Professional Documents
Culture Documents
ELDECLOGO
Resultamuyclarodetodaslasparshiotanterioresalanuestra,quelafinalidadde
laliberacindelpueblodeIsraeldeEgiptohasidounavidadelibertadtotalfsica
yespiritual."Hevedpaturminharnitsvot"elesclavoestexento
deobligacionesreligiosasquedeterminarlaHalajahmuchomstarde;esporeso
queelprimer"mandamiento"dirqueesD'selquetehasacadodelatierrade
Egipto,apartirdeesehechoelpueblodeIsraeldeberlealtadaD's,suliberador.
Lealtadnoessolamenteunaactituddelhombreleal,sinoquelamismadebe
responderacreenciasyacciones.LosexgetasdeIsrael,engeneral,entiendenque
elDeclogoequivaleatodalaTorahmisma,
asIbnHezradicequeelDeclogocontienetrescategorasdemitsvot,asaber:
"mitsvothalev"creencias,
"mitsvothalashon"loqueelhombrehablarennombredeD'sole
serprohibidodecirennombredeD'sy
"mtsvothamahaseh"quesonaccionesyconducta.
Porsupuestoqueestastrescategorasdemitsvottienensudoblefaz,;'Wl1n1<':71
;'Wl1,"hasehvelotahaseh",osealacomisinylaabstencin.Amododeejemplo,
"AnojiAdonaiEloheja"YosoyAdonai,TuD'sesuna
,"mitsvahshebalev"yes"mitsvathaseh",elserhumanodebecreer
enelD'sUnico;almismotiempoesoimplicaelrechazodelpaganismoyla
idolatra:"Loihiehlejaelohimaherimhalpanai"No
tendrsotrosdiosesanteM.
OtroscomentaristasdividenlospreceptosdelDeclogoenotrasdoscategoras,o
sea:"mitsvotshebenadamlamakom"losdeberesy
obligacionesdelhombrehaciaD'sY"mitsvotshebenadam
lahavero"losdeberesy.obligacionesdelhombreparaconsucongnere.Elautor
deTserorHarnmorincluso,llegaaafirmarqueelnmerodeletrasdetodoel
DeclogoequivalealnmerodetodaslasmitsvotdelaTorah:613enambos
casos.
Versculo2:"YOSOYADONAI,TUD'SQUETEHASACADODELA
TIERRADEEGIPTO..."
EltextonohaqueridohablardeD'sCreadordeloscielosydelatierrapordos
razones:1)porquetodoslosportentosocurridosenEgiptoyenelIamSuf
demuestranfehacientementequesonobrasdelCreadorynodehombrealgunoy
2)porqueelmismopuebloqueestabarecibiendolaTorahalospiesdelSinai
habavividotambintodosesoseventos,siendoellosmismostestigosoculares.
"EsteversculoesunamitsvatHaseh,quepidealpueblodeIsraellacreenciaenel
D'snicoyelestaralserviciodeElcumpliendoconSuspreceptos."(Ramban)
"YotehesacadodelatierradeEgipto,yesbuenoyagradableparatiservirMe
antesqueserviraesosesclavos."(BejorShor)
Versculo3:"NOTENDRASOTROSDIOSESANTEMI."
NoesquelaTorahreconozcalaexistenciadeotrosdioses,sinoquehaypersonas
quecreenqueexistenotrosdioses,yporesolaTorahempleaesaterminologa.
(BasadoenMnhahBelulah.)
LosSabiosdelTalmuddicenquelosdosmandamientosprimerosnicamente
fueronodosporloshijosdeIsrael"Mipihaguevurah"porRevelacin
directa,mientrasquelosotrosrestantes,Moshehlosoayselosrepetaalpueblo.
Versculo4:"NOTEHARASESCULTURANIIMAGENALGUNA..."
Laspalabras"notendrsdiosesanteM"vienenaprohibirelorigenmismodel
paganismoolaidolatra,queesunaactitudmentaldelserhumano;mientrasque
cuandosetratadelaconfeccindedolos,laTorahlosdenomina"Elohe
massejah"diosesdefundicinynolosdenominarms"diosesotros",porqueno
sonmsquedolosenlarealidad,pero"diosesotros"enlamentepervertidadelos
creyentesenellos.(MinhahBelulah)
Versculo5:"NOTEPROSTERNARASANTEELLOS..."
"Portupropiavoluntad"(MinhahBelulah).
Versculo5:"...NILOSSIRVAS..."
"Aunporcompulsin"(MinhahBelulah).Estaesunadelastresmitsvotporlas
cualeseljudodebeinclusomorirantesquetransgredirla.
Versculo5:"...D'SQUECONCELO..."Elconcepto"kinah",delcual
deriva"kanna",esempleadoenelTanajenvariasoportunidadescomoel
sentimientoyactitudqueprovocanlainfidelidaddelaesposaensuesposoquela
ama.Porotraparte,esconocidalametafricarelacinentreD'seIsrael,relatada
envariasoportunidadesporlosprofetasdeIsraelcomounprofundoamor"entreel
desposadoyladesposada."Citaremossolamentealgunasdelasmetforasal
respecto:enIsaas62:5leemos:"...ycualgocedelnovioconlanovia,gozar
contigotuD's".EnJeremas2:2,tambinleemos:"...AshadichoAdonai:Yote
recuerdolabenevolenciadetusmocedades,elamordetusesponsales..."Osea,
quelarelacindeD'sconIsraelesunarelacinsublimeyasloexpresanlos
textos,enlametforacomolosublimequepuedeserelamorentrehombrey
mujer.Esporesoque,cuandoestarelacinespecialsedeteriora,cuandoelpueblo
deIsraelseprostituyeenposdelaidolatra,laTorahexpresareldesagradodeD's
conelmismolenguajemetafricoqueelTanajhabladelmomentosublimedeesta
relacin.Porlotanto,"Elkanna"eselaspectoantagnicode
"Mesoshatanhlcalah"gocedelnovioconlanovia.
Versculo5:"...HAGORECORDARLAINIQUIDADDELOSPADRES
SOBRELOSHIJOS...
Versculo6:...PARAAQUELLOSQUEMEABORRECEN.""MAS
MANIFIESTOBENEVOLENCIAPARAMILESDEGENERACIONES..."
Todoslosexgetastradicionalistasconcuerdanalafirmarqueestoserefiereala
situacincuandoloshijoscontinanconlasaccionesnefastas(enestecaso
idolatra)desuspadres:"lesoneai".paraaquellosqueMeaborrecen.
Mientrasqueelversculo6diceexplcitamente:"...Masmanifiesto
benevolencia...paralosqueobservanMispreceptos."Esteesquemaest
debidamenteexplicitadoporelprofetaIehezkelensucaptulo18.Laideacentral
delcaptuloeselversculo4delmismo:"...PuestodaslasalmasMassontantoel
almadelpadrecomoelalmadelhijo,Masson.Elalmaquepecareellamorir..."
Enotroordendecosas,nuestrosSabiosdescubrenlaperdurabilidaddela
benevolenciadeD's,quellega"hastamilesdegeneraciones"ascomodestacanlo
efmerodelfurorDivino.Enpalabrasdelsalmista:"quiregali
beapohambirtsono"uninstanteesSufuror,todalavidaesSuvoluntad.
Versculo7:"NOJURESENNOMBREDEADONAI,TUD'S,ENVANO"
"EsteversculohasidointerpretadopornuestrosSabios,queriendomanifestarla
prohibicindejurarporelNombreInefableenasuntosvacuosofalsos.Aunque
literalmentetambinsepuedeinferirdelmismo,laprohibicindeproferirel
NombreInefablegratuitamente."[Ramban]
"YresultaqueelquejuraenfalsoprofanaelnombredeD's;lagravedaddeeste
juramentofalsoessuperadanicamenteporelpecadodelaidolatra,poresodice
elversculo:"...PuesnoeximirAdonaiaaqulquejureporSuNombre,en
vano."[IbnHezra)
ElprimeroYsegundomandamientoexigenlahonestidadtotaleneldominiodel
pensamientohumano("Mahashabah)mientrasqueelterceroexigela
honestidadeneldominiodelapalabradel,serhumano("Dibbur");yel
cuartomandamientoylossucesivosexigirnlahonestidadeneldominiodelas
accioneshumanas("Mahaseh").
Versculo8:"RECUERDAELDADESHABBAT..."
MaimnidesexplicaelsignificadodelShabbatenestostrminos:"Tseguramente
hasreconocidoyalaraznporlacuallasEscriturasinsistencontantafrecuencia
acercadelaLeydelShabbatYporquaqulquelotransgredeescastigadoconla
penamsgrave:lalapidacin,quefueaplicadaundaporMoshehmismo
(Nmeros15:36).ElShabbatocupaeltercerlugardespusdelaexistenciadeD's
ydelanegacindeldualismopagano.Tsabesya,quelasideasnosemantienen
sinosonacompaadasporaccionesquepuedanconcretarlas,publicarlasy
perpetuarlasentreelpueblo.Esporesoquesenoshaprescriptohonraresteda,
paraqueelprincipiodelacreacinapartirdelanadaseaestablecidoypublicado
enelmundo,atravsdelreposoalcualtodoelmundoseentregaraenelmismo
da,porquesisepreguntaraculeslacausaparalaobservanciadeesteda,la
respuestasera:"YaqueenseisdasD'shacreadoelcieloylatierra,etc.".Pero,
tambinsehaofrecidootraraznaestaleydelShabbatenelsegundotextodel
Declogo(Deuteronomio5:15):"Ytuhabrsderecordarqueesclavohassidoen
latierradeEgipto...yesporesoqueAdonaituD'stehaprescriptocelebrarelda
deShabbato"ElprimerpasajeencierraelmotivoparalacelebracindelShabbat
quees"Zejerlemahasehbereshit"enmemoriadelaCreacin,
mientrasqueelsegundopasajeexplicaquesisenoshahechounaleyynoshasido
prescriptoanosotrosobservaresteda,esunaconsecuenciaresultantedeotra
causa,asaber:nosotroshabamossidoesclavosenEgipto,dondenotrabajbamos
deacuerdoconnuestraeleccinyauncuandoloqueramosnogozbamosdela
libertadyelreposo.Porlotanto;elreposonoshasidoprescriptoparareunirdos
cosas:10)aceptarelprincipiodelaverdad,quieredecir,laverdaddelaCreacin,
queenprimerlugarnosconducealreconocimientodelaexistenciadeD'sy20)el
recordamoselbienqueD'snoshahechoal'concedemoselreposodespusdela
esclavitudenEgipto:"ZejerIitsiatmitsraim",paraquetengamos
memoriadelasalidadeEgipto.
Todoestoesenalgunamaneraunbeneficioquesirvealavezparaconfirmaruna
verdadhistricayparaproducirelbienestardelestadofsico."(Guadelos
PerplejosII31)
Versculo9:"SEISDIASTRABAJARAS..."
LosSabiosdelTalmuddicenqueascomoeslaVoluntadDivinaquehayaun
descansosabtico,tambinesSuVoluntadqueelhombretrabajeycreedurante
losseisdasdelasemana.Esms:elTalmudenSanhedrin24FolioB,dictamina
queaquellapersonaque"hosekbeishuvoshelIolam"queno
sededicaaldesarrollodelascosasdeestemundo,es"Pasullahedut".
sea,pierdesucrditosocialquedandoinhabilitadadehechoparatenercapacidad
testimonialenactosformales
Porotraparte,S.D.Luzzattoformulaunapreguntapreocupante:"qusentidotiene,
diceel,compulsaralhombrelibreparaquedescanseoreposeendeterminadoda
delasemana,yaqueelhombrelibre,porsucondicinmismatienelafacultadde
descansarcuandoalleplazca,aunqueresultarazonableylgicoquesecompulse
alamoa'dejarreposarasusesclavos,einclusoasusanimalesundaporsemana.
Porlotanto,habraquedistinguirentreeldescansodelosesclavoseincluso
animalesyeldescansodelhombrelibre,Esporel/oquehayqueconcluirqueel
Shabbattieneotrafinalidadtambin,quees:ladeunificaralaspersonas,todas,en
undaespecficoyespecialparaquepuedanreunirsetodos,comer,beber,hablar
losunosconlosotrosparaqueasseacrecienteelamorentrelaspersonasypara
quepuedantambinreunirseencasasdedicadasalserviciodeD'syescuchar
TorahdebocadelosSabiosllegandoasapracticarel"HonegShabbat"
queincluyenecesariamenteeldeleiteespiritualtambin.LaTorahagregauna
raznadicionalaestamitsvah"Zejerlemahasehbereshit",que
quieredecir:fortalecernuestraconcienciacolectivadeunD'sCreadordel
universo,basemismaypilardetodalaTorah.
Porotraparte,lapeculiaridadevidentedelShabbat,estreflejadaenlaspalabras
delaTorahcuandodice:",..entreMyentreelpueblodeIsraelesunsignopara
laeternidad..."(Exodo31:17),quedandoclaro,quela,ideadelShabbatnotiene
ningnprecedenten/,similitudconlasideasdelospueblospaganos.
Versculo9:"YHARASTODOTUTRABAJO..."
Rashicomentaalrespecto:"CuandollegueeldaShabbattedeberparecercomo
sitodotutrabajoestuvierayaconcluidoynopiensesmsenl...."
CreemosqueestecomentariodeRashipuedeestarbasadoenelmismoTanaj."Si
abstuverestupiedehollarelShabbatynoteentregaresatusquehaceresen.el
da.consagradoaM,yllamaresalShabbatdadedeleiteconsagradoalaGloria
deAdonaiylohonraresynoemprendierescaminonitransaccionesniincurrieres
enpalabrasprofanas...'(Isaas58:13).TambinArnscriticaenelcaptulo8
versculo5,aaquellaspersonasquedeseanquepaseelShabbatparapoder
comerciar.
Porlotanto,estostextospareceninsinuaruntipodeprofanacinmental,
descansandoenelShabbatperoreteniendoactitudesmaterialistaspropiasdelos
otrosdas.EstetipodeShabbat,enelcualnoasumimosunaactitudmental
especialseencuadradentrodeloquenuestrosSabiosparafraseandoaIsaas29:13
hanllamado"Mitsvatanashimmelumadah",oseaunarutina
culturalcarentedesignificadoespiritualesencial.
Versculo11:"PUESENSEISDlAS..."
Enrealidad,eltextohebreodice:"Puesseisdas"omitiendolapreposicin"en",
indicandoconelloquetambineltiempoeslacreacindeD's(MinhahBelulah.,
probablementebasndoseesteautorenHakedatItshakquiendicequeelhechode
creareltiempoesloquedaeldominiosobreloseventosqueocurreneneltiempo,
rigindolosD'symodificndolosdeacuerdoconSuVoluntad.Recurdeseel
principiobsicodeljudasmoquehabladelaatemporalidaddeD's).
Versculo11:"...YREPOSOENELDASPTIMO."
Hverbohebreo,"lanuah",quetraducimoscomoreposar,implicabsicamente
laideadequietudyseguridad,esporesoqueMaimnidesenGuadelos
Perplejos,Tomo1captulo67.descartaelaspectoantropomrficodeldescansoen
cuantoaD'sserefiereexplicandoquelaraz"nuah"significa"estartranquilo",
citandoensuapoyoISamuel25:9.RabbiHaimbenAttarensucomentarioOr
Haham,desarrollaestaidea,aclarandoquenosonnicamentelostrabajosque
agobianocansanlosqueprohbelaTorah,sinoqueelfinperseguidoeslaquietud
mentalqueelreposooriginar.EstaideahasidoplasmadaenlaHamidahquese
pronunciaenlaoracindeMinhahparaShabbat.
Versculo11:"...PORESOBENDIJOADONAIELDIASHABBATYLO
CONSAGRO."
VasenuestranotaenGnesis2:13.
Versculo12:"HONRAATUPADREYATUMADRE..."
EstequintomandamientodelDeclogoeselqueconcluyeunaseriede
mandamientosquenuestrosSabiosllaman"benadamlamakom"
preceptosquerelacionanlaintimidaddelserconsuCreador.llamalaatencinla
inclusindeestequintomandamientoenestacategora.Larespuestaofrecidapor
losintrpretesdelaTorahesqueenrealidadsetratadeunacategorizacinnatural,
yaqueD'sylospadresdecadapersonasonlosquedanlavidaacadaserypor
ellolaTorahelevalahonrayrespetoporlospadrescasialmismoniveldelahonra
yveneracinqueelhombredebedispensaraD's.Adems,lafeenD'sCreador
casicareceradesentido,sinotuviramoslacapacidaddellevarlaalterrenodelo
prctico,honrandoanuestrospadresascomoveneramosaD's,CreadoryPadre
detodalahumanidad.
LosSabiosdelTalmudylosMidrashimtratandedistinguirentrelahonraalos
padresylaveneracinquetenemosquedispensarles.Alrespectoellosestablecen
que:"cavod"honraquieredecirsatisfacertodaslasnecesidadesmateriales
denuestrospadresenpocadeincapacidaddelosmismos.Mientrasquela
veneracinimplicaelsatisfacersusnecesidadesafectivasyespirituales(enhebreo:
,"mora");porejemplo:nodesplazndolosdesulugarniopinandoantesque
ellosmismos.
Versculo12:"...YAQUESEHABRANDEPROLONGARTUSDIAS..."
Laconjuncin"Lemahan"puedemarcarcausalidadofinalidad,optamospor
laprimeraposibilidadbasadosenlasinterpretacionesdeMaim6nides,IbnHezray
otros.VaseGnesis18:19,dondeaparecelaconjuncin,"Lernahan"
significando"yaque",loquequieredecir:yaquenuestrosdasseprolongan,
deberemoshonraranuestrospadresporquesernparanosotrosunafuentede
inspiracinenlasetapasavanzadasdenuestravida,ascomohansidofuentede
cuidadoysustentoennuestrainfancia(BasadoenAbarbanel).Estoimplicara
aceptarlaopinindeMaim6nidesquesostiene,encuantoalarecompensaqueD's
nosotorgaporlasmitsvot,quetodaslasbendicionesmaterialesytemporalesno
sonmsqueelmedioparaevitarnoslosobstculosquenosmolestanenel
cumplimientodelaTorahylasmitsvot.GraciasaestasbendicionesquelaTorah
nosaugurayqueconstituyenlarecompensaterrena,elhombrepuedemerecerla
vidaespiritual,el,"Aolamhabba"elmundoporvenirdondegozardela
verdaderarecompensaporlasmitsvotysusbuenasacciones(MishnehTorah,
HiljotTeshuvah,Captulo9,Halajah1).
EstaideaaparececonclaridadenlaMishnah,queincluyelamitsvahde
,"Quibbudavvaem"honraralospadresenlacategorade
"mitsvotsheojelmiperotehembaholamhaz
vehakerenkaiemetloleholarnhabba."Estossonlospreceptosdeloscualesel
hombrequeloscumplegozadesurealizacinenlavidaterrena,mientrassu
accinperdurahastalaeternidad.(MishnahPeahI:1)
Versculo12:"...YAQUESEHABRANDEPROLONGARTUSDIASSOBRE
LATIERRA,QUEADONAI,TUD'S,TEDAATI."
LosintrpretesdelaTorahestndivididosencuantoalsignificadodeestas
palabras.Hayquienesopinanquetodoelversculohacereferenciaalaventura
individualquerecaersobrelapersonaquecumpleconesteprecepto,mientrasque
otrosentiendenqueestohacereferenciaalarepercusinquelaactitudindividual
tendrsobrelavidadetodoelpueblo.IonatanbenHuziel,traductordelTanajen
arameo,transcribeensuversin:"Vuestrosdassobrelatierra,queAdonai,
vuestroD'sosdaavosotros".Nteselaimportanciaqueejercelatierrade
promisinenelpensamientobblico,queconsideralatierradeIsraelcomonica
fuentedebendicinmaterialyespiritualparaelpueblodeIsrael.Porltimo,
Sefornoentiendequelaspalabras:"Yaquesehabrndeprolongartusdassobrela
tierra,queAdonaituD'stedaati"aparecencomoconclusinalosprimeroscinco
mandamientosdelDeclogoynoserefierenexclusivamentealquinto,mientras
queenlosprximoscincomandamientosdelDeclogoseremosprevenidosdeno
daaralserhumano,niensucuerpo,niensuhonor,niensusbienes,yaseade
hecho,depalabraoconelpensamiento.Estonosevitarelcastigoenestemundo
terrenoyenelmundoespiritualporvenir.
Versculo13:"NOASESINES..."
LaBiblianosenseaqueelderechoYlajusticiaemanandeD's.Elelementode
basedelosvaloresquelaBibliaenunciaeselcaracterinviolableysagradodela
vidahumana..YaenellibrodeGnesis,laTorahexpresalaIdeasiguiente:"El
quederramarelasangredelhombre,pormediodelhombresusangreser
derramada.PuesalaimagendeElohim,hizoElalhombre!"(Gnesis9:6).Esta
justificacineslanicaqueesvalederademaneraabsoluta,yaquenopermite
ningunadistincinentreloshombres,yaseaderaza,dereliginodecolor,as
comonodistingueentreamosYesclavosnientreamigosyadversarios.Adems,
estosmandamientos,"benadamlahavero"losquerigenlas
relacionesentreelhombreYsuprjimo,establecenlasbasesdelavidaen
sociedad.Laformulacindelosmismoseslapidaria.Estosmandamientosmarean
losescalonessucesivosdeledificiodelajusticiasocial,asaber:lainviolabilidad
delavidahumana,lainviolabilidaddelmatrimonio,lainviolabilidaddela
propiedad,lainviolabilidaddelapalabra;yendefinitiva,laaspiracindelobjetivo
final:elamoralprjimo,quesibiennofiguraenlosmandamientosconuna
enunciacinespecfica,esevidentequetodasestasprohibicionesapuntanen
definitivahaciaelamoralprjimo.Ntesequetodosestoscincomandamientos
contienenprohibiciones,deloquepodemosconcluir:quenuestrosdeberessociales
sonenprimerlugardeberesporvadelanegacin;loquequieredecir:abstenerse
detodoloquepuedemolestaralavidadelprjimo,asusbuenascostumbres,asus
bienesyasusderechosdegozardelosmismos.Estees,enefecto,elconceptode
laleyjuda.Laleynoesenningnmomentoconsideradacomomximode
moralidad.Representa,msbien,elmnimodemoralidadqueconstituyelabasede
lasrelacionesentreloshombres,quegarantizaelmantenimientodelordenydela
pazenelsenodelasociedad.Enotraspalabras:nuestrocdigojurdicofijalos
lmitesdelegosmo.ElrespetodelosderechosYdelosbienesdelprjimoeslo
menosquesepuedeexigiratodoslossereshumanossindistincin,no
considerandolapresenciaoausenciadesentimientosdeamorqueloshombres
llevanensucoraznparasuprjimo.EsasqueentendemoscuandolaTorahnos
pida::"Vehasitahaiasharvehatov",harslocorrectoylobueno
(Deuteronomio6:1o).locorrectopuedeserelcumplimientoescrupulosodelos
preceptosdelaTorah,mientrasquelobuenopuedeapuntaraunamanifestacinde
amorparaelprjimo.Elmensajepareceser,queelcumplimientodelasmitsvot
"perse"nonoshacebuenaspersonas,peroeliminalosobstculosypreparael
campodondesepuedeimplantarelamorporD'syporelprjimoconbuena
posibilidaddexito.
Versculo13:"NOASESINES..."
"Nipormediodemanoarmadaniportulengua,acusandofalsamenteatuprjimo
antelajusticia,nipormediodecalumniasodemalosconsejosproporcionadosatu
prjimo,teniendotconcienciaqueloconducirnalamuerte,yporltimo,ni
ocultndoleinformacinquepodraevitarleunamuertesegura."(IbnHezra).
NtesequelaversinarameadeIonatanbenHuzielamplalosconceptosdel
mandamientodenoasesinar,lotranscribimosliteralmente:"Pueblomo,hijosde
Israel,noseisasesinos,nicompaerosdelosmismos,nisociosdeasesinos.No
seisvistosenlascongregacionesdeIsraelconasesinos,paraquevuestroshijosen
posdevosotrosnoaprendan,ellos,aestarconasesinos.Yaqueelasesinato
fomentalaguerra."
Porltimo,Rashbamestableceladistincinentreasesinar"retsihah"Y
matar:"harigah".Elasesinatonuncapuedetenerjustificativo,mientrasque,
porotraparte,lascortesqueimpartenjusticiaennombredeD'stienenlafacultad
depoderdictarlapenademuerte.
Versculo13:"...NOINCURRASENADULTERIO...""Estoserefiere
esencialmentealarelacinilcitaconunamujerdesposada,aunqueimplica
tambintodotipodedesviacinoperversinencuantoarelacionesdesexose
refiere."(Seforno).(VaseLevtico,captulo18).
Versculo13:"...NOROBES..."
"EstoincluyeelsecuestrodepersonasYelroboohurtodebienesmaterialesode
ideas(propiedadintelectual)Yelengao."(Seforno).Maimnideslegislaal
respecto:"CualquieraquerobaredineroasuprjimotransgredelaleydelaTorah,
trtesedejudoogentil,adultoomenor."(MishnehTorah,HiljotGuenevah,
Captulo1,Halajah1).
Versculo13:"...NOPRESTESFALSOTESTIMONIOCONTRATU
PROJIMO.:."
Estemandamientoincluyetambinlacalumnia,lamaledicenciayladifamacin,
aunquebsicamenteelversculoseestrefiriendoaltestimoniojudicial.(Basado
enAbarbanelySefomo).
IonatanBenHuziel,ensuversinaramea,sigueconlamismatnicayhacelas
mismasacotacionesqueformulconrespectoa"Noasesines"."Enelorden
semntica,sibien,"hed"significaliteralmentetestigo,enesteversculo
significamsbientestimonio."(lbnHezra).
Versculo13:"...TUPROJIMO..."
ElhechodequelaTorahnodiga"tuhermano"esparaindicarqueelnojudoest
tambinincluidoenestaprohibicin.Lapruebaesquecualquierserhumanoes
llamado,"reah"prjimo(VaseExodo11:2)(MinhahBelulah).Estamisma
ideahasidoyaanticipadaporRabbenuBahya.
Versculo14:"NOCODICIES..."
Elserhumanotienefuerzasiemprequelaejerciteparapoderresistir,inclusola
codicia,queesunaactitudmental,bsicamente.Estemandamientoimplicaana
lascosasinanimadas.(BasadoenHakedatItshakyMinhahBelulah).
Versculo14:"LACASADETUPROJIMO"
Serefierealafamilia.Despus,elversculodiscriminaaldecir:"nocodiciesla
mujerdetuprjimo...".haciendohincapienlamujer,yaqueeselpilardela
casayporendedelafamilia.Despus,sucederlaprohibicindecodiciarlos
bienesmateriales(animadosoinanimados)ypertenencias.delprjimo:"...Nisu
siervonisuSierva,msubueynisuasnoninadadeloqueesdetuprjimo.".
ElautordeMinhahBelulhsostienequeeltrmino"Bait"implica
necesariamentefamilia,basndoseenGnesis34:30.
Comoconsideracinfinal,caberecalcarqueestedcimomandamiento(quintode
lasegundatabla),enrealidadtieneunaspectoespiritualmarcadoydifiereensu
esenciadeloscuatromandamientosanterioresqueimplicannecesariamenteuna
accin.Eldcimomandamiento,comoyahemosdicho,esunllamamientoalser
humanoparaquecontrolesusactitudesynosolamentesusacciones,yaquesonlas
actitudesbuenasomalas,lasquegenerarnaccionescorrespondientes.Deesto
resultaqueesdifcilsinoimposible,establecerlmitesentrepensamientosy
acciones.Porsupuestoquelaleynopuedefrenarlospensamientosdelser
humano.PerolaTorahesmsquelaley.Torahquieredecirenseanza;hayque
educaralserhumanoycrearleunanuevamentalidad.Mientrasesoocurra,deber
respetarancompulsivamente,laley,basedetodasociedad.Sinembargo,los
profetasdeIsrael(especialmenteJeremas31:32)preconizaneldaenelcualla
Torahestargrabadasobrelasparedesdelcorazndelhombreynosobretablasde
piedra.Porltimo,losSabiosdelTalmudtambinnosensearonque
,"mitsvotbetelotlenatidlavo",oseaque,enunfuturoporvenirlos
preceptossernderogados(T.B.Niddah61B).
Versculo15:"...yTODOELPUEBLOPERCIBIANLOSTRUENOS..."
Traducimos"roim"comoperciban,basadosenlainterpretacinde
Maimnides(GuadelosPerplejos1:46).DeAcuerdoconlYconotros
intrpretes,loquelaTorahquiererecalcar.acnoeselmerohechopticodever,
sinolaelevacindelhombre,lapercepcinylacaptacindeunhecho
absolutamenteespiritual:laRevelacindelapalabradeD's,atravsdelDeclogo.
NuestroSSabiosllamarona.estasituacin,"Reiathanishman",osea
verloaudible.
Sehadichoqueestoesmuycercanoalaideadeprofeca.Elprofeta,despojadode
las"interferenciasmateriales",estcapacitadoparacaptarlotrascendentalunavez
todossussentidos"anulados".
Versculo15:"...LOVIOELPUEBLO,SECONMOVIERONYSE
MANTUVIERONALOLEJOS."
Estaconmocinyestatomadedistanciaindicaelestadoenelcualestsumidoel
serhumanocuandoestfrentealotrascendentalyalosublime.ElautordeTseror
HammorloatribuyealamodestiaespiritualqueimbuaalpueblodeIsraelen
aquelmomento,nicoenlahistoriaespiritualdelahumanidad.Latomade
distanciaeslanicaposibilidadquetieneelserhumanoparacaptarloquelo
trasciende.RecordemosqueMoshehantelazarzaardientecubrisurostro,yaque
lsinticonmocinfrenteaaquellavisin(Exodo3:6).ElprofetaJeremasen
31:2dicetambin:"DesdelaslejanasAdonaiSemehamanifestado..."
Porotraparte,TserorHammorYelautordeMnhahBelulahentiendenqueamn
delaconmocin,hahabidounmovimientofsicoporpartedeloshijosdeIsrael
presentes,costumbrestaqueperdurahastaeldadehoy,puesloshijosdeIsrael
cuandoestnsumidosenoracin,seconmuevenYsemueven.Enpalabrasdel
Salmista:"todosmishuesosproclaman,ohD's,quinescomoT."(Salmos3S:
10).
Enotroordendecosas,TserorHammordistingueentreelgradodeprofecade
MoshehYdelpueblodeIsrael.Sibienesteltimohatenidounavisinproftica,
permanece"distante"delgradoprofticodeMosheh.
Versculo16:"...HABLATUCONNOSOTROSYOBEDECEREMOS..."
Traducimoselverbo,"shamoah"comoobedecerbasadosenlaversin
arameadeOnkelos.DeacuerdoconIbnHezraestaspalabrasfuerondichasporlos
,"cohanim"sacerdotesYlosjefesdetribusqueestabancercadeMosheh,
despusdecompletarselaenunciacindelDeclogo.
Versculo16:"...EMPEROQUENOHABLECONNOSOTROSELOHIMNO
SEAQUEVAYAMOSAMORIR".
"DvreTorahhaniimbimkomanvehashirim
bemakomaher"quieredecir,quelaTorahesescuetaenalgunoslugaresY
explcitaenotros.Poreso,loquelaTorahnoexplicaennuestroversculo,lohace
enDeuteronomio5:20ys.s.,versculosquetranscribimosliteralmente:"Yocurri
quecuandohabaisodolaVozdeentrelastinieblascuandolamontaaardaen
fuego,osacercasteisam,todoslosjefesdevuestrastribusYvuestrosancianos.
Medijisteis:heaququenoshamanifestadoAdonai,nuestroD's,SugloriaySu
grandeza,YSuvozhemosododeenmediodelfuego,enestedahemosvistoque
ElohimhablaalserhumanoYstevive.Yahoraporquhabremosdemorirya
quenospuedeconsumirelfuegogrande,ste,siseguimosnosotrosoyendolavoz
deAdonainuestroD's,ms,moriremos.Puesquinentretodacreaturaquehaya
odolavozdelD'sEternohablandodeenmediodelfuego,comonosotros,Yha
vivido?AcrcatetyoyetodoloquehayadedecirAdonainuestroD's,yt,
habrsdehablaranosotrostodoloquehayadehablarAdonainuestroD'sati.
NosotrosloorernosYloharemos.EscuchAdonailavozdenuestraspalabrasal
hablarvosotrosamYmedijoAdonai:Heodolavozdelaspalabrasdeeste
puebloloquetehablaronati,hanhechobien,todoloquehanhablado.Ojalque
lesperdure(elsentirde)sucorazn,ste,paravenerarMeyparaobservartodos
Mispreceptostodoslosdasparaquehallenelbienellosysushijosporsiempre."
ApartirdeestemomentoMoshehconsagradoyacomoprofetaserel
intermediariopedidoporelpuebloentreD'syelpueblodeIsrael.
Enestetexto,arribacitado,seoriginalaprofecadeIsrael,siendoMoshehel
primerodelosprofetas.Despusdel,laprofecacontinuar.Asleemosen
Deuteronomio18:1518:"Profetadeentreti,deentretushermanoscomoyo,te
harsurgirAdonaituD's,alhabrisdeobedecer.Deacuerdocontodoloque
pedistedeAdonaituD'senHorebenelDadelaAsamblea,diciendo:Nohede
continuaroyendolavozdeAdonaimiD's,yelfuegogrande,ste,nohedever
ms,paraquenohayademorir.MedijoAdonai:"Hanhechobienloquehan
hablado.Profetalesharsurgirdeentresushermanos,comot,ypondrMis
palabrasensuboca,ylleshablartodoloqueYoleprescribir."
LaprofecadeIsraelnecesariamentesurgeparamantenerestrictamentelas
palabrasdelaTorah,noparainnovar"...Profetalesharsurgirdeentresus
hermanoscomot...".DeahlaafirmacindelosSabiosdeIsrael,quetodo
profetaquevieneainnovarnoesprofetayporlotantodebeserrechazadocomo
tal.Malaji,ltimoprofetadelTanaj,diceliteralmente:"RecordadlaTorahde
Mosheh,Miservidor,loqueleprescribenHorebparatodoIsraelleyesy
mandamientos."(Malaji3:22).
Versculo17:"...PARAELEVAROSSEHAMANIFESTADOELOHIM..."
Traducimos111OJ7,"Ienassot"como"elevar"basadosenelcomentariodeRashi
mientrasqueAbarbanelloentiendecomo"paraprobar"queesunadelas
acepcionesdeesteverbohebreo.AunqueelmismoAbarbanelcomoelautorde
MnhahBelulah,sugierenquesepodratraducircomo"paraejercitaras"citando
ambosensuapoyoelversculoIdeSamuel17:39.Loquequieredecirdeacuerdo
con.TserorHarnmorquelapalabradeD's,oseaelDeclogoyporendetodaslas
mitsvot,tienenporfinalidadejercitaralpueblodeIsraelatravsdelasmismas
paraquelleguenalaveneracinyaltemordeD's.Nosepuedeaspiraraunafeen
D'squenoseaatravsdelcaminodelasmitsvotquesedebencumpliradiarioen
formadisciplinadayconconstancia.Enrealidad,estoimplicatambinlaideade
prueba,yaqueelhombreseejercitaparasuperar"pruebas"queleabrirnel
caminohacialametaanhelada.
Versculo18:"SEMANTUVOELPUEBLOALOLEJOS,EMPEROMOSHEH
SEACERCOHACIALADENSANUBE,DONDEESTABA,ALLI,ELOHIM."
Mientraselpueblo,quesehabaalejado,semantuvoensulugar,Moshehseeleva
yavanzaensentidocontrario"hacialadensanubedondeestaba,all,Elohim."
Estoltimonopuedeserentendidoliteralmente,yaquelaresidenciadeD'snoes
ladensanubenilugaralguno,puestodalatierraestcolmadadeSugloria(Isaas,
6:3).Enlenguajemetafrico,elSignificadoesqueelpueblonopodrverconsus
ojoslaesenciadelaDivinidad,yaqueascomolastinieblasdisminuyenlavisin
delhombreengeneral,enestecasoestastinieblasrepresentanlaideadequeD'ses
recndito.Rashi,refirindoseDeuteronomio4:11,explicaqueMoshehperpetren
lomsinternodelastres"","mehitsot",divisiones,asaber:oscuridad,
densanubeytinieblas.Quieredecir,enotraspalabras,quetodoloquecaptan
nuestrossentidoscuyapercepcineslimitada,seasemejaaunacapadetinieblas
que,en10absoluto,eslafuentedeluzdifusaqueemanadelaDivinidad.
EnpalabrasdelSalmista:"ElponelaoscuridadcomoSuocultamientoenderredor
deEl,comoSumanto."(Salmos18,12).
Enotroordendecosas,ysalvandolasproporciones,cuandonosponemosdepie
paraoraranteD's"hamidah",tratamosdeimitarestemismogestode
Mosheh.Avanzamostrespasosalcomenzarlahamidahperoalfinalretrocedemos
trespasoscomoqueriendosalirdelmbitode10Sagradovolviendoalmbitode
loprofano(BetIosefOrahHairnCaptulo123).
Versculo19:"...DESDELOSCIELOSYOHEHABLADOCONVOSO
TROS".
AparentementehabraunacontradiccinentreesteversculoyExodo19:20,donde
laTorahdicequeD'sdescendisobreelmonteSina.Enrealidad,todalaideade
D's"residenteenelcielo"quieredecirqueladistanciaentreelhombreyD'ses
grandeyqueD'strasciendealhombre.LoquelaTorahquiereindicaresqueD's
enSumisericordiayafectoirrestrictoporelserhumano"desciende"pormediode
Susatributos,haciaelhombre,naciendodeaqulaideadelainmanenciadeD's.
Porltimo,Recanattisugierequeenlenguajeesencial,lapalabra"Shamaim"
cielosesunacontraccinde"esh",y,"rnaim"(fuegoyagua).Enla
alegora,elfuegorepresentaelatributoderigordeD's:"Middathadin"y
elaguarepresentaelatributodemisericordiadeD's:"rniddat
harahamim"yporconsiguiente,D'sunificadosdesusatributosparahablarconel
hombre,tratandodeensearlequeltambindeberensuvidaunificarestosdos
aspectosdelamisma,estableciendolaarmonaentreambos.LatradicindeIsrael
noconcibealhombresolamenterigurosocomotampococreequeelhombrepuede
sermisericordiosotodoeltiempo.Estacombinacinharqueelhombresea
humano,queeslapropuestadeD'sCreadordelserhumano.
Versculo20:"NOHAGAISJUNTOAMIDIOSESDEPLATA..."
DeacuerdoconIbnHezraelversculo20esunaconsecuenciadirectadelanterior:
D'sresideenelcieloyporlotantonopuedenidebeserrepresentadoporel
hombre.D'snonecesitaningunafigura"asociada"aEl.RabbiItshakAramadice
quealgunosfilsofosllegaronapensarquecomoquieraqueD'strasciendealser
humanoyestlejosdel,elserhumanopodraquererrepresentarloconimgenes
edolos,cosaquelaTorahrechaza,ydealllaadvertencia.IbnHezranosrecuerda
queloshijosdeIsraelcayeronenestatentacincuandoconfeccionaronelbecerro
deoro.
Porotraparte,ntesequeelprimerhemistiquiodelversculo20expresala
prohibicindeasociaraD'sningunadivinidad.Pero,aparentemente,elsegundo
hemistiquioquedice:"Nidiosesdeoro,nooshagis"hasidointerpretadoporlos
SabiosdelTalmudensentidofigurativo(T.B.Sanhedrin7B).Llamalaatencin
queMaimnideslehaconferidouncarcterlegalaestainterpretacinfigurativa
delTalmud.AsleemosenMishnehTorah,HiljotSanhedrin3:8"...Ashandicho
nuestrosSabios:"NohagisjuntoaMidiosesdeplata...";estohacereferenciaal
juezquehasidodesignadonicamenteporsuriqueza."Estecomentariotieneuna
baselingsticayaqueeltrmino"Elohim"quieredecirtambinjueces.(A
mododeejemplovaseExodo22:7).
Versculo21:"UNALTARDETIERRAHARASPARAMI..."
ElcultoaD'sdeberestarcentralizadoylimitadonicamenteaaquelloslugares
indicadosporlosprofetasdeIsraelyno"entodolugarquevieres".Vaseal
respectoDeuteronomio12:5ys.s.EsD'selquehacemencionarSuNombreyno
lossacerdotes,enpalabrasdelSalmista:"Adonainosrecuerdaynosbendice."
(Salmos115:12)
IbnHezradicealrespecto:"Yomismo,habrdevenirabendecirte.Nonecesitis
intermediariosentrevosotrosyYo."
Versculo21:"...ENTODOLUGARDONDEYOHAGAMENCIONARMI
NOMBREYOHABREDEVENIRHACIATI,YTEBENDECIRE".
DeacuerdoconAbarbanel,elaltarqueeraUnelementodecultodebaserde
tierrayaqueAltsimoesAdonaiyElve10humilde,no,eloronilaplatasinoun
altardetierrasimple.Versculo
MinhahBelulah,basadoenTargumIerushalmi,entiendequeelsignificadodel
versculoesqueelaltardeberaserconstruidodirectamentesobrelatierrayno
sobrebasesqueinterfirieranentreelaltarylatierra.Estaopinineslaquehaba
vertidoconanterioridadRashi.
Versculo22:"MASSIALTARDEPIEDRASHICIERESPARAMI,NOLAS
HAGASESCUlPIDAS..."
EstoseentiendealaluzdelversculodeDeuteronomio27:5quedice:"Erigirs
allunaltarparaAdonai,tuD's,altardepiedras.Nohabrsdeblandirsobreellas
hierro..."Loquequieredecir,queelaltardeberserconstruidoConelementos
naturalesmanteniendosucondicindetal.Elhombrenodebeembellecerla
piedra,debeembellecersusacciones.
Porotraparte,elhierrorepresentaloselementosblicosquedestruyenla
humanidad.Elaltarerasmbolodepaz.Loselementoscontradictoriosnopueden
conformarelcultoaD's.NtesequecuandoelreySalomnconstruyeel
"BetHamikdash"en"Ierushalaim"cumpleescrupulosamenteconeste
precepto.AsleemosenIReyes6:7:"YlaCasaalconstruirsefuehechacon
piedrasterminadas,quehabansidotraslada:dasdesdelacantera.Nimartillosni
hachasniningunaherramientadehierrofueescuchadaenlaCasa,cuandofue
construida."
Versculo23:"YNOHABRASDEASCENDERPORGRADASSOBREMI
ALTAR,PARAQUENOSEDESCUBRATUDESNUDEZSOBREEL."
Enefecto,alaltarnosesubaporgradas,poresohabaunarampadeaccesoal
mismo.Loscohanimibanvestidosenformatalquenoocurrieraelmenorgesto
impdico.Ensntesis,elaltarnoesunelementoparasuntuosidadesoesculturas.
SibienexistaunaparatoparaelcultodeD's,elmismoserincompatiblecon
cualquieractodefaltadepudorodefrivolidad,pormnimoquesea.Hayun
mensajeentodosestospreceptos:RashiennombredelaMejilta,dicequeun
razonamiento"afortiori"seimponeac:sihabaquetratardenoserimpdicoaun
frente"alaspiedrasdelaltar"conmuchamayorrazntendremosquetratardeno
seriofrenteanuestrossemejantes.Puedeserqueseaestemensajeelquehaya
determinadoquelosSabiosdelaMassorahhayanelegidoesteversculopara
concluirlaParashatltroquecontieneelDeclogo.