Momentler Prensibi

(Varignon teoremi)
Bu ilke, bir kuvvetin bir noktaya
gre momentinin bu kuvvetin
bileenlerinin bu noktaya gre
momentlerinin eit olduunu ifade
eder.
Vektrel arpmn dalma zellii

ki boyutlu problemlerde, kuvveti

kartezyen bileenlerine ayrdktan
sonra moment analizini skaler
analizle yapmak mmkndr.

1
Momentler Prensibi (Varignon teoremi)

F kuvvetine dik mesafeyi (d)

bulmaya gerek kalmadan,
bileenlerine ayrmak daha
pratik !

2
 rnek 14
O noktasnda oluan
momenti belirleyiniz.

ZM 1

3
ZM 2

4
ZM 3

5
 dev 8
Sokak lambasn
kaldrmak iin F
kuvvetinin A
noktasnda 2250 Nm
saatin tersi ynnde
6m moment oluturmas
gerekmektedir. Bu
durumda F kuvvetinin
iddeti ne olmaldr?
3m

Cevap: 953.39 N

6
 1.yol: A noktasna dik mesafeyi (d) bulalm.

5.802 4.552 7.37m

F sin 105 sin

. 6m 6xsin75=5.80m 7.37 3.0
d
75 sin (3 sin 105) / 7.37
105
A
3m 6xcos75=1.55m 23.15

d 6 sin 23.15 2.36 m

M A Fd ( skaler )
2250 F 2.36 F 953.39 N
6m

3m
7
2.yol: F kuvveti bileenlerine ayrlr. B noktasna etkiyen F kuvveti
bileenlerinin Ada yaratm olduklar moment toplamn 2250 Nm yapan
kuvvet bulunur.

Fx
B
=23.15

Fy =51.85
6m 5.80m

105 Fx=F.cos 51.85

A
3m 1.55m Fy=F.sin 51.85

+ MA=2250 = Fx(5.80) Fy(1.55)

2250 = F cos (5.80) F sin (1.55)
F=953.39 N

8
 Bir kuvvetin bir eksene gre momenti
Bir kuvvetin bir noktaya gre momenti hesaplanrken,
moment ve moment ekseninin, kuvvet ve moment kolunu
ieren dzleme daima dik olduu unutulmamaldr. Bazen
bu momentin, sz konusu noktadan geen belirli bir eksen
zerindeki bileenini bulmak gerekebilir. Skaler veya
vektrel analiz kullanlabilir.

rn:
Bulonu gevetebilecek
moment y ekseni
etrafndaki My
momentidir. x ekseni
etrafnda oluan
momentin bulonu
gevetmeye bir etkisi
yoktur.
9
 Skaler hesap
F kuvvetinin y ekseni etrafnda moment yaratan
moment kolu: dy=dcos olduuna gre,
M= Fdy = F(dcos) olarak bulunur.

10
 Vektrel hesap
ekilde gsterilen F
kuvvetinin y eksenine
gre momentini bulmak
iin nce, F kuvvetinin y
ekseni zerinde herhangi
bir nokta Oya gre
momenti bulunur.

Mo momentinin y eksenine gre izdm olan My bileeni (y ekseni

etrafndaki moment) ise skaler arpm kullanlarak bulunur.

(sonu skaler)

y eksenindeki birim vektr

11
Genelletirince:
Bu arpma skaler l arpm denir.
M a ua (r F ) Vektrler kartezyen formda ifade edilirse;

Skaler l arpm determinant formda da yazlabilir:

12
 1. Satr
2. Satr
3. Satr

1.satr: a-a' ekseninin ynn belirleyen birim vektrn kartezyen bileenleri

2.satr: a-a ekseninin herhangi bir yerinden, F kuvvetinin etki izgisinin
herhangi bir yerine olan pozisyon vektrnn kartezyen bileenleri
3. satr: F kuvvetinin kartezyen bileenleri

Ma belirlendiinde May kartezyen vektr eklinde ifade edebiliriz :

M a M a ua

Ma negatif karsa M a u a nn tersi ynndedir.

13
rnek
F kuvvetinin AB ekseninde
oluturaca momenti
bulunuz.

M AB u AB (r F )

14
15
 dev 9
F kuvvetinin OA borusunun
dorultusundan geen eksene gre
oluan momentin iddetini bulunuz.
Kartezyen vektr cinsinden ifade
ediniz. Ve moment ekseninin yn
kosinslerini bulunuz.

16
Cevap : 100 Nm
17
18
Kuvvet iftleri
Kuvvet ifti, aralarndaki dik uzaklk d olan,
ayn byklkte ve zt yndeki paralel iki
kuvvet olarak tanmlanr.
Bileke kuvvet sfr olduundan, kuvvet
iftinin tek etkisi dnme eilimi yaratmaktr.

Kuvvet ifti ile retilen moment, bir

O noktasnda oluan iki kuvvetin
momentleri toplamna eittir.

M rB F rA ( F ) (rB rA ) F

rB rA r r rB rA

M r F
Momentin, rA, rB konum vektrlerine
deil, sadece kuvvetler arasndaki
konum vektrne bal olmas
nedeniyle, kuvvet iftinin momentinin
bir serbest vektr olduu, herhangi 19
bir
noktada etki edebilecei sylenebilir.
 Skaler Formlasyon
Kuvvet iftinin momenti: F= kuvvetlerden birinin bykl

M Fd d= kuvvetler arasndaki dik uzaklk (moment kolu)

Kuvvet ifti momentinin dorultu ve yn sa el
kural ile belirlenir.

Vektrel Formlasyon
Kuvvet iftinin momenti vektrel
(apraz) arpmla:

M r F

20
 Edeer (Denk) Kuvvet iftleri
ki farkl kuvvet ifti, ayn iddet ve yne sahip moment etkisi
yaratyorsa, bu iki kuvvet iftine edeer kuvvet ifti denir.

M= 30 N (0.4 m) = 40 N (0.3 m) = 12 Nm

21
Bileke Moment
Kuvvet ifti momentleri, serbest
vektrler olduundan vektrel
olarak toplanabilirler.

M M1 M 2

MR r F

Cismin zerine ikiden fazla

kuvvet ifti momenti etki ediyorsa
bu kavram genelletirilebilir.

22
 rnek 15
farkl kuvvet iftinin
cisim zerinde yaratt
bileke momenti skaler
hesapla bulunuz.

MR M M R F1d1 F2 d 2 F3 d 3
(200 N )(0.4 m) (450 N )(0.3 m) (300 N )(0.5 m)
95 Nm
23
rnek 16
Boruya etkiyen iki kuvvet iftinin yaratm
olduu momentin bilekesini bulunuz.

24
 dev 10
Boruya etkiyen kuvvet iftinin
momentini belirleyiniz.

Cevap : -1299 j Nmm 25

Vektrel zm
25 N 25 N

25 N
25 N

26
Skaler zm

27
 Kuvvet ve Kuvvet ifti Sistemlerinin Basitletirilmesi

Bazen bir kuvvet ve moment sistemini daha basit ve edeer baka bir
kuvvet sistemine indirgemek gerekebilir. Bu edeer sistem belli bir noktaya
etkiyen bileke kuvvet ve momentten olumaldr. Yeni sistem, orijinal
sistemle ayn d etkileri yaratyorsa, yeni kuvvet sistemine edeer kuvvet
sistemi denir.

D etkiler,
Eer cisim herhangi bir yere bal deilse telenme ve dnme etkileridir
Eer cisim mesnetli ise (bal) yaratt mesnet tepkileridir

28
Kuvvet ve kuvvet ifti sisteminin bilekesi
Bir rijit cisme kuvvetler ve kuvvet ifti momentlerinden
oluan bir sistem etkiyorsa, cisim zerindeki d etkileri,
kuvvet ve kuvvet ifti momenti bilekelerini kullanarak
incelemek daha basittir.

M kuvvet ifti momenti, bir serbest vektr olduundan,

dorudan O noktasna tanr.
F1 ve F2 kayan vektrlerdir ve O noktas bu kuvvetlerin etki
izgisi zerinde olmadndan moment oluturur. Oluan
momentler de O noktasna tanmaldr.

M 1 r1 F1 M 2 r2 F2

FR F1 F2 M R M M1 M 2

FR Fi
M RO M O M
29
 Eer kuvvet sistemi x-y
dzleminde ise, ve momentler de
FRx Fx
bu dzleme dik (z ekseni
dorultusunda) ise, yukardaki
vektr formlasyon, skaler FRy Fy
formlasyon halini alr.
M RO M O ,i M j

30
 rnek 17
Etkiyen kuvvetleri O noktasnda edeer
kuvvet ve moment sistemine indirgeyin.

Kuvvet Toplam

31
Moment Toplam

32
 Kuvvet Sistemlerinin Daha da Basitletirilmesi
Bir kuvvet sistemi, ayn noktaya etkir veya ayn
dzlemde bulunur ya da paralelse, tek bir P noktasnda
etkiyen bir tek bileke kuvvete indirgenebilir. nk bu
hallerin herbirinde FR ve MRO kuvvet sistemi, herhangi bir
O noktasnda basitletirildiinde daima birbirine dik olur.

33
 Bir noktadan geen kuvvet sistemleri
Btn kuvvetlerin etki izgileri O noktasndan geiyorsa, kuvvet
sistemi moment oluturmaz. Edeer kuvvet sistemi kuvvetlerin
vektrel toplamyla bulunur:

FR Fi

34
 Dzlemsel Kuvvet Sistemleri
Kuvvetlerin bulunduu dzleme dik dorutulu kuvvet ifti momentleri ierebilen
dzlemsel kuvvet sistemleri tek bir bileke kuvvete indirgenebilir.

Kuvvetlerin bilekesi : FR F olarak hesaplanr ve yine ayn dzlemdedir.
Kuvvetlerin oluturduu moment ekseni bu dzleme diktir. Dolaysyla kuvvetlerin
bilekesi FR O noktasna gre ayn momenti yaratacak ekilde, Odan d kadar
mesafede konumlandrlabilir.

M RO M r F

35
 Paralel kuvvet sistemleri
Bu sistem z eksenine paralel kuvvetlerden olumaktadr.
Bu durumda, O noktasndaki bileke kuvvet de z
eksenine paralel olmak zorundadr.

FR Fi

36
 Her bir kuvvet x-y dzlemindeki bir O noktasna tandnda, bileke
kuvvet sadece x ve y eksenlerine gre bileenlere sahip olan bir kuvvet
ifti momenti retir. Buna gre, oluan bileke momenti, FR bileke
kuvvetine diktir. Bu nedenle kuvvet sistemi daha da basitletirilerek tek
bir FR kuvvetine indirgenebilir. d mesafesi u ekilde bulunur:

37
WR W1 W2
W1d1 W2 d 2
d
WR

38
rnek 19
Kirie etkiyen
kuvvet ve moment
sistemini edeer
tek bir kuvvete
indirgeyiniz ve kirii
kestii yeri
bulunuz.

39
Kuvvet Toplam

40
Moment Toplam

41
 rnek 20
ekildeki vince etkiyen kuvvetleri
edeer tek bir kuvvete
indirgeyin ve bu kuvvetin etki
izgisinin AB kolonunu ve BC
kiriini kestii yerleri belirleyiniz.

175 N

Kuvvet Toplam

260

42
Moment Toplam

175 N

43
 Veya;

x0 y 2.29 m
y 11m x 10.9 m

175 N

44
 dev 11
ekilde gsterilen deme
birbirine paralel drt kuvvetin
etkisi altndadr. Edeer tekil
kuvvetin ynn ve yerini
bulunuz.

Cevap: FR= -1400 N

45
x= 3 m ; y= 2.5 m
KUVVET TOPLAMI

46
MOMENT TOPLAMI

47