Projektet e Te Nxenit 1-2-3 400 PDF

SONJA MANO MANJOLA SHARKAJ
PROJEKTET
E T NXNIT 1-2-3
Pr drejtimin instalues i sistemeve termohidraulike
Teoria e projektit t t nxnit PN-1.1; PN-1.2; PN-1.3
SHTPIA BOTUESE E TEKSTEVE MSIMORE

TIRAN, 2014
Teksti sht miratuar dhe financuar nga Ministria e Arsimit dhe e Sportit.
Botues:
Shtpia Botuese e Teksteve Msimore (BOTEM)
Adresa:
Rruga e Durrsit, Nr. 219, Tiran, Shqipri
: + 355 42225659; botem1mas@gmail.com
Redaktor letrar
Spartak Kumbaro (Drini)
Arti grafik:
Spartak Kumbaro (Drini)
Kopertina:
Arlinda Bai
Recensues:
Msc. Andrin Krgai
Dr. Kastriot Shehu
Shtpia Botuese e Teksteve Msimore, 2014.

T gjitha t drejtat jan t rezervuara. Nuk lejohet shumfishimi
me do mjet apo form pa lejen me shkrim t botuesit.
ISBN 978-99927-0-668-8
Mano-Sharkaj
Prmbajtja
Hyrje ............................................................................................................................................... ..7
Projekti i t nxnit PN-1.1-P rgatitja me vegla dore e elementeve tipike t tubacioneve .........9
KAPITULLI -Njohuri mbi hidraulikn.................................................................... ........... 10
1.1. Njohuri t prgjithshme mbi hidraulikn dhe mbi vetit fizike t ujit .....................................11
1.2. Presioni hidrostatik dhe vetit e tij............................................................................................. 13
1.3. Presioni i plot hidrostatik manometrik dhe ai i zbraztis (vakuumetrik)................................ 17
1.4. Matja me aparate matse e presionit hidrostatik......... 18
1.5. Ushtrime ...................................19
1.6. Llojet e lvizjes s lngut dhe elementet hidraulike t rrjedhjes.................... 20
1.7. Ekuacioni i vazhdueshmris s rrjedhjes dhe ai i Bernulit....................... 23
1.8. Rezistencat hidraulike dhe humbjet q lidhen me to ............. 26
1.9. Parimi i puns i sifonit dhe goditja hidraulike ..........................27
1.10. Ushtrime pr zbatimin e ekuacionit t vazhdueshmris s rrje dhjes.............................. 29
KAPITULLI II-Tubat dhe rakorderit ...................................................................................... 31
2.1. Tubat dhe karakteristikat e tyre ......................................................................................... 32

2.2. Tubat prej bakri............ ..............................................................................................................34
2.3. Tubat prej gize sferoidale ...............................................................................36
2.4. Tubat plastik ............................................................................. 37
2.5. Tubat shumshtresor .................................................................40
2.6. Tubat fleksibl (e prkulshm) ..................................................................................................42
2.7. Rakorderit .................................................43
2.8. Rakorderit prej bakri ............................................ 49
KAPITULLI III-Veglat e puns s hidraulikut dhe proceset e puns q kryhen me to ........ 51
3.1. Matja dhe shnjimi n siprfaqe t rrafshta ......................................................52

3.2. Veglat e hidraulikut. elsat hidraulik dhe morsat ................................................................. 54
3.3. Prerja e tubave me dalt, me pres dore dhe me sharr ............................................................. 58
3.4. Prerja e tubave me tubprers. Limimi i metaleve dhe shpimi i vrimave n metale ..................60
3.5. Filetimi. Vija helikoidale, formimi i filets dhe elementet e saj ................................................63
3.6. Sistemet e filetave. Instrumentet q prdoren pr prerjen e filets ...........................................65
3.7. Filetat q prdoren n hidraulik. Madrevidhat q prdoren pr prerjen e filets n tuba .67
3.8. Llogaritja e gjatsis s filets ........................................................................................... 69
3.9. Ushtrime.....................................................................................................................................70
3.10. Kthimi dhe prkulja e tubave....................................................................................................73
3.11. Hartimi i skicave pr bashkimin e tubave ................................................................................ 80
3
Projektet e t nxnit 1-2-3
KAPITULLI IV-Armaturat .............................................................................................................. 83
4.1. Klasifikimi i armaturave. Armaturat komanduese-rregulluese ..................................................84

4.2. Armaturat mbrojtse .................................................................................................................. 86
4.3. Armaturat e pajisjeve matse ..................................................................................................... 91
4.4. Armatura pr sistemin e ujsjellsit kundr zjarrit .................................................................... 93
4.5. Pajisjet pr marrjen e ujit dhe pr prdorimin e tij.....................................................................94
KAPITULLI V-Aparatet dhe pajisjet hidrosanitare ................................................................. 99
5.1. Njohuri t prgjithshme pr materialet dhe pr prgatitjen e aparateve e t pajisjeve hidrosanitare.....100

5.2. Lavamani. Prmasat, llojet dhe montimi i tij .Prcaktimi i kuotave t furnizimit
dhe t shkarkimit t lavamanit...................................................................................................101
5.3. Bidet. Llojet, ndrtimi dhe montimi i tyre...............................................................................103
5.4. Klozetat. Llojet, ndrtimi dhe montimi i tyre............................................................................105
5.5. Kasetat e shkarkimit t klozetave..............................................................................................107
5.6. Pisuaret......................................................................................................................................109
5.7. Ndrtimi i pllakave t dushit.....................................................................................................111
5.8. Vaskat e banjs..........................................................................................................................112
5.9. Vaskat me hidromasazh.............................................................................................................115
5.10. Ndrtimi i piletave dhe i sifoneve...........................................................................................116
5.11. Ndrtimi i lavapjats dhe parimi i saj i puns.........................................................................118
5.12. Ndrtimi i pajisjeve t tjera speciale hidrosanitare dhe i aksesorve......................................119
5.13. Pajisje dhe materiale ndihmse...............................................................................................121
Pro je kti i t nx nit PN-1.2- Ins talimi i s is te me ve t thje s hta t tubac io ne ve .........124
KAPITULLI I-Lidhja e tubave.....................................................................................................125
1.1. Njohuri t prgjithshme mbi saldimin.......................................................................................126

1.2. Saldimi me hark elektrik...........................................................................................................128
1.3. Saldimi me gaz..........................................................................................................................129
1.4. Ngjitja e but.............................................................................................................................130
1.5. Veglat pr prpunimin e tubave prej bakri................................................................................131
1.6. Lidhja e tubave prej eliku........................................................................................................134
1.7. Lidhjet e tubave me filetim dhe me flanxh..............................................................................136
1.8. Lidhja e tubave prej gize...........................................................................................................137
1.9. Lidhjet e tubave plastik............................................................................................................138
1.10. Lidhjet e tubave prej bakri.......................................................................................................140
1.11. Lidhjet e tubave shumshtresor.............................................................................................141
1.12. Shtrimi i tubave.......................................................................................................................143
KAPITULLI II-Sistemet e furnizimit me uj..............................................................................145
2.1. Njohuri pr rrjetet e jashtme t ujsjellsit dhe mbi sistemet e furnizimit me uj....................146
2.2. Skemat e furnizimit me uj, elementet e saj prbrse dhe burimet e furnizimit me uj.............148
2.3 Impianti i pastrimit t ujit...........................................................................................................151
2.4. Pompat dhe stacioni i pompave.................................................................................................154
2.5. Rezervuari shprndars..............................................................................................................157
4
Mano-Sharkaj
2.6. Linja e jashtme e ujsjellsit......................................................................................................158

2.7. Rrjeti shprndars i ujsjellsit..................................................................................................159
2.8. Shtrimi i tubave dhe i elementeve t tjera t ujsjellsit t jashtm..........................................161
2.9. Marrja n dorzim e ujsjellsit t jashtm...............................................................................163
KAPITULLI III-Sistemet e ujsjellsit t brendsh m................................................................166
3.1. Sistemet e ujsjellsve t brendshm dhe mnyrat e shprndarjes s ujit (furnizimit me uj

t ftoht)....................................................................................................................................166
3.2. Rrjeti i ujsjellsit t brendshm dhe elementet e tij.................................................................168
3.3. Skemat e rrjetit t ujsjellsit t brendshm..............................................................................173
3.4. Mnyrat e shtrimit t tubave n planimetri dhe n lartsi.........................................................179
3.5. Montimi i rrjetit t ujsjellsit t brendshm.............................................................................181
3.6. Montimi i pomps dhe i depozits.............................................................................................187
3.7. Prcaktimi i prurjes, i diametrit t tubave dhe i presionit t rrjetit t ujsjellsit t brendshm.......189
3.8. Transmetimi i zhurmave n rrjetin e ujsjellsit t brendshm.................................................197
3.9. Ushtrime me ndrtim skemash...............................................................................................200
KAPITULLI IV-Furnizimi me uj t nxeht................................................................................201
4.1. Mnyrat e prgatitjes s ujit t nxeht.......................................................................................201

4.2. Elementet prbrse t rrjetit t ujit t nxeht dhe montimi i tyre............................................203
4.3. Ushtrime me ndrtim skemash...............................................................................................206
Projekti i t nxnit PN-1.3 -Instalimi i sistemeve t furnizimit me uj dhe i shkarkimit t ujrave ......208
KAPITULLI I-Rrjeti i kanalizimit t uj rave t zeza. Rrjeti i jashtm i kanalizimit..............209
1.1. Njohuri t prgjithshme mbi kanalizimin dhe sistemet e kanalizimit ......................................209

1.2. Teknologjia e ndrtimit t rrjetit t kanalizimit dhe t dhnat kryesore t montimit t tij........212
1.3. Shtrimi i tubacioneve. Ndrtimi i kanaleve dhe i pusetave t kontrollit.
Sistemet shimbledhse...............................................................................................................214
1.4. Teknologjia e shtrimit t rrjetit t kanalizimit. Stacionet e pompimit dhe marrja n dorzim
e rrjetit t kanalizimit.................................................................................................................218
KAPITULLI II-Rrjeti i kanalizimit t brendsh m.......................................................................221
2.1. Sistemet dhe skemat e kanalizimit t brendshm......................................................................221

2.2. Elementet prbrse t rrjetit t kanalizimit t brendshm dhe prmasat e tyre.......................223
2.3. Sistemi i ajrimit t rrjetit t kanalizimit t brendshm..............................................................228
2.4. Projektimi dhe llogaritja e sistemeve t shkarkimit t ujrave t prdorura.............................234
2.5. Shtrimi i tubave n planimetri dhe n lartsi. Prcaktimi i kuotave t daljeve t shkarkimit.
Hapja e kanaleve dhe e vrimave pr kalimin e tubave .............................................................243
2.6. Gropat septike. Llojet, ndrtimi dhe funksionimi i tyre............................................................247
2.7. Provat teknike t rrjetit t kanalizimit t brendshm.................................................................250
2.8. Transmetimi i zhurmave n rrjetin e kanalizimit t brendshm dhe masat q merren
pr uljen e tyre brenda vlerave normative.................................................................................250
2.9. Prdorimet e ujit t shiut............................................................................................................251
5
KAPITULLI III-Montimi i pajisjeve hidrosanitare...................................................................256

3.1. Montimi i lavamanit..................................................................................................................256
3.2. Montimi i klozets.....................................................................................................................259
3.3. Montimi i kasets s shkarkimit................................................................................................261
3.4. Montimi i bides........................................................................................................................262
3.5. Montimi i vasks s banjs........................................................................................................263
3.6. Montimi i vasks me hidromasazh............................................................................................264
3.7. Montimi i pllaks s dushit........................................................................................................266
3.8. Montimi i lavapjats s kuzhins..............................................................................................267
3.9. Largsit e nevojshme t montimit t pajisjeve hidrosanitare n nyjn sanitare.......................268
KAPITULLI IV-P rcaktimi i defekteve n rrjetin e ujsjellsit dhe t kanalizimit

t brends hm .....................................................................................................275
4.1. Defektet n rrjetin e ujsjellsit t brendshm...........................................................................276
4.2. Defektet n pompa dhe mnjanimi i tyre...................................................................................277
4.3. Defektet n depozita dhe mnjanimi i tyre................................................................................279
4.4. Rrjedhjet n rrjetin e kanalizimit t brendshm dhe mnjanimi i tyre..............280
4.5. Defektet n pajisjet hidrosanitare dhe mnjanimi i tyre............................280
4.6. Shfrytzimi dhe mirmbajtja e rrjetit t ujsjellsit dhe e kanalizimit t brendshm................281
6
Mano-Sharkaj
Hyrje
Me projektet e t nxnit zbatohet n grup detyra tipike e drejtimit profesional prkats, kryhet cikli
i plot, duke nisur nga biseda me klientin, n g a hartimi i konceptit, nga prgatitja e elementeve,
nga instalimi, nga kontrolli, si dhe nga procesi i dorzimit te klienti.
Nxnsi i profilit instalues i sistemeve termohidraulike e prgatit skicn dhe konceptin e instalimit
mbi bazn e krkess s klientit. Gjithashtu, ai prgatit n grup planin e puns dhe vendos pr
parafabrikimin e elementeve n punishte.
Nxnsit porositin lndn e par pr kryerjen e detyrs, por duke e administruar mir edhe gjendjen
e materialit q kan n zotrim. M pas identifikohen dhe prgatiten pr pun veglat dhe pajisjet e
nevojshme pr kryerjen e detyrs. Nxnsit, t ndar n grupe, vendosin ndarjen e detyrave pr
instalimin dhe e kryejn at sipas planit.
Pas prfundimit t secilit hap, nxnsi kontrollon punn e kryer, por kur mbaron instalimin e
projektit t plot, ai e kontrollon at dhe funksionimin e tij sipas kritereve t paraprcaktuara. M
pas dokumentohen rezultatet, prgatitet raporti pr t gjitha shpenzimet e kryera dhe i dorzohet
klientit.
do projekt t nxni prmban elemente teorike, t cilat i tejkalojn temat q zhvillohen n lndn e
teknologjis baz t termohidrauliks.
N kt libr do t trajtohet ky element teorik, meq ai sht i domosdoshm pr kryerjen e projektit
t t nxnit.
N libr jepen njohurit kryesore t fushs s hidrauliks, kjo n prputhje me zhvillimin e shkencs
dhe t teknologjis t br n kt fush, i cili e ka ndryshuar mnyrn e projektimit dhe t montimit
t sistemeve termohidraulike, si dhe t pajisjeve q prdoren n kto sisteme.
Libri ka tri pjes kryesore: teorin, zbatimin dhe materialin plotsues (tabelat, figurat, skemat etj.) dhe
sht hartuar pr tu ardhur n ndihm nxnsve t shkollave profesionale t profilit instalues i
sistemeve termohidraulike, por dhe t atyre q dshirojn t ken njohuri n fushn e hidrauliks dhe
t montimit t sistemeve termohidraulike.
Libri sht hartuar sipas metodave bashkkohore t msimdhnies, q jan zhvilluar nga eksperti
ndrkombtar Volfgang Pfishterer (Wolfgang Pfisterer), i cili, me punn e tij, na ka dhn nj
ndihmes shum t madhe n konceptimin bashkkohor t projektimit dhe t montimit t sistemeve
termohidraulike. Gjithashtu falnderojm inxhinier Ismet Malsiun, z. Baftjar Gegn dhe z. Ilir
Agollin, pr ndihmn e dhn si ekspert dhe n plotsimin me materiale ndihmse.
Nj falnderim i veant shkon pr ALBVET- in (Albanian VET Support Program, q sht programi
zvicerano-shqiptar pr mbshtetjen e arsimit dhe t formimit profesional), i cili ka qen nj mbshtetje
e fuqishme n zbatimin e projekteve t t nxnit.
7
8
Mano-Sharkaj
PROJEKTI I T NXNIT PN-1.1

PRGATITJA ME VEGLA DORE E ELEMENTEVE TIPIKE
T TUBACIONEVE
PRSHKRIMI: N PN-1.1 nxnsit njihen me veglat kryesore t dors dhe msojn

funksionimin, prdorimin dhe mirmbajtjen e tyre.
Me an t punimeve t ndryshme mekanike dhe t teknikave t bashkimit, ata
prgatisin elementet tipike t sistemeve t tubacioneve sipas skicave t dhna.
OBJEKTIVI I PN1.1: Pas prfundimit me sukses t PN-1.1, nxnsit do t jen n gjendje q ti

prdorin mir veglat e duhura t dors q do t prdoren pr t prgatitur
elemente t sistemeve t thjeshta t tubacioneve sipas skicave t dhna.
REZULTATET E T NXNIT: N PN-1.1 nxnsit do t msojn:

-t przgjedhin veglat e duhura dhe ti prdorin mir ato;
-t prpunojn mekanikisht lloje t ndryshme tubash;
-t bashkojn lloje t ndryshme tubash, nprmjet teknikave t ndryshme;
-t prgatisin skica t thjeshta mbi bazn e shpjegimeve t msuesit.
9
KAPITULLI I
NJOHURI MBI HIDRAULIKN
Objektivat e kapitullit:
1. T shpjegoj vetit kryesore t lngjeve.
2. T shpjegoj presionin (trysnin) e teprt dhe at t zbraztis (vakuummetrike).
3. T shpjegoj ndrtimin e manometrit t lngshm.
4. T dalloj regjimin laminar nga ai turbulent.
5. T shpjegoj elementet hidraulike t rrje dhjes.
6. T shpjegoj parimin e puns t sifonit.
7. T rendis masat p r mnjanimin e goditjes hidraulike .
10
Mano-Sharkaj
1.1. Njohuri t prgjithshme mbi hidraulikn dhe mbi vetit fizike t ujit
Objektivat:
1. T prkufizoj hidraulikn si shkenc.
2. T prkufizoj lngun dhe t prshkruaj karakte ristikat e tij.
3. T shpjegoj vetit kryesore t lngjeve.
4. T rendis forcat q ndikojn n ekuilibrin e ujit.
1. Hidraulika dhe zhvillimi i saj
Prkufizim:
Hidraulika sht shkenca q studion ligjet e ekuilibrit dhe t lvizjes s lngjeve, duke i
prpunuar dhe duke i prdorur ato n zgjidhje n e problemeve t ndryshme n teknik .
Hidraulika ndahet n dy pjes: n hidrostatik dhe n hidrodinamik.

A. Hidrostatika studion ligjet e ekuilibrit t lngjeve n qetsi.
B. Hidrodinamika studion ligjet e lvizjes s lngjeve.
N trajtimin e saj hidraulika bazohet n ligjet e fiziks, n teoremat dhe n vrtetimet e mekaniks
dhe t matematiks. Duke qen shkenc e zbatuar, ajo shrben si baz pr degt e tjera t tekniks,
si pr: hidroenergjetikn, hidroteknikn, furnizimin me uj, kanalizimet, prmirsimin ujor etj.
Uji sht nj nga elementet m t rndsishme t jets n tok, kurse hidraulika sht shkenca q
studion dhe v n prdorim t njeriut t gjitha ligjet e ekuilibrit dhe t lvizjes s tij.
Shum shkenctar t njohur kan punuar n fushn e hidrauliks pr disa shekuj, ku jan marr me
studimin e dukurive qoft teorikisht, qoft dhe eksperimentalisht, t cilat, me zhvillimin e shkencs,
jan t lidhur shum ngusht me njra- tjetrn.
Teknika e punimeve hidraulike, si dhe konstruksioni i pajisjeve hidraulike dhe hidrosanitare kan
psuar vazhdimisht ndryshime, duke qen sot n nivelet m t larta.
2. Prkufizimi i lngut
Prkufizim:
Lng quhet trupi, q nuk e ruan formn e tij dhe merr me njher formn e ens ku vendoset.
Nj trup n gjendje t lngshme karakterizohet nga nj lvizje e vazhdueshme e pjesve elementare

q e prbjn at.
Aftsia q ka lngu t marr formn e ens ku vendoset, quhet rrjedhshmri.
Lngu kufizohet nga siprfaqe t ngurta (muret dhe fundi i ens) dhe nga siprfaqja e lir, e cila
kufizohet me ajrin a me ndonj gaz tjetr.
11
3. Vetit fizike t lngjeve
Lngjet dallohen nga njri-tjetri nga vetit fizike, q jan:

a) Dendsia ()- masa e lngut (m) q i prket njsis s vllimit (V):
=m/V [kg/m]
Dendsia rritet kur rritet presioni dhe zvoglohet kur ngrihet temperatura.
b) Ndrydhshmria (shtypshmria)-aftsia q ka lngu pr t ndryshuar vllimin, kur mbi t vepron

nj forc shtypse.
Ajo karakterizohet nga koeficienti i shtypjes (sht), q tregon zvoglimin e njsis s vllimit t
lngut pr do rritje nj njsi t presionit.
c) Veshtullia (viskoziteti)- vetia q kan lngjet pr t kundrshtuar lvizjen e tyre t rrjedhjes.

Lngu lviz n form shtresash, t cilat zhvendosen me shpejtsi t ndryshme kundrejt njra-tjetrs.
Kur lngu lviz, ndrmjet ktyre shtresave lindin forca frkimi. Pikrisht kto forca jan ato q e
pengojn kt lvizje dhe njkohsisht prbjn veshtullin e lngut.
Veshtullia varet nga lloji i lngut, nga temperatura, nga madhsia e ndryshimit t shpejtsis nga
shtresa n shtres, por varet shum pak nga presioni i ushtruar mbi lng.
d) Bymimi- vetia q kan lngjet pr t ndryshuar vllimin e tyre nn ndikimin e rritjes s

temperaturs. Ai karakterizohet nga koeficienti i bymimit vllimor (by ), q tregon zmadhimin e
njsis s vllimit t lngut kur temperatura rritet me 1C.
4. Forcat q veprojn n uj
Ekuilibri i mass s ujit kushtzohet nga veprimi i forcave q veprojn mbi t, t cilat jan dy
llojesh:
a) t brendshme, q jan kryesisht forcat e bashkveprimit ndrmolekular dhe jan t ekuilibruara;
b) t jashtme, t cilat mund t jen:
-siprfaqsore, pra q ushtrohen mbi siprfaqe t ndryshme, si forca e presionit atmosferik
dhe ajo e presionit hidrostatik;
-vllimore, pra forca q veprojn n brendsi t lngut dhe q shprndahen njtrajtsisht n t
gjith vllimin e tij, si p.sh. forca e rndess.
Pyetje
1. Cili sht prkufizimi i hidrauliks si shkenc? Cilat jan pjest e saj dhe objekti i tyre?
2. quhet lng dhe cilat jan karakteristikat e tij?
3. Cilat jan forcat q ndikojn n ekuilibrin e lngut?
12
Mano-Sharkaj
A. HIDROSTATIKA
1.2. Presioni hidrostatik dhe vetit e tij

OBJEKTIVAT:
1. T prkufizoj se sht presioni hidrostatik.
2. T tregoj tri veorit q karakterizojn presionin hidrostatik.
3. T prkufizoj ligjin e Paskalit.
Nj mas e caktuar lngu me dendsi ndodhet n prehje n nj en (fig 1.1). Faqet e brendshme t
ens ndodhen nn veprimin e lngut. Njra nga faqet e ens kufizohet nga siprfaqja A, mbi t ciln
ushtrohet forca shtypse F e lngut.
Fig. 1.1
F
A
Raporti pm=F/A quhet presion mesatar i lngut. Nse siprfaqja A do t zvoglohet shum, p.sh.
deri n madhsin A, ather edhe forca F q vepron mbi kt siprfaqe, do t zvoglohet deri n
madhsin F.
N kt rast, raporti p=F/ A quhet presion hidrostatik.
N sistemin SI, ku si njsi matse e forcs sht njutoni (q shnohet me simbolin N) dhe si njsi e
matjes s siprfaqes sht metri n katror (q shnohet me simbolin m), presioni hidrostatik matet
me N/m. Kjo njsi quhet paskal, e cila shnohet me simbolin Pa. Pra, na del se 1 Pa=1 N/1 m.
13
Fig. 1.2
Presioni hidrostatik karakterizohet nga tri veorit e mposhtme:

1. E ka drejtimin pingul me siprfaqen mbi t ciln ushtrohet.
2. Vepron vetm n shtypje.
3. N nj pik t lngut ose t ens sht e barabart n t gjitha drejtimet.
Ekuacioni themelor i hidrostatiks

Nj mas e caktuar lngu me dendsi ndodhet n prehje n nj en (fig 1.3). Marrim dy pika 1
dhe 2 n lartsi h nga njra-tjetra dhe i bashkojm me nj drejtz. Pastaj formojm cilindrin me
siprfaqe t bazave prkatsisht A1 dhe A2 dhe me lartsi l.
gaz
1' P 0
F 3
F 1
leng 1
A 1
F 2 2 F
G 4
A 2
fig.1.3
Masa e lngut brenda cilindrit qndron n ekuilibr, pra, shuma e forcave q vepron n t, sipas
do drejtimi t pranuar, sht e barabart me zero. Forcat q veprojn mbi cilindrin e ujit jan:
a-Forca siprfaqsore F1 dhe ajo F2 , t cilat jan pingule prkats is ht me siprfaqen A1 e at A2 ,
s i dhe forca rezultante F3 dhe ajo F4 , q jan pingule me siprfaqen ansore t cilindrit.
b-Forca vllimore, q sht forca e rndess G e lngut brenda cilindrit.
14
Mano-Sharkaj
Duke i projektuar t gjitha forcat sipas drejtimit 1-2, q sht i njjt me aksin e cilindrit, do t
kemi:
+F1 F2 +G cos =0 (1)
Ku: cos =h/l
Pra, formula (1) do t ket pamjen e mposhtme:
+F1 F2 +G h/l=0 (2)
Projeksionet e forcave F3 dhe F4 n drejtimin 1-2 jan zero (meq jan pingule me kt drejtim),
prandaj nuk hyjn n ekuacion.
Meq siprfaqet e bazs A1 dhe A2 jan t barabarta me njra-tjetrn (pra: A1 =A2 =A), ather mund
ti shprehim forcat F1 dhe F2 e ekuacionit t msiprm si: F1 =p1 A dhe F2 =p2 A.
Gjithashtu, duke ditur se G=Vg (ku: g-nxitimi i rnies s lir, -dendsia e lngut dhe V-vllimi i
cilindrit: V=Al) dhe duke i zvendsuar formulat e msiprme t F1 dhe t F2 n ekuacionin (2), ky
i fundit do t marr pamjen e mposhtme:
p1 A-p2 A+Vg cos =p1 A-p2 A+Alg h/l=0 (3)
Duke i pjestuar t dyja ant e ekuacionit (3) me A, do t kemi:
p1 -p2 + g l (h/l)=0
Prej nga gjejm se:
p2 =p1 + g h
Ekuacioni i msiprm quhet ekuacioni themelor i hidrostatiks.
Kur pika 1 merret n siprfaqen e lir t lngut t nj ene t mbyllur, aty presioni do t jet i
barabart me presionin n siprfaqen e lir t lngut, pra me p0 . Kshtu, formula e msiprme do t
marr pamjen e mposhtme:
p2 =p0 + g h
Forma e prgjithshme e formuls s msiprme do t ket pamjen e mposhtme:
p=p0 + g h (5)
Pra, pre s ioni hidrostatik n nj pik t lngut q gje nde t n thellsin h, sht e barabart
me presionin n siprfaqen e lir t lngut plus peshn e kolons s lngut me lartsi h.
Kur ena sht e hapur, ather p0 =pa (ku: pa-presioni atmosferik), kurse ekuacion i msiprm do t
marr trajtn e mposhtme:
p=pa + g h
Ekuacioni themelor i hidrostatiks ka kto tri rrjedhime t mposhtme:

1. Siprfaqen me presion t barabart. 2. Ligjin e Paskalit. 3. Ent e thjeshta komunikuese.
1. Sip rfaqja me presion t barabart. Kur lartsia sht e pandryshueshme, pra kur h=konst.,
presioni p sht i barabart n t gjitha pikat siprfaqes q ka kt lartsi.
15
SHTYPJA HIDROSTATIKE
La rtsia e ln g u t
Pr lartsi t barabarta, siprfaqe t fundme t barabarta t enve dhe lng t njejt,
forca e presionit hidrostatik n siprfaqen e fundme t ens, pr katr rastet e treguara
n figur, sht e barabart. ( Paradoksi i Paskalit )
Fig. 1.4
2. Ligji i Paskalit. Ky ligj thot se: N nj lng q nuk shtypet e q ndodhet n prehje, ndryshimet
e presionit tejohen n mnyr t plot e me t njjtn vler n t gjith masn apo pikat e tij.
A1 A2
F1 F2
P P
1 2
fig.1.5
3. Ent e thjeshta komunikuese. Dy ose m shum en t mbushura me lng e t lidhura midis

tyre, formojn en komunikuese. En komunikuese sht edhe tubi i prkulur n form U-je.
Fig. 1.6 En komunikuese
16
Mano-Sharkaj
Pyetje
1. sht presioni hidrostatik?

2. Cila sht njsia matse e presionit hidrostatik?
3. Cilat jen vetit e presionit hidrostatik?
4. Cili sht ekuacioni themelor i hidrostatiks dhe cilat jan rrjedhimet e tij?
1.3. Presioni i plot hidrostatik manometrik dhe i ai zbraztis (vakuummetrik)
OBJEKTIVAT:
1. T prkufizoj presionin absolut.
2. T shpjegoj presionin manometrik dhe at t zbraztis.
3. T dalloj presionin manometrik nga ai i zbraztis.
Prkufizim:
Presion i plot ose absolut quhet presioni faktik i lngut q vepron mbi faqet e ens.
Nga prkufizimi i msiprm del se ekuacioni themelor i hidrostatiks shpreh presionin e plot
hidrostatik n nj pik fardo t lngut edhe kur ena sht e hapur ose e mbyllur, pra kur p0 =pa.
ppl =pa + gh
Shum procese fillojn n presione m t larta se ai atmosferik. Secili nga kto presione mund t
mendohet si nj shtes ndaj presionit atmosferik. Pikrisht kjo shtes presioni quhet presion i teprt
ose presion manometrik, i cili sht e barabart me:
pman =ppl -pa =gh
N teknik ndodh q presioni i plot sht m e vogl se ai atmosferik. N kt rast, lngu sht n
gjendje zbraztie (vakuumi) dhe presioni i zbraztis sht:
pvak =pa -ppl
Presioni i zbraztis ka kufi dhe nuk mund ta kaloj kurr vlern e presionit atmosferik.
Pyetje
1. kuptoni me presion t plot hidrostatik?

2. kuptoni me presion manometrik (t teprt) dhe me presion t zbraztis?
17
1.4. Matja me aparate matse e presionit hidrostatik
OBJEKTIVAT:
1. T shpjegoj ndrtimin e piezometrit.
2. T shpjegoj ndrtimin e manometrit (trysnimatsit) me lng.
3. T dalloj manometrin me lng nga ai dife rencial.
Presioni hidrostatik matet me aparate matse, lloji i t cilave zgjidhet n varsi t presionit q do t
matet dhe t saktsis q krkohet. Aparatet matin presionin efektiv dhe jan: piezometri dhe
trysnimatsi (manometri).
1. Piezometri
Piezometri (fig 1.7) shrben pr t matur presionin e teprt
pozitiv, d.m.th. presionin manometrik. Ai prdoret pr t matur
presione t vogla deri 0.4 bar (1 bar=105 Pa) dhe saktsi t
madhe. Piezometri prdoret kryesisht n laborator.
Fig. 1.7
2. Manometri
Manometri shrben pr t matur presionin manometrik n

vlera 3 bar-4 bar (3105 Pa-4105 Pa). Ai sht tri llojesh:
me lng, mekanik dhe diferencial.
a) Manometri me lng (fig 1.8). M i prhapur sht
manometri n form U-je (ku si lng prdoret zhiva
(merkuri)), i cili sht i thjesht dhe i sakt. Ky lloj
manometri mat presionin manometrik dhe at t zbraztis.
Fig. 1.8
b) Manometri diferencial (fig. 1.9)
Manometri diferencial shrben pr t matur diferencn
e presionit ndrmjet dy enve ose dy pikave t nj
tubi, kur ndrmjet tyre ka nj diafragm.
Fig. 1.9
18
Mano-Sharkaj
c) Trysnimatsi (manometri) mekanik (fig. 1.10)

Trysnimatsi mekanik mat trysni m t lart se 3 bar-4 bar (3105 Pa-4105 Pa). Ai sht dy
llojesh: me sust ose trysnimatsi Burdon (a) dhe me membran (b).
Trysnimatsi mekanik mat presion m t lart se 3105 Pa-4105 Pa) dhe sht dy llojesh: me sust
ose trysnimatsi Burdon (Bourdon) dhe me membran.
a) trysnimats me sust b) trysnimats me membran
Fig. 1.10 Trysnimats mekanik
Pyetje
1. Cilat jan pajisjet e matjes s presionit?

2. N cilin rast prdoret secila prej tyre?
1.5. Ushtrime (n klas)
1. T llogaritet presioni manometrik n fundin e nj ene t mbushur me dy lngje me dendsi t

ndryshme, kur dihen: h1 =0.7 m, h2 =0.5 m, d1 =760 kg/m dhe d2 =1000 kg/m.
2. T llogaritet presioni i plot dhe i teprt n pikn A, si dhe lartsia h1 n piezometrin e hapur,
kur jepen: p0 =1.5105 Pa, h=2 m, d=1000 kg/m.
3. T llogaritet presioni i plot hidrostastike dhe ai i zbraztis i piks A, q sht n thellsin

hA=0.5 m, n nj en t mbushur me naft me dendsi d=800 kg/m.Presioni n siprfaqen e lir
t nafts sht p0 =88 259 Pa.
19
B. HIDRODINAMIKA
1.6. Llojet e lvizjes s lngut dhe elementet hidraulike t rrjedhjes

Objektivat:
1. T rendis llojet e lvizjes s lngjeve.
2. T dalloj lvizjen e njtrajtshme nga ajo e ndryshueshme.
3. T dalloj regjimin laminar nga ai turbulent.
4. T shpjegoj elementet hidraulike t rrje dhjes.
Lngjet psojn tri lloje kryesore lvizjesh:

a) lvizje zhvendosse, kur grimcat e lngut lvizin paralelisht me veten;
b) lvizje rrotulluese, kur grimcat e lngut rrotullohen rreth nj boshti q ndodhet brenda tyre;
c) lvizje shformimi, kur grimcat ndryshojn formn e tyre.
Klasifikimi i lvizjes s lngjeve ndryshon sipas parimit q merret pr baz. Klasifikimet kryesore
t lvizjeve q prdoren n hidrodinamik, jan:
1-Lvizja potenciale dhe lvizja shtjellore.
2-Lvizja e qndrueshme dhe e paqndrueshme.
3-Lvizja e njtrajtshme dhe e ndryshueshme.
4. Lvizja me presion dhe lvizja pa presion.
5. Lvizja me regjimi laminar dhe me regjim turbulent.
1. Lvizje potenciale dhe lvizje shtjellore
Lvizje potenciale quhet lvizja, n t ciln masa e lngut, me ose pa shformim, zhvendoset n
drejtim gjatsor.
Lvizje shtjellore quhet lvizja, n t ciln grimca rrotullohet rreth boshtit t astit. Lvizja
shtjellore mund t jet lvizje e thjesht rrotulluese ose njkohsisht lvizje rrotulluese dhe
zhvendosse.
2. Lvizje e qndrueshme dhe e paqndrueshme
Lvizje e qndrueshme quhet lvizja, n t ciln presioni dhe shpejtsia e rrjedhjes s lngut nuk
ndryshojn me kalimin e kohs.
Lvizje e paqndrueshme quhet lvizja, n t ciln presioni dhe shpejtsia e rrjedhjes s lngut
ndryshojn me kalimin e kohs.
3. Lvizje e njtrajtshme dhe e ndryshueshme
Lvizje e njtrajtshme quhet lvizja e qndrueshme, ather kur siprfaqja e prerjes trthore t ujit
dhe shpejtsia mesatare mbeten t pandryshuara n t gjith gjatsin e rrjedhjes. Pra, kur: v1 =v2 =v3
dhe A1 =A2 =A3 .
1 2 3
V1 V2 V3
Fig. 1.11
20
Mano-Sharkaj
Lvizje e ndryshueshme quhet lvizja n t ciln ndryshon:

a-prerja trthore gjat rrjedhjes;
b-shpejtsia (pra dhe prurja).
V2 V3
V1
Fig. 1.12
4. Lvizja me presion dhe pa presion
Lvizje me trysni quhet rrjedhja e lngut q shkaktohet nga veprimi i ndryshimeve t presionit n t
dyja skajet e shtratit ku lviz uji. Tipar dallues i ksaj lvizjeje sht se rrjedhja e ujit nuk ka siprfaqe
t lir.
Lvizje pa trysni q u h e t lvizja q shkaktohet nga veprimi i forcs s rndess. Tipar dallues i
ksaj lvizjeje sht se rrjedhja ka siprfaqe t lir.
Fig. 1.13
5. Lvizja me regjimi laminar dhe me regjim turbulent
N regjimin laminar zhvendosja e shtresave t ujit bhet paralelisht me veten e tyre, kurse n regjimin
turbulent shtresat e ujit zhvendosen n mnyr t rregullt dhe przihen me njra-tjetrn.
21
Fig. 1.14
Ele mentet hidraulike t rrjedhjes
1. Rrjedhje uji quhet vllimi i ujit q lviz n mnyr t vazhduar e q kufizohet nga faqet t
ngurta, t cilat formojn shtratin e rrjedhjes.
2. Rrym uji quhet rrjedhja e ujit q nuk kufizohet nga shtrati i ngurt, por nga mjedis uji ose gazi.
3. Siprfaqe e lir quhet siprfaqja q sht n kontakt me atmosfern.
4. Prerje e gjall S quhet prerja trthore e rrjedhjes pingul me drejtimin e lvizjes.
5. Perimetr i lagur P quhet gjatsia e vijs s takimit t lngut me shtratin e ngurt.
6. Trajektore e lvizjes quhet vija q formohet nga bashkimi i vendndodhjeve t njpasnjshme q
z n hapsir e n koh grimca elementare e lngut gjat lvizjes s saj.
Fig. 1.15 Perimetri i lagur
Pyetje
1. Cilat jan tri lvizjet kryesore q pson lngu?

2. quhet lvizje potenciale dhe shtjellore?
3. quhet lvizje e qndrueshme dhe e paqndrueshme?
4. quhet lvizje e njtrajtshme dhe e ndryshueshme?
5. quhet lvizje me trysni dhe pa trysni?
6. sht regjimi laminar dhe turbulent?
7. Cilat jan elementet hidraulike t rrjedhjes?
22
Mano-Sharkaj
1.7. Ekuacion i vazhdueshmris s rrjedhjes dhe ai i Bernulit
Objektivat:
1. T prkufizoj prurjen.
2. T shpjegoj se far shpreh ekuacioni i vazhdueshmris.
3. T rendis elementet q lidh ekuacioni i Bernulit.
Ekuacioni i vazhdueshmris s rrjedhjes
Prkufizim:
Prurje quhet sasia e lngut q kalon npr pre rjen trthore t rrjedhjes s lngut n njsin
e kohs.
Prurja shnohet me Q dhe matet n m/s ose n l/s.

Nga prkufizimi i msiprm del se prurja llogaritet si prodhimi i shpejtsis v me seksionin trthor
A. Pra: Q=v A [m/s ose l/s].
1
A2
2'
v 1 1' 2
v 2
2'
2
1 l2
1'
l1
Fig. 1.16
Le t prfytyrojm n rrjedhjen e plot t lngut nj rrjedhje elementare, n t ciln do t marrim

n shqyrtim prerjen 1-1 dhe at 2-2, o se le t marrim n shqyrtim rrjedhjen e ujit n nj tub.
Seksioni i gjall i prerjes 1-1 sht A1 , ku lngu lviz me shpejtsin v1 , kurse n prerjen 2-2
seksioni i gjall sht A2 dhe lngu lviz me shpejtsin v2 . Gjat intervalit t kohs t, lngu
zhvendoset prkatsisht n pozicioni 1-1 n at 1-1 dhe nga pozicioni 2-2 n at 2-2 n largsi
prkatsisht sa l1 dhe l2 , ku:
l1 =v1 t dhe l 2 =v2 t
Vllimi i lngut q ndodhet midis seksioneve 1-1 dhe 1-1, si dhe vllimi i lngut q ndodhet midis
seksioneve 2-2 dhe 2-2 do t jen prkatsisht:
V1 =A1 l 1 =A1 v1 t dhe V2 =A2 l 2 =A2 v2 t
23
Duke pranuar se lngu nuk sht i ngjeshshm dhe se ai nuk deprton n siprfaqet ansore t
cilindrit elementar, arrijm n prfundimin se:
V1 =V2 ose: A1 v1 t=A2 v2 t
Prej nga del se: A1 v1 =A2 v2
Mirpo A1 v1 =Q1 dhe A2 v2 =Q2 , pra del se edhe Q1 =Q2 .
N mnyr t prgjithshme mund t themi se: pr do seksion t rrjedhjes elementare kemi:
Q=Av=konstante
Q1 =Q2
ose
A1 v1 =A2v2
Fig. 1.17
Duke kaluar n rrjedhjen e plot dhe duke prdorur kuptimin e shpejtsis mesatare, kemi:
Q=vmes A=konstante
Ekuacioni i msiprm quhet ekuacioni i vazhdueshmris s rrjedhjes s lngut, i cili shpreh
kushtin q prurja e lngut n lvizjen e qndrueshme sht konstante gjat gjith rrjedhjes.
Ekuacioni i Bernulit
Ekuacioni i Bernulit sht zbatimi i ligjit t prgjithshm t fiziks, dhe pikrisht i ligjit t ruajtjes
s energjis s lngut. Kuptimi i ktij ligji sht: Puna q kryen lngu gjat rrjedhjes s tij sht
e barabart me ndryshimin e energjis n t dyja skajet e lvizjes s lngut.
E
a 1 vija e energjise E Hh1-2
2g
P a 2
vija piezometrike P 2g
1 2
v
1 v 2
z 1+
P1
dg
z 1
1 2 z 2 z2+
P2
dg
Plani i krahasimit
0 0
Fig. 1.18
24
Mano-Sharkaj
Ekuacioni i Bernulit ka trajtn e mposhtme:

Z1 +p1 /g+1 v1 /2g=Z2 +p2 /g+2 v2 /2g+Hh 1-2
Po ta analizojm ekuacionin e Bernulit, vrejm se: Z1 +p1 /g dhe Z2 +p2 /g shprehin energjin
potenciale t ujit, kurse (1 v1 )/2g dhe 2 v2 /2g shprehin energjin kinetike t ujit.
Pra, ekuacioni i Bernulit shpreh energjin e plot t rrjedhjes s ujit, e cila prbhet nga shuma
e energjis potenciale me at kinetike.
Hh 1-2 shpreh humbjet hidraulike, q jan t barabarta me diferencn e energjis potenciale me at
kinetike.
Pyetje
1. Cili sht ekuacioni i vazhdueshmris s rrjedhjes?
2. Cilat elemente lidh ky ekuacion dhe si shprehet ai?
3. Cili sht ekuacioni i Bernulit?
4. far shpreh ekuacioni i Bernulit?
25
1.8. Rezistencat hidraulike dhe humbjet q lidhen me to
Objektivat:
1. T prkufizoj humbjet hidraulike gjatsore.
2. T prkufizoj humbjet hidraulike t vendit.
3. T dalloj humbjet hidraulike gjatsore nga humbjet hidraulike t vendit.
Nga fizika dihet se do lvizje e nj trupi shoqrohet me humbje energjie, q sht e barabart me
punn q nevojitet pr ta zhvendosur at. Ky ligj vlen e dhe pr lngjet dhe shprehet nprmjet
ekuacionit t Bernulit. Humbjet e energjis te lngjet ndahen:
1-n humbje hidraulike gjatsore;
2-n humbje hidraulike t vendit.
1. Humbjet hidraulike gjatsore
Gjat rrjedhjes s tij n shtratin e ngurt uji ndesh rezistenc nga ky shtrat, e cila shfaqet n formn
e forcave t frkimit, q kan drejtim t kundrt me lvizjen, kshtu q, pr ti prballuar ato, atij
i duhet t shpenzoj nj pjes t energjis s tij t plot. Humbjet hidraulike t energjis q shkaktohen
nga forcat e frkimit, quhen humbje hidraulike gjatsore (Hgj), vlera e t cilave varet nga ashprsia e
siprfaqes dhe nga gjatsia e tubit.
Prkufizim:
Humbjet hidraulike t energjis q shkaktohen nga forcat e frkimit, quhen humbje hidraulike
gjatsore.
2. Humbjet hidraulike t vendit
N sistemet hidraulike n prgjithsi ka kthesa. N kto pika uji duhet t ndryshoj drejtimin e
lvizjes dhe, si rrjedhim, lindin forca qendrikse. Gjat rrjetit hidraulik mund t ket ndryshim t
forms ose t prmass, duke shkaktuar ndryshim t shpejtsis. N rrjetet hidraulike ndrtohen
vepra hidroteknike ose vendosen pajisje t ndryshme.
N t gjitha rastet e siprprmendura, ujit i duhet t shpenzoj nj pjes t energjis s tij pr t
prballuar kto ndryshime, pra atij i d uhet t humbas energji. Kjo humbje e energjis quhet
humbje hidraulike e vendit (Hv).
Prkufizim
Humbjet hidraulike t energjis q shkaktohen gjat rrjedhjes s lngut n kthesa, n vende ku
ndryshon forma ose prmasa, n vendet ku ka pajisje t ndryshme etj., quhen humbje hidraulike
t vendit.
T dyja humbjet (gjatsore dhe t vendit) prbjn humbjet hidraulike t rrjedhjes s ujit.
H=Hgj+Hv
Pyetje
1. Cilat jan humbjet hidraulike t energjis dhe pse shkaktohen ato?

2. kuptoni me humbje hidraulike gjatsore?
3. kuptoni me humbje hidraulike t vendit?
26
Mano-Sharkaj
1.9. Parimi i puns i sifonit dhe goditja hidraulike
Objektivat:
1. T shpjegoj parimin e puns s sifonit.
2. T prkufizoj goditjen hidraulike.
3. T rendis parametrat e goditjes hidraulike.
4. T rendis masat p r mnjanimin e goditjes hidraulike.
1. Sifoni
Prkufizim:
Sifon quhet nj tub q lidh dy rezervuar A dhe B, ku nj pjes e ktij tubi (kulmi M)
ndodhet mbi nivelin e reze rvuarit t siprm.
A M
Fig. 1.19
Parimi i puns i sifonit bazohet mbi kt arsyetim: Pika M ndodhet mbi nivelin e rezervuarit t
siprm A. Nse presioni n pikn M do t jet i barabart me at atmosferik, ather uji q g je nd e t
n rezervuarin A nuk do t ngjitet deri n pikn M. Por n g j it ja e t ij do t mund t bhet vetm
nse presioni n pikn M do t jet m i vogl se ai atmosferik, d.m.th., n kt pik duhet t
ket zbrazti. Nga pika M deri te rezervuari B uji do t rrjedh pr shkak t ndryshimit t nivelit
gjeodezik. Pra, q sifoni t vihet fillimisht n pun, prej tij duhet t hiqet ajri ose t mbushet me
uj. Problemi kryesor q duhet t zgjidhet n njehsimin e sifonit, sht prcaktimi i lartsis s
mbingritjes hc. Kjo gj praktikisht sht e paarritshme dhe lartsimi i sifonit duhet t jet m i
vogl se vlera maksimale e ngarkess s zbraztis (vakuumetrike) n pikn M hvak.mak .
N prgjithsi, n kulmin e tij sifoni pajiset me nj pomp zbraztie ose ventil shkarkimi.
27
2. Goditja hidraulike
Prkufizim: Goditja hidraulike sht nj dukuri e dmshme, e cila shkakton rritjen e presionit
dhe sjell rrezikun e shkatrrimit ose t dmtimit t tubacioneve e t pajisjeve hidraulike.
Po si shkaktohet goditja hidraulike?
Pa
Fig. 1.20
N qoft se e mbyllim shum shpejt saraineskn, masa e ujit q ndodhet pran saj ndalon. Masa
tjetr e ujit q ndodhet n tub vazhdon t lviz pr inerci duke ndrydhur vllimin e mass s
ndaluar. Pr pasoj presioni i saj rritet me vlern p. Gradualisht, inercia e lvizjes s lngut do t
shuhet, do t ndaloj e gjith masa e ujit q ndodhet n tub dhe presion do t jet p + p. Kemi nj
val t rritjes presionit nga saraineska tek rezervuari. Pastaj, uji rikthehet n gjendjen e tij normale,
por pr shkak t forcave t inercis pran sarainesks, fillon zgjerimi i vllimit dhe presioni bie me
vlern p. Kemi nj val t zvoglimit t presionit nga saraineska tek rezervuari. Mbas ksaj,
gjendja e rrjedhjes normalizohet. Ky sht cikli i plot i luhatjes s presionit, i cili prsrite t derisa
shuhet pr shkak t forcave t frkimit.
Parametrat e goditjes hidraulike jan shpejtsia e prhapjes s vals dhe faza e ndryshimit t
presionit.
N sistemet hidraulike vazhdimisht merren masa pr mnjanimin e goditjes hidraulike ose
kufizimin e saj. Saraineskat mbyllen ngadal. N pikat m t larta vendosen pajisje pr nxjerrjen e
ajrit. Pran pikave, ku mund t krijohet goditja hidraulike, vendosen pajisje q amortizojn rritjen e
presionit duke shkarkuar ujin.
Pyetje
1. quhet sifon dhe si punon ai?

2. kuptoni me goditje hidraulike?
3. Cilt jan parametrat e goditjes hidraulike?
4. Cilat jan masat q merren pr mnjanimin e goditjes hidraulike?
28
Mano-Sharkaj
1.10. Ushtrime pr zbatimin e ekuacionit t Bernulit (n klas)
1. T llogariten shpejtsit mesatare t rrjedhjes s nafts n tre tuba me diametr t brendshm

prkatsisht D1 =10 mm, D2 =20 mm dhe D3 =17 mm, q jan lidhur njri pas tjetrit. Prurja e nafts
q kalon n secilin tub sht Q=0.2 l/s.
Fig. 1.21
2. Nj tub me diametr t brendshm D1 =50 mm degzohet n dy drejtime. Diametrat e brendshm

(D 2 d he D 3 ) t t dy tubave jan m t vegjl se D1 dhe t ndryshm nga njri- tjetri. T prcaktohen
prurjet n t dy degzimet, nse njihen: prurja Q 1 =1 l/s, D2 =25.4 mm, D3 =17.5 mm dhe shpejtsia
e rrjedhjes n tubacionin e dyt v2 =v1 .
Fig. 1.22
29
Mbani mend
1. Hidraulika sht shkenca q studion ligjet e ekuilibrit dhe t lvizjes s lngjeve.
2. Uji sht nj nga elementet m t rndsishme t jets n tok, kurse hidraulika sht shkenca q
studion dhe v n prdorim t njeriut t gjitha ligjet e ekuilibrit dhe t lvizjes s tij.
3. Lng quhet trupi q nuk ruan formn e tij dhe merr menjher formn e ens ku vendoset.
4. Vetit kryesore t lngjeve jan: dendsia, shtypshmria, viskoziteti dhe bymimi.
5. Forcat q veprojn n uj jan: forcat e brendshme dhe forcat e jashtme (siprfaqsore dhe
vllimore).
6. Raporti F/S=p quhet trysni hidrostatike.
7. Presioni hidrostatik n nj pik t lngut n thellsi h, sht i barabart me presionin n siprfaqen
e lir t lngut plus peshn e shtylls s lngut me lartsi h.
8. Ligji i Paskalit: N nj lng q nuk shtypet e q sht n prehje, ndryshimet e presionit tejohen
me t njjtn vler n t gjith masn e lngut.
9. Presioni i plot ose absolut quhet presioni faktik i lngut q vepron mbi faqet e ens.
10. Regjimi sht laminar, kur shtresat e ujit zhvendosen paralel me veten, dhe turbulent, k ur shtresat
e ujit zhvendosen n mnyr t rregullt dhe przihen me njra-tjetrn.
11. Prurje quhet sasia e lngut q kalon npr prerjen trthore t rrjedhjes s lngut n njsin e
kohs.
12. Ekuacioni i vazhdueshmris s rrjedhjes s lngut shpreh kushtin q prurja e lngut n lvizjen
e qndrueshme sht e pandryshueshme gjat gjith rrjedhjes.
13. Goditja hidraulike sht nj dukuri e dmshme, e cila shkakton rritjen e presionit dhe sjell rrezikun
e shkatrrimit ose t dmtimit t tubacioneve e t pajisjeve hidraulike.
14. Sifon quhet nj tub q lidh dy rezervuar, A dhe B, kur nj pjes e tij (kulmi M) ndodhet mbi
nivelin e rezervuarit t siprm.
15. Humbjet hidraulike t energjis, q shkaktohen nga forcat e frkimit, quhen humbje hidraulike
gjatsore.
16. Humbjet hidraulike t energjis q shkaktohen gjat rrjedhjes s lngut n kthesa, n vende ku
ndryshon forma ose prmasa, n vendet ku ka pajisje t ndryshme etj., quhen humbje hidraulike t
vendit.
30
Mano-Sharkaj
KAPITULLI II
TUBAT DHE RAKORDERIT
1. T prshkruaj karakteristikat e tubave zinkato, t bakrit, shumshtresor dhe plastik.
2. T klasifikoj tubat pre j PVC-je.
3. T prshkruaj karakteristikat e tubave prej PVC-je, polibutileni dhe polipropileni.
4. T prkufizoj rakorderit.
5. T prshkruaj ndrtimin e rakorderive.
6 T klasifikoj rakorderit plastike.
7 T dalloj rakorderit sipas shenjave t tyre konvencionale.
8 T skicoj shenjat konvencionale t do rakorderie.
31
2.1. Tubat dhe karakteristikat e tyre
Objektivat:
1. T prshkruaj karakteristikat e tubave zinkat, t bakrit dhe shumshtresor.
2. T prshkruaj karakteristikat e tubave plastik.
3. T dalloj tubat pre j PVC-je nga tubat prej polibutileni (PB).
Tubat, klasifikimi dhe karakteristikat e tyre
Tubat dhe rekorderit jan prbrsit kryesor t nj impianti termohidraulik dhe sanitar.
Tubat mund t jen t madhsive t ndryshme, me karakteristika t ndryshme, n varsi t funksioneve

q do t kryejn. Ata prdoren n ndrtimin e linjave t transportit t ujit dhe t gazit, t impiantit t
ngrohjes, t impiantit sanitar, t impiantit t shkarkimit t ujrave t prdorura, si dhe atyre t shiut,
t rrjetit t shuarjes s zjarrit etj. Zgjedhja e nj tubi duhet t bhet duke prmbushur krkesat
tekniko-ekonomike t vendit ku do t prdoret, si:
a. presioni i puns;
b. diametri i krkuar;
c. kushtet e mjedisit ku do t instalohet tubi;
d. kostoja e ult.
Presioni i puns zgjidhet si m posht:
ppu=pnom (kur temperatura e fluidit sht nn 120C);
ppu=0.8 pnom (kur temperatura e fluidit sht 121o C-300C);
ppu=0.64 pnom (kur temperatura e fluidit sht 301o C-400C).
Ku:
pnom-presioni nominal;
ppu-presioni i puns.
1. Klasifikimi i tubave
Ky klasifikim bhet sipas disa kritereve, q jan:
a-sjellja ndaj ngarkesave t jashtme;
b-temperatura e fluidit;
c-lloji i materialit.
A. Sipas materialit prej t cilit prodhohen, ke mi:
I. Tuba t ngurt jometalik, si:
1-tuba betoni;
2-tuba plastik;
3-tuba prej qeramike.
II. Tuba t ngurt metalik, si:
1-tuba prej eliku;
2-tuba prej gize;
3-tuba prej bakri.
B. Sipas sjelljes ndaj ngarkesave t jashtme, kemi:
1. Tuba t ngurt, t cilt prballojn ngarkesa t jashtme (peshn e superstrukturs, trafikun rrugor
etj.), nuk e shtrembrojn aksin e tyre dhe nuk shformohen. T till jan tubat metalik (prej eliku
dhe gize) dhe tubat jometalik (prej betoni dhe qeramike).
32
Mano-Sharkaj
2. Tuba t prkulshm, ku futen t gjith tubat plastik, si ata prej PVC-je dhe polietileni, q, nn
ndikimin e peshs s tyre dhe t ngarkesave t vazhdueshme q ushtrohen mbi ta, kan nj prirje pr
ta shtrembruar aksin e tyre dhe t shformohen.
C. Sipas temperaturs s fluidit, kemi:
1-Tuba pr temperatura t ulta (nn 120C), t cilt prdoren n uj-, naft- dhe gazsjells.
2-Tuba pr temperatura t larta (mbi 120C), t cilt prdoren n furra, kazan avulli etj.
Tubat prej eliku
Fig. 2.1 Tuba prej eliku
Sipas normave ndrkombtare, kta tuba prodhohen prej eliku t but me prqindje t ult karboni.
Tubat prej eliku prdoren pr transportimin e nafts, t gazit dhe t ujit.
Tubat prej eliku mund t jen:
1. T salduar, q prodhohen me flet eliku t salduara pr s gjati ose n form helikoidale.
2. T pasalduar, q prodhohen me procese laminimi n t nxeht sipas metods Manesman (tubat
Manesman) ose n t nxeht dhe t ftoht me trafikim.
Prmasat e tubave prej eliku jan t standardizuara dhe gjenden npr tabela.
Tubat prej eliku zgjidhen n baz t karakteristikave t lngjeve q do t transportojn,
temperaturs dhe trysnis t tyre, si dhe karakteristikave t mjedisit n t cilin do t vendosen.
Karakteristikat kryesore q duhet t plotsojn tubat prej eliku jan:
-rezistenc e mir mekanike;
-mundsia e lidhjes s elementeve t ndryshme.
33
Tubat e filetuar
Tubat prej eliku mund t jen edhe t filetuar. Ata jan tuba eliku t marks Fe 330 lehtsisht t
prpunueshm dhe mund t prdoren si jan, por mund t prdoren ose me fileta konike, ose me
fileta cilindrike. Prmasat shkojn nga DN10 deri n DN 150, kurse presionet shkojn deri n PN 25.
Tubat prej eliku mund t jen edhe t zinkuar me nj shtres t holl zinku n siprfaqet e tyre t
jashtme dhe t brendshme. Ata prdoren n ato raste, kur dshirojm t shmangim oksidimin e
materialit t vet tubave, gj q do t onte n ndotjen e fluideve q transportojn. Quhen ndryshe
edhe tuba t zinkuar dhe prdoren n rrjetin e brendshm t furnizimit me uj.
Pyetje
1. jan tubat?
2. Cilt jan tubat m t prdorshm n projektin e t nxnit 1.1?
3. far karakteristikash zotrojn kta lloj tubash?
4. Si klasifikohen tubat?
2.2. Tubat prej bakri

Objektivat:
1. T prkufizoj tubat pre j bakri.
2. T prshkruaj karakteristikat e tubave prej bakri.
3. T rendis fushat e tyre t prdorimit.
Karakteristikat kryesore t tubave pre j bakri jan prcjellshmria e lart termike dhe
prpunueshmria e mir mekanike.
Tubat p rod ho he n me prmasa mesatare dhe t vogla dhe, pr s hka k t karakteristikave t tyre,
prdoren shum n sistemet e brendshme t furnizimit me uj, pr transportin e ujit t pijshm, t
karburantit, t gazit, t nafts dhe t lngjeve, pr ngrohjen tradicionale, si dhe pr at me rrezatim,
pr sistemet e ngrohjes diellore etj.
Tubat e bakrit prdoren edhe n fushn e ajrit t kushtzuar (kondicionuar), pr ftohje, si dhe pr
transportin e gazit mjeksor.
Fig. 2.2
34
Mano-Sharkaj
Karakteristika t tjera t tubave prej bakri jan:

1-prcjells t mir t nxehtsis;
2-kundrbakteror;
3-kundrmagnetik;
4-jetgjat;
5-t qndrueshm ndaj trysnive t larta, rrezeve ultravjollc, grryerjes dhe ndryshkjes;
6-riciklohen lehtsisht;
7-prpunohen lehtsisht nga ana mekanike.
Tubat e bakrit mund t vishen nga jasht me nj shtres termoizoluese prej PVC-je (klorur polivinili
a polivinilkloridi) dhe me guain-PE.
Fig. 2.3 Tub bakri i veshur me PVC
Fig. 2.4 Tub bakri i veshur me guain-PE

Pyetje
1. jan tubat prej bakri?
2. far karakteristikash zotrojn ata?
3. Cilat jan fushat e tyre t prdorimit?
35
2.3. Tubat prej gize sferoidale
Objektivat:
1. T prshkruaj se si prodhohen tubat prej gize sferoidale.
3. T prshkruaj karakteristikat e tyre.
Ata prodhohen nga centrifugimi i magnezit me gizn e hirt dhe kan nj qndrueshmri t mir ndaj
grryerjes, frkimit, goditjeve, dridhjeve etj.
Fusha e prdorimit shtrihet n t gjitha veprat e transportimit t ujit t pijshm dhe pr ujitje, n
tubacionet e gazit dhe t lngjeve industriale. Rezistenca e tyre e lart bn q ata t prdoren n toka
q shformohen, si dhe n kryqzimet e rrugve t transportit.
N toka shum grryese kto tubacione vishen me polietilen.
Tubat prej gize mund t prgatiten me got ose me flanxh.
Fig. 2.5. Tub gize me gryk

Standardet referuese t tubave prej gize jan:
UNI EN 545: Tuba, rakorderi dhe armaturat prej gize sferoidale dhe nyjat e tyre pr tubacionet e
ujit-Krkesat dhe metodat e provs.
UNI EN 598: Tuba, rakorderi dhe aksesor prej gize sferoidale dhe nyjat e tyre pr kanalizime
-Krkesat dhe metodat e provs.
UNI EN 681-1: Elementet mbyllse prej elastomeri-Krkesat pr materiale pr bashkimin e nyjave
n tubat e prdorur pr uj dhe kullim.
UNI ISO 8180: Tubacione prej gize sferoidale-Manikota prej polietileni.
UNI EN 14628: Tuba prej gize sferoidale pr tubacione nn presion-Veshja e jashtme me polietilen.
Pyetje
1. Si prodhohen tubat prej gize sferoidale?

2. far karakteristikash kan ata?
36
Mano-Sharkaj
2.4. Tubat plastik

Objektivat:
1. T rendis fushat e p rdorimit t tubave plastik.
2. T klasifikoj tubat pre j PVC-je.
3. T prshkruaj karakteristikat e tubave prej PVC-je, polibutileni dhe polipropileni.
Tubat plastik jan tubat q po prdoren gjithnj e m shum, fal karakteristikave t tyre shum t
mira, si:
1-jan t leht, t prkulshm, t shpejt dhe montohen lehtsisht;
2-jan lehtsisht t prpunueshm;
3-kan garanci teknike dhe jan t pastr n prdorim;
4-jan t pastr n prdorim;
5-kan qndrueshmri ndaj korrozionit dhe ndaj veprimit agresiv t lndve kimike;
6-kan izolim t lart termik dhe elektrik;
7-prpunohen lehtsisht mekanikisht dhe plastikisht.
Tubat plastik kan dhe t meta, q jan:
1. i ndryshojn karakteristikat mekanike n varsi t temperaturs;
2. shformohen nga veprimi i ngarkesave;
3. ato vjetrohen pr shkak t ndryshimit t temperaturs gjat shfrytzimit dhe kur jan vazhdimisht
t shfaqur ndaj diellit;
4. kan rezistenc t vogl ndaj ngricave.
Kta lloj tubash prodhohen me diametra nga 20 mm-500 mm.
Fusha e tyre e prdorimit sht shum e madhe. Ata prdoren pr uj t ftoht e t ngroht, pr presione
t ndryshme, q shkojn nga 5105 Pa-25105 Pa, n sistemet e kanalizimeve etj.
Materialet m t prdorshme pr prodhimin e ktyre tubave e q prdoren m shum n hidraulik,
jan:
PVC-ja (klorur polivinili ose polivinilkloridi);
PE-ja (polietileni);
PP-ja (polipropileni);
PB-ja (polibutileni).
Fig. 2.6 Fig. 2.7 Tuba plastik

Tubat plastik prodhohen t drejt dhe me gryk.
Tubat prej PVC-je klasifikohen si m posht:
Tuba pr lngjet me presion (20 mm-500 mm).
Tuba pr shkarkime dhe ventilime (25 mm-500 mm).
Tuba pr impiante nntoksore gazi.
Tuba pr impiantet e ujitjes.
37
Karakteristikat e tubave pre j PVC-je:

Jan t qndrueshm ndaj grryerjes dhe ndaj agjentve kimik.
Kan siprfaqe t lmuar, kshtu q humbjet hidraulike n tubacione jan t vogla.
Jan shum t leht dhe kan kosto t ult n transport.
Standardet referuese:
UNI 7441 (llojet, prmasat dhe karakteristikat e tubave prej PVC-je, pr tubacione me fluide nn
presion).
UNI 7442 (llojet, prmasat, karakteristikat e rakorderive dhe t flanxhave prej PVC-je pr tubacione
nn presion).
UNI 7443 (llojet, prmasat dhe krkesat pr tubat e shkarkimit dhe t ventilimit brenda baness).
UNI 7445 (llojet, prmasat dhe karakteristikat e tubave prej PVC-je pr tubacione nntoksore dhe t
gazit).
UNI 7446 (llojet, prmasat, karakteristikat e rakorderive prej PVC-je pr tubacione nntoksore gazi).
UNI 7447 (llojet, prmasat, karakteristikat e tubave dhe t rakorderive prej PVC-je pr tubacionet e
shkarkimeve nntoksore t gazit).
UNI 7448 (metodat e provs s tubave prej PVC-je).
UNI 7449 (metodat e provs s rakorderive dhe t flanxhave prej PVC-je).
Fig. 2.8 Tuba prej polietileni
Tubat prej PE-je (polipropileni)
Kta lloj tubas h klasifikohen n:

Tuba me densitet t ult (t prftuar nga nj proces me presion t lart).
Tuba me densitet t lart (t prftuar nga nj proces me presion t ult), t cilt jan m t fort
dhe m t qndrueshm.
Karakteristikat e tubave prej PE-je:
Kan ngjyr t zez.
Jan t qndrueshm ndaj rrezeve ultravjollc.
Jan t qndrueshm ndaj grryerjes nga substancat kimike.
Durojn temperatura mbi 100C.
UNI ISO 4437 (tuba prej PE-je q prdoren pr tubacionet nntoksore t shprndarjes s karburantit).
UNI ISO/TR 7474 (tuba e rakorderi prej PE-je, rezistenca kimike ndaj lngjeve).
38
Mano-Sharkaj
UNI 7611 (tuba prej PE-je q prdoren pr tubacionet nntoksore t shkarkimit).

UNI 7615 (tuba prej PE-je-Metodat e provs).
UNI 8451 (tuba prej PE-je q prdoren pr tubacionet e shkarkimit brenda baness).
UNI 7990 (tuba prej PE-je q prdoren pr tubacionet e fluideve nn presion).
UNI 7991 (tuba prej PE-je-Metodat e provs).
UNI 7616 (rakorderi prej PE-je q prdoren pr tubacionet e fluideve nn presion).
Tubat prej PP-je (polipropileni)
Karakteristikat e tubave prej PP-je:

Jan m t leht se materialet plastike.
Kan qndrueshmri t lart ndaj agjentve kimik.
Kan prcjellshmri t ult termike, kshtu q humbasin m
pak nxehtsi.
Kan siprfaqe t lmuar, gj q sjell humbje t vogla hidraulike
n rrjet.
Fig. 2.9
UNI 8319 (tuba prej PP-je q prdoren pr tubacione shkarkimi t instaluara n brendsi t banesave.
Llojet dhe prmasat).
UNI 8320 (rakorderi prej PP-je q prdoren pr tubacione shkarkimi t instaluara n brendsi t
banesave).
UNI 8321(tuba prej PP-je-Metodat e provs).
UNI 8531(rakorderi prej PP-je-Metodat e provs).
UNI 8536 (tuba prej PP-je q prdoren pr tubacione nntoksore shkarkimi).
Tubat prej PB-je (polibutileni)
Polibutileni sht nj material termoplastik

dhe prdoret pr tubat plastik.
Karakteristikat e tubave pre j PB-je:

Jan t qndrueshm ndaj agjentve kimik.
Jan t prkulshm.
Tubat dhe rakorderit prej PB-je bashkohen
me saldim, me ndihmn e pajisjes nxehse
(polifuzorit).
Fig. 2.10
39
Treguesit e kodit jan t prbr nga:

Ngjyrat e siguris.
T dhnat q tregojn natyrn e lngjeve (p.sh. prbrjen kimike).
Ngjyrat dalluese jepen n tabeln e mposhtme (tab. 2.1):
Tab. 2.1 P rcaktimi i ngjyrs s tubit pre j PB-je n varsi t fluidit q do t transportohet
Ngjyra Fluidi q do t transportohet
Jeshile Uj
Blu e elt Ajr i ngjeshur
Vjollc Acide ose alkaline
Argjend Uj i nxeht ose avull

Kafe Vajra minerale ose lnd djegse t lngshme
E kuqe Kundr zjarrit
E verdh okr Gaz (prve ajrit)
Pyetje
1. Si klasifikohen tubat prej PVC-je?

2. far karakteristikash kan tubat prej PE-je, PB-je, PP-je dhe PVC-je?
2.5. Tubat shumshtresor

Objektivat:
1. T shpjegoj ndrtimin e tubave shumshtresor.
3. T shpjegoj t mirat e p rdorimit t tubave shumshtresor.
Ata jan tuba t prbr nga 5 shtresa: shtresa plastike, shtresa e ngjitsit, shtresa e holl e aluminit,
shtresa e ngjitsit dhe shtresa plastike. Kjo bn q kta tuba t ken qndrueshmri gjat puns dhe
t durojn temperatura t larta.
Fushat e tyre t prdorimit jan:
-Impiantet hidrosanitare.
-Impiantet e ngrohjes.
-Impiantet e ngrohje- ftohjes (fan-coil).
Tubi shumshtresor projektohet posarisht pr transportin e ujit t ftoht t prdorur n spiralet e
ajruesve (ventilatorve).
Ai mnjanon formimin e kondensimit, gj q, me kalimin e kohs, mund t sjell dmtime t
mvonshme t mureve dhe t tavaneve, si dhe pakson ndjeshm konsumin e energjis, veanrisht e
rndsishme sot, pasi energjia sht gjithmon e m shtrenjt.
40
Mano-Sharkaj
Fig. 2.11. Tub shumshtresor (tub i jasht m PE-RT DIN 16833, shtresa ngjitse,
shtresa e aluminit, shtresa ngjitse, tub i jasht m PE-RT DIN 16833)
Pyetje
1. jan tubat shumshtresor?

41
2.6. Tubat fleksibl (e prkulshm)
Objektivat:
1. T prkufizoj tubat e prkulsh m.
3. T klasifikoj tubat e p rkulshm.
Tubat e prkulshm (fig. 2.12) prdoren n teknikn e instalimeve hidrosanitare, gjat montimit t
pajisjeve sanitare, si dhe t pajisjeve t ndryshme, t tilla si: pompa, bojler, depozita etj.
Duke u nisur nga qllimi i prdorimit dhe nga kushtet e puns (presioni i puns), tubat e prkulshm
prodhohen n forma e n gjatsi t ndryshme.
Sipas qllimit t prdorimit, kemi kto lloje tubash:
-Tuba t prkulshm pr lidhje t shkurtra (deri 60 cm) n rrjetin e furnizimit me uj, t cilt prdoren
pr lidhjen e pajisjeve hidrosanitare me rrjetin furnizimit me uj.
-Tuba t prkulshm pr lidhjen e grupeve t dushit (prziersve) me kokn e tij larse ose, si quhet
ndryshe, telefonit.
-Tuba t prkulshm gome ose plastike (zorra) pr prdorime t ndryshme.
Sipas presionit q transmetojn, tubat e prkulshm t shkurtr mund t jen:
-Tuba pr presione normale.
-Tuba pr presione t larta.
Fig. 2.12
T gjith tubat e prkulshm, pavarsisht qllimit t prdorimit, kan t njjtin ndrtim dhe prbhen
nga: tubi i goms, veshja me thurje, rekordet lidhse, pjest e filetuara dhe gominat izoluese.
Pjest e filetuara jan:
1. Femr- femr (F-F).
2. Femr- mashkull (F-M).
Pyetje
1. jan tubat e prkulshm?

2. Si klasifikohen tubat e prkulshm?
42
Mano-Sharkaj
2.7. Rakorderit
Objektivat:
1. T prkufizoj rakorderit.
2. T prshkruaj ndrtimin e tyre.
3. T shpjegoj se cilat jan prmasat m t prdorshme t rakorderive.
Prkufizim:
Rakorde ri quhen ato pjes t rrjeteve hidraulike, q shrbejn pr bashkimin e tubave me
fileta, pr ndryshimin e diametrit, pr t br degzime dhe kthesa, pr vendos jen e
armaturave, si dhe pr qllime t tjera.
N sistemet hidraulike prdoren rakorderi t po t njjtit material me t cilin jan prodhuar edhe
tubat me t cilt lidhen. Prjashtim bjn tubat zinkato dhe ata plastik. Kto dy lloje tubash mund
t lidhen me njri-tjetrin duke prdorur rakorderi speciale.
N projektet e t nxnit PN-1.1, PN-1.2, PN-1.3 do t prdoren rakorderit e mposhtme:
A. Rakorderi zinkatoje.
B. Rakorderi plastike.
C. Rakorderi plastike q prdoren n rrjetin e kanalizimeve.
D. Rakorderi bakri.
Rakorderit i kan t shprehura prmasat ku do t filetahen n in (shnohet ", ku: 1"=25.4 mm),
pra njsoj si shprehen edhe prmasat e tubave ku ata do t prdoren. Prmasat m t prdorshme t
rakorderive jan: 3/4"; 1/2", 3/8" dhe 1/4".
Fig. 2.13 Rakorderi
43
Rakorderit q prdoren n rrjetin e furnizimit me uj
Objektivat:
1. T klasifikoj rakorderit zinkat dhe plastike.
2. T tregoj funksionin e brrylit, t Ti-s etj.
A. Rakorderit zinkatoje
Rakorderit zinkato shrbejn pr bashkimin e tubave zinkato. Rakorderit m kryesore jan:

brryli, Ti-ja, kryqi, reduksioni, manikota, kalesa, niplesi, tapa, dadoja dhe holandezja.
Brryli shrben pr lidhjen e dy tubave me njri- tjetrin, kryesisht nn nj knd t caktuar prej 45
ose 90, por mund t shrbej edhe pr lidhjen e kndeve me vlera t ndryshme nga ato t msiprmet.
Llojet kryesore t brrylave jan kto:
-brryl normal;
-brryl reduktues 90;
-brryl normal femr- mashkull;
-brryl reduktues femr- mashkull.
Ti-ja shrben pr lidhjen dhe komunikimin e tre tubave nn kndin 90, pra, kur duam t krijojm
degzime me kt knd.
Kur tubat kan diametr t njjt, Ti-ja quhet normale, kurse kur tubat kan diametr t ndryshm,
ajo quhet reduktuese.
Kryqi shrben pr t lidhur katr tuba ose dy degzime dhe mund t jet:
a. kryq reduktues;
b. kryq i drejt.
Fig. 2.14 Brryli Fig. 2.15 Ti-ja Fig. 2.16 Kryqi
44
Mano-Sharkaj
Reduksionet shrbejn pr t lidhur drejtprdrejt tuba me diametr t ndryshm, por me an t

elementeve t tjera.
Kto mund t jen mufe:
-me t dyja filetat femr (mufe- manikot);
-me nj fileta femr e nj fileta mashkull (mufe- niples);
-tip niplesi me fileta femr- mashkull;
-tip niplesi me fileta mashkull- femr.
Manikota shrben pr lidhjen e dy tubave me njri-tjetrin. Ajo prodhohet vetm e drejt dhe jo
reduktuese (sepse reduktuesja quhet mufe).
Kalesa shrben pr lidhjen e dy tubave, akset e t cilve ndrpriten me njri-tjetrin, por q ne nuk
duam ti lidhim, pra jan n rrjete t ndryshme. Prdorimi i kalesave e lehtson punn pr kthimin e
tubave dhe e mnjanon mundsin e shtypjes s tubave, t arjes s tyre etj.
Niplesi sht rakorderi q ka n t dy ant e saj fileta mashkull, pra, n pamje t par, ngjason dhe
luan rolin e nj cope tubi t shkurtr.
Ai prdoret kur duam t montojm rakorderi ose armatura afr njra-tjetrs, pasi sht e vshtir t
filetojm copa t vogla tubi.
Fig. 2.17 Reduksioni Fig. 2.18 Manikota
Fig. 2.20 Niplesi Fig. 2.19 Kalesa
45
Tapa shrben pr t mbyllur (bllokuar) fundin e rrjetit ose t degzimit. Duke qen filet mashkull
ose femr, ajo vendoset n manikota ose n rakorderi femr ose mashkull.
Dadoja shrben pr fiksimin e dy tubave ose prdoret pr fiksimin e pozicionit t tubit n dy ant,
kur filetat e tubave jan jonormale.
Holandezja sht nj element shum i rndsishm n rrjetin e ujsjellsit dhe prdoret si i till q
t mund t na lejoj montimin e rrjetit n nj pjes t tij ose pr t lidhur dy tuba t fiksuar n kraht
prkats e q nuk mund ti rrotullojm pr tu filetuar n rakorderi, armatura etj.
Fig. 2.21 Tapa Fig. 2.22 Dadoja
B. Rakorderit plastike
Rakorderit plastike kryejn t njjtin funksion si rakorderit zinkato. Rakorderit plastike kryesore
jan:
manikot niples Ti
reduksion
Fig. 2.23 Rakorderi plastike
46
Mano-Sharkaj
Rakorderit e rrjetit t shkarkimeve

1. T klasifikoj rakorderit e rrjetit t shkarkimeve .
2. T tregoj funksionimin e bragave, t brrylave, t reduksioneve dhe t revizieve.
Fig. 2.24 Rakorderi t rrjetit t kanalizimit
N rrjetin e shkarkimeve prdoren tuba plastik, t cilt lidhen me rakorderi t ndryshme plastike q
shrbejn pr lidhjen e tubacioneve q krijojn rrjetin e shkarkimeve. Lidhja rakorderive me
tubacionet bhet me ngjits t posam. Pas tharjes, rakorderit dhe tubacionet bhen nj trup.
Duke u nisur nga tipi i prodhimit, rakorderit plastike mund t prodhohen n disa mnyra:
-rakorderi me gota t thjeshta;
-rakorderi pa gota;
-rakorderi me gota dhe me unaz llastiku.
Rakorderit kryesore t rrjetit t kanalizimit jan:
Bragat e dyanshme. Ato shrbejn pr lidhjen e tre tubave me nj t katrt,

me qllim pr t kryer shkarkimin dhe mund t ken prmasa t njjta ose
reduktuese.
Fig. 2.25 Braga e dyanshme
Bragat e njanshme jan reduksione n form Ti-je, por njra nga hyrjet sht me knd 45. Ato
shrbejn pr lidhjen e dy tubave t shkarkimit me nj t tret dhe kan prmasa t ndryshme, t
njllojta ose reduktuese.
Fig. 2.26 Brag e njanshme
Brryli 45 dhe ai 90, t cilt shrbejn pr lidhjen e dy tubave t shkarkimit. Prmasat e tyre
shkojn nga 32 mm-200 mm, por ka raste kur kta prodhohen dhe si brryla reduktues. Diametrat
normal t brrylit 45o jan: 32 mm, 40 mm, 50 mm, 100 mm, 110 mm, 125 mm, 160 mm dhe 200 mm.
Krahas brrylave 450 dhe 900 prodhohen edhe brryla me knde t tjera, kjo sipas krkesave.
Fig. 2.27 Brryl 900 dhe 450
47
Sifonet e WC-ve pa ndenjse. Ato shrbejn pr pengimin e daljes s ers

s keqe nga kolona e shkarkimit nprmjet WC-s. Diametrat e tyre jan
zakonisht 100 mm dhe 110 mm.
Fig. 2.28 Sifon i WC-ve pa ndenjse
Ti-ja e thjesht ose e reduktuar shrben pr lidhjen e dy tubave me

nj t tret nn nj knd 90.
Fig. 2.29 Ti
Reduksionet. Shrbejn pr t lidhur dy tuba me diametr t ndryshm, q mund t jen n nj aks

ose t shfazuar nga njri-tjetri. Disa prmasa reduksionesh jan: 32 mm x 40 mm; 40 mm x 50 mm;
50 mm x 100 mm etj.
Fig. 2.30 Reduksion
Reviziet plastike (kapakt e kontrollit) jan n formn e T-s, por njra nga daljet ansore sht e
mbyllur me tap dhe hapet kur lind nevoja e pastrimit n rast bllokimi t rrjetit.
Fig. 2.31 Revizie
48
Mano-Sharkaj
2.8. Rakorderit prej bakri

Objektivat:
1. T tregoj funksionimin e rakorderive pre j bakrit.
2. T dalloj rakorderit pre j bakri.
N sistemet hidraulike dhe termike ku prdoren tuba bakri lidhja kryhet me rakorderi bakri, t cilat
kryejn t njjtat funksione si dhe rakorderit e prgatitura prej materialesh t tjera.
Sipas mnyrs s lidhjes me tubat, rakorderit prej bakri klasifikohen n:
a-rakorde ri bakri pr lidhje me presim
b-rakorderi bakri pr lidhje me shtrngim
c-rakorde ri bakri p r lidhje me saldim
Fig. 2.32 Rakorderi pre j bakri

Pyetje dhe detyra
1. jan rakorderit dhe si klasifikohen ato?
2. sht brryli, kryqi, reduksioni dhe manikota?
3. Si grupohen rakorderit e rrjetit t shkarkimeve?
4. Cilat prej tyre jan m t prdorshmet?
5. sht sifoni?
6. Vizatoni lidhjen e dy tubave me do njrn prej rakorderive pr furnizimin me uj dhe shkarkimin
e ujrave.
49
Mbani mend
1. Tubat dhe rakorderit jan prbrsit kryesor t nj impianti termohidraulik dhe sanitar.
2. Zgjedhja e nj tubi duhet t bhet duke respektuar krkesat teknike t vendit ku do t prdoret,
dhe pikrisht t:
a. presionit t puns;
b. diametrit t krkuar;
c. kushteve t mjedisit ku do t instalohet;
d. kostos s ult.
3. Klasifikimi i tubave bhet:
A. Sipas sjelljes ndaj ngarkesave t jashtme, dhe n kt rast kemi:
Tuba t ngurt, t cilt jan jometalik, si tubacione gresi, imentoje, dhe tuba metalik (kryesisht
prej eliku dhe gize).
Tuba t prkulshm, t cilt jan t gjith tubat plastik si ata prej PVC-je, ashtu dhe prej PE-je.
B. Sipas temperaturs s fluidit, dhe n kt rast kemi:
a. Tuba pr temperatur t ult (nn 120C), q prdoren n ujsjells, naftsjells dhe gazsjells.
b. Tuba pr temperatur t lart (mbi 120C), q prdoren n furra, kazan avulli etj.
C. Sipas llojit t materialit, dhe n kt rast kemi:
4. Tuba t filetuar, q jan tuba eliku (Fe 330) lehtsisht t prpunueshm. Mund t prdoren ashtu
si jan, por mund t prdoren ose me fileta konike, ose fileta cilindrike. Prmasat shkojn nga
10 mm deri-150 mm dhe presionet deri n PN 25.
Tuba t zinkuar, t cilt jan tuba q prdoren n ato raste, kur dshirojm t shmangim oksidimin
e materialit, gj q on n ndotjen e fluideve q transportojn.
5. Karakteristikat e tubave t bakrit:
-jan prcjells t mir t nxehtsis;
-jan kundrbakteror;
-prpunohen lehtsisht;
-jan kundrmagnetik;
-kan jetgjatsi;
-jan t qndrueshm ndaj trysnive t larta;
-jan t qndrueshm ndaj korrozionit dhe ndaj rrezeve ultravjollc;
-riciklohen lehtsisht.
6. Tubat e bakrit jan tubat q prdoren gjithnj e m shum, fal karakteristikave t tyre, q jan:
t leht; t prkulshm; qndrueshm ndaj korrozionit, t pastr n prdorim, t leht n prpunim,
t shpejt n montim dhe kan garanci teknike.
Materialet q prdoren m shum pr prodhimin e ktyre tubave t veant, jan:
PVC-ja, PE-ja (polietileni), PP-ja (polipropileni) dhe PB-ja (polibutileni).
7. Tubat shumshtresor prbhen nga 5 shtresa: shtresa plastike, shtresa e ngjitsit, shtresa e holl
e aluminit, shtresa e ngjitsit dhe shtresa plastike. Kjo bn q ata t jen t qndrueshm gjat puns,
si dhe t durojn temperatura t larta.
8. Rakorderi quhen ato elemente t rrjetit q shrbejn: pr bashkimin e tubave me fileta, pr
ndryshimin e diametrit, pr t br degzime, si: kthesa etj., pr vendosjen e armaturave, si dhe pr
qllime t tjera.
50
Mano-Sharkaj
KAPITULLI III
VEGLAT E PUNS S HIDRAULIKUT DHE PROCESET E

PUNS Q KRYHEN ME TO
1. T shpjegoj procesin e shnjimit.
2. T dalloj veglat nga pajisjet e hidraulikut.
3. T shpjegoj prerjen me pres dore.
4. T shpjegoj prerjen me sharr.
5. T shpjegoj procesin e prerjes me tubprers (taliatub).
6. T shpjegoj procesin e limimit.
7. T shpjegoj se si formohet fileta.
8. T rendis elementet kryesore t filets.
9. T shpjegoj ndrtimin e madrevidhave.
10. T llogaris gjatsin e filets.
51
3.1. Matja dhe shnjimi n siprfaqe t rrafshta

Objektivat:
1. T shpjegoj procesin e shnjimit.
2. T rendis hapat q ndrmerr hidrauliku gjat montimit t nj sistemi hidraulik.
3. T shpjegoj shnjimin e nj detali.
3.1. Shnjimi n siprfaqe t rrafshta
Pr t ndrtuar nj sistem hidraulik, duhet t kryhen disa procese pune t nevojshme pr ndrtimin e
elementeve t tij prbrse. Proceset kryesore jan: shnjimi, drejtimi, prkulja dhe prerja e materialit,
limimi, filetimi, shpimi etj.
a) Shnjimi
Gjat prgatitjes s nj detali, pr t mos br gabime, mbi siprfaqen e materialit me t cilin do t
prgatitet ai, hidhen me saktsi shenjat e vijs s jashtme t detalit apo t vijave tjera sipas skics,
vizatimit ose projektit t dhn. Ky proces quhet shnjim. Saktsia e detalit varet shum nga
shnjimi i tij i sakt. Gjat procesit t shnjimit duhet t bhet kujdes n lnien e shtess pr prerje.
Ky proces n rrafsh kryhet mbi detale me siprfaqe t rrafshta, q nuk kan lidhje me siprfaqe t
tjera.
Pr kryerjen e shnjimit prdoren vegla t posame, q jan: kalibri, shnjuesi, pikuesi, kompasi pr
matje t jashtme e t brendshme, skuadra, trekndshat 30 e 45, kndmatsi (raportori), metri,
vizoret etj.
Trekndshat 300 dhe 450 Ko mpase pr matje t jashtme e t brendshme Kalibr
Kndmatsi
Shnjuesi
Fig. 3.1 Trekndsha 300 dhe 450 , kompase, kalibr dhe shnjues
Pr t kryer nj shnjim sa m t sakt t nj detali, ai duhet t pastrohet nga oksidet dhe papastrtit
e tjera. Pas ksaj, siprfaqja e tij lyhet me shkums dhe bhet shnjimi duke llogaritur edhe shtesn
pr prerje. N mnyr q t mos prishet vija e shnjuar, me ndihmn e nj pikuesi dhe t nj ekii
bhen disa gropza n largsi t rregullta. Gjat shnjimit shpesh duhet t prcaktohet edhe qendra e
rrethit, gj q bhet si n fig. 3.2.
52
Mano-Sharkaj
c c
1 1
O O
d 2 4 b d 2 4 b
3 3
a a
Fig 3.2.Caktimi i qendres se rrethit

Nse duhet t ndahet nj rreth n 4, 5 ose 6 pjes t barabarta a n shumfishat e tyre, ather
veprohet si n fig. 3.3.
A 4
5
3
O
O
B C 6
2
D 1 Fig.3.3
Ndarja e rrethit ne tri pjese te
barabarta(ose ne 6,12,24)
A A1
c b
2 3
5 2
D O B B O D
E F
1 d a
4
4 3
C C
Ndarja e rrethit ne kater pjese te Ndarja e rrethit ne pese pjese te
barabarta barabarta
Ndarja e nj kndi n dy pjes t barabarta, heqja e pingules mbi nj drejtz dhe heqja e vijave
paralele me njra-tjetrn jepen prkatsisht n fig. 3.4, n fig. 3.5 dhe n fig. 3.6.
Fig. 3.4 Fig. 3.5
53
Fig. 3.6
N figurn e mposhtme sht treguar ndarja e nj gjysmdrejtzeje n 5 pjes t barabarta.
Fig. 3.7
Pyetje
1. Cilat jan veprimet kryesore q kryen hidrauliku gjat montimit t nj sistemi hidraulik?
2. kuptoni me shnjim t nj detali?
3. Si veprohet pr t kryer nj shnjim dhe far veglash prdoren pr kt qllim?
3.2. Veglat e hidraulikut. elsat hidraulik dhe morsat
Objektivat:
1. T rendis veglat e hidraulikut.
2. T dalloj veglat nga pajisjet e hidraulikut.
3. T prshkruaj ndrtimin e veglave t kontrollit.
Pr t kryer pun me cilsi, brenda kushteve teknike dhe t sigurimit n pun, nj specialist hidraulik
sht i detyruar t njoh dhe t prdor t gjitha llojet e veglave. Mjetet kryesore t hidraulikut jan:
A. Veglat e puns.
B. Veglat e kontrollit.
C. Pajis jet e hidraulikut.
54
Mano-Sharkaj
A. Veglat e puns
N veglat e puns futen dalta, ekii, kompleti i elsave fiks, kompleti i elsave gjashtkndor, i
kaavidhave, i pincave dhe i madrevidhave, sharra prej prerjen e metaleve, grshra pr prerjen e
llamarins, thika, materiale dendsimi, bombola dhe llamba e gazit, si dhe elsat hidraulik.
1. elsat hidraulik
Ata shrbejn pr t br montimin dhe zbrthimin e sistemeve hidraulike. elsat hidraulik kryesor
jan:
a) elsi hidraulik me lev ose elsi papagall;
b) elsi rrshqits ose elsi anglez;
c) elsi hidraulik me nj nofull.
a-elsi hidraulik me lev ose elsi papagall prgatitet n 5 numra pr 5 prmasa tubash:
Nr 1 prdoret pr tuba -1.
Nr 2 prdoret pr tuba -1 .
Nr 5 prdoret pr tuba 1-4.
Fig. 3.8 elsi hidraulik me lev ose elsi papagall
b-elsi rrshqits ose elsi anglez sht els me nofulla t drejta dhe i regjistrueshm. Prdoret
pr shtrngimin dhe montimin e armaturave t ndryshme, por q kan faqe t drejta n trupin e tyre.
Fig. 3.9 elsi rrshqits ose

elsi anglez
elsi anglez prgatitet n disa seri, t cilat jepen n tabeln e mposhtme:
Numri i seris 4 5 8 10 12 15 18
Gjatsia n mm 110 155 205 255 305 380 455
55
Gjat puns me elsin anglez, duhet q nofulla e poshtme e lvizshme t fiksohet mir dhe nn
forc t vogl.
c-elsi hidraulik me nj nofull (fig. 3.10)

elsi hidraulik me nj nofull prdoret pr montimin e
tubave me diametr 1"-3".
Fig. 3.10
2-Dalt, eki.
3-Komplet elsave fiso.
4-Komplet i elsave gjashtkndor.
5-Sharr hekuri.
6-Komplet kaavidhave dhe pincash.
7-Grshr, thik.
8-Material dendsimi.
9-Bombol, llamb gazi.
10-Komplet madrevidhash.
Fig. 3.11 Madrevidha

B) Vegla kontrolli
Gjat puns, pas do veprimi t kryer pr realizimin e nj projekti, duhet t kontrollohet saktsia e
punimit. Ky kontroll kryhet me vegla kontrolli, q jan:
1. Niveli (fig. 3.12)
Niveli shrben pr kontrollin e vertikalitetit, horizontalitetit dhe pjerrsis, por duke iu referuar planeve
baz. Niveli prodhohet me gjatsi t ndryshme dhe duhet ruajtur nga prplasjet e ndryshme, pasi
mund ta humb saktsin e matjes.
Fig. 3.12 Nivel me rre ze laze r
56
Mano-Sharkaj
2. Metri (fig. 3.13)

Metri shrben pr matjen e gjatsis. Ai prodhohet pr gjatsi t ndryshme matjeje, por hidrauliku
prdor zakonisht metr me gjatsi 2 m-3 m.
Fig. 3.13
Metr i pal osshm Metr shirit
3. Kalibri (fig. 3.14)

Kalibri shrben pr matje t jashtme, t brendshme dhe t thellsis. Kalibri prodhohet n madhsi
t ndryshme, n varsi t gjatsis s vizores, dhe me shkall t ndryshme precizoni, n varsi t
ndarjeve n noniuse.
Fig. 3.14
4. Plumbja
Plumbja prdoret pr t matur vertikalitetin e vendosjes s tubave ose t murit. Ajo prdoret edhe
gjat puns dhe kontrollit.
C) Pajisjet e hidraulikut
N pajisjet e hidraulikut futen:
1. Tavolina e puns.
2. Morsa.
3. Trapanoja elektrike.
4. Guri smeril elektrik me tub t prkulshm.
5. Makina e vogl pr ngjitje.
6. Hapsja e tubave.
7. Pompa mekanike me trysni.
8. Shkalla.
9. anta e veglave.
Morsa
Morsa shrben pr shtrngimin e detaleve q do t punohen. Fiksimi duhet t bhet n mnyr t till
q tubi t mos shtypet. Hidrauliku prdor morsn paralele, morsn e dors dhe morsn e hidraulikut.
Fig. 3.16 Morsa paralele
Fig. 3.15 Mors e vendosur n kavalet
Nofullat e morss kan formn e rombit, n

mnyr q tubi t mos dmtohet gjat
shtrngimit.
Pr punime n objekt. Morsa e hidraulikut
vendoset n kavalet (fig. 3.15).
57
Morsa vendoset n nj bank pune ose n nj kavalet hidraulike. Kjo e fundit prdoret pr punime
q kryhen n objekt.
Fig. 3.17 Vegla dhe pajis je pr punime hidraulike
Pyetje
1. Cilat jan veglat e puns s hidraulikut dhe prse shrbejn?

2. Cilat jan veglat e kontrollit t hidraulikut dhe prse shrbejn?
3. Cilat jan pajisjet q prdor hidrauliku dhe prse shrbejn?
3.3. Prerja e tubave me dalt, me pres dore dhe me sharr

Objektivat:
1. T shpjegoj se sht procesi i pre rjes.
2. T shpjegoj prerjen me pres dore.
3. T shpjegoj prerjen me sharr.
4. T shpjegoj prerjen me dalt.
Procesi i prerjes sht nj nga veprimet m t rndsishme t hidraulikut.

Prkufizim:
Me prerje do t kuptohet veprimi, q bhet me an t veglave t ndryshme prerse pr t
ndar nj material n pjes ose pr t shkputur nga ky mate rial shtresat e teprta.
Para fillimit t procesit t prerjes, tubat duhet t kontrollohen, t pastrohen dhe, n rast se sht e
nevojshme, t drejtohen. Drejtimi mund t kryhet me dor ose me makin.
N varsi t prmasave dhe t kushteve t puns, tubat priten: a) me dalt; b) me pres dore; c) me
sharr dore.
a) Prerja me dalt
Prerja e tubave me dalt prdoret shum rrall dhe kur nuk sht mundsia e prdorimit t veglave t
tjera. Pr kryerjen e ktij procesi shrben instrumenti prers, q quhet dalt, dhe nj eki 0.5 kg-
1 kg. Tubi mbshtetet n dy mbshtetse druri, kurse prerja e tij kryhet me dalt, duke e mbajtur
pingul me tubin, sipas vijs s shnuar (fig 3.18).
58
Mano-Sharkaj
Fig. 3.18 Prerja me dalt

b) Prerja me pres dore
Me pres dore priten tubat prej gize q prdoren pr kanalizimet me diametr 2"-4". Pr do diametr
tubi ka nj ift t veant thikash.
c) Prerja me sharr dore
Kjo sht nj nga mnyrat m t prdorshme pr prerjen e tubave. Sharra e dors mund t jet me
trup t regjistrueshm ose jo t regjistrueshm.
Prerja kryhet nga fleta e sharrs, e cila montohet n trup dhe prfaqson nj shirit t holl prej eliku,
n dy ant e t cilit jan prer dhmbza n formn e kndeve t mprehta, ku secili dhmb prfaqson
nj pyk me knd 60. Me qllim q gjat procesit t prerjes t hapet nj kanal m i gjer se
trashsia e sharrs, dhmbve e saj bhen apraz, d.m.th. ato mnjanohen nj majtas dhe nj
djathtas. Sharrat m t prdorshme kan gjatsi 150 mm-400 mm, gjersi 10 mm-26 mm dhe
trashsi 0.6 mm-1.25 mm.
Fig. 3.19 Sharra dhe prerja me sharr
Tubi fiksohet n mors dhe vija e shnjimit duhet t jet sa m afr nofullave t morss. Kur prerja
sht drejt fundit, duhet q copa e prer t mbahet me dor, n mnyr q t shmanget krijimi i ciflave.
Pr prerjen e tubave n sasi t mdha prdoret sharra mekanike.
59
Fig. 3.20 Sharra mekanike
Pyetje
1. kuptoni me proces t prerjes s metaleve?

2. Cilat jan veglat me t cilat kryhet procesi i prerjes?
3.4. Prerja e tubave me tubprers. Limimi i metaleve dhe shpimi i vrimave n metale
Objektivat:
1. T shpjegoj procesin e prerjes me tubprers (taliatub).
2. T shpjegoj procesin e limimit.
3. T shpjegoj procesin e shpimit t vrimave n metale.
1. Prerja e tubave me tubprers
Prkufizim:
Taliatubi sht nj nga veglat kryesore t hidraulikut dhe prdoret p r prerje n e tubave pre j
eliku dhe prej bakri.
Ka disa lloje konstruksionesh t ndryshme taliatubash, si:

a) Taliatub me rrota me zinxhir.
b) Taliatub me thik.
c) Taliatub me tri rrota.
d) Taliatub me dy rule dhe nj rrot.
e) Taliatub me rrota t brendshme.
Taliatubi me rule dhe me rrota prerse
Rulat prers prodhohen me material t fort, me trup t holl dhe t mprehur. Gjat puns ruli hyn
me lehtsi n tub dhe kryhen prerjen e tij. Tubi fiksohet mir e n mnyr q vija e shnjimit t jet
sa m afr morss. Taliatubi fiksohet n tub dhe i jepet nj gjysm rrotullimi, duke e shtrnguar pak
nga pak dorezn, n mnyr q prerja t kryhet n t gjith perimetrin e tubit.
60
Mano-Sharkaj
Fig. 3.21 Taliatuba t konstruksioneve t ndryshme

Taliatubi me tri rule prdoret pr prerjen e tubave e tubave me diametr nga "-2". Rulet
prgatiten me elik instrumental me diametr 30 mm-35 mm. Procesi i prerjes kryhet njsoj si m
sipr , por rulet duhet t jen n nj vij.
Prerja me tubaprers ka t met, sepse pas prerjes buzt e tubit dalin t mprehta dhe me cifla dhe
diametri i brendshm i tubit shtypet. Pr kto arsye, pas prerjes sht e domosdoshme q buzt t
prpunohen me lim dhe t hapen buzt e tubit.
2. Limimi i metaleve
Prkufizim:
Limim quhet heqja e shtress metalit nga siprfaqja e materialit q prpunohet. Ai kryhet
nprmjet nj instrume nti, q quhet lim.
Me an t ktij procesi prodhohen detale me prmasa t ndryshme, bhet pastrimi i detaleve, hapja
e foleve etj.
Limat prodhohen prej eliku instrumental, kurse n trupin e tyre incizohen dhmb prers.
Pr t pastruar buzt e tubit, ai vendoset vertikalisht n mors, kur sht i shkurtr, dhe
horizontalisht, kur sht i gjat. Fiksimi i tubit, n t dy rastet, duhet t jet i till q balli t jet sa
m afr nofullave t morss.
61
Fig. 3.22 Lima t formave t ndrys hme dhe punimet q kryhen me to
3. Shpimi i vrimave n metale

N ndrtimin e sistemeve hidraulike shpesh del e nevojshme q n tub t shpohen vrima, gj q
arrihet me an t procesit t shpimit.
Prkufizim:
Shpim quhet procesi i hapjes s vrimave rrethore n material t plot me an t nj
instrumenti prers, q quhet maj shpuese ose punto.
Maja shpuese sht nj instrument prers me dy tehe prerse dhe me bisht konik ose cilindrik. Ajo
fiksohet n makin me ndihmn e pajisjeve speciale q ka vet ajo.
Fig. 3.23 Maj shpuese (punto) me bisht konik dhe cilindrik, si dhe pjest e tyre
Pr kryerjen e procesit t shpimit prdoren makina metalprerse, q quhen makina vrimshpuese

(trapano), t cilat jan t llojeve t ndryshme (shih figurn e mposhtme).
62
Mano-Sharkaj
Fig. 3.24 Shpimi i tubit me trapano dhe me dy lloje trapansh

Pyetje
1. Cilat jan llojet e tubprersve?

2. Si kryhet prerja e tubit me tubprers?
3. kuptoni me proces t limimit dhe cili sht instrumenti prers q prdoret?
4. kuptoni me proces shpimi dhe cili sht instrumenti prers q prdoret?
3.5. Filetimi. Vija helikoidale, formimi i filets dhe elementet e saj

Objektivat:
1. T dalloj lidhjen e pamontueshme nga ajo e montueshme.
2. T shpjegoj se si formohet fileta.
3. T rendis elementet kryesore t filets.
Nj nga elementet m kryesore t do sistemi hidraulik sht tubi, i cili prodhohet nga materiale t
ndryshme. N varsi t sistemit hidraulik, tubat lidhen me njri- tjetrin n mnyr t
pamontueshme dhe t montueshme. Lidhja e pamontueshme kryhet me saldim ose me ngjitje.
Lidhja e montueshme bhet me fileta dhe ka prdorim t gjer n teknik, pasi shrben jo vetm
pr t lidhur detalet ndrmjet tyre, por dhe pr t transmetuar forca dhe lvizje mekanike. Lidhja me
fileta ka gjetur prdorim t madh n teknik, sepse sht e thjesht, e sakt, prdoret n vende me
ngarkesa nga m t vogla deri te ngarkesat e mdha. E met e ksaj lidhjeje sht se i dobson
detalet q lidhen, si dhe krijon pesh.
Fig. 3.35 formimi i vijs helikoidale
Pr t studiuar filetn, duhet t shihet s e si formohet vija
helikoidale (fig. 3.35). N cilindrin me diametr d
mbshtillet nj trekndsh ABC, njri katet i t cilit sht i
barabart me perimetrin e bazs s cilindrit. Hipotenuza AC e
trekndshit formon mbi siprfaqen e trupit t cilindrit nj
vij t lakuar, q quhet vij helikoidale. Trekndshi
knddrejt mund t mbshtillet n cilindr n dy drejtime. N
kt rast do t kemi dy vija t ndryshme helikoidale, q do t
quhen vij helikoidale e djatht dhe vij helikoidale e majt.
Largsia ndrmjet dy spirave fqinje, e matur n drejtim
prftueses s cilindrit, quhet hap i vijs helikoidale. Kndi i
formuar midis hipotenuzs AC dhe katetit AB, quhet kndi i vijs helikoidale .
63
Fileta formohet nga zhvendos ja e nj figure gjeometrike rrafshe mbi nj vij helikoidale, n
mnyr q rrafshi i figurs t kaloj vazhdimisht npr aksin e cilindrit ku mbshtillet vija
helikoidale.
Figura q formon filetn quhet profili i saj. Ky profil mund t jet katror, trekndsh, trapezoidal, i
rrumbullakt dhe mbshtets. Kur figura e rrafsht zhvendoset sipas nj vije helikoidale, prftohet
filet me nj filles, kurse kur kjo zhvendosje kryhet mbi disa vija helikoidale, prftohet fileta me
shum fillesa.
Ele mentet kryesore t filets jan:
-Hapi i filets p, q sht largsia midis dy spirave e matur paralel me aksin.
Fig. 3.26 Ele mentet e filets
-Diametri i jashtm d, q sht diametri m i madh i matur nga kulmet e filets dhe pingul me
aksin e filets.
-Diametri i brendshm d1 , q sht diametri m i vogl i filets, q matet n fundin e kanaleve
dhe pingul me aksin.
-Diametri mesatar d2 , q sht diametri i cilindrit imagjinar n siprfaqen e t cilit gjersia e
spirs dhe gjersia e grops jan t barabarta.
Ai llogaritet me formuln e mposhtme:
d2 =(d+d1 )/2
-Kndi i profilit t filets , q sht kndi midis faqeve ansore t profilit.
-Thellsia e filets h, q sht largsia nga maja e filets deri n bazn e saj. Ajo llogaritet me
formuln e mposhtme:
h=(d-d1 )/2
Pyetje
1. Si formohet vija helikoidale dhe cilt jan parametrat e saj kryesor?
2. Cilat jan elementet kryesore t filets?
64
Mano-Sharkaj
3.6. Sistemet e filetave. Instrumentet q prdoren pr prerjen e filets

Objektivat:
1. T rendis sistemet e filetave.
2. T shpjegoj sistemin Vitvorth.
3. T shpjegoj procesin e prerjes s filets.
1. Sistemet e filetave
Sot kemi t pranuara tri sisteme filetash:

-Sistemi metrik i filets, i c ili ka profil trekndor me knd n kulm 60. Ai prcaktohet nga
diametri i jashtm dhe nga hapi.
Fig. 3.27 Fileta metrike

-Sistemi Vitvorth ( Whitworth) i filets, i c ili ka profil trekndor me knd n kulm 55.
Ai prcaktohet nga diametri i jashtm, q matet n in, dhe nga numri i filetave q ndodhen n 1.
Fig. 3.28 Fileta Vitvorth (Whitworth)
65
-Sistemi i tubave gaz, q ka profil t njjt me filetn Vitvorth, por ndryshimi qndron n hapin e
filets, q sht m i imt. Me marrveshje sht pranuar q si diametr nominal i filets s tubave, i
cili shnohet edhe n vizatim, t merret diametri i brendshm i tubit.
Fig. 3.29 Fileta e tubave
2. Instrumentet q prdoren pr pre rjen e filets

Fileta q pritet n siprfaqen e jashtme cilindrike quhet filet e jashtme. Ajo pritet me dy mnyra:
a) Me madrevidh, e cila vendoset dhe mbrthehet n nj pajisje t posame, q quhet
xhiromadrevidh.
b) Me makin, q quhet torno, e cila prdor nj thik t posame pr prerjen e filets.
Fileta q pritet n siprfaqen e brendshme cilindrike quhet filet e brendshme, kurse instrumenti
prers q e kryhen at quhet mashkull. Meshkujt ndahen n meshkuj t dors dhe n meshkuj t
makins. T dy tipat dallohen nga njri-tjetri nga forma e bishtit.
Pyetje
1. Cilat jan sistemet kryesore t filetave?

2. Cilat jan instrumentet q prdoren pr prerjen e filets?
66
Mano-Sharkaj
3.7. Filetat q prdoren n hidraulik.

Madrevidhat q prdoren pr prerjen e filets n tuba
Objektivat:
1. T rendis filetat q prdoren n hidraulik.
2. T shpjegoj ndrtimin e madrevidhave.
3. T shpjegoj radhn e puns pr prerjen e filets.
N sistemet hidraulike tubat duhet t lidhen n mnyr hermetike, n mnyr q t mos ket
rrjedhje t ujit ose t lngjeve t tjera. Pr kt arsye prdoret kryesisht fileta me profil trekndor,
dhe kryesisht sistemi i filetave gaz. Fileta n tuba pritet me madrevidha t posame, t cilat jan t
shumllojshme.
a) Madrevidha me gradim t lvizshm
Kto lloje madrevidhash prodhohen me dy seri thikash prerse. Me njrn seri priten filetat e tubave
me diametr " dhe ", kurse me serin tjetr priten filetat e tubave me diametr 1", 1", 1"
dhe 2". Ka dhe madrevidha t prodhuara me tri seri thikash prerse. Me njrn seri priten filetat
e tubave me diametr " dhe ", me serin e dyt priten filetat e tubave me diametr 1", 1",
1"1", 13/4 " dhe me serin e tret priten filetat e tubave me diametr 1" dhe 2". Kto madrevidha
kan konstruksion t fort dhe e presin filetn me saktsi dhe me pastrti.
Fig. 3.30 Madrevidha me gradim t lvizshm

b) Madrevidha me gradim fiks
Kjo lloj madrevidhe ka konstruksion t thjesht, mirmbahet dhe i ndrrohen thikat leht. Ajo
prodhohet me seri t ndryshme, por m t prdorshmet jan ato me nr. 1, q presin filetat e tubave
me diametr " dhe ", dhe ato me nr. 2, q presin filetat e tubave me diametr 1 dhe 1".
Pjest kryesore t madrevidhs me gradim fiks jan:
1. trupi;
2. buketoni drejtues;
3. thikat prerse;
4. vidhat mbshtetse;
5. unaza fiksuese;
6. dadoja;
7. buloni.
Fig. 3.31 Madrevidha me gradim fiks
67
c) Madrevidha kriket
Kjo lloj madrevidhe prdoret pr filetimin e tubave me diametr ", " dhe 1".
Fig. 3.32 Madrevidh kriket

Pjest kryesore t matravides kriket jan: 1-trupi; 2-koka; 3-thikat e rrumbullakta; 4-rrotza e
dhmbzuar; 5, 6 dhe 7-grepa; 8-doreza.
Pr prerjen e filets me madrevidh duhet t ndiqet nj radh e caktuar pune:
-Tubi pastrohet nga papastrtit, n mnyr q filetimi t dal sa m i pastr dhe t mbrohen thikat
e madrevidhs nga konsumimi.
-Buzt e tubit pastrohen me lim pr t hequr ndonj cifl q mund t ket mbetur pas prerjes s
tubit.
-Buzve u jepet nj konicitet i vogl (zmuso) pr t siguruar kapje t leht t madrevidhs me
tubin.
-Tubi fiksohet mir n mors, k urse anash mbshtetet madrevidha, e cila kapet me t dy duart, duke
u rrotulluar dhe duke e ngjeshur me tubin.
-Gjat procesit t prerjes s filets tubi duhet t lyhet me vaj.
-Kur mbaron procesi i prerjes s filets, pr ta larguar madrevidhn, ajo rrotullohet 1.5-2 her n
krahun ton dhe gjysmrrotullimi n krahun e kundrt.
Procesi i filetimit mund t bhet me nj ose me dy kalime.
Pyetje
1. Cilat jan filetat q prdoren n hidraulik?
2. Cilat jan veglat q prdoren pr prerjen e tyre?
3. Cila sht radha e puns q ndiqet pr prerjen e filets?
68
Mano-Sharkaj
3.8. Llogaritja e gjatsis s filets

Objektivat:
1. T shpjegoj se si llogaritet gjatsia e filets.
2. T llogaris me saktsi gjatsin e nj tubi t dhn.
N ndrtimin e sistemeve hidraulike, pr t arritur prmasn e krkuar, nj rndsi t madhe ka

llogaritja e sakt e gjatsis s tubit, si edhe e gjatsis s filets. N lidhjen e tubit me rakorderit
ka shum rndsi edhe prcaktimi i drejt i rakorderive, pasi kjo ndikon n llogaritjen e sakt t
gjatsis s tubit.
Gjatsia e tubit llogaritet me formuln e mposhtme:
L=M(z+z)
Ku:
M-largsia aksiale ndrmjet dy rakorderive me t cilat lidhet tubi;
z-largsia nga aksi i rakorderis deri tek fillimi i filets, e cila jepet n tabeln prkatse t rakordit
t prdorur.
Fig. 3.33
69
Masa Z , pr gypa bakri. Rakorderit

pjes 90, redukues
mimi
Brryl 90, mimi
Vazhdues me filetatur t brendshme mimi
Tabela 3.1
Pyetje
1. Si llogaritet gjatsia e filets s nj tubi?
3.9. Ushtrime (n klas)
Duke iu referuar shembullit, ndrtoni n fletn e mposhtme t puns, degzime t ndryshme tubash
n izometri.
Fig. 3.34
Shembull
70
Mano-Sharkaj
Fig. 3.35 Shembull
Fig. 3.36 Shembull
Fig. 3.37 Shembull
71
Fig. 3.38 PARAQITJE AKSONOMETRIKE
72
Mano-Sharkaj
3.10. Kthimi dhe prkulja e tubave
Objektivat:
1. T shpjegoj format kryesore t prkuljes.
2. T shpjegoj se si prcaktohet gjatsia e tubit pr kthim 90 dhe 45.
3. T prshkruaj metodat e kthimit t tubave.
Pr shkak t konstruksionit t ndrtess, shpesh tubacionet e sistemit hidraulik duhet t zhvendosen

nga plani i vendosjes s tyre, duhet t ndryshohet drejtimi i rrjedhjes ose duhet t kalohet nj
kryqzim tubi. T gjitha kto shmangie mund t kryhen duke prdorur rakorderi (gj q e rrit koston
e sistemit) ose duke br kthimin e tubave.
Kthimi i tubave kryhet duke prdorur pajisje t thjeshta, t cilat vihen n pun me dor ose me
makineri, duke prdorur dy mnyra kthimi:
a) kthim n t ftoht, i cili kshillohet pr kthimin e tubave me diametr deri n 25 mm;
b) kthim n t nxeht, i cili kshillohet pr kthimin e tubave me diametr deri n 75 mm.
N rastet e kthimit n t nxeht, nxehja e tubit bhet me mnyra t ndryshme, por kshillohet q
ai t nxehet n zonn e kthimit, gjatsia e s cils duhet t jet:
Lnx =3dbr, pr knd kthimi 45, dhe Lnx =6dbr, pr knd kthimi 90.
Gjat procesit t prkuljes, pjesa e jashtme e tubit trhiqet duke e dobsuar kshtu seksionin,
kurse pjesa e brendshme mblidhet.
N kt mnyr seksioni n pjesn e jashtme dobsohet, kurse n pjesn e brendshme mund t

rrudhoset. Pr ta zbutur kt dukuri, para nxehjes, tubi mbushet me rr dhe taposet n t dy skajet
e tij. Gjithashtu, kjo dukuri mund t mnjanohet nse zbatojm rregullat e mposhtme:
a) prcaktimi i drejt i rrezes s kthimit;
b) zbatimi i rregullave t puns pr kthimin e tubave;
c) zgjedhja e drejt e pajisjes s kthimit.

Madhsia e rrezes s kthimit (R) varet nga kndi i kthimit, nga materiali dhe nga diametri i tubit
(D). Pr tuba t zinkuar rrezja e kthimit sht si m posht:
Pr diametr t tubit 3/8, , , 1, 1 1/4 R=3D
Pr diametr t tubit 1 1/2 R=3.2D
Pr diametr t tubit 2 R=3.4D
Pr diametr t tubit 2 R=4D
Pr diametr t tubit 3 R=4.5D
Pr t br nj kthim sa m t mir, duhet t prcaktojm sa m mir gjatsin e tubit dhe pikn e
fillimit t prkuljes.
Llojet kryesore t prkuljes s tubave jan:

a-Prkulja n form brryli
Brryli prdoret n kthesat e tubave. Kndi i prkuljes ka vlera t ndryshme, por m e prdorshme
sht prkulja me knd 90 dhe 135. Pr brrylin 900 dhe1350 gjatsia ( l h ) e tubit q do t
prkulet, si dhe pika e fillimit t prkuljes, llogariten me formuln e mposhtme:
l h=l+l1 X l 2 =l 1 Z (pr tubat e zinkuar)
73
Fig. 3.39 Brryl 900 dhe brryl 1350 , si dhe shnjimi i tyre
b) Prkulja n form qaforeje

Qaforja sht nj detal q ka formn e nj ganxheje, q5 sht sa gjysma e nj rrethi. Ajo zvendson
dy brryla dhe prdoret kur pjesa e prkulur e tubit i ka n t njjtin drejtim si hyrjen, ashtu dhe
daljen. Largsia ndrmjet dy qendrave t prkulura t tubit sht e barabart me 2R. Pr tubat e
zinkuar gjatsia e tubit dhe e piks s fillimit t prkuljes llogaritet me formuln:
Lh=lm+l n+a2X l p =l m-Z
Fig. 3.40 Qaforja dhe shnjimi i saj

c) Sagomati
Sagomati sht nj detal kthese me dy knde prkuljeje, zakonisht 135. Madhsia e shmangies,
d.m.th. largsia ndrmjet dy qendrave t anve t prkulura, q quhet hap i sagomatit, shnohet me
h. Sagomati prdoret n rastet kur t shmangim pengesat q ndeshen gjat shtrimit t tubave.
Gjatsia e tubit dhe e piks s fillimit t prkuljes llogaritet me formuln:
l h=l+l1 +l 2 -2X lp =l-Z lp =l+l1 -(X+Z)
74
Mano-Sharkaj
Fig. 3.41 Sagomati
Vlera e madhsive X dhe Z pr t tria format e prkuljes gjendet n tabeln e mposhtme.

0 0
Tab. 3.2 Vlerat e X- it dhe t Z-s pr brryla 90 dhe 135
Kndi i brrylit Diametri n in 1 1 1 2 2 3
90 X 21 28 36 45 51 77 94 107
90 Z 50 65 85 105 120 180 220 250
135 X 2 3 3 4 5 7 9 11
135 Z 20 27 35 43 49 74 91 103
d) Prkulja n form ovale je

Ovalja sht nj detal me tri knde prkuljeje. Kndi qendror zakonisht merret 900 , kurse kndet
ansore merren 1350 . Ovalja prdoret n kryqzimin e tubave. Gjatsia e tubit dhe e piks s fillimit
t prkuljes llogaritet me formuln:
Lh=lm-A+Y l p =l m -l 1 -A/2
Fig. 3.42 Ovalja
75
Vlerat e madhsive A dhe Y gjenden n tabeln e mposhtme dhe jepen n varsi t diametrit t
tubit.
Tabela 3.3 Vlerat e Y- it dhe t A-s n varsi t diametrit
Diametri i tubit n in 1 1 1
Y 157 181 207 256 276
A 140 164 190 240 256
T gjitha vlerat e madhsive X, Z, A dhe Y jan t vlefshme pr tubat e zinkuar.
Pr tubat prej bakri formulat llogaritse jan si m posht, kurse vlera e madhsive t prkuljes
jepen n tabeln prkatse.
Prkulja e tubave prej bakri
Pr tuba bakri t but:
R=6D, kur kthimi bhet me pajisje me dor.
R=3D, kur kthimi bhet me makin.
Pr tuba bakri t fort:
R=3.5D, kur D<15 mm.
Lakimi
R=4D, kur D=18 mm
R=4D, kur D>22 mm.
Lakimi
L1
Fig. 3.43 Prkulja e tubit prej bakri
76 3
Mano-Sharkaj
Lakimi n 45
Kthimi i tubave prej bakri bhet sipas tri figurave t mposhtme (fig. 3.44, fig. 3.45 dhe fig. 3.46).
Lakimi n 450
L1
a
L = L1 + L2
a = L1 - LR
Lakimi n 90
Fig. 3.44 Prkulja e brrylit n tub pre j bakri n nj knd pre j 450
Lakimi n 900
L2
4
L1
L L 1 + L2 - LM
a
=
a = L 1 - LR
Fig. 3.45 Prkulja e brrylit n kndin 900 n nj tub pre j bakri
5
77
Lakimi n 180
L2
L1
L = L 1 + L 2 + LM
a = L1 - LR
Fig. 3.46 Prkulja e qafores

6 n tub prej bakri
Fig. 3.47 Pajisje p r p rkuljen e tubave prej bakri
78
Mano-Sharkaj
Fig. 3.48 Pajisje p r p rkuljen e tubave prej bakri
Tab. 3.4 Tabel pr prkuljen e tubave me pajisje dore e tipit H&W Plus
Tipi H&WPlus 450 900 1800
Diametri Rrezja e Gjatsia Gjatsia Gjatsia Gjatsia Gjatsia Gjatsia
i tubit n prkuljes LR LM LR LM LR LM
mm dhe R n mm mm mm mm mm mm mm
n in
8 22 9 - 22 9.5 22 47
10 32 12 - 32 15 32 34
12 38 15 - 40 20 38 39
14 45 17 - 44 22 44 51
15 45 17 - 44 22 44 51
16 64 25 - 67 30 68 65
18 64 25 - 67 3400 68 65
20 81 30 - 85 40 86 83
22 81 30 - 85 40 86 83
5/16 22
3/8 32 12 32 20 32 34
1/2 38 15 40 22 38 39
5/8 64 25 67 30 68 65
3/4 81 30 85 40 86 83
7/8 81 30 85 40 86 83
Pyetje
1. Cilat jan format kryesore t prkuljes dhe ku prdoren ato?
2. Si prcaktohet gjatsia e sagomatit, e qafores, e ovales dhe e tubit q do t prkulen n form
brryli 90?
3. Cilat jan mnyrat e kthimit t tubave?
4. Cilat jan pajisjet q shrbejn pr kthimin e tubave?
79
3.11. Hartimi i skicave pr bashkimin e tubave
Objektivi:
1. T skicoj skema t thjeshta me bas hkime tubas h me rakorderi t prmasave reale.
N figurn e mposhtme sht paraqitur nj ishull msimor. Hartoni n t, por n prmasa reale, skica
t ndryshme t bashkimit t tubave me njri-tjetrin, si dhe skica me rakorderi t ndryshme.
80
Mano-Sharkaj
MBANI MEND
1-Gjat prgatitjes s nj detali, pr t mos br gabime, mbi siprfaqen e materialit me t cilin do
t prgatitet ky detal, hidhen me saktsi shenjat konturuese sipas skics, vizatimit ose projektit t
dhn. Ky proces quhet shnjim.
2-Niveli shrben pr kontrollin e vertikalitetit, t horizontalitetit dhe t pjerrsis, duke iu referuar
rrafsheve baz. Metri shirit ose i palosshm shrben pr matjen e gjatsis.
3-Kalibri shrben pr matje t jashtme, t brendshme dhe t thellsis.
4-Plumbja prdoret pr t matur vertikalitetin e vendosjes s tubave dhe t murit. Ajo prdoret gjat
puns dhe gjat kontrollit.
5-Morsa shrben pr shtrngimin e detaleve q do t punohen, kurse mbrthimi i tubit duhet t bhet
n mnyr t till q ai t mos shtypet.
6-Me prerje do t kuptohet veprimi q bhet me an t instrumenteve t ndryshme prerse pr t ndar
nj material n pjes ose pr t shkputur nga ky material shtresa t e teprta.
7-Me pres dore priten tubat prej gize pr kanalizime me diametr 2-4. Pr do diametr tubi ka
ift t veant thikash. Prerja me sharr sht nj nga mnyrat q prdoret m shum pr prerjen e
tubave. Prerja kryhet edhe me sharr dore, q mund t jet me trup t regjistrueshm ose jo.
8-Tubprersi sht nj nga instrumentet kryesore t hidraulikut dhe prdoret pr prerjen e tubave
prej eliku dhe bakri. Ai prodhohet n konstruksione t ndryshme. Kemi tubprers me:
a-rrota me zinxhir; b-thik; c-tri rrota ; d-dy rule dhe nj rrot; e) rrota t brendshme; f-rule dhe rrota
prerse.
9-Limim quhet heqja e shtress s metalit nga siprfaqja e materialit q prpunohet, nprmjet nj
instrumenti q quhet lim.
10-Shpim quhet procesi i hapjes s vrimave rrethore n material t plot me ann e nj instrumenti
prers q quhet majshpuese, e cila ka dy tehe prerse dhe nj bisht konik ose cilindrik.
11-Lidhja e pamontueshme kryhet me saldim ose me ngjitje. Lidhja e montueshme kryhet me fileta.
Kjo mnyr lidhjeje ka prdorim t gjer n teknik, pasi shrben jo vetm pr t lidhur detalet.
12-Fileta formohet nga zhvendosja e nj figure gjeometrike rrafshe mbi nj vij helikoidale, n
mnyr q rrafshi i figurs t kaloj vazhdimisht nga aksi i cilindrit ku mbshtillet kjo vij.
Figura q formon filetn quhet profili i saj, i cili mund t jet katror, trekndsh, n form trapezi, e
rrumbullakt dhe mbshtetse. Kur figura e rrafsht zhvendoset sipas nj vije helikoidale, prftohet
filet me nj filles dhe kur kjo zhvendosje kryhet mbi disa vija helikoidale, prftohet fileta me shum
fillesa.
13-Elementet kryesore t filets jan: hapi i filets p, q sht largsia midis dy spirave e matur
paralel me aksin; diametri i jashtm d, q sht dia metri m i madh i matur nga kulmet e filets
dhe pingul me aksin e filets; diametri i brendshm d 1 , q sht diametri m i vogl i filets e q
matet n fundin e kanaleve dhe pingul me aksin; diametri mesatar d mes, q sht diametri i cilindrit
imagjinar n siprfaqen e t cilit gjersia e spirs dhe ajo e grops jan t barabarta.
14-Sistemi metrik i filets ka profil trekndor me knd n kulm 60. Ai prcaktohet nga hapi dhe
diametri i jashtm. Sistemi Vitvorth i filets ka profil trekndor me knd n kulm 55 dhe prcaktohet
nga diametri i jashtm, q matet n in (), ku 1=25.4 mm, si dhe nga numri i filetave q ndodhen
n nj in.
15-Fileta pritet n siprfaqe t jashtme cilindrike dhe, n kt rast, quhet filet e jashtme. Fileta e
jashtme pritet me dy mnyra: a) me madrevidh, e cila vendoset dhe mbrthehet n nj pajisje t
posame q quhet xhiromadrevidh, dhe b) n makin, q quhet torno, me thik t posame pr prerjen
e filets. Fileta pritet edhe n siprfaqe t brendshme cilindrike etj. dhe, n kt rast, quhet filet e
brendshme.
81
16-Madrevidha me gradim t lvizshm prodhohet me dy seri thikash prerse. Me njrn seri priten
filetat e tubave me diametr dhe , kurse me serin tjetr priten filetat e tubave me diametr
1, 1, 1 dhe 2. Madrevidha me gradim fiks ka ndrtim t thjesht, mirmbahet dhe i ndrrohen
thikat leht. Prodhohet me seri t ndryshme, por m t prdorshmet jan ato nr. 1, t cilat presin filetat
e tubave me diametr dhe , dhe ato me nr. 2, t cilat presin filetat e tubave me diametr 1
dhe 1. Madrevidha kriket prdoret pr filetimin e tubave me diametr , dhe 1.
17-Gjatsia e tubit llogaritet: L=M(z+z), ku: M-largsia aksiale ndrmjet dy rakorderive me t cilat
lidhet tubi; z- largsia nga aksi i rakorderis deri te fillimi i filets, e cila jepet n tabeln prkatse t
rakordit t prdorur.
18-Kthimi i tubave bhet me dy mnyra duke prdorur pajisje t thjeshta, t cilat vihen n pun me
dor ose me makineri: a-n t ftoht, e cila kshillohet pr kthimin e tubave me diametr deri n 25
mm dhe b- n t nxeht, e cila kshillohet pr kthimin e tubave me diametr deri n 75 mm. N
rastet e kthimit n t nxeht, nxehja e tubit bhet me mnyra t ndryshme dhe kshillohet q tubi t
nxehet n zonn e kthimit. Gjatsia e zons q nxehet duhet t jet: Lnx =3dbr, pr knd kthimi 45,
dhe Lnx =6dbr, pr knd kthimi 90. Gjat procesit t kthimit, pjesa e jashtme e tubit trhiqet duke e
dobsuar seksionin, kurse pjesa e brendshme mblidhet.
19-Pr tuba bakri t but rrezja e kthimit merret R=6D, kur kthimin e bjm me pajisje dore, dhe
R=3D, kur kthimin e bjm me makin. Pr tuba bakri t fort: R=3.5D, kur D<15 mm, R=4D, kur
D=18 mm dhe R=4D, kur D>22 mm.
20-Ovalja sht nj detal me tri knde prkuljeje, ku kndi qendror zakonisht merret 90, kurse kndet
ansore 135. Ajo prdoret n kryqzimin e tubave.
21-Brryli prdoret n kthesat e tubave. Kndi i prkulje s ka vlera t ndryshme, por m shum
prdoret prkulja me knd 90 dhe 1350 .
22-Qaforja sht nj detal q ka formn e nj ganxhe gjysmrrethoreje. Ajo zvendson dy brryla
dhe prdoret kur pjesa e prkulur e tubit i ka n t njjtin drejtim si hyrjen, dhe daljen.
23-Sagomati sht nj detal kthese me dy knde prkuljeje, zakonisht 135 0 .
82
Mano-Sharkaj
KAPITULLI IV
ARMATURAT
1. T klasifikoj armaturat sipas grupeve.
2. T shpjegoj funksionin e reduktuesit t presionit.
3. T shpjegoj funksionin e filtrave.
4. T shpjegoj funksionin e ujmatsit.
5. T shpjegoj prdorimin e manometrave dhe t termometrave.
6. T prkufizoj armaturat q prdoren n sistemin e ujsjellsit kundr zjarrit.
7. T shpjegoj ku montohen hidrantet e brendshme dhe t jashtme.
8. T shpjegoj se far jan mishelatort (przie rsit).
83
4.1. KLASIFIKIMI I ARMATURAVE. ARMATURAT KOMANDUESE-

RREGULLUESE
OBJEKTIVAT
1. T klasifikoj armaturat sipas grupeve.
2. T rendis armaturat komanduese-rregulluese.
3. T prshkruaj ndrtimin e armaturave komanduese -rregulluese.
Klasifikimi i armaturave
Prkufizim: Me armatur nnkuptohen t gjitha pajisjet hidraulike, q shrbe jn n sistemet

hidraulike.
Armaturat jan t shumllojshme dhe grupohen n:

1) Armatura komanduese-rregulluese.
2) Armatura mbrojtse e sistemit.
3) Armatura ose pajisje matse.
4) Armatura pr sistemin kundr zjarrit.
5) Armatura marrse.
Armatura komandueserregulluese
Armaturat komanduese-rregulluese komandojn dhe rregullojn lvizjen e uji, avullit, gazit. Kto
armatura vendosen n tubacionin kryesor t sistemit, si dhe n degzime. Armaturat komanduese-
rregulluese kryesore jan:
1) Saraineska
Saraineska shrben pr t rregulluar lvizjen e ujit sipas krkesave. Me nj fjal, ajo bn ndrprerje
t pjesshme ose t plot t ujit, si dhe shkarkimin e tij nga rrjeti. Hapja e sarainesks duhet t bhet
pak nga pak (pra jo menjher), pr t mos lejuar lindjen e goditjes hidraulike. Montohet kryesisht
n tubin kryesor t sistemit hidraulik. N baz t sistemit ku montohet sht e madhsive t ndryshme.
Prodhohen kryesisht prej gize dhe jan me flanxh.
Fig. 4.1 Saraineska

2) Ventilat
Prkufizim: Ventilat sh rbe jn pr t rregulluar lvizjen e ujit n pjes t veanta t sistemeve

hidraulike.
Prodhohen prej gize ose bronzi. Ventilat jan:
84
Mano-Sharkaj
a) me kalim t drejt;
b) me kalim t pjerrt.
Meq n sistemet hidraulike ka humbje t presionit, kshillohet t prdoren ventila t pjerrt.
Fig. 4.2 Ventil i dre jt dhe i pjerrt
3) Valvulat e moskthimit (kundrvalvulat)
Prkufizim:
Valvulat e moskthimit shrbe jn pr t lejuar kalimin e ujit vetm n nj drejtim, pra ato
nuk le jojn kthimin e tij prapa.
Ato vendosen n tubin e thithjes t pompave qendrikse (centrifugale), n tubin kryesor t sistemeve
hidraulike, n tubin e drgimit nga pompa n rezervuar etj.
Valvula e hapur e lejon kalimin e lngut
Valvula e mbyllur e pengon

kalimin e lngut
Fig. 4.3 Valvul moskthimi dhe funksionimi i saj
85
Fig. 4.4 Saraineska, ventila dhe valvula moskthimi

Pyetje
1. far jan armaturat dhe si grupohen ato?
2. Prse shrbejn armaturat komanduese-rregulluese?
3. Cilat jan armaturat komanduese-rregulluese?
4.2. Armaturat mbrojtse

Objektivat:
1. T prkufizoj armaturat mbrojtse.
2. T shpjegoj funksionin e reduktuesit t trysnis.
3. T shpjegoj funksionin e filtrave.
Prkufizim:
Armaturat mbrojtse shrbejn pr t mbrojtur sistemet hidraulike nga rritja e trys nis dhe
nga goditja hidraulike.
Ato vendosen n pikat ku mund t ket rritje trysnie ose goditje hidraulike. Armaturat mbrojtse
kryesore jan:
1. Valvulat e sigurimit, t cilat prdoren pr t mbrojtur sistemin hidraulik nga veprimi i goditjes
hidraulike. Ato jan dy tipash kryesor: me sust dhe me lev.
Fig. 4.5 Valvul sigurimi me sust Fig. 4.6 Valvul sigurimi me lev
86
Mano-Sharkaj
Funksionimi i armaturs siguruese me membran Armatur siguruese
Nxjerrja e ajrit
Membrana e hapur Membrana e mbyllur
Fig. 4.7 Funksionimi i valvuls siguruese me membran
Vendosja n tubacione e armaturs siguruese
Fig. 4.8 Prmasat dhe pozicioni i vendosjes s valvulave t sigurimit
Pajisje siguruese - parimi i funksionimit
Uji sanitar (pr pirje )
Trupi lvizs
i hapur
i mbyllur
futja e ajrit
nnshtypja
mbishtypja
Fig. 4.9 Valvula sigurimi dhe funksionimi i tyre
87
2) Valvula e ajrimit shrben pr nxjerrjen automatike t ajrit nga sistemet hidraulike dhe vendoset n
pikn e tij m t lart.
Fig. 4.10 Valvul ajrimi
Reduktuesi i presioni sht nj valvul automatike n t ciln hapja dhe mbyllja varen nga vlerat e
presionit t ujit. Ai montohet n hyrje t rrjetit t brendshm, por pas matsit t ujit.
Pamja e jashtme dhe ndrtimi i tij tregohet n fig. 4.11.
Fig. 4.11 Reduktuesi i presionit
88
Mano-Sharkaj
Filtrat
Prkufizim:
Filtrat mekanik kan si funksion t tyre ndarje n e ujit nga papastrtit e ndryshme, q
mund t jen: rr, copza ndryshku, copza glqe rorsh etj.
Filtrat q do t prdoren pr ujin e pijshm, duhet t prodhohen prej materiali johelmues dhe q
t je n n gjendje t prballojn presionin e rrjetit. Filtrat e ujit duhet t edhe t lahen lehtsisht
me d o r o s e n mnyr automatike.
Q t mundsohet prcaktimi me sy i shkalls s papastrtis s grumbulluar te fleta e filtrit, filtrat
pr prdorim shtpiak kan nga nj en e tejd uks hme e n fo r m go te, n t ciln sht futur
edhe ve t fleta e filtrit. Fleta e filtrit mund t jet me nj prdorim ose me shum prdorime.
Nj filtr karakterizohet nga prurja minimale e ujit dhe nga shkalla e filtrimit q pranon.
Prurja minimale e ujit prkon me prurjen q gjat kalimit n filtrin e pastr shkakton nj humbje
maksimale n trysni 0.2104 Pa. Nj karakteristik tjetr e filtrit sht edhe efikasiteti i filtrimit,
d.m.th. prqindja e grimcave t papastrtive q filtri sht i aft t mbaj. Kjo vler, q duhet t jet
e barabart me 100%, u referohet grimcave me nj diametr m t madh se 30 mikron.
Filtri montohet n fillim t rrjetit t ujsjellsit, por pas matsit t ujit dhe para reduktuesit t presionit,
dhe pajiset me nj valvul ndrprerjeje n rrjedhjen e siprme e t poshtme, me rubinetin e mbledhjes
s kampionve t ujit dhe me nj ur lidhse si mbikales, q shrben pr t shmangur ndrprerjen
e ujit gjat puns pr mirmbajtjen e rrjetit.
Fig. 4.12 Filtra uji

Klasifikimi i filtrave
Kemi:
-Filtra pr turbullira, q prdoren pr t mnjanuar turbullirat, si: rr, alga, argjil etj., deri n
rivendosjen e qartsis s ujit. Pr ujin q do t prdoret pr gatim, prdoren filtra mekanik me
rrjet sintetike apo metalike.
Fig. 4.13 Filt r p r turbullira
-Filtra pastrimi, q zhdukin nga uji ngjyrn dhe ern e rnd apo shijen, n veanti at t klorit.
Pr kt qllim prdoren fleta filtri t mbushura me grimca karboni aktiv.
89
-Filtrat me fishek, t cilt mund t prdoren vetm apo t bashkuar me shum elemente (2-4) t
vendosura n seri apo n paralel. Dy elemente n seri kryejn funksione t ndryshme: i pari bn
filtrimin, i dyti klorifikimin. Dy elemente t njjta n paralel e dyfishojn prurjen.
Fig. 4.14 Filtr me elemente t lidhura n seri
-Filtrat me karbon aktiv. Karboni aktiv sht lloji i karbonit mikroporoz dhe i prgatitur posarisht
pr t thithur n mnyr przgjedhse disa substanca, duke i ndar ato nga t tjerat. N trajtimin e
ujit t pijshm prdoret pr t larguar nga ajo prbrje ndotse ose me er t keqe. Filtri me karbon
aktiv nuk kryen funksionin e sterilizimit, prandaj prdoret vetm pr ujin e pijshm.
N filtrat me karbon aktiv ka gjithmon rrezik prhapja e baktereve, t cilat vendosen n masn e
karbonit aktiv n temperatur t lart, ku gjejn nj mjedis ideal pr prhapje. E gjith masa e filtrit
rrezikon t mbushet me koloni bakteresh.
Pr kt arsye sht i ndaluar prdorimi i filtrit t karbonit vetm, pra: ai duhet t shoqrohet me
filtra special.
Fig. 4.15 Filt r me karbon aktiv
-Filtrat me ndrtim t prb r dhe filtrat special. Kta lloj filtrash kryejn funksionin
kundrbakteror aty ku do q ti vendossh. Filtrat special nuk mbajn kriprat minerale, megjithse
prania e tyre n ujin e pijshm sht e domosdoshme.
Fig. 4.16 Filtr s pecial

Pyetje
1. Cilat jan armaturat mbrojtse?
2. Prse shrbejn armaturat mbrojtse?
3. Prse shrbejn filtrat dhe cilt jan llojet e tyre kryesore?
90
Mano-Sharkaj
4.3. Armaturat e pajisjeve matse

Objektivat:
1. T prkufizoj armaturat e pajis jeve matse.
2. T shpjegoj funksionin e ujmatsit.
3. T shpjegoj se pr far prdoren manometrat dhe termometrat.
Prkufizim:
Armaturat e pajisjeve matse prdoren n t gjitha sistemet hidraulike dhe shrbejn p r
t matur konsumin, trysnin dhe temperaturn.
Armaturat kryesore t pajisjeve matse jan: ujmatsi, manometri, termometri, gazmatsi dhe
energjimatsi.
1) Uj matsi
Ai montohet n hyrje t godins ose t apartamentit dhe shrben pr matjen e sasis s ujit q harxhon
konsumatori.
Ujmatsit jan disa llojesh, por m kryesort jan ata me helik dhe me turbin.
a) Uj matsi me helik
Ai prdoret pr prurje t vogla t ujit dhe pr diametr t hyrjes 10 mm-50 mm.
Sit Numratori
Numratori Qarku i
Woltmann-it
Hyrja e ujit Dalja e ujit
Qarku
Fig. 4.17 Uj mats me helik
b) Uj matsi me turbin
Ai prdoret pr prurje t mdha dhe ka diametr kalimi 50 mm-300 mm.
Fig. 4.18 Uj mats me turbin
91
2) Manometri
Presioni i puns duhet t matet n pozicione t caktuara t sistemeve hidraulike. Pr kt arsye, n
to vendosen manometra, t cilt jan t shumllojshm, por m kryesort jan ata me sust dhe ata me
membran.
Fig. 4.19 Manometra
3) Termometri
Ai prdoret pr t matur temperaturn e lngut dhe vendoset n pika ku temperatura duhet t
kontrollohet n mnyr t prhershme. Pr t pasur rezultate sa m t sakta t matjes s temperaturs,
termometri duhet t montohet n mnyr t till, q zhiva t jet n qendr t rrjedhjes.
Termometrat jan t shumllojshm, si: me zhiv, me alkool, elektrik, numerik (digjital) etj.
4) Matsi i gazit ose gazmatsi (kontatori)
Matsit e gazit shrbejn pr matjen e konsumit t gazit dhe pr arsye sigurie ata montohen jasht
baness. Tipat m t prdorshm jan:
a) Gazmatsit vllimetrik me membran, t cilt prdoren pr prurje t vogla, t mesme dhe q
ndryshojn vazhdimisht.
b) Gazmatsit jovllimetrik me turbin, t cilt prdoren pr prurje t mesme, t mdha dhe t
t pandryshueshme.
Fig. 4.20 Mats i gazit
5) Matsi i energjis ose energjimatsi

Ai montohet n sistemet e ngrohjes qendrore, n hyrje t do banese, dhe shrben pr t matur sasin
e energjis s konsumuar pr ngrohje.
Fig. 4.21 Mats i energjis termike
Pyetje
1. Prse prdoren armaturat e pajisjeve matse?

2. Prse prdoren ujmatsit dhe sa llojesh jan ata?
3. Prse prdoren manometrat dhe sa llojesh jan ata?
4. Prse prdoren termometrat?
5. Prse prdoren matsi i gazit dhe ai i energjis?
92
Mano-Sharkaj
4.4. Armatura pr sistemin e ujsjellsit kundr zjarrit
Objektivat:
1. T prkufizoj armaturat q prdoren n sistemin e ujsjellsit kundr zjarrit.
2. T shpjegoj se ku montohen hidrantet e brends hme dhe ato t jashtme.
3. T tregoj se pr far shrben hidranti automatik.
Prkufizim:
Armaturat pr sistemin e ujsjellsit kundr zjarrit shrbejn p r shuarjen e zjarrit n zona
t banuara dhe n banesa.
N kt grup hyjn:
1-Hidrantet e jashtme.
2-Hidrantet e brendshme.
3-Zjarrfiksit automatik.
1-Hidrantet e jashtme
Hidrantet e jashtme montohen n rrjetin shprndars t ujsjellsit dhe n baz t normativave t
zjarrfiksit. Ato jan: a) mbitoksore dhe b) nntoksore.
Fig. 4.22 Hidrante t jashtme
2-Hidrantet e brendshme
Hidrantet e brendshme montohen n kafazin e shkalls, n nike ose n nj dollap t vendosur n mur
dhe t mbyllur me xham. Ato jan ventila t zakonshm, q kan nj diametr 30 mm-50 mm, n
trupin e t cilit sht br n njrn an filetim i jashtm dhe n tjetrn filetim i brendshm.
Fig. 4.23 Hidrant i brendshm
93
Fig. 4.24 Lloje t ndryshme hidrantesh t brendshme
3. Zjarrfiksi automatik
Sistemi automatik pr shuarjen e zjarrit montohet n salla kinemaje dhe teatri, n salla ku ka
prqendrim njerzish etj. Sapo bie zjarri, ai vihet n prdorim automatikisht, duke krijuar nj perde
shiu, po r njkohsisht jep edhe alarmin n salln e zjarrfiksit. Elementi kryesor n kto sisteme
sht koka shihedhse.
Fig. 4.25 Sistem i ndrthurur p r shuarjen e

zjarrit n nj ndrtes me shum funksione
Pyetje
1. Prse shrbejn armaturat e ujsjellsit kundr zjarrit dhe sa llojesh jan ata?
2. Ku vendosen hidrantet e jashtme dhe ato t brendshme?
3. Prse shrben zjarrfiksi automatik?
4.5. Pajisjet pr marrjen e ujit dhe pr prdorimin e tij

Objektivat:
1. T tregoj se pr far shrbe jn pajis jet/armaturat pr marrje n e ujit.
2. T shpjegoj se far jan mishelatort.
3. T shpjegoj funksionin e rubinetit me sop.
Pajisjet pr marrjen e ujit dhe prdorimin e tij instalohen n banesa, banja publike dhe mjedise t
tjera q prdorin uj. Pajisjet kryesore jan:
1) Rubineti i zakonshm
Rubineti i zakonshm montohet n lavaman, n lavapjat dhe n pozicione t tjera. Ata jan t tipit
ventil e me nj diametr -.
94
Mano-Sharkaj
Fig. 4.26 Rubinet i zakonshm

2) Rubineti me sop
Rubineti me sop, pr shkak t hapjes s menjhershme, mund t krijoj goditje hidraulike, prandaj ai
lejohet t prdoret n sistemet hidraulike me presion t ult dhe kur duhet nj marrje e shpejt e
ujit.
Fig. 4.27 Rubineti me sop

1. trupi;
2. sopi;
3. rondela;
4. dadoja;
5. doreza.
3) Rubinet pisuari
Ky rubinet montohet n pisuar dhe sht i tipit ventil.
Rubineta t pajisjes sanitare
Fig. 4. 28 Rubinet pisuari dhe pr pajis je t tjera hidrosanitare
95
4) Rubineti prziers
Rubineti prziers montohet n lavaman, n lavapjata, n vaskat e banjave e n pllakat e dushit. Ai
shrben pr przierjen ujit t ngroht me ujin e ftoht, sht i disa konstruksioneve t ndryshme dhe
montohet n mur ose mbi pajisje.
Disa nga format e prdorura

t rubinetave ( baterive ) pr
Lavamant
Fig. 4.29 Rubineti prziers dhe ndrtimi i tij
Fig. 4.30 Ndrtimi i mishelatorit
5) Prziersit (Mishelatort)
Prziersit montohen n lavapjata, n lavaman, n pllakat e dushit, n vaskat e banjave dhe n
bidet. Ata jan t konstruksioneve t ndryshme dhe n ta przihet uji i ngroht dhe me at t ftoht.
96
Mano-Sharkaj
Fig. 4.31 Ndrtimi i mishelatorit Fig. 4.32 Mishelator lavamani
Fig. 4.33 Mishelator bide je Fig. 4.34 Mishelator dushi
Fig. 4.35 Ndrtimi i mishelatorit
Pyetje
1. Prse shrbejn pajisjet pr marrjen e ujit?
2. Cilat jan pajisjet e marrjes s ujit?
97
MBANI MEND
1. Me armatur nnkuptohen t gjitha pajisjet hidraulike q shrbejn n sistemet hidraulike.

Armaturat jan t shumllojshme dhe grupohen n:
a-Armatura komanduese-rregulluese.
b-Armatura mbrojtse t sistemit.
c-Armatura ose pajisje matse.
d-Armatura pr sistemin kundr zjarrit.
e-Armatura marrse.
2. Saraineskat dhe ventilat shrbejn pr t rregulluar lvizjen e ujit n pjes t veanta t sistemeve
hidraulike.
3. Valvula e moskthimit shrben pr t lejuar kalimin e ujit vetm n nj drejtim, pa lejuar kthimin e
tij prapa.
4. Armaturat mbrojtse shrbejn pr t mbrojtur sistemet hidraulike nga rritja e presionit dhe nga
goditja hidraulike.
5. Reduktuesi i presionit sht nj valvul automatike n t ciln hapja dhe mbyllja varen nga vlerat e
presionit t ujit. Ai montohet n hyrje t rrjetit t brendshm, pas ujmatsit.
6. Filtrat mekanik kan si funksion t tyre ndarjen e ujit nga papastrti t ndryshme, q mund t
jen: rr, copza ndryshku, copza glqerorsh etj.
7. Armaturat e pajisjeve matse prdoren n t gjitha sistemet hidraulike. Ato shrbejn pr t matur
konsumin, presionin dhe temperaturn. Kryesoret jan: ujmatsi, i cili montohet n hyrje t godins
ose t apartamentit, dhe shrben pr matjen e sasis s ujit t konsumuar, si dhe gazmatsit, q, pr
arsye sigurie, montohen jasht baness dhe shrbejn pr matjen e konsumit t gazit.
8. Armaturat e sistemit t ujsjellsit kundr zjarrit shrbejn pr shuarjen e zjarrit n zona t banuara
dhe n banesa.
9. Rubineti i zakonshm montohet n lavaman, n lavapjat dhe n pozicione t tjera. Ai sht i tipit
ventil me diametr dhe.
10. Rubineti me sop, pr shkak t hapjes s menjhershme, mund t krijoj goditje hidraulike, prandaj
ai lejohet t prdoret n sistemet hidraulike me presion t ult dhe kur duhet nj marrje e shpejt e
ujit.
11. Rubineti i pisuarit quhet i till, sepse montohet n pisuar. Ai sht i tipit ventil.
98
Mano-Sharkaj
KAPITULLI V
APARATET DHE PAJISJET HIDROSANITARE
1. T rendis karakteristikat e prgjithshme t aparateve sanitare.
2. T shpjegoj standardet e montimit t lavamanit.
3. T shpjegoj mnyrat e furnizimit t lavamanit.
4. T shpjegoj ndrtimin e klozets me ndenjse.
5. T shpjegoj ndrtimin e kasets s thjesht.
6. T shpjegoj ndrtimin e kasets murale.
7. T shpjegoj format e vasks s thell.
8. T krahasoj vaskn me hidromasazh me vaskn e thjesht.
9. T shpjegoj procesin e hidromasazhit.
99
5.1. Njohuri t prgjithshme pr materialet dhe pr prgatitjen e aparateve

dhe t pajisjeve hidrosanitare
Objektivat:
1. T rendis karakteristikat e prgjithshme t aparateve sanitare.
2. T prshkruaj materialet sintetike.
3. T prshkruaj materialet metalike.
Karakteristika t prgjithshme
Pr ta kryer n mnyrn m t mir dhe pr nj koh t gjat funksionin e tyre, aparatet sanitare
duhet t prmbushin disa karakteristika t veanta, q jan:
1. T ken qndrueshmri strukturore, n mnyr q t prballojn pa probleme (thyerje, deformime
etj.) goditjet q u nnshtrohen gjat prdorimit.
2. T ken qndrueshmri prmasore, ku me kt kuptohet mbi t gjitha pandjeshmri ndaj
ndryshimeve t temperaturs.
3. T ken aftsi pr t prballuar pa dme goditjet termike.
4. T ken qndrueshmri ndaj agjentve kimik, veanrisht ndaj atyre q prdoren n mjediset
shtpiake, si: acide, lngje larse etj.
5. T ken qndrueshmri ndaj grryerjeve.
6. T jen t thjeshta n pastrim, pr t qen gjithmon t plqyeshme estetikisht, dhe higjienikisht t
sigurta.
Materialet kryesore q prdoren sot pr prodhimin e pajisjeve hidrosanitare jan:
a-qeramika;
b-materialet sintetike;
c-metalet.
a. Materialet prej qeramike

Klasifikimi i materialeve prej qeramike bhet duke u bazuar n normn UNI 4542. N kto materiale
futen:
1-Porcelani sanitar.
2-Gres porcelani fin.
3-Gres porcelani.
Porcelani sanitar, q prftohet nga przierja e argjils s bardh zjarrduruese, e kaolins, e kuarcit
dhe e spatit fushor. Kto materiale bluhen imt e przihen me uj, n mnyr q t formohet nj
mas plastike qeramike, e cila merr me lehtsi trajtn e dshiruar pr t formuar trupat e pajisjeve
sanitare. Nj trup i till vishet me smalt dhe piqet n furr n temperaturn 1250o C-1280C.
Pas pjekjes qeramika del e bardh dhe kompakte. Ajo sht materiali m i mir pr prodhimin e
lavamanve, bideve dhe t klozetave.
Gres porcelani fin, q prgatitet nga przierja e argjils dhe e kaolins s gatuar, e kuarcit dhe e
materialit sintetizues. Edhe n kt rast, nga przierja e prftuar formohen trupat e pajisjeve sanitare,
q m pas vishen me smalt dhe piqen n temperaturn 1250o C-1280C.
Gres porcelani, q prgatitet nga przierja e argjils zjarrduruese me kuarcin. Me masn e prftuar
formohen m pas pajisjet sanitare, t cilat, pas veshjes me disa shtresa zmalti, piqen n temperaturn
1230o C-1280C. Ky lloj porce la ni s ht nj material m pak i vlefshm, por ka qndrueshmri t
mir. Pr kt arsye a i p rd oret pr prodhimin e pajisjeve hidrosanitare me prmasa e me trashsi
t mdha dhe t forta, si pr: lavaman kuzhinash, vaska, pllaka dushi, pisuare etj.).
100
Mano-Sharkaj
b. Materialet sintetike
Rrshira akrilike prftohet nga polimerizimi i metilmetakrilatit dhe prgatiten n formn e
pllakave, t cilat deformohen n t nxeht n mnyr q t prftohet forma e pajisjeve sanitare, si:
vaska, pllaka dushi, kabina dushi, lavaman etj. M pas prforcohen me shtresa tekstili me lesh
xhami. Pajisjet sanitare rezultojn m t lehta, gj q sjell lehtsira n transport e n montim.
Materiali akrilik ka siprfaqe q shklqen, sht jo poroz dhe ka aftsi pr t prballuar goditjet.
c. Materialet metalike
Giza sht n j material me p r d o r im q n lashtsi e q gjen edhe sot p r d o r im n
prodhimin e vaskave t banjave, q nga brenda vishen me smalt.
eliku prdoret pr prodhimin e vaskave t banjave, t pllakave t dushit dhe t lavamanve. Fleta
prej eliku trhiqet n t ftoht n presa, derisa t arrihet forma e pajisjes sanitare. M pas ajo
vishet me nj shtres zmalti dhe i nnshtrohet pjekjes n furr.
eliku i pandryshkshm (i cili prftohet nga lidhja e hek ur it d he e karbo nit, d uk e i s htuar
18% krom dhe 18% nikel), s ht nj material shum i kushtueshm. Fleta e elikut me trashsi
t vogl i nnshtrohet stampimit pr t prodhuar pajisje pr kuzhina (n veanti lavapjata) apo pr
mjedise kolektive, si: klozeta allaturke, pisuare etj.
Pyetje
1. Cilat jan karakteristikat e materialeve pr prgatitjen e pajisjeve sanitare?
2. Si klasifikohen kto materiale?
3. Cilat jan karakteristikat e tyre?
5.2. Lavamani. Prmasat, llojet dhe montimi i tij.

Prcaktimi i kuotave t furnizimit dhe t shkarkimit t lavamanit
Objektivat:
1. T rendis pjest kryesore t nj lavamani.
2. T shpjegoj standardet e montimit t lavamanit.
3. T shpjegoj mnyrat e furnizimit t lavamanit.
Lavamant jan pajisje sanitare q prdoren shum n do nyje sanitare dhe zakonisht prodhohen
prej porcelani, rrall prej llamarine t smaltuar.
Fig. 5.1 Lavaman t formave t ndryshme
101
Lavamant kan forma dhe prmasa t ndryshme. Disa nga format e tyre kryesore jan:
-drejtkndore e me buz t ngritura n pjesn e prapme;
-drejtkndore, por pa buz t ngritura;
-gjysmrrethore;
-eliptike;
-shumkndshe me dhe pa buz t ngritura.
Ata prodhohen me dhe pa kmb.
Forma dhe tipi i lavamanit q do t prdoret zgjidhet n varsi t vendit dhe t qllimeve t
prdorimit, por duke ruajtur gjithmon hapsirat e nevojshme n lidhje me pajisjet e tjera sanitare.
Fig. 5.2 Ele mentet p rbrse t nj lavamani
Pjest kryesore t nj lavamani jan kto:

1. Legeni i lavamanit (i cili shrben pr t grumbulluar ujrat n t).
2. Vrima e shkarkimit.
3. Mbajtsja ku vendoset sapuni.
4. Vrima pr vendosjen e rubinetave.
5. Vrima pr vendosjen e grupit t rubints przierse.
6. Kanali i shkarkimit t ujrave t teprta (teprplotsi).
7. Kmbza mbshtetse.
8. Vrimat e montimit n mur.
Shnim. N lavamant pa kmbza mbshtetjeje ka edhe dy vende pr mbshtetje n mensola, kurse n lavamant me
kmbza, vet fo rma e lavamanit shrben si mbshtetse.
Si rregull lavamant montohen n mure mbajtse me trashsi 25 cm, meq kan nj pesh prej
12 kg-25 kg. N montimin e tyre duhet mbajtur parasysh prcaktimi i drejt i kuotave t furnizimit
me uj dhe t shkarkimit t ujit, si dhe normativa e kuots s vendosjes s lavamanit sipas vendit
t montimit. Kur lavamani sht me kmb, lartsia e vendosjes s buzs s tij sht e prcaktuar,
pr raste t tjera merret parasysh:
-lartsia e buzs s lavamanit nga toka (dyshemeja e mbaruar);
-se n mjediset e t rriturve ajo duhet t jet 80 cm 2 cm;
-se n mjediset e shkollave fillore ajo duhet t jet 70 cm 2 cm;
-se n mjediset e kopshteve ajo duhet t jet 60 cm 2 cm;
-se n mjediset e erdheve ajo duhet t jet 45 cm 2 cm.
102
Mano-Sharkaj
Furnizimi i lavamanit me uj mund t bhet n disa mnyra:

1. Lavamani furnizohet vetm me uj t ftoht. N kt rast vendoset nj rubinet q fiksohet n mur,
por mbi lavaman ose mbi buzn e ngritur t lavamanit.
2. Lavamani furnizohet me uj t ftoht e t ngroht. N kt rast kemi kto mundsi vendosjeje:
a. vendosja e dy rubinetave t veanta n buzn e ngritur t pasme t lavamanit;
b. vendosja e nj baterie te rubinetave przierse, e cila mund t vendoset ose n mur, por mbi
lavaman, ose n dy vrimat e buzs s ngritur prapa te lavamani, ose n vrimn e qendrs (pr
rubinetin prziers ose shkurt prziersin);
Kujdes! Kur kemi uj t ftoht e t ngroht, uji i ftoht ka shenj bl u, kurse uji i nxeht ka shenj t kuqe.
Vendosja e tubave t furnizimit bhet e till q, kur rrim prball lavamanit, uji i ftoht t vendoset
djathtas, kurse uji i nxeht t vendoset majtas.
Pr furnizimin nga posht, lartsia mbi dysheme merret 55 cm-60cm, kurse pr furnizimin n mur,
por mbi lavaman (rubineta ose bateria e rubinetave przierse), vendoset 20 cm2 cm.
Largsia aksiale ndrmjet tubave sht: pr vendosje n mur: 15 cm-16 cm, kurse pr vendosje posht:
12 cm-15 cm.
Kujdes! Kmbza e lavamanit pas montimit duhet t hiqet dhe t vihet n vend lehtsisht, duke siguruar lehtsi
pastrimi dhe riparimi t defekteve t mundshme.
Pyetje
1. Cilat jan pjest kryesore t lavamanit?

2. Cilat jan standardet e montimit t tyre?
3. Cilat jan llojet e tyre kryesore?
4. Vizatoni nj lavaman n form skice dhe vendosni n t t gjitha prmasat e duhura pr montim.
5.3. Bidet. Llojet, ndrtimi dhe montimi i tyre

Objektivat:
1. T rendis pjest kryesore t bides.
2. T shpjegoj standardet e montimit t saj.
3. T shpjegoj mnyrn e furnizimit t bides.
Bidet jan pajisje sanitare q vendosen pran klozets dhe n nj nyje sanitare. Ato prgatiten prej
fajance dhe kan forma, prmasa dhe konstruksione t ndryshme. Bidet kan kto prmasa: gjersi
340 mm dhe gjatsi 640 mm ose gjersi 320 mm dhe gjatsi 560 mm, kurse lartsia mund t shkoj
nga 370 mm-440 mm.
103
Pjest kryesore t bides jan:

-pjesa e legenit;
-kmba mbshtetse;
-gryka e shkarkimit t ujrave t teprta (teprplotsi);
-vrimat e montimit n dysheme.
Fig. 5.4 Elementet prb rse t bides
Bideja furnizohet me uj t ftoht e t ngroht, kurse grupet zakonisht vendosen mbi t, por ka raste
edhe n mur. Kuota e shkarkimit t tubacioneve duhet t jet 8 cm-15 cm nga dyshemeja e mbaruar,
kurse kuota e furnizimit me uj duhet t jet 25 cm.
Gjat montimit t bides sht mir q ajo t vendoset n krah t klozets ose prball saj.
Fig. 5.5 Prmasat e montimit t bides

Pyetje
1. Si sht e ndrtuar bideja?
2. Cilat jan standardet e montimit t saj?
3. A mund t vizatoni nj bide n formn e nj skice dhe t vendosni n t t gjitha prmasat e
duhura pr montim?
104
Mano-Sharkaj
5.4. Klozetat. Llojet, ndrtimi dhe montimi i tyre
Objektivat:
1. T rendis llojet kryesore t klozetave.
2. T shpjegoj ndrtimin e klozets me ndenjse.
3. T shpjegoj ndrtimin e klozets moderne.
Klozetat jan pajisje sanitare q shoqrohen me kaseta shkarkimi. Ato jan disa llojesh:
-klozeta me ndenjse;
-klozeta t sheshta;
-klozeta moderne.
Klozetat e thjeshta prdoren n mjediset sanitare t ndrtesave shoqrore, si: spitale, shkolla, konvikte
etj. Ato prgatiten prej qeramike ose prej gize t smaltuar, kurse dhe shplarja me uj bhet nga
kasetat q montohen sipr tyre.
Klozeta mund t jen me dalje t drejt ose t pjerrt.
Pjest kryesore t klozets jan: ulluku i shprndarjes s ujit,vrima e shkarkimit, gryka lidhse me
tubin e shplarjes, sifoni, vesht e montimit, t cilat jan t pajisura me vrima pr mbrthimin n
dysheme ose n mur, kurse n pjesn e pasme ndodhet zgjerimi me vesht t pajisura me vrima pr
montimin e kapakut.
Klozeta me ndenjse
Klozetat me ndenjse jan dy llojesh: klozeta q montohen n dysheme dhe klozeta t varura, pra q
montohen n mur.
Fig. 5.7 Klozeta q montohen n dysheme Fig. 5.7 Klozeta t varura a q montohen n mur
105
Kasetat e shkarkimit montohen ngjitur ose me klozetn, ose n lartsi, ose n mur.
Klozeta me ndenjse ka kto pjes: trupin, q mund t jet n formn e nj tasi-pjat ose n form
hinke, ullukun e shprndarjes s ujit, sifonin, grykn e shkarkimit dhe grykn q shrben pr lidhjen
e klozets me kasetn e shkarkimit t ujit. N pjesn e pasme t klozets sht nj zgjerim me form
t shesht e me dy vrima, Ky zgjerim shrben pr t montuar kapakun e klozets, q mund t jet
plastik ose prej fibre ebaniti. Gryka e shkarkimit mund t jet vertikale, e pjerrt ose horizontale,
dhe pr t duhet t zbatohen me prpikri prmasat e vendosjes.
Fig. 5.8 Prmasat e montimit t klozets me ndenjse
Klozeta e shesht (allaturka)
Klozetat e shesht (allaturka) prdoren zakonisht n mjedise shoqrore pr t shmangur kontaktin me

bakteret. Klozeta e shesht ka sifon t veant, i cili montohet bashk me t dhe mund t jet me
dalje ansore ose nga posht. Niveli i montimit t ksaj lloj klozete duhet t jet pika m e ult e
banjs, pasi n raste t tilla nuk vendosen pileta shkarkimi n dysheme.
Klozeta e shesht shplahet me ujin q del nga kaseta e shkarkimit e vendosur n lartsi 180 cm nga
dyshemeja e mbaruar.
Fig. 5.9 Klozeta e shesht dhe p rmasat e montimit
106
Mano-Sharkaj
Klozetat moderne
Fig. 5.10 Klozeta moderne
Klozetat moderne. Klozetat moderne, q po prdoren s fundmi, jan nj ndrfutje e bides n klozet
pr t lejuar shprndarjen e nj sasie uji pr higjien intime. Modelet e para t ktij lloji u
prdoren me uj t marr drejtprdrejt nga kaseta e shkarkimit, por arsyet e lehtsis n prdorim,
uan n braktisjen e ksaj zgjidhjeje, kshtu q sot jan paraplqehen pajisjet e veanta, n t cilat
uji ngrohet dhe shprndahet nga nj rubinet q del dhe futet me nj komand t thjesht t
prdoruesit. Procesit t larjes i bashkngjitet edhe ai i tharjes me ajr t nxeht. Ka disa klozeta ku
funksioni bide ndrpritet sapo p rd or uesi ngrihet prej saj. Kto pajisje ja n t kushtueshme.
Prve se n mjediset vetjake familjare, kto klozeta prdoren edhe pr njerz me aftsi t kufizuara
apo edhe n mjedise kolektive.
Fig. 5.11 Klozet moderne
Pyetje
1. Cilat jan llojet kryesore t klozetave?

2. Si jan t ndrtuara klozetat me ndenjse?
3. Si jan t ndrtuara klozetat moderne?
4. Si jan t ndrtuara klozetat allaturka?
5.5. Kasetat e shkarkimit t klozetave
Objektivat:
1. T rendis kushtet q duhet t plotsojn kasetat e shkarkimit.
2. T shpjegoj ndrtimin e kasets s thjesht.
3. T shpjegoj ndrtimin e kasets murale.
Kasetat e shkarkimit duhet t plotsojn kto kushte:

1. T ken konstruksion t till q t mos lejojn hyrjen e baktereve q mund t shkojn nga rrjeti i
kanalizimit n rrjetin e ujsjellsit.
2. Uji q del nga kaseta duhet t bj nj shplarje t shpejt dhe t plot t klozets.
3. Shplarja duhet t jet e plot dhe automatike.
4. Uji duhet t mos jet n sasi m t mdha se ajo q duhet pr t br shplarjen e plot.
5. Vllimi i dobishm i kasetave duhet t jet jo m i vogl se 7 litra.
107
Kasetat e shkarkimit jan:

-t thjeshta, q montohen n mur ose mbi klozet;
-kaseta murale (Geberit).
Fig. 5.12 Kaset e thjesht
Kaseta e thjesht
Kjo kaset ka dy vrima ansore, n njrn prej t cilave montohet pluskuesi a notuesi (galexhanti),
i cili regjistron sasin e nevojshme t ujit q do t depozitohet. Nga posht ajo ka grykn e derdhjes,
e cila lidhet drejtprdrejt me klozetn (kur vendoset drejtprdrejt mbi t) dhe me tub, kur kaseta
montohet n nj lartsi t caktuar mbi t. N kasetat q vendosen drejtprdrejt mbi klozet, ka edhe
dy vrima q prkojn me vrimat prkatse t klozets. Bashkimi i kasets me klozetn bhet me an
t bulonave, duke prdorur hermetizues gome.
Kaseta murale (Geberit)
Fig. 5.13 Kaset murale pr klozeta q montohen n dys heme
Kasetat murale montohen brenda n mur ose me konstruksion metalik, q mbulohet me mur montazh.
Ato prodhohen nga firma t specializuara dhe j a n t gatshme pr tu instaluar n mjedise sanitare,
aty ku sht parashikuar vendi i tyre. Struktura e tyre ndryshon sipas llojit t pajisjes sanitare.
108
Mano-Sharkaj
Fig. 5.14 Skema e montimit t kasets murale pr klozet t montuar n mur
Pyetje
1. Cilat jan kushtet q duhet t plotsoj nj kaset shkarkimi?
2. Si sht e ndrtuar kaseta e thjesht e shkarkimit? Po ajo murale?
5.6. Pisuaret
Objektivat:
1. T klasifikoj pisuaret (urinaret) sipas llojeve.
2. T rendis pjest kryesore t pisuareve.
3. T shpjegoj se si jan t nd rtuar pisuaret.
Pisuaret jan pajisje sanitare q vendosen n mjedise kolektive, pra n nyjat sanitare t godinave
social-shoqrore dhe publike. Materiali i tyre s ht gres porcelan. Ato jan disa tipash:
-individuale e t varura n mur;
-individuale ose kolektive t mbshtetura n dysheme;
-n form korite.
109
Fig. 5.15 Pis uare t varura n mur e q jan montuar n mnyr individuale dhe n grup
Fig. 5.16 Prmasat e montimit t pisuarit
Pisuaret individuale t varura n mur jan me hund t shkurtr ose me hund t gjat, kurse pr
sa i prket ndrtimit, ndahen n pisuare me sifon t shkputur ose me sifon q ndodhet n trupin
e tyre.
N pjesn e siprme pisuaret kan nj dalje t fiksuar n trup. Te kjo dalje bhet lidhja me nj tub
t zinkuar, ku vendoset rubineti shplars q b n shplarjen e tij n faqen ansore dhe t prapme.
N pjesn e poshtme ato kan prsri nj dalje t filetuar, ku lidhet tubi i shkarkimit ose sifoni q
shkarkon ujin n rrjetin e kanalizimit. N trupin e tyre ndodhen dhe disa vrima, q shrbejn pr
fiksimin n mur me an t vidhave.
Pyetje
1. Cilat jan pjest kryesore t pisuareve?

2. Si jan ndrtuar ato dhe ku vendosen zakonisht?
110
Mano-Sharkaj
5.7. Ndrtimi i pllakave t dushit

Objektivat:
1. T shpjegoj ndrtimin e pllaks s dushit.
2. T rendis llojet e pllakave t dus hit.
3. T shpjegoj rregullat e montimit t pllaks s dushit.
Pllaka e dus hit sht pajisje sanitare q vendoset n mjedise sanitare, civile apo industriale.
Materiali prej t cilit prgatiten mund t jet gize e smaltuar ose porcelan. Format e pllakave t
dushit mund t jen t ndryshme:
-katrore, me prmasa 800 mm-800 mm ose 900 mm-900mm;
-harkore;
-drejtkndore;
-shumkndore.
Pr arsye estetike, por edhe pr t mnjanuar rrshqitjen, pjesa ku shkel njeriu bhet me forma.
Pllakat e dushit montohen me sifonin prkats. Ky montim kryhet para se pllaka t vendoset n
vend.
Vendosja e pllaks s dushit bhet horizontalisht, pasi pjerrsia e pile ts n d ys he me sht e
llogaritur n ndrtimin e saj. Vendi nn pllakn e dushit duhet t hidroizolohet mir, n mnyr q
t mnjanohen rrjedhjet.
Kabina q rrethon pllakn e dushit mund t jet plastike apo qelqi, por n vend t kabins mund t
prdorim edhe perde plastmase. Qllimi i prdorimit t kabins apo perdes sht q t pengoj
prhapjen e ujit n dysheme, si dhe pr t ruajtur temperaturn e larjes.
Kabina e dushit. Ajo realizohet duke montuar nj, dy a tri ( sipas vendit) panele ansore mbi pllakn
e dushit, n knd apo t mbshtetur n mur. N panele montohet edhe nj der, q mund t ket
karakteristika t ndryshme (rrshqitse, balancuese ose e palosshme).
Kabina e dushit merr formn e pllaks ku montohet. N treg mund t gjeni edhe kabina t
kompletuara, pra t ndrtuara nga nj grup parafabrikat, q prmban pllakn e dushit dhe kabinn,
por mund t je n t pajisura edhe me t gjitha grupet e furnizimit e t shkarkimit, pra, n trsi
t gatshme pr tu montuar n rrjetin e ujit. Ky tip kabine mund t jet i pajisur dhe me rrjet tubash,
q kryejn funksione hidromasazhi.
Fig. 5.17 Pllak dushi katrore dhe harkore Fig. 5.18 Kabin dushi e kompletuar
111
Prgjithsisht kabinat e dushit prodhohen me prmasa standarde. Kshtu ato kan prgjiths is ht
lartsi 190 cm. Kabinat e dushit prodhohen nga materiale t lehta, transparente apo t stampuara prej
qelqi ose akrilik i qndrueshm mekanikisht.
Fig. 5.19 Tipa t ndryshm kabinas h q montohen mbi pllakn e dushit
5.8. Vaskat e banjs

Objektivat:
1. T shpjegoj format e vasks s thell.
2. T shpjegoj si llogaritet gjatsia e brendshme e vasks s thell.
Fig. 5.29 Vask pr banj e tipit me kabin Fig. 5.21 Vask pr banj e tipit t thell
112
Mano-Sharkaj
Vaska sht pajisje e rndsishme e nj mjedisi sanitar. Ajo prodhohet n nj gam t gjer modelesh,
q dallojn midis tyre nga prmasat, format dhe ngjyrat. E ashtuquajtur m par si banj pr
pastrim, sot asaj i s ht bashkuar edhe hidromasazhi, duke formuar kshtu banjn lodhse.
Sot vaskat prodhohen me ose pa hidromasazh. Vaskat mund t mbshteten drejt e n dysheme ose
duke formuar mbajtset prkatse.
Vaskat drejtkndore kan nj gjatsi standarde (170 cm), q prkon me gjatsin e nj njeriu
mesatar. Por ka edhe vaska me gjatsi 180 cm apo 190 cm pr njerz trupmdhenj. Shum her
prmasat e kufizuara t nj mjedisi sanitar diktojn edhe zgjedhjen e vaskave me prmasa t vogla,
si 150 cm, 140 cm, 130 cm, 120 cm ose 110 cm. Gjersia e vaskave standarde sht 70 cm, kurse e
atyre njerzve trupmdhenj shkon nga 80 cm n 90 cm. Por sot n pika t ndryshme shitjesh t
pajisjeve sanitare gjen edhe vaska me prmasa: 190 cm x 100 cm ose 200 cm x 100 cm.
Format dhe prmasat e vasks s thell
Vaska e thell shrben pr shfrytzim n shtpi dhe pr apartamente private, si dhe pr nevoja
mjeksore. M s shumti hasim kto forma kryesore t vaskave t thella:
forma normale;
forma t shkurtra;
forma shkallzore (me vend t prshtatshm pr ulje);
forma e gjat (madhe).
Pr format e prmendura t vaskave t thella jan t dhn edhe prmasat e tyre kryesore, t cilat
tregohen n figurat e mposhtme (fig. 5.22).
Fig. 5.22 Prmasat dhe format e vaskave t thella
113
Gjatsia e brendshme e vasks s thell

N mnyr q trupi deri te koka t mbetet i zhytur n vllimin e ujit, duhet q:
-ai t ndihet i rehatshm dhe i lir n gjendje t shtrir;
-q t ket hapsir t lir deri te muret ansore t vasks;
-vetm koka t mbetet e lir pr shkaqe sigurie.
Gjatsia e brendshme e vasks s thell llogaritet me formuln e mposhtme:
L=A-(EF+EK)
C-lartsia e supeve plus 75 mm-100 mm;
EF-gjatsia e pjess nga ana e kmbve;
EK-gjatsia e pjess nga ana e koks;
A-gjatsia maksimale e prgjithshme e vasks s thell n mm.
sht vrtetuar se pr persona normal, gjatsia shkon nga 1620 mm-1840 mm. Vaska e thell me
prmasa 1700 mm x 750 mm, e treguar n figurn e msiprme, i plotson kushtet e rehatis.
Fig. 5.23 Prmasat e llogaritura t vasks s thell
114
Mano-Sharkaj
5.9. Vaskat me hidromasazh

Objektivat:
1. T krahasoj vaskn me hidromasazh me vaskn e thjesht.
2. T shpjegoj procesin e hidromasazhit.
3. T rendis materialet kryesore pre j t cilave prodhohen vaskat me hidromasazh.
Vaskat me hidromasazh shpesh kan forma dhe prmasa t njjta me ato t vaskave t thjeshta. N
hidromasazhin q praktikohet n vaska, ngrohja dhe veprimi i butonit q shprndan ujin dhe flluskat
e ajrit, shkaktojn mbi trup nj efekt qetsues, q heq lodhjen, tensionin nervor dhe at t muskujve.
N prgjithsi, pr vaskat drejtkndore, prmasat shkojn nga 200 cm x 110 cm n 150 cm x 65 cm.
Prdoren edhe vaska me forma t ndryshme, si: trekndore, me prmasa nga 123 cm x 123 cm n
160 cm x 160 cm, pr instalime kndore, katrore me prmasa 150 cm x 150 cm, rrethore me diametr
160 cm, ovale etj.
Materiali i tyre m i prdorshm sht a i prej rrshire akriliku, q nxehet n temperaturn 200C
dhe prforcohet me rrshir t qelqzuar. Vaskat prodhohen edhe prej gize-porcelani ose elik-
porcelani.
Hidromasazhi praktikohet n temperaturn normale trupore q ka nj njeri (36o C-37C) dhe pr nj
koh prej 20 min. Prfitimi maksimal i tij arrihet duke zgjedhur temperaturn e duhur t ujit,
kohzgjatjen e trajtimit, fuqin dhe drejtimin e hedhjes s ujit, duke e trajtuar me hyrjen e ajrit.
N uj mund t shtohen edhe ekstrakte bimore me efekte t dukshme mbi epiderm. Nuk duhen
prdorur sapunt apo shampot e trupit, t cilat shkaktojn shum shkum.
Vaska me hidromasazh mund t prdoret edhe pr t kryer nj banj normale, mjafton q t
shmanget do lloj ndotjeje e qarkut t hidromasazhit. N kt rast mir sht t mbyllen
hermetikisht t gjith ventiluesit, si ata t aspirimit, ashtu edhe ata t shkarkimit.
Fig. 5.24 Vask me hidromasazh
115
5.10. Ndrtimi i piletave dhe i sifoneve
Piletat
Objektivat:
1. T prkufizoj piletn.
2. T rendis pjest kryesore t nj pilete.
3. T shpjegoj vendosjen e tyre.
Piletat (gotzat e shkarkimit) ja n pajisje q vendosen n dyshemet e nyjave sanitare t

apartamenteve dhe banjave publike etj., pra kudo ku kemi derdhje uji n dysheme. Ato prgatiten
prej disa lloje materialesh, si: plastike, bronz, giz e smaltuar etj., dhe vendosen brenda
konstruksionit t dyshemes dhe rrafsh me siprfaqen e saj.
Pllakave, gjat shtrimit, u jepet nj pjerrsi 0.5%-1% n drejtim t gotzs shkarkuese. Kto t fundit
mund ta ken sifonin brenda tyre ose t shkputur. T parat prdoren n nyja sanitare q nuk pranojn
dalje n tavan, t dytat prdoren kur nuk kushtzohet thellsia e tyre.
Pjest kryesore t nj gotze shkarkuese jan: kapaku, sifoni, depozita dhe dalja.
Prdoren edhe gotza t tjera shkarkuese, t cilat luajn rolin e nj kutie mbledhse t ujrave q
dalin nga nj aparat tjetr sanitar.
Fig. 5.25 Forma t ndryshme gojzash shkarkuese
Sifonet
Objektivat:
1. T prkufizoj sifonin.
2. T dalloj sifonet e pajis jeve nga njri-tjetri.
3. T rendis llojet e tyre.
Sifoni sht pjes prbrse e do pajis jeje sanitare dhe shrben pr ndalimin e kalimit t
gazrave me er t rnd nga rrjeti i kanalizimit n nj mjedis, q mund t jet banja,
kuzhina etj.
Sifoni duhet t jet gjithmon i mbushur me uj. Sifonet mund t jen t ndryshme, por krkesa
kryesore e tyre sht q t jen t mbyllura hermetikisht, t ken mundsi t hapen, t kontrollohen
e t pastrohen. Sifonet mund t jen me shkarkim t drejt horizontal, vertikal ose t pjerrt.
Pr pastrimin e tyre vendosen tapa. N mnyr q sifoni t kryej funksionin e tij, duhet q, gjat
montimit t pajisjeve sanitare, t zbatohet kuota e shkarkimit pr seciln pajisje,.
Sifoni i lavamanit. Ai mund t jet metalik, dhe prdoret n lavaman t ndryshm, por ai mund t
jet edhe prej materiali plastik (fig. 5.26).
Sifoni i bides ndryshon n form nga ai i lavamanit (fig. 5.27).
116
Mano-Sharkaj
Fig. 5.26 Sifon metalik dhe plastik p r lavaman
Fig. 5.27 Sifoni q prdoret n bide
Sifonet pr lavapjata me dy vende larjeje (fig. 5.28). Ato prdoren pr lavapjata me dy vende
larjeje. Lidhja e elementeve t tij bhet me fileta dhe n prani t hermetizuesve prej gome apo atyre
plastik. Ky sifon ka edhe tubin e teprplotsit, i cili shrben pr shkarkimin e ujrave n tubin e
shkarkimit, kur niveli i ujit rritet mbi normn e lejuar.
Fig. 5.28 Sifon q prdoret pr lavapjat

me dy vende larje je
Lavapjata mund t jet edhe me nj vend pr larje, dhe n kt rast prdoret sifoni q tregohet n
fig. 5.29.
Fig. 5.29 Sifon q prdoret n lavapjat me nj vend larje je
Fig. 5.30 Sifon pr vaskn e banjs
117
5.11. Ndrtimi i lavapjats dhe parimi i saj i puns
Objektivat:
1. T prkufizoj lavapjatn.
2. T rendis pjest kryesore t lavapjats.
3. T shpjegoj rregullat e montimit t lavapjats.
Lavapjata sht pajisje sanitare q shrben pr larjen e enve, por sot po projektohen t atilla, q
ta bjn punn n kuzhin sa m t leht. Ajo prdoret n t gjitha familjet, por edhe n mjedise t
tjera gatimi, si: restorante, mensa, spitale etj.
Pjest kryesore t lavapjats jan:
1. gropa; 2. vrima e derdhjes ku vendoset gotza shkarkuese; 3. vrima e teprplotsit. 4. kullesa e ujit.
Lavapjata prodhohet n disa forma, si: katrkndore, drejtkndore etj. Materiali prej t cilit
prodhohet mund t jet llamarin e pandryshkshme ose llamarin e emaluar.
Lavapjata mund t jet me nj ose me dy gropa larjeje dhe me nj ose dy kullesa, ose fare pa kulles.
Fig. 5.31 Lavapjat me nj grop Fig. 5.32 Lavapjat q vendoset n qoshe dhe q ka nj
kulles
Rregullat e montimit t lavapjats jan:
1. Ajo vendoset n lartsin 80 cm 2 cm nga dyshemeja e mbaruar (nga buza e siprme e lavapjats).
Kur e lejon vendi, kullesa vendoset n krahun e majt.
2. Grupi i lavapjats vendoset 30 cm 2 cm nga buza e siprme e lavapjats n drejtim t vrims s
shkarkimit.
3. Lavapjata duhet t pajiset me gotza shkarkuese me vrim ansore, n mnyr q ti prgjigjet
teprplotsit dhe t lidhet me sifonin.
4. Kur lavapjata montohet n mjedise, si: restorante, mensa etj., duhen prdorur sifone q vendosen
n dysheme, me nj ndrtim t veant, n mnyr q t dalin yndyrat.
5. Vrimat e shkarkimit t ujit duhet t pajisen me rrjeta metalike, n mnyr q t pengohet hyrja e
mbeturinave n sifon.
6. Tubi i shkarkimit t lavapjats kshillohet t jet me diametr t brendshm 50 mm.
118
Mano-Sharkaj
5.12. Ndrtimi i pajisjeve t tjera speciale hidrosanitare dhe i aksesorve

Objektivat:
1. T prshkruaj ndrtimin e larses s kmbve.
2. T shpjegoj ndrtimin e lavamanve n bateri.
3. T shpjegoj ndrtimin e rubinetit tip s hatrvan pr pirje.
Larsja e kmbve (fig. 5.33). Zakonisht ajo montohet n mjed ise higjienike (kolegje, kazerma,
pishina, spitale etj.) dhe sht nj pajisje e prbr nga nj legen i ult i shtrir, i pajisur me vrimn e
shkarkimit, nga teprplotsi, si dhe nga ushqyesi i ujit t ftoht e t ngroht. Prmasat e saj jan
40 cm x 60 cm, kurse materiali sht qeramik apo giz e smaltuar.
Fig. 5.33 Larsja e kmbve
Lavamant n bateri (fig. 5.34). Ata zakonisht montohen n mjedise shrbimesh, si: n dhomat e
zhveshjes s sportistve, n mnyr q shum njerz t lahen njkohsisht. Ata mund t jen t tipit
rrethor apo konik. T dy tipat prmbajn nj numr t caktuar vendesh me rubinetin prkats. N
prgjithsi jan prej giz-porcelani apo qeramike. Prmasat ndryshojn sipas mjediseve ku do t
montohen.
Fig. 5.34 Lavamant n bateri
Rubineti p r pi r je i tipit shatrvan (fig. 5.35). Ai prdoret n vend t rubinetit t zakonshm

(me an t t cilit sht e vshtir t pish uj pa got ose pa ndihmn e dors) dhe vihet n reparte
t ndryshme prodhimi, pr t pir uj puntort. Ky rubinet furnizohet nga posht dhe e hedh ujin
lart n form shatrvani. Uji lshohet ose duke shtypur nj buton t vendosur sipr, ose me pedal, q
shkelet me kmb.
Fig. 5.35 Rubineti pr pirje i tipit shatrvan
N klinika, ambulanca, spitale, por sidomos n sallat e operacionit e n

lokale t tjera, ku krkohet regjimi i theksuar higjieno-sanitar, mbi lavaman
prdoren rubineta q hapen, p.sh. me pllmbn e dors, me gju ose me
kmb, duke shtypur nj pedal. N laborator prdoren rubineta t tipave t
tjer, dalja e t cilve sht n form niplesi t vjaskuar (jo i filetuar), q
shrben pr futjen e tubit elastik (zorrs), n mnyr q t mos rrshqas
leht.
119
N nyjat sanitare t vendosura n ndrtesa banimi, n ndrtesa social-kulturore apo publike, lloji
dhe numri i pajisjeve sanitare prcaktohet n baz t numrit t personave q do ti prdorin, shkalls
s komfortit dhe standardit t ndrtimit. Ky numr jepet n tabela dhe sht i ndryshm pr prodhues
t ndryshm t pajisjeve sanitare. Tabela e mposhtme tregon numrin e pajisjeve sanitare dhe t
pajisjeve q ndihmojn n rritjen e komfortit t njeriut, sipas firms s njohur prodhuese Geberit.
Tabela 5.1 Numri i nevojshm i pajisjeve hidrosanitare q duhen pr t plotsuar komfortin sanitar
n objekte banimi, sipas firms s njohur Geberit.
Temperatura n banja
Pr arsye t ndjenjs s rehatis, temperatura e ajrit n hapsirn e banjs, n ndryshim nga hapsirat
tjera t apartamentit, p.sh. t dhoms s ndenjes, duhet t przgjidhet m e lart. Ajo duhet t jet n
kufijt 22o C-24o C.
Pr shkak t krijimit t avujve n banja, krijohet lagshti edhe n dhomat e tjera, prandaj duhet t
merren masat prkatse pr sigurimin e ventilimit t tyre.
Pr shtpi private banimi duhen t jen kto temperatura:
-Hapsir banjash: n banja-22 oC-24 oC.
-Hapsir tualeti: WC-20 oC.
-Pr objekte (ndrtesa) t hapura: 18 oC.
120
Mano-Sharkaj
5.13. Pajisje dhe materiale ndihmse

Objektivat:
1. T shpjegoj funksionin e pajis jeve ndihmse.
2. T shpjegoj funksionin e mate rialeve ndihmse.
3. T shpjegoj funksionin e mate rialeve t dendsimit.
A-Kapakt e kontrollit (reviziet). Ata jan pjes t shkurtra tubacionesh gize ose plastmase me
gryk, q ka nj vrim ansore me flanxh ovale ose katrore, q mbyllet me an t nj kapaku.
Kapaku fiksohet me katr ose gjasht bulona. Midis kapakut dhe flanxhs vendoset nj hermetizues
gome. Kapaku i kontrollit vendoset n kolonat e shkarkimit e n lartsi 1 m nga dyshemeja dhe jo
m pak se 150 mm sipr buzs s aparatit m t lart sanitar, n mnyr q t mos ndodh derdhja
e ujrave nga k y kapak, kur a i hapet pr t br pastrimin apo zhbllokimin e tubacionit. Kur kolona
ka shmangie nga vija e drejt, kapakt e kontrollit vendosen n t gjitha katet ku ka shmangie. Nse
kolonat vihen t maskuara, n vendin ku bien kapakt e kontrollit lihen vrima t zna me kapak
q shrbejn pr ti hapur kapakt e kontrollit n rastet e bllokimit t tubacionit.
Tapat jan nj lloj kapaksh kontrolli q vendosen n vendet ku krkohet t bhet pastrimi i
tubacioneve vetm n nj drejtim, p.sh. n krye t tubave t drgimit, kur me kta tuba lidhen tri a
m shum klozeta. Tapat mund t jen prej gize ose prej bronzi.
N tubat e varur kapakt e kontrollit vendosen me vrim t drejtuar nga lart, pra prball tavanit.
N tubat e vendosur nn dysheme, kapakt e kontrollit vendosen n gropza t posame me prmasa
0.4 m x 0.4 m. N kt rast, kapaku duhet t jet rrafsh me kreun e gropzs.
B. Kapuat e ajrimit. Tubat q shrbejn pr ajrimin e rrjetit t kanalizimit, mbulohen me nga nj
kapu q pengon hyrjen n to t ujrave t shiut e t dbors, si dhe prmirson thithjen (ajrimin).
Ata jan t tipave t ndryshm.
C. Materialet ndihmse
a-Materialet pr mbshtetjen dhe fiksimin e aparateve sanitare
Pr t mbrthyer aparatet sanitare n dysheme apo n mur, prdoren bulona me kok dhe dado,
bulona pa dado, vidha druri n kllf plastik etj. Pr fiksimin ose varjen e tubave prdoren materiale
t ndryshme, si ganxha me ose pa dhmbzim, stafa me bulona ose me ganxh, mensola etj.
b-Aksesort. Ata jan pajisje t thjeshta q prdoren n nyjat sanitare pr t br m t prshtatshm
prdorimin e tyre. Aty futen mbajtset e peshqirve, ata sapunve, ata t letrave higjienike etj.
c-Materiale dendsimi. Ato prdoren pr t mbushur hapsirat q krijohen nga lidhja e pjesve t
ndryshme hidraulike (tubave, rakorderive), n mnyr q gjat prdor imit t tyre t mos ket
rrjedhje. Materialet m t prdorshme jan liri, goma, sholla dhe magnezi.
Fig. 5.37 Shirit pre j tefloni
121
Liri (fig. 5.36) sht n formn e litarit me fije t holla dhe prdoret gjat lidhjeve t tubave prej
eliku a gize t ujsjells-kanalizimeve. Pr lidhjen e gotave t tubave prej gize, liri futet n vendin
e lidhjes n form litari. Kur lidhja e tubave bhet me filetim, liri shpshtjellohet nga forma e litarit
dhe merr pamjen e fijeve t holla. Pas vendosjes s fijeve t lirit, pjest e filetuara lyhen me past.
Shiriti prej cefloni (fig. 5.37) prdoret n lidhjet me fileta, kur krkohet saktsi e madhe.
Fig. 5.36 Liri i pshtjellur n form litari
Goma. Zakonisht n instalimet hidraulike prdoret goma teknike, e cila sht elastike, e pathyeshme
dhe nuk plasaritet. Trashsia e saj shkon 3 mm-6mm. Kjo lloj gome sht e bashkuar me plhur
ose karton dhe prdoret pr lidhjen e flanxhave t saraineskave, pr prgatitjen e permistopave etj.
Goma teknike ndryshon nga goma e zakonshme, pasi kjo e fundit prdoret vetm n punimet dhe
n lidhjet me uj t ftoht.
Sholla. Me an t saj prgatiten vetm disa hermetizues t rrjetit t ujsjellsit. Ajo nuk sht nj
materia l i qndrueshm ndaj temperaturave t larta.
Magnezi. Ai sht n formn e kallpit t sapunit, ka ngjyr t zez n gri dhe i qndron shum
mir temperaturave t larta dhe zjarrit. Ai prdoret pr lidhjen e pjesve metalike (prej gize), kur
kto jan n takim t drejtprdrejt me zjarrin. Para prdorimit, magnezi thrrmohet, bluhet imt,
m pas gatuhet me vaj liri, duke e kthyer n nj past t but dhe elastike. E meta e tij sht se bhet
i thyeshm dhe krijon plasaritje me kalimin e kohs.
D. Materialet lidhse
Vaji i lirit. A i mund t jet natyral ose artificial. Vaji natyral prgatitet prej farave t lirit duke i
shtuar elemente q ndihmojn n shpejtimin e tharjes. Prdoret pr zierjen e hermetizuesve prej
kartoni. Vaji artificial prgatitet nga vajra minerale. Ky lloj vaji prgatitet nga vajra minerale dhe
prdoret vetm pr t lyer siprfaqe t detaleve t ndryshme.
Bojrat e vajit. Ato duhet t shtrohen n mnyr t njtrajtshme, t hapen mir dhe t ken aftsi
t mira veshse. Prdoren boj minio (q sht oksid i kuq i plumbit me formul kimike Pb 3 O4 ) me
ngjyr tulle, t kuqe, okra n t verdh etj. Pr lyerjen e lirit prdoret minio zinku.
122
Mano-Sharkaj
Mbani mend
1. Pjest kryesore t nj lavamani jan kto: a. Legeni (q shrben pr t grumbulluar ujrat n t).
b. Vrima e shkarkimit. c. Mbshtetsi i vendosjes s sapunit. d. Vrima pr vendosjen e rubinetave.
e. Vrima pr vendosjen e grupit prziers. g. Kanali i shkarkimit t ujrave t teprta (teprplotsi).
h. Kmbza mbshtetse. i. Materialet e montimit n mur.
2. Uji i ftoht ka shenj blu, ai i nxehti t kuqe. Vendosja e tubave t furnizimit bhet e till q, kur
rrim prball lavamanit, uji i ftoht t vendoset djathtas, i nxehti majtas. Pr furnizim nga posht,
lartsia mbi dysheme merret 55 cm-60 cm. Pr furnizim n mur mbi lavaman (rubineta ose bateria
przierse) vendoset 20 cm 2 cm. Largsia aksiale ndrmjet tubave: pr vendosje n mur-15 cm-
16 cm; pr vendosje posht-12 cm-15 cm.
3. Pjest kryesore t bides jan: pjesa e legenit; kmbt mbshtetse; gryka e shkarkimit t ujrave;
vrimat e montimit n dysheme. Bideja furnizohet me uj t ftoht e t ngroht dhe zakonisht grupet
vendosen mbi bide, por ka raste edhe n mur. Kuota e shkarkimit t tubacioneve duhet t jet 8 cm-
15 cm nga dyshemeja e mbaruar, ndrsa kuotat e furnizimit 25 cm.
4. Kaseta e thjesht ka dy vrima ansore, n njrn prej t cilave montohet pluskuesi, i cili regjistron
sasin e nevojshme t ujit q do t depozitohet. Nga posht ka grykn e derdhjes, e cila lidhet
drejtprdrejt me klozetn, kur vendoset drejtprdrejt mbi klozet, dhe me tubin, kur kaseta montohet
n nj lartsi t caktuar mbi klozet. N kasetat q vendosen drejtprdrejt mbi klozet, jan edhe dy
vrima q prkojn me vrimat prkatse t klozets. Bashkimi i kasets me klozetn bhet me an t
bulonave, duke prdorur hermetizues gome.
Kaseta murale (Geberit) prodhohen nga firma t specializuara dhe jan t gatshme pr tu instaluar
n mjedise sanitare, aty ku sht parashikuar vendi i tyre. Struktura e tyre ndryshon sipas llojit t
pajisjes sanitare.
5. Gotza shkarkuese sht pajisje q vendoset n dyshemet e apartamenteve, t banjave publike
etj., pra kudo ku kemi derdhje uji n dysheme. Pjest kryesore t saj jan:
1. kapaku;
2. sifoni;
3. depozita;
4. dalja.
6. Sifoni sht pjes prbrse e do pajisjeje sanitare dhe shrben pr ndalimin e kalimit t gazrave
me er t rnd nga rrjeti i kanalizimit n mjedis, banj, kuzhin etj. Ai duhet t jet gjithmon i
mbushur me uj.
7. Rregullat e montimit t lavamanit jan:
a. Vendoset n lartsin 80 cm 2 cm nga dyshemeja e mbaruar (nga buza e siprme e lavapjats).
b. Grupi i lavapjats vendoset 30 cm 2 cm nga buza e siprme e lavapjats n drejtim t vrims s
shkarkimit.
c. Lavapjata duhet t pajiset me pilet me vrim ansore q ti prgjigjet teprplotsit dhe t lidhet
me sifonin.
d. Kur lavapjata montohet n mjedise, si: restorante, mensa etj., duhen prdorur sifone q vendosen
n dysheme, me nj ndrtim t veant, n mnyr q t dalin yndyrat.
e. Vrimat e shkarkimit t ujit duhet t pajisen me rrjeta metalike, n mnyr q t pengohet hyrja e
f. Diametri i brendshm i tubit t shkarkimit t lavapjats kshillohet q t jet 50 mm.
123
PROJEKTI I T NXNIT PN1.2
INSTALIMI I SISTEMEVE T THJESHTA

T TUBACIONEVE
Prshkrimi. N PN-1.2 nxnsit:

-do t prgatisin dhe do t instalojn sisteme t thjeshta tubacionesh;
-do t hartojn plane pune, lista materialesh dhe vizatime t detajuara;
-do t instalojn sistemet e tubacioneve sipas planeve t tyre t puns dhe vizatimeve t detajuara;
-n fund do t kontrollojn funksionimin e rregullt t sistemit t instaluar.
Objektivi i PN 1.2. Pas prfundimit me sukses t PN-1.2, nxnsit do t jen n gjendje:

-q t instalojn sisteme tubacionesh sipas vizatimeve;
- q t zbatojn saktsisht parimet dhe rregullat kryesore;
-q t zbatojn standardet e siguris.
Rezultatet e t nxnit. N PN-1.2 nxnsit do t msojn:

-t prgatisin vizatime t detajuara;
-t hartojn plane pune;
-t prgatisin lista elementesh dhe materialesh me sasit dhe me specifikimet do t przgjedhin dhe do
t planifikojn materialet e nevojshme kryesore dhe ndihmse;
-t kontrollojn instalimin dhe t regjistrojn rezultatet e kontrollit;
-t zbatojn standardet e siguris dhe masat pr parandalimin e aksidenteve.
124
Mano-Sharkaj
KAPITULLI I
LIDHJA E TUBAVE
1 T shpjegoj procesin e saldimit.
2 T prshkruaj procesin e saldimit me hark elektrik.
3. T shpjegoj se cili element krijon harkun elektrik.
4 T shpjegoj si bhet saldimi me gaz.
5. T klasifikoj llojet e saldimit.
6. T dalloj veglat e prpunimit t tubave prej bakri.
7. T shpjegoj radhn e puns s ngjitjes t tubave prej bakri.
8. T shpjegoj funksionin e lidhjes s tubave.
9. T shpjegoj metodat e lidhjes s tubave prej eliku.
10. T prshkruaj se far kushtesh duhet t plotsoj lidhja me filetim.
11. T shpjegoj si bhet lidhja me flanxh.
12. T shpjegoj mnyrat e lidhjes s tubave plastik.
13. T shpjegoj mnyrat e lidhjes s tubave t bakrit.
14. T shpjegoj mnyrat e lidhjes s tubave shumshtresor.
125
1.1. Njohuri t prgjithshme mbi saldimin
Objektivat:
1. T shpjegoj procesin e saldimit.
2. T shpjegoj dy mnyrat e saldimit.
3. T rendis t gjitha llojet e saldimeve.
N sistemet hidraulike, n shum raste tubat duhet t lidhen me njri- tjetrin n mnyr t
pazbrthyeshme. Kjo mnyr lidhjeje arrihet me an t nj procesi q quhet saldim.
P rk u f i z i m :
Me saldim kuptojm procesin e bashkimit t detaleve ose t elementeve t konstruksioneve
metalike n mnyr t pazbrthyeshme.
Saldimi nuk siguron nj bashkim mekanik t grimcave t materialeve q saldohen, por nj bashkim
strukturor. Kjo bn t mundur q tegeli i saldimit t ket qndrueshmri t lart mekanike kundrejt
forcave t ndryshme, si dhe hermetizim shum t mir t lidhjes.
Me an t saldimit prodhohen dhe riparohen detale t ndryshme, si: d eta le pre j eliku, pre j
metalesh me ngjyra dhe lidhjeve t tyre, detale prej gize etj. Saldimi sht nj proces mjaft i
prhapur, pasi kryhet me thjeshtsi, prdoren pajisje me kosto t ult, koha e kryerjes s tij sht
shum e shkurtr, fuqia puntore e vogl, si dhe bhet me automatizim t procesit n fjal.
Fig. 1.1 Saldim me hark elektrik

Mnyrat e saldimit
Dallojm dy mnyra saldimi: saldim me presion dhe saldim me shkrirje.
1. Saldimi me presion
Prkufizim:
Saldim me presion sht ai q kryhet me an t nxehjes lokale deri n gjendje plastike t buzve
t detaleve q bashkohen dhe me shtypjen e tyre me nj presion t caktuar.
126
Mano-Sharkaj
Saldimi me presion prdoret kur metalet q do t saldohen nuk shkrijn mir te njri- tjetri n
gjendje t lngt dhe, pr t siguruar lidhje strukturore t grimcave t metaleve, prdoret shtypja.
Saldimi me presion mund t kryhet edhe pa nxehjen e metaleve.
2. Saldimi me shkrirje
Prkufizim:
Saldim me shkrirje quhet procesi i bashkimit t pazb rthyeshm t metaleve, q kryhet
duke br ngrohjen lokale, deri n shkrirje t buzve t detaleve q bashkohen dhe q pas
ftohjes bhet nj bas hkim i pazb rthyeshm, pra b he t si nj detal i vetm.
Sipas ksaj mnyre nuk ushtrohet presion mbi copat q saldohen dhe, si e till, sht nj nga mnyrat
m t prdorshme pr bashkimin n mnyr t pazbrthyeshme t detaleve.
Llojet e bashkimeve me saldim
Sipas pozicionit t ndrsjell t detaleve q saldohen, llojet e saldimit mund t jen:
1. Saldim me vendosje kok m kok (fig. 1.2 a), i cili prdoret kryesisht n saldimin me gaz.
N baz t trashsis s fletve q saldohen, kjo mnyr mund t kryhet me ose pa prpunim t
buzve.
2. Saldimi n form kndi (fig. 1.2b), i cili kryhet me dhe pa prpunim t buzve, dhe kryesisht prdoret
pr prodhimi i rezervuarve pa presion.
Prdoret kryesisht n saldimin me hark elektrik dhe nuk krkon prpunim buzsh. Saldimi bhet n t
dyja ant.
3. Saldim me mbivnie t fletve (fig. 1.2c).
Fig. 1.2 a) Saldim me vendosje kok m kok. b) Saldimi n form kndi. c) Saldim me mbivnie t fletve
4. Saldimi n form T-je, i cili prdoret kur bjm saldim me hark elektrik dhe kur detalet kan nj
knd.
Sipas trajts s seksionit t tegelit, kemi:
a) tegel normal;
b) tegel i dobsuar;
c) tegel i prforcuar.
Sipas vijueshmris s tegelit, kemi me:
a) tegel t vazhdueshm;
b) tegel t ndrprer;
c) tegel n form shahu.
Pyetje
1. kuptoni me procesin e saldimit?
2. Cilat jan mnyrat e saldimit?
3. Cilat jan llojet e bashkimeve me saldim?
127
1.2. Saldimi me hark elektrik

Objektivat:
1. T prkufizoj saldimin me hark elektrik.
2. T prshkruaj procesin e saldimit me hark elektrik.
3. T shpjegoj se cili element e krijon harkun elektrik.
Prkufizim:
Saldim me hark elektrik quhet procesi i formimit t bashkimit t pazbrthyeshm t detaleve
ose t elementeve t konstruksioneve metalike, i cili kryhet me ngrohje lokale t buzve deri
n shkrirje dhe ku si burim nxehtsie shrben harku elektrik.
Hark elektrik saldimi quhet shkarkimi i fuqishm dhe i pandrprer i rryms elektrike n mes
prcjellsve t ngurt ose t lngt, me hapsir gazore ndrmjet tyre.
Prcjellsit quhen elektroda, q, sipas materialit me t cilin prodhohen, mund t jen:
a-elektroda q nuk shkrijn; b-elektroda q shkrijn (elektroda mekanike).
Fig. 1.3
a) Elektrodat q nuk shkrijn prgatiten ose prej karboni dhe, n kt rast, prdoren pr saldimin me
rrym t vazhduar, ose prej volframi, dhe n kt rast, prdoren pr rrym alternative. Temperatura e
harkut sht 3200o C-3900C n anod. Puna e ktyre elektrodave sht q ta ndezin dhe ta mbajn
harkun elektrik pr aq koh sa zgjat saldimi, kurse pr mbushje tegeli prdoret nj shufr tjetr
metalike. Saldimi bhet me rrym t vazhduar.
b) Elektrodat q shkrijn (elektrodat metalike) prdoren jo vetm pr t formuar dhe pr t mbajtur
harkun elektrik, por edhe pr t mbushur me metal tegelin.
Elektrodat metalike prodhohen prej eliku, gize, bakri, tunxhi, bronzi, alumini, lidhjesh t forta etj.,
kjo sipas llojit t materialeve q do t saldohen. Temperatura e harkut sht 2400o C n katod dhe
2600o C n anod, ndrsa n qendr arrin 6000o C-7000C. Kto elektroda kan si funksion formimin
dhe mbajtjen e harkut, si dhe mbushjen e tegelit.
N saldimin me hark elektrik prdoret:
a) rrym e vazhduar, e cila sigurohet nga nj aparat, q quhet gjenerator saldimi (fig. 1.4).
Fig. 1.4 Saldim me gjenerator saldimi
128
Mano-Sharkaj
b) rrym alternative, e cila sigurohet me nj aparat, q quhet transformator saldimi (fig. 1.5).
Fig. 1.4 Saldim me transformator saldimi

Pyetje
1. sht saldimi me hark elektrik?

2. Me far rryme punohet n saldimin me hark elektrik dhe cili element e krijon k t hark?
1.3. Saldimi me gaz

Objektivat:
1. T shpjegoj se si kryhet saldimi me gaz.
2. T shpjegoj funksionin e kandels.
3. T shpjegoj se kur prdoret saldimi me gaz.
Prkufizim
Saldimi me gaz kryhet si rezultat i shfrytzimit t nxehtsis q krijohet nga djegia e nj
gazi me oksigjenin.
Gjat ksaj djegieje krijohet nj flak, q ka nj temperatur mjaft t lart (3150C), gj q shkakton
shkrirjen e buzve t detaleve q do saldohen dhe t metalit mbushs.
Saldimi me gaz prdoret pr saldimin e detaleve t vogla prej metalesh me ngjyra, eliku, si dhe
pr riparimin e detaleve.
Si gaz pr djegie n saldimin me gaz prdoret acetileni ( C 2 H2 ), hidrogjeni ( H2 ) etj. M shum
prdoret C 2 H2 , pasi gjat djegies s tij me O2 krijohet temperatur mjaft e lart dhe lirohet nj sasi
shum e madhe nxehtsie.
Fig. 1.6
129
Pr t prodhuar C 2 H2 , shrben nj gjenerator, i cili sht i pajisur me valvuln hidraulike t sigurimit.

Oksigjeni i lngshm mbahet n bombola t posame. Przierja e t dy gazeve kryhet n pajisjen
kryesore t saldimit, q sht kandela e saldimit. Kandela siguron przierjen pr djegie n flakn
e saldimit, duke e siguruar a t t qndrueshme, t prqendruar dhe me fuqin e nevojshme.
Pyetje
1. sht saldimi me gaz?

2. Si kryhet saldimi me gaz?
1.4. Ngjitja e but

Objektivat:
1. T shpjegoj se kur prdoret ngjitja me kallaj.
2. T prshkruaj llojet e ngjitjeve.
3. T shpjegoj procesin e ngjitjes me havi.
Prkufizim:
Ngjitja me kallaj e dy pjesve t metalit bhet n ato raste kur forcat q do t veprojn gjat
puns do t jen t vogla.
N ngjitjen e metaleve dallojm: a) ngjitjen e but; b) ngjitjen e fort.
a) Ngjitja e but kryhet n temperaturn 450C. Materiali i nevojshm pr kryerjen e saj sht
pasta me karakteristikat e saj, si dhe kallaji gjithashtu me karakteristikat e tij teknike.
b) Ngjitja e fort kryhet n temperaturn 450C. Materiali i nevojshm pr kryerjen e saj sht
pasta me karakteristikat e saj dhe elektroda e bakrit ose e argjendit.
Kusht i domosdoshm pr kryerjen e nj ngjitjeje sa m t prkryer, sht pastrimi sa m i mir i
vendit q do t ngjitet nga oksidet dhe yndyrat. Kur detalet q do t ngjiten jan t mdha, ather
ato duhet t parangrohen n nj temperatur pak m t lart se temperatura e shkrirjes q ka metali
ngjits. Pastrimi i oksideve bhet me lim, me letr smeriluese etj., kurse pr pastrimin e yndyrave
prdoret klorur zinku (ZnCl2 ) ose amakz i holluar n alkool.
Pas ngjitjes, vendi i ngjitjes lahet me uj t nxeht ose sod kaustike pr t shmangur oksidimin e
pjesve afr ktij vendi.
Si material ngjits prdoret kallaji (Sn), i cili zakonisht nuk prdoret i pastr, pasi nuk sht i
rrjedhshm dhe ka kosto t lart. Pr kto arsye ai przihet me plumb (Pb), e cila bhet n prqindje
t ndryshme, n varsi t vendit ku do t prdoret. Kallaji pr ngjitje prdoret n formn e kallpeve,
ndrsa kur prdoret pr ngjitje n elektronik, prdoret n formn e telit.
Veglat q prdoren pr ngjitje
Vegla kryesore q prdoret pr procesin e ngjitjes, sht havia, koka e s c ils sht prej bakri
dhe ka forma t ndryshme, n varsi t llojit t ngjitjes dhe t fushs s prdorimit. Koka e havis
fiksohet n nj bisht eliku me dorez druri ose fibre. Pesha e koks s havis shkon 0.25 kg-
0.8 kg. Ngrohja e havis bhet:
a) me zjarr;
b) me llamb me benzin;
c) me energji elektrike.
Havit q prdoren me rrym elektrike quhen havi pistolet, ose kur jan t mdha, njihen me
emrin kolitir.
130
Mano-Sharkaj
Procesi i ngjitjes
Pr t ngjitur metalet, ndiqet kjo radh pune:
a) pastrohet vendi q do t ngjitet nga oksidet dhe nga yndyrat;
b) ngrohet havia duke e kontrolluar q t mos skuqet;
c) havia hiqet nga zjarri, pastrohet tehu i saj me lim dhe zhytet n Z n C L 2 pr ta mbrojtur nga
oksidimi;
d) merret kallaj dhe frkohet derisa tehu t vishet me nj shtres t njtrajtshme;
e) frkohet vendi q do t ngjitet duke mbushur vendin e tegelit me metal.
Pyetje
1. Kur prdoret ngjitja e but?

2. Sa lloje ngjitjesh t buta ka?
3. Cilat jan veglat q prdoren pr kryerjen e ngjitjes s but?
1.5. Veglat pr prpunimin e tubave prej bakri

Objektivat:
1. T dalloj veglat e prpunimit t tubave pre j bakri nga veglat e tje ra.
2. T shpjegoj radhn e puns s tubave pre j bakri.
N hidraulik kan marr nj prdorim t gjer tubat p r e j bakri. Pr prpunimin e tyre sipas
prmasave t nevojshme n sistemin hidraulik, prdoren vegla prerse, ku m kryesoret jan:
1. Taliatubi. 2. Pajis ja e kthimit n t ftoht. 3. Pajis ja kalibruese. 4. Furat e pastrimit.
1. Taliatubi (tubprersi) ka t njjtin ndrtim dhe kryhen t njjtin proces prerjeje si ai q prdoret
pr tubat prej eliku. Ai ka prmasa t ndryshme.
Fig. 1.7 Taliatub
2. Pajisja e kthimit n t ftoht

Me an t ksaj pajisjeje kryhen kthesa t buta pa e dmtuar tubin.
3. Pajisja kalibruese (fig. 1.8)
Kjo pajisje prdoret pr t rregulluar si diametrat brendshm, ashtu dhe ata t jashtm t tubave.
Fig. 1.8 Pajisje kalibruese
131
Fig. 1.9 Lloje t ndryshme furash pastruese
4. Furat e pastrimit (fig. 1.9)

Ato shrbejn pr pastrimin e tubave para procesit t ngjitjes.
Ngjitja e tubave t bakrit kryhet sipas radhs s mposhtme t puns:
1. Tubat priten me tubprers ose me sharr, por sipas prmass s duhur.
2. Pastrohen pjest q do t ngjiten.
3. Fshihen pjest q do t ngjiten.
4. Bhet ngrohja me flak dhe kryerja ngjitjes.
5. Lyhet me solucion pastrues yndyrash dhe q ndihmon procesin e ngjitjes.
6. Vendoset ngjitsi.
Pyetje
1. Cilat jan veglat q prdoren pr prpunimin e tubave prej bakri?
132
Mano-Sharkaj
MBANI MEND
1. Me saldim kuptojm procesin e bashkimit n mnyr t pazbrthyeshme t detaleve ose t

elementeve t konstruksioneve metalike.
2. Dallojm dy mnyra saldimi:
a-saldim me presion;
b-saldim me shkrirje.
a. Saldimi me presion kryhet me an t nxehjes lokale deri n gjendje plastike t buzve t detaleve
q bashkohen dhe me shtypjen e tyre me nj presion t caktuar.
b. Saldimi me shkrirje sht procesi i bashkimit t pazbrthyeshm t metaleve e q kryhet duke
br ngrohjen lokale, deri n shkrirje t buzve t detaleve q bashkohen dhe q pas ftohjes bhet
nj bashkim i pazbrthyeshm, pra bhet si nj detal i vetm.
3. Sipas pozicionit t ndrsjell t detaleve q saldohen, llojet e saldimit mund t jen:
a. Saldim me vendosje kok m kok.
b. Saldim me mbivnie t fletve.
c. Saldimi n form kndi.
4. Saldimi me hark elektrik quhet procesi i formimit t bashkimit t pazbrthyeshm t detaleve ose
t elementeve t konstruksioneve metalike me ngrohje lokale t buzve deri n shkrirje, ku si burim
nxehtsie shrben harku elektrik.
5. Saldimi me gaz kryhet si rezultat i shfrytzimit t nxehtsis q krijohet nga djegia e nj gazi me
oksigjenin.
6. Ngjitja me kallaj e dy pjesve t metalit bhet n ato raste kur forcat q do t veprojn gjat
puns do t jen t vogla.
7. Ngjitja e tubave t bakrit kryhet sipas ksaj radhe pune:
a. Tubat priten me tubprers ose me sharr, por gjithmon sipas prmass s duhur.
b. Pastrohen pjest q do t ngjiten.
c. Fshihen pjest q do t ngjiten.
d. Bhet ngrohja me flak dhe kryerja e ngjitjes.
e. Lyhet me solucion pastrues yndyrash vendi ku do t bhet ngjitja, gj q e ndihmon procesin e
ngjitjes.
f. Vendoset ngjitsi.
133
Lidhja e tubave
Objektivat:
1. T shpjegoj funksionin e lidhjes s tubave.
2 .T shpjegoj metodat e lidhjes s tubave prej eliku.
3. T prshkruaj se far kushtesh duhet t plotsoj lidhja me filetim.
4. T shpjegoj se si kryhet lidhja me flanxh.
5. T shpjegoj mnyrat e lidhjes s tubave plastik.
6. T shpjegoj mnyrat e lidhjes s tubave t bakrit.
7. T shpjegoj mnyrat e lidhjes s tubave shumshtresor.
Rrjeti i ujsjellsit prbhet nga elemente t veanta. Sa m shum elemente t ket n 1 km gjatsi
tubacioni, aq m tepr lidhje do t bhen dhe aq m i vshtir do t jet montimi i tij. Pr t ndryshuar
drejtimin dhe prmasat (diametrin), si dhe pr t br degzime t ndryshme, prdoren rakorderit
prkatse. Pr drejtimin dhe komandimin e lvizjes s ujit, si dhe pr t br kontrollin e
funksionimit t ujsjellsit, n tubacion vendosen pajisje q quhen armatura. Pra, linja e nj
ujsjellsi prbhet nga tubat, rakorderit dhe armaturat.
Lidhja e tubave ka si detyr t bj t mundur:
-lidhjen ndrmjet tubave, n mnyr q t prftohet linja e tyre prkatse;
-lidhjen e tubave me aparatet prkatse;
-kyje t tubit me armaturn;
-ndrrimin e diametrit dhe t kahut t tubit;
-mbylljen e linjs s tubave.
1.6. Lidhja e tubave prej eliku

Objektivat:
1. T shpjegoj mnyrat e lidhjes s tubave pre j eliku.
2. T shpjegoj lidhje n e tubave pre j eliku me an t saldimit.
3. T shpjegoj rregullat q duhen ndjekur gjat saldimit t tubave prej eliku.
Tubat prej eliku mund t lidhen me njri-tjetrin:
a) me an t saldimit; b) me flanxha; c) me rakorderi.
Lidhjet me saldim p rdoren tek ujsjellsit, pasi me an t tyre mnjanohen t gjitha
humbjet e ujit prgjat tubacionit dhe lehtsohen shum nnkalimet e mbikalimet.
Llojet e lidhjeve me saldim jan me mbivendosje dhe kok m kok. Lidhja me mbivendosje kryhet
kur tubat kan got cilindrike ose sferike, ajo kok m kok kryhet n t gjitha rastet e tjera (shih
figurn e mposhtme) dhe mund t bhet me buz t rrafshta ose me buz t pjerrta.
Prpunimi i buzve t tubave bhet me qllim q saldimi t kryhet n t gjith trashsin e t tubit.
Para fillimit t saldimit, bhet pastrimi i buzve nga ndryshku dhe nga papastrtit e tjera.
Mund t bhet ndonj ndreqje n rast se ka ndonj prkulje ose shtrembrim t mundshm t
buzve, t krijuara k to gjat ngarkim-shkarkimit t tubave, transportimit t tyre ose zhvendosjes
npr tok. M pas tubat afrohen n mnyr q t b het prputhja e plot e kokave t tyre dhe
pastaj b het pikimi me saldim n disa pika, sipas perimetrit t tegelit t saldimit, n mnyr q
tubat t je n t fiksuar ndaj njri- tjetrit dhe t shmangen lvizjet e tyre. N fund bhet mbushja e
tegelit me nj ose m shum kalime.
134
Mano-Sharkaj
Pr sistemet e furnizimit me uj rndsi shum t madhe ka cilsia e saldimit, e cila duhet q,

prve siguris hidraulike, t siguroj edhe kushte normale shfrytzimi dhe kolaudimi. Saldimi mund
t prdoret edhe pr tubat e instalimeve t brendshme hidrosanitare. Saldimi me gazogjen prdoret
kur saldohen tuba me diametr m t madh se 150 mm dhe me trashsi 5 mm. Saldimi i tubave me
diametr t vogl bhet vetm me ndihmn e manikotave jo t filetuara ose me ndihmn e gryks
q bhet n njrn nga ant e tubave q do t saldohen. Kur saldimi i punimeve hidraulike bhet
n objektin e ndrtimit, prdorimi i saldimit me manikota sht m i thjesht, por n kt rast
duhen br dy saldime nga t dyja ant e manikots. Gjat saldimit duhet pasur kujdes n pastrimin e
buzve nga ndryshku, balta etj. N saldimet e lidhjeve t degzimeve n form T-je ose kryqi, duhet
pasur kujdes q akset t jen pingul me njri- tjetrin. Nuk lejohet saldimi i dy tubave me trashsi t
ndryshme. Kur saldohen tuba me trashsi m t madhe se 4 mm, atyre u duhet br shtehzimi i
buzve. Tegeli i saldimit, pas pastrimit, duhet t ket pamje dhe form t njtrajtshme n gjith
gjatsin e tij. Trashsia e tegelit mbi siprfaqen e tubit duhet t jet 1.5 mm-2 mm. Tegeli sduhet
t ket plasaritje, por as rrjedhje t metalit t shkrir brenda tubave.
L=100mm L=100mm
8
=2mm
Ekstremitetet e tubit per ujesjellesa me s=3.2mm

L=100mm L=100mm
30
8
1.6t0.8mm
=2mm
Ekstremitetet e tubit per ujesjellesa me s=3.2mm
Fig. 1.10 Lidhja kok m kok me dhe pa prpunim t buzve
Pyetje
1. Si mund t lidhen tubat prej eliku?

2. Ku prdoret lidhja me saldim?
3. Si bhet lidhja me saldim?
135
1.7. Lidhjet e tubave me filetim dhe me flanxh

Objektivat:
1. T shpjegoj mnyrat e lidhjes s tubave t zinkuar.
2. T shpjegoj kushtet q duhet t plotsoj lidhja me filetim e tubave.
3. T shpjegoj lidhje n e tubave me flanxh.
a-Lidhjet me filetim
Lidhja e tubave t zinkuar bhet: a-me filetim dhe b-me rakorderi.

Lidhja me filetim e tubave duhet t plotsoj kto kushte:
-Seksioni i gjall i tubave duhet t ruhet plotsisht, prandaj duhet t limohen t gjitha ciflat e krijuara
gjat prerjes s tubave dhe t mnjanohet hyrja e fijeve t lirit brenda tubave.
-Lidhja duhet t jet kompakte dhe e paprshkueshme nga lngu (avulli) q do t kaloj npr
tubacion.
-Lidhja duhet t jet e qndrueshme, e fort dhe t duroj sforcimet mekanike dhe trysnin hidraulike
t provs.
-Lidhja duhet t ket jetgjatsi t madhe dhe t mos krijoj shtrembrime t tubit.
Pr t prftuar nj lidhje kompakte, n fillim rakorderia ose armatura (rubinetat, ventilat etj.) vidhoset
me dor deri n nj far thellsie te filetoja e tubit. Nse filetoja sht e lir, ather provohet nj
rakorderi tjetr.
Pr tubat e furnizimit me uj t ftoht e t nxeht me temperatur deri n 100C, si mbushs
prdoret fije liri e shkrifruar e lyer me past ose me boj minioje zinku. Koht e fundit, n vend
t fijes s lirit, po prdoret edhe tefloni.
Kur temperatura e ujit q do t kaloj npr tubacion i kalon t 100C, ather si material mbushs
pr filetim p r d o r en fijet e lirit t lyera me vaj liri natyror. Fijet mbshtillen me nj shtres t
holl t njtrajtshme, duke filluar nga filetoja e par deri n fund t filetimit. N filetn e par nuk
vendoset fije liri, n mnyr q ato t mos mbeten brenda tubit.
b-Lidhja me flanxh
Kur tubat e elikut shtrohen mbi tok ose rrin t varur, lidhja e tyre bhet me flanxh.
Me flanxha lidhen edhe shumica e armaturave rregulluese (saraineska, valvula etj.). Saldimi i
flanxhave t tubacionit bhet me hark elektrik. Zakonisht prdoren flanxhat e thjeshta dhe ato konike.
Saldimi i flanxhave t thjeshta duhet t bhet nga t dyja ant e tyre, por duke treguar kujdes q
metali i shkrir t mos dal n siprfaqe t tyre. Saldimi i flanxhave konike bhet kok m kok
nga njra an. Flanxha duhet t saldohet pingul me aksin e tubit me saktsi t madhe.
Q lidhjet e flanxhave t bhen sa m hermetike, ndrmjet tyre vendosen hermetizues. Nuk lejohet
t vendosen disa hermetizues midis flanxhave. Pr temperatura t ujit m t ulta se 100C, trashsia
e hermetizuesve merret 3 mm-4 mm. Kokat e bulonave q bashkojn flanxhat, duhet t vendosen
t gjitha nga njra an e lidhjes. Pr t mnjanuar shtrembrimin e flanxhave, bulonat shtrngohen
jo radhazi, por n mnyr t kryqzuar.
Fig. 1.11 Lidhje e tubave me flanxha
136
Mano-Sharkaj
1.8. Lidhja e tubave prej gize

Objektivat:
1. T shpjegoj mnyrat e lidhjes s tubave pre j gize.
2. T shpjegoj se si realizohet lidhja e tubave me mbushje t gots.
3. T rendis ant pozitive t lidhjes me flanxh.
Lidhja e tubave pre j gize mund t bhet: a-me mbushje t gots dhe b-me flanxh.
a) Lidhja e tubave me mbus hje t gots kryhet n kt mnyr:
-para fillimit t puns pr mbushje t gots, t dy ant e tubave (ana e drejt dhe ana me gryk)
pastrohen me fur teli, n mnyr q t hiqet rra, balta, papastrtit etj.;
-ana e lmuar e njrit tub futet n gotn e tubit tjetr;
-ana e drejt e tubit mbahet 3 mm-5 mm larg fundit t gots;
-n hapsirn midis gots s jashtme t tubit t drejt dhe faqes s brendshme t gots, futen fije
liri n form litari dhe t lyera me vaj liri;
-mbushja me fije liri, e cila shrben pr t siguruar faktin q uji t mos dal nga lidhja, bhe t derisa
zihet 2/3 e thellsis s gots;
-m pas, pr t mbajtur mbushjen, hapsira q mbetet (pra 1/3 e thellsis s gots), mbushet me
plumb, me imento ose me imento t przier me asbest;
Shnim. Nuk lejohet djegia e tubave me zjarr.
b) Lidhja me flanxha e tubave pre j gize. Ajo kryhet njsoj si dhe lidhja me flanxha e tubave prej
eliku, por, n kt rast, flanxhat nuk saldohen te tubat, por prgatiten t derdhura s bashku me
vet tubat prej gize. Lidhjet bhen me bulona, numri i t cilve varet nga trysnia dhe nga diametri i
tubit.
Ant e mira t lidhjeve me flanxha jan:
-saktsia dhe shpejtsia n montim;
-mundsia e njhershme e montim-montimit.
Pyetje
1. Si mund t bhet lidhja e tubave prej gize?

2. Si kryhet lidhja e tubave me mbushje t gots?
3. Si bhet lidhja me flanxha e tubave prej gize?
137
1.9. Lidhjet e tubave plastik

Objektivat:
1. T shpjegoj lidhjet e tubave plastik.
2. T shpjegoj se si kryhen lidhjet e pazbrthyeshme.
3. T shpjegoj se si kryhen lidhjet me ngjits.
Lidhjet e tubave plastik (pre j PVC-je, PE-je, PB-je dhe PP-je) ndahen n dy grupe:
a) n lidhje t pazbrthyeshme dhe b) n lidhje t zbrthyeshme.
N lidhjet e pazbrthyeshme hyjn lidhjet me saldim, q zakonisht prdoren te tubat prej polietileni
q ndodhen nn presion, dhe lidhjet me ngjits, q prdoren n tubat prej PVC-je.
N lidhjet e zbrthyeshme hyjn lidhjet me filetim, lidhjet me flanxha, si dhe lidhjet e tubave me
got, e forcuar me unaz gome. Lidhja e pazbrthyeshme e tubave prej polietileni kryhet me saldim
kok m kok dhe me got.
Fig. 1.12 Lidhja e tubave plastik
a) Lidhjet e pazbrthyeshme
Lidhjet me saldim kok m kok bhen me tuba me trashsi t madhe e me presione t vogla. Para
saldimit, ant e tubave s hteh zohe n, m pas ata afrohen dhe ngjishen pas pajisjes nxehse, q ka nj
temperatur t pandryshueshme prej 130o C-150C. Pasi shihet se ant e tubave fillojn t shkrijn,
ata hiqen nga pajisja nxehse dhe bashkohen me njri-tjetrin. Nse do t lidhim tuba me diametr t
madh sipas mnyrs kok m kok, ather do t prdorim pajisje t veanta.
Fig. 1.13 Procesi i lidhjes me saldim kok m kok i tubave plastik
138
Mano-Sharkaj
Lidhjet me got (fig. 1.14) kryhen n kt mnyr:

1-n fillim prgatitet gota duke ndjekur radhn e mposhtme:
- n ann e shkrir t tubit futet nj kallp me diametr t caktuar;
-ana e tubit zgjerohet sipas mass s kallpit;
-m pas kjo an ftohet me uj ose me ajr t ftoht;
-hiqet kallpi dhe gota sht gati.
2-M pas veprohet kshtu:
-n gotn e prgatitur (1) futet njra an e aparatit ngrohs (2), kurse n ann tjetr t ktij aparati
futet pjesa e drejt e tubit (3), q do t lidhet me gotn e prgatitur;
-sapo zbuten t dyja ant, hiqet aparati ngrohs (2) dhe ana e tubit (3) futet n gotn e tubit.
Fig. 1.14 Procesi i lidhjes me got i tubave plastik

Lidhjet me saldim kryhen edhe me an t elektrodave. Procesi i saldimit qndron n nxehjen e
njkohshme t tegelit t saldimit, t detalit dhe t elektrods s saldimit n temperaturn 200C,
temperatur n t ciln materiali i tubit dhe i elektrods zbuten aq sa tegeli mbushet me materialin
e elektrods. Pas ftohjes saldimi ka prfunduar.
Lidhjet me ngjits kryhen me ngjits t llojeve t ndryshme dhe prdoren pr ngjitjen e tubave prej
PVC-je. Ato jan bazuar n rrshira tretse t buta ose t dobta (perklorvinile) dhe n ngjits q
prmbajn tretsira t forta (polivinilklori).
b) Lidhjet e zbrthyeshme
Lidhjet me filetim nuk prdoren shum, pasi prerja e filets n tubin plastik ul soliditetit dhe
qndrueshmrin e ksaj pjese t tubit. Ato prdoren pr raste t domosdoshme n tubat prej
PVC-je. N kt rast bhet filetimi n nj manikot, e cila ngjitet ose saldohet n an t tubit. Lidhja
me filetim bhet duke prdorur si mbushs lirin t lyer me boj minio je.
Lidhjet me flanxha jan nga lidhjet m t prdorshme. Ato bhen me flanxha t lira, t cilat
shtrngojn buzt e kthyera t tubave plastik, por lidhja bhet edhe duke ngjitur n fund t tubave
copa tubi n formn e gjysmmanikotave, q kan diametr m t madh se tubi, n vend t buzve
t kthyera t tubit. Kur punojn n presion t madh, flanxha prgatitet prej eliku, por mund t
prgatitet edhe prej fletsh viviplasti t trasha 10 mm-20 mm. Flanxha ngjitet ose saldohet tek ant e
tubave. Pr t siguruar hermeticitet t mir, ndrmjet flanxhave vendosen guarnicione.
139
Lidhja me got e unaz gome sht mnyra kryesore e lidhjes s tubave t kanalizimit. Kshtu
pra, n kt rast prdoren rakorderi t prshtatshme.
Pyetje
1. Si mund t lidhen tubat plastik?

2. Si kryhet lidhja me saldim kok m kok?
3. Si kryhet lidhja me got?
4. Si kryhen lidhjet e zbrthyeshme?
1.10. Lidhjet e tubave prej bakri
Objektivat:
1. T shpjegoj mnyrat e lidhjes s tubave pre j bakri.
2. T shpjegoj lidhje n me ngjitje t tubave pre j bakri.
3. T shpjegoj lidhje n me dado t tubave prej bakri.
Tubat e bakrit mund t lidhen mes tyre dhe me rakorde ri n dy mnyra:
a) me ngjitje;
b) me dado me hermetizues.
a) Lidhja e tubave te bakrit me ngjitje
Kemi dy lloje ngjitjesh t tubave prej bakri:
a-ngjitjen e but;
b-ngjitjen e fort.
a-Ngjitja e but
Ngjitja e but bhet n temperaturn <450C. Te kjo lloj ngjitjeje, materiali i nevojshm pr
kryerjen e ngjitjes sht pasta me karakteristika e saj, si dhe kallaji me karakteristikat e tij.
b-Ngjitja e fort
Ngjitja e fort bhet n temperaturn >450C. Pr kryerjen e ksaj lloj ngjitjeje prdoret pasta dhe
elektroda prej bakri ose argjendi.
N fillim pritet tubi n gjatsin e caktuar dhe pastrohen ant e tij nga mbetjet e prerjes. Ngrohen
ant e tubit dhe lyhen me past me an t nj fure. M pas afrohen tubat dhe ngrohen n flakn e
nj bombole gazi. Kur tubi prej bakri nxehet mir, afrohet teli i kallajit, q prbn bazn e saldimit
pr tubat prej bakri. Kur saldimi t jet ftohur, vendin e saldimit e pastrojm me nj fur teli.
140
Mano-Sharkaj
Fig. 1.15 Ngjitja e tubave t bakrit
b) Lidhja e tubave t bakrit me dado dhe hermetizues

N fillim pritet tubin me an t nj tubprersi me rrot ose me a n t nj sharre pr prerjen e
eliqeve, pastaj pastrohen mbetjet e prerjes.
Vendoset n tub dadoja, hermetizuesin unazor dhe shtrngohet m pas me dor. N fund dhe duke
prdorur elsat prkats, bhet shtrngimi, dhe pr kt mjafton nj rrotullim e gjysm.
Fig. 1.16 Dado me hermetizues pr lidhjen e tubave

prej bakri
Pyetje
1. Si mund t lidhen tubat e bakrit?

2. Si kryhet lidhja e tubave t bakrit me ngjitje?
3. Si kryhet lidhja e tubave t bakrit me dado me hermetizues?
1.11. Lidhjet e tubave shumshtresor

Objektivat:
1. T shpjegoj mnyrat e bashkimit t tubave shumshtresor.
2. T shpjegoj se si kryhet lidhja me he rmetizues e tubave shumshtresor.
3. T shpjegoj se si kryhet lidhja me presim e tubave shumshtresor.
Tubat shumshtresor bashkohen me rakorderit n dy mnyra: a) me hermetizues dhe b) me presim.

a) Lidhja me hermetizues e tubave shumshtresor
Kjo lidhje bhet duke ndjekur radhn e mposhtme:
-pritet tubi me grshr ose me tubprers;
-zmadhohet diametri i buzve t tubit me aparat t posam;
-futet rakordi metalik, i cili duhet t shkoj deri n fund, por gjat ktij procesi prdoret lubrifikues.
141
Fig. 1.17 Lidhja me hermetizues (guarnicion)e tubave shumshtresor
b) Lidhja me presim e tubave shumshtresor

Kjo lidhje bhet duke ndjekur radhn e mposhtme t puns:
-pritet tubi me grshr ose me tubprers;
-zmadhohen buzt e tubit me pajisje t posame;
-futet rakordi deri n fund, duke prdorur lubrifikues;
-vendoset pinca mbi rakord dhe bhet presimi (ndalimi i presimit bhet automatikisht), pr t
zhbllokuar pincn, ajo lvizet n krah t kundrt.
Rakordi mund t pranoj korrigjime aksiale me an t rrotullimeve t lehta, q e shumta mund t
shkojn nga 200 -300 .
Fig. 1.18 Lidhja me presim e tubave shumshtresor

Pyetje
1. Cilat jan mnyrat e bashkimit t tubave shumshtresor?

2. Si kryhet lidhja me hermetizues e tubave shumshtresor?
3. Si kryhet lidhja me presim e tubave shumshtresor?
142
Mano-Sharkaj
1.12. Shtrimi i tubave. Mnyrat e shtrimit t tubave

n sistemet e ujsjellsit t brendshm
Objektivat:
1. T rendis rregullat q duhen zbatuar kur tubat vendosen nn suva.
2. T rendis rregullat q duhen zbatuar kur tubat vendosen jasht suvas.
3. T shpjegoj se si veprohet kur tubat vendosen n mbshtetse.
Rrjeti i brendshm i ujsjellsit prbhet nga kolonat dhe degzimet e rrjetit, kurse instalimi i tyre
mund t jet brenda ose jasht murit, kjo sipas parashikimeve t dhna n projekt. Mir sht q n
ndrtesat industriale t vendosen jasht murit, duke pasur parasysh si ann estetike, ashtu dhe ruajtjen
e tyre nga agjentt atmosferik.
Kur rrjeti shtrihet brenda murit, tubat sduhet t jen n kontakt t drejtprdrejt me t apo me llain
e suvas, n mnyr q t mnjanohet kondensimi dhe lagshtia, si dhe t lejohen lvizjet e
deformimet e tyre. Mir sht q tubat e ujit t ftoht e t ngroht t jen t izoluar.
Kur tubat kalohen npr ndrkatse ( soleta), n vendet e bashkimit t tyre vendosen kmisha
metalike, n mnyr q gjat shfrytzimit tubi t lviz lirshm dhe t ket mundsi montimi n
rast nevoje. Kur tubat vendosen nn suva, duhen zbatuar rregullat e mposhtme:
1. Vendosja e tubave duhet t filloj vetm ather kur tekniku i objektit t ket ndrtuar brezat
q prcaktojn siprfaqen e mbaruar t suvas.
2. Rrjeti nn suva mbulohet pasi sht br prova nn presion dhe p as i jan mnjanuar defektet
(nse ka).
Kur tubat vendosen jasht suvas, pra mbi mur, duhen zbatuar rregullat e mposhtme:
1. Lidhja e tubave fillon pasi ka mbaruar suvatimi i murit.
2. Largsia nga aksi i tubit deri n siprfaqen e mbaruar t suvas s murit merret:
20 mm pr tubat me d=1/2;
30 mm pr tubat me d=-1 ;
50 mm pr tubat me d=2-3.
Kur tubat vendosen n mbshtetse, largsia ndrmjet t cilave pr tuba prej bakri merret si m posht
vijon:
Pr d=20 mm, largsia ndrmjet mbshtetsve merret 1.25 m.
Pr tuba p re j eliku largsia sht pak m e madhe, pasi tubi sht m i fort.
Tubat e ujit t ngroht montohen sipas rregullave t mposhtme:
-N pjesn horizontale t rrjetit vendosen mbi ato t ujit t ftoht, n largsi 8 cm-10 cm nga faqet
e tyre ansore.
-N pjesn vertikale t rrjetit vendosen n t djatht t tubit t ujit t ftoht.
Pyetje:
1. Cilat jan mnyrat e shtrirjes s rrjetit t brendshm t ujsjellsit?
2. far rregullash duhen zbatuar kur tubat kalohen npr ndrkatse?
3. far rregullash duhen zbatuar kur tubat kalohen nn suva?
143
MBANI MEND
1. Tubat prej eliku mund t lidhen:

a-me an t saldimit;
b-me flanxha;
c-me rakorderi.
2. Saldimi me gazogjen prdoret kur saldohen tuba me diametr m t madh se 150 mm dhe me
trashsi 5 mm. Saldimi i tubave m diametr t vogl bhet vetm me ndihmn e manikotave t
pafiletuara ose me ndihmn e gryks, q bhet n njrn nga ant e tubave q do t saldohen.
3. Lidhja e tubave t zinkuar bhet me:
a-me filetim;
b-me rakorderi.
4. Kur tubat e elikut shtrohen mbi tok ose rrin t varur, lidhja e tyre bhet me flanxh. Me flanxh
lidhen edhe shumica e armaturs rregulluese (saraineska, valvula etj.).
5. Lidhja e tubave prej gize mund t bhet:
a-me mbushje t gots;
b-me flanxh.
6. Lidhjet e tubave plastik (PVC, PE, PB, PP) ndahen n dy grupe:
a-lidhje t pazbrthyeshme;
b-lidhje t zbrthyeshme.
N lidhjet e pazbrthyeshme hyjn ato me saldim, q zakonisht prdoren n tubat prej PE-je nn
presion, dhe ato me ngjits, q prdoren n tubat prej PVC-je.
N lidhjet e zbrthyeshme hyjn lidhjet me filetim, lidhjet me flanxha, si dhe lidhja e tubave me got,
e forcuar me unaz gome. Lidhja e pazbrthyeshme e tubave prej PE-je kryhet me saldim kok m
kok dhe me got.
7. Tubat prej bakri mund t lidhen mes tyre edhe me rekorderi, sipas dy mnyrave t mposhtme:
a-me ngjitje;
b-me dado me hermetizues.
Pr ngjitjen e tubave t bakrit dallojm:
a-ngjitjen e but;
b-ngjitjen e fort.
E para kryhet n temperaturn <450C, kurse e dyta kryhet n temperaturn >450C.
8. Tubat shumshtresor bashkohen me rakorderit n dy mnyra:
a-me hermetizues;
b-me presim.
144
Mano-Sharkaj
KAPITULLI II
SISTEMET E FURNIZIMIT ME UJ
1. T klasifikoj sistemet e furnizimit me uj.
2. T shpjegoj nga se varen skemat e furnizimit me uj.
3. T rendis elementet kryesore t nj sistemi t furnizimit me uj.
4. T shpjegoj se si bhet pastrimi i ujit.
5. T klasifikoj pompat hidraulike sipas kritereve.
6. T shpjegoj karakteristikat e pomps qendrikse (centrifugale).
7. T shpjegoj se pr far shrben reze rvuari shprndars.
8. T shpjegoj se sht linja e jashtme e ujsjellsit.
9. T klasifikoj linjat e jashtme t ujsjellsit.
10. T prkufizoj rrjetin e jasht m t ujsjellsit.
11. T shpjegoj se sht rrjeti i hapur dhe ai i mbyllur.
12. T shpjegoj se si shmanget goditja hidraulike n ujsjellsin e jasht m.
13. T shpjegoj se si prcaktohet thellsia e vendosjes s tubave.
14. T prshkruaj se si kryhet prova hidraulike n ujsjellsin e jasht m.
15. T shpjegoj fazat e dorzimit t ujsjellsit t jasht m.
145
2.1. Njohuri mbi rrjetet e jashtme t ujsjellsit

dhe mbi sistemet e furnizimit me uj
OBJEKTIVAT:
1. T prkufizoj sistemin e furnizimit me uj.
2. T klasifikoj sistemet e furnizimit me uj.
3. T shpjegoj se cili sht qllimi i sistemeve me uj.
N veprimtarin e njeriut, uji dhe ajri jan elementet kryesore t jets. Pa uj nuk ka jet.
Jeta normale e do qyteti ose zone t banuar mund t realizohet drejt kur furnizohet n kohn dhe
n masn e duhur me uj, gjithashtu dhe kur ujrat e prdorura largohen n koh dhe t organizuara.
Pr furnizimin me uj t qytetit ose t zons s banuar, ndrtohen sistemet e furnizimit me uj, q
quhen ujsjells.
Prkufizim
Sistem i furnizimit me uj quhet nj t rsi nd rtimesh, makineris h e tubacionesh, t lidhura
ngusht ndrmjet tyre dhe q kan pr qllim ta mbledhin, ta marrin, ta ngre n n lartsin
e caktuar, ta pastrojn, ta ruajn, ta transportojn dhe ta shp rndajn ujin te prdoruesit.
Q ujsjellsi t punoj normalisht, duhet t mbahen parasysh kto krkesat t mposhtme teknike:
1. Perspektiva e zhvillimit t zons dhe e furnizimit me uj.
2. Ndryshimet urbanistike duhet t pasqyrohen edhe n rrjetin inxhinierik nntoksor.
3. Pr punimin normal t rrjetit t furnizimit me uj, duhet q tubat t izolohen dhe duhet t
organizohet shrbimi parambrojts i ujsjellsit.
4. Furnizimi me uj duhet t jet i pandrprer dhe jo me orar.
5. Moslejimi i lidhjeve n rrjetin e ujsjellsit nga persona t paautorizuar.
6. Duhet q humbjet n rrjet t jen sa m t vogla.
Sipas normave evropiane, shpenzim i ditor i ujit pr nj njeri, sipas llojit t prdorimit t ujit, jep et n
figu rn 2.1, d uk e d itur se n orma e shp en zimit d itor vetjak t ujit san itar p r nj p erson sht rreth 128 l.
Fig. 2.1 Norma evropiane ditore e shpenzimit t ujit pr nj njeri
146
Mano-Sharkaj
Sistemet e furnizimit me uj
Sipas qllimit a sipas mnyrs s furnizimit me uj, sistemet e furnizimit me uj klasifikohen

kryesisht n kto kategori:
1. sisteme pr nevoja ekonomike-pirje;
2. sisteme pr nevoja teknologjike;
3. sisteme pr shuarjen e zjarrit.
Fig. 2.2 Skema e rrjetit t ujsjellsit pr nj zon t banuar
Zgjedhja e sistemit t ujsjellsit varet nga disa faktor. Gjithashtu, krkesat pr uj n drejtim t
cilsis, sasis dhe t trysnis jan t ndryshme. N baz t ktyre krkesave prcaktohet edhe
sistemi.
Ai mund t zgjidhet si:
a) sistem i prbashkt;
b) sistem i veant.
do sistem i furnizimit me uj ka pr qllim:
a) mbledhjen dhe marrjen e ujit nga burime me an t veprs s marrjes;
b) ngritjen e ujit n lartsin e duhur pr t krijuar presioni e nevojshm;
c) pastrimin e ujit, q mund t jet i plot ose i pjesshm;
d) ruajtjen e rezervave t ujit dhe shprndarjen e tij konsumatorit;
e) transportimin e ujit nga burimi n rezervuarin e jashtm;
f) shprndarjen e ujit te konsumatori.
Sistemet e furnizimit me uj ndahen n dy pjes:
1. n ujsjells t jashtm dhe 2. n ujsjells t brendshm.
Ujsjellsi i jashtm sht nj trsi ndrtimesh dhe tubacionesh t lidhura ngusht me njra-tjetrn,
q e marrin ujin nga burimi dhe e drgojn deri te tubi i hyrjes n godin.
Ujsjellsi i brendshm quhet sistemi i tubacioneve t ndrtuara brenda ndrtesave, e q e marrin
ujin nga rrjeti i jashtm shprndars i ujsjellsit ose nga ndonj burim tjetr, dhe e shprndajn at
nn nj presion t caktuar ndrmjet pikave t ndryshme ujmarrse (lavaman, dushe, kaseta
shkarkimi etj.).
147
Pyetje
1. kuptoni me sistem t furnizimit me uj?

2. far krkesash duhet t plotsoj sistemi i furnizimit me uj?
3. Cili sht klasifikimi i sistemeve t furnizimit me uj?
4. Cili sht qllimi i sistemeve t furnizimit me uj?
5. Cilat jan dy pjest e sistemit t furnizimit me uj?
2.2. Skemat e furnizimit me uj, elementet e saj prbrse

dhe burimet e furnizimit me uj me uj
Objektivat:
1. T shpjegoj nga se varen skemat e furnizimit me uj.
2. T rendis elementet kryesore t nj sistemi furnizimi.
3. T shpjegoj burimet e furnizimit me uj.
Skemat e furnizimit me uj jan t ndryshme dhe varen nga kta faktor:

a) nga lloji i burimit;
b) nga krkesa pr sasi dhe cilsi t ujit;
c) nga relievi i vendit;
d) nga cilsia dhe karakteri i objekteve q do t furnizohen me uj.
Fig. 2.3 Skema me vetrrjedhje e furnizimit me uj
Fig. 2.4 Skema e

furnizimit me uj me
ngritje mekanike, kur
uji merret nga burime
nntoksore
148
Mano-Sharkaj
Fig. 2.5 Skema e furnizimit me uj me ngritje mekanike , kur uji merret nga burime
siprfaqsore
Ele mentet kryesore t nj sistemi t furnizimit me uj jan:
a) vepra e marrjes s ujit;
b) rezervuari shprndars;
c) stacioni i pompave;
d) impianti i pastrimit t plot ose t pjesshm;
e) vaska e shuarjes s trysnis;
f) rrjeti i tubave.
Elementet kryesore, n baz t faktorve q ndikojn n zgjedhjen e skems, mund t mos prdoren
n do skem. Prve elementeve kryesore, pjes prbrse e sistemeve t furnizimit me uj jan
dhe nj numr i madh armaturash, t cilat ndihmojn n funksionimin e tij t mir.
Burimet e furnizimit me uj
Uji gjendet n natyr dhe burimet e tij jan t llojeve t ndryshme. Uji n kto burime mund t jet i
pijshm ose i prdorshm. N varsi t llojit t burimit ndrtohet dhe vepra e marrjes s ujit.
Burimet e furnizimit me uj jan:
1. Burimet nntoksore
Ato krijohen nga filtrimi i rrjedhjeve siprfaqsore t ujit t shiut dhe t ujit dbors npr shtresat
filtruese t toks, duke krijuar kshtu shtresat ujmbajtse.
Dallohen kto lloje burimesh nntoksore:
a) Ujrat e truallit. Ato ndodhen n thellsi t vogla, t c i la t nga sipr k u f i z o h e n me
shtresa t prshkueshme, kurse nga posht kufizohen me shtresa t paprshkueshme. Pr kt arsye,
para prdorimit t tyre duhet t bhen analizat prkatse.
b) Ujrat nntoksore pa trys ni. Ato krijohen nga deprtimi i rrjedhjeve siprfaqsore, jan n
thellsi jo shum t mdha dhe kufizohen nga dy shtresa t paprshkueshme.
c) Ujrat nntoksore me presion. Ato kufizohen nga shtresa t paprshkueshme, gjenden n thellsi
dhe, pr kt arsye, jan t pastra. Burimi i furnizimit t ktyre shtresave ndodhet n largsi dhe
gjenden n sasi t mdha.
2. Burimet siprfaqsore
T tilla jan ujrat e lumenjve, t liqeneve dhe t rezervuarve. Jan ujra jo t pastra, prandaj duhet
t pastrohen para prdorimit t tyre.
149
Fig. 2.6 Skema e shtrirjes s ujrave nntoksore
Pyetje
1. Cilt jan faktort q shrbejn pr zgjedhjen e skems s sistemit t furnizimit me uj?

2. Cilat jan elementet prbrse t skems s sistemit t furnizimit me uj?
3. Cilat jan burimet ujore?
150
Mano-Sharkaj
2.3. Impianti i pastrimit t ujit

Objektivat:
1. T shpjegoj parametrat kryesor q kontrollohen p r prdorimin e ujit.
2. T shpjegoj se si kryhet pastrimi i ujit.
3. T rendis pajis jet q prdoren n do faz pastrimi.
Pr t shfrytzuar nj rezerv ujore, duhet q para prdorimit t tyre t bhen analizat, n mnyr
q t shihet nse treguesit e ujit jan brenda normativave. Treguesit kryesor q kontrollohen pr
prdorimin e ujit jan:
a-Turbullira e ujrave, q k a t b j me pranin n to t thrrmijave organike dhe joorganike n
gjendje t pezullt (notuese).
b-Fortsia ose ashprsia e ujit, q sht prania n uj e kriprave t kalciumit e t magnezit t tretura
n t.
c-Gjendja e baktereve n uj, q shkaktojn smundje t ndryshme.
T tre kta parametra prcaktohen me an t tri analizave:
a-fizike; b-kimike; c-bakteriologjike;
a-analiza fizike
Me an t saj prcaktohet temperatura, kthjelltsia, ngjyra, shija dhe era.
b-analiza kimike
Me an t saj prcaktohet fortsia e ujit. Gjithashtu prcaktohet aciditeti dhe baztia e ujit. Uji i mir
duhet t jet asnjans.
c-analiza bakteriologjike
Me an t saj prcaktohet sasia dhe cilsia e baktereve, sidomos e atyre q shkaktojn smundje te
njeriu.
N mnyr q uji t ket parametrat e duhur, ai pastrohet n impiante t posame, q quhen
impiantet e pastrimit t ujit. Kto impiante prbhen nga nj kompleks i tr objektesh, ku kryhen:
a) procesi i kthjellimit ose i kullimit, q shrben pr heqjen e turbullirs;
b) procesi i zbutjes, q shrben pr paksimin e fortsis;
c) procesi i infektimit, q shrben pr zhdukjen e baktereve.
Pastrimi i ujit zhvillohet n tri faza:
Faza e par ose faza prgatitore, faza e dyt ose kullimi/fundrrimi (dekantimi) dhe faza e tret
ose filtrimi.
Faza e par ose faza prgatitore
N fazn e par bhet prpunimi kimik i ujit. Uji, nga vepra e marrjes, me ndihmn e stacionit t
pompave, drgohet n dhomn e reaksionit nprmjet nj tubi, n t cilin lidhet dozuesi ku prgatitet
tretsira kimike. Lloji i tretsirs kimike (mpikssit) q do t prdoret, prcaktohet n laborator pas
analizave. Mp ik s si, nga dozuesi, hidhet n kt tub, q e drgon ujin n dhomn e reaksionit.
Aty ai hyn menjher n reaksion me ujin. N dhomn e reaksionit vazhdon t kryhet dhe t
intensifikohet reaksioni kimik.
Faza e dyt ose kullimi

Ky proces mund t jet natyror ose me prpunim kimik dhe kryhet n pajisje q quhen k ullues ose
fundr r ues (dekantues). Kur grimcat inorganike ose ato organike q gjenden n uj jan t mdha,
pr shkak t peshs s tyre, ato shkojn vet n fund t kulluesit me shpejtsi, kurse grimcat e
vogla s hk o j n shum m ngadal. Pr ta prshpejtuar kt proces, shrben reaksioni kimik, q
zhvillohet n dhomn e reaksionit.
151
Fig. 2.7 Skema e impiantit t pastrimit t ujit
152
Mano-Sharkaj
Fig. 2.8 Skema e dekantuesit horizontal
Faza e tret ose filtrimi

N kt proces largohen grimcat shum t vogla, q nuk kan mundur t largohen nga uji nprmjet
fundrrimit, pr shkak t peshs s tyre shum t vogl,. Ky proces kryhet me ndihmn e filtrave.
Pyetje
1. Prse shrben impianti i pastrimit t ujit?

2. Cilat jan fazat e pastrimit t ujit?
3. Cilat jan pajisjet q prdoren n do faz t pastrimit t ujit?
153
2.4. Pompat dhe stacioni i pompave

Objektivat:
1. T prkufizoj makinat hidraulike.
2. T klasifikoj pompat hidraulike sipas kritereve.
3. T shpjegoj karakteristikat e pomps qendrikse.
Prkufizim:
Makinat hidraulike jan makinat ku ndodh procesi i shndrrimit t energjis mekanike n
energji hidraulike dhe q shrbe jn pr transportimin e lngjeve.
N kto makina shndrrimi i energjis mekanike kryen rritjen e trysnis dhe t shpejtsis. Makinat
hidraulike ndahen n:
Makina hidraulike q e transformojn punn mekanike t dhn nga nj motor n rritje t presionit
ose t shpejtsis. N kt grup bjn pjes pompat dhe ventilatort.
Makina hidraulike motorike, t cilat, rritjen e presionit t shkaktuar n lng, e transformojn n
energji mekanike. N kt grup bjn pjes turbinat hidraulike, ato me avull etj.
Pompat hidraulike klasifikohen sipas disa kritereve, por kriteri m i rndsishm sht ai i klasifikimit
sipas shkmbimit t energjis. Sipas ktij kriteri, pompat ndahen n dy grupe:
n pompa dinamike dhe n pompa statike.
1. N pompat dinamike transportimi i lngut bhet n saje t energjis kinetike. Kto pompa
quhen pompa me lopata, meq ndryshimi i energjis kryhet nga forcat dinamike q krijohen n
lng gjat kalimit t tij npr lopata. Sipas drejtimit t lvizjes, kto pompa ndahen n:
a) pompa qendrikse (centrifugale), ku lngu lviz nga qendra drejt rrethins;
b) pompa aksiale, ku lngu lviz paralel me boshtin e rrots s puns.
Fig. 2.9
2. N pompat statike transportimi i lngut bhet n saje t energjis potenciale. Kto quhen pompa
vllimore, meq ndryshimi i trysnis s lngut kryhet nga ndryshimi i vllimit t tij n makin.
Pompat vllimore ndahen n dy grupe:
a-Pompa vllimore me lvizje zhvendosse t elementit punues, ku bjn pjes pompat me piston.
b-Pompa vllimore me lvizje rrotulluese, ku dhoma e puns ose pjest lvizse t saj e ndrydhin
lngun, duke kryer lvizje rrotulluese rreth nj boshti. N kto pompa bjn pjes pompat me rrota
me dhmb etj.
N sistemet e ujsjellsit prdoren elektropompat qendrikse, t cilat punojn pr shkak t forcave
qendrikse q lindin nga rrotullimi i lopatave. Uji q ndodhet n trupin e pomps, pr shkak t
ktyre forcave, largohet me shpejtsi t madhe nga qendra n periferi t trupit, duke krijuar zbrazti
n qendr, e cila mbushet me ujin q vjen nga burimi. N t njjtn koh, n trupin e zgjeruar t
pomps krijohet nj presion, i cili, duke u rritur shkall-shkall, e shtyn ujin drejt tubit t drgimit
dhe q andej pr te konsumatori.
154
Mano-Sharkaj
Tubi i drgimit kryen dy funksione: bn mbledhjen e ujit dhe njkohsisht zvoglon shpejtsin e
tij, duke e shndrruar energjin e tij kinetike n energji potenciale, por me sa m pak humbje.
Presioni n hyrje t pomps sht m i vogl se ai atmosferik, pra aty ka zbra zti, pr matjen e s
cils vendoset zbraz timats i. Presioni n dalje t pomps sht m i madh se ai atmosferik, pra
kemi nj presion manometrik, pr matjen e t cilit vendoset nj manometr.
Karakteristikat e pomps qendrikse prcaktohen me an t llogaritjeve hidraulike. Me an t tyre
prcaktohen:
1. Lartsia e plot e thithjes, e cila nuk duhet t jet m e madhe se 5 m-6 m.
2. Lartsia e plot e drgimit.
3. Presioni manometrik.
4. Fuqia tek aksi i pomps.
5. Rendimenti i pomps.
6. Fuqia e motorit t pomps.
Kto karakteristika shrbejn pr zgjedhjen e tipit t pomps n katalogt prkats.
Fig. 2.10
Fig. 2.11 Rrota e puns e pomps centrifugale
155
Pompat hidraulike prdoren si n rrjetin e jashtm, ashtu dhe rrjetin e brendshm t ujsjellsit.
N rrjetin e jashtm pompat, bashk me nj numr pajisjesh dhe armaturash, vendosen n ndrtesa
q quhen stacione pompash, t cilat shrbejn pr ta ngritur ujin n nivele m t larta.
Fig. 2.12
N lidhje me kuotn e nivelit t ujit n burim dhe me kuotn e siprfaqes s toks te stacioni, stacionet
e pompave ndahen n:
a) stacione pompash t pathelluara;
b) stacione pompash t thelluara. Kto stacione thellohen kur lartsia e thithjes sht m e madhe se
5 m-6 m.
Fig. 2.13
Pyetje
1. jan pompat?
2. Si klasifikohen pompat?
3. Cilat jan karakteristikat e pompave?
4. kuptoni me stacione pompimi dhe sa llojesh jan ato?
156
Mano-Sharkaj
2.5. Rezervuari shprndars

Objektivat:
1. T shpjegoj se pr far shrben reze rvuari shprndars.
2. T rendis llojet e rezervuarve shprndars.
Nj nga elementet prbrse t rrjetit t jashtm t ujsjellsit sht dhe rezervuari shprndars.
Ai shrben pr t:
a) krijuar n rrjet trysnin e domosdoshme dhe pr ta mbajtur at t pandryshuar;
b) br rregullimin e regjimit t prdorimit t ujit;
c) krijuar rezervat e nevojshme n rast defektesh, si dhe pr shuarjen e zjarrit.
Rezervuari shprndars mund t ndrtohet:
a) mbi tok;
b) pjesrisht i futur n tok;
c) plotsisht nn tok.
Kta rezervuar duhet t hidroizolohen me shum kujdes. Rezervuart shprndars kan form
rrethore, drejtkndore ose ja n t tip it tunel dhe pajisen edhe me dhomn e klorimit t ujit, pra me
dhomn ku kryhet procesi i prpunimit t ujit me klor.
Fig. 2.14 Re zervuar s hprndars

Pyetje
1. Prse shrben rezervuari shprndars?
2. Sa lloje rezervuarsh shprndars kemi?
157
2.6. Linja e jashtme e ujsjellsit

Objektivat:
1. T shpjegoj se sht linja e jashtme e ujsjellsit.
2. T klasifikoj linjat e jashtme t ujsjellsit.
Sistemi i tubacioneve t ujsjellsit t jashtm prbhet nga dy pjes kryesore:
1. Linja e jashtme e ujsjellsit, pra nga linja e tubacioneve q lidh burimin e ujit me rezervuarin
shprndars.
2. Rrjeti shprndars i ujsjellsit, pra nga linja e tubacioneve q lidh rezervuarin shprndars me
konsumatorin.
Sipas mnyrs s krijimit t presionit t nevojshm pr kalimin e ujit npr tubacione, linja e jashtme
e ujsjellsit mund t jet:
a) linj me vetrrjedhje, e cila prdoret kur kuota e nivelit t ujit n burim sht m lart se ajo
e nivelit t ujit n rezervuarin shprndars. Lartsia e ktij disnivelit h sht e barabart me humbjet
e trysnis npr tubacion, gjat kalimit t ujit me prurjen e duhur.
Fig. 2.15 Linja e jashtme e ujsjellsit me vetrrje dhje

b) linj me ngritje mekanike, e cila prdoret kur kuota e nivelit t ujit n burim sht m posht
se ajo e nivelit t ujit n rezervuarin shprndars. Presioni i nevojshm pr lvizjen e ujit n tubacion
krijohet nga stacioni i pompave.
Fig. 2.16 Linja e jashtme e ujsjellsit me ngritje mekanike
Linja e jashtme e ujsjellsit prbhet nga vepra e marrjes, depoja grumbulluese, vaska e shuarjes s
trysnis, stacioni i pompave, rezervuari shprndars dhe linja e tubacioneve. N baz t skems s
zgjedhur, kto elemente mund t mos prdoren t gjitha, por elementi q prdoret n do skem
sht tubi.
158
Mano-Sharkaj
N linjn e jashtme t ujsjellsit prdoren tuba prej eliku, gize dhe rrall prej betoni.
N linjn e jashtme t ujsjellsit prdoren dhe armatura t ndryshme, si: saraineska, valvula
moskthimi, valvula ajrimi, valvula sigurimi etj. T gjitha kto armatura vendosen n pika t caktuara
n projekt. Pr ti kontrolluar dhe mirmbajtur, ato vendosen npr puseta.
Pyetje
1. sht linja e jashtme e ujsjellsit?
2. Sa llojesh jan linjat e jashtme t ujsjellsit?
2.7. Rrjeti shprndars i ujsjellsit

Objektivat:
1. T prkufizoj rrjetin e jasht m t ujsjellsit.
2. T shpjegoj se sht rrjeti i hapur dhe ai i mbyllur.
3. T dalloj elementet kryesore t rrjetit shprndars.
Prkufizim:
Do t quhet rrjet shprndars t ujsjellsit, rrjeti i tubave q e merr ujin nga rezervuari
shprndars dhe e shprndan te konsumatori.
Sipas forms n plan, rrjeti shprndars mund t jet: a- i hapur dhe b- i mbyllur (unazor).
a) N rrjetin e hapur diametri i tubave nuk sht i njjt, pasi ai zvoglohet n fundin e degzimit.
Kjo mnyr shtrirjeje e tubacioneve ka kosto t vogl, por ka t metn se, n rast defekti, uji
ndrpritet n t gjith degzimin.
h
R
h
h
h
Fig. 2.17 Rrjet shprndars i hapur

b) N rrjetin e mbyllur (unazor) diametri i tubave sht i njjt, pra ka kosto t lart. N rastet e
defekteve, n kt mnyr shprndarjeje t tubacioneve, mbyllet vetm zona ku sht defekti, kurse
pjesa tjetr furnizohet me uj.
159
Fig. 2.18 Rrjet shprndars i mbyllur (unazor)
Rrjeti shprndars i ujsjellsit prbhet nga kto elemente kryesore:

1. Tubi magjistral, i cili shrben pr transportimin e t gjith sasis s nevojshme t ujit q do t
duhet pr furnizimin e nj ose t disa zonave t banuara.
2. Degzimet, t cilat jan tuba q e marrin ujin nga magjistrali dhe furnizojn konsumatorin.
Degzimet kan diametr m t vogl se tubi i magjistralit.
3. Armaturat, t cilat shrbejn pr funksionimin normal t rrjetit shprndars t ujsjellsit. Armaturat
vendosen n vendet e prcaktuara nga projekti. Pr mirmbajtjen dhe kontrollin e tyre, ato vendosen
n puseta, prmasat e t cilave prcaktohen nga madhsia e tyre.
Rrjeti shprndars duhet t plotsoj kto krkesa:
1. Qndrueshmri mekanike etj. t tubave.
2. Hermetizim t rrjetit.
3. Thellsin e vendosjes s tubave.
4. Zbatimin e normativave n kryqzimin e rrjetit t tubave me rrjete t tjera inxhinierike nntoksore.
5. Izolimin e tubave.
Pyetje
1. Prse shrben rrjeti shprndars i ujsjellsit?

2. Si sht rrjeti shprndars i ujsjellsit sipas ndrtimit?
3. Cilat jan elementet prbrse t rrjetit shprndars t ujsjellsit?
160
Mano-Sharkaj
2.8. Shtrimi i tubave dhe i elementeve t tjera t ujsjellsit t jashtm

Objektivat:
1. T shpjegoj se ku vendosen armaturat n sistemin e ujsjellsit t jashtm.
2. T shpjegoj se si shmanget goditja hidraulike n ujsjellsin e jasht m.
3. T shpjegoj se si prcaktohet thellsia e vendosjes s tubave.
Projektimi i rrjetit t ujsjellsit t jashtm bhet duke zbatuar mir kriteret pr mbarvajtjen e tij.
Terreni ku do t ndrtohet ujsjellsi ka karakteristikat e tij, prandaj projektuesi duhet t zgjidh
mir kaprcimin e shum pengesave natyrore ose t objekteve t ndrtuara m par.
N projektin e ujs je ll s it t ja s ht m prcaktohen pikat ku do t vendosen armaturat q do t
prdoren, t cilat vendosen t gjitha n puseta. Kto t fundit ndrtohen me materiale dhe me forma
t ndryshme. Thellsia e tyre varet nga thellsia e vendosjes s tubave. Prmasat n plan varen nga
madhsia e armaturave.
Gjat projektimit t ujsjellsit t jashtm duhet t zgjidhen, por gjithmon sipas normativave,
krkesat kryesore, q jan:
1. Mnjanimi i goditjes hidraulike.
2. Prcaktimi i thellsis s shtrimit t tubave.
3. Kalimi i tubacioneve n dhera t dobta dhe n rrpira.
4. Kalimi i tubacionit npr lumenj.
5. Kalimi i linjs hekurudhore.
6. Shmangia e kthesave t forta.
7. Mbrojtja e tubave nga korrozioni (ndryshkja).
1. Mnjanimi i goditjes hidraulike. Goditja hidraulike sht dukuria m shkatrrimtare n
hidraulik, e cila shkaktohet nga ndryshimet e presionit n rrjedhjen e ujit n tuba. Sa m i madh
dhe sa m i shpejt t jet ndryshimi i shpejtsis s lvizjes s ujit, aq m i madh do t jet ndryshimi
i presionit dhe, si rrjedhim, aq m e fort do t jet goditja hidraulike. Pra, meq goditja hidraulike
lind pr shkak t ndryshimeve t lvizjes me presion t ujit n tubacion, ather duhet t gjenden
dhe t zhduken arsyet q e shkaktojn kt ndryshim t shpejtsis, ku m kryesoret jan:
a) hapja dhe mbyllja e menjhershme e saraineskave;
b) krijimi i xhepave t ajrit n pikat m t larta t sistemit;
c) ndalimi i menjhershm i puns s pompave (pr shkak t ndrprerjes s energjis elektrike).
Pr mnjanimin e ktyre shkaqeve, duhet t merren masa e mposhtme:
a) saraineskat duhet t hapen me ngadal;
b) n pikat m t larta t vendosen valvula ajrimi;
c) duhet t vendosen valvula sigurimi dhe t ndrtohen puseta t shuarjes s trysnis, n pika ku ka
mundsi t lind goditja hidraulike.
puset ajruese
puset shkarkuese
Fig. 2.19 Vendosja e pusets s ajrimit dhe t shkarkimit p r t shmangur goditjen hidra ulike
161
2. Prcaktimi i thellsis s shtrimit t tubave. Kjo thellsi prcaktohet nga kushtet klimatike dhe
nga ngarkesat dinamike q veprojn n siprfaqen e toks. Punimet fillojn me hapjen e
kanaleve, largimin e dheut bimor dhe me shtrimin e tubave. Gjersia e kanalit prcaktohet n baz
t diametrit t tubave, mnyra e kryerjes s lidhjeve t tyre dhe kushtet hidrologjike. Tubat lidhen
n siprfaqen e toks dhe m pas vendosen n kanal.
Gjat hapjes s kanaleve hapen edhe pusetat, por hapja e tyre bhet n vendet e prcaktuara n
projekt pr vendosjen e armaturave, kurse thellsia e pusetave varet nga ajo e kanaleve dhe
prmasat e tjera varen nga diametri i tubave dhe nga madhsia e armaturs.
3. Kalimi i tubacioneve n dhera t dobta dhe n rrpira. N kt rast, tubat mbshteten mbi shtylla
betoni t ngulura mir n tok t fort.
4. Kalimi i tubacionit npr lumenj. Ky kalim mund t bhet me varje n urat ekzistuese, pra duke
u varur me kavo trheqse prej eliku (tirante) n shtylla eliku ose betoni t ngulura n t dyja
brigjet e lumit, ose duke i vendosur mbi kafaze a kosha teli (gabione) t mbushura me gur, ose duke
i vendosur mbi masive betoni, n duker etj.
Fig. 2.20 Kalimi i tubacioneve npr lumenj me varje t tubave n urat ekzistuese, n tirante
metalike, me mbshtetje dhe fiksim n gabione
162
Mano-Sharkaj
5. Kalimi i linjs hekurudhore. Ky kalim bhet npr puset ekzistuese t kullimit ( tombinot) dhe,
kur ska t tilla, ather ndrtohen t reja, ose tubat shtrohen nn trase, duke u futur m par n nj
kllf metalik, por ndrkaq n t dyja ant e trases ndrtohen puseta ku vendosen saraineska.
Fig. 2.21 Kalimi i tubacioneve nn trasen e hekurudhs

6. Shmangia e kthesave t forta. Kthesat e forta duhet t shmangen, pasi krijojn tensione. Pr kt
arsye bhen punime shtes.
7. Mbrojtja e tubave nga korrozioni (ndryshkja). Dheu ku shtrohet rrjeti i ujsjellsit t jashtm, sht
me prbrje t ndryshme, q mund t shkaktoj ndryshkjen e tubave. Pr ta shmangur kt dukuri,
tubat duhet t izolohen me nj material q prcaktohet n varsi t llojit t toks.
Pyetje
1. Ku vendosen armaturat n sistemin e ujsjellsit t jashtm?

2. Si shmanget goditja hidraulike n sistemin e ujsjellsit t jashtm?
3. Si prcaktohet thellsia e vendosjes s tubave?
4. Si zgjidhen kalimet e rrjetit t tubave npr pengesa?
2.9 Marrja n dorzim e ujsjellsit t jashtm

Objektivat:
1. T shpjegoj krkesat q duhen mbajtur parasysh n kontrollin e zbatimit t punimeve.
2. T prshkruaj se si bhet prova hidraulike n ujsjellsin e jasht m.
3. T shpjegoj fazat e dor zimit t ujsjellsit t jasht m.
Pas mbarimit t punimeve pr ndrtimin e ujsjellsit t jashtm, fillon procesi i dorzimit t tij, i cili
zhvillohet n dy faza: a- faza e par dhe b-faza e dyt.
Faza e par
Kjo faz zhvillohet para mbulimit t rrjetit t tubacioneve dhe duhet t bhen kto kontrolle:
kontrolli i zbatimit t punimeve dhe prova hidraulike.
Kontrolli i zbatimit t punimeve
Meq punimet hidraulike jan punime t maskuara, ather, para mbulimit, duhet t kontrollohet nse
sht zbatuar me prpikri projekti sipas t gjitha kushteve teknike. Gjat ktij kontrolli shihet:
a) zbatimi i thellsis s vendosjes s tubave;
b) zbatimi i ndrtimit t pusetave t kontrollit;
c) kryerja e lidhjes s tubave;
d) kryerja e hidroizolimit t tubave;
e) funksionimi i armaturave t vendosura n rrjetin ujsjells;
f) realizimi i ndrprerjeve t rrjeteve inxhinierike nntoksore.
Prova hidraulike
Prova hidraulike kryhet dy her: para dhe pas mbulimit t tubave. Kryerja e ksaj prove ka pr
qllim t kontrolloj qndrueshmrin mekanike t tubave dhe t lidhjeve t tyre, si dhe mundsin
163
e rrjedhjeve n rrjet. Prova kryhet pr pjes t shkputura t tubave n nj gjatsi 500 m-1000 m.
Trysnia e nevojshme pr zhvillimin e provs arrihet me ndihmn e nj prese hidraulike t pajisur
me nj manometr. Gjat zhvillimit t provs degzimet mbyllen me tapa, shkputen hidrantet,
kurse valvulat dhe saraineskat hapen. N fillim duhet t nxirret ajri nga tubat, duke i mbushur ata
me uj.
Fig. 2.22 Skema e provs hidraulike t ujsjellsit
Fig. 2.23 Pres hidraulike pr zhvillimin e provs hidraulike n ujsjellsin e jasht m

Faza e dyt
Pas verifikimit t punimeve dhe zhvillimit t provs, si dhe pasi do element i rrjetit t ujsjellsit
sht sipas t gjith parametrave teknik, bhet mbulimi i tubave. Pastaj bhet prova hidraulike me
ngarkes t plot. Pas daljes me sukses t provs, bhet larja dhe infektimi i t gjith ujsjellsit,
kurse n fund bhet larja prfundimtare. Pasi t jen br t gjitha provat dhe kontrollet, hartohet
procesverbali i dorzimit dhe vepra vihet n shfrytzim.
Pyetje
1. Cilat jan krkesat q duhen mbajtur parasysh n kontrollin e zbatimit t punimeve?

2. Si realizohet prova hidraulike e ujsjellsit t jashtm?
3. Cilat jan fazat e dorzimit t ujsjellsit t jashtm?
164
Mano-Sharkaj
MBANI MEND
1. Rrjeti i brendshm i ujsjellsit prbhet nga kolonat dhe degzimet e rrjetit, kurse instalimi i tyre
mund t jet brenda murit ose mbi mur, kjo sipas parashikimeve t dhna n projekt. Mir sht q
n ndrtesat industriale t vendosen mbi mur, duke pasur parasysh si ann estetike, ashtu dhe
ruajtjen e tyre nga agjentt atmosferik.
2. Kur rrjeti shtrihet brenda murit, tubat nuk duhet t jen n kontakt t drejtprdrejt me murin apo
llain e suvas, n mnyr q t mnjanohet kondensimi dhe lagshtia, si dhe t lejohen lvizjet e
deformimet e tyre. Mir sht q tubat e ujit t ftoht e t ngroht t jen t izoluar.
3. Sistem i furnizimit me uj quhet nj trsi ndrtimesh, makinerish e tubacionesh t lidhura ngusht
ndrmjet tyre.
4. Sipas qllimit ose sipas mnyrs s furnizimit me uj, sistemet e furnizimit me uj klasifikohen
kryesisht n kto kategori: a. sistem pr nevoja ekonomike-pirje; b. sistem pr nevoja teknologjike;
c. sistem pr shuarjen e zjarrit.
5. Skemat e furnizimit me uj jan t ndryshme dhe varen nga: a) lloji i burimit; b) krkesa pr sasi
dhe cilsi t ujit; c) relievi i vendit; d) cilsia dhe karakteri i objekteve q do t furnizohen me uj.
6. Elementet kryesore t nj sistemi t furnizimit me uj jan:
a) vepra e marrjes s ujit; b) rezervuari shprndars; c) stacioni i pompave; d) impianti i pastrimit t
plot ose t pjesshm i ujit; e) vaska e shuarjes s presionit; f) rrjeti i tubave.
7. Parametrat kryesor q kontrollohen pr prdorimin e ujit jan:
a) turbullira; b) fortsia ose ashprsia; c) gjendja e baktereve. T tre kta parametra prcaktohen
me an t: a) analizs fizike; b) analizs kimike; c) analizs bakteriologjike.
8. Pastrimi i ujit zhvillohet n tri faza: a-faza prgatitore; b- faza e dekantimit; c- faza e filtrimit.
9. Makinat hidraulike jan makinat ku ndodh procesi i shndrrimit t energjis mekanike n energji
hidraulike. Ato shrbejn pr transportimin e lngjeve.
10. Rezervuari shprndars shrben pr t: a-krijuar presionin e domosdoshm n rrjet dhe pr ta
mbajtur t pandryshuar at; b) br rregullimin e regjimit t prdorimit t ujit; c) krijuar rezervat e
nevojshme n rast defektesh, si dhe pr shuarjen e zjarrit.
11. Sistemi i tubacioneve t ujsjellsit t jashtm prbhet nga dy pjes kryesore:
a. Linja e jashtme e ujsjellsit, me t ciln nnkuptohet linja e tubacioneve q lidh burimin e ujit me
rezervuarin shprndars.
b. Rrjeti shprndars i ujsjellsit, me t cilin nnkuptohet linja e tubacioneve q lidh rezervuarin
shprndars me konsumatorin.
12. Linja e jashtme e ujsjellsit prbhet nga vepra e marrjes, depoja grumbullue se, vaska e shuarjes
s presionit, stacioni i pompave, rezervuari shprndars dhe linja e tubacioneve.
13. Do t quhet rrjet shprndars i ujsjellsit, rrjeti i tubave q e merr ujin nga rezervuari shprndars
dhe e shprndan te konsumatori. Sipas forms n plan, rrjeti shprndars mund t jet:
a) i hapur; b) i mbyllur.
14. Rrjeti shprndars i ujsjellsit prbhet nga kto elemente kryesore:
a-tubi magjistral; b-degzimet; c-armaturat.
15. Goditja hidraulike sht dukuria m shkatrrimtare n hidraulik, e cila shkaktohet nga ndryshimet
e presionit n rrjedhjen e ujit n tuba. Sa m i madh dhe sa m i shpejt t jet ndryshimi i shpejtsis
s lvizjes s ujit, aq m i madh do t jet ndryshimi i presionit, pra aq m e fort do t jet edhe
goditja hidraulike.
165
KAPITULLI III
SISTEMET E UJSJELLSIT T BRENDSHM
1. T prkufizoj ujsjellsin e brendshm.
2. T klasifikoj rrjetin e brendsh m t ujsjellsit.
3. T rendis elementet kryesore t rrjetit t bre nds hm t ujsjellsit.
4. T shpjegoj funksionin e elementeve t rrjetit t brendshm t ujsjellsit.
5. T shpjegoj se sht magjistrali.
6. T shpjegoj se si sht e ndrtuar skema e ujsjellsit t thjesht.
7. T shpjegoj se si sht e ndrtuar skema e ujsjellsit me reze rvuar.
8. T shpjegoj se cilat jan pajis jet sanitare q vendosen n nyjat sanitare familjare.
9. T prshkruaj radhn e montimit t rrjetit t ujsjellsit t brendshm.
10. T shpjegoj se si kryhet prova hidraulike.
11. T shpjegoj rregullat e montimit t pomps.
3.1. Sistemet e ujsjellsve t brendshm dhe mnyrat e shprndarjes s ujit

(furnizimit me uj t ftoht)
Objektivat:
1. T prkufizoj ujsjellsin e brendshm.
2. T klasifikoj rrjetin e brendsh m t ujsjellsit.
3. T prshkruaj cilsit e rrjetit t ujit t ftoht.
Prkufizim:
Ujsjells t brends hm quhen sistemet e tubacioneve t ndrtuara brenda ndrtesave e
q e marrin ujin nga rrjeti i jashtm s hp rndars i ujsjellsit ose nga burime t tje ra dhe
e shprndajn at nn nj presion t caktuar ndrmjet pikave t ndryshme uj marrse
(lavaman, dushe, kaseta shkarkimi etj.).
Sipas funksionimit, sistemet e ujsjellsit t brendshm ndahen n:
a) Ujsjells ekonomiko-pirje.
b) Ujsjells pr nevojat e prodhimit (teknologjike).
c) Ujsjells pr nevojat e shuarjes s zjarrit.
a-Ujsjellsi ekonomiko-pirje furnizon konsumatorin me uj t pijshm, q sht i domosdoshm
pr veprimtarin e tij jetsore.
b) Ujsjellsi pr nevojat e prodhimit (teknologjike) furnizon me uj ndrtesat prodhuese, sipas
nevojave t teknologjis. N varsi t teknologjis s prodhimit, uji mund t krkohet i pijshm ose
i prdorshm.
c) Ujsjellsi pr nevojat e shuarjes s zjarrit furnizon me uj hidrantet e brendshme.
T tria kto sisteme, sipas krkesave, mund t ndrtohen t ndara ose t bashkuara. Nse n nj
godin prodhuese teknologjia e prodhimit krkon uj t pijshm, ather ndrtohet nj sistem i
prbashkt (ujsjells ekonomiko-pirje dhe ujsjells pr nevojat e prodhimit). Kshtu veprohet edhe
kur krkesa pr uj e teknologjis sht shum e vogl. N rastet kur teknologjia e prodhimit krkon
uj t prdorshm, ather ndrtohen dy ujsjells t veant.
Ujsjellsi pr nevojat e shuarjes s zjarrit n ndrtes furnizohet nga ujsjellsi ekonomiko-pirje, n
t cilin sht parashikuar dhe prurja pr t.
166
Mano-Sharkaj
Nga pikpamja e temperaturs s ujit, ujsjellsi i brendshm klasifikohet n rrjetin e ujit:

a-t ftoht; b-t ngroht; c-t riqarkullimit.
a-Rrjeti i ujit t ftoht duhet t ket disa cilsi, q jan:
1-t siguroj normat higjienike; 2-t siguroj presionin dhe prurjen e prshtatshme n t gjitha pikat
ujmarrse; 3-t bhet me materiale karakteristikat e t cilave jan t besueshme dhe t prshtatshme;
4-t kufizoj zhurmat brenda vlerave t prcaktuara; 5-t mirmbahet leht; 6-t mos prshkohet nga
ujrat e jashtme.
b-Rrjeti i ujit t ngroht. Uji ngrohet si individualisht nga nj pajisje, q mund t jet skaldabanja
ose bojleri, ashtu dhe n mnyr t centralizuar nga nj kaldaj. Mnyra e prgatitjes s ujit t ngroht
prcakton dhe mnyrn e shprndarjes t rrjetit t tubave.
N ngrohjen ujit individuale t ujit skaldabanja ose bojleri lidhen me rrjetin e furnizimit me uj t
ftoht. Nga kto pajisje del nj tub, i cili bn furnizimin me uj t nxeht s t gjitha pajisjeve
hidrosanitare q furnizohen me kt lloj uji. Rrjeti i furnizimit me uj t ngroht shtrohet paralel me
rrjetin e ujit t ftoht, por n largsi rreth 15 cm prej tij.
c-Rrjeti i riqarkullimit. N prgatitjen e ujit t nxeht n mnyr t centralizuar, pr shkak t
largsis nga burimi ngrohs (kaldaja), ka humbje t nxehtsis dhe harxhim t ujit t ftoht. Pr t
shmangur kto t meta, duhet t parashikohet nj sistem q siguron nj furnizim t pandrprer me
uj t ngroht. Kjo gj arrihet duke projektuar nj sistem q ka n rrjetet kryesore dy tubacione:
njri i drgimit dhe tjetri i kthimit n kaldaj, q quhet tubi i riqarkullimit. N kt mnyr, sa t
hapet nj rubinet, menjher do t dal uj i nxeht.
Me rrjet riqarkullimi kuptohet nj sistem q sht i aft t risjell n burim ujin e ngroht q rrjedh
n rrjetin shprndars, t mbaj n lvizje ujin dhe t siguroj temperaturn ideale (48C) n hyrje
t prdoruesit.
N varsi nga mnyra e vendosjes s magjistralit, sistemi i ujsjellsit t brendshm sht:
a-me shprndarje t ujit nga posht dhe b-me shprndarje t ujit nga sipr.
Fig. 3.1 Skema e ujsjellsit t brendsh m me shprndarje nga pos ht dhe sipr me rrjet
riqarkullimi
a-N skemn e ujsjellsit me shprndarje t ujit nga posht, magjistrali shtrihet ose n dyshemen
e katit prdhes, ose n tavanin e bodrumit. Kjo skem sht mjaft e prdorshme. Meq n kt
skem magjistrali sht i vendosur nn dysheme, a i sht i mbrojtur nga ndryshimet e temperaturs
s jashtme dhe ska nevoj pr shtres termoizoluese.
Kur sht i vendosur n tavanin e bodrumit, ather duhet t termoizolohet, kshtu q edhe defektet
zbulohen dhe mnjanohen me vshtirsi.
Gjithashtu, n rastet kur trysnia n rrjetin e jashtm sht e ult, ather furnizohen me uj vetm katet
e para.
167
Fig. 3.2 Skema e ujsjellsit t brendsh m me shprndarje nga pos ht dhe nga sip r
b-Skema e ujsjellsit me shprndarje t ujit nga sipr

N skemn e ujsjellsit me shprndarje t ujit nga sipr, magjistrali shtrihet nn dyshemen e
tarracs ose varet n kapriatat e atis.
N rastin kur magjistrali shtrihet nn dyshemen e tarracs, ather ai termoizolohet me nj shtres
t leht. Kur magjistrali shtrohet n kapriatat e atis, ai sht mjaft i shfaqur ndaj temperaturave
t jashtme dhe si rrjedhim duhet t termoizolohet. N rastet kur presioni n rrjetin e jashtm sht i
ulur, ather me kt skem nuk furnizohet asnj kat.
Pyetje
1. kuptoni me rrjet ujsjellsi t brendshm?

2. Si klasifikohet rrjeti i ujsjellsi t brendshm sipas qllimit?
3. Si klasifikohet rrjeti i ujsjellsi t brendshm n varsi t vendosjes s magjistralit?
3.2. Rrjeti i ujsjellsit t brendshm dhe elementet e tij

Objektivat:
1. T rendis elementet kryesore t rrjetit t ujsjellsit t brendshm.
2. T shpjegoj funksionin e elementeve t rrjetit t ujsjellsit t brendsh m.
3. T shpjegoj se sht magjistrali.
Elementet kryesore t rrjetit t ujsjellsit t brendsh m jan:
1. Tubi i hyrjes
Prkufizim: Tubi i hyrjes shrben pr t lidhur rrjetin e ujsjellsit t brendsh m me rrjetin
e jashtm t ujsjellsit.
Pozicioni i vendosjes s tij varet nga pozicioni i vendosjes n ndrtes i nyjs ujmatse. N
vendin e lidhjes s tubit t hyrjes me tubin e rrjetit t jashtm t ujsjellsit, ndrtohet nj puset, ku
vendoset dhe nj sarainesk direkt pas lidhjes s tubit. Lidhja e tubit t hyrjes me rrjetin e jashtm
t ujsjellsit, realizohet me an t rakorderive T ose me stafa t posame.
Tubi i hyrjes hyn n ndrtes:
a) duke kaluar murin, kur ndrtesa ka bodrum, dhe n themel, kur ndrtesa nuk ka bodrum. N kt
rast ai futet n nj kllf metalik, me diametr pak m t madh se diametri i tubit, i cili e mbron nga
cedimet (uljet) e ndrtess.
168
Mano-Sharkaj
b) duke e kaluar nn themelin e ndrtess.

Pr tubin e hyrjes prdoren tuba prej eliku t zinkuar ose jo dhe tuba gize. Si rregull ai montohet
pingul me faqen e ndrtess dhe me nj pjerrsi rreth 3% n drejtim t ujsjellsit t jashtm. Diametri
(d) i tubit t hyrjes llogaritet sipas prurjes maksimale t ujit q do t hyj n ndrtes.
Afrsisht ai merret si m posht vijon:
Pr ndrtesa deri n dy kate, diametri i tubit t hyrjes merret d=25 mm-32 mm.
Pr ndrtesa me 3 kate-5 kate, diametri i tubit t hyrjes merret d=38 mm-50 mm.
Pr ndrtesa q jan mbi 5 kate, diametri i tubit t hyrjes merret d>50 mm.
Fig 3.3 Skema e kalimit t tubit t hyrjes n ndrtes

2. Nyja ujmatse. Sasia e ujit q konsumohet n nj banes duhet t matet, kjo pr arsye se uji
sht nj mall q blihet, si t gjitha mallrat e tjera t konsumit. Gjithashtu, matja e sasis s
konsumuar on n prdorimin e tij brenda normativave t shfrytzimit, duke mos e shprdoruar at.
Pr kt arsye n hyrje t do ndrtese social-kulturore, banimi etj., vendoset nj pajisje ujmatse
(kontatori), q mat sasin e konsumuar t ujit n banes.
N ndrtesat social- kulturore dhe n ato t banimit kshillohet t instalohen ujmats me helik,
kurse n ndrtesa prodhimi kshillohet t instalohet ujmats me turbin. N ndrtesa t larta me
shum funksione (tregtare, banimi, zyra etj.), nyja ujmatse vendoset n do degzim q hyn n
mjediset prkatse.
Nyja ujmatse duhet t siguroj mbrojtjen e ujsjellsit t brendshm nga do rrezik ndotjeje dhe
t bj t mundur nj sistem t llogaritjes s konsumit.
Bashk me ujmatsin vendosen edhe armatura t tjera, t cilat kan nj funksion t caktuar, duke
formuar kshtu nyjn ujmatse.
Fig. 3.4 Nyja uj matse
169
Nyja ujmatse prbhet nga elementet e mposhtme:

a) saraineska;
b) ujmatsi;
c) rubineti ose tapa e kontrollit dhe e shkarkimit;
d) saraineska ose valvula e moskthimit.
Kjo sht skema q prdoret n vendin ton, por nuk garanton nj nga qllimet kryesore t nyjs
ujmatse, q sht garantimi i mbrojtjes s ujsjellsit nga ndotja. Kjo skem sht mir t
zvendsohet me skemn e kushtzuar nga normativa UNI 9182, q sht n fuqi n BE, e cila jep
garancin e mbrojtjes s ujsjellsit nga ndotja.
SKEMA E LIDHJES ME UJESJELLESIN

6 4
Ne impiant
Prej ujesjellesit D
1 2 M
3 5
1.valvola e nderprerjes
2.valvola e moskthimit
3.kontator
4.manometer
5.rubineti i marrjes se kampioneve
6.nderpreres hidraulik.
Fig. 3.5 Skema e nyjs uj matse sipas normativave evropiane UNI 9182
Uji i pijshm q transportohet n ujsjellsin e jashtm, mund t ndotet nga dy shkaqe:

a) nga hyrja n rrjet e ujit t ndotur n ndonj shtres ujmbajtse;
b) nga hyrja n rrjet e ujit q qarkullon n tubacionet e shkarkimit, kur nuk jan zbatuar normativat
e shtrimit t s dy sistemeve.
Pr tu mbrojtur nga ndotja, n normativat evropiane UNI 9157 sht parashikuar q n nyjn
ujmatse t instalohet nj ndrprers hidraulik, i cili sht nj valvul sigurimi, puna e t cilit sht
shmangia e kthimit t ujit q ka humbur karakteristikat e tij higjieno-sanitare n ujsjellsin e jashtm.
Pr t pastruar ujin nga ndotja, shrbejn filtrat.
Rrjeti i tubacioneve t ujsjellsit t brendshm prbhet nga: magjistrali, kolona dhe degzimet.
a) Magjistrali sht tubi kryesor shprndars, i cili shtrohet sipas planimetris s ndrtess dhe
pozicionit t nyjave sanitare.
Magjistrali lidhet me nyjn ujmatse dhe shtrohet nn dyshemen e katit prdhes, kur ndrtesa ska
bodrum, ose nn tavanin e bodrumit, kur ndrtesa ka bodrum. Gjithashtu, ai shtrohet edhe n katin
e siprm, nn dyshemen e tarracs t ndrtess, kur ajo nuk ka ati, ose varet n kapriatat (trart)
e atis, kur ka ati. N t dyja rastet e fund it magjistrali shtrohet rreth 30 cm nn kuotn e mbaruar
t dyshemes. Magjistrali kshillohet t shtrohet npr korridore, n mnyr q t ndrpres sa m
pak mure trthore.
170
Mano-Sharkaj
Fig. 3.5 Skema e nyjs uj matse sipas normativave evropiane UNI 9182
Fig. 3.7 Ele mentet p rbrse t ujsjellsit t brendsh m

b) Kolona sht tubi q e merr ujin nga magjistrali dhe e drgon n do kat. Ajo montohet
saktsisht pingul me dyshemen dhe vendoset n njrn prej qosheve t nyjs sanitare, jo n t
njjtn qoshe me kolonn e shkarkimit, por mund t vendoset e dhe n kafazin e shkalls dhe, n
kt rast, shrben pr furnizimin me uj t banesave dhe t hidranteve t brendshme.
c) Degzimet shrbejn pr ta drguar ujin nga kolona te nyjat sanitare, n aparate t veuara,
si dhe te hidrantet.
171
N rrjetin e brendshm t ujsjellsit prdoren tuba eliku t zinkuar ose jo, tuba polipropileni dhe
tuba xhakomin.
Masat e siguris
Sigurimi individual Sigurimi i prbashkt

Fig. 3.8 Ujsjellsi i brendsh m
Pyetje
1. Cilat jan elementet prbrse t rrjetit t ujsjellsit t brendshm dhe prse shrbejn ato?
2. far materiali prdoret pr tubat e rrjetit t ujsjellsit t brendshm?
172
Mano-Sharkaj
3.3. Skemat e rrjetit t ujsjellsit t brendshm

Objektivat:
1. T shpjegoj se si sht e ndrtuar skema e ujsjellsit t thjesht.
2. T shpjegoj se si sht e ndrtuar skema e ujsjellsit me reze rvuar.
3. T shpjegoj se si sht e ndrtuar skema e ujsjellsit me rritje trysnie e pa rezervuar.
Pr t projektuar dhe ndrtuar nj skem t rrjetit t ujsjellsit t brendshm, duhet t njihet

funksioni i ndrtess, sistemi i ujsjellsit t jashtm e t brendshm etj. Skema duhet t zgjidhet e
till q t jet sa m funksionale pr montimin dhe shfrytzimin, por t jet me kosto sa m t vogl.
Pr t jetsuar kto detyra, duhet t bhet me shum kujdes zgjedhja e nyjave sanitare, e mjediseve
t tjera q krkojn uj, e llojit t tubave, e mnyrs s vendosjes s tubave, e pajisjeve hidrosanitare
dhe e pajisjeve t tjera q shrbejn pr funksionimin normal t skems s zgjedhur.
N godinat me m shum se nj kat, pr t ndrtuar skem sa m t thjesht dhe ekonomike,
duhet q nyjat sanitare t jen sa m t grupuara n plan dhe n drejtimin vertikal nga njeri kat n
tjetrin.
Skemat e ujsjellsit t brendshm ndrtohen gjithashtu e dhe n varsi t presionit dhe t prurjes s
ujsjellsit t jashtm dhe, n kt rast, dallojm:
1. Skemat e ujsjellsve t thjesht.
2. Skemat e ujsjellsve me rezervuar (depozit).
3. Skemat e ujsjellsve me rritje trysnie, por pa rezervuar.
1. Skema e ujsjellsit t thjesht
Kjo skem prdoret kur prurja dhe presioni n ujsjellsin e jashtm jan t pandryshueshme dhe t
mjaftueshme pr t furnizuar me uj edhe pikat m t larta e m t largta. Skema prbhet nga tubi
i hyrjes, nyja ujmatse, magjistrali, kolonat dhe degzimet.
Fig. 3.9 a) Skema e ujsjellsit t thjesht b) Skema e ujsjellsit me rezervuar
2. Skema e ujsjellsit me rezervuar (depozit)

Kjo skem prdoret kur presioni n ujsjellsin e jashtm mjafton pr ta uar ujin n do pik, por
n or t caktuara t dits (mngjes, drek, dark), kur konsumi sht mjaft i madh dhe nuk
prballohet furnizim normal me uj, pr shkak t mungess s prurjes. Kjo sht arsyeja q n
skem shtohet nj rezervuar.
173
Rezervuari sht nj cistern ku grumbullohet uji i pijshm. Instalimi i tij sht zakonisht i ndaluar
n vendet evropiane. Ai lejohet t prdoret nse ka kto karakteristika:
t ket veshje t padeprtueshme nga uji, n mnyr q t shmang ndotjen nga jasht;
t jet ndrtuar nga materiale q nuk jan toksike, ndotse dhe grryese;
t ket t mbrojtur marrsit e ajrit dhe nxjerrsit e ujit t teprt;
t ket pajisjen e ndrrimit trsor t ujit n do dy dit;
ti nnshtrohet infektimit para prdorimit.
N varsi t mnyrs s vendndodhjes, rezervuart mund t jent vendosur n:
a-bodrum; b-nivelin e terrenit; c-pikat m t larta t godins.
a-Me vendosjen n bodrum uji drgohet te konsumatori me ndihmn e pomps. Furnizimi i
rezervuarit bhet drejtprdrejt nga rrjeti i ujsjellsit t jashtm.
b-Edhe me vendosjen n nivelin e terrenit uji drgohet te konsumatori me ndihmn e pomps dhe
furnizimi i rezervuarit bhet drejtprdrejt nga rrjeti i ujsjellsit t jashtm.
c-Me vendosjen n pikat m t larta t godins uji te konsumatori shkon me vetrrjedhje, kurse
furnizimi i rezervuarit bhet me pomp. Gjithashtu kjo mnyr vendosjeje ushtron mbingarkesa t
mdha mbi strukturat e ndrtimit.
3. Skema e ujsjellsit me rritje trysnie pa re zervuar
Kjo skem prdoret kur prurja n rrjetin e jashtm sht e mjaftueshme pr t furnizuar konsumatorin,
por n or t caktuara t dits trysnia ssht e mjaftueshme pr ta uar ujin n pikn m t lart dhe
m t largt t ujsjellsit t brendshm. N kt rast, n ujsjellsin e brendshm shtohet nj pomp.
Fig. 3.10 a)Skema e ujsjellsit m rritje presioni pa rezervuar b)Skema e ujsjellsit t

brendshm me rezervuar dhe me rritje presioni
N ujsjellsin e brendshm prdoren pompa qendrikse. Para lshimit, pompa duhet t jet e
mbushur me uj, pastaj lshohet motori, i cili v n lvizje rrotn e puns. Si pasoj n linjn e thithjes
krijohet rnie presioni. Q uji t thithet, duhet q presioni n pikn 1 t jet m i vogl se ai
atmosferik, pr a : p1 <pa.
Nn vep r imin e shtytjes s presionit atmosferik uji q gje nde t n rezervuarin e poshtm (niveli
0-0) ngjitet lart deri te rrota e puns, ku bhet rritja e ngarkess s tij t plot hidraulike, e cila e
drejton n tubin e daljes dhe q aty ngjitet n rezervuarin e siprm (niveli 3-3). Q uji t ngjitet n
nivelin 3-3, duhet q presioni n pikn 2 t jet m i madh se ai atmosferik, pra: p2 >pa.
174
Mano-Sharkaj
vija e energjise
Pa Hh2-3
3 3
Rezervuari
i siperm
hng
Hgj
Pompa
1 2
1 2
hth
hvak
Pa
0 0
Hh0-1
vija e energjise
Rezervuari
i poshtem
Fig. 3.11 Skema e ngarkesave hidraulike t pomps
Lartsia nga kuota e siprfaqes s lir t ujit n rezervuarin e poshtm deri te boshti i pomps, quhet
lartsi e thithjes (hth ).
Lartsia nga boshti i pomps deri n kuotn e siprfaqes s lir t ujit n rezervuarin e siprm, quhet
lartsi e ngritjes (hng ).
Ndryshimi i kuotave t siprfaqeve t lira s t dy rezervuarve, quhet ngarkes gjeometrike (Hgj).
Nse kemi parasysh edhe humbjet e ngarkess hidraulike n tubin e thithjes Hh0-1 dhe n at t
drgimit Hh2-3 , ather ngarkesa e plot q duhet t prballoj pompa do t jet:
H=hth +H h0-1 +hng +Hh2-3 ose H=Hgj+Hh
Ku:
Hh -shuma e humbjeve t ngarkess hidraulike n tubin e thithjes dhe t ngritjes.
Zgjedhja e pomps qendrikse bhet n baz t karakteristikave t saj kryesore, q jan:
prurja, ngarkesa e plot hidraulike, fuqia dhe rendimenti i plot.
Prurja( Q) shpreh vllimin e lngut n dalje t pomps dhe njsia matse e saj sht l/s (litra pr
sekond). Prurja llogaritet me formuln e mposhtme:
Q=V/t
Ku:
V-vllimi (l);
t-koha (s).
Ngarkesa e plot hidraulike e plot (H) paraqet disnivelin ose rezistencn q mund t mposht
pompa pr nj prurje t caktuar, e shprehur metr kolon uji (m.k.u.) dhe llogaritet me formuln e
mposhtme:
H=P/dg
175
Ku:
d-dendsia e ujit (kg/m3 );
g-nxitimi i rnies s lir (m/s2 );
P-diferenca e trysnive.
Fuqia (N) tregon punn n njsin e kohs, shprehet n kilovat (kW) dhe llogaritet me formuln:
N=dgQH/1000
Rendime nti i plot () prcaktohet nga formula e mposhtme:
=h v m
Ku:
h-rendimenti hidraulik;
v-rendimenti vllimetrik;
m -rendimenti mekanik.
Fig. 3.12
N sistemet hidraulike pompat qendrikse prdoren:
-pr marrjen e ujit nga pusi ose nga ndonj rezervuar i poshtm;
-n sistemet e qarkullimit t ujit t nxeht;
-n autoklava;
-n ngritjen e ujit t sistemeve t shkarkimit nga nivelet nn kuot.
N sistemet hidraulike pompat qendrikse kan gjetur shum prdorim, pasi kan shum an t mira,
ku m kryesoret jan:
-kan kosto t vogl montimi dhe mirmbajtjeje;
-bllokohen shum rrall;
-lidhen shum leht me motort elektrik.
Nj nga astet m t rndsishme t puns s pomps sht dhe ai i lshimit t saj. Mnyrat m t
prdorshme pr lshimin e pomps jan:
a) Pompa vendoset m posht se niveli i ujit n rezervuar. Tubi i thithjes dhe rrota e puns jan t
mbushura me uj dhe para lshimit nuk kryhet asnj veprim.
b) Pompa montohet mbi nivelin e ujit n rezervuar. N kt rast bhet mbushja e me uj e tubit t
thithjes dhe e trupit t pomps. Gjat mbushjes me uj duhet nxirret ajri nga pompa.
N sistemet e ujsjellsit t brendshm prdoren dhe tipa t tjer pompash, si:
1-pompat me presostat;
2-pompat qendrikse pr prdorim shtpiak t tipit Tk Pk 60;
3-pompat zhytse.
1-Pompat me presostat kan nj pajisje komanduese dhe nj bombol metalike, brenda s cils
ndodhet nj bombol ajri me nj presion t caktuar. Kto pompa jan t tipave t ndryshm, kurse n
pajisjen komanduese mund t vendosen lloje t ndryshme pompash, pavarsisht nga karakteristikat e
tyre.
176
Mano-Sharkaj
2-Pompat qendrikse pr prdorim shtpiak t tipit TK Pk 60 prdoren pr shprndarjen e ujit nga

depozita te konsumatori q krkon uj, si: n kopshte, n rrjetin shprndars t ujsjellsit t
brendshm etj., por mund t montohet edhe n ujsjells me kapacitet t vogl.
3-Pompa zhytse zhytet n uj, e pikrisht n qendrn e marrjes s ujit, dhe e drgon n nj pik t
caktuar. Lidhja e qendrs me kt pik kryhet me tuba, q mund t jen t llojeve t ndryshme.
Pr ta mbrojtur pompn kur niveli i ujit bie nn at t lejuar, ajo pajiset me nj pluskues a notues.
Kur presioni n ujsjellsin e jashtm nuk sht i mjaftueshm pr furnizimin me uj s t gjitha
pikave ujmarrse, rritja e saj n sistemet e furnizimit me uj kryhet edhe me sistemet e rritjes s
presionit. Kto sisteme prdoren edhe kur ushqimi e ka burimin nga depozita t vendosura n nj
nivel me rrjetin e ujsjellsit t brendshm.
Sistemet m t prdorshme pr t rritur presionin n ujsjellsin e brendshm jan:
a-autoklava; b-rritsit e trysnis (surpresort); c-hidroakumulatori.
a-Autoklava sht nj depozit n t ciln jan t pranishm uji dhe ajri. N fazn e ngarkimit t
autoklavs, nj pomp drgon uj n depozit, duke ngjeshur ajrin q gjendet n t. Pompa shkyet
kur presioni arrin vlern e paracaktuar p2 , q sht rreth 250 kPa, presion q siguron shprndarjen
te konsumatori. Kur presioni ulet deri n vlern p1 , q sht rreth 150 kPa, pompa ndizet
automatikisht pr t rivendosur trysnin p2 .
Fig. 3.13 Autoklava

b-Rritsit e presionit. Ky sistem ndryshon nga dy t part, pasi nuk krkon depozit pr mbledhjen
e ujit. Sistemi ka disa pompa, njra prej s cilave mbahet gjithmon n pun ( pr t mbajtur n
vlern e llogaritur presionin n ujsjellsin e brendshm) edhe kur sistemi i ujsjellsit nuk ka
konsum t ujit. N astin kur ka konsum, pra prurja ndryshon, futen n pun pompat e tjera nj
nga nj, n mnyr q t sigurohet prurja e duhur. Presioni i shrbimit sht m i vogl se n dy
sistemet e tjera dhe v le r a e t ij sht 100 kPa-200 kPa. Funksionimi i ktij sistemi kontrollohet nga
nj seri pajisjesh automatike.
177
c-Hidroakumulatori ka t njjtin parim pune si autoklava, por ai sht i pajisur me nj membran

gome pr t shmangur kontaktin ajr-uj. Gjithashtu, ai sht me kapacitet m t vogl se autoklava.
Kshillohet q ndrmjet ujsjellsit t jashtm dhe pomps t vendoset nj depozit e mbledhjes
s par, gj q lejon t ket nj rezerv uji dhe njhersh t shmanget depresioni n rrjetin e jashtm.
4. Skema e ujsjellsit t brendshm me rezervuar dhe me rritje trysnie
Kjo skem prdoret kur n or t ndryshme t dits, rrjeti i jashtm i ujsjellsit nuk siguron as
prurjen dhe as presionin e nevojshm pr furnizimin me uj t ujsjellsit t brendshm. N kto
skema shtohen pompa dhe rezervuar.
N rastet kur n ujsjellsin e brendshm jan vendosur hidrante, ather kshillohet q pas
ujmatsit t vendosen dy pompa t lidhura paralel.
Prgjithsisht ujsjellsi i brendshm pr ndrtesa prodhimi duhet t furnizohet nga dy linja t
jashtme t ndryshme, n mnyr q t mos ket ndrprerje gjat procesit teknologjik. Edhe ky
ujsjells ka po t njjtat elemente, t cilat shtrohen posht dhe lart, duke formuar unaza, kurse n
raste t domosdoshme shtohen pompa dhe rezervuar.
Pyetje
1. Kur prdoret skema e ujsjellsit t thjesht?

2. Kur prdoret skema e ujsjellsit me rezervuar dhe kushte duhet t plotsoj rezervuari?
3. Kur prdoret skema e ujsjellsit me rritje trysnie pa rezervuar?
4. Cilat jan karakteristikat e zgjedhjes s nj pompe?
5. Si montohet pompa?
6. Cilat jan sistemet m t prdorshme pr rritjen e trysnis?
7. Kur prdoret skema e ujsjellsit me rezervuar dhe me rritje trysnie?
178
Mano-Sharkaj
3.4. Mnyrat e shtrimit t tubave n planimetri dhe n lartsi

Objektivat:
1. T shpjegoj se cilat jan pajis jet sanitare q vendosen n nyjat sanitare familjare.
2. T shpjegoj se cilat jan pajis jet sanitare q vendosen n nyjat sanitare publike.
3. T skicoj vendosjen e tubave sipas dy mnyrave.
Pr t ndrtuar ujsjellsin e brendshm, duhet projekti i ndrtess dhe ai i ujsjellsit t brendshm.

Pr ndrtesa me nj- dhe dykatshe duhet:
-Projekti i zons, ku n t tregohet pika e lidhjes me burimin e jashtm, q mund t jet ujsjellsi i
jashtm ose ndonj pus, dhe mnyra e hyrjes s tubit hyrs.
-Projekti i ndrtess, ku n t tregohen nyjat sanitare, si dhe mjediset e tjera q furnizohen me uj.
Gjithashtu, n kt projekt tregohet edhe vendosja e pajisjeve hidrosanitare, shtrimi i magjistralit dhe
degzimet.
-Skema aksonometrike e ujsjellsit t brendshm, n t ciln jepen prmasat n lartsi.
Pr ndrtesa me m shum se dy kate duhet:
-Projekti i zons, ku n t tregohet pika e lidhjes me burimin e jashtm, q mund t jet ujsjellsi
i jashtm ose ndonj pus, dhe mnyra e hyrjes s tubit t hyrjes.
-Projekti i ndrtess, k u n t tregohen nyjat sanitare, si dhe mjediset e tjera q furnizohen me uj.
Gjithashtu n kt projekt tregohet edhe vendosja e pajisjeve hidrosanitare, shtrimi i magjistralit dhe
degzimet.
-Skema aksonometrike e ujsjellsit t brendshm, n t ciln jepen prmasat n lartsi.
Pr ndrtesa shum t mdha dhe me shum funksione duhet:
-Projekti i zons, k u n t tregohet pika e lidhjes me burimin e jashtm, q sht ujsjellsi i jashtm,
dhe mnyra e hyrjes s tubit t hyrs.
-Planimetria e bodrumit, ku n t tregohet vendosja e rezervuarve dhe e sistemit t rritjes s presionit.
-Planimetria e katit prdhes, ku n t tregohet shtrimi i magjistralit dhe pikat dalse t kolonave.
-Planimetria e katit tip, ku n t tregohen t gjitha daljet e degzimeve nga kolonat, vendosja e
pajisjeve, shtrimi i tubave, vendosja e armaturave t ndryshme, q jan t domosdoshme pr
funksionimin e mir t rrjetit.
-N rastet kur ka ndryshim t vendosjes s apartamenteve, ather duhet planimetria e katit q ka
ndryshime.
-Aksonometria e ujsjellsit t brendshm, k u n t tregohen prmasat e tij n lartsi.
Pr t ndrtuar nj ujsjells t brendshm me kosto sa m t ult, duhet q nyjat sanitare t jen t
grupuara n planimetri dhe t vendosura mb i njra- tjetrn n lartsi. Gjithashtu duhet t zgjidhen
mir lloji i tubave, lloji i pajisjeve hidrosanitare dhe vendosja e tyre.
N nyjat sanitare publike vendosen kto pajisje hidrosanitare: klozeta, pisuare dhe lavaman.
N nyjat sanitare familjare, n hotele, pishina sportive etj., vendosen kto pajisje hidrosanitare:
klozeta, bide, lavaman, bide dhe vask pr banj ose pllak dushi.
N mjediset e gatimit vendoset lavapjata.
T gjitha kto pajisje hidrosanitare kan prmasa t ndryshme, n varsi t llojit t tyre. Gjithashtu,
do pajisje hidrosanitare ka prmasat e hapsirave t prdorimit t saj.
Sipas normativave t pranuara n disa vende evropiane, parashikohen tre tipa nyjash sanitare:
-nyja sanitare normale me katr pajisje: klozet, lavaman, bide e vask pr banj.
-lokal higjienik me tri pajisje: klozet, lavaman dhe bide.
-nyja sanitare t thjeshta: klozet dhe lavaman.
Banesat me siprfaqe rreth 45 m duhet t pajisen me nyja sanitare normale, kurse ato me siprfaqe
rreth 65 m, duhet t pajisen me nyja sanitare normale dhe me nj t thjesht.
179
N banesat me nj nyj sanitare kshillohet q a jo t vendoset n t ashtuquajturn zon e nats,

por nse jan dy nyja sanitare, njra vihet n zonn e nats dhe tjetra n zonn e dits.
Pr vendosjen e pajisjeve hidrosanitare jepen disa rekomandime, t cilat mund t mos zbatohen
gjithnj, pasi vendosja e pajisjeve hidrosanitare sht e ndryshme, kjo n varsi t prmasave t
mjedisit t nyjs sanitare. Vendosja e pajisjeve hidrosanitare duhet t jet e till q t siguroj
hapsirat e nevojshme t lvizjes, t ajrimit t mjedisit dhe t lidhjes sa m t shkurtr dhe funksionale
t rrjetit t tubave. Rekomandimet jan:
1. Klozeta t vendoset afr dritares dhe kolons s shkarkimit, mundsisht q t mos shihet nga dera.
2. Bideja t vendoset n krah t klozets e n nj largsi minimale prej 20 cm, por n rast pamundsie
t vendosjes n krah, mund t vendoset prball.
3. Lavamani vendoset mundsisht afr ders.
4. Pllaka e dushit ose vaska e banjs t vendoset n nj pozicion q nuk preket nga rrymat e ajrit
dhe mundsisht q t mos shikohet nga dera.
Largsia minimale e vendosjes s pajisjeve hidrosanitare ndrmjet tyre kshillohet t jet 20 cm.
N koston e ndrtimit t rrjetit t ujsjellsit t brendshm, nj rol luan edhe mnyra e montimit t
rrjetit t tubave. Rrjeti i tubave montohet:
-N kanale-pus, ku tubat vendosen n kanale t tilla t lna gjat ndrtimit.
-Sipas mnyrs s hapur (mbi mur), ku tubat vendosen mbi siprfaqen e murit. Kjo mnyr nuk
prdoret pothuaj fare.
-Sipas mnyrs s mbyllur (t shtrira n kanale t hapura n mur), ku tubat vendosen n kanale t
hapura n mur. Prmasa e kanalit prcaktohen nga diametri i tubave, n mnyr q t punohet lirshm.
-Sipas mnyrs s hapur, por t mbuluar me nj konstruksion t leht. Sipas ksaj mnyre tubat
shtrohen mbi mur dhe m pas mbulohen me nj konstruksion mbi t cilin vendosen pllaka.
Fig. 3.14 Montimi i tubave n mur montues
Pyetje
1. Cilat jan pajisjet hidrosanitare q vendosen n nyjn sanitare familjare?

2. Cilat jan pajisjet hidrosanitare q vendosen n nyjn sanitare publike?
3. duhet t siguroj mnyra e vendosjes s pajisjeve hidrosanitare dhe cilat jan rekomandimet?
4. Cilat jan mnyrat e vendosjes s tubave?
180
Mano-Sharkaj
3.5. Montimi i rrjetit t ujsjellsit t brendshm

Objektivat:
1. T prshkruaj radhn e montimit t rrjetit t ujsjellsit t brendshm.
2. T shpjegoj se si kryhet prova hidraulike.
3. T shpjegoj radhn e puns q ndiqet gjat nj rikonstruksioni t nyjs ekzistuese sanitare.
Pr t montuar nj rrjet ujsjellsi t brendshm, duhet t ndiqet nj radh e caktuar pune, q sht
e ndryshme pr godina t reja dhe pr nyja sanitare q do t rikonstruktohen.
A. Montimi i rrjetit t ujsjellsit t brendsh m n ndrtesa t reja
Ky rrjet projektohet nga nj studio projektuese e specializuar. Rrjeti i ujsjellsit t brendsh m
montohet njkohsisht me punimet e ndrtimit, prandaj, gjat puns, duhet t mbrohet nga dmtimet
e ndryshme q mund t ndodhin.
Prpara montimit t rrjetit t ujsjellsit t brendshm n ndrtesa t reja, duhet t ndiqet radha e
mposhtme e puns:
-Kontrollohet projekti i ujsjellsit a sht i plot apo jo, apo mos ka nevoj pr punime shtes, dhe
pastaj nxirret lista e materialeve dhe sasia e tyre.
-Kontrollohet saktsia e zbatimit t projektit t ndrtimit. N rastet kur ka shmangie nga ky projekt,
hartohet nj skic dore e rrjetit t ujsjellsit n prmasat e vrteta dhe rillogaritet sasia e materialeve.
-Prgatitet baza materiale sipas t gjitha prmasave.
-Fillon shtrimi i rrjetit sipas radhs s mposhtme:
1-Montohet tubi i hyrjes.
2-Montohet magjistrali.
3-Montohen kolonat.
4-Montohen degzimet.
5-Kryhet prova hidraulike.
6-Mbarimi i punimeve prkatse t ndrtimit.
7-Montimi i pajisjeve hidrosanitare n nyjat prkatse dhe lidhja me rrjetin e furnizimit me uj.
8-Shtrimi me kolektor shprndars.
1-Montimi i tubit t hyrjes. Mnyrat e shtrimit t tij jan t prcaktuara n projekt.

2) Montimi i magjistralit. Mnyra e tij e shtrimit prcaktohet n projekt. Magjistrali shtrohet
afrsisht me pjerrsi 2 mm-5 mm pr 1 metr linear. Kjo pjerrsi shrben pr nxjerrjen e ajrit gjat
mbushjes me uj dhe pr zbrazjen e rrjetit n rast defekti.
Pjerrsia sht raporti i lartsis, q sht largsia (e matur n lartsi) ndrmjet piks fillestare
dhe asaj fundore n njsin e gjatsis q ne zgjedhim, dhe njsis s gjatsis ndrmjet ktyre dy
pikave.
E shprehur n prqindje, kjo pjerrsi (e cila shnohet me simbolin i) llogaritet me formuln e
mposhtme:
i=(h/l)100%
Ku:
h- lartsia ndrmjet piks fillestare dhe asaj fundore n njsin e gjatsis;
l-njsia e gjatsis.
Shembull
Njsia e gjatsis sht 2 m dhe lartsia ndrmjet dy pikave fillestare dhe fundore pr kt njsi
gjatsie sht 10 mm. N kt rast pjerrsia do t jet:
i=(10/2000) 100%=(0.005)100%=0.5%
181
Pr t shnjuar pjerrsin, nevojitet nj metr shirit, nj niveltregues dhe spango, pastaj ndiqet radha
e mposhtme e puns:
-Prcaktohet aksi i magjistralit sipas projektit, n t cilin sht dhn njsia e gjatsis dhe drejtimi
i ngritjes s pjerrsis.
-Prcaktohet pika e fillimit dhe e fundit t njsis s gjatsis.
-N pikn e fundit vendoset lartsia ndrmjet piks s fillimit dhe asaj t fundit.
- Tendoset spangoja sipas aksit t tubit nga pika fillestare deri te lartsia h.
Magjistrali kshillohet t shtrohet n kanale t posame dhe jo drejtprdrejt n dysheme. Prmasat
e kanalit duhet t jen t tilla q t punohet lirshm gjat montimit. Gjat montimit duhet t
vendosen edhe rakorderit pr daljen e kolonave.
3) Montimi i kolonave. Kolonat lidhen me magjistrali me n j Ti ose me n j brryl.
Menjher pas lidhjes me magjistralin, kolo na pajiset me nj sarainesk. Nse kemi nj godin
deri n dy kate, kjo sarainesk mund t mos vendoset. M pas montohet nj Ti me tap, q shrben
pr shkarkimin e ujit n rast defekti. N t gjitha degzimet npr kate vendosen Ti dhe vetm n
katin e siprm vendoset brryl. Kolona fiksohet n mesin e lartsis s katit me kllapa q hapen ose
jo, kjo n varsi t diametrit t tubit.
N rastet kur prdorim tuba eliku, tubat me diametr deri n 65 mm jan t zinkuar, kurse mbi
kt diametr jan tuba t zinj.
4) Montimi i degzimeve. Degzimet shtrohen me nj pjerrsi rreth 0.002-0.003 (0.2%-0.3%) me
ulje n drejtim t kolons. N ndrtesat e larta dhe t mdha, degzimet dalin n nj lartsi rreth
0.5 m nga dyshemeja dhe futen nn dyshemen e katit n drejtim t do banese.
N nyjn sanitare rrjeti i tubave shtrohet n dy mnyra:
a) Shtrimi me nj degzim horizontal, ku ndiqet radha e mposhtme e puns:
-Tubi ngjitet lart n nj lartsi rreth 53 cm pr tuba plastik dhe 55 cm pr tuba t zinkuar.
Sipas projektit vendosen rakorderit pr daljet deri te pajisjet hidrosanitare.
Normativat pr lartsit e furnizimeve t pajisjeve jan:
-Furnizimi i kasets s klozets nga posht mund t jet 25 cm-40 cm nga dyshemeja e prfunduar.
N praktik merret 25 cm-30 cm.
-Furnizimi ansor i kasets s klozets mund t jet 50 cm-80 cm nga dyshemeja e prfunduar. N
praktik merret 53 cm-60 cm.
-Furnizimi i lavamanit me rubinet prziers t montuar n t mund t jet 50 cm-65 cm nga
dyshemeja e prfunduar. N praktik merret 60 cm.
-Furnizimi i lavamanit me rubinet prziers t montuar n mur mund t jet 90 cm-100 cm nga
dyshemeja e prfunduar.
-Furnizimi i bides mund t jet 15 cm-30 cm nga dyshemeja e prfunduar. N praktik merret
25 cm-30 cm.
-Furnizimi i pllaks s dushit mund t merret 90 cm-110 cm nga pllaka e dushit. N praktik
merret 105 cm-110 cm nga dyshemeja e prfunduar.
-Furnizimi i vasks s banjs mund t jet 70 cm-90 cm nga dyshemeja e prfunduar. N praktik
merret 75 cm-80 cm.
-Furnizimi i vasks me hidromasazh merret 25 cm-30 cm nga dyshemeja e prfunduar.
-Furnizimi i pisuarit merret 105 cm-110 cm nga dyshemeja e prfunduar.
-Furnizimi i lavapjats me r ub ine t prziers t montuar n t mund t jet 40 cm-60 cm. N
praktik merret 60 cm.
-Furnizimi i lavapjats me rubinet prziers t montuar n mur mund t jet 90 cm-110 cm.
N nyjat sanitare montohen dhe pajisje t tjera, t cilat jan t domosdoshme pr veprimtarin jetsore
t njeriut. Kto pajisje punojm me uj dhe jan: bojleri, makina e larjes s rrobave dhe makina e
larjes s enve. Pr kt arsye, gjat projektimit dhe ndrtimit t rrjetit t ujsjellsit t brendshm,
duhet t parashikohen daljet e dhe pr to, sipas prmasave t mposhtme:
182
Mano-Sharkaj
-Furnizimi i makins s larjes s rrobave dhe i makins s larjes s enve merret secila 60 cm nga
dyshemeja e prfunduar.
-Furnizimi i bojlerit vertikal mund t jet 20 cm-35 cm nga fundi i tij, por n praktik merret
1 m nga tavani.
-Furnizimi i bojlerit horizontal mund t jet 20 cm-35 cm nga fundi i tij. N praktik merret
70 cm nga tavani.
-Montimi i pajisjeve inkaso ( q j a n n j t r u p me p j e s n t j e t r t n j mo b i l ie j e
e t j . ) ka nj veori m vete dhe krkon prpikri t zbatimit t prmasave t montimit:
-Kaseta inkaso furnizohet nga sipr dhe lartsia e daljes sht n varsi t kasets.
-Pr montimin e klozets inkaso duhet t zbatohet me prpikri montimi i tri elementeve, q jan:
gryka e klozets, e cila montohet 20 cm-22 cm nga dyshemeja e prfunduar, bulonat pa kok t
montimit, t cilt vendosen 9 cm-10 cm nga gryka e klozets, gryka e shplarjes, e cila vendoset
1.5 cm-4 cm nga bulonat pa kok t montimit.
Fig. 3.15 Skema aksonometrike e montimi t rrjetit t ujsjellsit t brendshm
183
Fig. 3.16 Montimi i rrjetit t ujsjellsit t brendshm
Fig. 3.17 Skem montimi e rrjetit t ujsjellsit t brendsh m
184
Mano-Sharkaj
5. Kryerja e provs hidraulike. Prova hidraulike bhet me trysnin e puns plus 5105 Pa, por ajo
nuk duhet t kaloj 106 Pa. Gjat zhvillimit t provs shkputen rubinetat dhe vendosen tapa.
Gjithashtu bhet nxjerrja e ajrit nga sistemi. Prfundimi i provs quhet i knaqshm, nse pr gjat
10 minutave presioni nuk ulet m tepr se 0.5105 Pa. Prova kryhet para mbulimit t tubave.
Fig. 3.18 Pompa e provs hidraulike

6. Mbarimi i punimeve prkatse t ndrtimit.
7. Montimi i pajisjeve hidrosanitare n nyjat prkatse dhe lidhja me rrjetin e furnizimit me uj.
Kshillohet q pajisjet hidrosanitare, prve pllaks s dushit, t mos montohen me ngjits, por me
vidhat prkatse.
8-Shtrimi me kolektor shprndars. Ky sht rasti kur kolektori vendoset n nj pozicion q
shprndarja e tubave t jet sa m e barabart: n korridor, n nyjn sanitare etj. Kolektori vendoset
n nj lartsi 0.5 m-0.6 m nga dyshemeja e prfunduar dhe furnizohet nga degzimi q vjen nga
kolona. N kt rast prdoren tuba shumshtresor (xhakomin).
do pajisje furnizohet me tuba t veant, pra q jan t pavarur nga njri- tjetri, kurse daljet jan
po ato q jan n shtrimin me degzim horizontal. N t njjtn mnyr, pr a me kolektor, bhet
ed he furnizimi me uj t nxeht. Kolektori mund t ket saraineska pr seciln dalje.
B. Montimi i ujsjellsit gjat rikonstruksionit t nyjs sanitare

Prishja e nyjs sanitare ekzistuese dhe ndrtimi i saj nga e para me t gjitha elementet, quhet
rikonstruksion i nyjs sanitare. Pr rikonstruksionin e saj ndiqet radha e mposhtme e puns:
-Prishja e nyjs ekzistuese dhe pastrimi nga mbeturinat e krijuara nga ndrtimi.
-Vendosja e pajisjeve hidrosanitare sipas prmasave t mjedisit, duke siguruar hapsirat e
nevojshme pr lvizje dhe ajrim. Gjithashtu, vendosja e pajisjeve duhet t siguroj edhe hartimin e
skemave hidraulike sa m t thjeshta dhe me kosto sa m t vogl.
185
-Hartimi i skems s furnizimit me uj t ftoht dhe t ngroht.

-Llogaritja e bazs materiale t nevojshme, duke shfrytzuar gjendjen n magazin.
-Prgatitja e bazs materiale (prerja e tubave me prmasat e duhura, filetimi i tubave, ngjitja dhe
bashkimi i tubave me njri- tjetrin dhe me rakorderit etj.).
-Shnjimi i rrjetit t ujsjellsit, por duke zbatuar largsit nga rrjeti i kanalizimit dhe ai elektrik.
Edhe n rikonstruksionin e nyjs sanitare zbatohen t njjtat prmasa pr daljet n pajisjet
hidrosanitare.
-Montimi i rrjetit t furnizimit me uj.
-Kryerja e provs hidraulike.
-Kryerja e punimeve prkatse t ndrtimit, q realizohet nga specialistt e fushs.
-Montimi i pajisjeve hidrosanitare dhe lidhja me rrjetin e furnizimit me uj.
Fig. 3.19
Pyetje
1. Cila sht radha e montimit t rrjeti t ujsjellsit t brendshm, sipas llojit t ndrtess?
2. Si kryhet prova hidraulike?
186
Mano-Sharkaj
3.6. Montimi i pomps dhe i depozits

Objektivat:
2. T shpjegoj rregullat e montimit t rezervuarit.
Montimi i pomps
Pompa sht nj nga elementet prbrse t rrjetit t ujsjellsit t brendshm. Q ajo t punoj sa
m mir, duhet q montim i saj t kryhet sipas krkesave teknike.
Gjat montimit t pomps qendrikse duhet t zbatohen disa rregulla, q jan:
1-Pompa kshillohet t vendoset n nj bazament dhe t mbrthehet mir, n mnyr q t
minimizohen dridhjet gjat puns s saj.
2-Pompa kshillohet t vendoset n nj mjedis ku temperatura e tij nuk kalon 40C dhe t ket
ajrim t mir.
3-Pompa mund t montohet n pozicione t ndryshme, si vertikalisht, ashtu dhe horizontalisht.
4-Diametri i tubit t thithjes nuk kshillohet t jet m i vogl se ai i rakordit t pomps me t cilin
lidhet. Nse lartsia e thithjes sht deri n 4 m, ather mund t vendoset tub me diametr m t
madh dhe lidhja me rakordin e pomps bhet me reduksion.
5-Tubi i thithjes duhet t jet i ngritur n drejtim t gryks s pomps pr t shmangur krijimin e
boshllqeve t ajrit.
6-Tubi i thithjes duhet t pajiset n fundin e tij me nj rrjet, q nuk lejon hyrjen e papastrtive.
N pjesn e zhytur t tij montohet nj valvul moskthimi, e cila nuk lejon kthimin e ujit mbrapsht.
7-Diametri i tubit t drgimit zgjidhet n varsi t presionit t krkuar. Nse vendoset nj tub me
diametr t ndryshm nga i llogarituri, ather do t ket ndryshime t presionit.
8-N dalje t pomps kshillohet t montohet nj valvul moskthimi, pr t mnjanuar sforcimet e
pomps gjat lshimit t saj, duke shmangur kshtu grushtin hidraulik.
9-N hyrje dhe n dalje t pomps duhet t montohen saraineska.
10-Pompa kshillohet t vendoset n nj pozicion q krijon lehtsi montimi-montimi n rast
defektesh.
11-Kshillohet q n hyrje t pomps t vendoset nj filtr, n mnyr q t ndaloj hyrjen e
papastrtive q mund t ket rrjeti.
12-Kur pompa montohet n mjedise t hapura, kshillohet t vendoset nj mbules mbrojtse pr t,
duke siguruar ajrim t mir.
Fig. 3.20 Montimi i pomps
187
Shpesh n sistemet hidraulike prdoret m shum se nj pomp dhe kjo n prputhje me presionin
dhe me prurjen q krkohet. Prandaj duhet t bhet nj zgjedhje sa m e mir e n prputhje me
karakteristikat e saj. Zgjedhja e pompave t prshtatshme pr punn q do t kryej, mund t bhet
edhe me an t grafikve t ndryshm.
Fig. 3.21 Montimi i dy pompave t lidhura paralelisht nd rmjet tyre

Kur pompa prdoret n sistemet e ngrohjes, ajo duhet t siguroj qarkullimin e ujit t nxeht, duke
i dhn atij energjin pr mposhtjen e rezistencave q lindin gjat qarkullimit npr tubacione.
Montimi i depozits
Depozita montohet mbi nj bazament, n t cilin jan vendosur disa binar druri.
N depozit lidhen:
a-Tubi i furnizimit, i cili bn furnizimin me uj nga rrjeti i ujsjellsit t jashtm dhe sht i pajisur
me pluskues. N kt tub montohet nj valvul moskthimi.
b-Tubi i shprndarjes s ujit n rrjetin e brendshm t baness.
c-Tubi i teprplotsit, i cili lidhet me rezervuarin rreth 150 mm nga buza e siprme.
d) Tubi i sinjalizimit, i cili lidhet rreth 20 mm-30 mm m posht se tubi i teprplotsit.
e) Tubi i shkarkimit, i cili lidhet n pikn m t ult t depozits dhe pajiset me nj ventil.
188
Mano-Sharkaj
Dallojm dy mnyra montimi depozitash:

-Kur furnizimi dhe shkarkimi bhen me t njjtin tub, ku, pr t ulur koston, tubi i furnizimit me uj
nga rrjeti lidhet me tubin e furnizimit t rrjetit t brendshm dhe valvula e moskthimit vendoset n
kt t fundit.
-Kur furnizimi dhe shkarkimi bhet me tuba t ndryshm.
Fig. 3.22 Skema e montimit t depozits

a-furnizimi dhe shkarkimi bhen me t nj jtin tub;
b-furnizimi dhe shkarkimi bhet me tuba t ndryshm.
Pyetje
1. Cilat jan rregullat e montimit t pomps?
2. Si montohet depozita?
3.7. Prcaktimi i prurjes, i diametrit t tubave dhe i presionit

t rrjetit t ujsjellsit t brendshm
Objektivat:
1. T shpjegoj radhn e puns q ndiqet pr projektimin dhe llogaritje n e rrjetit t brendshm.
2. T shpjegoj se pr far prdoret ekuivalenti.
3. T prmasoj ujsjellsin e brendshm t nj ndrtese me pes kate.
Gjat projektimit dhe llogaritjes s rrjetit t brendshm t ujsjellsit diametrat e tubave duhen t
prcaktohen t till q t japin prurjen e krkuar me presionin e caktuar dhe me koston sa m t
vogl. Projektimi dhe llogaritja e rrjetit t brendshm t ujsjellsit kryhet sipas radhs s mposhtme
t puns:
1. Prcaktohet pozicioni i tubit t hyrjes, duke u bazuar n planin e prgjithshm t vendosjes s
ndrtess dhe t rrjetit t jashtm t ujsjellsit.
2. Bhet traseja e rrjetit, duke u bazuar n zgjidhjen planimetrike q i sht br ndrtess pr nyjat
sanitare dhe pr pozicionin e pajisjeve hidrosanitare.
189
3. Sipas ksaj traseje ndrtohet skema aksonometrike llogaritse, duke treguar me shenjat
prkatse konvencionale tipin e do pike ujmarrse. Kjo skem ndrtohet duke u nisur q nga pika
e lidhjes me ujsjellsin e jashtm.
4. Skema aksonometrike ndahet n pjes llogaritse, duke u nisur nga parimi q prurja e ujit n
seciln pjes t jet e pandryshueshme.
5. Pr seciln pjes llogaritse prcaktohet prurja llogaritse.
6. N baz t prurjeve pjesore t prcaktuara, gjenden diametri i tubave dhe humbjet e presionit.
7. Prcaktohet presioni q duhet t jet n pikn e lidhjes me rrjetin e jashtm t ujsjellsit dhe
krahasohet me presionin faktik t ksaj pike. Presioni matet me trysnimats t vendosur n pikn
e lidhjes, e cila merret n zyrat prkatse t ndrmarrjes ujsjells-kanalizimeve. Kur nga krahasimi
del se presioni i llogaritur sht m i vogl ose i barabart me presionin faktik, ather ndrtesa do
t furnizohet normalisht me uj.
Prcaktimi i prurjeve llogaritse
Ktu do t prcaktojm prurjet e mposhtme:
a-Prurjen llogaritse pr ndrtesat e banimit.
b-Prurjen llogaritse pr ndrtesat shoqrore.
c-Prurjen llogaritse pr ndrtesat e shrbimit t ndrmarrjeve t prodhimit.
a-Prurja llogaritse pr ndrtesat e banimit
Pr t prcaktuar prurjen llogaritse n rrjetin e ujsjellsit t brendshm, sht futur koncepti i
ekuivalentit. Si njsi ekuivalente sht pranuar sasia e ujit 0.2 l/s q harxhohet nga nj rubinet me
d=" e vendosur n lavapjat. N baz t ksaj njsie dhe t prurjeve t ujit q harxhojn rubinetat e
vendosura te pajisjet e tjera hidrosanitare, jan caktuar edhe ekuivalentet e tyre prkatse.
Vlerat e ekuivalenteve, ato t prurjeve normative pr do pajisje hidrosanitare, ato t diametrave
normativ pr do degzim, si dhe vlera t e presioneve t puns pr do pajisje hidrosanitare jepen
n tabeln 3.1.
Tabela 3.1. Tabela e vlerave ekuivalente, prurjeve normativ, diametrit, presioni pr do pajisje
hidrosanitare
Emrtimi i pajisjes Ekuivalenti Prurja Diametri i Presioni i puns

So qo (l/s) degzimit (mm) (x105 Pa)
Rubinet n lavapjat 1 0.2 13-19 2
Rubinet n lavaman 0.33 0.27 13 2
Rubinet n pisuar 0.17 0.035 13 2
Rubinet n kaset shkarkimi 0.5 0.1 13 2
Rubinet n bateri przierse 1.0 0.2 13 3-5
Rubinet n dush ( n grup) 1.0 0.2 13 4
Rubinet n dush (individual) 0.67 0.14 13 2
Rubinet n bide 0.35 0.07 13 2
Rubinet n laborator 1.0 0.2 13 2
Rubinet n vask banje 1.5 0.3 19 2
Rubinet n skaldabanj 1.0 0.2 13 4
N baz t pajisjeve hidrosanitare t vendosura n do pjes llogaritse t rrjetit, prcaktohet shuma

e t gjitha njsive ekuivalente Sk t ksaj pjese dhe sipas ksaj shume prcaktohet prurja llogaritse
qk e pjess s dhn n baz t tabels 3.2.
190
Mano-Sharkaj
Tabela 3.2 Vlerat e ekuivalenteve Sk dhe prcaktimi i prurjeve llogaritse
Ekuivalenti Sk Prurja q (l/s) Ekuivalenti Sk Prurja q (l/s)

1 0.18 60 1.39
2 0.25 80 1.59
3 0.30 100 1.79
4 0.36 120 1.96
5 0.40 160 2.26
6 0.50 200 2.56
10 0.57 300 3.00
15 0.70 400 3.60
20 0.85 500 3.95
30 1.00 600 4.30
40 1.137 800 5.00
50 1.27 1000 5.60
b-Prurjet llogaritse pr ndrtesat shoqrore

Prurjet llogaritse pr ndrtesa shoqrore prcaktohen me an t formuls:
q=qo n (l/s)
Ku:
qo -prurja normative e pajisjes hidrosanitare t dhn, e cila merret n tabeln 3.1;
n-numri i pajisjeve hidrosanitare t nj tipi.
Shembull
T prcaktohet prurja llogaritse e ujit n nj spital ku jan montuar 25 klozeta, 64 lavaman,
4 vaska pr banj, 16 pllaka dushi dhe 4 lavapjata.
Zgjidhje
Duke marr prurjet normative nga tabela 3.1, kemi:
q=0.125 + 0.0764 + 0.34 + 0.1416 + 0.24=2.62 l/s
c-Prurjet llogaritse n ndrtesat e shrbimit t ndrmarrjeve t prodhimit
Kto prurje prcaktohen me an t formuls s mposhtme:
q= qo np (l/s)
Ku:
qo -prurja normative, e cila merret n tabeln 3.1;
n-numri i pajisjeve hidrosanitare t nj tipi;
p-numri i pajisjeve hidrosanitare q punojn n t njjtn koh, i cili merret i shprehur n prqindje
n tabelat prkatse.
Prcaktimi i diametrit t tubit
Pas prcaktimit t prurjes llogaritse, prcaktohet diametri q do t prdoret pr tubat e rrjetit t
ujsjellsit t brendshm. Pr thjeshtsi, diametri i tubave jepet n tabel dhe n varsi t numrit t
rubinetave ujmarrse, d.m.th. jepet diametri me shumn e ekuivalenteve.
Tabela 3.3 Prcaktimi i diametrit t tubit

Numri i pajisjeve hidrosanitare i shprehur n ekuivalente 3 6 12 20 30 50 75
Diametri i tubit (mm) 13 19 25 32 38 50 70
191
Diametri i tubave pr prqindje t ndryshme t veprimit t prnjhershm t pajisjeve hidrosanitare

i shprehur n ekuivalent, jepet n tabeln 3.4.
Tabela 3.4 Prcaktimi i diametrit t tubave pr numr t pajisjeve sanitare
Numri i pajis jeve pr diametr t tubit n mm

Faktori i prdorimit t njkohshm t 13 19 25 32 38 50 63 75 100
pajisjeve hidrosanitare n %
100 1 2 4 7 10 17 25 35 60
80 1 2 5 9 12 21 34 44 75
60 1 3 6 11 16 28 41 58 100
50 2 4 8 14 20 34 50 70 120
40 2 5 10 17 25 42 62 87 150
30 3 7 13 23 33 57 83 116 200
25 4 6 16 28 40 69 100 140 240
20 5 10 20 35 50 85 125 175 300
15 6 14 22 46 66 114 156 232 400
10 10 20 40 70 100 170 200 350 600
Prcaktimi i presionit t domos doshm

Pas prcaktimit t diametrave t tubave, duhet t prcaktohet presioni i nevojshm q duhet pr t
furnizuar me uj t gjitha pikat ujmarrse t ndrtess.
N mnyr orientuese, vlera e presionit t nevojshm q duhet t jet te pika e lidhjes s tubit
t hyrjes me rrjetin e ujsjellsit t jashtm, merret sipas numrit t kateve.
Presioni i nevojshm prcaktohet me an t formuls s mposhtme:
H=hgj+hf+hu +hp
Ku:
hgj-lartsia gjeometrike nga aksi i rubinetit t piks m t lart deri tek aksi i tubit t rrjetit t jashtm
ku bhet lidhja e tubit t hyrjes me tubin rrugor;
hf-humbjet gjatsore t presionit n frkim dhe humbjet lokale n rrjetin e brendshm, t cilat
merren 15%-20% t humbjeve gjatsore. Ato prcaktohen npr tabela.
hu -humbjet e presionit tek ujmatsi, t cilat varen nga diametri dhe nga tipi i tij.
Diametri i ujmatsit merret n varsi t numrit t rubinetave t vendosura n ndrtes (shih tabeln
e mposhtme). Prgjithsisht, n ndrtesat e banimit prdoren ujmats me helik.
Pr 1-10 rubineta merret ujmats me d= .
Pr 10-20 rubineta merret ujmats me d= .
Pr 20-30 rubineta merret ujmats me d=1.
Pr 30-40 rubineta merret ujmats me d=1 .
Humbjet e presionit n ujmats prcaktohen me an t formuls s mposhtme:
Hu =sq
Ku:
s-rezistenca e ujmatsit, e cila merret n tabel;
q-prurja llogaritse q kalon n ujmats.
hp-presioni i nevojshm i puns q duhet t sigurohet n do rubinet t do pajisjeje hidrosanitare, n
mnyr q t sigurohet funksionimi i tij normal. Ai merret n tabel.
192
Mano-Sharkaj
Kur vlera e presionit Hu del m e vogl ose e barabart me vlern reale t presionit te pika e lidhjes,
ather ndrtesa furnizohet normalisht me uj.
Por llogaritja e elementeve hidraulike t ujsjellsit t brendshm thjeshtohet shum nga prdorimi i
tabelave.
Tabela 3.5. Prurjet mesatare n pajisjet hidrosanitare

Pajisja hidrosanitare Prurja mesatare (l/s)
Lavapjat 12
Lavaman 10
Bide 6
Pllak dushi 12
Vask pr banj 15
Kaset shkarkimi e klozets 6
Makin pr larjen e rrobave 12
Makin pr larjen e enve t kuzhins 10
Tabela 3.6. Tabela e prurjeve teorike pr pajisjet hidrosanitare t instaluara n nj banj

Pajisjet hidrosanitare Prurje teorike (l/s)
Kaset shkarkimi e klozets 6
Lavaman 10
Bide 6
Vask pr banj 15
Makin pr larjen e rrobave 12
Shuma e prgjithshme e prurjes teorike: 49
193
Tabela 3.7. Tabela e prurjeve reale pr pajisjet hidrosanitare t instaluara n nj banj
Numri Prurjet teorike Faktori Prurjet efektive Prurjet efektive

i
apartamenteve (l/min) i t t
prdorimit t ujit t ftoht ujit t ngroht
njkohshm (%) (l/min) (l/min)

1 49 55 27 1620
2 98 40 39 2340
3 147 34 50 3000
4 196 30 59 3540
5 245 27 66 3960
6 294 25 73,5 4410
7 343 23 79 4740
8 392 22 86 5160
9 441 21 92,6 5556
10 490 20 98 5880
12 588 18 106 6360
16 784 15 118 7080
20 980 14 137 8220
25 1225 13 159 9540
30 1470 12 162 9720
40 1960 10 196 11760
Prurjet efektive pr apartamentet me dy banja jepen n tabeln 3.8., kurse numri i apartamenteve,
prurjet teorike dhe faktori i prdorimit t njkohshm jan si n tabeln e msiprme.
194
Mano-Sharkaj
Tabela 3.8 Tabela e prurjeve efektive pr apartamente me dy banja
Prurjet efektive Prurjet efektive
t t
ujit ujit
t t
ftoht ngroht
l/min l/h
34 2040
52 3120
65 3900
75 4500
85 5100
95 5700
100 6000
110 6600
115 6900
120 7200
130 7800
150 9000
170 10200
190 11400
210 12600
240 14400
195
Shembull i dimensionimit t ujsjellsit t brendshm n nj ndrtes me tet apartamente

(furnizim me uj t ftoht + uj t nxeht).
do apartament sht i pajisur me:
1 klozet + kaseta prurja 6 l/min

1 lavaman prurja 10 l/min
1 bide prurja 6 l/min
1 vask banjeje prurja 15 l/min
1 lavapjat prurja 12 l/min
prurja totale 49 l/min
N tabel jepen t dhnat hidraulike pr do apartament.
Tabela 3.9. Tabela e t dhnave hidraulike pr do apartament
Numri i Prurja Faktori i

Banesa pajisjeve teorike prdorimit Prurja reale Diametri i
hidrosanitare t tubit
njkohshm
Nr Nr l/min % l/min N in ()
1 5 49 55 27
2 10 98 40 39 1
3 15 147 34 50 1
4 20 196 30 59 1
8 40 392 22 86 1
5 aparate 5 aparate
"
"
5 aparate 5 aparate
1"
1"
5 aparate 5 aparate
1 "
1 "
5 aparate 5 aparate
20 aparate 20 aparate
1 "
1 "
1 " 1 "
40 aparate
tub 1 "
Fig. 3.23 Skema e furnizimit me uj pr nj ndrtes me 8 apartamente
196
Mano-Sharkaj
Tabela 3.10. Tabela e prurjeve t tubave me dalje t lir
Presioni n Diametri i tubit

dalje t tubit 3/8 3/8 1 1 11/4 11/4
kg/m l/min m/h l/min m/h l/min m/h l/min m/h l/min m/h
0.5 14.4 0.86 23.4 1.4 37.2 2.2 72 4.3 111 6.6
1 20.4 1.22 34.2 2.05 52.2 3.13 120 7.2 186 11.1
2 27 1.62 42 2.52 74.4 4.46 168 10 252 15
3 32.4 1.94 51.6 3 132 7.9 204 12.2 318 19
4 37.2 2.23 60 3.6 144 8.6 234 14 360 21.6
5 41 2.48 66 3.96 162 9.7 264 15.8 402 24
6 45 2.7 72 4.32 174 10.4 280 17.2 438 26.2
7 48 1.88 80 4.68 186 11.1 312 18.7 468 28
11/2 11/2 2 2 21/2 21/2 3 3 4 4
0.5 150 9 286 17.1 480 28.8 658 39.4 1108 66.4
1 252 15 405 24.3 679 40.7 931 55.8 1569 94.1
2 336 20 573 34.3 960 57.6 1317 79 2226 133
3 432 25.9 694 41.6 1164 69.8 1597 95.8 2696 161
4 504 30 810 46.8 1358 81.4 1863 112 3148 188
5 564 338 906 54.3 1518 91 2082 124 3521 211
6 612 36.7 993 59.5 1664 99.8 2282 136 3858 231
7 660 39.6 1071 64.2 1795 107 2462 147 4160 249
Pyetje
1. Si prcaktohet prurja?
2. Si prcaktohet presioni i rrjetit?
3. Si prcaktohet diametri i tubave?
3.8. Transmetimi i zhurmave n rrjetin e ujsjellsit t brendshm

Objektivat:
1. T shpjegoj arsyet e krijimit t zhurmave n rrjetin e ujsjellsit.
2. T rendis masat kryesore pr zvoglimin e zhurmave n tubacione.
Shpesh n rrjetin e ujsjellsit t brendshm krijohen zhurma, t cilat jan tepr shqetsuese. Kto
zhurma krijohen:
-nga shpejtsia e madhe e ujit;
-nga tubacione q jan me defekte;
-nga rubineta t mirmbajtura keq;
-nga rrjedhje jo t rregullta dhe nga grushti hidraulik;
-nga bymimi i tubave t rrjetit t furnizimit me uj t nxeht;
-nga funksionimi me defekte i pajisjeve, i pompave dhe i impianteve t rritjes s presionit.
Nga t gjitha kto shkaqe, zhurmn m t madhe e shkakton grushti hidraulik, q z fill n valvulat
e moskthimit ose n hapjen e shpejt t rubinetave.
197
Pr t ulur sa m shum q t jet e mundur zhurmn q shkaktohet nga kjo dukuri, duhet ose t
ndryshojm presionin e puns n sistemin e furnizimit me uj, ose t prdoren amortizator t pajisur
me mbshtetse kundr dridhjeve.
Masat m t rndsishme pr zvoglimin e zhurmave jan ato t parandalimit. Ato klasifikohen n tri
kategori:
1-Prmasimi i sakt i t gjitha elementeve. Pr kt gj duhet q seksioni i tubave t ket diametr t
till q t mos lejoj kalimin e shpejtsis s lejuar, presioni t jet i pranueshm dhe pompa t ket
numr rrotullimesh m t vogl se 1500 rrot/min.
2-Zgjedhja e drejt dhe me cilsi e elementeve.
3-Instalimi i sakt dhe sipas t gjith parametrave t parashikuar t rrjetit t ujsjellsit t brendshm.
Pyetje
1. Cilat jan shkaqet q shkaktojn zhurma gjat funksionimit t rrjetit t ujsjellsit t brendshm?
2. Cilat jan masat q duhet t merren pr t zvogluar zhurmat?
198
Mano-Sharkaj
MBANI MEND
1. Ujsjells t brendshm quhen sistemet e tubacioneve t ndrtuara brenda ndrtesave e q
marrin ujin nga rrjeti i jashtm shprndars i ujsjellsit ose nga burime t tjera dhe e shprndajn
at nn nj trysni t caktuar ndrmjet pikave t ndryshme ujmarrse (lavaman, dushe, kaseta
shkarkimi etj.).
2. Rrjeti i furnizimit me uj t ngroht shtrohet paralel me at t ujit t ftoht, duke pasur parasysh
q ai t jet n nj largsi rreth 15 cm.
3. N skemn e ujsjellsit me shprndarje t ujit nga posht, magjistrali shtrihet nn dyshemen
e katit prdhes ose n tavanin e bodrumit.
4. N skemn e ujsjellsit me shprndarje t ujit nga sipr, magjistrali shtrihet nn dyshemen
e tarracs ose varet n kapriatat e atis.
5. Tubi i hyrjes shrben pr t lidhur rrjetin e brendshm t ujsjellsit me at t jashtm t
ujsjellsit. Diametri i tubit t hyrjes llogaritet sipas prurjes maksimale t ujit q do t hyj n
ndrtes. Afrsisht merret: d=25 mm-32 mm pr ndrtesa deri n dy kate, d=38 mm-50 mm pr
ndrtesa 3-5 kate dhe d>50 mm pr ndrtesa mbi pes kate.
6. Nyja ujmatse prbhet nga kto elemente: a) saraineska; b) ujmatsi; c) rubineti ose tapa
e kontrollit dhe e shkarkimit; d) saraineska ose valvula e moskthimit.
7. Magjistrali sht tubi kryesor shprndars, i cili shtrohet sipas planimetris s ndrtess dhe
pozicionit t nyjave sanitare.
8. Kolona sht tubi q e merr ujin nga magjistrali dhe e on n do kat. Ajo vendoset saktsisht
pingul me dyshemen. Kolona vendoset n nj prej qosheve t nyjs sanitare, por jo n t
njjtn qoshe me kolonn e shkarkimit, por mund t vendoset edhe n kafazin e shkalls, dhe n
kt rast shrben pr furnizimin me uj t banesave dhe t hidranteve t brendshme.
9. Degzimet, shrbejn pr t drguar ujin nga kolona te nyjat sanitare, n aparate t veuara, si
dhe te hidrantet.
10. Skema e ujsjellsit t thjesht prdoret kur prurja dhe presioni n ujsjellsin e jashtm nuk
ndryshojn dhe jan t mjaftueshme pr t furnizuar me uj dhe pikat m t larta e m t largta.
Kjo skem prbhet nga tubi i hyrjes, nyja ujmatse, magjistrali, kolonat dhe degzimet.
11. Skema e ujsjellsit me rezervuar prdoret kur presioni n ujsjellsin e jashtm mjafton pr
ta uar ujin n do pik, por n or t caktuara t dits (mngjes, drek, dark), kur konsumi
sht mjaft i madh dhe nuk prballohet furnizimi normal me uj, pr shkak t mungess s prurjes.
12. Gjat projektimit dhe llogaritjes s rrjetit t brendshm t ujsjellsit duhet t prcaktohen
diametra t till t tubave, q t japin prurjen e krkuar me presionin e caktuar dhe me kosto sa
m t vogl.
13. Shpesh n rrjetin e ujsjellsit t brendshm krijohen zhurma, t cilat jan tepr shqetsuese
Kto zhurma krijohen nga:
a-tubacione me defekte;
b-rubineta t mirmbajtura keq;
c-rrjedhje jo t rregullta dhe nga grushti hidraulik;
d-bymimi i tubave t rrjetit t furnizimit me uj t nxeht;
e-funksionimi me defekte i pajisjeve, i pompave dhe impianteve t rritjes s presionit;
f-shpejtsia e madhe e ujit.
Nga t gjitha kto shkaqe, zhurmn m t madhe e shkakton grushti hidraulik.
199
3.9. Ushtrime me ndrtim skemash (n klas)

Duke iu referuar shembullit t mposhtm, ndrtoni skema t ndryshme dhe llogarisni prmasat e
tubave.
200
Mano-Sharkaj
KAPITULLI IV
FURNIZIMI ME UJ T NXEHT
1. T shpjegoj mnyrat e prgatitjes s ujit t nxeht .

2. T shpjegoj mnyrn e prgatitjes s ujit t nxeht n mnyr t dre jtprdre jt .
3. T shpjegoj mnyrn e nxehjes s ujit n mnyr t centralizuar.
4. T shpjegoj rregullat e montimit t bojlerit.
5. T shpjegoj funksionin e valvuls q montohet n bojler.
4.1. Mnyrat e prgatitjes s ujit t nxeht

Objektivat:
1-T shpjegoj mnyrat e prgatitjes s ujit t nxeht.
2-T shpjegoj mnyrn e prgatitjes s ujit t nxeht n mnyr t drejtp rdre jt.
3-T shpjegoj mnyrn e nxehjes s ujit n mnyr qendrore (t centralizuar).
N veprimtarin e prditshme njeriu ka nevoj pr uj t nxeht. Uji i nxeht prdoret gjithashtu dhe
n procese teknologjike. N t gjitha rastet e prdorimit t ujit t nxeht, duhet t prcaktohet sasia
dhe temperatura e tij. Norma e konsumit t ujit t nxeht varet nga numri dhe llojet e pajisjeve
hidrosanitare t instaluara n banes.
Uji i nxeht prgatitet n dy mnyra:
1-N mnyr t drejtprdrejt.
2-N mnyr jo t dre jtprdre jt.
1-Prgatitja n mnyr t drejtprdre jt. Uji prgatitet n kt mnyr kur sht n kontakt t
drejtprdrejt me burimin e nxehtsis. Prgatitja e ujit n mnyr t drejtprdrejt bhet n dy
mnyra:
a-n mnyr individuale;
b-n mnyr qendrore.
Fig. 4.1 Prgatitja n mnyr t drejtp rdre jt e ujit t nxeht
201
a-Prgatitja e ujit t nxeht n mnyr individuale. Me kt mnyr uji i nxeht prgatitet n

skaldabanj ose n bojler. Kto pajisje furnizohen me uj nga rrjeti i ujit t ftoht, kurse uji i nxeht
shprndahet me an t nj tubi n pajisjet hidrosanitare.
b-Prgatitja e ujit t nxeht n mnyr qendrore. Prgatitja e ujit t nxeht n kt mnyr kryhet
n kaldaja qendrore. Rrjeti shprndars i ujit t nxeht n banes bhet njlloj si n prgatitjen
individuale, pra me rrjet paralel me rrjetin e ujit t ftoht ose me kolektor. Me kt mnyr, pr shkak
t largsis s pajisjeve hidrosanitare me kaldajn, ka nj harxhim t kot t ujit t ftoht q shkon
rreth 1.5 litra pr nj rubinet dhe nj shpenzim t konsiderueshm t energjis. Pr t shmangur kt
mangsi, n skem vendoset nj rrjet riqarkullimi.
Rrjeti i riqarkullimit sht i aft ta rioj n origjin ujin e nxeht, me qllim mbajtjen n lvizje t
ujit dhe garantimin e temperaturs ideale n hyrje t prdoruesit.
2-Prgatitja n mnyr jo t dre jtprdrejt. Uji prgatitet n kt mnyr, kur uji i nxeht, q
prgatitet n kaldaj, shrben pr t ngrohur n nj bojler ujin e nxeht pr konsumatorin.
Fig. 4.2 Prgatitja n mnyr jo t drejtprdrejt e ujit t nxeht
Pyetje
1. Cilat jan mnyrat e prgatitjes s ujit t nxeht?

2. Cilat jan mnyrat e prgatitjes s ujit t nxeht me mnyrn e drejtprdrejt?
202
Mano-Sharkaj
4.2. Elementet prbrse t rrjetit t ujit t nxeht dhe montimi i tyre

OBJEKTIVAT:
1. T shpjegoj se si bhet ngrohja e ujit me skaldabanj.
2. T shpjegoj rregullat e montimit t bojlerit.
3. T shpjegoj funksionin e valvuls q montohet n bojler.
Rrjeti i tubacionit shprndars t ujit t nxeht shtrohet paralel me rrjetin e tubacionit shprndars t
ujit t ftoht dhe n nj largsi rreth 15 cm. N t montohen t gjitha pajisjet, rakorderit dhe armaturat
q montohen n rrjetin e ujit t ftoht. T gjitha daljet pr furnizimin e pajisjeve hidrosanitare jan n
nj aks me daljet e ujit t ftoht. Pajisjet hidrosanitare jan t pajisura me rubinetin prziers
(mishelatorin), n t cilin przihet uji i ftoht me t nxehtin, kurse temperatura e ujit q del sht rreth
48C, pra, sipas normativave evropiane. Lidhja e t dy rrjeteve t furnizimit me uj t ftoht dhe t
nxeht, me rubinetin prziers (mishelatorin) bhet me tuba t prkulshm.
N rastet kur rrjeti i brendshm i furnizimit me uj t ftoht shprndahet me kolektor, edhe rrjeti
shprndars i ujit t nxeht bhet po me kolektor shprndars. N kt rast, nga skaldabanja ose nga
bojleri del vetm nj tub, i cili lidhet me kolektorin, dhe q andej, me tuba shumshtresor, shprndahet
n pajisjet hidrosanitare.
Uji i nxeht prgatitet: a-n skaldabanj; b-n bojler.
a-Prgatitja n skaldabanj
Skaldabanja mund t punoj me lnd djegse t ngurt, t lngt ose t gazt dhe sht e madhsive
t ndryshme. Zgjedhja e saj bhet n baz t numrit t pajisjeve hidrosanitare dhe t sasis s krkuar
t ujit t nxeht. Ajo vendoset n nyjn sanitare.
b-Prgatitja n bojle r
Bojleri sht pajisje q shrben pr t ngrohur ujin dhe pr furnizimin me uj t nxeht t pajisjeve
hidrosanitare, si pr: lavaman, lavapjata, pllaka dushi, bidet, vaskat pr banj etj.
Fig. 4.3 Bojler
Bojleri klasifikohet sipas disa kritereve t ndryshme, q jan:

a-sipas forms q kan;
b-sipas kapacitetit ngrohs q kan;
c-sipas pozicionit t vendosjes.
a-Sipas forms kemi:
1-bojler cilindrik;
2-bojler n form paralelepipedi.
203
Duke u nisur nga kapaciteti ngrohs, kemi:

1-bojler me kapacitet ngrohs prej 10 litrash uj;
4-bojler me kapacitet ngrohs m t mdhenj se 80 litra uj.
Sipas pozicionit t vendosjes kemi:
1-bojler me vendosje horizontale;
2-bojler me vendosje vertikale;
3-bojler me vendosje n dysheme.
Pr vendosjen dhe fiksimin e bojlerit jepen disa rekomandime:
1-Bojleri duhet t vendoset sa m afr konsumatorit, n mnyr q humbjet e nxehtsis t jen sa
m t vogla.
2-Bojleri nuk kshillohet t vendoset afr vendeve me lagshtir ose avuj, si p.sh. sipr: pllaks s
dushit, t lavamanit, t vasks s banjs etj., pasi ndodh oksidimi dhe dmtimi i tij.
3-Bojleri nuk kshillohet t vendoset mbi pajisje q kan avuj korrodues, si klozeta.
4-Bojleri duhet t ket hapsira t mjaftueshme nga muret, pr montim-montimin dhe pr ajrimin
nga tavani.
5-Bojleri kshillohet t vendoset n mure mbajtse dhe t fiksohet mir me bulona t prshtatshm.
N rastet e pamundsis s montimit n mur mbajts, mund t montohet n mur 12 c m, por, n kt
rast, duhet t bhen prforcime pr kapjen e tij.
6-Gjat montimit t bojlerit duhet t respektohet horizontaliteti, vertikaliteti dhe mbshtetja n mur
e pikave t fiksimit dhe e pikave mbshtetse.
Fig. 4.4 Bojleri dhe elementet e tij prbrse
204
Mano-Sharkaj
Pr t montuar nj bojler, ndiqet radha e mposhtme e puns:

1-prcaktohet tipi dhe prmasa sipas kushteve t nyjs sanitare;
2-prcaktohet vendi i vendosjes n nyjn sanitare dhe mnyra e fiksimit;
3-kryhet instalimi elektrik sa m estetik;
4-kryhet fiksimi n mur;
5-bhet lidhja me rrjetin dhe mbushja me uj;
6-bhet regjistrimi dhe prova.
Kujdes!
1-Kur bojleri mbushet n fillim, duhet t mbahet hapur nj rubinet i ujit t nxeht, derisa t shkarkohet
nj sasi uji, n mnyr q t dal ajri.
2-Bojleri lidhet me rrjetin e furnizimit me uj t ftoht dhe t nxeht me tuba t prkulshm .
N tubin e furnizimit me uj t ftoht montohet nj valvul, q quhet valvula e bojlerit, e cila kryen
disa funksione:
-N pjesn vertikale A shrben si valvul moskthimi.
-N pjesn horizontale D shrben si valvul sigurimi.
Kur termostati i bojlerit nuk punon, temperatura e ujit rritet shum dhe ai kthehet n avull. N kt
ast hyn n pun valvula e sigurimit.
-Pjesa B shrben pr t shkarkuar avullin ose ujin nga bojleri.
-Pjesa C shrben pr t kontrolluar sasin e ujit n bojler.
N pjesn e siprme valvula e bojlerit lidhet me tubin e hyrjes s ujit n bojler, e cila bhet me
material dendsimi, si: fije lini, shirit hidraulik etj. Pjesa e poshtme e valvuls lidhet me tubin e
prkulshm me nj hermetizues gome.
Valvula e bojlerit kshillohet t montohet nga ana e murit, n mnyr q, n rastet e daljes s
avullit, ai t prplaset me murin dhe jo me mjedisin e nyjs sanitare. Valvula e bojlerit kontrollon nj
trysni deri n 8 atmosfer (8105 Pa), dhe kshillohet q t kontrollohet her pas here.
Fig. 4.5 Valvula e bojle rit

Gjat funksionimit t bojlerit mund t ndodhin defekte t ndryshme, ku m kryesoret jan:
-Shkarkim i ujit nga valvula e bojlerit. N kt rast duhet t ndrrohet valvula ose t pastrohet.
-Nuk del uj i nxeht nga bojleri, pasi trysnia n rrjetin e ujit e ujit t ftoht nuk e hap valvuln.
N kt rast kontrollohet se mos ka bllokim n pika t ndryshme t rrjetit. Kontrollohet susta e
valvuls s bojlerit. Vendoset nj kundrvalvul me pallot, por pa e hequr ekzistuesen. N kt rast,
furnizimi bhet nga t dy kraht.
-Rrjedhja e mundshme e lidhjeve. N kt rast duhet t rikontrollohen dhe t rilidhen pjest.
-Rrjedhja nga hermetizuesi. N kt rast, ai duhet t ndrrohet.
-Rrjedhja nga hermetizuesi i rezistencs. N kt rast a i duhet t ndrrohet menjher.
-Llamba e bojlerit rri gjithmon e ndezur, e dhe kur uji ka arritur temperaturn e paracaktuar. N
kt rast duhet t kontrollohet termostati dhe t ndrrohet, pasi nuk punon.
-Nuk punon termostati. N kt rast ai duhet t ndrrohet.
-Uji nuk ngrohet n temperaturn e paracaktuar ose nuk ngrohet fare. N kt rast duhet t
kontrollohet rezistenca dhe lidhjet elektrike, q , nse nuk punojn, duhet t zvendsohen.
-Uji ngrohet shum ngadal. N kt rast duhet t kontrollohet rezistenca, pasi ka mundsi q ajo t
jet veshur me gur kazani.
205
Pyetje
1. Si montohet rrjeti i tubave t ujit t nxeht n lidhje me rrjetin e tubave t ujit t ftoht?
2. Prse shrben bojleri dhe si klasifikohet ai?
3. Cilat jan rekomandimet q duhet t merren parasysh gjat montimit t bojlerit?
4. Cilat jan dy kushtet q duhet t kihen kujdes?
5. Prse shrben valvula e bojlerit?
6. Cilat jan defektet kryesore q mund t ndodhin gjat shfrytzimit t bojlerit?
4.3. Ushtrime me ndrtim skemash

Duke iu referuar shembullit t mposhtm, ndrtoni skema t ndryshme t furnizimit me uj t ftoht
dhe t ngroht.
Llogaritni presionin, prurjen dhe prmasat e tubave pr do skem q do t ndrtoni.
206
Mano-Sharkaj
Mbani mend
Uji i nxeht prgatitet n dy mnyra:
1-N mnyr t drejtprdrejt dhe n mnyr jo t drejtprdrejt.
Prgatitja n mnyr t drejtprdrejt e ujit ndodh ather kur ai sht n kontakt po t drejtprdrejt
me burimin e nxehtsis.
Prgatitja e ujit n mnyr t drejtprdrejt bhet n dy mnyra:
a-n mnyr individuale;
b-n mnyr qendrore.
a-N prgatitjen e ujit t nxeht n mnyr individuale uji i nxeht prgatitet n skaldabanj ose n
bojler. Kto pajisje furnizohen me uj nga rrjeti i ujit t ftoht, kurse uji i nxeht, me an t nj tubi,
shprndahet n pajisjet hidrosanitare.
b-Prgatitja e ujit t nxeht me mnyrn qendrore kryhet n kaldaja qendrore. Rrjeti shprndars i ujit
t nxeht n banes bhet njlloj si n prgatitjen individuale, pra me rrjet paralel me rrjetin e ujit t
ftoht ose me kolektor.
2-Uji prgatitet n mnyr jo t drejtprdrejt kur nuk sht n kontakt t drejtprdrejt me burimin
e nxehtsis. Uji ngrohet n bojler t posam t pajisur me serpentina, ku kalon uj i nxeht ose avull.
3-Rrjeti i tubacionit shprndars t ujit t nxeht shtrohet paralel me rrjetin e tubacionit shprndars
t ujit t ftoht, por n nj largsi prej rreth 15 cm.
4-Bojleri kshillohet t vendoset n muret mbajtse dhe t fiksohet mir me bulona t prshtatshm.
N rastet e pamundsis s montimit n mur mbajts, mund t montohet n mur 12 cm, por, n kt
rast, duhet t bhen prforcime pr kapjen e tij.
5-Gjat montimit t bojlerit duhet t respektohet horizontaliteti, vertikaliteti dhe mbshtetja n mur e
pikave t fiksimit dhe t atyre mbshtetse.
6-Pr t montuar nj bojler, ndiqet nj radha e mposhtme e puns:
-prcaktohet tipi dhe prmasa sipas kushteve t nyjs sanitare;
-prcaktohet vendi i vendosjes n nyjn sanitare dhe mnyra e fiksimit;
-realizohet instalimi elektrik sa m estetik;
-realizohet fiksimi n mur, bhet lidhja me rrjetin dhe mbushja me uj;
-bhet regjistrimi dhe prova.
7-Kur bojleri mbushet q n fillim, duhet t mbahet hapur nj rubinet i ujit t nxeht pr shkarkimin
e nj sasie uji, n mnyr q t dal ajri.
207
PROJEKTI I T NXNIT PN1.3

INSTALIMI I SISTEMEVE T FURNIZIMIT ME UJ
DHE T SHKARKIMIT T UJRAVE
PRSHKRIMI: N projektin e t nxnit 1-3 nxnsit bjn planin dhe instalojn nj sistem t
furnizimit me uj dhe t shkarkimit t tij. Ata hartojn plane pune, lista
elementesh e materialesh dhe vizatime t detajuara, instalojn tubacione t ujit
t ftoht e t ngroht dhe tubacione shkarkimesh, si dhe rubinetari e pajisje t
zakonshme banjash.
OBJEKTIVI I PN1.3: Pas prfundimit me sukses t projektit t t nxnit 1-3, nxnsit do t jen
n gjendje t instalojn n mnyr profesionale dhe sipas planeve dhe
standardeve t pranuara, sistemet e tubacioneve t ujit, si dhe t instalojn me
saktsi pajisje sanitare dhe rubinetari.
REZULTATET E T NXNIT: N PN-1.3 nxnsit do t msojn:

-t krkojn, t przgjedhin dhe t prdorin dokumentacionin teknik t prshtatshm;
-t kuptojn dhe t zbatojn udhzime pr instalimin;
-t kuptojn dhe t zbatojn udhzimet pr funksionimin;
-t din bazat e administrimit t cilsis;
208
Mano-Sharkaj
KAPITULLI I
RRJETI I KANALIZIMIT T UJRAVE T ZEZA.

RRJETI I JASHTM I KANALIZIM IT
1. T klasifikoj ujrat e zeza.
2. T prkufizoj rrjetin e kanalizimit t uj rave t zeza.
3. T shpjegoj elementet e kanalizimit t jasht m.
4. T dalloj planimetrit q shrbejn pr montimin e rrjetit t jasht m t kanalizimit.
5. T shpjegoj se far kupton me mbushje t tubit.
6. T shpjegoj funksionin e pusetave t kontrollit.
7. T shpjegoj funksionin e rrjetit t kanalizimit t ujrave t shiut.
8. T radhis hapat e puns q nevojiten pr shtrimin e rrjetit t jas htm t kanalizimit.
9. T shpjegoj se kur prdoret stacioni i pompave n rrjetin e kanalizimit t jashtm.
1.1. Njohuri t prgjithshme mbi kanalizimin dhe sistemet e kanalizimit
Objektivat:
1. T klasifikoj ujrat e zeza.
2. T prkufizoj rrjetin e kanalizimit t uj rave t zeza.
3. T shpjegoj elementet e kanalizimit t jasht m.
Njohuri t prgjithshme mbi kanalizimin dhe sistemet e kanalizimit
Klasifikimi i ujrave t zeza

Ujrat e prdorura (ujrat e zeza) jan t gjitha ujrat q dalin nga veprimtaria e njeriut. Kto ujra
ndahen n tri kategori:
a) Ujrat q dalin nga ndrtesat e banimit dhe a to administrative-shoqrore e komunale, q quhen
ujra t zeza ekonomiko-fekale, ose thjesht ujra t zeza t prbashkta.
N kt grup dallohen:
-Ujrat e zeza q vijn nga pajisjet hidrosanitare t nyjave sanitare, dhe veanrisht nga klozetat ose
pisuaret.
-Ujrat e bardha t shkaktuara nga pajisje n t cilat prdoren lngje larse, ku futen pajisje, si:
lavapjatat, lavamant, makinat pr larjen e rrobave, makinat pr larjen e enve etj.
-Ujra t yndyrshme, q krijohen npr restorante, fastfude etj.
b) Ujra q dalin nga zhvillimi i proceseve t ndryshme t prodhimit, pas prdorimit t ujrave t
pastra, e quhen ujra t zeza t prodhimit ose thjesht ujra t zeza teknologjike.
c) Ujrat e dukurive atmosferike (shiut, dbors, breshrit), t cilat quhen ujra t zeza atmosferike,
ose edhe ujrat e bardha t kanalizimit.
T tria grupet e ujrave t zeza jan t dmshme pr jetn e njeriut, pasi prmbajn lnd t
patretshme e nj numr t lart bakteresh, t cilat shkaktojn smundje t ndryshme ngjitse, kan
ndotje organike ose minerale etj.
Zona e banuar funksionon shum mir kur ajo furnizohet me uj dhe i largohen ujrat e prdorura
me nj rrjet tubacionesh.
Sistemi i kanaleve ose i tubacioneve t nndheshme q largojn uj rat e ze za nga zona e banuar
me vetrrjedhje dhe i derdhin n pellgun m t afrt, quhet rrjeti i kanalizimit t ujrave t zeza.
209
N rrjetin e kanalizimit nuk duhet t derdhen:

-lnd t ndryshme t mdha dhe t rnda, pasi e bllokojn kanalizimin;
-lnd t ndryshme kimike, t cilat mund t dmtojn tubat ose procesin e pastrimit t tyre;
-gaze t dmshme, t cilat mund t shprthejn.
Sistemet e kanalizimit
N varsi t mnyrs s derdhjes dhe t transportimit t ujrave t zeza s t tria kategorive t
siprprmendura, prcaktohen edhe tri sisteme kanalizimesh.
1-Sistemi i bashkuar. 2-Sistemi i ndar. 3-Sistemi gjysm i ndar.
1-Sistemi i kanalizimit quhet i bashkuar, kur n t derdhen t tria kategorit e ujrave t zeza dhe
kur largohen nga zona e banuar. Ky sistem ka kosto t lart, pasi prdoren tuba me diametr t madh
pr t prballuar edhe ujrat e zeza atmosferike.
Fig. 1.1 Skema sipas sistemit t bashkuar t kanalizimit

2-Sistemi i kanalizimit quhet i ndar, pasi ujrat e prbashkta dhe ato teknologjike derdhen dhe
largohen n njjtin rrjet kanalizimi, ndrsa ujrat atmosferike derdhen dhe largohen n nj rrjet
tjetr kanalizimi. Ky sht rasti kur sistemi quhet jo plotsisht i ndar. Sistemi quhet plotsisht i ndar,
kur t tria kategorit e ujrave t zeza derdhen dhe largohen n tri sisteme t veanta.
Fig. 1.2 Skema e sistemit t ndar t kanalizimit
210
Mano-Sharkaj
Sistemi i ndar ka kosto t ult, pasi pr ndrtimin e tij prdoren tuba me diametr t vogl, por edhe
sepse n impiantin e pastrimit kalojn ujrat m t ndotura.
3-Sistemi gjysm i ndar i kanalizimit dallohet nga ai i ndar vetm n faktin q n rrjetin e ujrave
t prbashkta derdhet nj pjes e ujrave t shiut, dhe pikrisht pjesa m e ndotur, ndrsa pjesa
tjetr, duke kaluar n puseta t posame ndrprerse, derdhet drejtprdrejt n pellg.
Fig. 1.3 Skema e sistemit gjys m t ndar t kanalizimeve
Skema e prgjithshme e kanalizimit dhe elementet e saj

Rrjeti i kanalizimit prbhet nga dy pjes:
1-rrjeti i brendshm i kanalizimit;
2-rrjeti i jashtm i kanalizimit.
1-Rrjet i brendshm i kanalizimit quhet rrjeti i tubave q mbledh ujrat e dala nga pajisjet
hidrosanitare dhe i derdh te puseta e oborrit, dhe q andej, me an t rrjetit t jashtm t kanalizimit,
largohen nga zona e banuar.
2-Rrjet i jashtm i kanalizimit quhet rrjeti i tubave q i merr ujrat e zeza nga puseta e oborrit dhe
i derdh n pellgun m t afrt.
Rrjeti i jashtm i kanalizimit prbhet nga:
1-Rrjeti i oborrit.
2-Rrjeti rrugor.
211
3-Kolektori kryesor.
1-Rrjeti i oborrit mbledh ujrat e zeza q derdhen nga rrjeti i brendshm i kanalizimit t nj grupi
ndrtesash, duke i derdhur n rrjetin rrugor. Ai prbhet nga: puseta e oborrit, puseta e kontrollit, rrjeti
i tubave dhe tubi lidhs, q bn lidhjen me rrjetin rrugor.
Fig. 1.4 Skem e rrjetit t kanalizimit t oborrit
2-Rrjeti rrugor mbledh ujrat q dalin nga rrjetet e oborreve dhe i derdh n kolektorin kryesor.
3. Kolektori kryesor mbledh ujrat nga rrjetet rrugore dhe i derdh n pellgun m t afrt. N fund t
tij, para derdhjes n pellg, vendoset nj stacion pompimi dhe impianti i pastrimit.
Rrjeti i tubave duhet t shtrohet me nj lloj pjerrsie, n mnyr q ujrat t largohen me
vetrrjedhje. Thellsia e shtrimit t tyre nuk duhet t jet m e vogl se 0.7 m.
Pyetje
1. kuptoni me rrjet kanalizimi t ujrave t zeza (t prdorura)?

2. Si klasifikohen ujrat e zeza?
3. Si klasifikohen sistemet e kanalizimit t jashtm?
4. Cilat jan elementet e rrjetit t kanalizimit t jashtm?
1.2. Teknologjia e ndrtimit t rrjetit t kanalizimit

dhe t dhnat kryesore t montimit t tij
Objektivat:
1. T dalloj planimetrit q shrbejn pr montimin e rrjetit t jasht m t kanalizimit.
2. T shpjegoj parimet kryesore q duhet t njihen gjat llogaritjes s rrjetit t jashtm
hidraulik.
3. T shpjegoj se kupton me mbushje t tubit.
Projektimi i rrjetit t kanalizimit t jashtm ka pr detyr t zgjidh disa probleme, si:
-ndarjen e territorit n basene kanalizimi;
212
Mano-Sharkaj
-zgjedhjen e skems s kanalizimit t jashtm;

-trasimin e rrjetit t kanalizimit t jashtm;
-caktimin e thellsis fillestare, duke u nisur nga objekti q ndodhet n pozicionin m t pafavorshm;
-caktimin e thellsis s mtejshme t vendosjes s tubave;
-caktimin e pjesve llogaritse t rrjetit;
-prcaktimin e prurjeve llogaritse pr do pjes t rrjetit;
-llogaritjen hidraulike t rrjetit;
-ndrtimin e profileve gjatsore pr t gjitha pjest e rrjetit;
-ndrtimin e profileve trthore pr pjest karakteristike t rrjetit.
Zgjidhja e ktyre problemeve pasqyrohet n projektin e zbatimit t ujsjellsit t jashtm, i cili
prmban:
1. Planimetrin e trasimit t rrjetit t kanalizimit.
2. Profilet gjatsore.
3. Profilet trthore pr pjest karakteristike t rrjetit.
1. N planimetrin e trasimit t rrjetit t kanalizimit tregohen t gjitha objektet prbri rrjetit t
kanalizimit, rrjeti i kanalizimit, rrjeti i ujsjellsit, rrjeti i kanalizimit t ujrave atmosferike, rrjeti
inxhinierik nntoksor dhe pozicioni i pusetave t kontrollit e i atyre shimbledhse.
2. Profilet gjatsore t t gjitha pjesve t rrjetit projektohen me shkall zvoglimi 1:1000 dhe
1:1500 pr largsit horizontale dhe 1:100 pr ato vertikale. N profilet gjatsore t t gjitha pjesve
t rrjetit shnohen kuota e siprfaqes s toks pr do puset ose piket, kuota e tabanit t toks
nn tubacion, largsia ndrmjet pusetave, t dhna hidraulike, si: prurja, shpejtsia e lvizjes s ujit,
mbushja e tubit pr largsin ndrmjet dy pusetave, diametri dhe pjerrsia e shtrimit t tubave pr
largsin ndrmjet pusetave etj.
3. N profilet trthore pr pjest karakteristike t rrjetit tregohet mnyra e shtrimit t rrjetit t
kanalizimit, atij t ujsjellsit dhe atij inxhinierik nntoksor, si dhe largsit normative ndrmjet
tyre.
Gjat llogaritjes s t dhnave hidraulike duhet t njihen disa parime kryesore:
-N rrjetin e kanalizimeve mund t prdoren tuba dhe kanale me forma t ndryshme, por forma m e
prdorshme sht ajo rrethore.
-Prcaktimi i diametrit minimal t lejuar, n mnyr q t mos ket bllokim.
Diametri minimal, q zakonisht sht n fillimet e rrjetit, kshillohet t merret 150 mm-200 mm.
-Diametri i tubave t rrjetit t kanalizimit t ujrave t zeza duhet t llogaritet i till q t mos mbushet
plot pr arsyet e mposhtme:
a-pr t pasur rezerv pr prurjet e mdha q mund t sjellin dukurit atmosferike;
b-pr t siguruar ajrimin e rrjetit;
c-pr t prmirsuar kushtet hidraulike t rrjedhjes.
Raporti i lartsis s shtress s ujit h mbi diametrin e tubit D quhet mbushje e tubit (h/D), madhsia
e s cils zgjidhet sipas diametrit t tubit.
-N mnyr q t mos ndodhin defekte, ujrat e rrjetit t kanalizimit t tyre duhet t lvizin me nj
shpejtsi t caktuar. Pr kt arsye llogaritet:
a-Shpejtsia minimale e lejuar me t ciln rrjedhin ujrat dhe njkohsisht q t bjn vetpastrimin
e tubave. Ajo llogaritet sipas normativave dhe n varsi t diametrit t tubave.
b-Shpejtsia maksimale e rrjedhjes, e cila sht shpejtsia pr t ciln sigurohet qndrueshmria
me k a n ik e e tubave. Vlera e saj varet nga lloji i materialit.
c-Shpejtsia llogaritse, vlera e s cils zgjidhet ndrmjet vlers s dy shpejtsive: asaj maksimale
dhe minimale.
-Pr t zvogluar koston e ndrtimit t rrjetit t kanalizimit, tubacionet vendosen mundsisht
paralel me siprfaqen e toks. N vendet ku pjerrsia e toks sht shum e madhe, gj q do ta rriste
shpejtsin e rrjedhjes tej vlerave t llogaritura, pr t mos rritur thellsin e grmimeve, ndrtohen
213
puseta kontrolli.
Lloji i mbushjes s tubit Raporti h/D
Prgjysm
h/D=0.5
I plot
h/D=1
I pjesshm
h/D0.5 dhe h/D1
Pyetje
1. Cilat planimetri shrbejn pr montimin e rrjetit t jashtm t kanalizimit?

2. Cilat jan parimet kryesore q duhet t njihen gjat llogaritjes s rrjetit t jashtm t kanalizimit?
3. far kuptoni me mbushje t tubit?
1.3. Shtrimi i tubacioneve. Sistemet shimbledhse.

Ndrtimi i kanaleve dhe i pusetave t kontrollit
Objektivat:
1. T shpjegoj funksionin e pusetave t kontrollit.
2. T shpjegoj funksionin e rrjetit t kanalizimit t ujrave t shiut.
3. T rendis elementet kryesore t rrjetit t kanalizimit t uj rave t shiut.
Shtrimi i tubacioneve
Rrjeti i kanalizimit t jashtm shtrohet sipas nj projekti, ku zbatohen disa rregulla kryesore:
1. Rrjeti i tubave kshillohet t shtrohet n mnyr drejtvizore. N t gjitha vendet ku ka ndryshim
214
Mano-Sharkaj
t pjerrsis s shtrimit t tubave, t diametrit t tubave, kthim t drejtimit t rrjedhjes (kthesa),

kryqzim t tubave (ku bashkohen disa degzime t rrjetit), n linjat e drejta pr t kontrolluar rrjetin
dhe pr ta pastruar at, vendosen puseta kontrolli. Pozicioni i vendosjes dhe prmasat e s cilave
caktohen n projekt.
2. Tubat n puset zvendsohen me kuneta (tub t cilit i sht hequr nj sektor, me kord pak m
t vogl se diametri i tij). Lidhja e tubave me kunetn duhet bhet me shum kujdes, n mnyr q
t mos ket rrjedhje t ujrave jasht pusets.
3. Materiali q prdoret pr tubat duhet t jet i paprshkueshm nga ujrat, t ket qndrueshmri,
t jet i qndrueshm ndaj grryerjeve, bazave, acideve, goditjeve dhe t ket kosto t ult.
Pusetat e kontrollit
Puseta e kontrollit sht nj nga elementet kryesore t rrjetit t kanalizimit. Ajo mund t ndrtohet
me mur guri, tulle ose betonarmeje. Materiali zgjidhet n varsi t goditjeve dinamike n siprfaqe
t toks.
Puseta e kontrollit prbhet nga kto elemente: baza e saj, kabina e puns, koni ndrmjets, gryka
dhe kapaku.
Sipas funksionit, pusetat e kontrollit klasifikohen n:
a-Puseta lineare, t cilat vendosen n pjest e drejta t rrjetit, largsia e t cilave prcaktohet n
varsi t diametrit t tubit.
b-Puseta rrotulluese, t c ila t vendosen te pikat ku rrjedhja ndryshon drejtim. N kt tip pusete
korita sht e lakuar e me rreze sa dyfishi i diametrit t tubit.
c-Puseta nyjore, t cilat ndrtohen n t gjitha vendet ku ka kryqzim t degzimeve t rrjetit. Korita
e ksaj pusete sht n formn e tubave t bashkuar.
d-Puseta t rnies (kaskad, fig. 1.6), t cilat ndrtohen n t gjitha vendet ku pjerrsia e siprfaqes
s toks sht e madhe. Kjo puset ndrtohet n dy mnyra: pr tuba me D400 mm vendoset nj tub
vertikal jasht pusets, kurse pr tuba me D>400 mm, n pamjen e nj kaskade.
Fig. 1.5 Puset kontrolli

Shpesh rrjeti i kanalizimit duhet t kaloj pengesa t ndryshme, si: lumenj, prrenj etj. N kt rast,
kalimi i rrjetit t kanalizimit kryhet me duker dhe estakad. Gjithashtu, n zonat e banuara shtrohen
dhe rrjete t tjera inxhinierike nntoksore, t cilat shpesh mund t takohen me rrjetin e kanalizimit.
N kto raste duhet t zbatohen me rreptsi prmasat normative t dhna npr tabela.
Nj rndsi shum t madhe ka zbatimi i sakt i largsive n ndrprerjen e rrjetit t kanalizimit
me rrjetin e furnizimit me uj, Ky i fundit duhet t vendoset sipr rrjetit t kanalizimit n nj largsi
minimale pre j 40 cm. N rastet kur pr arsye t terrenit nuk mund t zbatohet kjo prmas, ather
n tubin e ujsjellsit vendoset nj sagomat, i cili montohet si n fig. 1.7.
215
Fig. 1.6 Puset kontrolli e rnies (puset kaskad)
Fig. 1.7 Ndrprerja e rrjetit t ujsjellsit me rrjetin e kanalizimit
216
Mano-Sharkaj
Sistemi i uj rave atmosferike

Largimi i ujrave atmosferike nga qendrat e banuara kryhet me an t nj sistemi kanalizimi, q
mund t jet i bashkuar ose i ndar. Zgjedhja e sistemit t largimit t ujrave atmosferike, si dhe
e skems, varet nga relievi i vendit.
Sistemi i ujrave atmosferike prbhet nga dy pjes kryesore: mbitoksore dhe nntoksore.
1. Pjesa mbitoksore prbhet nga kuneta me forma t ndryshe, t cilat vendosen n an t trotuarit.
Pusetat shimbledhse vendosen n largsi t prcaktuara, q varen nga pjerrsia e shtrimit t tubave
dhe ato nuk kan kapak, por nj skar metalike pr kullimin e ujrave, kurse thellsia e tyre shkon
n kufijt 80 cm-120 cm.
Pusetat shimbledhse mund t jen:
a-me fundrrim t llumrave (mbledhje t llumrave, fig. 1.8) dhe b) pa fundrrim t llumrave (fig. 1.9).
Fig. 1.8 Puset shimbledhse me fundrrim t llumrave
Fig. 1.9 Puset shimbledhse pa fundrrim t llumrave
217
2. Pjesa nntoksore prbhet nga kolektori, q mbledh ujrat, si dhe nga tubat lidhs me diametr
200 mm-350 mm, q lidhin pusetat shimbledhse me kolektorin.
Pyetje
1. Cilat jan rregullat kryesore q zbatohen gjat shtrimit t rrjetit t jashtm t kanalizimit?
2. Prse shrbejn pusetat e kontrollit?
3. Si klasifikohen pusetat e kontrollit sipas funksionit?
4. Prse shrben rrjeti i kanalizimit t ujrave t shiut?
5. Cilat jan elementet prbrse t rrjetit t kanalizimit t ujrave t shiut?
1.4. Teknologjia e shtrimit t rrjetit t kanalizimit.

Stacionet e pompimit dhe marrja n dorzim e rrjetit t kanalizimit
Objektivat:
1. T radhis hapat e puns q nevojiten pr shtrimin e rrjetit t kanalizimit t jashtm.
2. T shpjegoj se kur prdoret stacioni i pompave n rrjetin e kanalizimit t jashtm.
3. T shpjegoj se far kontrollohet gjat dorzimit t rrjetit t kanalizimit.
Teknologjia e shtrimit t rrjetit t kanalizimit
Pr t shtruar nj rrjet kanalizimi t ujrave t zeza, duhet t ndiqet radha e mposhtme e puns:
1. Piketimi. Ai kryhet n baz t projektit t rrjetit t kanalizimit t ujrave t zeza dhe bhet n
baz t reperave (pikave fikse t caktuara n projekt) ose pikave t tjera. Piketohet e gjith traseja
e tubacioneve. Zakonisht fillohet me fiksimin e pozicionit t qendrs s pusets s rrotullimit dhe
m pas, n vij t drejt, prcaktohet qendra e pusets tjetr rrotulluese, si dhe pozicioni i pusetave
lineare. Pas piketimit t qendrave t pusetave, piketohet gjersia e kanaleve.
2. Hapja e gropave t pusetave dhe t kanaleve. Pas piketimit hapen gropat e pusetave sipas projektit
dhe m pas hapen kanalet, prmasat e t cilave prcaktohen n projekt, dhe largohet dheu vegjetal.
3. Shtrohet rrjeti i tubave, i cili mund t bhet me krah ose me mjete t prshtatshme.
4. Kontrollohet drejtvizoriteti i shtrimit t tubave, i cili kryhet para dhe pas mbulimit t tubave, si
dhe lidhjet e tyre me njri- tjetrin dhe me kunetat n puseta.
5. Mbulohen tubat me materiale t prcaktuar n projekt.
6. Dorzohet rrjeti i kanalizimit.
Stacionet e pompave
Edhe n rrjetin e kanalizimit ka stacione pompash, t cilat prdoren:
-kur n rrjetin e kanalizimit ndrtohet impianti i pastrimit t ujrave;
-kur niveli i pellgut ku do t shkarkoj kolektori kryesor sht n nivel m t lart se kolektori;
-pr t shmangur thellimin e madh pr shtrimin e kolektorit.
Edhe n rrjetet e kanalizimit prdoren pompa qendrikse me dy lopata, zgjedhja e t cilave bhet
sipas t gjitha kritereve pr zgjedhjen e pompave.
Nj stacion pompimi prbhet nga: rezervuari rregullues, salla e makineris, mjediset ndihmse dhe
rrjeti i tubave me presion.
Stacionet e pompimit n rrjetin e kanalizimit jan:
a) stacion me rezervuar rregullues t vendosur jasht tyre;
b) stacion me rezervuar rregullues ngjitur me salln e makineris.
Rezervuari rregullues shrben pr t rregulluar regjimin e puns s pompave, kurse vllimi i tij
llogaritet n baz t prurjeve t ujrave t zeza.
218
Mano-Sharkaj
Fig. 1.10 Stacion pompash n rrjetin e kanalizimit
Marrja n dorzim e rrjetit t kanalizimit

Pas prfundimit t shtrimit t rrjetit t kanalizimit, ai dorzohet pr shfrytzim.
Gjat dorzimit kontrollohet:
-zbatimi i punimeve sipas projektit;
-saktsia e procesverbaleve pr punimet e maskuara;
-saktsia e procesverbaleve pr punimet shtes
-saktsia e pjerrsis, drejtvizoriteti i tubave dhe kuota e lidhjeve t degzimeve;
-saktsia e lidhjes s tubave me koritat;
-cilsia e ndrtimit t pusetave;
-vendosja e rregullt e kapakve t pusetave.
Pr ta shfrytzuar sa m mir rrjetin e kanalizimit t ujrave t zeza, duhet t zbatohen disa rregulla:
-t kontrollohet zbatimi i rregullave t shfrytzimit;
-t mbahet rrjeti n gjendje pune, t pastrohet e t lahet;
-t shmangen bllokimet dhe, nse ndodhin, t merren masa pr zhbllokimin e tyre;
-t zbulohen dhe t zvendsohen pjest e dmtuara;
-t zbatohen rregullat e sigurimit teknik.
Pyetje
1. Cila sht radha e puns pr shtrimin e rrjetit t jashtm t kanalizimit?

2. Kur prdoret stacioni i pompave n rrjetin e kanalizimit t jashtm?
219
Mbani mend
1. Ujrat e prdorura (ujrat e zeza) jan t gjitha ato q dalin nga veprimtaria e njeriut. Kto ujra
ndahen n tri kategori:
a. Ujra q dalin nga t gjitha ndrtesat, quhen ujra t zeza ekonomiko-fekale ose komunale.
b. Ujra q dalin nga proceset e prodhimit, quhen ujra t zeza teknologjike.
c. Ujrat e dukurive atmosferike quhen ujra t zeza atmosferike.
2. Mnyra se si largohen t tria kategorit e ujrave t zeza, prcakton sistemet e kanalizimit, q jan:
a. Sistemi i bashkuar.
b. Sistemi i ndar.
c. Sistemi gjysm i ndar.
3. Sistemi i kanalizimit prbhet nga kto pjes:
a. rrjeti i brendshm;
b. rrjeti i oborrit;
c. rrjeti i jashtm.
4. Rrjeti i kanalizimit ka kto elemente:
a. rrjetin e tubave;
b. pusetat e kontrollit;
c. pusetat shimbledhse;
d. stacionin e pompave;
e. impiantin e pastrimit.
5. Puseta e kontrollit prdoret pr mirmbajtjen e rrjetit, n kthesa, kur ka ndryshim diametri t tubit
dhe t pjerrsis, si dhe n kryqzimet e rrjetit.
6. Sistemi shimbledhs mbledh ujrat atmosferike dhe prbhet nga dy pjes:
a. pjesa nntoksore;
b. pjesa mbitoksore.
7. Stacioni i pompave n rrjetin e kanalizimit prdoret kur kolektori kryesor ndodhet nn nivelin e
pellgut dhe kur ka impiant pastrimi.
8. Rrjeti i kanalizimit t jashtm duhet t mirmbahet.
220
Mano-Sharkaj
KAPITULLI II
RRJETI I KANALIZIMIT T BRENDSHM

2.1. Sistemet dhe skemat e kanalizimit t brendshm
1. T shpjegoj se sht sistemi i shkarkimit t ujrave t zeza.
2. T prshkruaj karakteristikat e mate rialit q prdoret pr tubat e sistemeve t shkarkimit.
3. T rendis kushtet q duhet t plotsojn materialet e tubave t rrjetit t kanalizimit t
brendshm.
Prkufizim:
Me sistem shkarkimi t uj rave t zeza kuptohet nj bashksi tubash dhe rakorderish t
zgjedhur dhe t instaluar brenda nd rtess, n mnyr q t mbledh dhe t largoj jasht
saj (deri te puseta e oborrit) ujin e prdorur nga pajis jet hidrosanitare.
Fig. 2.1 Rrjeti i kanalizimit t brendsh m
221
Prmasat e tubave t ktij sistemi duhet t ken diametr t till q, brenda nj njsie t caktuar kohe,
ta largojn t gjith sasin e ujit t prdorur n pajisjet hidrosanitare t ndrtess.
Materiali q prdoret pr tubat e sistemeve t shkarkimit duhet t ket karakteristikat e mposhtme:
O Siprfaqja e brendshme e tubit duhet t jet e pastr, n mnyr q t shmanget lindja e rezistencave
n rrjedhjen e ujrave.
O T jet i paprshkueshm nga ujrat dhe gazet, n mnyr q t shmangen rrjedhjet dhe dalja e
errave t ndotura.
O T ket qndrueshmri ndaj substancave agresive (lngjeve larse dhe lndve kimike).
O T ket qndrueshmri ndaj temperaturave.
O T ket qndrueshmri ndaj veprimit t rrezatimit ultravjollc.
O T ket qndrueshmri ndaj goditjeve.
O T ket qndrueshmri n drejtimin gjatsor dhe at trthor.
O T ket aftsi pr zvoglimin e zhurmave.
Pr sistemet e kanalizimit t brendshm prdoren:
1. Tuba prej eliku t zinkuar, t cilt prdoren t veshur dhe mjaft rrall. Gjat prdorimit t tyre
duhet t kihet shum kujdes q t mos u dmtohet veshja.
2. Tuba prej gize, t cilt mund t jen t centrifuguar e t veshur me nj shtres bitumi ose
rrshire. Ata jan t rnd dhe prdoren shum rrall.
3. Tuba prej plumbi, t cilt prdoren kryesisht n degzimin e nj pajisjeje t veant me kolonn.
Edhe kta tuba prdoren mjaft rrall.
4. Tuba gresi, t cilt prdoren kryesisht kur krkesa ndaj korrozionit sht e lart, si dhe pr
diametra t mdhenj.
5. Tuba plastik, si:
5a-Tuba prej PVC-je, t cilt kan gjetur nj prdorim shum t madh, pasi jan shum t leht dhe
ekonomik. Prve tubave prej PVC-je prdoren dhe tuba t tjer prej materialesh plastike, si:
5b-Tuba polietileni me dendsi t lart, t cilt prdoren pr tubacione t vendosura nn tok dhe si
elemente t izoluara ndaj zhurmave.
5c-Tuba polipropileni, t cilt prdoren pr sisteme q punojn n temperatura t larta.
Fig. 2.2 Tuba gresi pr Fig. 2.3 Rakorderi
kanalizime plastike pr
kanalizime
T gjitha materialet plastike duhet t ken kto karakteristika:

-t ken siprfaqe t lmuara;
-t jen t qndrueshme ndaj goditjeve;
-t jen t qndrueshme ndaj lndve kimike;
-t jen t paprshkueshme nga uji;
-t punohen leht;
-t ken kosto t ult.
Diametri i ktyre tubave jepet n mm dhe lidhja e tyre bhet me rakorderi t prodhuara prej t njjtit
material me tubin.
Klasifikimi i ujrave t zeza sht i njjt edhe pr rrjetin e kanalizimit t brendshm, pra ndrtohet:
1. Sistemi i ujrave t zeza ekonomiko-fekale ose t prbashkta, q shrben pr largimin e ujrave
t prdorura dhe pr t mbledhur ato t pajisjeve hidrosanitare.
222
Mano-Sharkaj
2. Sistemi i ujrave t prodhimit, q shrben pr largimin e ujrave t prdorura n poste pune t

procesit t prodhimit.
3. Sistemi i ujrave atmosferike, q shrben pr largimin e ujrave atmosferike nga atit e
ndrtess.
Edhe n rrjetin e kanalizimit t brendshm, largimi i ujrave t zeza mund t kryhet:
a) Me sistem t bashkuar, ku t tria kategorit e ujrave t zeza derdhen n t njjtin rrjet
kanalizimi.
b) Me sistem t ndar, ku ujrat atmosferike largohen me rrjet n vet tubacionin e tij. Nse ujrat
e prodhimi jan relativisht t pastra, ather ato derdhen n nj rrjet me ujrat atmosferike.
Ndrtimi i ktyre dy sistemeve t shkarkimit t ujrave t zeza kushtzohet edhe nga sistemi i
kanalizimit t jashtm.
Pyetje
1. kuptoni me rrjet kanalizimi t ujrave t brendshme?

2. Prej far materiali jan tubat e rrjetit t kanalizimit t brendshm?
3. Cilat jan kushtet q duhet t plotsojn materialet e tubave t rrjetit t kanalizimit t brendshm?
2.2. Elementet prbrse t rrjetit t kanalizimit t brendshm dhe prmasat e tyre

Objektivat:
1. T rendis elementet kryesore t rrjetit t kanalizimit t brendsh m.
2. T shpjegoj se pr far prdoret tubi i ajrimit.
3. T shpjegoj se si shtrohen degzimet e rrjetit t kanalizimit.
Rrjeti i kanalizimit t brendshm prbhet nga:

1. Degzimet. 2-Tubi i derdhjes.
1. Degzimet e rrjetit t shkarkimit prbhen nga:
a-tubi i lidhjes dhe b-tubi i drgimit.
a-Tubi i lidhjes shrben ose pr t lidhur nj
pajisje hidrosanitare me tubat e drgimit, ose pr t
lidhur nj pajisje me kolonn e shkarkimit.
b-Tubi i drgimit shrben pr t lidhur pajisjet
hidrosanitare me kolonn e shkarkimit. Ky tub lidhet
me kt kolon me ndihmn e tridegshave (bragave)
t pjerrta me knd 45 dhe 60. Tr idegshat me
knd 90 nuk kshillohen shum t prdoren, pasi
bllokohen shpejt.
Fig. 2.4 Elementet e rrjetit t kanalizimit t

brendshm
223
Degzimet e rrjetit t kanalizimeve t brendshme shtrohen me disa mnyra, t cilat po i japim:

-Anash mureve dhe sht nj mnyr q nuk prdoret sot.
-Nn dyshemen e katit.
Gjatsia e tubave n kt rast nuk duhet t jet m e madhe se 10 m. Kur shtrohet n bodrumin
e ndrtess ose n mjedise t ksaj natyre, gjatsia mund t merret m e madhe se 10 m, por pa
zvogluar pjerrsin minimale t shtrimit.
-Nn tavanin e mjedisit t mposhtm.
N kt rast duhet t zbatohen me rigorozitet rregullat e montimit t rrjetit t brendshm t
kanalizimit. Tubat mbulohen me tavan t varur.
Diametri i tubave t drgimit t rrjetit t kanalizimit t brendshm kshillohet t mos jet m i
vogl se 50 mm.
Tubi i lidhjes s klozets me kolonn e shkarkimit duhet t ket diametr 100-110 mm, n
varsi t diametrit t kolons.
Pjerrsit e shtrimit t ktyre tubave jepen n projekt ose merren npr tabela.
SHTRIRJA E RRJETIT T SHKARKIMIT
Fig. 2.5 Shtrimi i tubave t shkarkimit
224
Mano-Sharkaj
Shembull i p rcaktimit t pjerrsis
Fig. 2.6 Shtrimi i tubave me pjerrsin e duhur
Kolonat jan pjesa e rrjetit t tubave q vendosen vertikalisht dhe mbledhin ujrat e prdorura nga
do kat dhe i derdhin n tubin e derdhjes. Ato vendosen sa m afr pajisjeve hidrosanitare q
mbledhin m shum uj dhe me ndotje sa m t madhe, p.sh. afr klozets. Vendosja e tyre duhet
t jet sa m vertikale dhe t ket t njjtin diametr gjat gjith gjatsis s saj.
N disa raste, n vende t ndryshme, pr shkak t konstruksionit t ndrtess, kolona mund t ket
ndonj pjes t shkurtr horizontale. N kt rast, kalimi mund t bhet me nj sagomat ose me
brryl. N kolon montohen revizie, t cilat shrbejn pr mirmbajtjen e rrjetit. Diametri i kolons
kshillohet 100 mm-110 mm. Nga studime t ndryshme sht vrejtur se edhe kur diametri i kolons
mund t merret 90 mm, proceset fizike t shkarkimit t ujrave t zeza zhvillohen m mir dhe pa
probleme.
Kati i par
Kati prdhe
Fig. 2.7 Kolona e shkarkimit dhe tubi i ajrimit,

si dhe paraqitja skematike e tubacioneve t shkarkimit
Pr t paksuar numrin e kolonave t nj ndrtese, kshillohet q nyjat sanitare t grupohen n

rrafsh dhe n lartsi.
Kolona del me nj zgjatim mbi ati ose tarrac e n nj lartsi jo m t vogl se 0.7 m (gj q shrben
pr ajrimin e rrjetit) dhe quhet tub i ajrimit, materiali i t cilit mund t jet i njjt me at t kolons,
por mund t je t edhe i ndryshm. Mbi kt tub vendoset nj kapu (deflektor), n mnyr q t
pengohet hyrja n t e ujrave atmosferike.
225
Tubi i ajrimi vendoset pr dy qllime:

a) S pari, ai shrben pr t ajrosur rrjetin e brendshm dhe t jashtm t kanalizimit. Pr shkak t
derdhjes s ujrave t zeza ose teknologjike, n rrjetin e kanalizimit krijohen shum gaze t ndryshme,
t cilat duhet t largohen.
b) S dyti, ai shrben pr t bashkuar kolonn e kanalizimit me atmosfern, n mnyr q t
shmanget ndrprerja e puns s sifoneve t pajisjeve hidrosanitare.
Diametri i tubit t ajrimit sht i njjt me at t kolons. N vendet e ftohta ky diametr mund t
merret 50 mm m i madh, pasi, pr shkak t temperaturs shum t ult, ai mund t zvoglohet nga
avujt q ngrijn.
N disa raste n tarrac ka mjedise banimi, por ka edhe raste kur shum afr saj ndodhen dritare apo
ballkone t godins fqinj. N kto raste duhet q tubi i ajrimit t vendoset jo m pak se 4 m larg tyre
dhe njkohsisht lartsia e tij duhet t merret m e madhe se lartsia e ndrtess fqinj ose e mjedisit
t banimit n tarrac.
Pr t prmirsuar efektin e ajrimit t rrjetit t kanalizimit, prdoren sisteme ajrimi.
Tubi i derdhjes mbledh ujrat q shkarkojn kolonat e shkarkimit dhe i derdh n pusetn e oborrit.
Ai shtrohet me pjerrsi t caktuar nn dyshemen e katit prdhes, nn tavanin e bodrumit ose nn
tok. Kur ndrtesa ka vetm nj kolon, mund t mendohet si zgjatim i saj. Kalimi i kolons n
tubin e derdhjes duhet t bhet i but e me nj knd rreth 135. Tubi i derdhjes duhet t ket gjatsi
jo m t madhe se 10 m pr ujrat e prbashkta dhe 15 m pr ujrat e zeza relativisht t pastra.
N rastet kur gjatsia e tubit t derdhjes sht m e madhe, ather, pr t shmangur bllokimet e
mundshme, ndrtohen puseta, brenda s cilave vendosen revizie.
N pusetn e oborrit, tubi i derdhjes duhet t lidhet me nj knd jo m t vogl se 90. N nj puset
mund t lidhen dy ose tre tuba. N rastet kur n dyshemen e katit p r d he s ose n bodrum bhet
lidhja e tre tubave horizontal, ather duhet pasur kujdes q dy degt t mos lidhen n t njjtn
pik.
Kur tubi i derdhjes shtrohet nn tok, ather thellsia e shtrimi varet nga thellsia e ngrirjes s toks.
Skicimi i shtrirjes s tubave t shkarkimit
Shkalla e pjerrsis s tubave t shkarkimit
226
Mano-Sharkaj
Skema e instalimit t tubave t shkarkimit

Pyetje
1. Cilat jan elementet prbrse t rrjetit t kanalizimit t brendshm?

2. Prse shrben tubi i ajrimit?
3. A mund t shmanget kolona nga vertikaliteti?
227
2.3. Sistemi i ajrimit t rrjetit t kanalizimit t brendshm

Objektivat:
1. T klasifikoj sistemet e ajrimit.
2. T rendis funksionet e sistemeve t ajrimit.
3. T shpjegoj funksionin e sistemit t ajrimit Geberit-Sovent.
Q sistemi i shkarkimit t ujrave t prdorura t punoj mir, duhet q ai t ket nj ajrim po t mir,
i cili duhet t prcaktohet n g a mnyra e instalimit t tubave, n mnyr q t lejoj kalimin e ajrit
nga dalja e sifoneve t pajisjeve hidrosanitare.
Sistemet e ajrimit t sistemeve t shkarkimit jan t shumllojshme dhe kryejn dy funksione:
1-Bjn ajrimin e rrjetit t kanalizimit.
2-Bashkojn kolonn e shkarkimit me atmosfern dhe shmangin ndrprerjen e puns s sifoneve t
pajisjeve hidrosanitare.
Fig. 2.8 Pikat ku krijohet depresion, si dhe lidhja e sakt e kolons me tubin e de rdhjes
228
Mano-Sharkaj
Prmasimi i sakt i sistemit t shkarkimit dhe ajrimi i tij i mir shmang formimin e presionit dhe t
depresioni n tuba, si dhe mbushjen e plot t kolons dhe t kolektorit.
N pikn e lidhjes s degzimeve me kolonn (pika b) rrjedhja e ujit futet n kolon duke krijuar nj
zbrazti, q nuk duhet t kaloj 40 mm kolon uj pr 1 sekond. Kur rrjedhja e ujit n kolon takon
nj ndryshim drejtimi, ather do t shkaktohet nj bllokim dhe, si pasoj, nj zon me n j presion
t caktuar. Pr kt arsye kshillohet kryerja e nj kthese me dy harqe nga 450 e me nj hapsir
me gjatsi L 2d (ku d-diametri i tubit).
Nj kolon ajrimi lidh bazn e kolons s shkarkimit me ajrin e jashtm. Dalja e kolons s ajrimit
sht e pajisur me nj sistem (ksul) kundr ujrave atmosferike, sistem q mund t jet i fiksuar,
kundr ers ose i rrotullueshm.
Sistemet e ventilimit (ajrimit) t rrjetit t shkarkimit q prdoren m shum jan:
1. Ventilimi parsor.
2. Ventilimi paralel i dre jtprdre jt.
3. Ventilimi paralel i jo drejtprdrejt.
4. Ventilimi dytsor.
5. Ventilimi Gebe rit-Sovent.
6. Ventilimi special pr ndrtesa t shkallzuara.
1. Ventilimi parsor. Ky sistem prbhet nga nj kolon shkarkimi me diametr t pandryshuesh m
gjat gjith gjatsis s saj. Pr lidhjen e pajisjeve hidrosanitare prdoren seksione t prshtatshme
t prshkruara. Ky sht sistemi q prdoret n shum vende. Pr nj konstruksion normal t nj
grupi apartamentesh, degzimet e lidhjeve t pajisjeve hidrosanitare me kolonn e shkarkimit jan
shum t shkurtra. Kjo mnyr ventilimi sht shum ekonomike.
Fig. 2.9 Ventilimi parsor
229
Tabela 2.1 Diametrat e kolons dhe prurjet me tridegsh t drejt e t harkuar dhe me ventilim
parsor
Diametri i brendshm/ Prurja Q l/s Prurja q l/s
i jashtm i kolons n mm me tridegsh 88 me tridegsh 88 t lakuar

57/63 1.3
69/75 2.0
83/90 3.0
101/110 4.2 5.2
115/125 5.0
147/160 1.0
187/200 15.0
234/250 27.0
295/315 50.0
2. Ventilimi paralel i drejtp rdrejt. Ky sistem prbhet nga nj kolon e veant ventilimi e
shtruar afr kolons s shkarkimit. T dyja tubacionet jan t lidhura n do kat. Prmasat e ksaj
kolone jepen n tabeln 2.2.
Me kt sistem ventilimi mund t ngarkohet m shum tubacioni i shkarkimit dhe, prve ksaj, ky
realizim sht veanrisht i prshtatshm pr ndrtesa shumkatshe dhe me tarrac, ku kolona e
shkarkimit shpesh sht e detyruar t zhvendoset. Diametri i degzimeve t lidhjeve nga pajisjet
hidrosanitare deri te kolona jan t njjt me ato t ventilimit parsor.
Tabela 2.2 Diametrat e kolonave t shkarkimit, t ventilimit dhe prurjet me tridegsh t drejt e
t harkuar
Diametri i jashtm/ Prurja Q (l/s) Prurja q (l/s) Diametri i kolons

i brendshm i me tridegsh 88 me tridegsh 88 s ventilimit n mm
kolons n mm t harkuar
83/90 4.0 50
101/110 6.1 7.3 65
115/125 7.0 75
147/160 14.2 90
230
Mano-Sharkaj
Fig. 2.10 Ventilimi i drejtp rdrejt
3. Ventilimi paralel jo i dre jtprdre jt . Ky sistem prbhet nga nj kolon vertikale q sht
vendosur pas pajisjes hidrosanitare t fundit n degzim. Prmasat e ksaj kolone jepen n tabela.
Ky sistem ventilimi prdoret veanrisht n rastet e lidhjes s pajisjeve njra pas tjetrs dhe kur
gjatsia e degzimit nga kolona kalon mbi 4 m.
Diametri i degzimeve t lidhjeve t pajisjeve hidrosanitare me kolonn jan t njjt si n ventilimin
parsor. Kolektori i ventilimit duhet t shtrohet me pjerrsi 0.5%.
Fig. 2.11 Ventilimi paralel jo i drejtp rdrejt
231
4. Ventilimi dytsor. Ky sistem prbhet nga nj kolon ventilimi q sht vendosur afr kolons s
shkarkimit. Kjo e fundit bashkohet me kolektorin e ventilimit me degzimin prkats t lidhur me
brrylin teknik ose me sifonet e pajisjeve hidrosanitare.
N kt sistem krkohet t vendosen shum tuba ventilimi, prandaj sht i realizueshm kur kolona
dhe pajisjet hidrosanitare ndodhen n t njjtn faqe muri. Prmasat e kolons s ventilimit jepen n
tabela.
Ky sistem krkon nj hapsir t madhe dhe nj instalim teknik t prpikt. Ndrtimi i tij merr
parasysh nj kosto mjaft t shtrenjt, prandaj prdoret rrall e vetm pr raste t veanta.
Fig. 2.12 Ventilimi dytsor

5. Ventilimi Geberit-Sovent. Ky sistem ka t vendosur n do kat nj tridegsh prziers (Sovent)
dhe bhet jashtzakonisht i kushtueshm ekonomikisht pr ndrtesa me m shum se dhjet kate.
Fig. 2.13 Ventilimi Geberit-Solvent
232
Mano-Sharkaj
6. Ventilimi special pr ndrtesa t shkallzuara. Zgjedhja e skems s ventilimit pr kto ndrtesa

ka shum rndsi pr funksionimin e t gjith sistemit t shkarkimit. Sistemi i ventilimit u prshtatet
rrethanave dhe sht me:
-ventilim paralel t drejtprdrejt;
-ventilim paralel jo t drejtprdrejt.
Fig. 2.14 Ventilimi special pr nd rtesa t shkallzuara

Pyetje
1. Prse shrben sistemi i ventilimit?

2. Cilat jan sistemet e ventilimit?
233
2.4. Projektimi dhe llogaritja e sistemeve t shkarkimit t ujrave t prdorura

Objektivat:
1. T tregoj elementet e projektit t ndrtimit, si dhe kushtet teknike t nevojshme pr
projektimin e sistemit t shkarkimit t ujrave t prdorura.
2. T projektoj nj sistem t shkarkimit t uj rave t prdorura.
Kto sisteme kan pr detyr t largojn ujrat nga ndrtesa. Pr kt arsye duhet t
projektohen sipas t gjitha krkesave teknike, n mnyr q gjat shfrytzimit t funksionojn mir,
pra t mos ken bllokime dhe dalja e ajrit t kryhet sa m mir.
Projektimi dhe shtrimi i rrjetit t brendshm t kanalizimit kryhet:
1. N mbshtetje t planit t prgjithshm, pra, n baz t pozicionit t vendosjes s ndrtess dhe t
rrjetit t jashtm t kanalizimit. N baz t izohipseve t planit t prgjithshm prcaktohet drejtimi
i rrjedhjes s ujrave, vija e kalimit t tubave, vendndodhja e pusets s oborrit dhe e asaj q bn
lidhjen me rrjetin e jashtm.
2. N baz t zgjidhjes planimetrike t ndrtess. N mnyr q kostoja e ndrtimit t sistemeve
hidraulike t jet sa m e vogl, kshillohet q nyjat sanitare t jen t grupuara n plan dhe n
lartsi. Nse nyjat sanitare jan t grupuara dhe vendosja e pajisjeve sanitare sht e njjt pr t
gjith ndrtesn, ather jepet:
a. planimetria e katit prdhes;
b. planimetria e katit tip;
c. ndrtimi i skems aksonometrike.
a. Planimetria e katit prdhes. N kt planimetri shnohen pozicioni i kolonave t shkarkimit, i
tubit t derdhjes dhe lidhja e tij me kolonat, si dhe pozicioni i degzimeve nga pajisjet hidrosanitare
deri te kolona. Gjithashtu tregohet pjerrsia e vendosjes s tubit t derdhjes dhe e degzimeve, si
dhe diametrat e tubave.
Fig. 2.15 a Planimetria e katit prdhe
234
Mano-Sharkaj
b. Planimetria e katit tip. N kt planimetri tregohet pozicioni i kolonave dhe i degzimeve nga
pajisjet hidrosanitare deri te kolona, pjerrsia e shtrimit t tyre, si dhe diametri i tubave.
Fig. 2.15b Planimetria e katit tip
Fig. 2.16
Skema aksonometrike e kanalizimit t
brendshm
3. Ndrtimi i skems aksonometrike (fig. 2.16). N baz t dy planimetrive t msiprme, pra atij t
katit prdhes dhe atij tip, ndrtohet skema aksonometrike pr kolonat q ndryshojn nga njra- tjetra,
ku shnohen kuotat e dyshemeve t ndrkateve, llojet e tubave, diametri i tyre, rakorderit, reviziet,
pjerrsit e tubave, si dhe llojet e pajisjeve hidrosanitare.
Pr t projektuar dhe llogaritur nj sistem shkarkimi, para s gjithash sht e nevojshme t njihet:
1. Sasia maksimale e shkarkimit t ujit nga nj pajisje hidrosanitare.
2. Prqindja e shkarkimit t pajisjeve hidrosanitare n t njjtn koh.
235
Sistemet e shkarkimit karakterizohen nga periudha t shkurtra dhe t ndrprera t largimit t

ujrave, prandaj sht i vshtir prcaktimi i presionit absolut dhe, si rrjedhim, e dhe i prurjeve
llogaritse. Kjo sjell shpesh nj prmasim jo t sakt, gj q l pasoja n funksionimin e sistemit t
shkarkimit t ujrave t prdorura.
Baza pr llogaritjen e sistemit sht sasia e ujit Q n litra q duhet t shkarkoj ai n njsin e
kohs. Pr k t qllim duhet t merren parasysh disa faktor, q jan:
1-Prcaktimi i mbushjes s plot t degzimeve t shkarkimit t pajisjeve hidrosanitare, kur ato
shkarkojn n t njjtn koh.
2-Prcaktimi i mbushjes s plot t kolonave t shkarkimit, pr shkarkim t njkohshm t tyre.
3-Prcaktimi i mbushjes s plot t kolektorit t shkarkimit me mbushjet e plota t kolonave q lidhen
me t, p o r pr mbushje t njkohshme t tyre.
4-Zgjedhja e sakt e sistemit t ventilimit sipas krkesave teknike t sistemit.
5-Kolektori i ventilimit duhet t shtrohet me pjerrsi 0.5%.
6-Prcaktimi i pjerrsis s kolektorit, q mundsisht t jet n vlerat 1%- 5% (pjerrsia optimale e
kshilluar sht 2%), n mnyr q t sigurohet shpejtsia e nevojshme q siguron vetpastrimin e
rrjetit.
7-Pjerrsit minimale pr degzimet e shkarkimit jan:
-Degzimet q lidhin pajisjet hidrosanitare me kolonn: 1%.
-Kolektori i shkarkimit t ujrave: 1%.
-Tubacionet e shtruara nn tok: 2%.
-Kolektori i ujrave t shiut: 1%.
7-Respektimi i vlerave t dhna n tabel t sistemit t ventilimit, n mnyr q ai t punoj mir.
8-Llogaritja e mir e sistemit t mbledhjes s ujrave t shiut.
Metoda llogaritse e sistemit t kanalizimit sht shum e ndrlikuar. Pr kt arsye prdoret metoda
e llogaritjes me njsi t shkarkimit, q pr standarde t ndryshme ka vlera t ndryshme.
Njsia e shkarkimit pr do pajisje q shkarkon n sistemin e shkarkimit pranon nj vler arbitrare, q
prfaqson efektin e krijuar nga vet pajisja, efekt q varet nga lloji i saj, nga prurja dhe nga shkarkimi
i njkohshm. Vlerat e njsive t shkarkimit jepen npr tabela.
Sipas normativs EN 12056, vlera e njsis s shkarkimit i prkon nj shkarkimi specifik prej 1 l/s.
Tab. 2.3 Vlerat e njsive t shkarkimit
Tipi i pajisjes hidrosanitare Prurja e shkarkimit Q (l/s)
Pisuar n form kanali 0.2
Lavaman 0.5
Bide
Pisuar
Pjat dushi 0.6
Vask pr banj
Lavapjat e thjesht dhe dopio
Makin pr larjen e enve 0.8
Vask n lavanderi
Makin rrobalarse deri n 6 kg
Pilet me d=50 mm
Pilet me d=63 mm 1
Vask banjeje me hidromasazh
Makin rrobalarse deri n 7 kg12kg
Pilet me d=75 mm 1.5
Klozet me shkarkim 6 l 2
Klozet me shkarkim 9 l 2.5
236
Mano-Sharkaj
Sipas normativs s UNI- it 9183, vlera e njsis s shkarkimit i prkon nj shkarkimi specifik prej
0.25 l/s ose prej 15 l/min. Vlerat e njsive t shkarkimit merren n tabeln 2.4.
Tab. 2.4 Vlerat e njsive t shkarkimit
Pajisja Njsia e shkarkimit
Vask (me ose pa dush) 2
Dush (vetm me nj telefon) 2
Dush (pr do telefon n instalimet e shumfishta) 3
Lavaman 1
Bide 2
Klozet me kaset 4
Klozet me fluksometr 8
Lavaman kuzhine 2
Lavaman me grirse mbeturinash 3
Lavapjat 2
Makin rrobalarse 2
Lavaman me pilet shkarkimi me d>1 2
Lavaman klinike 2
Lavaman dentisti 2
Lavaman berberi 2
Pisuar pa kaset ose fluksometr 2
Pilet dyshemeje 1
Ndrthurje lavaman-bide- vask-klozet me kaset 7
Ndrthurje lavaman-bide- vask-klozet me fluksometr 10
Ndrthurje lavaman-klozet me kaset 4
Ndrthurje lavaman-klozet me fluksometr 8
237
Pr llogaritjen e prurjes s prgjithshme Qt t nj sistemi shkarkimi t ujrave t prdorura, bhet

shuma e vlerave t veanta t prurjeve t shkarkimit sipas tipit t pajisjeve t montuara n t.
N llogaritje merret parasysh edhe puna n t njjtn koh e pajisjeve hidrosanitare, duke prdorur
madhsin e prurjes s reduktuar Qr.
Vlera e prurjes s reduktuar sht funksion i prurjes s prgjithshme dhe gjendet me formulat e
mposhtme:
1-Pr ndrtesa q kan shkarkim t njkohshm me intensitet, si shtpi banimi, zyra etj.
Qr=0.5Qt (ku Qt n l/s)
2-Pr restorante t mdha, hotele, spitale dhe shkolla:

Qr=0.7Qt, ku Qt n l/s
3-Pr banja publike dhe qendra sportive:

4-Pr ndrtesa q karakterizohen nga shkarkime konstante intensive pr nj koh t gjat, si ndrtesa
industriale, laborator etj.:
Duke njohur kto dy madhsi, kalohet n prmasimin sistemit.

Gjithashtu, n prmasimin e sistemit nj rndsi ka edhe vlera e madhsis s mbushjes s tubit.
Prmasimi i degzimeve tregohet n tabeln 2.5 pr mbushje t tubit 0.5.
238
Mano-Sharkaj
Tab. 2.5 Llogaritja e prurjes pr mbushje tubi 0.5

Pjerrsia n %
0.5 1 1.5 2 2.5
h/d=0.5
Diametri n mm Prurja n l/s
34/40* 0.11 0.15 0.19 0.22 0.24
44/50* 0.21 0.30 0.37 0.43 0.48
57/63* 0.43 0.61 0.75 0.87 0.98
69/75* 0.72 1.03 1.26 1.46 1.64
83/90** 1.05 1.53 1.88 2.18 2.44
101/110* 1.95 2.79 3.42 3.96 4.43

**
239
Prmasimi i kolons tregohet n tabeln e mposhtme.
Tab. 2.6 Diametri i kolons kur prdoret ventilim parsor

Diametri i brendshm/ Prurja Q (l/s) me tridegsh 88 Prurja Q (l/s) me tridegsh 88
Diametri i jashtm t kthyer
(mm)
57/63 1.3
69/75 2
83/90 3
101/110 4.2 5.2
115/125 5
147/160 10
187/200 15
234/250 27
295/315 50
Tab. 2.7 Diametri i kolons kur prdoret ventilim paralel jo i drejtprdrejt dhe ventilim dytsor
Diametri i brendshm/ Prurja Q (l/s) me Prurja Q (l/s) me Ventilim paralel, mm
Diametri i jashtm tridegsh 88 tridegsh 88 t
(mm) kthyer
83/90 4 50
101/110 6.1 7.3 63
115/125 7 75
147/160 14.2 90
240
Mano-Sharkaj
Tab. 2.8 Prmasimi i kolektorit brenda nj fabrike, kur mbushja e tubit sht 0.7
Pjerrsia n %
1 1.5 2 2.5 3
h/d=0.7
57/63* 0.9 1.2 1.4 1.6 1.7

69/75* 1.7 2.0 2.4 2.6 2.9
83/90* 2.5 3.0 3.5 4.0
101/110 4.5 5.5 6.4 7.1 7.8
115/125 6.5 8.0 9.2 10.3 11.3
147/160 13.0 16.0 18.5 21.0 23.0
187/200 23.8 29.2 33.7 37.7 41.4
234/250 43.2 53.0 61.2 68.5 75.0
295/315 79.8 97.8 113 126.5 138.6
Tab. 2.9 Prmasimi i kolektorit jasht nj fabrike, kur mbushja e tubit sht 0.8
Pjerrsia n %
1 1.5 2 2.5 3 4 5
h/d=0.8
69/75 1.8 2.3 2.6 3.0 3.2 3.8 4.2
83/90 2.8 3.4 4.0 4.5 4.9 5.6 6.3
101/110 5.0 6.2 7.2 8.0 8.9 10.2 11.5
115/125 7.4 9.0 10.5 11.7 12.9 14.9 16.7
147/160 15.0 18.0 21.0 23.5 26.0 30.0 33.0
187/200 27.0 33.1 38.1 42.8 47.0 54.3 60.8
234/250 49.0 60.1 69.5 77.7 85.2 98.4 110.1
295/315 90.6 111.1 128.4 143.6 157.4 181.8 203.3
241
N sistemet e shkarkimit uji rrjedh me nj shpejtsi t caktuar, n mnyr q t kryej edhe

vetpastrimin. Shpejtsia minimale pr t ciln kryet vetpastrimi sht 0.6 m/s.
N tabeln e mposhtme jepen vlerat e shpejtsis pr vlera t ndryshme t diametrit t tubave dhe t
pjerrsis s tyre.
Tab. 2.10 Shpejtsia e rrjedhjes s ujit n kolektor pr pjerrsi t ndryshme
Diametri i jashtm (mm) Shpejtsia (m/s)

Pjerrsia n%
0.5 1 2 4
50 0.31 0.44 0.62 0.88
65 0.34 0.49 0.68 0.98
80 0.38 0.54 0.76 1.08
100 0.44 0.62 0.88 1.24
125 0.49 0.69 1.08 1.39
150 0.54 0.76 1.24 1.52
200 0.62 0.88 1.29 1.75
250 0.69 0.98 1.39 1.96
300 0.75 1.07 1.47 2.06
N mnyr q t mos ket bllokim t rrjetit t kanalizimit t brendshm, nuk mund t prdoren tuba
me diametra m t vegjl se 50 mm. Pr tubat e shkurtr e q lidhin pajisjet q shkarkojn ujra
relativisht t pastra, si vask pr banj dhe lavaman, diametri minimal i tubit mund t merret 40 mm.
Pyetje
1. Cilt jan dy parametrat kryesor q duhet t njihen pr llogaritjen e rrjetit t kanalizimit t

brendshm?
2. Cilat jan mnyrat e llogaritjes s rrjetit t kanalizimit t brendshm?
242
Mano-Sharkaj
2.5. Shtrimi i tubave n planimetri dhe n lartsi. Prcaktimi i kuotave t daljeve

t shkarkimit. Hapja e kanaleve dhe e vrimave pr kalimin e tubave
Objektivat:
1. T tregoj radhn e montimit t sistemit t shkarkimit t uj rave t prdorura.
2. T tregoj mnyrn e montimit t kolons s shkarkimit.
3. T tregoj mnyrn e montimit t degzimeve, si dhe lartsin e daljeve te pajisjet
hidrosanitare.
Shtrimi i rrjetit t kanalizimit, ashtu si edhe i rrjeteve t tjera hidraulike, bhet n t njjtn koh me
ndrtimin e godins (para suvatimit dhe shtrimit t pllakave). Instalimi i rrjetit kryhet sipas projektit,
n t cilin jan parashikuar t gjitha zgjidhjet teknike.
Duke u nisur projekti i rrjetit t kanalizimit, kryhen matjet prkatse dhe bhet shnjimi. Sipas ktyre
matjeve t sakta, hartohet skica e montimit e ngjashme me skemn aksonometrike t projektit.
Me prmasat e skics s montimit prgatiten tubat dhe rakorderit, n mnyr q n objekt t montohen
pjest e paraprgatitura.
Fig. 2.17 Skica e montimit t rrjetit t kanalizimit dhe paraqitja izometrike me prmasat
prkatse e rrjetit t shkarkimit
243
Montimi i rrjetit t kanalizimit kryhet sipas radhs s mposhtme t puns:

1. Montohet vija magjistrale.
2. Montohet kolona.
3. Montohen degzimet.
N rastin e rikonstruktimit t nyjave sanitare bhen matjet e saj, prcaktohet pozicioni i vendosjes s
pajisjeve hidrosanitare duke u nisur nga kolonat ekzistuese t furnizimit me uj dhe t shkarkimit (pr
apartamentet) dhe nga puseta e oborrit (pr vilat). N kto raste sht e nevojshme q n mur t hapen
kanale.
Fig. 2.18 Radha e montimit t rrjetit t kanalizimit t brendsh m
Montimi i tubit t derdhjes (vija magjistrale)
Tubi i derdhjes montohet nn dyshemen e katit prdhes ose n bodrumin e ndrtess (nse ka). Kur
tubat vendosen nn dysheme, hapen kanale (ose ato lihen q gjat ndrtimit), prmasat e t cilave duhet
t jen t tilla q t lejojn montimin e tubit lirisht. Kur tubi vendoset n tavanin e bodrumit, ather
ai varet n mbajtse. Diametri i tubit t derdhjes sht i njjt me at t kolons, kurse vet tubi shtrohet
me pjerrsi 1.0%. N rastet kur tubi i derdhjes sht me degzime, ather ato nuk mund t lidhen
n t njjtn pik, pasi pengojn rrjedhjen e ujit, por t zhvendosura nga njra-tjetra me rreth nj metr.
Lidhja me kolonn bhet me nj tridegsh me knd 135, kurse n tubin e derdhjes mund t lidhen disa
kolona.
Thellsia minimale e vendosjes s tubave t derdhjes nn tok caktohet n varsi t kushteve klimatike
dhe atyre dinamike.
244
Mano-Sharkaj
Montimi i kolons
Kolona e shkarkimi montohet:

1. Mbi mur (e hapur). N kt rast, kolona montohet n qoshen e nyjs sanitare. N rastet kur sht
mbi mur dhe pastaj maskohet, ather nuk ka rndsi pozicioni i vendosjes, por gjithmon duhet t
vendoset sa m afr klozets.
2. N kanal t hapur n mur ose n kanale tip pusi. N kt rast, kolona vendoset prapa klozets.
Kolona ka diametr 100 mm-110 mm dhe gjat montimit duhet t vendoset rreth 20 mm larg murit.
Montimi i kolons fillon nga posht, duke u nisur nga lidhja me tubin e derdhjes.
Kolona fiksohet rreth 1.5 m nga dyshemeja dhe n t montohen kapakt e revizies, t cilt prdoren
pr mirmbajtjen e rrjetit t shkarkimit. Kta kapak vendosen rreth 1 m nga dyshemeja e prfunduar,
por jo m posht se 150 mm nga buza e pajisjes hidrosanitare m t lart.
N ndrtesa deri n 5 kate, kapakt e revizies vendosen n katin e poshtm dhe t siprm. N ndrtesat
me m shum se 5 kate, kapakt e revizies vendosen n do tri kate.
N rastet kur kolona e kanalizimit montohet n kanale pus bashk me kolonn e furnizimit me uj,
ather kolona e kanalizimit montohet e para.
Montimi i degzimeve
Degzimet montohen:
1. Nn dyshemen e katit.
2. Nn tavanin e mposhtm.
Montimi i degzimeve fillon nga tridegshi lidhs me kolonn, por n drejtim t pajisjeve hidrosanitare,
kurse shtrimi i degzimeve duhet t bhet me pjerrsi 1%.
Fig. 2.19 Montimi i degzimeve dhe skicimi i shtrirjes s tubave t shkarkimit
Gjat shtrimit t tubave t rrjetit t kanalizimit duhet pasur parasysh q gryka t montohet n drejtim
t kundrt t rrjedhjes s ujrave. Tubat duhet t mbrthehen afrsisht n do 1.5 m dhe duhet t
shmanget fiksimi n grykn e tubit.
Stafat ose qaforet duhet t prgatiten prej materiali t zinkuar dhe ndrmjet tyre dhe tubit dhe vendosen
breza gome me trashsi 1.5 mm-2 mm, gjersia e t cilave duhet t jet 4 mm-5 mm m e madhe se
gjersia e stafs ose e qafores.
N vendet e kalimit t tubave npr konstruksionet e ndrtimit, pr t mos u dmtuar, ato futen n nj
kllf metalik. Pr tuba me diametr d50 mm, diametri i kllfit kshillohet t jet rreth 9 mm m i
madh, kurse pr tuba me d=100 mm, diametri i kllfit kshillohet t jet rreth 11 mm m i madh.
Gjat shtrimit t tubave t rrjetit t kanalizimit duhet t zbatohen t gjitha rregullat e vendosjes s tyre
n lidhje me rrjetin e furnizimit me uj, me at t ngrohjes dhe me at t energjis elektrike.
245
Fig. 2.20 Shtrimi i degzimeve me pjerrsi dhe skema e instalimit t tubave t shkarkimit
Fig. 2.21 Montimi i degzimeve dhe i gotzs s shkarkimit t uj rave t dyshemes
T gjitha daljet e tubave t shkarkimit bhen sipas disa normativave, q jan:

-Klozeta me dalje ansore duhet t jet 17 cm-18 cm nga dyshemeja e prfunduar.
-Klozeta me dalje nga posht, ku aksi i tubit duhet t jet 22 cm-23 cm larg murit.
-Tubi i bides duhet t ket diametr 40 mm dhe dalja e tij teorikisht duhet t jet 5 cm-10 cm nga
dyshemeja e prfunduar. N praktik merret 10 cm-12 cm.
246
Mano-Sharkaj
-Tubi i shkarkimit t lavamanit duhet t ket diametr 40 cm dhe dalja e tij teorikisht duhet t jet
45 cm-50 cm nga dyshemeja e prfunduar. N praktik merret 50 cm 2 cm.
-Tubi i shkarkimit t lavapjats duhet t ket diametr 40 mm dhe dalje e tij teorikisht duhet t jet
35 cm-45 cm nga dyshemeja e prfunduar. N praktik merret 40 cm-45 cm.
-Tubi i shkarkimit t pllaks s dushit dhe i vasks s banjs duhet t ket diametr 40 mm. Dalja
sht n dysheme.
-Tubi i shkarkimit t makins rrobalarse dhe asaj t larjes s enve t kuzhins duhet t ket diametr
50 cm dhe dalja duhet t jet 60 cm nga dyshemeja e prfunduar.
-Tubi i shkarkimit t pisuarit duhet t ket diametr 50 mm dhe me dalje 40 cm-45 cm nga dyshemeja
e prfunduar.
Pyetje
1. Cila sht rruga e montimit t rrjetit t kanalizimit t brendshm?
2. Si montohet tubi i derdhjes dhe kolona?
3. Si montohen degzimet?
2.6. Gropat septike. Llojet, ndrtimi dhe funksionimi i tyre
Objektivat:
1. T tregoj pr se shrbe jn gropat septike dhe kur prdoren ato.
2. T tregoj llojet dhe ndrtimin e gropave septike.
Gropat septike shrbejn pr zonat fshatare e q nuk kan rrjet t jashtm kanalizimi, pr ndrtesa t
veuara, q pr momentin e kan t vshtir t lidhen me rrjetin e kanalizimit dhe pr mbledhjen e
ujrave t prdorura.
Gropat septike vendosen n fund t oborrit t ndrtess, n nj largsi 5 m. Ato ndrtohen nn tok
me mur tulle, betoni ose me tuba betoni t vendosur vertikalisht mbi nj bazament betoni. Hyrja dhe
dalja e ujrave t prdorura kryhet me tridegsh t thjesht, fundet e t cilit futen nn nivelin e kores
q krijohet n grop. N kt mnyr lndt q notojn n siprfaqen e ujrave n grop nuk mund
t dalin jasht. Ujrat n grop thithen n periudha kohe t caktuara, kurse llumrat q krijohen dhe
fundrrojn, duhet t largohen t paktn do 6 muaj ose 1 vit, n varsi t kapacitetit t grops.
Prmasat e grops septike jan:
-thellsia nga niveli i ujit-1.3 m.
Pr gropat septike me seksion katrkndor:
-gjatsia-1.0 m;
-gjersia-0.75 m.
Pr gropat septike me seksion rrethor:
Diametri-1.0 m.
Gropat septike pajisen me nj tub ajrimi, q vendoset n tavanin e grops dhe del mbi siprfaqen e
toks.
N varsi t numrit t personave n banes, gropat septike mund t jen:
1. Me nj ndarje.
2. Me dy ndarje.
2. Me tri ndarje.
1. Gropat septike me nj ndarje. Ndrtimi i ksaj lloj grope jepet n fig. 2.22.
2. Gropat septike me dy ndarje. Kto lloje gropash mund t ndrtohen edhe me tuba me diametr
0.5 m0.6 m, ku gropa e dyt merret sa 0.75% t vllimit t grops s par, dhe jan t prshtatshme
pr nj familje me gjasht persona, q i prdorin t gjitha pajisjet hidrosanitare q ka nyja sanitare. T
dyja gropat lidhen ndrmjet tyre me tuba dhe secili nga seksionet e grops sht i pajisur me tub ajrimi.
247
Fig. 2.22 Grop septike me nj ndarje
Fig. 2.23 Grop septike me dy ndarje
248
Mano-Sharkaj
3. Me tri ndarje. Kto gropa shrbejn pr nj familje m t madhe e q i prdor t gjitha pajisjet
hidrosanitare q ka nyja sanitare. Ato ndrtohen kryesisht me beton, por mund t ndrtohen edhe me
mur tulle. Vllimi i dy gropave sht sa gjysma e vllimit t grops s par dhe ato jan t pajisura me
tuba ajrimi.
Fig. 2.23 Grop septike me tri ndarje

Pyetje
1. Prse shrbejn gropat septike?

2. Sa llojesh jan sipas konstruksionit t tyre?
249
2.7. Provat teknike t rrjetit t kanalizimit t brendshm
Objektivat:
1. T tregoj mnyrn e kontrollit t sistemit t shkarkimit t ujrave t prdorura.
2. T prshkruaj zhvillimin e provs hidraulike n nj sistem t ujrave t prdorura.
Pasi prfundon montimi i rrjetit t kanalizimit t brendshm, bhet kontrolli i punimeve sipas projektit,
si dhe prova hidraulike. Gjat kontrollit shikohen:
1. Prmasat e vendosjeve t tubave sipas projektit.
2. Lidhjet e tubave dhe fiksimet me stafa ose me ganxha.
3. Vertikaliteti i vendosjes s kolons, i cili kryhet me plumbe.
4. Pjerrsia e vendosjes s tubave horizontal, e cila kryhet me nivel dhe me plumbe.
Prova hidraulike bhet pasi bhet kontrolli i msiprm. Gjat zhvillimit t provs tubat mbushen me
uj dhe n to lshohet uj nga t gjitha pajisjet hidrosanitare. Gjat zhvillimit t provs presioni duhet
t jet 8104 Pa. Prova hidraulike kryhet pr do kat m vete dhe gjat saj kontrollohen rrjedhjet e
mundshme. Nse ka rrjedhje, ather hapet lidhja dhe rilidhet prsri. Prova hidraulike zhvillohet
para mbulimit t tubave.
Pas kryerjes me sukses t provs hidraulike, bhet mbulim i tubave, mbarojn punimet e ndrtimit dhe
para montimit t pajisjeve hidrosanitare n nyjn sanitare kontrollohet cilsia e tyre, siprfaqet e tyre
se mos kan shtrembrime, plasaritje, ciflosje, njolla etj.
Montimi i pajisjeve hidrosanitare bhet sipas t gjitha rregullave teknike.
Pyetje
1. far kontrollohet pas prfundimit t montimit t rrjetit t kanalizimit t brendshm?

2. Si zhvillohet prova hidraulike n rrjetin e kanalizimit t brendshm?
2.8. Transmetimi i zhurmave n rrjetin e kanalizimit t brendshm dhe masat q

merren pr uljen e tyre brenda vlerave normative
Objektivat:
1. T tregoj arsyet e lindjes s zhurmave n nj sistem t shkarkimit t ujrave t prdorura.
2. T tregoj masat q duhet t merren pr mnjanimin e zhurmave n nj sistem t shkarkimit
t uj rave t prdorura.
Gjat projektimit dhe montimit t rrjetit t kanalizimit t brendshm, shpesh nuk i kushtohet vmendje
problemit t zhurmave q lindin gjat shkarkimit t ujit, megjithse ato jan shum shqetsuese dhe
ndikojn n prishjen e qetsis dhe t rehatis s njeriut.
Zhurmat lindin si pasoj e projektimit dhe e montimit t pakujdesshm t rrjetit t kanalizimit t
brendshm. Shkaqet e lindjes s zhurmave jan t shumta, por m kryesoret jan:
1. Shpejtsia e rrjedhjes s ujrave sht m e lart se e lejuara.
2. Zgjidhja jo e drejt e rakorderive t vendosura n kthesa ose n ndrrimin e diametrave t tubave.
3. Funksionimi jo i mir i sifoneve.
4. Bymimi i tubave.
5. Rrjedhja e paqndrueshme e ujit (turbulente).
6. Shkarkime t krijuara nga shplarja.
250
Mano-Sharkaj
Zhurmat nuk mund t zhduken gjat funksionimit t rrjetit t kanalizimit t brendshm, por duhet t
merren masa q ato t jen n vlerat normative. Masat kryesore pr t ulur nivelin e zhurmave jan:
1. T bhet projektimi dhe montimi sa m i mir.
2. Shpejtsia e lvizjes s ujit t jet brenda vlerave t lejuara.
3. T zgjidhen drejt rakorderit q vendosen n kthesa dhe n kryqzime, si dhe n vendet ku ka
ndryshime t diametrit t tubave. Pikrisht n kto vende duhet t prdoren tuba me trashsi m t
madhe.
Pyetje
1. Cilat jan shkaqet e lindjes s zhurmave n rrjetin e kanalizimit t brendshm?

2. Cilat jan masat q duhet t merren pr t ulur nivelin e zhurmave?
2.9. Prdorimet e ujit t shiut

Objektivat:
1. T tregoj arsyet e prdorimit t ujrave t shiut.
2. T prshkruaj impiantin e mbledhjes s ujrave t shiut, si dhe funksionimin e tij.
Vendi yn sht nj vend me shum reshje, kshtu q nuk ka arsye se prse mos ti shfrytzojm
ato, duke dhn nj ndihmes si n kursimin e ujit t pijshm, ashtu edhe n ruajtjen e mjedisit.
Uji i pijshm prbn vetm 1% t sasis s prgjithshme t ujit q ndodhet n rruzullin ton, kshtu
q ska ars ye prse duhet ta shprdorojm pr larjen e nevojtoreve, duke harxhuar nga 5 l-9 l pr
do shplarje, pr larjen e rrobave, ujitjen e kopshteve, pr larjen e makinave etj.
Ka sisteme q mund ta integrojn konsumin ton ujor e q n parim shfrytzojn grumbullimin e ujit
t shiut.
Pr ta shfrytzuar kt sistem, duhet planifikuar e duhet br nj impiant i ndryshm nga ai hidraulik
shtpiak, pra, duhet t bhet nj impiant me dy linja: njra me uj nga ujsjellsi dhe tjetra q vjen
nga depozita me uj shiu. Pr kt arsye duhet t rinovohet sistemi i furnizimit i furnizimit me uj.
Uji i shiut, prmes ullukve t shiut, duhet t mblidhet n filtra t prshtatshm e q shfrytzojn
forcn e ujit pr t br rrjedhjen fillestare, pastaj, q nga kta filtra, duhet t kaloj n depozitat e
magazinimit t ujit t shiut.
Fig. 2.24 ati me shkarkim t zakonshm Fig. 2.25 ati me shkarkim Geberit-Pluvia
251
Nga depozita uji i shiut thithet nga nj stacion pompimi dhe shprndahet n pajisjet sanitare
q e prdorin at. Depozita sht e pajisur me nj pluskues, i cili sht i zhytur 10 cm posht
nive lin t ujit. Gjithashtu, depozita sht e pajisur me nj sensor, i cili ndalon furnizimin me
uj shiu, kur nive li i tij arrin lartsin 20 cm nga fundi. Lartsia e ujit prej 20 cm lihet n depozit,
pasi n siprfaqe formohen papastrti lundruese dhe n fund krijohet nj shtrat me sedimente.
Rndsi t madhe ka prdorimi dhe vendosja e filtrit n lidhje me ullukt e shiut. N kto sisteme
prdoren filtra t ndryshm, por rndsi ka pozicioni i montimit t tyre.
Nj tip filtri mund t vendoset brenda n depozit. Kjo mnyr vendosjeje sht e prshtatshme
pr prurje t mdha. Tipi i filtrit q prdoret sht me vetpastrim nprmjet nj sprucatori t lidhur
me fundin dhe nuk krkon shum shrbim.
Nj tip filtri mund t vendoset drejtprdrejt n ulluk. Kjo mnyr vendosjeje sht m
praktike pr tu instaluar. Tipi i filtrit t montuar sjell uj t filtruar shum mir dhe kan sistem
pastrimi jo shum efikas, pra q duhet t mirmbahet.
Fig. 2.26 Sistemi i mbledhjes s ujit t shiut

Sistemet Pirer pr mbledhjen dhe prdorimin e ujit t shiut realizohen me vaska betoni, t cilat,
sipas forms, jan dy tipash: rrethore dhe drejtkndore. Vaskat prodhohen n prmasa dhe me vllime
t ndryshme, kjo sipas krkesave. Ato jan t pajisura me kapanxh, me filtr vetpastrues dhe, n
funksion t riprdorimit t ujit t shiut, jan t pajisura edhe me kontrollin automatik ose me pomp
me presostat.
252
Mano-Sharkaj
Teknologjia e sistemeve Pirer pr mbledhjen e ujit t shiut lejon nj kursim t vazhdueshm t

ujit pr prdorim shtpiak dhe pr vaditjen e kopshteve.
Fig. 2.27 Skema e prdorimit t ujit t shiut
Fig. 2.29 Sistemet Pire r (Pircher) pr

Fig. 2.28 Filtri i sistemit mbledhjen dhe prdorimin e ujit t shiut
253
Vaskat e grumbullimit
Uji i shiut q bie mbi ati, duhet t kanalizohet dhe t mblidhet n depozita t posame, ku duhet t
mbahet i freskt, n errsir, n nj mjedis t pastr dhe t mirmbajtur. Me arritjen e kapacitetit
maksimal t vasks, uji i teprt derdhet nprmjet teprplotsit.
Depozitat b he n pr e j betonarmeje t cilsis s lart. Betoni sht nj material ideal pr t prodhuar
depozita t tilla.
Filtrat
Filtrat e vendosur n vaskat e grumbullimit prodhohen prej eliku special dhe jan n form site
cilindrike ose me elemente tubolare. Pr mbledhjen e ujrave t shiut q vijn nga siprfaqe t
mdha rrjedhse, prdoret nj filtr i shesht me prmasa t mdha dhe i futur n nj depozit
njcopshe betonarmeje.
Fig. 2.30 Filtr n form site cilindrike dhe montimi i depozitave n tok
254
Mano-Sharkaj
Nj stacion pompimi e merr ujin nprmjet nj tubi t lidhur me nj pluskues, q e mban t zhytur
10 cm posht siprfaqes s ujit, kurse prmes nj sensori e ndalon drgimin kur niveli i ujit arrin
20 cm nga fundi, kjo sepse n siprfaqe formohen papastrti lundruese dhe n fund krijohet nj shtrat
me sedimente. Nj njsi kontrolli siguron pastaj futjen e ujit nga rrjeti hidrik, n rastin kur depozita e
ka mbaruar kapacitetin e saj t ujit.
Rndsi t madhe ka filtri i lidhur me ullukt e shiut. Filtrat jan t tipave t ndryshm, por mund t
ndahen n dy mikrokategori: me vendosje nga brenda ose me vendosje drejtprdrejt n ulluk.
T part jan prshtatur pr prurje t mdha, jan vetpastrues ndrmjet nj sprucatori t lidhur me
fundin dhe krkojn pak mirmbajtje. T dytt jan m praktik pr tu instaluar dhe gati pr t sjell
uj t filtruar prsosurisht. Sistemi i tyre i pastrimit sht m pak efikas, por, sidoqoft, krkon pak
mirmbajtje.
255
KAPITULLI III
MONTIMI I PAJISJEVE HIDROSANITARE

1. T rendis rregullat kryesore t montimit t lavamanit.
2. T shpjegoj standardet e montimit t tubave t furnizimit t nj lavamani.
3. T rendis rregullat e montimit t nj klozete.
4. T shpjegoj se sa duhet t jet gjatsia e tubit q bashkon sifonin me kolonn e shkarkimit.
5. T shpjegoj rregullat e montimit t kasets s shkarkimit.
6. T rendis rregullat e montimit t bides.
7. T shpjegoj se cila sht kuota e sakt e montimit t bides.
8. T rendis rregullat e montimit t vasks.
9. T shpjegoj se sa duhet t jen kuotat e montimit t vasks.
3.1. Montimi i lavamanit
Objektivat:
1. T rendis rregullat kryesore t montimit t lavamanit.
2. T shpjegoj standardet e montimit t tubave t furnizimit t nj lavamani.
3. T shpjegoj standardet e montimit t tubave t shkarkimit t nj lavamani.
Gjja m e mir sht q lavamani t montohet pran ders, n mnyr q gjat prdorimit t tij t
ket sa m shum drit, si dhe pr arsyen q sht pajisja hidrosanitare q prdoret m shum.
Lavamani mund t montohet n mur, duke u varur n mbshtetse, ose mund t montohet i mbshtetur
n nj mobilie. N rastet kur vendoset n mur jombajts, ather duhet t parashikohet t vendoset n
nj konstruksion mbajts.
Rregullat kryesore t montimit t nj lavamani jan kto:
1-Zgjidhet tipi i lavamanit dhe nxirren prmasat e nevojshme.
2-Zgjidhet lloji i rubinetit apo i bateris przierse.
3-Prcaktohet kuota e dyshemes dhe n baz t saj prcaktohen kuotat pr instalimin e
furnizimit dhe t shkarkimit, por sipas standardeve (pas prfundimit t veshjes s murit me pllaka
majolike). Shkarkimi i ujrave bhet n kuotn 50 cm+/-2cm nga dyshemeja e mbaruar. Kuota e
furnizimit varet nga mnyra e montimit t grupit ose e prziersit.
4-Vendosim prkohsisht lavamanin pr t shnuar vendin e vrimave.
5-Vendosim bulonat n mur.
6-Montojm sifonin (lidhja e tij me lavamanin duhet t jet hermetike, n mnyr q t mos kemi
rrjedhje).
7-Montojm n lavaman grupin ose baterin przierse.
8-E vendosim lavamanin n mur, bjm shtrngimin e tij, por gjithnj duke kontrolluar me nivel
drejtvizoritetin e tij. Ky proces kryhet pas shtrimit t pllakave n mur.
Tipat e lavamanve pa kmbza mbshteten mbi mbshtetse gize t smaltuar ose mbi shufra t
fiksuara mir n mur me vidha flutur dhe duke prdorur rondele plastike. Muri duhet t jet mur
mbajts me trashsi 25 cm.
N vendet e takimit t lavamanit me mbshtetset vendosen pllakza gome, n mnyr q pesha e
lavamanit t shprndahet n mbajtse n mnyr t but dhe t njtrajtshme.
Tipat e lavamanve me kmbza montohen n mur me bulona flutur, pra pa mbshtetse, pasi
256
Mano-Sharkaj
rolin mbshtets e luan vet kmbza, q ka edhe funksion estetik, edhe funksionin fshehjes s
tubave dhe t sifonit. Ndonjher kmbza zvendsohet me nj gjysmkolon, e cila nuk arrin n
dysheme, por fiksohet n mur. Ndrmjet lavamanit dhe bulonit ka rondele plastike pr t mnjanuar
kontaktin e dy materialeve t forta q mund ta dmtojn lavamanin.
Lavamant q mbshteten n mobilie nuk montohen n mure, por te ta kryhet vetm lidhja
hidraulike. Kjo mnyr montimi ka edhe efekt estetik, pasi dollapi i mobilies shrben pr t mbuluar
lidhjet e furnizimit dhe t shkarkimeve (sifonin) t lavamanit.
Fig. 3.1 Skema e montimit t lavamanit
257
Fig. 3.2 Skema e montimit t nj lavamani bashk me aksesort e tij

Pyetje
1. Cilat jan rregullat kryesore t montimit t nj lavamani?

2. Cilat jan standardet e montimit t tubave t furnizimit me uj dhe t tubave t shkarkimit n nj
lavaman?
258
Mano-Sharkaj
3.2. Montimi i klozets

Objektivat:
1. T rendis rregullat e montimit t nj klozete.
2. T shpjegoj se sa duhet t jet gjatsia e tubit q bashkon sifonin me kolonn e shkarkimit.
3. T skicoj nj klozet me t gjitha prmasat e montimit.
Klozeta duhet t montohet pran dritares, afr kolons s shkarkimit dhe n nj largsi rreth 10 cm nga
muri. N klozetat me ndenjse kaseta e shkarkimit montohet me dy mnyra:
1. Vendosja mbi klozet. N kt rast lidhja e saj me klozetn bhet drejtprdrejt. Furnizimi i kasets
bhet n lartsi 25 cm-30 cm pr furnizim nga posht dhe 53-60 cm pr furnizim ansor.
2. Vendosja n lartsi nga klozeta deri n 180 cm nga dyshemeja e prfunduar. N kt rast lidhja
me klozetn bhet me tub plastik t kthyer n pjesn e tij t fundit, por duke prdorur hermetizues.
Klozetat me ndenjse montohen n dysheme ose n mur (inkaso). N t dyja rastet e montimit ato
mbrthehen me vidha t prshtatshme. Kshillohet t mos montohen me imento ose me stuko, pasi,
pr shkak t ndryshimit t vllimit t tyre, shkaktojn dmtime t klozets dhe, n raste defektesh,
kjo e fundit duhet t hiqet duke u thyer.
Klozetat me ndenjse e kan shkarkimin t drejt ose ansor. N klozetat me shkarkim ansor tubi q
e bashkon me kolonn sduhet t jet m i shkurtr se 60 cm dhe me diametr jo m t madh se 70 cm.
Klozetat e sheshta e kan sifonin t shkputur, prandaj, para vendosjes n vendin e caktuar, duhet t
montohet ai. Kur instalohen n grup, lidhen me nj bateri kolektori shkarkimi, n t cilin sht caktuar
nj sifon unik.
Gjat montimit t klozetave duhet t kemi parasysh rregullat e mposhtme:
1. Njohja me vendin ku do t vendosen.
2. Kryerja e provs hidraulike pas prfundimit t punimeve t ndrtimit.
3. Mbrthimi i klozets n dysheme nuk duhet t bhet me lla imentoje, pasi, nse do t orvateshim
ta hiqnim pr ndonj defekt, kjo do ta dmtonte klozetn.
4. Lidhja me kolonn e shkarkimit duhet t bhet sipas standardeve. Tubat e drgimit duhet t ken
pjerrsi t caktuar.
5. Vendi i vendosjes s klozets duhet m par t hidroizolohet.
6. Dyshemeja duhet t jet e till q ujrat e saj t kalojn n klozet (pr klozet allaturka) dhe n
gojzn shkarkuese (pr klozet allafrnga).
7. Bashkimi i tubit t shkarkimit me sifonin dhe i sifonit me kolonn e shkarkimit t bhet hermetik
(me ngjitje pr kolonat plastike dhe me mbushje me fije lini pr tuba gres, qeramike etj.).
Fig. 3.3 Skema e

montimit t klozets
n mur (inkaso)
259
Fig. 3.4 Ske mat e montimit t kloze tave n dys he me dhe n mur (inkaso)
Pyetje
1. Cilat jan rregullat e montimit t nj klozete?

2. Sa duhet t jet gjatsia e tubit q bashkon sifonin me kolonn e shkarkimit?
260
Mano-Sharkaj
3.3. Montimi i kasets s shkarkimit

Objektivat:
1. T shpjegoj rregullat e montimit t kasets s shkarkimit.
2. T skicoj nj kaset shkarkimi me kuotat prkatse.
Kasetat murale prodhohen nga shum firma t ndryshme. Montimi i tyre duhet kryer me shum
kujdes. Pr nj montim t mir t kasets murale, duhet t zbatohet me prpikri:
1. Llogaritja e vendosjes s gryks t shkarkimit t klozets, q merret 20 cm-22 cm nga dyshemeja
e prfunduar.
2. Llogaritja e vendosjes s bulonave montues pa kok, q merret 9 cm-10 cm mbi grykn shkarkimit
t klozets.
3. Llogaritja e vendosjes s gryks s shplarjes s klozets, q merret 1.5 cm-4 cm mbi bulonat
montues pa kok.
Kaseta e shkarkimit Geberit montohet n skelet metalik (fig. 3.5). Pr ta montuar at n banj, m
par duhen prcaktuar mir kuotat e siprprmendura t montimit, por duke marr parasysh edhe
kolonn e shkarkimit.
M par shnohet kuota e siprme (1 m) kundrejt dyshemes s mbaruar dhe prcaktohet vendi i
montimit. Duke pasur parasysh q klozeta e varur ndodhet n lartsin 40 cm nga dyshemeja e
prfunduar, prcaktojm nj kuot tjetr (14 cm) mbi at prej 1 m. N kuotn 114 cm heqim nj pingule
mbi dysheme dhe prcaktojm gjithashtu vendet ku do t fiksohen kapset metalike t kasets n mur.
Pr kt qllim, nga pingulja (n kuotn 114 cm), majtas dhe djathtas saj, prcaktojm kuotat 20 cm
dhe hapim vrimat.
Kaseta e shkarkimit Geberit duhet t qndroj larg murit 135 mm-200 mm. Pr kt qllim e
vendosim skeletin metalik n dysheme dhe, duke iu referuar aksit q kemi hequr m par, shnojm
majtas dhe djathtas tij largsin prej 25 cm, largsi n t cilat do t hapen vrimat pr fiksimin e kasets
n dysheme. N pjesn e poshtme t skeleti metalik dhe anash tij ka dy bulona, t cilt, duke u liruar
me elsin prkats, bjn t mundur zgjatimin e skeletit. Kshtu, pasi sht rregulluar gjatsia, mund
t kryejm fiksimin n dysheme dhe lart n mur, por duke e rregulluar prsri gjatsin e skeletit me
duar dhe me nivel. M pas vazhdohet me vendosjen e tubit t shkarkimit q lidh kolonn e shkarkimit
me skeletin metalik. N fund vendoset muri prej kartoni me gjips (alli), i cili e mbulon duke ln
jasht vetm butonin e shkarkimit. Ky mur quhet mur montazhi.
Fig. 3.5 Skema e montimit t kasets murale Geberit
261
Pyetje
1. Cilat jan rregullat e montimit t nj kaset shkarkimi Geberit?

2. Si prcaktohen kuotat e montimit t kasets?
3.4. Montimi i bides

Objektivat:
1. T rendis rregullat e montimit t bides.
2. T shpjegoj se cila sht kuota e sakt e montimit t bides.
3. T skicoj nj bide me kuotat p rkatse t montimit t saj.
Bideja montohet n krah t klozets, por n raste t veanta mund t montohet edhe prball saj.
Largsia midis tyre, sipas standardeve evropiane, nuk duhet t jet m e vogl se 20 cm. Tubacioni i
shkarkimit duhet t jet n kuotat 8 cm-15 cm nga dyshemeja e mbaruar. Tubat e furnizimit duhet t
jen n kuotat 25 cm-30 cm.
Bideja montohet n dysheme ose n mur (inkaso). N t dyja rastet e montimit, ajo mbrthehet me
bulona special. Nuk kshillohet mbrthimi me lla ose me stuko, pasi, pr shkak t ndryshimit t
vllimit t tyre, shkaktojn dmtime t klozets dhe, n raste defektesh, kjo e fundit duhet t hiqet
duke u thyer.
Furnizimi dhe shkarkimi i bides sht i njjt me lavamanin, por me ndryshimin q, n kt rast,
largsia midis vrims s shkarkimit dhe rrafshit t mbshtetjes e bn t nevojshme prdorimin e nj
sifoni jo shum t madh.
Kuotat e montimit t nj bideje jepen n fig. 3.6.
Fig. 3.6 Skema e montimit t bides, kur ajo sht vendosur n dysheme dhe n mur
262
Mano-Sharkaj
3.5. Montimi i vasks s banjs

Objektivat:
1. T rendis rregullat e montimit t vasks.
2. T shpjegoj se sa duhet t jen kuotat e montimit t vasks.
3. T skicoj nj vask me t gjitha p rmasat e montimit t saj.
Vaska e banjs kshillohet t vendoset n nyjn sanitare e n nj vend ku nuk rrihet nga rrymat e
ers, si dhe mundsisht q t shihet nga dera e banjs.
Ajo vendoset mbi kmb me lartsi 20 cm, t cilat mund t prodhohen nga fabrika ose nga vet
hidrauliku q do t bj montimin. Vaska e banjs vishet anash saj me kapak plastik, t cilt
mbrthehen me njri- tjetrin, por ajo mund t vishet edhe me nj konstruksion t leht metalik t veshur
me pllaka majolike. N kt rast, n drejtim t tubave t shkarkimit krijohet nj si dritare, e cila do t
shrbej pr mirmbajtjen e vasks. Gjat veshjes ansore t vasks s banjs lihet nj e thelluar prej
8 cm-10 cm, e cila ka formn e nj kanali q do t shrbej pr t lehtsuar vendosjen e kmbve.
Fig. 3.7 Skema e montimit t vasks s banjs dhe e aksesorve t saj
263
Gjat montimit t vasks s banjs duhet t sigurohet: 1-nj puthitje e sa m e mir e saj me pllakat;
2-nj mbshtetje sa m e mir e saj.
Vaska, n varsi t mjedisit, mund t montohet e mbshtetur n mur (duke i ln t tria ant e tjera t
lira pr tu veshur), n qoshe (dhe n kt rast vishen v e t m dy an t vasks) ose e futur (n nj
faqe ballore, ku vishet vetm ana ballore).
N t gjitha rastet e vendosjes, siprfaqja e prdorimit, q duhet t lihet e lir, duhet t ket, n
varsi t gjatsis (s hyrjes), gjersin 50 cm-60 cm. Ky brez do t duhet t zgjas t paktn 80 cm
(i matur nga fillimi i shkarkimit) n vaskat normale drejtkndore.
Prdorimi i vasks s banjs bhet m i rehatshm kur ajo sht e ult referuar nivelit t dyshemes.
Pr t lehtsuar hyrjen e t moshuarve, mund t vendoset nj shkall shum e vogl para vasks, ku
n faqen prball vendoset nj shufr metalike pr tu mbajtur.
N vaskn e banjs prdoret nj tub shkarkimi dhe nj tub teprplotsi me diametr secili prkatsisht
40 mm dhe 20 mm.
Fundi i vasks ka nj pjerrsi prej 0.02 mm drejt shkarkimit.
Rregullat e montimit t vasks s banjs jan:
-Njohja me karakteristikat e vasks dhe tipin e saj.
-Prcaktimi i vendit t vendosjes s vasks s banjs.
-Prcaktimi i vendit dhe m pas i instalimi t ujit t ngroht dhe atij t ftoht (80 cm 2 cm) nga toka.
Grupi i vasks montohet n lartsin 20 cm-25 cm mbi buzn e saj.
-Instalimi i shkarkimeve me 40 n lartsin 10 cm-12 cm nga kuota zero e dyshemes.
-Montimi i teprplotsi dhe i sifoni t shkarkimit, duke e lidhur me tubin e shkarkimit.
-Bhet prova hidraulike pr t kontrolluar nse ka rrjedhje npr tuba. Pasi sigurohemi q gjithka
sht n rregull, bjm veshjen me pllaka majolike ose me kapak plastik.
-Kryhet hidroizolimi ndrmjet vasks dhe pllakave.
-Prpara se t vendoset vaska, hidroizolohet vendi n n t.
Vaska e banjs vendoset para vnies s pllakave dhe para lyerjes.
3.6. Montimi i vasks me hidromasazh

Objektivat:
1. T rendis rregullat kryesore t montimit t vasks me hidromasazh.
2. T shpjegoj kuotat e montimit.
3. T prshkruaj hapat q merren pr instalimin prfundimtar t vasks me hidromasazh.
Pavarsisht natyrs s ndrlikuar t mekanizmave dhe t qarqeve q e prbjn nj sistem

hidromasazhi, instalimin i tij nuk ndryshon shum nga ai i nj vaske tradicionale. N fabrik montohen
pjest mbshtetse t vasks, si dhe pajisjet e ndryshme t nevojshme pr funksionimin e saj (pompa,
sistemi i tubave, aparatura komanduese kompjuterike pr przgjedhjen e programit t funksionimit
ose pr programim personal pr prdorime t veanta), t cilat i nnshtrohen edhe nj prove
paraprake. Vaska me hidromasazh s ht e pajisur me nj aparat t veant automatik pr larjen dhe
infektimin e saj, q prbhet nga pompa dhe sistemi i tubave.
Vaskat me hidromasazh mund t montohen m mbshtetje n mure ansore, por, pr arsye t
mirmbajtjes s tyre, mir sht q ato t mbyllen anash me panele t montueshme. N rastin e
mbylljes me mure t ulta (veshje), lihet gjithmon nj dritare ajrimi dhe hyrjeje (me prmasa
60 cm x40 cm), e cila mbyllet me nj rrjet teli, pasi edhe motori i pomps ka nevoj pr ajrosje.
Vaska mund t mbshtetet n mur n tri faqe, n dy faqe (n knd) ose n nj faqe. Megjithat, n
do rast duhet t instalohet mbi nj dysheme t mbaruar. Kur parashikohet veshja me panele t
montueshme, pr t lejuar prdorimin e tyre, qoshet e vasks duhet t mbshteten n murin e
prfunduar me shtres pllakash.
264
Mano-Sharkaj
Lartsia e kmbve t vasks rregullohet n mnyr q t sigurohet horizontalitet n buzt e siprme

t vasks.
N mur montohen me vidha dy kllapa, t cilat shrbejn pr t fiksuar n t buzn e vasks (duke
e mbajtur rreth 20 cm larg nga skajet e saj).
Grupi i prziersit montohet si nj trup i vetm n mur, duke br n t, por t fshehur, kanalin q
vjen n pikn vendosur nn vask, ku, me an t nj tubi t prkulshm, lidhet me derdhjen e ujit.
Furnizimi me energji elektrike bhet prmes nj kutie t paprshkueshme nga uji, e cila montohet nn
vask e n kuotn e treguar n fig. 3.8.
Instalimet prfundimtare ndjekin rrugn e mposhtme:
-afrohet vaska n mur n kuotn fikse t parashikuar;
-bllokohen kllapat n fund t vasks;
-kryhet lidhja e ujit prmes tubave t prkulshm;
- lidhet sifoni me gojzn shkarkuese t vasks;
- kablloja q vjen nga kutia komanduese lidhet n kutin e rrjetit elektrik n mur;
-sistemohen panelet mbyllse, mbyllen me silicon pjest ku bashkohet vaska me murin dhe kontrollohet
nse impianti funksionon normalisht.
Fig. 3.8 Vask me hidromasazh
265
3.7. Montimi i pllaks s dushit

Objektivat:
1. T shpjegoj rregullat e montimit t pllaks s dushit.
2. T shpjegoj arsyen e montimit t kabins s dushit.
Pllaka e dushit kshillohet t montohet n t njjtin pozicion si vaska e banjs, duke u pajisur edhe
me kabinn prkatse.
Zona e prdorimit t dushit prcaktohet n mnyr t till q, prpara ans s hyrjes, t ket
largsin 60 cm (ktu merret parasysh hapja e ders s kabins).
Pllaka e dushit montohet njsoj si klozeta e shesht. Para vendosjes n vendin e caktuar, montohet
sifoni. Vendi ku do t montohet pllaka e dushit duhet t jet i hidroizoluar.
Gjat instalimit duhet ti kushtohet rndsi lidhjes s buzve t pllaks me murin, n mnyr q t
krijohet hermetizimi i nevojshm.
Gjat montimit t pllaks s dushit nj rndsi t madhe ka edhe prcaktimi i vendosjes s grupit t
dushit, i cili duhet t montohet n nj lartsi prej 105 cm-110 cm nga dyshemeja e prfunduar.
Instalimi i kabins s dushit e shmang shprndarjen n dysheme t ujit gjat larjes.
Fig. 3.9 Skema e montimit t pllaks s dushit
266
Mano-Sharkaj
3.8. Montimi i lavapjats s kuzhins

Objektivat:
1. T rendis rregullat e montimit t lavapjats s kuzhins.
2. T shpjegoj se sa duhet t jet tubi i shkarkimit t lavapjats.
3. T shpjegoj arsyen prse sifonet e lavapjatave mund t jen t ndrys hme.
Lavapjata e kuzhins montohet duke pasur parasysh rregullat e mposhtme t montimit t saj:
1-Ajo vendoset n lartsin 80 cm 2 cm nga dyshemeja e mbaruar (nga buza e siprme e lavapjats).
2-Grupi i lavapjats vendoset 30 cm 2 cm nga buza e siprme e lavapjats n drejtim t vrims s
shkarkimit.
3-Lavapjata duhet t pajiset me nj shkarkuese me vrima ansore (q luan rolin e teprplotsit) dhe
q lidhet me sifonin.
4-Kur lavapjata montohet n mjedise, si: restorante, mensa etj., duhen p rdor ur sifone q vendosen
n dysheme me nj ndrtim t veant, n mnyr q t dalin yndyrat.
5-Vrimat e shkarkimit t ujit duhet t pajisen me rrjeta metalike, n mnyr q t pengohet hyrja e
6-Diametri i tubit kryesor t shkarkimit t lavapjats kshillohet q t merret 50 mm.
Lavapjata vendoset mbi mobilien e kuzhins (vend q prcaktohet m par), pasi sht vendosur tubi
kryesor shkarkues me diametr 50 mm. M pas b he t montimi i sifonit t saj (duke ndjekur
udhzimet sipas flets shoqruese t sifonit). Duhet t kemi parasysh se lavapjatat jan t llojeve t
ndryshme, kshtu q montimi i sifoneve bhet edhe n varsi t tyre.
Fig. 3.10 Skema e montimit t lavapjats
267
3.9. Largsit e nevojshme t montimit t pajisjeve hidrosanitare

n nyjn sanitare
Objektivat:
1. T vendos pajisjet sanitare sipas hapsirave normative.
2. T vendos pajisjet sanitare sipas hapsirave normative pr njerzit me aftsi t kufizuara.
Prgjithsisht, gjat planifikimit duhet t merren parasysh krkesat e mposhtme:

-Plani baz (t cilin e hartojn arkitektt), ku n t lexohen prmasat e hapsirs.
-Materiali i ndrtimit t mureve dhe t dyshemes.
-Numri i personave q do t banojn.
-Pozicioni i dyerve dhe i dritareve.
-Gjetja e mundsis s shtrirjes sa m t shkurtr t tubave t furnizimit me uj sanitar dhe t shkarkimit
t ujrave, si dhe pjerrtsia e tyre prkatse.
-T bhet radhitja m e mir e mundshme e pajisjeve sanitare.
-Prcaktimi i siprfaqeve t nevojshme lvizse pr seciln pajisje sanitare.
-Montimi i drejt dhe i sigurt i tyre.
-Plotsimi i krkesave t klientit dhe kjo t arsyetohet.
Fig. 3.11 Hapsirat normative t montimit t pajisjeve hidrosanitare n nj nyj sanitare
268
Mano-Sharkaj
Radhitja e pajisjeve sanitare dhe e armaturave t tyre prkatse pr personat

me aftsi t kufizuar
Pamja dhe lvizja e nj personi me aftsi t kufizuar, i cili lviz me karrige lvizse
Shumica e ktyre personave parashtrojn krkesa t arsyeshme pr plotsimin e nevojave t tyre, t
cilat, n disa raste, jan edhe t parealizueshme n lidhje me planifikimin e hapsirave t banjave.
Lartsia e syrit
Lartsia e gjurit
Lartsia e gishtave t kmbve
Fig. 3.12 Hapsirat pr persona me aftsi t kufizuar
Fig. 3.13 Mundsia e lvizjes s personit me aftsi t kufizuara n karrigen lvizse
269
Fig. 3.14 Lartsia e pasqyrs dhe e lavamanit Fig. 3.15 Mundsit e veprimit me duar e trup
Hapsirat e dhomave t pajisjeve hidrosanitare pa pengesa
Planifikimi i drejt i hapsirave hidrosanitare pr persona me aftsi t kufizuar krkon radhitje t

drejt t pajisjeve hidrosanitare dhe hapsir t nevojshme pr lvizje n e tyre. Hapsirat lvizse
ndryshojn sipas shkalls s paaftsis. Pr persona me aftsi t kufizuar e q lvizin me karroc
nevojiten hapsir m t mdha dhe elemente tjera ndihmse t nevojshme pr mbshtetje.
Fig. 3.16 Hapsirat normative t nyjave sanitare pr nje rzit me aftsi t kufizuar
270
Mano-Sharkaj
Fig. 3.17 Hapsirat normative t nyjave sanitare pr personat me aftsi t kufizuar
Fig. 3.18 Pajisje ndihmse t nyjave sanitare pr nje rzit me aftsi t kufizuar
271
Tualetet pr personat me aftsi t kufizuar q lvizin me karrige lvizse

Zgjidhje standarde pr tualete (WC) n objektet e hapura
Kto lloj tualetesh i hasim:
t montuara n hapsirat e hapura pr persona me aftsi t kufizuar;
t montuara n apartamente pr banime individuale.
Prmasat e montimit dhe armatura prbrse jepen n figurn e mposhtme.
Fig. 3.19 Skema e montimit t klozets dhe e pajis jeve ndihmse pr njer zit me aftsi t
kufizuar
272
Mano-Sharkaj
Ushtrime (n klas)
N shembujt e mposhtm vendosni pajisjet hidrosanitare, por duke zbatuar largsit e nevojshme
ndrmjet tyre.
Fig. 3.20
Fig. 3.21
273
Ushtrime (n klas)
T hartohen skemat e furnizimit me uj dhe t shkarkimit t ujrave t prdorura pr figurat e

mposhtme.
Largsit e nevojshme gjat montimit t pajis jeve sanitare
Fig. 3.22
Fig. 3.23
274
Mano-Sharkaj
KAPITULLI IV
PRCAKTIMI I DEFEKTEVE N RRJETIN E UJSJELLSIT

DHE T KANALIZIMIT T BRENDSHM
1. T rendis defektet q mund t lindin gjat shfrytzimit t rrjetit t ujsjellsit.
2. T shpjegoj se si mund t mnjanohen defektet gjat shfryt zimit t rrjetit t ujsjellsit.
3. T shpjegoj arsyet e rrjedhjes n tubacionet e rrjetit t ujsjellsit.
4. T rendis defektet kryesore q mund t ndodhin gjat puns s pomps.
5. T shpjegoj se si rregullohen defektet n pompa.
6. T shpjegoj se far duhet t kontrollohet n pomp para riparimit t saj.
7. T shpjegoj se si veprohet pr t mos prishur cilsin e ujit.
8. T shpjegoj se cilat jan shkaqet e rrje dhjes s depozits.
9. T shpjegoj shkaqet e rrje dhjes n rrjetin e kanalizimit t bre nds hm.
10. T shpjegoj se cilat jan drejtimet e mirmbajtjes s rrjeteve t ujsjellsit.
275
4.1. Defektet n rrjetin e ujsjellsit t brendshm

Objektivat:
1. T rendis defektet q mund t lindin gjat shfrytzimit t rrjetit t ujsjellsit.
2. T shpjegoj se si mund t mnjanohen defektet gjat shfryt zimit t rrjetit t ujsjellsit.
3. T shpjegoj arsyet e rrjedhjes n tubacionet e rrjetit t ujsjellsit.
Pas nj far kohe t shfrytzimit t rrjetit t ujsjellsit t brendshm mund t vrehen njolla
lagshtie n mur, t cilat mund t shkaktohen nga moshidroizolimi i tubave, por kur kjo njoll
zmadhohet, do t thot se ka rrjedhje t tubave.
Fig. 4.1
276
Mano-Sharkaj
Rrjedhja mund t shkaktohet:

1. Nga ndonj arje e mundshme e tubit, si pasoj e ndonj krisjeje shum t vogl t shkaktuar
gjat prodhimit.
Pr ta riparuar kt defekt, veprohet si m posht vijon:
a-zbulohet zona n t ciln ndodhet tubi i dmtuar;
b-pritet pjesa e dmtuar (me tubprers ose me grshr);
c-zmadhohen buzt e tubit t prer;
d-futet rakorderia prkatse;
e-presohet me pajisjen prkatse;
f-bhet kolaudimi i riparimit para mbylljes s murit;
g- mbyllet muri.
2. Nga nj lidhje jo e mir me rakorderit.
N kt rast, defekti ndodh pr shkak t nj lidhjeje jo t kujdesshme dhe pr rregullimin e tij veprohet
n kt mnyr:
a-zbulohet zona e defektit;
b-hapet lidhja dhe kontrollohet shkaku i rrjedhjes;
c-hiqet rakordi i dmtuar dhe vendoset nj i ri;
d-mbyllet muri.
3. Nga shtrimi jo i mir sipas kushteve teknike, gj q shkakton arje nga goditjet dinamike.
Ky defekt shkaktohet nga shtrimi i tubit n thellsi m t vogl se ajo e dhn n projekt. Pr kt
arsye tubi, duke u gjendur nn trysnin e goditjeve dinamike, fillon e ahet n nj zon t tij.
Riparimi i defektit kryhet si n pikn 1.
4. Nga dmtimi i pjesve t pajisjeve hidrosanitare dhe t armaturave.
N kt rast, rrjedhjet mund t shkaktohen nga dmtimi i pluskuesve, i saraineskave, i valvulave t
moskthimit, i minisaraineskave, i tubave t prkulshm, i rubinetave t tipave t ndryshm etj.
N kt rast hiqen t gjitha pjest dhe pajisjet e dmtuara dhe vendosen t reja.
Pyetje
1. Cilat jan defektet q mund t lindin gjat shfrytzimit t rrjetit t ujsjellsit t brendshm?
2. Si mund t mnjanohen defektet q mund t lindin gjat shfrytzimit t rrjetit t ujsjellsit t
brendshm?
4.2. Defektet n pompa dhe mnjanimi i tyre

Objektivat:
1. T rendis defektet kryesore q mund t ndodhin gjat puns s pomps.
2. T shpjegoj se si rregullohen defektet n pompa.
3. T shpjegoj se far duhet t kontrollohet n pomp para riparimit t saj.
Pompat vihen n pun nga motor q mund t jen nj- ose trefazor, ku kta t fundit pajisen
me nj mbrojts termik. N pompat me motor trefazor duhet t kemi kujdes q kahu i rrotullimit
t jet n ai orar. N t kundrt duhet t ndrrojm dy fazat e linjs.
Pr do defekt q vrehet n pomp, prpara se t ndrhyhet pr riparimin e saj, duhet t
kontrollohet nse ka mbledhur papastrti. Ky kontroll kryhet duke e hapur tapn n pjesn e
poshtme t trupit t pomps. Nse defekti ka lindur pr shkak t papastrtive, ather a to
pastrohen dhe m pas po mpa mbushet me uj, po r duke kontrolluar ed he valvuln n tubin e
thithjes. Kur defekti nuk sht pasoj e papastrtive, ather fillon ndrhyrja pr gjetjen dhe
riparimin e tij.
277
Defektet kryesore q mund t ndodhin gjat puns s pomps jan:

1-Pompa nuk rrotullohet. N kt rast kontrollohet n radh t par instalimi elektrik, por nse ai
sht n rregull, ather provojm t rrotullojm helikn me nj kaavidh. Nse edhe kjo ndrhyrje
sht e pasuksesshme, ather montohet pompa nga motori, hapet dhe shikohet pr papastrti dhe
gjithashtu kontrollohen pjest e saj.
Kur ka mbledhur papastrti, pastrohet, ndrsa kur ka defekt ndonj nga pjest, hiqet dhe riparohet.
2. Motori nuk ndizet. Arsyet e ktij defekti jan:
a. Tensioni i linjs nuk sht n vlerat e duhura.
b. Rotori sht i bllokuar. N kt rast montohet rotori, pastrohet dhe montohet prsri.
c. Defekt n pjest elektrike. Pr kt rast duhet specialisti prkats.
3. Motori rrotullohet pa pompuar uj. Arsyet e ktij defekti jan:
a. sht bllokuar valvula n tubin e thithjes. N kt rast, valvula hiqet, pastrohet dhe vendoset
prsri. Kur valvula sht dmtuar, ather vendoset nj e re.
b. Lartsia e thithjes sht m e madhe se ajo e prcaktuar pr tipin e pomps. N kt rast merren
masa t menjhershme pr t rregulluar nivelin e vendosjes s pomps.
c. Mund t ket ajr n tubin e thithjes. N kt rast kontrollohet menjher hermetizmi i tubit t
thithjes dhe vendosja e valvuls s thithjes, e cila duhet t jet t paktn 50 cm nn nivelin e ujit,
kurse pompa duhet t ringarkohet. Pr kt rast mund t ket ndikim edhe kahu i rrotullimit t
pomps, i cili duhet t ndrrohet menjher.
4. Uji drgohet n sasi t pamjaftueshme. Arsyet e ktij defekti jan:
a. Valvula fundore sht e bllokuar nga papastrtit. N kt rast, ajo hiqet, hapet dhe pastrohet. Kur
sht e dmtuar, vendoset nj e re.
b. Pompa rrotullohet me vshtirsi. N kt rast ajo hapet dhe pastrohet.
5. Ka ndrhyrje t shpeshta t mbrojtjes s motorit. Arsyet e ktij defekti jan:
a. Mbinxehje e motorit pr shkak t tensionit jo t mir t rrjetit.
b. Ajrosja e pomps nuk sht e mir. Menjher merren masa pr t br ajrimin e saj.
c. Mund t ket bllokim t rotorit dhe, n kt rast, ai hapet dhe pastrohet.
6. Motori bllokohet pas nj kohe pune. Arsyet e ktij defekti jan:
a. Fluidi ka temperatur t lart.
b. Rotori nuk rrotullohet lirisht.
Pyetje
1. Cilat jan defektet kryesore q mund t ndodhin gjat puns s pomps?

2. Si riparohen defektet q mund t ndodhin gjat puns s pomps?
278
Mano-Sharkaj
4.3. Defektet n depozita dhe mnjanimi i tyre
Objektivat:
1. T shpjegoj se si veprohet pr t mos prishur cilsin e ujit.
2. T shpjegoj se cilat jan shkaqet e rrje dhjes s depozits.
N sistemin e ujsjellsit t brendshm montohet depozita (rezervuari), e cila sht e mbushur me uj

gjat gjith kohs. Pr kt arsye, n fundin e saj mblidhen papastrti n form llumi, i cili e prish
cilsin e ujit. Pr t shmangur kt dukuri, sht e detyrueshme q t paktn nj her n dy dit t
bhe t shkarkimi i ujit nga depozita dhe rimbushja e saj me uj t freskt.
Shpesh, gjat funksionimit t depozits ndodh q uji t shkarkohet prej saj, dhe arsyet jan:
1. Mosfunksionimi i pluskuesit.
2. Mosfunksionimi i valvuls moskthimit.
1. Mosfunksionimi i pluskuesit. N kt rast duhet bhet menjher kontrolli i tij, q po t dal se sht
i dmtuar, ai duhet t ndrrohet me nj t ri.
2. Mosfunksionimi i valvuls moskthimit. N kt rast duhet bhet menjher kontrolli i saj, ndrsa
po doli se sht e dmtuar, ajo duhet t ndrrohet me nj t re.
Gjithashtu, gjat puns s depozits sasia e ujit mbaron shum shpejt. N kt rast duhet t
kontrollohet nivelimi i depozits, pasi, kur nuk sht vendosur n nivel, nuk mbushet plotsisht sipas
kapacitetit t saj.
Pyetje
1. Si duhet t veprohet pr t mos prishur cilsin e ujit?

2. Cilat jan shkaqet e rrjedhjes s depozits?
279
DEFEKTET N RRJETIN E KANALIZIMIT T BRENDSHM

4.4. RRJEDHJET N RRJETIN E KANALIZIMIT T BRENDSHM
DHE MNJANIMI I TYRE
Objektivat:
1. T shpjegoj shkaqet e rrje dhjes n rrjetin e kanalizimit t bre nds hm.
2. T shpjegoj se si riparohen defektet e rrjedhjes n rrjetin e kanalizimit.
Gjat shfrytzimit t rrjetit t kanalizimeve t brendshme duhet ti kushtohet vmendje shum e

madhe rrjedhjeve t mundshme. Kur kto rrjedhje ndodhin, ather pr riparimin e tyre duhet t
ndrpritet uji.
Rrjedhjet n rrjetin e kanalizimit t brendshm shkaktohen:
1. Nga plasaritja e tubave.

Tubat mund t plasin nga goditje mekanike, por mund t ken nj plasaritje shum t vogl nga
prodhimi, q gjat montimit nuk sht vn re. Menjher tubi i plasur duhet t hiqet dhe t
zvendsohet me tub t ri.
2. Nga lidhja jo korrekte e tubave me njri-tjetrin.

Kontrollohet vendi i rrjedhjes, konstatohet defekti dhe menjher hiqen tubat e lidhur jo mir dhe
rilidhen prsri.
3. Nga lidhja jo korrekte e tubit me rakorderit.

Pas kontrollit t vendit t rrjedhjes, konstatohet defekti dhe menjher hiqet nyja e lidhur jo mir
dhe rilidhen prsri.
4. Nga zgjidhja jo e drejt e lidhjes s degzimit me kolonn.

N kt rast del e domosdoshme nj zgjidhje e mir e lidhjes.
5. Nga lidhja jo e mir me pajisjet hidrosanitare.

Pas kontrollit dhe konstatimit t defektit, hapet lidhja dhe rilidhet duke siguruar hermeticitet t
mir.
Pyetje
1. Cilat jan shkaqet e rrjedhjes n rrjetin e kanalizimit t brendshm?

2. Si riparohen defektet e rrjedhjes n rrjetin e kanalizimit t brendshm?
4.5. DEFEKTET N PAJISJET HIDROSANITARE

DHE MNJANIMI I TYRE
Objektivat:
1. T shpjegoj shkaqet kryesore t defekteve n pajisjet hidrosanitare.
2. T shpjegoj se si veprohet pr riparimin e defekteve t pajis jeve hidrosanitare.
Nj nga elementet kryesore t sistemeve hidraulike jan pajisjet hidrosanitare, q vendosen n nyjat
sanitare dhe shrbejn pr nevojat e njeriut. Ashtu si dhe n sistemet hidraulike, edhe n pajisjet
280
Mano-Sharkaj
hidrosanitare, gjat puns s tyre shfaqen defekte t ndryshme, t cilat, po t mos riparohen, sjellin
shum shqetsim pr personat q i prdorin.
Defektet kryesore q mund t shfaqen n pajisjet hidrosanitare, jan:
1. Bllokimi i sifonit t pajisjeve hidrosanitare (klozet, lavaman, lavapjat, bide, vaskn e banjs,
pllak dushi, pilet).
Bllokimi i sifonit ndodh pr shkak t hedhjes s mbeturinave t ndryshme n paj isjen hidrosanitare.
Pr ta mnjanuar kt defekt, n fillim prdoret pompa e goms dhe solucionet prkatse pr
zhbllokim. Kur ato nuk japin rezultate, ather hapet sifoni dhe pastrohet.
Pr t br zhbllokimin e sifonit t klozets, hiqet pajisja nga vendi dhe pastrohet sifoni. M pas
mbyllet sifoni dhe vendoset n vendin prkats.
2. Rrjedhje e ujit n vrimn e shkarkimit t pajisjeve hidrosanitare (lavaman, lavapjat, bide, vaskn e
banjs, pllak dushi).
Pr ta mnjanuar kt defekt, kontrollohet guarnicioni i lidhjes s pajisjes hidrosanitare me tubin e
drgimit dhe, nse ai sht i dmtuar, ather zvendsohet me nj t ri.
3. Rrjedhje e ujit nga kaseta e shkarkimit t klozets.
Pr ta mnjanuar kt defekt, kontrollohet mekanizmi i shkarkimit t kasets dhe, nse ai sht
dmtuar, ather riparohet ose zvendsohet me nj t ri.
4. Rrjedhje e ujit nga grupi i rubinetave ose nga mishelatori.
Rrjedhja mund t shkaktohet:
a. Nga dmtimi i guarnicionit t trupit t rubinetit. N kt rast, ai duhet t zvendsohet menjher
me nj t ri.
b. Nga dmtimi i vet grupit t rubinetit ose i grupit t mishelatorit. N kt rast, grupet prkatse duhet
t zvendsohen menjher me grupe t reja.
5. Thyerja e pajisjes hidrosanitare.
Nga ndonj pakujdesi ne mund t shkaktojm goditje mekanike, dhe pikrisht pr kt arsye pajisja
hidrosanitare dmtohet (kriset ose thyhet). N kt rast, kjo pajisje hidrosanitare duhet t zvendsohet
menjher.
Pyetje
1. Cilat jan shkaqet kryesore t defekteve q mund t ndodhin n pajisjet hidrosanitare?

2. Si veprohet pr riparimin e defekteve t pajisjeve hidrosanitare?
4.6. Shfrytzimi dhe mirmbajtja e rrjetit t ujsjellsit

dhe e kanalizimit t brendshm
Objektivat:
1. T shpjegoj se cilat jan drejtimet e mirmbajtjes s rrjeteve t ujsjellsit.

2. T shpjegoj arsyen e larjes pr periudha kohe t caktuara t rrjeti t kanalizimit t
brendshm.
Zbatimit t punimeve t montimit t rrjeteve t ujsjellsit dhe t kanalizimit t brendshm, si dhe t

montimit t pajisjeve hidrosanitare, duhet ti kushtohet nj kujdes i veant. Kur punimet nuk kryhen
mir, ather gjat shfrytzimit sjellin defekte t shumta me pasoja t dmshme. Rregullimi i ktyre
defekteve shoqrohet me vshtirsi n riparimin e tyre, me ndrprerje t funksionimit t rrjeteve t
ujsjellsit dhe t kanalizimit t brendshm, si dhe me shtim t shpenzimeve shtes, pra me rritje t
kostos s projektit.
281
Pas mbarimit t montimit t rrjeteve t ujsjellsit dhe t kanalizimit t brendshm, fillon shfrytzimi
i tyre. Gjat kohs s shfrytzimit, pr t pasur nj funksionim sa m t mir t tyre, t dyja rrjetet
duhet t mirmbahen.
1. Rrjetet e ujsjellsit dhe t kanalizimit t brendshm duhet t kontrollohen vazhdimisht pr rrjedhje
t mundshme, t cilat mund t lindin n pjes ose n elemente t tyre t veanta. N kt rast duhet
t merren masa t menjhershme pr riparimin ose zvendsimin e pjess ose t elementit t dmtuar.
Kto rrjedhje mund t ndodhin nga arjet e tubave, nga lidhjet jo rregullta t tubave dhe t rakorderive,
nga lidhjet jo t rregullta t pajisjeve hidrosanitare, nga dmtimi i grupit t rubinetave ose t
mishelatorve, nga defektet e mekanizmit t shkarkimit t kasets s klozets, nga dmtimi i
guarnicioneve t ndryshme, nga dmtimi i armaturave etj.
2. Rrjeti i kanalizimit t brendshm duhet t kontrollohet vazhdimisht pr bllokime t mundshme t
pajisjeve hidrosanitare. Bllokimi i rrjetit t kanalizimit t brendshm shkaktohet nga hedhja e
mbeturinave t ndryshme n to. Zhbllokimi i rrjetit t kanalizimit t brendshm bhet nprmjet
kapakve revizie t vendosur n kolonn e shkarkimit. Pr zhbllokimet e rrjetit t kanalizimit t
brendshm duhet t prdoret tel sust. Klozeta sht nj nga pajisjet hidrosanitare q bllokohet m
shum. Zhbllokimi i saj kryhet me tel sust (ndalohet kategorikisht prdorimi i shufrave metalike)
dhe, kur nuk arrihet rezultati i duhur, ather klozeta hiqet nga vendi dhe pastrohet.
3. Meq n rrjetin e kanalizimit t brendshm derdhen dhe ujra me prmbajtje yndyrore, ather,
pr nj funksionim sa m t mir t tij, n periudha kohe t ndryshme ai duhet t lahet. Larja e rrjetit
t kanalizimit t brendshm mund t bhet me uj t nxeht t przier me detergjente ose me solucione
t ndryshme pastruese.
Pyetje
1. Cilat jan drejtimet e mirmbajtjes s rrjeteve t ujsjellsit dhe t kanalizimit t brendshm?

2. Prse duhet t lahet rrjeti i kanalizimit t brendshm n periudha kohe t caktuara?
282

Projektet e Te Nxenit 1-2-3 400 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Projektet e Te Nxenit 1-2-3 400 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SONJA MANO MANJOLA SHARKAJ

Teoria e projektit t t nxnit PN-1.1; PN-1.2; PN-1.3

SHTPIA BOTUESE E TEKSTEVE MSIMORE

Shtpia Botuese e Teksteve Msimore, 2014.

Hyrje ............................................................................................................................................... ..7

KAPITULLI -Njohuri mbi hidraulikn.................................................................... ........... 10

KAPITULLI II-Tubat dhe rakorderit ...................................................................................... 31

2.1. Tubat dhe karakteristikat e tyre ......................................................................................... 32

KAPITULLI III-Veglat e puns s hidraulikut dhe proceset e puns q kryhen me to ........ 51

3.1. Matja dhe shnjimi n siprfaqe t rrafshta ......................................................52

KAPITULLI IV-Armaturat .............................................................................................................. 83

4.1. Klasifikimi i armaturave. Armaturat komanduese-rregulluese ..................................................84

KAPITULLI V-Aparatet dhe pajisjet hidrosanitare ................................................................. 99

5.1. Njohuri t prgjithshme pr materialet dhe pr prgatitjen e aparateve e t pajisjeve hidrosanitare.....100

KAPITULLI I-Lidhja e tubave.....................................................................................................125

1.1. Njohuri t prgjithshme mbi saldimin.......................................................................................126

KAPITULLI II-Sistemet e furnizimit me uj..............................................................................145

2.6. Linja e jashtme e ujsjellsit......................................................................................................158

KAPITULLI III-Sistemet e ujsjellsit t brendsh m................................................................166

3.1. Sistemet e ujsjellsve t brendshm dhe mnyrat e shprndarjes s ujit (furnizimit me uj

KAPITULLI IV-Furnizimi me uj t nxeht................................................................................201

4.1. Mnyrat e prgatitjes s ujit t nxeht.......................................................................................201

1.1. Njohuri t prgjithshme mbi kanalizimin dhe sistemet e kanalizimit ......................................209

KAPITULLI II-Rrjeti i kanalizimit t brendsh m.......................................................................221

2.1. Sistemet dhe skemat e kanalizimit t brendshm......................................................................221

KAPITULLI III-Montimi i pajisjeve hidrosanitare...................................................................256

KAPITULLI IV-P rcaktimi i defekteve n rrjetin e ujsjellsit dhe t kanalizimit

PROJEKTI I T NXNIT PN-1.1

PRSHKRIMI: N PN-1.1 nxnsit njihen me veglat kryesore t dors dhe msojn

OBJEKTIVI I PN1.1: Pas prfundimit me sukses t PN-1.1, nxnsit do t jen n gjendje q ti

REZULTATET E T NXNIT: N PN-1.1 nxnsit do t msojn:

NJOHURI MBI HIDRAULIKN

1. T shpjegoj vetit kryesore t lngjeve.

2. T shpjegoj presionin (trysnin) e teprt dhe at t zbraztis (vakuummetrike).

3. T shpjegoj ndrtimin e manometrit t lngshm.

4. T dalloj regjimin laminar nga ai turbulent.

5. T shpjegoj elementet hidraulike t rrje dhjes.

6. T shpjegoj parimin e puns t sifonit.

7. T rendis masat p r mnjanimin e goditjes hidraulike .

1. Hidraulika dhe zhvillimi i saj

Hidraulika ndahet n dy pjes: n hidrostatik dhe n hidrodinamik.

Nj trup n gjendje t lngshme karakterizohet nga nj lvizje e vazhdueshme e pjesve elementare

3. Vetit fizike t lngjeve

Lngjet dallohen nga njri-tjetri nga vetit fizike, q jan:

b) Ndrydhshmria (shtypshmria)-aftsia q ka lngu pr t ndryshuar vllimin, kur mbi t vepron

c) Veshtullia (viskoziteti)- vetia q kan lngjet pr t kundrshtuar lvizjen e tyre t rrjedhjes.

d) Bymimi- vetia q kan lngjet pr t ndryshuar vllimin e tyre nn ndikimin e rritjes s

1.2. Presioni hidrostatik dhe vetit e tij

Presioni hidrostatik karakterizohet nga tri veorit e mposhtme:

Ekuacioni themelor i hidrostatiks

+F1 F2 +G h/l=0 (2)

p1 A-p2 A+Vg cos =p1 A-p2 A+Alg h/l=0 (3)

Duke i pjestuar t dyja ant e ekuacionit (3) me A, do t kemi:

Prej nga gjejm se:

Ekuacioni i msiprm quhet ekuacioni themelor i hidrostatiks.

Forma e prgjithshme e formuls s msiprme do t ket pamjen e mposhtme:

Ekuacioni themelor i hidrostatiks ka kto tri rrjedhime t mposhtme:

3. Ent e thjeshta komunikuese. Dy ose m shum en t mbushura me lng e t lidhura midis

Fig. 1.6 En komunikuese

1. sht presioni hidrostatik?

1.3. Presioni i plot hidrostatik manometrik dhe i ai zbraztis (vakuummetrik)

1. T prkufizoj presionin absolut.

2. T shpjegoj presionin manometrik dhe at t zbraztis.