Co wi c e j o hemodi al i zi e .

Ponisze informacje pozwol przybliy proces hemodializy.

Hemodializa to jedna z metod leczenia nerkozastpczego. Polega na usuwaniu z krwi
szkodliwych produktw przemiany materii oraz nadmiaru wody i nadmiaru jonw
szkodliwych dla zdrowia. Zabiegi wykonuje si u pacjentw, ktrych nerki nie speniaj
swojej funkcji. Przyczyn jest uszkodzenie podstawowych elementw morfotycznych nerki -
NEFRONU. Nefron to jednostka morfologiczno - czynnociowa nerki. W kadej z nerek
znajduje si mniej wicej jeden milion nefronw. Im wicej ulega uszkodzeniu, tym bardziej
nasilone objawy choroby. Uszkodzenie nerek ( nefronw) moe nastpi w sposb nagy.
Dzieje si tak w przypadku szkodliwego, nefrotoksycznego dziaania trucizn, alkoholu
metylowego, przedawkowania niektrych lekw lub zbyt dugotrwaego ich uywania. Do
uszkodzenia nefronw moe rwnie dochodzi w sposb przewleky, kiedy ulegaj one
uszkodzeniu w sposb powolny, dugotrway. Proces chorobowy moe trwa wiele lat, przez
dugi okres choroby objawy mog by tak sabe, e chory nie odczuwa adnych dolegliwoci.
Dopiero kiedy uszkodzeniu ulega tak dua ilo nefronw, e pozostae nie s w stanie
zapewni homeostazy organizmu, pojawiaj si pierwsze dolegliwoci i pacjent zgasza si do
lekarza. Niestety, czasem jest ju za pno i diagnoza to natychmiastowe rozpoczcie
leczenia nerkozastpczego. Jak sama nazwa wskazuje, polega ono na zastpieniu funkcji
wasnych nerek przez inne metody. Do metod leczenia nerkozastpczego zaliczamy:

o hemodializ

o dializ otrzewnow

o przeszczep nerki

Rozpoczcie leczenia nerkozastpczego nastpuje w sytuacji, kiedy poziom filtracji

kbuszkowej (eGFR) obnia si poniej 15 ml/min/1,73 m2 , u osb z cukrzyc poniej 20
ml/min/1,73 m2.

Pierwsze zabiegi hemodializy przeprowadzane s codziennie przez 4 do 5 dni. Czas ich

trwania jest nieco krtszy od standardowych i wynosi okoo 2 godzin zamiast 4 godzin.
Intensywno zabiegw (skuteczno) powinna by rwnie mniejsza ni wykonywanych
przewlekle w programie planowym, by organizm przystosowa si do zmian zwizanych z
usuwaniem toksyn mocznicowych. Mniejsz intensywno uzyskuje si stosujc dializator o
mniejszej ni nalena powierzchni, jak te obroty pompy krwi (przepyw krwi) ustawiamy na
poziomie nie przekraczajcym 180 - 200 ml/min. Mniejsze nasilenie codziennych zabiegw
pozwala na pynne przystosowanie si organizmu pacjenta do zmian zachodzcych we krwi i
pynie mzgowo-rdzeniowym zwizanych z usuwaniem nagromadzonych toksyn i zmianami
osmolarnoci. Dodatkowo mog by stosowane leki zmniejszajce ryzyko wystpienia
obrzku mzgu.
Pacjent stopniowo wprowadzany w program przewleky, poddawany jest zabiegom trzy razy
w tygodniu, co drugi dzie. Zabiegi mog odbywa si na trzech zmianach, tj. rano (7.00-
11.00), w poudnie ( 12.00-16.00) i wieczorem (17.00-21.00). Godziny mog si nieco
zmienia. Zwykle niedziele s dniem wolnym od planowych zabiegw HD, wwczas
prowadzone s kontrole techniczne, serwis stacji uzdatniania wody itp. Zgodnie z warunkami
umowy z Patnikiem, czyli Narodowym Funduszem Zdrowia, transport na zabiegi
hemodializy zapewnia stacja dializ, w ktrej zabiegi si odbywaj. Dla pacjenta wie si to z
koniecznoci dostosowania do zaplanowanego grafiku zabiegw.

Hemodializa to zabieg oczyszczania krwi

Moe by wykonywany u chorych przewlekle (N.18) jak te w sytuacjach tzw. ostrej
niewydolnoci nerek (wg ICD 10 - N.17) oraz zatru rodkami usuwalnymi przez bony
pprzepuszczalne dializatorw. Podstaw zabiegu hemodializy jest wyprowadzenie krwi
pacjenta poza ustrj (std okrelenie krenie pozaustrojowe) przez ukad drenw , celem
doprowadzenia jej do dializatora ( patrz rysunek). Dializator to miejsce, element ukadu
krenia pozaustrojowego, ktry zastpuje czynno wydalnicz i regulacyjn nefronu.
Zbudowany z bony pprzepuszczalnej, uoonej w tubie w postaci milionw kapilar.
Wewntrz kapilar przepywa krew pacjenta, stykajc si przez bon pprzepuszczaln w
przepywajcym w przeciwnym kierunku pynem dializacyjnym.
Dziki przeciwstawnemu kierunkowi przepywu wzmacniana jest sia oczyszczania, usuwania
i wymiany czsteczek oraz usuwania nadmiaru wody. Dla wzmoenia skutecznoci po stronie
pynu dializacyjnego wytwarzane jest w sposb regulowany (czas i poziom ultrafiltracji)
podcinienie, ktre odpowiada przede wszystkim za usuwanie wody z przepywajcej krwi.

Pyn dializacyjny skada si z dwch komponentw

kwanego i zasadowego

Komponent kwany pozwala przygotowa pyn dializacyjny o skadzie podobnym do skadu

pynu pozakomrkowego, natomiast komponent zasadowy zapewnia pacjentowi dostaw
dwuwglanw, zmniejszajc tym samym ryzyko kwasicy po zabiegu hemodializy. Odcia
rwnie prac wtroby, ktrej zadaniem byoby doprowadzenie do rwnowagi kwasowo -
zasadowej, gdyby hemodializ przeprowadzano wycznie na octanach (tak byo wczeniej).
Obecnie jest to zabieg lepiej dostosowany do fizjologii czowieka. Aby krew moga
przepyn przez ukad drenw i dializator, trzeba j pobra z organizmu pacjenta. Za pomoc
nakucia igami dializacyjnymi poczonymi z ukadem drenw i dializatorem, krew przy
pomocy pompy pobierana jest jedn ig, wprowadzana do dializatora (tam podlega
oczyszczaniu i usuwaniu wody), nastpnie ukadem drenw ylnych wraca do pacjenta,
poprzez drug ig wprowadzon do yy. Krew do zabiegu pobierana jest za pomoc igie
wkutych do y, w ktrych przepyw jest kilkakrotnie wikszy ni fizjologicznie. Tak poda
moemy uzyska dziki wytworzonej specjalnie do tego celu tzw. przetoce ttniczo-ylnej.
Dla osb leczonych hemodializ jest to "linia ycia".

Dieta pacjenta dializowanego

Oprcz leczenia hemodializ, kady pacjent musi pamita rwnie o zachowaniu
odpowiedniej diety. Rni si ona od tej, jak proponujemy w czasie leczenia
zachowawczego w Poradni Nefrologicznej (kiedy nerki jeszcze funkcjonuj). Poniewa nerki
nie speniaj ju swojej funkcji, nie filtruj wody, nie wytwarzaj moczu oraz nie usuwaj z
organizmu szkodliwych produktw przemiany materii ale te produktw, ktre w
odpowiednich ilociach s niezbdne do ycia, jednak ich nadmiar jest zagroeniem. Takim
zagroeniem jest np. Potas, Fosforany. Szkodliwy jest nadmiar wody, ktry prowadzi do
nadmiernego wzrostu cinienia ttniczego oraz do przesikania wody poza naczynia
krwionone. Tak powstaj obrzki, tak te dochodzi do sytuacji zagraajcej yciu - obrzku
puc.

Woda

Przyczyn obrzku puc moe by niewydolne serce, jednak u chorych z nieczynnymi

nerkami przyczyn jest nadmierne nagromadzenie wody w organizmie. Jedynym
ratunkiem jest jak najszybsze podczenie do zabiegu hemodializy i usunicie nadmiaru
wody. Przyczyn jest brak dyscypliny pacjenta i nadmierne spoywanie pynw. Zarwno w
postaci herbaty, kawy, mleka jak te zup czy sosw. Chore nerki nie produkuj moczu ( jest to
okoo 1,5 litra wody wydalonej w organizmu dziennie), jedyn metod utraty wody jest
parowanie przez skr, przez drogi oddechowe, wraz z potem oraz okoo 200 ml ze stolcem.
To zbyt mao, by wydali nadmiar spoywanej w cigu doby wody. Gromadzi sie ona
najpierw w naczyniach krwiononych (wzrost cinienia krwi), pniej przenika przez nie i
powstaj obrzki, szczeglnie w okolicach kostek, koci krzyowej, pod oczami, na twarzy.
Kocowym zagroeniem jest przesikanie wody do pcherzykw pucnych, ktre zamiast
powietrzem wypeniaj si wod. Zmniejsza to powierzchni oddechow puc, chory
odczuwa siln duszno, przyjmuje pozycj stojc lub siedzc, odkrztusza wydzielin
podbarwion krwi (row) oraz pienist. W takiej sytuacji tylko szybki zabieg hemodializy
z ultrafiltracj moe uratowa pacjentowi ycie. Dieta pacjenta dializowanego, to rwnie
ograniczenie warzyw i owocw oraz innych produktw zawierajcych Potas, Fosforany, Sd.

Potas

Potas jest pierwiastkiem, ktry zgromadzony w nadmiarze we krwi moe doprowadzi do

zatrzymania akcji serca. Jego poziom bardzo szybko narasta, po zjedzeniu produktw
zawierajcych potas, ale te bardzo atwo usun go podczas hemodializy. Szczeglnymi
objawami wzrostu poziomu Potasu we krwi ( norma to 3,5 5, 4 mEq/l) jest uczucie
cikoci ng, zwolnienie akcji serca, ze samopoczucie. W drastycznych przypadkach
zatrzymanie akcji serca. U chorych ze sprawnymi nerkami, kiedy we krwi pojawi si wicej
potasu, nerki wydalaj go wraz z moczem chory czciej oddaje mocz. U chorych z PChN
konieczna jest hemodializa.

Fosfor

Fosfor dostarczany w nadmiarze w diecie gromadzi si w organizmie, kiedy przekracza

dopuszczalne normy czyni wiele szkd; przede wszystkim poprzez usuwanie wapnia z koci,
zwikszajc ich amliwoc. Dochodzi wwczas do zaburze hormonalnych, zwanych u
pacjentw hemodializowanych nadczynnoci przytarczyc. Duym problemem jest usuwanie
fosforu z organizmu, poniewa bardzo sabo usuwany jest poprzez bony dializacyjne.
Dlatego ogromne znaczenie ma ograniczenie jego spoycia w diecie. Jest to o tyle trudne, e
fosor znajduje si w wielu produktach. Dostarczamy go jednak najczciej spoywajc
pokarmy zawierajce konserwanty, zupy w proszku, kostki rosoowe, gotowe dania, coca
cola, sery wdzone, te, peklowane miso. Fosfor dugo gromadzi si zanim da pierwsze
objawy, nie zagraa bezporednio, w krtkim czasie yciu, jest natomiast bardzo trudno
usuwalny podczas hemodializy i zwiksza ryzyko zama koci ( czste s uszkodzenia
krgosupa, ble kostne), przyczynia si do zaburze wzmoonej kalcyfikacji naczy
krwiononych co nasila powikania ze strony ukadu krenia.

Sd
Sd to pierwiastek, ktry do atwo moe by usuwany podczas hemodializy, jego spoycie
mona w atwy sposb ograniczy. Nadmiar sodu (NaCl sl kuchenna to surowa posta
sodu) przyczynia si do problemw z nadcinieniem, zatrzymaniem wody ( sd wie wod).
Poniewa problem nadcinienia szczeglnie dotyczy pacjentw z chorymi nerkami, naley
unika tego pierwiastka w diecie. Nie dosalajc potraw i tak dostarczamy go duo. Naley
pamita, e duo sodu zawieraj wszystkie przetworzone i konserwowane produkty oraz
wysokogatunkowe wdliny.
Pacjenci dializowani nie musz restrykcyjnie ogranicza natomiast poday biaka. Wrcz
odwrotnie, po rozpoczciu leczenia dializami, kiedy zostanie usunity nadmiar wody z
organizmu oraz toksyny mocznicowe, pacjent potrzebuje materiau budulcowego do
odbudowy mini. Wane, by w czasie dializoterapii przyrost wagi nie wiza si z
przyrostem tkanki tuszczowej ( fady skrne) ale z odbudow mini.