenggebisire ningge


2uqun uquleme bisirengge

1terei booi banjirenggebanjire ninggeantaka


2sini gisurerengge umesi inu
3sogi be oborongge oqi mini axa inu

1niyalma be sahangge getukenbeye be sahangge hvlhi

2aini weilehengge be sarkv


3imbe akdaha bihengge te gemu akdarakv oho

1niyalma tome sabufi buyerakvngge akv

34

2bi jiderakvngge waka


3genehekvngge ereqi amasi jai geneki

35

sembi ombi bimbi


sembi
sembi sembi

sembi sembi sembi


sembi sembi

sembi
A.sembi
sembi

1sansi i u tai xan alinsyquwan i o mei xan alingiyangnan i gio hvwa xan
alinjulergi mederi i pu to xan alin be duin amba gebungge alin sembi.

duin amba gebungge alin sembi


2sung niyang emu haha jui banjifi, siyoo huwan seme gebuhe.

siyoo huwan seme gebuhe


3lio ho gung meng bi be eqike seme hvlambi.

eqike seme hvlambi


4gebu be siyoo fang serengge umesi labdu.

siyoo fang serengge


5qolo suru morin i jiyanggiyvn sere niyalma du kiyo.

suru morin i jiyanggiyvn sere


6tere emu hergen seme gemu takarakv.

emu hergen seme


7imbe seme inu fimeqi ojorakv.

8inenggi xun de seme inu geihun akv dosirengge akv.

9 imbe seme inenggi xun de seme

36

sembi
E.sembi
sembi
ki sembi sembi

sembi
rahv sembi sembi

1mini emu tara ahvn ere sejen udaki sembi.

2tere arki omiki sembime, bi omiki serakv.

3simbe jiderahv seme, bi gvwabsi genehekv.

4inde alarahv seme, teni uttu taqibume henduhe.

sembi
sembi

A.sembi
sembi

1fu Ren aika fonjiqi, damu sakda hvwaxan de niyaman ombi se.

se sembi sakda hvwaxan de niyaman


ombi
2sini boo i niyalma simbe boo de akv, gvwabsi genehe sehe.

simbe sehe sehe


boogenehe
3tere aika mimbe niyalma be waha seqi, uthai mimbe niyalma be waha sembio.

seqi sembi sembio sembi


mimbe seqi mimbe sembio
niyalma be waha
sembi

37

E.sembi
sembi
hendumehenduhenggedonjiqi
dekdeni henduhenggeini gisun

1geng xeng hendume: bi oqi balama xusai geng kioi bing, boigoji i jalahi jui
sehe.

geng xeng hendume sehe geng xeng


hendume sehe sehe

2dekdeni henduhe gisun: yasai sabuhangge be yargiyan obu, xan i donjihangge
be taxan obu sehe.

, dekdeni henduhe gisun, gisun sehe

3kungzi i henduhengge: ilan niyalma yabure de, urunakv minde sefu ojorongge
bi sehebi.

kungzi i henduhenggehenduhengge sehebi

I.sembi
sembi sembi
seme
seme

1ini ama aibide genehe seme fonjiqijui ho amji i boo de indehe seme jabuha.

seme fonjiqi seme jabuha seme

2eme jui de ume hiri amgara seme afabuha.

seme afabuha seme seme


3ini gisunsi bi imbe gisurehe seme henduhe sehe

ini gisunseheini gisun


sehe

38

siseme henduhesi seme henduhe


bi imbe gisurehebi gisurehe

4bi ere baita be jiduji atanggi teni yargiyan mejige bahara seme geli inde
fonjimbi.

seme fonjimbi geliinde


seme
seme
seme seme

A.seme
seme
sembi seme

seme
1eme be sakdaka seme tobgiya i fejergi qi aljame jenderakv.

seme
eme be sakdaka
seme
2aqitu gelung be wargi bade ududu mudan takvraha be faxxame yabuha seme
qorji gebu buhe.

seme seme
E.seme
seme

semeinu
uthaiseme
uduseme
uduseqibeinu
1i genehe seme inu baita de tusa arara ba akv.

2uthai fuRen saha semegvniqi hvwanggiyarakv dere.

3udu enduringge niyalma semeinu sarkv ba bi.

39

4udu endebuku akv seqibe inu ser sere babe olhoxorakvqi ojorakv.

seme

sembi
sembi
sembi
1xabisa dur seme taktu qi wasifi genehe.

seme dur seme wasifi genehe


2bi hvwalar hvwalar sere muke i jilgan be donjiha.

sere hvwalar hvwalar sere jilgan


3fusur serengge sainkifur serengge sain akv.

serengge fusur serengge kifur serengge


4dere ai ulme tokoro adali qak qak sembi.

sembi qak qak sembi


sembi sembi

ombi
ombi

ombi

ombi
ombi
A.ombi
ombi

1ere niyalma minde ahvn ombi.

ahvn ombi
2i hafan oho niyalma bihe.

40

oho ombi hafan oho


niyalma bihe
3sefu ojorongge sefu i doro be akvmbuqi aqambi.

ojorongge ombi sefu ojorongge

4terebe taqibume hvwaxafi emu sain niyalma oqi ombi.

oqi ombi niyalma oqi ombi

5qe emgeri eigen sargan ohobi.

ohobi ombi eigen sargan ohobi

6muke halhvn be aliqi sukdun ombi.

sukdun ombi
7iletu holo gisunhvlhi urse kemuni yargiyan baita obufi donjimbi.

obufi ombi baita obufi


donjimbi
E.ombi

ombi

1ai hvdun aniya arafi geli haqin inenggi oho.

oho ombi haqin inenggi oho

2bi isinjifi kejine inenggi oho.

oho ombi kejine inenggi oho isinjifi

3juwan inenggi ome baita uthai waqihiyaha.

ome ombi juwan inenggi ome

41

4tere fonde teni juwe biya ofimudan ilha ilara unde.

ofi ombi juwe biya ofi

5ilan aniya oho be aliyafi teni alibume buki sehengge.

ilan aniya oho


6udu inenggi ohakv sargan uthai nimefi akv oho.

ohakv ombi udu inenggi


ohakv akv oho
7orin se ohakvngge gemu taqime genembi.

ohakvngge ombi orin se


ohakvngge
8sunja niyalma tome emu faidan obumbi

obumbi ombi emu faidan obumbi

I.ombi
ombi

1duin biyai erindeamba maise suwayan oho.


suwayan oho
2mini jui ulhiyen ulhiyen i amba ome mutuha.

amba ome
3qeni etuku be tuwafulgiyan oqi urgun bixanyan oqi ulin bi.

oqi ombi fulgiyan oqi


xanyan oqi
4mini age be tafulahangge simbe sain okiniehe taqirahv sere gvnin.

okini ombi sain okini


sere okini ombi taqirahv
taqimbi okini sere
5hafan tere deurunakv hanja gengge oso.

42

oso ombi hanja gengge oso


O.ombi
ombi

1ere emgeri miningge oho kai.

miningge ombi oho

2tere gesengge oqiai amtangga

tere gesengge oqi


qi qi
o ombi oqi
oqi
3sini tere baita absi oho.

absi oho oho ombi


absi
4sini se adarame oho.

adarame oho oho

5si naranggi mimbe aibide gene sembi. gaitai uttu oki sembimeholkonde geli
tutu oki sembi.

oki sembime oki sembi ombi


bimeombi

U.ombi

ombi

1bi jai ereme gvnirakv ombi.

2ere baita i aisi jobolon mutebure efujere ba be inu gemu toktobume muterakv
ohobi.

43

3te qang de fe jekv akv oho muse aide yuyure urse be salambini.

4i geneme ohokemuni ai baita bi.

5juwan de uthai jurame oho.


ombi

ombi
ombi

1we inde ombi


2kiyeo hala i boo i boigon hethe yooni kiyeo da niyang de oho.

3tere erinde oho manggi si aliyame gvniha seme inu amqarakv ombi.

oho tere erinde oho manggi


ombi
seme
4ere gisun de mini jili uthai monggon id a deri oho.

ombi
ombi ofi
oqi
ombi

A.ofi
ofi ofi
uttututtu uttu ofituttu ofi

1anatame banjirakv ofituttu bi teni salime gaiha.

ofi

2sinde niyalma akv be bi iletu sambi kaigeli solire be aliyambiouttu ofi

44

guqu be guilefi uthai jihe.

uttu ofi o
ombi fi
fi ofi
tuttu ofi tuttu ofi
uttu ofi
3sini beye ofi bi teni uttu gisurere dabala.

ofi

E.oqi
oqi
oqi aikaaikabade
1si sain mujilen i niyalma be tuwara oqiniyalma urunakv sain mujilen i
simbe tuwambi.

2sun xi i ere sidende aika kemuni jurara unde oqi uthai genere be joo.

3si aika darakv oqiainaha seme xanggame muterakv.

4 aikabade xolo baharakv oqiuthai jidere be joo.

oqi

bimbi
bimbi

bimbi
A.
bimbi bihe

bihe

1 daqi emu umesi sain niyalma bihe.

2 i hafan oho niyalma bihe.

45

3sikse umai edun akvabka hoqikosaka bihe.

4lio fang hvwa ini emgi dedure tere erin umesi labdu bihe.

E.
bimbi bihe bihebi

1elhe be fonjime jasiki seqiildun i niyalma be baharakv ofituttu bahafi


jasihakv bihe.

jasihakv bihe jasihakv

2taqihakv bihe biqiinu ulhime muterakv bihe.

taqihakv bihe taqihakv


muterakv bihe muterakv

3sain ba akv bihe biqiwe jifi hersembi ni

akv bihe akv


4tere fonde nikan wailan hoton de akv bihebi.

akv bihebi akv

bimbi
bimbi

1boo de beleni bisirengge.

bisirengge
2ere uquri si aibide bihe

bihe
3suwe terei emgi emu bade bihekv ofiterei yabun axxan be sarkv dabala.

46

bihekv
4duin mederi i dolo ubade tubade yabuqi bisire ba akv.

bisire
bimbi
bimbi bime
bimbi qibe
udu
1ere dungga janquhun bime kufuyen.

2jiha bimbime geli horon bi.

3fulun qaliyan biqibe inenggidari baitalara de isirakv.

4udu jiha biqibe inu hairame baitalarakv.

47

emu juwe ilan


duin sunja ninggun
nadan jakvn uyun
juwan tofonhon orin
gvsin dehi susai
ninju nadanju
jakvnju uyunju
tanggv minggan
tumen

qi n qi n
nadanjuwantumen n
emuqi juweqi ilaqi
duiqi sunjaqi ningguqi
nadanqi jakvqi uyuqi
juwanqi tofohoqi oriqi
gvsiqi dehiqi susaiqi
ninjuqi nadanjuqi jakvnjuqi
uyunjuqi emu tanggvqi
emu minggaqi emu tumenqi
uju
jaiqiuduqi

tateto n
juwan n
emute juwete ilata
duite sunjata ninggute
nadata jakvta uyute
juwanta tofohoto orita
gvsita dehite susaita
ninjute nadanjute
jakvnjute uyunjute
emu tanggvta
emu minggata
emu tumete

48

udute
niyalma tome emute mahala

ubu
juwan ubu orin ubu
juwe ubu emu tanggv ubu

A. i
ubu
sunja i juwe sunja ubu i juwe ubu
juwan i ilan juwan ubu i ilan ubu
E. de
ubu
ninggun de ilan
jakvn de nadan
tanggv de orin
I. qi
nadan qi juwe duin qi emu
dulga hontoho
tubi dulin

A.
funqembi isimbi
xurdembi hamimbi
tesumbi iqereme
dulembi
dehi se funqere hehe
ududu tanggv isimbi
ere biyai iqereme
orin sunja i xurdeme
juwan dulere inenggi
E.
juwe ilan inenggi
juwan ilan duin se
sunja ninggun biya

49

niowanggiyan niohon
fulgiyan fulahvn
suwayan sohon
xanyan xahvn
sahaliyan sahahvn

singgeri ihan
tasha gvlmahvn
muduri meihe
morin honin
bonio qoko
indahvn ulgiyan

aniya biya inenggi


inenggi de
inenggi
1juwe minggan juwanqi aniya sunja biyai orin de 2010 5 20
2elhe taifin oriqi aniya ninggun biyai ilan inenggi
3niowanggiyan bonio aniya juwan biyai nadan inenggi
4fulahvn meihe inenggi
: uhe suqungga wargi suqungga

50

amba ajige
labdu komso
iqe fe
fulgiyan xanggiyan

kankenkon
n n
amba ambakan
labdu labdukan
komso komsokon
iqe iqeken
fe feken
lamun lamukan
goro gorokon
liyan meliyansi
n n
adali adaliliyan
exen exemeliyan
ambakan ambakasi
ajige ajigesi

ele

sain ele sain


amba ele amba
den ele den
xumin ele xumin
fulgiyan ele fulgiyan

umesi jaqi nokai ambula qingkai dembei

den umesi den


mangga jaqi mangga

51

algingga umesi algingga


labdu ambula labdu

52

rare
ro
unde
mangga
1jetere unde
2taqire unde
3taqire mangga
4bithe hvlara mangga

rarero
onggolo nerginde
sidende fonde
qanggi noho
ebsihe jalin
1juwan aniya i onggolo bi uthai ubade tehebi
2boo qi jurara onggolo ama eme de alaki
3simbe kidure nerginde daruhai yasai muke tuhembihe

4erei sidende xolo akv


5buda jetere fonde ume gisurere
6jugvn de muke i qanggi

53

7fithehe ilha i noho


8gvnin i ebsihe iqihiyambi
9gurun i jalin taqimbi
fondeeretereqangginoho

dele fejile
ebele tule
juleri wala
dolo qala
amala oilo
baru qashvn ()
tulesi ishun
dosi songkoi
qiha qihai
iqi unduri
teile gubqi
muterei teile sasa
emgi funde
jergi
1mulan i dele teki
2fa i tule niyengniyeri arbun jing sain
3mederi i baru yabuha
4muke i oilo emu abdaha bi
5bithe i songkoi taqiki

54

6mini teile tubade ilimbihe


7jugvn i unduri yabumbi
8bi geneki seqi, inu mini qiha, generakv oqi inu mini qiha dabala

9bi esi mini hvsun i muterei teile iqihiyambi


10tere sini emgi arki omimbi
11age mini funde beneki
12edun i qashvn yabumbi
13fiyangga age i boo alin i ishun tehebi
14boo i gubqi gemu saiyvn
15alin i amala emu bira bi
16sansi i jergi ba
17xansi i jergi ba
18hvguwang ni jergi ba
jergi

se sa

fuheng fuheng se
bahai bahai se
wang wang sa
gung gung sa
funde boxokv funde boxokv sa

A.manggi
1niyalmai endebuku be saha manggitafularakv oqi ojorakv

E.namaxan

55

1jidere namaxan minde alaki .


2genehe namaxan sinde alahabi
I.ebsi
qi qi
1julge qi ebsimanjusa uthai xanggiyan alin sahaliyan ula i sidende tehebi

2banjiha qi ebsi enteke baita sabuhakv


O.amuran
de
1uqulere de amuran
2abalara de amuran
U.guwelke
be de
1jugvn niolhvnyabure de guwelke
2efujere de guwelke
V.tulgiyen qi
1tere qi tulgiyen gemu isinaha
NA.adali gese

1gemu age i adali guquse de sain ningge, giyanakv udu bi.

2buqehe adali tubade deduhebi


3ere gese kooli akv baita geli bini
4giyan de aqanara gese oqisi uthai dahame yabu.

56

5sinde aika jaka baiki sere gese


adali geseeretere
NE. mangga
de
1jugvn de yabure de mangga
2okto jetere de mangga

57

jai bime
emu derei emu derei,
ememu ememu ,
ememungge ememungge
1bayan bime wesihun.
2manju gisun jai nikan gisun
3tere niyalma emu derei taqimbi emu derei weilembi
.
4tere niyalma ememu fonde getuken , ememu fonde hvlhi .

5ememungge uttu gisurembi, ememungge geli tuttu gisurembi.

eiqi eiqi
embiqiembiqi
oqibe oqibe qibe
1eiqi emu mudan eiqi juwe mudan gemu ombi

2embiqi mukden de generenggeembiqi halbin de generenggegemu sini


qiha dabala.

3genere oqibegenerakv oqibetoktobume gisureqi aqambi.

4ubaqi juraqibetubaqi juraqibegeren de alaqi aqambi.

5ese embiqi ukqame tuqike embiqi ukame tuqike .

58

sere anggala inu (geli)


dade geli (dade,geli)
teile akvinu(geli)
tere dade
sere anggala
1tafularakv sere anggala hono basumbikai

2bi hukxerakv sere anggalaelemangga korsome gvnimbi

3yargiyan be taxan obuqi ojorakv sere anggalataxan be yargiyan obuqi inu


ojorakvuru be waka seqi ojorakv sere anggalawaka be uru seqi inu ojorakv

4taqin fonjin fulu i teile akv , yabun tuwakiyan inu sain .

5olgoxoro dade geli olgoxoroginggulere dade geli ginggulere.

6terei beyeingge be gvwa niyalma de buhebitere dademiningge be inu


gvwa niyalma de buhebi.

seme
ofi ( fi )
tuttu ofi
uttu ofi
tuttu
ohode
jakade teni ( tuttu )
be dahame
1eme be sakdaka seme tuwaxaqi aqambi

2simbe ofi bi teni uttu gisurere dabala

3tere nimeku bahabituttu ofi bi terei boode genehe

59

4bengsen fulu ojoro jakade , tuttu geren qi qolgoroko .

5 jang loo hiyan dabuki seme solinjiha be dahamemuse emu mudan geneki .

aikaoqi ( ohode qi)


aikabade oqi (ohode qi )
unenggi oqi ( ohode qi )
oqi

yaya seme
ohodeteni
1aika jidere de qihakv oqi , inu damu suweni qiha dabala .

2tondo akdun be da obure oqi , beye de mangga akv ombi .

3aikabade gvnin de teburakvqi ombio, kiqerakvqi geli ombio.

4aikabade ini baru emu gvnin mujilen i baita be hebdeneqi damu oilori deleri
seme jabumbi.

5si unenggi sarangge getuken oqi, uthai minde ulhibume alarao.

6bi aika sinde emu baita fonjime ohode si uthai sarkv sere donjihakv sere baibi
erken terken seme mini baru siltambi.

udu seme
udu biqibeinu
udu qibe
udu oqibeinu
udu seqibeinu
uthai oqibe
uthaiseme
uthai okini kini), inu
qitetendere
honobade , ( be ) ai hendure
1gebu adali akv biqibe , daqi gemu emu hala .

60

2udu kooli de aqanarakv biqibe , inu aqara be tuwame akdulaqi ombi .

3mini beye udu buqeqibe , jui bikai .


4 udu endebuku akv seqibe , inu ser sere babe olhoxorakvqi ojorakv .

5 udu iqi aqarakv oqibe , inu nikedeme baitalaqi aqambi .

6uthai mujilen aqabukini , inu beyebe elehe araqi ojorakv

7bithe be hono giyangname bahanarakv bade , xu fiyelen arara be ai hendure .



8uthai fujin saha seme , gvniqi hvwanggiyarakv dere .
9booi ejen i takvrara be aliqi tetendere , inu umainaqi ojorakv kai .

10uthai gisurehe okini, eiqi wei juleri gisurehe bihe.

11ai geli, bi damu age jiderakv ayoo sere dabala, jiqi tetendere, bi urgunjehe
seme wajirakv bade eimere kooli bio.

12enduringge niyalma seme hono endebuku be dasaki sere bade, jergi niyalma
be ai hendure.

damu bime
gojime elemangga
nememe
tuttu seme ( seqibe )
uttu bime
uttu oqi
tuttu bime
sere anggalauthai
1damu anggai iqi gisurehe gojime, amaga inenggi aqanara aqanarakv babe inu
majige bodorakv.

2tere erin de dosiqi inu waka, bedereqi inu waka, damu yasa gehun ojoro
dabala.

61

3ereqi sain ningge be sabuha sehede, geli terebe sain sembime, erebe sain
serakv kai.

4si alime gairakvngge elemangga dalji akv niyalma de anatambi.

5ineku arga akv, nememe mini baru ten gaimbi .


6qira be takara gojime mujilen be sarkv
7si endebuhe bime , elemangga gvwa niyalma be laidambi .

8mini emgi juwan juwe aniya tehengge , te juwan boode duin sunja seme hono
akv ,buqehengge waka oqi uthai gurihebi , uttu bime mini teile meihe butara
turgunde taksihabi .

9dosiqi inu joboxombi , bedereqi inu joboxombi , uttu oqi maka ai erinde
sebjelembini.
10yung jeo i bigan de enqu haqin i meihe tuqimbi , beye sahaliyan bederi
xanyan , orho moo daribuqi gemu layambi , niyalma be xexehe de
dangnarangge akv , tuttu seme ,
butame bahafi , walgiyafi okto aqabuha deefujehe yali be geterembume , ilan
haqin i umiyaha be buqebuqi ombi .

11dalaha ehe hvlha i ama ahvn juse sargan be suwaliyame weile tuhebuqi
aqambi sere anggala , uthai ne i jafame baha yang jeng guwe i jergi duin
weilengge okini , gemu holo tuxan be alime gaifi geli hafan qooha de eljeme
iselehe be dahame , inu emu adali suwaliyame weile tuhebuqi aqambi .

v+ra/re/ro anggala v+ra/re/ro de isirakv


1mekele hvlara anggala , dolori ejere de isirakv .

2 mini gvninde ufarabu manggi dahvme gaiqi , musei qoohai hvsun


bejobobumbime geli geren i donjire be sesulabure anggala , tuwakiyaqi ojoro
hoton bifi ufaraburakv de ele belhen bifi jobolon akv ojoro de isirakv.

3baita xanggafi jabqara anggala, deribure onggolo olgoxoro de isirakv.

62

You might also like