TRKYE TAKMR KURUMU

GENEL MDRL

PATLAYICI MADDE YNERGES

SALII, GVENL VE ETM DARES BAKANLII

Ekim 2015
 TRKYE TAKMR KURUMU

PATLAYICI MADDE YNERGES

BRNC BLM

Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar

Ama

MADDE 1 - Bu ynerge; TTK yeralt kmr ocaklarnda; patlayc maddelerin tanmas,

depolanmas, ambara iade edilmesi ve kullanlmas ile ilgili uyulmas gereken tedbirleri
dzenler.

Kapsam

MADDE 2 - Bu Ynerge, TTK iyerlerini kapsar.

Dayanak

MADDE 3 - Bu ynerge;

a) 6331 Sayl Sal, Gvenlii Kanununun 30. maddesine gre karlan 19.09.2013
tarih, 28770 sayl Resmi Gazetede yaynlanan Maden yerlerinde Sal, Gvenlii
Ynetmeliine,
b) Tekel D Braklan Patlayc Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin retimi, thali,
Tanmas, Saklanmas, Depolanmas, Sat, Kullanlmas, Yok Edilmesi, Denetlenmesi
Usul ve Esaslarna likin Tze,
c) 26.09.2011 tarihli 655 Sayl Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanlnn Tekilat
ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile 24.10.2013 tarih, 28801 sayl
Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla
Tanmas Hakkndaki Ynetmelie dayanlarak hazrlanmtr.

Tanmlar

MADDE 4 - Bu ynergede geen tanmlardan;

a) ADR: Tehlikeli Mallarn Karayolu ile Uluslararas Tamaclna likin Avrupa

Anlamasn,
b) Ateleme: Kaz ve hazrlk (lam, taban, tamir-tarama vb.) ilerinde deliklere doldurulmu
olan patlayc maddelerin patlatlmasn,
c) Ateleyici (Barutu): Bu ynergede yazl patlayc madde kullanlmas koullarn yerine
getirmek zere, C snf ateleyici yeterlilik belgesine sahip alan,

TTK-FM-127 2
R.00
d) Ayak: Kmr iinde alt ve st taban yolu arasnda cephe halinde retim yaplan yeri,
e) Baca: Kmr ierisinden srlen galeriyi,
f) Ba aa (Desandre): Yeraltnda yukardan aaya doru srlen eimli yollar,
g) Bayukar: Yeraltnda aadan yukarya doru srlen eimli yollar,
h) Baraj: Yeraltnda yangn, su, zararl gaz ve dier tehlikeleri nleyici yaplar,
i) Br: Yeraltnda yerstyle balants olmayan kuyuyu,
j) Cep: Galeri, Varagel, Vin dip ve balaryla ara katlarnda, zgaralarda grevli alanlar
ile ateleme grevlilerinin korunmalar amacyla serbeste snabilecekleri biimde
yaplan yeri,
k) alan: Kendi zel kanunlarndaki statlerine baklmakszn TTK iyerlerinde istihdam
edilen gerek kiiyi,
l) Daimi Nezareti: letmede daimi olarak istihdam edilen, Messese Mdr tarafndan
grevlendirilen, kanun ve ynetmeliklere gre grev yapan maden mhendisini,
m) Dolgu: Yeraltnda alan boluklarn dolgu malzemesiyle doldurulmasn,
n) Galeri: Yeralt faaliyetlerinde retim, hazrlk, nakliye ve havalandrma amacyla srlen
yollar taban ise kmr iinde, damarn stnde ve altnda damara paralel olarak srlen
galeriyi,
o) Grizu: Metann havayla karmn,
p) Kavlak: Ana ktleden ayrlm, her an debilecek paralar,
q) Karo: Maden iletmeleri iin gerekli hizmetlerin yapld yerst tesislerinin bulunduu
alan,
r) Kartu: Silindirik ekilli plastik su tpn veya dinamit lokumunu,
s) Kiisel Koruyucu Donanmlar: Bir veya birden fazla salk ve gvenlik tehlikesine kar
korunmak iin kiilerce giyilmek, taklmak ya da tanmak amacyla tasarlanm herhangi
bir cihaz ve/veya malzemeyi,
t) Lam: Ta ierisinde srlen galeriyi,
u) Nefeslik: Ocak havasnn giri veya k yolunu,
v) Nezareti: Messese Mdr tarafndan gerekli grlen ileri yrtmek veya bunlar
gzetim altnda bulundurmak zere yazl olarak grevlendirilen, gerekli deneyim ve
teknik bilgiye sahip alan,
w) Rekup: Ana galeriden kmr damarn kesmek amacyla ta iinde srlen galeriyi,
x) SRC5: Patlayc maddeleri tamakla grevlendirilen srclere yetkili kurulu ya da ilgili
Bakanlk tarafndan verilen belgeyi,
y) Sklama: Lam deliklerine patlayc madde konulduktan sonra kalan boluun gerektii
biimde doldurulmasn,
z) Onayl Defter: Genel Mdrlk, Messese Mdrl veya Noterce onaylanm defteri,
aa) Tayc: Patlayc maddeler konusunda eitilip belgelendirilmi, gerekli hallerde
ateleyicinin ykn (10 kga kadar olan ksmn) tamak iin Messese Mdr
tarafndan grevlendirilmi yer alt alann,

TTK-FM-127 3
R.00
 KNC BLM

alma Usul ve Esaslar

Uyulacak Hkmler

Kullanlabilecek Patlayc Maddeler

MADDE 5 - Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi ilgili kurulutan temin edilerek, TTK Yeralt
kmr ocaklarnda ilgili Bakanln izin verdii trden patlayc maddeler kullanlabilir.

Bozuk Olan Patlayc Maddeler

MADDE 6 - Bozulmu patlayc maddeler, yeraltna sokulamaz. Depoda zel ve gvenli bir
yerde saklanr. lgili mevzuat hkmlerine gre yetkili kiiler tarafndan imha edilir.

Patlayc Maddelerin Teslim Alnmas v.b ler

MADDE 7 - Patlayc maddelerin teslim alnmas, tanmas, depolanmas, datlmas, iade

alnmas vb. iler Messese Mdrnn grevlendirdii ve bu amala eitilmi alanlar
tarafndan ilgili mevzuat hkmlerine gre yaplr.

Dinamit ambarna gelen patlayc maddeler, gvenlik nlemleri altnda ambar sorumlusu
tarafndan teslim alnarak en ksa srede depoda istiflenir.

Patlayc Madde Kayt Defteri

MADDE 8 - Patlayc madde depolarnda, bir patlayc madde kayt defteri tutulur. Bu
deftere; patlayc maddelerin teslim alnma, datlma ve geri alnmalarna ilikin bilgilerle
birlikte; bu ilerle ilgili, sorumlu ve yetkili alanlarn ad - soyad ve sicil numaralar yazlr.

Kayt defterlerinin hesap dengesi her gn yaplr. Kayt defteri; depo sorumlusu, teslim eden
ve teslim alan tarafndan imzalanr.

Patlayc Madde Tketim Defteri

MADDE 9 - Ateleyiciler, bir tketim defteri tutmak ve her atelemeden sonra kullandklar
patlayc maddeleri bu deftere yazmak zorundadrlar.

Her ateleme sonunda, ateleyiciler tarafndan bu defterin dengesi salanr ve ateleyiciyle

lam atlan yerdeki usta tarafndan imzalanr. Ayrca her gn servis mhendisleri de bu
defterleri kontrol edip imzalar.

Patlayc Maddelerin Korunmas

MADDE 10 - Patlayc maddeler, depolanma ve kullanma yerinden baka yere gtrlemez.

Ateleyiciler patlayc madde sandklarn yanndan ayramaz.

TTK-FM-127 4
R.00
Patlayc Maddeler le Kapsller

MADDE 11 - Patlayc maddeler ile kapsller birlikte, ayn kap iinde ve/veya bir arada
bulundurulamaz. Ancak ayr blmelerde bulundurulmak kouluyla ateleyicilerin tadklar
sandklarda bir arada tanabilirler.

Patlayc Maddelerin Atelenmesi

MADDE 12 - Patlayc maddeleri; Messese Mdr tarafndan grevlendirilen yeterlilik

belgesine sahip ateleyicilerden bakasnn almas ve atelemesi yasaktr.

Kapsl Tellerinin Temizlenmesi, Balanmas ve Atelenmesi

MADDE 13 - Kapsl tellerinin ularnn temizlenmesi, birbirlerine ve ateleme tellerine

balanmas akabinde ateleme iini bizzat ateleyici yapar.

Lam atlacak yeri en son ateleyici terk eder.

Doldurulan delikler seri olarak balanr ve sadece elektrikli manyeto ile ateleme yaplr.

Elektrikli Ateleme Aralar

MADDE 14 - Manyetolar en az ayda bir kez muayene edilir. Gvenli bir ekilde iler
durumda tutulur.

Manyetolar yalnz ateleyiciler tarafndan kullanlr. Kapsl telleri ancak ateleme yaplaca
zaman ateleme kablosuna balanr.

Doldurulacak delik says manyetonun patlatabilecei kapsl saysnn yarsn geemez.

Ateleme Kablolar

MADDE 15 - Ateleme kablosu olarak; yalnz izole edilmi elektrik iletkenleri kullanlr.

Kapsl balant ek yerlerinde ve kapsllerin ateleme teline balant yerlerinde; izolatr, kuru
aa veya baka bir yaltkan malzeme kullanlabilir.

Ateleme Balantlar

MADDE 16 Atelemeden nce btn balantlar gzden geirilir. letkenlerin ksa devre
yapp yapmadklar Devre test cihaz ile kontrol edilir. Kapsl balantlar seri olarak
balanr. Paralel veya kark balamak yasaktr.

Kullanlabilecek Kapsller

MADDE 17 - Kmr ocaklarnda atelemeler yalnzca elektrikli bakr kovanl kapsllerle

yaplr. Birlikte kullanlacak elektrikli kapsllerin direnleri arasndaki fark 0,25ohm u
gemez.

TTK-FM-127 5
R.00
Gecikmeli Kapsller

MADDE 18 - Gecikmeli kapsllerin kullanlmasna ilikin esaslar aadaki gibidir.

a) Adi kapslle gecikmeli kapsl ayn sandkta ancak ayr blmelerde tanabilir. Birlikte
kullanlamaz.
b) Gecikmeli kapsller; kmr ocaklarnda yalnz ta ierisinde yaplan atelemelerde
kullanlabilir.
c) Lamlarda kmr damarna 5m. kala ve kmr damarn 5m. geene kadar gecikmeli
kapsl kullanlamaz.
d) Kmr ocaklarnda kullanlmasna izin verilen her trl patlayc madde gecikmeli
kapsllerle de kullanlabilir.
e) Kartu ierisine sokulan kapsl kendi teliyle ilmik atlmak suretiyle kartua skca
balanacaktr.

Atelemede Gvenlik nlemleri

MADDE 19 - Ateleyici, delikleri doldurmaya balamadan nce, lam atlacak yere gelen
btn yol azlarna nbeti konulup konulmadn denetler. Bu ite grevlendirilecek yeterli
sayda alan bulundurulur. Yol azlarna konacak nbetiler, ateleyici izin vermedike
ateleme mahalline girilmesine msaade etmeyecektir.

Ateleyici, atelemeyi yapmadan Merkezi Gaz zleme Sistemini bilgilendirecektir.

Ateleyici, atelemeyi o civarda bulunanlarn etkilenmeyecei biimde sndklarndan emin

olduktan sonra Lam var diye 3 kez barp nbetilerden de ayn cevab aldktan sonra
yapacaktr.

Karlkl allan Baca ve Lamlar

MADDE 20 - Karlkl alarak birbirlerine yaklaan, baca ve/veya lamlarn delinmesinde,

tehlike snrna gelindii zaman, Daimi Nezareti delinme iinin sona ermesine kadar, kar
baca ve/veya lamda almay durdurarak, gvenlik nlemlerini alr. Yeniden almaya
balanncaya kadar girilmesine olanak vermeyecek biimde kapatr. Baca ve/veya lam,
delme ilemi tamamlanncaya kadar havalandrlr.

Snaklar ve Korunma Tesisleri

MADDE 21 Yaplan patlatma sonucu savrulacak paralara kar korunmaya elverili

bulunmayan yerlerde, gvenlik nlemleri alnr ve korunma tesisleri yaplr.

Patlamann Gereklemedii Haller

MADDE 22 - Ateleyici manyetoyu atelediinde, arnda patlama olmazsa, en az 5 dakika

gemeden ateleme alanna girilemez.

TTK-FM-127 6
R.00
Patlamam Patlayc Maddeler

MADDE 23 - Lam deliklerinden her hangi birinde patlamam patlayc maddenin kald
veya kukulanld takdirde; arn ustasnn sorumluluunda, lam delen usta tarafndan
patlamam lam deliinin en az 30cm. yaknnda, bu delie paralel yeni bir delik delinir ve
ateleyici tarafndan doldurularak atelenir. Pasann kaldrlmas esnasnda alma alnna
grevlilerden bakasnn alnmas yasaktr.

Patlamam kartu ve kapsller bulunmas olaslna kar pasalar elle kaldrlr. Dinamit
kartuu ve kapslleri aranr. Bulunmad takdirde, bu pasann doldurulduu araba katarlara
balanmaz. Bu arabann zerine tehlike iareti konulur. Gvenlik nlemleri altnda tek bana
darya kartlr ve dikkatli bir ekilde boaltlr. Patlayc maddenin bulunmas halinde
dinamit ambarna teslim edilir.

Ateleyici lam deliinde kalan patlamam patlayc maddeleri zararsz hale getiremezse
arndaki almay durdurur. Ateleme mahallini terk edemez. Bir sonraki vardiyann
ateleyicisine ve nezaretisine gerekli bilgileri bizzat verir.

Eski Delikler

MADDE 24 - Geri tepmeyle boalm veya atelemeye ramen patlamam lam deliklerini
ksmen veya tamamen kazmak, oyarak temizlemek veya daha fazla derinletirmek ya da
yaknlarnda bu deliklere rastlayacak biimde yeni delikler amak yasaktr.

Patlayc Madde Kullanma Yasa

MADDE 25 - Yaplan lmlerde grizutin klorrde %1, Jelatinit dinamitte ise %0,3 veya
daha fazla metan (CH4) bulunan ksmlarda, metan (CH4) bulunmas muhtemel, metan
kontrol yaplamayan eski, yeni imalat boluklar ve atlak olan yerlerde, tkanm kmr,
br ve silolarn almasnda, kapatlm yangn barajlarnn almasnda patlayc madde
kullanlamaz.

Metan (CH4) lm

MADDE 26 - Ateleyici lam deliklerini doldurmadan nce; 25m. yarapndaki bir alan
ierisinde, zellikle tavandaki boluklarda, atlaklarda ve oyuklarda metan (CH4) lm
yapar. Madde 25 de belirtilen metan (CH4) deerlerinin zerinde bir deer tespit edilirse
lamlar doldurulmaz. Bu deerlerin altna dtkten sonra delikler doldurulur.

Ateleyici; lamlar doldurduktan sonra ve atelemeden nce ayn lmleri tekrarlar.

Lam Atlan Yere Girilmesi

MADDE 27 - Lam atldktan sonra en az 30 dakika beklenir. Duman ve gazlar tamamen

temizlenmedike arna girilemez. Arn temizlendikten sonra; ateleyici ve arn ustas
tarafndan arn kontrol edilip, tehlike kalmad bildirilmedike, arna bakasnn girmesine
izin verilmez.

TTK-FM-127 7
R.00
Patlayc Maddelere likin Talimatlar

MADDE 28 Patlayc maddelerin tanmas ile depo edilmesine ilikin esaslar, Sal,
Gvenlii ve Eitim ube Md. ya da Ba Mh. tarafndan hazrlanacak olan alma
talimatlaryla saptanr. Bu talimatlarn hazrlanmasnda, ilgili mevzuat hkmleriyle birlikte,
aadaki hususlar gz nnde bulundurulur.

a) Tesisler ve genel durum planlar,

b) Nem, bozulma ve donmaya kar korunma,
c) Tecrit
d) Havalandrma,
e) Patlama ve yangna kar alnacak nlemler,
f) Yangn halinde gaz ve dumanlarn boaltlmas,

NC BLM

PATLAYICI MADDELERN TAINMASI

Karayolu le Tanmas

MADDE 29

a) Patlayc maddelerin retildii fabrikasndan, ithalde giri gmrnden, satta satld

yerden ve depolardan dier bir yere tanmas iin mahalli makamlardan nakliye tezkeresi
alnmas zorunludur.
b) 300kg dan fazla patlayc maddelerin tanmas yeterli bilgi ve tecrbesi olan kiilerin
gzetiminde yaplr.
c) Maden iletmeleri dhilindeki depolar aras, insan gc ile 10kg, vasta ile 250kg aan
tamalar iin her sene tama ilerinde alacak kiiler belirlenerek daimi nakliye
teskeresi alnacaktr.
d) Tanacak patlayc madde miktar, depo ruhsat kapasitesinden fazla olamaz.
e) Emici maddeye temas ettirilmi NTRO GLSERN ile Nitrogliserini terleme sonucu
kusmu her trl nitrogliserinli dinamitler, kapsl takl dinamitler, kovan ve kapsl iine
konmam her nevi flminat karmndan yaplan patlayc maddeler ile potasyum pikratn
tanmas yasaktr.
f) Her trl patlayc maddenin koli ya da paket halinde PTT iletmesi veya posta tayan
dier yklenicilere ait aralarla tanmas yasaktr.
g) Her cins dinamit ve kapsller ayn nakil vastasnda bir arada tanamaz. Ancak, Depolar
aras 300kg. gemeyen tamalarda dinamit ve kapsller iin ayr blmeler kullanlmak
suretiyle tanabilir.
h) Patlayc maddelerin ykleme ve boaltlmasnda alanlar anti statik izme veya anti
statik ayakkab giyeceklerdir.

TTK-FM-127 8
R.00
i) Patlayc madde tayan vastalarda insan ve malzeme birlikte tanamaz.
j) Patlayc maddelerin nakil vastalarna yklenmeleri ve boaltlmalar gndzleri
yaplacaktr. Ancak gerekli emniyet tedbirleri alndktan sonra, reflektrlerle aydnlatma
yapmak art ile geceleri de ykleme ve boaltma yaplabilir.
k) Patlayc maddelerin tanmasna tahsis edilecek motorlu nakil vastalarnn kasalar ya
tamamen kapal ve arkadan kilitlenebilir kapl olacaktr. Ya da zeri ak vastalarn
kasalarnn ykseklii, tanacak patlayc madde sandk ile varillerin ykleme snrndan
fazla olacak ve zerine branda bez rtlecektir.
l) Patlayc maddelerin tanmasna tahsis edilen aracn kasas demir veya sa kaplanm ise
tabana ve yanlara branda bezi serilecektir.
m) Patlayc madde tayan nakil vastalar, nakliye teskeresinde belirtilen gzergh takip
edeceklerdir. Tama esnasnda zorunlu nedenlerle gzergh deitirilirse bu nakliye
teskeresine kaydettirilerek trafie bildirilecek ve tehlike sezildiinde kolluk kuvvetinden
yardm istenecektir.
n) Patlayc madde tayan vastalar ehir iinde 25km, ehir dnda 50km den fazla hz
yapamazlar.
o) Nakil vastalar mmkn olduu kadar yerleim yerlerinden geirilmeyecektir. Zorunlu
hallerde kolluk kuvvetinden yardm istenecektir.
p) Patlayc madde tayacak nakil vastalarnn n ve arkasna grnr ekilde 30x30cm.
ebadnda krmz flama taklacaktr. Ayrca beyaz renkli harflerle krmz zemin zerine
PATLAYICI MADDE ibaresi yazl levha konacaktr. Bu levhann harfleri en az 20cm.
boyunda 2,5cm. kalnlnda olacaktr.
q) Gece yaplan tamalarda; nakil vastalarnn nne ve yanlarna grnr ykseklikte
beyaz, arkasna ise krmz reflektrler konacaktr.
r) Tama esnasnda, ykleme, boaltma ve konaklamada vastann evresinde ate yakmak,
sigara imek, alev ve kvlcm karan maddeler kullanmak yasaktr.
r) Patlayc maddelerin tand nakil vastalarnda; (kamyonlar iin kabul edilmi tipten) her
an kullanlabilecek durumda 2 adet yangn sndrme cihaz bulundurulacaktr.
s) Nakil vastalarnda sarsnt oluturacak ve ak alevi gerektirecek nitelikte arza meydana
geldiinde, zerindeki yk boaltlmadan bu arzann giderilmesine allmayacaktr.
) Boaltlacak yk iin mmkn olduu kadar muhafazal ve glgelik bir yer seilecek.
Boaltlan ykn bana da bir nbeti konulacaktr.
t) Arza giderilemeyecek durumda ise; vastann zerindeki yk tamaya uygun olan ikinci
bir vastaya nakledilecektir.
u) Patlayc maddelerin tand aralar iin geerli ADR uygunluk belgesi olacaktr.
v) ADR hkmlerine uygun olarak ulusal ve uluslararas karayollarnda tehlikeli yk
tamacl yapacak ofrlerin, SRC5/ADR Eitim Sertifikasna sahip olmalar
zorunludur.
y) Tehlikeli madde tamacl yapan tatlara ait Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atk
Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta poliesi temin edilecektir.

TTK-FM-127 9
R.00
Yeralt letmelerinde Mekanik Vasta ile Tanmas

MADDE 30 -

a) Patlayc maddeler, orijinal ambalaj ile patlayc madde sandnda tanr.

b) Patlayc maddeleri tanma ilemi; alanlarn ocaa giri, k saatleri ile ayn zamanda
yaplamaz.
c) 1 seferde katarda 800kg dan fazla patlayc madde tanamaz.
d) Patlayc madde tanan lokomotifin nne ve katarn arkasna krmz iaret lambas aslr.
e) Patlayc madde tayan faytonlar, bo katarn en son faytonunun bir nne taklr.
Lokomotifin peine 1 bo fayton veya personel faytonu, onun peine patlayc madde ykl
fayton ve onun peine de bir bo fayton taklmak sureti ile tanabilir.
f) Patlayc madde tayan katardaki personel faytonuna patlayc maddelerin tanmasnda
grevli olanlar ve bu ie nezaret edenler haricinde kimse binemez.

Yeralt letmelerinde nsan Gc le Tanmas

MADDE 31 - Kullanlmak zere datlm bulunan patlayc maddeler, ateleyiciler ve/veya

tayclar tarafndan zel sandklar iinde tanr. Sandklar bu ie elverili yaltkan
malzemeden yaplm olacak ve kilit dzeni bulunacaktr. Bu sandklarn iine baka bir
madde konulamaz.

Manyeto ve sandklarn anahtarlarn ateleyici zerinde bulundurur.

Ateleyicinin ve tayclarn vcudundaki statik elektriin boaltlmas iin gerekli nlemler

alnr.

Bir kiinin tayabilecei patlayc madde miktar 10 kilogram geemez.

Patlayc maddelerin elektrikli (trolley) lokomotifler ile tanmalar Messese Mdrnn

verecei talimatlar dorultusunda yaplr.

TTK-FM-127 10
R.00
 DRDNC BLM

PATLAYICI MADDELERN DEPOLANMASI

Genel Hkmler

MADDE 32 -

a) Patlayc madde deposunun evresi 1m. yksekliinde ta veya beton duvarla ihata iine
alndktan sonra bu duvarn zerine 1m. yksekliinde geii engelleyecek ekilde dikenli
tel ekilecektir.
b) Patlayc madde depolarnda, yerst ve yama galerisi tipinde olanlara ruhsatl silah olan,
yeteri kadar gvenlik eleman grevlendirilecektir.
c) Depo iinde ve civarnda kuru ot saman kt odun benzin gaz mazot ispirto ya v.s yanc
ve parlayc maddelerin bulundurulmas kesinlikle yasaktr. Yerst yama galerisi
tipindeki depolarn 50m. civarndaki kuru otlar temizlettirilecektir.
d) Messese Mdr tarafndan grevlendirilmemi veya izin verilmemi kimselerin patlayc
madde deposuna girmesi yasaktr.
e) Depolarn bulunduu sahann ana kapsndan ieriye gireceklerin zerlerinde kibrit,
akmak, sigara, pipo, demir eyalar ve anti grizu zellii tamayan elektronik eyalar
bulunmayacaktr.
f) Patlayc maddeler, depolar arasnda orijinal ambalajlarnda tanacak ve depolarda orijinal
ambalajlarnda bulundurulacaktr.
g) Dinamitlerle kapsller ayr blmlerde veya ceplerde muhafaza edilecektir.
h) Patlayc madde depolarnn aydnlatlmas tamamen anti grizu emniyetli sabit elektrik
tesisatyla yaplacaktr.
i) Patlayc maddeleri rutubete maruz brakmamak iin, hava akmn engellemeyecek
ekilde, 10cm. yksekliinde aa zgaralar zerine istif edilecek. stif ykseklii
maksimum 160cm. olacak. Ayrca uygun su kanallar alp ieriye su girmesi de
nlenecektir.
j) Yama galerisi tipindeki depolara havalandrma amacyla nefeslik yolu alacaktr. Bu
nefesliin kna aspiratr konulacak ve tabii havalandrmann yeterli olmad hallerde
bu aspiratr altrlacak. Ayrca nefeslik taraf, parmaklk ve tel rgyle kapatlacaktr.
k) Patlayc maddeler; depo dhilinde dinamit ambarcsnn sorumluluunda patlayc
maddeler konusunda eitilmi, gvenilir kiilere tatarak istif ettirilecektir.
l) Patlayc madde sandklarnn almasnda; bakr, bronz, alminyum gibi yumuak
maddelerden yaplm aletler kullanlacaktr. Demir, elik gibi sert malzemeden yaplm
aletleri kullanmak yasaktr.
m) Depoda alanlar anti statik izme ya da anti statik bot giyeceklerdir. alanlarn
elbiseleri de anti statik zellikte olacaktr.
n) Depolarn ii itinal bir ekilde temiz tutulacaktr.
o) Depolardaki patlayc maddelerin imal ve depoya giri tarihleri ayr ayr levhalara
yazlacak. Datm bu sralamaya gre yaplacaktr.

TTK-FM-127 11
R.00
p) Depolarn giriinde depoya girenlerin vcudundaki statik elektrik ykn boaltmak
amacyla, ellerini srecekleri 30x50cm. ebadnda topraklanm bakr levha
bulundurulacaktr. Bu levhalar en az 6 ayda bir kontrol edilip direnleri llecek ve kayt
altna alnacaktr.
q) Depo dahilinde yaplacak veya yaplmas yasak olan ileri belirten uyar levhalar giriteki
uygun yerlere aslacaktr.
r) Depolarda yangn sndrme tertibat olarak; basnl su ile uygun nitelikte yangn
sndrme cihazlar bulundurulacak. Depo personeli yangn sndrme konusunda eitilmi
olacaktr.
s) Depolar mevzuatn ngrd paratoner sistemiyle donatlacaktr. Paratonerlerin periyodik
olarak yllk kontrolleri ise uzman kiilere yaptrlacak ve kayt altna alnacaktr.
t) Yer alt depolarndaki scaklk 8 - 30C0 arasnda olacaktr.
u) Patlama ihtimaline kar; dinamit ile kapsl gzlerinin bulunduu dirseklerin karsna
3 metreden az olmamak zere emniyet cepleri (ok odalar) alm olacaktr.
v) Patlayc madde datm, depo kndaki zel bir cepte yaplacaktr.

BENC BLM

PATLAYICI MADDELERN KULLANILMASI VE TAKB

Genel Hkmler

MADDE 33 -

a) Kmr ocaklarnda Bakanln msaade ettii emniyetli tip dinamit ve bakr kovanl
kapsller kullanlr. Bunlarn dndaki kullanmlar iin Bakanlktan ayrca msaade alnr.
b) Bir delie konacak patlayc madde miktar; kmrde 250gr, tata 750gr. gemeyecektir.
Bu snr aan miktarlar iin; tm hususlar ieren patlatma projesi ile birlikte i gvenlii
tedbirlerini kapsayan proje, Sal, Gvenlii ve Eitim Daire Bakanlna sunulur.
Sal, Gvenlii ve Eitim Daire Bakanl gerekli incelemeleri yaptktan sonra Genel
Mdrlk makamnn onayna sunar.
c) Ayak ii kmrlerde yaplacak patlatmalarda; ateleme yeri bizzat Daimi Nezareti
tarafndan tespit edilecektir. Vardiya nezaretileri tarafndan ise takip edilecektir.
d) Ateleme ii ateleme ehliyeti olan personel tarafndan yaplr. Lam deliklerinin
doldurulmas ve sklanmas bizzat ehliyetli ateleyici ve onun gzetiminde bu konuda
deneyimli usta tarafndan yaplacaktr.
e) Lam delikleri 25-32mm. apnda ve en fazla 260cm. boyunda olacaktr. (b kknda
belirtilen msaadesi alnm projeler hari)
f) Ateleme seri balantl olarak yaplacaktr. Kapsl tellerinin ularnn temizlenmesi
birbirlerine ve ateleme tellerine balanmas ve ateleme ii bizzat ateleyici tarafndan
yaplacaktr. Lam atlacak yeri en son ateleyici terk edecektir.
g) Ateleyici, ateleme tellerini manyetoya balamadan nce, btn balantlar gzden
geirecek ve ohm metre cihaz ile devreyi test edeceklerdir.

TTK-FM-127 12
R.00
h) Lam ve tabanlarda ateleme mahalli; adi kapsl - grizu tin klorr dinamit kullanrken
arndan en az 200m. geride, gecikmeli kapsl jelatinit dinamit kullanrken ise arndan en
az 300m. geride ve cep veya tal domuz dam gibi bir siper arkasndan ateleme
yaplacaktr. Doldurma ve ateleme srasnda kavak ve/veya giri noktalarna nbeti
konulacak. Ateleme yaplrken lam boyunca kimsenin olmadna emin olduktan sonra
LAIM VAR diye 3 kez barp, nbetiden de ayn cevab aldktan sonra ateleme
yaplacaktr.
i) Lamda, otomatik sesli ve kl alarm veren metan detektr bulunacaktr.
j) Daimi nezareti yer alt ocaklarnda patlayc madde kullanlacak yerleri tespit ederek, bir
patlatma projesi hazrlayacaktr;
Patlatma projesi; kaya cinsine bal olarak delik paterni (delik ap, boyu, says, delikler
aras mesafe, patlayc madde miktar, patlayc cinsi ve sklama vb.) hususlar kapsayacaktr.
Patlayc madde kullanm bu projeye uygun olarak gerekletirilecek. Delik paterni
deitirildii takdirde proje gncellenecektir.
Patlayc madde kullanlacak lam, taban ve bayukarlarda; patlayc maddenin cinsi, miktar
ve ateleme srasn gsteren bir izelge hazrlanr. Bu izelge; lam, taban ve bayukarlarn
giriinde uygun bir yere aslacaktr.
Sorumlu mhendis tarafndan patlayc madde kullanlacak yerler iin alma talimat
hazrlanacaktr. Bu talimat patlayc madde kullanmn ve gerekli gvenlik kurallarn
ierecektir.
Patlayc madde kullanm, ilgili mhendisin bilgisi dhilinde gerekleecektir.
k) nc ahslar tarafndan yrtlen galeri ilerlemeleri iin patlayc madde kullanma
protokol hazrlanacak. Bu protokol patlatma ile ilgili tm hususlar kapsayacaktr.
l) Daimi nezareti tarafndan vardiya banda nerede ve ne kadar patlayc madde
kullanlaca tespit edilecek, ateleyiciler kendisine verilen tertibe uygun olarak patlayc
maddeleri kullanacaklardr.
m) Ateleyiciler kendilerine verilen tertibe uygun olarak ambardan imza karl patlayc
maddelerini alrlar. Depo sorumlusu ise ocak idaresinin tertip ve imzasn kontrol eder.
Ateleyiciler grevleri srasnda ehliyetnamelerini ve sarf (el) defterlerini zerlerinde
tarlar.
n) Ateleyici tertibe uygun olarak patlayc maddeleri kullanacaktr. Ateleyici ve arn ustas
tarafndan sarflar; deftere, yer belirtilerek kayt edilecek ve imza altna alnacaktr.
o) Ateleyicinin tertip edilenden daha fazla patlayc madde kullanmas gerektii durumlarda;
ateleyici gerekesi ile birlikte deftere ileyecektir.
p) Ateleyicilerin zerlerinde patlayc madde olduu srece dik kuyulardan zel kafesle inip
karlar.
q) Delikler temizlendikten sonra; kapsller, doldurulan her deliin ilk dinamitine taklr. Bir
deliin doldurma ve sklama ilemi tamamlandktan sonra dier delie geilir.
r) Ateleme yapldktan en az 30 dakika sonra arna girerek gaz lm ile birlikte tahkimat
ve kavlak kontrol yaplr.

TTK-FM-127 13
R.00
s) Vardiya sonu ocak knda iade edilen patlayc maddeler; ambar sorumlusu tarafndan
saylarak, kontrol edilir ve ateleyici defteri de imzalanarak ambara teslim edilir.

ade edilecek kapsl veya dinamit olmasa bile, bo sandk ambara bizzat ateleyici tarafndan
teslim edilecektir.

Daimi nezareti, vardiyann herhangi bir saatinde ateleyicilerin defter ve patlayc madde
sarflarn kontrol edecektir. Kontrol sonucu usulszlk tespit edilmesi halinde ateleyiciler
hakknda yasal ilem yaplacaktr.

Jelatinit Dinamit Kullanlmas

MADDE 34

a) Jelatinit dinamit; ancak, msaade alnm lamlarda gerekli tedbirler alnarak

kullanlacaktr.
b) Patlayc maddeler ynergesinin patlayc maddelerin kullanlmas ve takibi ile ilgili
madde 35da belirtilen tm hkmlere de jelatinit dinamit kullanmnda aynen uyulacaktr.
c) Yaplan pilot sondaj kmr damarn kesmi ise; kmr damarna 5m. kala ve kmr
damarndan 5 m. uzaklancaya kadar jelatinit dinamit kullanlmayacaktr. Patlayc madde
olarak Grizu tin-Klorr ve elektrikli adi kapsl kullanlacaktr.
d) Lam arnnda ve arndan 25m. geride %0,3 ten fazla CH4 tespit edilirse doldurma ve
ateleme yaplmayacaktr.
e) Lamlarda; ateleme mahalli arndan en az 300m. geride olacak. Doldurma ve ateleme
srasnda yeterli sayda nbeti konulacak. Ateleme yaparken lam boyunca kimsenin
olmadna emin olarak LAIM VAR diye 3 kez barp nbetilerden ayn cevab
aldktan sonra ateleme yaplacaktr.
f) Jelatinit dinamit ve gecikmeli kapsl kullanm ile ilgili alma talimatlar Daimi
Nezareti tarafndan hazrlanarak imza karl mhendis, nezareti, ateleyici ve ilgili
lam ustalarna verilecektir.

Doldurma ve Sklama

MADDE 35 - Patlayc madde, lam delii iyice temizlendikten sonra yastk maddesi
yerletirilip doldurulur ve sklandktan sonra atelenir.

Sklama maddesinin boyu 40 santimetreye kadar olan kartular iin, 35 santimetredir. Fazla
her kartu iin, kartu boyunun yars kadar, sklama maddesi eklenir. Patlayc maddenin
boyu, delik derinliinin yarsn geemez. Artan boluk, sklama maddesiyle doldurulur.
Nezaretiler, sklama madde ve gerelerini ateleme yerinin yaknnda bulunduracaklardr.
Lam deliklerinin doldurulmas ve sklanmas, bizzat ateleyici veya onun gzetim ve
sorumluluu altnda bu konuda deneyimli usta tarafndan yaplr.

Dinamit kartular, lam deliklerine ekillerinin bozulmamasna zen gsterilerek

zorlanmadan sokulur. Sklama, iletken olmayan zel ubuklarla yaplr. Kapsller; kartulara
ateleme yaplaca srada yerletirilir ve lam delikleri, atelenecekleri zaman doldurulur.

TTK-FM-127 14
R.00
 ALTINCI BLM

eitli Hkmler

Ynergede ngrlmemi Durumlar

MADDE 36 - bu Ynergede ngrlmemi bir durumla karlalmas halinde Sal,

Gvenlii ve Eitim Daire Bakanlnca verilecek karar dorultusunda hareket edilir.

Yrrlk

MADDE 37 - bu ynerge TTK Ynetim Kurulu onayn mteakip yrrle konulur, tescil
ve ilan edilir. Ynergede yaplacak deiiklikler de ayn usule tabidir.

Yrtme

MADDE 38 - bu ynerge TTK Genel Mdrl adna Sal, Gvenlii ve Eitim

Daire Bakanl tarafndan yrtlr.

TTK-FM-127 15
R.00