Zastita I Spasavanje U Bih Studija

ZATITA I SPAAVANJE
U BOSNI I HERCEGOVINI
Sarajevo, juni 2010. godina

ZATITA I SPAAVANJE U BOSNI I HERCEGOVINI
___________
Zahvalnost
Procjena kapaciteta civilne zatite u Bosni i Hercegovini je istraena i napisana od strane
istraivaa Centra za sigurnosne studije. Na elu istraivakog tima nalazio se Armin Krali,
a aktivan doprinos dali su istraivai Sanja Mihajlovi, Emsad Dizdarevi i Emir Bijeli.
Ovom prilikom elimo se zahvaliti svima koji su svojim znanjem i informacijama omoguili
ovo istraivanje, a posebne izraze zahvalnosti upuujemo Samiru Agiu, efu Sektora za
zatitu i spaavanje Ministarstva sigurnosti, Aliji Tihiu, direktoru Federalne uprave civilne
zatite i Milimiru Doderu, direktoru Republike uprave civilne zatite Republike Srpske.
Posebnu zahvalnost iskazujemo Institutu otvoreno drutvo (Open Society Institute

OSI) koje je obezbjedilo finansijsku podrku naoj organizaciji kroz projekat
institucionalne podrke, te samim tim omoguio i publikovanje ovoga istraivanja.
Autorsko pravo CSS, juni 2010. Sva prava zadrana. Nijedan dio ovog istraivanja ne moe se umnoavati,
uvati u sistemu koji e omoguii njegovo kasnije preuzimanje ili prenositi u bilo kojem obliku ili bilo kojim
elektronskim, mehanikim sredstvima ili fotokopiranjem ili snimanjem tonskih zapisa ili na bilo koji nain, a da
se u potpunosti ne navede njegov izvor. CSS pozdravlja i podstie iskoritavanje i raspodjelu materijala
sadranog u ovom istraivanju.
2
SADRAJ
LISTA SKRAENICA
SISTEM ZATITE I SPAAVANJA U BOSNI I HERCEGOVINI.......... 5
Civilna zatita.................................................................................................... 6
I USPOSTAVA ORGANIZACIONE STRUKTURE CZ U BIH...... 7
1. Dravni nivo Ministarstvo sigurnosti..................................................... 9
2. Organizacija CZ u entitetima i Brko Distriktu BiH................................ 14
2.1 tabovi civilne zatite................................................................. 20
2.2 Slube zatite i spaavanja........................................................ 25
2.3 Jedinice civilne zatite................................................................ 29
2.4 Operativno-komunikacijski centri............................................... 35
II FINANSIRANJE CIVILNE ZATITE................................................ 41
PREPORUKE...................................................................................................... 47
3
LISTA SKRAENICA
BD Brko Distrikt BiH
BiH Bosna i Hercegovina
CIPS - Citizens Identification Protection System
CZ Civilna zaita
EU Europska unija
EUFOR - European Union force
FBiH Federacija Bosne u Hercegovine
MUP Ministarstvo unutranjih poslova
NATO Sjeverono-atlanski savez
NUS Neeksplodirana ubojita sredstva
OKC BiH - Operativno-komunikacijski centar
PVJ Jedinice zatite od poara
RBiH Republika Bosna i Hercegovina
RS Republika Srpska
UN Ujedinjene nacije
ZiS Zatita i spaavanje
4
SISTEM ZATITE I SPAAVANJA U BOSNI I HERCEGOVINI
Ustaljena praksa u veini razvijenih demokratskih zemalja je da svaka drava

preuzima odgovornost za zbrinjavanje rtava i pruanje blagovremene pomoi u vanrednim
situacijama koje se dese na njenoj teritoriji. Shodno tome, planiranje za sluaj civilnih
vanrednih situacija je prvenstveno odgovornost dravnih institucija, te je uobiajena praksa i
da sredstva namijenjena za tu svrhu budu takoer pod kontrolom tih institucija. Imajui u vidu
neto kompleksniju ustavnu strukturu Bosne i Hercegovine, oblast planiranja i finansiranja u
sluaju civilnih vanrednih situacija karakterizira neto drugaiji oblik organizacije i
upravljanja ovim sektorom. Tako, po definisanom teritorijalnom ustrojstvu Bosne i
Hercegovine, jedinice lokalne, gradske, kantonalne, entitetske i dravne uprave, u okviru
svojih prava i obaveza utvrenih zakonom, ureuju, planiraju, educiraju, organiziraju,
finansiraju i provode sistem zatite i spaavanja.
Inae, sam sistem zatite i spaavanja Bosne i Hercegovine je oblik pripremanja i uea
subjekata zatite i spaavanja u reagiranju na katastrofe i velike nesree, kao i organiziranje,
pripremanje i sudjelovanje operativnih snaga zatite i spaavanja u prevenciji, reagiranju na
katastrofe i otklanjanju moguih uzroka i posljedica katastrofa.
Pojam sistem zatite i spaavanja je termin koji se ustalio u meunaronoj komunikaciji u

nedavnoj prolosti, pa je tako postepeno naao svoju upotrebu i u Bosni i Hercegovini. Ova
oblast je bila znatno poznatija u naem regionu kao sistem openarodne odbrane i drutvene
samozatite. Kako je ovaj termin naputen uz demokratske promjene koje su uslijedile, veina
institucija koja djeluje u ovoj oblasti zadrala je u svojim nazivima samo pojam civilne
zatite.
Pojam sistem zatite i spaavanja nalazi svoju upotrebu u institucijama na dravnom nivou
koje su uspostavljene u cilju koordinacije rada postojeih entitetskih agencija civilne zatite,
odnosno izgradnje kompleksnog i sveobuhvatnog sistema zatite i spaavanja. Stoga emo za
potrebe ovoga istraivanja vie koristiti pojam civilne zatite koji je jo uvijek u znatno iroj
upotrebi, a ujedno se odnosi i na zvanine nazive institucija koje djeluju u ovom sektoru.
Pojam zatite i spaavanja, koji e vjerovatno postepeno preovladati u buduoj komunikaciji,
te pribliavanju i promicanju meunarodnih standarda u ovoj oblasti, koristiemo u mjeri u
kojoj je zastupljen u upotrebi u Bosni i Hercegovini.
5
Civilna zatita
Civilna zatita u savremenom drutvu predstavlja dio vladinog sigurnosnog sektora u

cjelokupnom sistemu zatite i spaavanja. Ona je planski, organizirani dio sistema zatite od
prirodnih i drugih nesrea koji obuhvata organiziranje, pripremanje i uee graana i drugih
subjekata na zatiti i spaavanju ljudi, materijalnih dobara i ivotne sredine od elementarnih
nepogoda, drugih nesrea veih razmjera i ratnih dejstava.
Pored svog preventivnog djelovanja, civilna zatita ima znaajnu ulogu u kriznim situacijama,
kao to su prirodne i tehniko-tehnoloke nesree, razliiti vojni konflikti i druge nesree.
Osnovna obiljeja krize su velika ugroenost, nesigurnost i pritisak vremena.
Navedeni faktori su veliki izazov za uobiajen, rutinski model djelovanja dravnih slubenika
gdje je, prije svega, rije o formalnim i vremenski zahtijevnim postupcima. Odluivanje u
krizi trai prilagoavanje slubenike strukture i kulture, a jedna od tih prilagodbi trebala bi
biti centraliziranje odluivanja. Krize, bez obzira na svoje razloge, obino trebaju snano
vodstvo i odlunost, ponekad i posebno krizno zakonodavstvo, a ozbiljan su izazov za
autentinost demokratije.
Gdje je koncentracija moi odluivanja? Kakve snage i sredstva civilne zatite stoje na
raspolaganju u sluaju kriza u Bosni i Hercegovini? Odgovore na ova pitanja pokuat emo da
damo kroz procjenu organizacije kapaciteta civilne zatite u Bosni i Hercegovini.
6
I USPOSTAVA ORGANIZACIONE STRUKTURE CIVILNE

ZATITE U BOSNI I HERCEGOVINI
Dejtonskim ustrojstvom BiH od 1995. godine do donoenja Zakona o ministarstvima i

drugim tijelima uprave u Bosni i Hercegovini,1 civilna zatita je bila organizirana na nivou
entiteta, a potom i na nivou Brko Distrikta. Prvi elementi dravne strukture i upravljanja sa
dravnog nivoa pojavili su se uspostavom Ministarstva sigurnosti Bosne i Hercegovine 2003.
godine, tj. njegove organizacijske jedinice (Odsjeka, a nakon nekog vremena Sektora za
civilnu zatitu), odnosno sadanjeg Sektora za zatitu i spaavanje.
Oblast civilne zatite u Federaciji BiH regulisana je Ustavom Federacije BiH kao i donesenim
ostalim potrebnim propisima, koji su objavljeni u Zbirci propisa poetkom 2007. godine.
Paralelno sa ovim propisima usvojeni su i ostali zakoni u drugim oblastima zatite i
spaavanja poput Zakona o zatiti i spaavanju ljudi i materijalnih dobara od prirodnih i
drugih nesrea u Federaciji BiH.2 U Republici Srpskoj, uz Ustav Republike Srpske, usvojeni
su i Zakon o civilnoj zatiti,3 kao i 13 zakona iz razliitih oblasti. Oblast civilne zatite u
Brko Distriktu regulisan je Statutom Brko Distrikta BiH, uz 8 dodatnih zakona (npr. o
zdravstvenoj zatiti, ivotnoj sredini, zatiti prirode, vode, zraka i dr.). Bitno je napomenuti da
Brko Distrikt nema poseban zakon o zatiti i spaavanju, odnosno civilnoj zatiti. Tanije,
procedura njegove izrade je u toku. Meutim, treba istai da su doneeni pojedinani pravni
akti, kao ad hoc rjeenja za organizacijska pitanja civilne zatite i oni e ostati da vae sve do
donoenja zakona.
U aprilu i maju 2008. godine, oba Doma Parlamentarne skuptine donijela su Okvirni zakon o
zatiti i spaavanju ljudi i materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesrea u Bosni i
Hercegovini4 koji je stupio na snagu 1.7.2008. godine. Zakonom se propisuje da se sistem
zatite i spaavanja ljudi i materijalnih dobara od prirodnih ili drugih nesrea u entitetima i
Brko distriktu ureuje entitetskim zakonima i zakonom Brko distrikta uz obavezu
usklaivanja sa odredbama Okvirnog zakona. Ovaj zakon takoer utvruje da upravne i
struno-operativne poslove zatite i spaavanja u entitetima i Brko distriktu obavljaju
nadlene institucije, organi uprave entiteta i Brko Distrikta.
1
Slubeni glasnik BiH, broj 05/03 i 42/03
2
Slubene novine Federacije BiH, broj 39/03 i 22/06
3
Slubeni glasnik Republike Srpske, broj 26/2002
4
Slubeni glasnik BiH, broj 50/08
7
Donoenje Okvirnog zakona o zatiti i spaavanju ljudi i materijalnih dobara od prirodnih ili
drugih nesrea u Bosni i Hercegovini ima nesumnjivu vanost jer se po prvi put jasno
utvruju nadlenosti organa i institucija Bosne i Hercegovine u oblasti meunarodne saradnje
kao i meusobne saradnje i koordinacije te saradnje i koordinacije sa entitetskim upravama
civilne zatite i nadlenim organom za civilnu zatitu Brko distrikta. Pored toga, Okvirnim
zakonom se po prvi put uvodi sistem jedinstvenog evropskog broja za hitne situacije - 112 i
uspostavlja Operativno-komunikaciojski centar Bosne i Hercegovine - 112, formira
Koordinaciono tijelo BiH za zatitu i spaavanje, regulira planiranje i finasiranje u oblasti
zatite i spaavanja.
Entiteti i Distrikt Brko imaju izvornu nadlenost u ureenju, planiranju, organiziranju,

finansiranju, provoenju zatite i spaavanja. Temelje organizacije civilne zatite ine etiri
utvrena organizacijska i menaderska nivoa, a to su:
1. dravni nivo (Ministarstvo sigurnosti - Sektor za zatitu i spaavanje);
2. entitetski nivo i Brko Distrikt (Federalna uprava civilne zatite, Republika uprava
civilne zatite i Odjel javne sigurnosti Brko Distrikta);
3. kantonalne uprave civilne zatite; i
4. opinske slube civilne zatite.
8
1. Dravni nivo Ministarstvo sigurnosti BiH
Vijee ministara Bosne i Hercegovine je 2003. godine uspostavom Ministarstva sigurnosti

BiH povjerilo mandat ovom resornom ministarstvu da izmeu ostalog koordinira i oblast
zatite i spaavanja u Bosni i Hercegovini. Ministarstvo sigurnosti, kroz Sektor za zatitu i
spaavanje, obavlja strune i sve druge administrativne poslove u oblasti zatite i spaavanja.
Sektor za zatitu i spaavanje formiran je 2004. godine, a sainjavaju ga tri odsjeka (Odsjek
za meunarodnu saradnju i koordinaciju, Odsjek za strateko planiranje, mjere zatite i
spaavanja i Odsjek za strukturu i obuku) i Operativno-komunikacijski centar BiH - 112.
Kroz Sektor za zatitu i spaavanje unaprijeena je koordinacija svih struktura sistema zatite
i spaavanja Bosne i Hercegovine kao i meudravna koordinacija sa susjednim dravama i
uspostavljeni uvjeti za brz i neometan
prelazak granice snaga i sredstava zatite i
spaavanja prilikom traenja i pruanja
Okvirnim zakonom utvrene su
meunarodne pomoi u sluaju prirodnih ili slijedee nadlenosti i obaveze:
drugih nesrea.
nadlenost Vijea ministara BiH;
Donoenjem Okvirnog zakona o zatiti i nadlenost Ministarstva sigurnosti

BiH;
spaavanju ljudi i materijalnih dobara od nadlenost i obaveze institucija
prirodnih ili drugih nesrea u Bosni i BiH u oblasti zatite i spaavanja;
Hercegovini u 2008. godini (u daljem tekstu obaveza formiranja
Koordinacionog tijela BiH za
Okvirni zakon), stvoreni su uvjeti da BiH, zatitu i spaavanje i njegove
sa izgraenom strukturom za zatitu i nadlenosti;
spaavanje, moe ispuniti zadate obaveza uvoenja jedinstvenog
evropskog broja za hitne situacije
meunarodne obaveze, doprinijeti veoj 112, i uspostavljanje Operativno-
sigurnosti i zatiti graana BiH i iroj komunikacijskog centra BiH - 112;
nain finasiranja sistema zatite i
regionalnoj sigurnosti od uticaja
spaavanja na dravnom nivou;
prekograninih rizika prirodnih ili drugih donoenje i usklaivanje planova i
nesrea. U skladu sa lanom 16. Okvirnog programa zatite i spaavanja.
zakona, na dravnom nivou osnovano je
Koordinacijsko tijelo Bosne i Hercegovine,
struno operativno tjelo Vijea ministara, te kao to i sam njegov naziv upuuje, ono ima
primarno koordinacijsku ulogu na dravnom nivou i koordinira aktivnostima zatite i
spaavanja na cijelom podruju BiH, dok su nii nivoi zadueni za rukovoenje. Sainjava ga
9
9 lanova Vijea ministara BiH, po pet lanova predstavnika entitetskih vlada i 2 lana
predstavnika Vlade Brko distrikta. U skladu sa Okvirnim zakonom (2008:17-a) ovo tijelo, na
zahtjev nieg organizacionog nivoa (entitetskog ili Brko Distrikta), predlae Vijeu
ministara BiH da proglasi stanje prirodne ili druge nepogode na teritoriji Bosne i
Hercegovine. Ova zakonska odredba zorno ukazuje na primarno koordinacionu funkciju
navedenog tijela, a ne na rukovodeu funkciju koja pripada niim organizacionim nivoima u
skladu sa naelom supsidijarnosti. Dalje, Vijee ministara BiH ima nadlenost traenja
meunarodne pomoi za zatitu od prirodnih ili drugih nesrea, kao i nadlenost da formira,
od specijaliziranih jedinica i slubi civilne zatite entiteta, Brko distrikta i drugih institucija,
organa i pravnih lica na nivou BiH, mjeovitu specijaliziranu jedinicu za zatitu i spaavanje
za djelovanje u sluaju prirodne ili druge nesree, za uee u meunarodnim vjebama,
operacijama pomoi i drugim aktivnostima.
U cilju stalnog prikupljanja podataka o svim vrstama pojava i opasnosti koje mogu dovesti do
prirodne ili druge nesree, Vijee ministara BiH je u okviru Ministarstva sigurnosti BiH
formiralo Operativno-komunikacijski centar 112. Obaveza formiranja ovakvog centra
proizilazi i iz direktiva 2002/22/EC i drugih mehanizama Vijea i Parlamenta Evropske unije
kojima se jaaju kapaciteti djelovanja sistema civilne zatite drava lanica Evropske unije.
Bosna i Hercegovina se, takoer, prihvatanjem Hyogo deklaracije UN-a i Akcionog plana do
2015. godine, koji se odnose na stvaranje otpornosti drava i zajednica na katastrofe i
smanjenje rizika od katastrofa, te NATO-ovog Individualnog partnerskog akcionog plana
(IPAP), meunarodno obavezala da e institucionalno rijeiti pitanje izgradnje potrebne
strukture za zatitu i spaavanje od prirodnih ili drugih nesrea.
10
Slika 1: Operatorska soba OKC BiH 112
Pored prikupljanja podataka, Centar 112 ima zadatak obrade i distrubucije podataka
nadlenim organima vlasti i pravnim licima. Sa ovim centrom funkcionalno treba da se uveu
operativni centri drugih institucija i organa Bosne i Hercegovine, kao i centri entiteta i Brko
Distrikta. Do danas se puno uradilo na tehnikoj opremljenosti ovog Centra, a njegovo radno
vrijeme je 24 sata.
U cilju ostvarivanja svojih zadataka zakljueni su bilateralni sporazumi o saradnji u oblasti

zatite i spaavanja i utvreni standardi i operativne procedure prelaska granice u sluaju
prirodnih ili drugih nesrea sa Republikom Hrvatskom, Crnom Gorom i Republikom
Makedonijom.
Isto tako, posredstvom Ministarstva sigurnosti BiH, ostvareno je uee predstavnika Bosne i
Hercegovine na meunarodnim seminarima i vjebama zatite i spaavanja u zemlji i
11
inostranstvu, NATO aktivnostima, kao i provoenje drugih aktivnosti od znaaja za razvoj i

unaprjeenje sistema zatite i spaavanja Bosne i Hercegovine.5
Sektor je prepoznao znaaj edukacije u ovoj oblasti, kao i potrebu istraivake saradnje sa
drugim organizacijama. U skladu s tim, potpisan je Memorandum u oblasti nauno
istraivake saradnje sa Fakultetom politikih nauka i Centrom za sigurnosne studije BiH.6
Takoer, treba istai da oni nisu jedini potpisani memorandumi o saradnji Ministarstva
sigurnosti i drugih institucija u ovoj oblasti.7 Kao plod dobre saradnje u oblasti zatitite i
spaavanja izmeu Ministarstva sigurnosti i Ministarstva odbrane BiH, potpisan je Sporazum
o saradnji u oblasti reagiranja na prirodne i druge nesree. Sporazumom je, pored ostalog,
utvrena saradnja u aktivnostima angairanja Oruanih snaga Bosne i Hercegovine za potrebe
pruanja pomoi civilnim organima u reagiranju na prirodne ili druge nesree i potpisane Standardne
operativne procedure angairanja Oruanih snaga Bosne i Hercegovine na pruanju pomoi civilnim
organima u reagiranju na prirodne ili druge nesree.
Pored spomenutog, Sektor za zatitu i spaavanje MS je uradio Metodologiju za izradu

procjene ugroenosti BiH od prirodnih ili drugih nesrea,8 te usvojio pravilnike i upustva koja
e biti od koristi za oblast zatite i spaavanja u BiH.
Takoe, u oblasti civilne zatite Bosna i Hercegovina je ostvarila lanstvo u meunarodnim

organizacijama i institucijama iz oblasti zatite i spaavanja, i to:
Meunarodnoj organizaciji civilne odbrane ICDO;
Inicijativi za pripravnost i prevenciju katastrofa Regionalnog centra za saradnju DPPI;
Vijeu jugoistone Evrope za civilno - vojno planiranje za vanredne situacije

CMEPSEE;
Partnerstvu za mir Evroatlanskom partnerskom vijeu i Komitetu za civilnu zatitu i

institucijama koje iz njega proizilaze.
5
Aktivnosti realizirane u oblasti zatite i spaavanja u potpunosti preuzete iz elektornskog dopisa osoblja
Sektora za zatitu i spaavanje, 25. maj 2010. Edina Biaki, vii struni saradnik.
6
Memorandum sa Fakultetom politikih nauka potpisan je 9.6.2008. godine, a sa Centrom za sigurnosne studije
BiH 8.7. 2009. godine. Ovo istraivanje je jedan od rezultata potpisanog Memoranduma izmeu CSS i
Ministarstva sigurnosti BiH.
7
Potpisan je i Memorandum o razumijevanju o olakanju vitalnog civilnog prekograninog transporta sa NATO-
om, 26.6.2008. godine u Briselu, Memorandum o institucionalnom okviru za prevenciju katastrofa u
Jugoistonoj Europi 8.4.2008. u Sofiji, i dr.
8
Slubeni glasnik BiH, broj 86/09.
12
Sve navedene aktivnosti doprinose broj integraciji Bosne i Hercegovine u Evropsku uniju i
NATO, odnosno evroatlanske strukture.
13
2. Organizacije civilne zatite u entitetima i Brko Distriktu
Drugi organizacijski nivo predstavlja, u stvari, prvi operativni nivo kojeg sainjavaju
entitetski organi civilne zatite i Odjel javne sigurnosti Brko Distrikta. Entitetske organe
civilne zatite ine Federalna uprava civilne zatite9 u Federaciji BiH i Republika uprava
civilne zatite u Republici Srpskoj. Ove uprave, zajedno sa Odjelom javne sigurnosti Brko
Distrikta, predstavljaju relativno mlade institucije koje prolaze kroz proces izgradnje svojih
kapaciteta.
ELEMENTI CZ FBiH ELEMENTI CZ RS

lina i uzajamna zatita lina i uzajamna zatita
mjere ZiS, mjere CZ,
tabovi CZ, tabovi i povjer. CZ,
povjerenici CZ, slube, jed., timovi CZ,
slube CZ, rukovoenje i upotr.
jedinice CZ, snaga i sredst. CZ.
rukovo.i upotreba
snaga i sredst. CZ.
CZ Brko Distrikta BiH

uspostavljena od 1. januara 2003.g. Radila je po privremenim propisima do donoenja
Okvirnog Zakona o ZiS. U zavrnoj fazi je Zakon o ZiS Brko Distrikta BiH.
Iako su dvije entitetske uprave civilne zatite zaduene za iste poslove, tj. zatitu od prirodnih
i drugih nesrea na svojim podrujima, treba istai da kod istih postoje razlike u samom
organizacijskom nivou. Tako je Federalna uprava civilne zatite od 2000. godine,
organizovana kao samostalni organ uprave i za svoj rad odgovara Vladi Federacije BIH, dok
je Republika uprava civilne zatite Republike Srpske od 24. decembra 2008. godine u
sastavu Ministarstva unutranjih poslova Republike Srpske. Ovakvim ustrojem, postala je
operativnija i ima dosta jednostavniju organizaciju u odnosu na Fedralnu upravu civilne
9
U Federaciji BiH 2003. godine donesen je Zakon o zatiti i spaavanju ljudi i materijalnih dobara od prirodnih i drugih
nesrea (Slubene novine Federacije BiH, broj 39/03) kojim je ureen sistem zatite i spaavanja ljudi, biljnog i ivotinjskog
svijeta, materijalnih, kulturnih, historijskih i drugih dobara i okolia od prirodnih nepogoda, tehniko-tehnolokih, ekolokih i
drugih nesrea ili ratnih opasnosti. Zakon je izmijenjen, odnosno dopunjen 2006. godine, zbog strukturnih reformi
odbrambenog sistema u Bosni i Hercegovini, jer su odreena zajednika pitanja odbrane i civilne zatite bila ureena tim
zakonom (Slubene novine Federacije BiH, broj 22/06). U organizaciju civilne zatite jo spadaju: Federalna uprava civilne
zatite, kantonalne uprave civilne zatite i slube civilne zatite u opinama.
14
zatite. Isto tako, oteavajua okolnost

organizacije Federalne uprave civilne zatite Trenutno vaea pravna regulativa u
jeste decentralizirani sistem vlasti koji postoji Federaciji BiH:
na vie nivoa, a to su: Ustav BIH;

Ustav Federacije BiH;
nivo Fedracije BiH; Okvirni zakon o zatiti i
nivo kantona; spaavanju ljudi i materijalnih
dobara od prirodnih ili drugih
nivo opine; i nesrea u BiH;
nivo grada. Zakon o zatiti i spaavanju
ljudi i materijalnih dobara od
Svaki nivo vlasti u Federaciji BiH ima ustavna prirodnih ili drugih nesrea
Federacije BiH;
ovlatenja da donosi odgovarajue propise,
Zakon o zatiti od poara i
odnosno da ureuje pojedina pitanja u svim vatrogastvu;
drutvenim oblastima, pa i u oblasti zatite i Zakon o deminiranju BiH;
Zakoni iz drugih oblasti
spaavanja. Zbog toga je i organizacija sistema
zatite i spaavanja
zatite i spaavanja u Federaciji BiH vrlo (zdravstvo, urbanizam,
sloena. graevinarstvo, ume,
poljoprivreda, vode itd.).
Civilna zatita Republike Srpske je
organizovana na dva nivoa: na entitetskom
nivou i na nivou grada/opine, dok u Federaciji
BiH na svim nivoima vlasti (entitetskom, kantonalnom i opinskom) imamo istu organizaciju
(samostalne organe uprave), odnosno iste nosioce zatite i spaavanja, kao i istu strukturu
rukovoenja akcijama. Konkretno u Zakonu o zatiti i spaavanju Federacije BiH10,
predvieno je da svaki kanton moe svojim zakonom i drugim propisima ureivati odreena
pitanja iz ove oblasti, te da opine i gradovi, takoer imaju ovlatenje da donose odreene
pravne akte kojim se organiziraju (uspostavljaju) odreene strukture (elementi) sistema zatite
i spaavanja. Ovakava struktura u Federaciji BiH ne uspostavlja efikasnu alokaciju jedinica
civilne zatite, odnosno prua mogunost nekim nivoima da ostaju pasivni, te u operativnom
smislu ne doprinose previenim ciljevima. Ako polazimo od strukture na ijem vrhu je
entitetski nivo, namee se upitnost svrsishodnosti kantonalnog niva organizacije civilne
zatite. Sa naim dilemama o neadekvatnoj strukturi civilne zatite sloili su se i nai
10
Donoenjem Zakona stvorene su pravne pretpostavke za organiziranje jedinstvenog sistema zatite i spaavanja u
Federaciji BiH. Na osnovu ovog Zakona doneseno je jo 25 prateih propisa kojim su ureena pojedina pitanja organiziranja
i funkcioniranja sistema zatite i spaavanja na nivou Federacije BiH.
15
sagovornici sa kojima smo razgovarali na ovu temu.11 U prilog ovom razmatranju treba uzeti
u obzir i ekonomsku opravdanost ovakve strukture. Federacija BiH bi sa polovinom sredstava
koje troe kantonalne slube civilne zatite, npr. u obliku tehnike i finansijske pomoi, u
velikoj mjeri mogla ojaati opinske slube civilne zatite, koje i trebaju da budu osnovni i
glavni nosioci ovih aktivnosti. Na tom naelu se baziraju i doneseni zakoni u oblasti civilne
zatite po ijim odredbama su, upravo naelnik/gradonaelnik, najodgovornije osobe za
proglaenje stanja elementarne nepogode i zadueni da o tome blagovremeno obavijeste vie
nivoe.
Kako god evoluirala organizacija civilne zatite u Federaciji BiH, opeenito se smatra da je
primjena jaanja lokalnog nivoa u sluajevima poboljanja kapaciteta civilne zatite mnogo
korisnija i poeljnija, nego primjena
umnoavanja nivoa rukovoenja. Pitanje
efikasnosti u odnosu na pitanje jednakosti je
Trenutno vaea pravna regulativa u
jedan od glavnih izazova. Meutim, problem Republici Srpskoj:
je i to to se organizacija civilne zatite u Ustav BIH;
Bosni i Hercegovini posmatra kao izraz elje Ustav RS;
da se ostvare politiki ciljevi, a ne da se Okvirni zakon o zatiti i
spaavanju ljudi i materijalnih
promovira efektivnost sigurnosnog sistema, u dobara od prirodnih i drugih
ovom sluaju civilne zatite. Usljed toga, nesrea u BiH;
sistemi civilne zatite su tradicionalno Zakon o ministarstvima i
drugim upravama BiH;
usmjereni na formalno-pravnu usklaenost sa Zakon o Vladi RS;
zakonodavstvom. Zakon o CZ RS;
Zakon o deminiranju BiH;
Civilna zatita Republike Srpske tei ka Zakon o unutranjim
jaanju opinskih/gradskih struktura civilne poslovima;
Zakon o zatiti od poara u
zatite, kao naina za postizanje bolje RS; i
operacionalnosti u zatiti od prirodnih i Zakoni iz drugih oblasti
zatite i spaavanja
drugih nesrea, tj. kao sredstva boljeg
(zdravstvo, urbanizam,
razlikovanja efikasne organizacije od graevinarstvo, ume,
neefikasne organizacije. Prema stavu poljoprivreda, vode itd.).
Milimira Dodera, direktora Republike
uprave civilne zatite, ovakav pristup e
11
Intervju: Mustafa Kova, direktor Uprave civilne zatite Kantona Sarajevo, 4.3.2010.
16
doprinijeti cilju efikasnijeg i boljeg opremljenja lokalnih snaga civilne zatite, to e

dovesti do cjelokupnog smanjenja teta od prirodnih i drugih nesrea, i zapravo ovo e
poboljati predvidljivost nesrea i poveati ljudsku sigurnost:
Osim toga, pristup koji je zasnovan na jaanju opinskih slubi civilne zatite, te formiranju
njihovih jedinica doprinijeti e i veoj ukljuenosti graana u slubu civilne zatite, kako na
volonterskom osnovu tako i na drugim osnovama koje propisuju zakoni.12
Pored navedenih razlika postoji i dosta slinosti kod entitetskih uprava civilne zatite. Te
slinosti se ogledaju u osnovnim zadacima koji se odnose na otkrivanje, praenje i
sprjeavanje opasnosti koje mogu nastati od prirodnih i drugih nesrea. Dalje slinosti se
ogledaju u obavljanju upravnih poslova na nivou entiteta i vrenju koordinacije izmeu svih
subjekata u entitetu koji su zadueni za zatitu i spaavanje. Naravno, ovdje mislimo na
koordinaciju na niem nivou, tj. u sluaju Federacije BiH, na nivou kantona i opina, a u
Republici Srpskoj na civilne zatite po opinama i pet podrunih organizacionih jedinica.
Svaka uprava ima svoje sektore, kao osnovne vidove unutranje organizacije. Tako, pored
Federalnog centra za obuku struktura zatite i spaavanja, Federalnog operativnog centra i
Inspektorata, Federalna uprava civilne zatite ima etiri sektora: Sektor za planiranje, mjere
zatite i spaavanja i vatrogastvo, Sektor za materijalno-finansijske i tehnike poslove, Sektor
za normativno-pravne i ope poslove, te Sektor za organizaciju razminiranja i unitavanje
neeksplodiranih ubojitih sredstava (NUS). Novim Zakonom o zatiti od poarstva i
vatrogastva,13 Federalna uprava je dobila i nadlenost za poslove iz oblasti zatite od poara i
vatrogastva.14 Danas je ova uprava kadrovski i struno osposobljena, mada se moe rei da
kod iste postoji nedovoljna materijalna opremljenost. Meutim, ona je nosilac koordinacijskih
zadataka, kao i dirketnih izvrnih zadataka iz svoje nadlenosti, bilo da se radi samostalno ili
u saradnji sa pravnim i drugim licima u sistemu zatite i spaavanja. Aktuelna organizacija
uprave rezultat je organizacijskog razvoja.
Danas Federalna uprava civilne zatite ima 39 stalno zaposlenih osoba. Pored osoblja
Federalne uprave civilne zatite, strukturu ine i uposleni u kantonalnim i opinskim
slubama civilne zatite i uposleni u operativnim centrima. Tako, na podruju Federacije BiH,
12
Intervju: Milimir Doder, direktor Republike uprave civilne zatite Republike Srpske, Istono Sarajevo
24.2.2010.
13
Slubene novine Federacije BiH, broj 64/09
14
Vie o nadlenostima iz oblasti zatite od poara i vatrogastva vidjeti u lanu 13. Zakona o zatiti od poara i
vatrogsatvu (Slubene novine Federacije BiH, broj 64/09).
17
u okviru kantonalnih i opinskih civilnih zatita imamo 520 uposlenih i 119 uposlenih
pripadnika civilne zatite koji rade na poslovima operativnih centara kantona i opina.
Republiku upravu civilne zatite Republike Srpske ine tri sektora: Sektor za mjere civilne
zatite, obuke i obavjetavanja, Sektor za deminiranje i Sektor za finansijsko-raunovodstvene
i pravne poslove. Unutranje organizacione jedinice ine etiri odjeljenja: Odjeljenje u
Sektoru za mjere civilne zatite, obuke i obavjetavanja, Odjeljenje za planiranje i mjere
civilne zatite, Odjeljenje za obuku, meunarodnu saradnju i informisanje i Odjeljenje za
osmatranje, obavjetavanje i upozoravanje. Danas u Republikoj upravi civilne zatite je
zaposleno 150 lica, od ega 100 lica moe svakog trena biti operativno, tj. djelovati u sluaju
nesree. Posmatrajui i druge snage koje ulaze u sastav civilne zatite koje se, prema rijeima
direktora, mogu angairati u sluaju potrebe, dolazimo do respektabilnog broja osoba: Mi
moemo da raunamo na 15.000 ljudi rasporeenih po opinskim jedinicama.15 Prema
rijeima direktora Uprave, na raspolaganju stoji i oko 6.000 uniformi za pripadnike ovih
slubi.
Najnii vid upravnog organiziranja Republike

uprave civilne zatite Republike Srpske su Zakonska legislativa Brko Distrikta:
podrune organizacione jedinice koje su
Statut Brko Distrikta BiH;
osnovane u sastavu Sektora za mjere civilne Zakon o izvrnoj vlasti BD;
zatite, obuke i obavjetavanja, a locirane su u Zakon o zatiti od poara
BD;
Banja Luci, Bijeljini, Doboju, Sokocu i Trebinju.
Zakon o zatiti ivotne
U ovim podrunim jedinicama organizovani su sredine;
Centri za osmatranje, obavjetavanje i Zakon o zatiti prirode;
Zakon o zatiti vazduha;
upozoravanje koje odravaju kontakte sa 63
Zakon o zatiti voda;
opine16 u odgovarajuim regijama. Zakon o upravljanju
otpadom;
Odjeljenje za javnu sigurnost Brko Distrikta vri Zakon o zdravstvenoj zatiti;
upravne, strune i druge poslove u oblasti zatite i Zavren je Nacrt o zatiti i
spaavanju stanovnitva i
spaavanja. Isto tako, ovo Odjeljenje kao najvii
materijalnih dobara.
organ provodi utvrenu politiku i obezbjeuje
izvrenje zakona Brko Distrikta i drugih propisa
15
Intervju: Milimir Doder, direktor Republike uprave civilne zatite Republike Srpske, Istono Sarajevo 24.2.2010.
16
Procjena ugroenosti Republike Srpske od prirodnih i drugih nesrea, procjenjuje da je u ovim optinama u 2001. godini
ivjelo 1.490.993 stanovnika, koje je naseljeno na 25.000m2 teritorije.
18
iz oblasti zatite i spaavanja. Daljnju strukturu civilne zatite Brko Distrikta ine
pododjeljenja za zatitu i spaavanje i Odsjek za civilnu zatitu. Odjeljenje za javnu sigurnost
za svoj rad odgovara Vladi Distrikta, koja obezbjeuje jedinstvo i cjelovitost sistema zatite i
spaavanja Brko Distrikta.
Na osnovu Sporazuma o saradnji u ostvarivanju zadataka civilne zatite, postignut je visok

stepen saradnje izmeu uprava i snaga civilne zatite. Saradnja se posebno odnosi na
planiranje i provoenje preventivnih mjera zatite i spaavanja, meusobnom obavjetavanju
o opasnostima, nastanku i posljedicama prirodnih i drugih nesrea, meusobnoj pomoi u
zatiti i spaavanju i uklanjanju posljedica prirodnih i drugih nesrea i obrazovanju i
osposobljavanju pripadnika struktura civilne zatite i drugih nosilaca zatite i spaavanja, kroz
sve raspoloive vidove za ostvarenje navedenih zadataka. Saradnja je posebno istaknuta u
zatiti od poplava, gaenju poara i zatiti i spaavanju od NUS-a. Isto tako, zakoni o civilnoj
zatiti su kompatibilni i gotovo identini, to daje dodatni motiv za zajedniko djelovanje u
prirodnim i drugim nesreama na podruju cijele Bosne i Hercegovine.
19
2.1. tabovi civilne zatite
Za upravljanje akcijama zatite i spaavanja na teritoriji entiteta i Brko Distrikta,

formirani su tabovi civilne zatite. tabovi se formiraju kao operativno struni organi. U
Federaciji BiH se formiraju za teritorij Federacije, odnosno na podruju kantona i opina. Isto
tako, zavisno od procjene, tabovi civilne zatite se mogu formirati u pravnim subjektima i
mjesnim zajednicama. U Republici Srpskoj tabovi se, kao operativno-struni organi,
formiraju na nivou grada/opine i nivou entiteta. Brko Distrikt takoer ima tab civilne
zatite za podruje Brko Distrikta i tabove pri mjesnim zajednicama i pravnim subjektima.
Na dravnom nivou ne postoji tab civilne zatite kao organ koji rukovodi, nego
koordinacijsko tijelo koje ima ulogu da koordinira aktivnosti civilne zatite.
KOORDINACIJSKO TIJELO BOSNE I HERCEGOVINE

ZA ZATITU I SPAAVANJE
FEDERALNI TAB TAB CIVILNE ZATITE REPUBLIKI TAB

CIVILNE ZATITE BRKO-DISTRIKTA BIH CIVILNE ZATITE
10 KANTONALNIH TABOVI CZ 2 GRADSKA TABA

TABOVA CZ MJESNIH ZAJEDNICA CIVILNE ZATITE
OPINSKI TABOVI CZ OPINSKI TABOVI

TABOVI CZ PRAVNIH LICA CIVILNE ZATITE
TABOVI CZ TABOVI CZ
MJESNIH ZAJEDNICA MJESNIH ZAJEDNICA
TABOVI CZ TABOVI CZ
PRAVNIH SUBJEKATA PRAVNIH SUBJEKATA
Bez obzira na kojem nivou bili osnovani, tabovi svoje funkcije ostvaruju povremeno, a u
vremenu kada se proglasi nastanak prirodne ili druge nesree, u vrenju svoje nadlenosti tab
civilne zatite funkcionira stalno do okonanja tog dogaaja. tab se sastoji od: komandanta,
naelnika i lanova taba. Na entitetskom nivou i u Brko Distriktu, komandant taba je
premijer ili zamjenik premijera vlade, a u opinama je to naelnik ili zamjenik naelnika
opine. Naelnik taba civilne zatite je profesionalac iz opinske slube civilne zatite, a na
20
entitetskom nivou to su direktori uprava civilne zatite. Na entitetskom, kantonalnom i na

nivou Brko Distrikta, tabove postavlja i razrjeava Vlada. Popunjenost tabova vri se iz
resornih ministarstava, organa uprave i javnih preduzea. Na niim nivoima to mogu biti
profesionalci opinskih slubi, policijskih uprava, vatrogasnih drutava, preduzea, Crvenog
krsta/kria i drugih organizacija.
Federalni tab civilne zatite ima svoga komandanta, naelnika i 19 lanova taba,17 a
Republiki tab civilne zatite Republike Srpske ine 22 osobe na strunom nivou.
Entitetski i kantonalni tabovi pruaju pomo opinama u sluaju prirodnih i drugih nesrea
na poziv opinskih/gradskih tabova civilne zatite. Isto tako, ovi tabovi odluuju o
meusobnoj entitetskoj pomoi u skladu sa Sporazumom o ostvarivanju zadataka civilne
zatite. Predstavnici entitetskih uprava civilne zatite istakli su da po pitanju uzajamne
pomoi nema nikakvih problema i da su u svakom trenutku spremni svoje snage i sredstva
staviti na raspolaganje drugom entitetu. Ova saradnja je ve dokazana u praksi i treba
nastaviti na njenom jaanju i poboljanju. Govorei o preprekama sa kojima se organizacije
entitetskih uprava civilne zatite suoavaju prilikom saradnje na poljima zatite i spaavanja,
predstavnici obje uprave, kao i predstavnici kantonalnih i opinskih civilnih zatita, izdvojili
su: nedovoljnu savremenu i standardiziranu opremu, zastarjelost komunikacijske opreme,
opreme vatrogasaca i nedovoljno razumijevanje naelnika opina za potrebom uspostave
operativne i profesionalne slube civilne zatite. Pored mogunosti da se kontinuirano
ospobljavaju na svim nivoima organiziranja i danas imamo nepopunjenost nekih kantonalnih
tabova civilne zatite, dok u nekim opinama, poput Bosanskog Grahova, Ljubukog i
Ravnog, opinski tabovi nisu ni formirani. Pored navedenog, ako se uzme u obzir da mnogi
opinski tabovi civilne zatite nisu popunjeni odgovarajuim kadrovima i materijalno-
tehnikim sredstvima, veliki broj osoblja tabova nije proao odgovarajuu obuku, kao i
injenicu da pravna lica gotovo nikako nisu osnovala tabove,18 moemo konstatirati da je
stanje u ovom pogledu na potpuno nezadovoljavajuem nivou.
17
Imena lanova Federalnog taba CZ moete pogledati na: http://fucz.gov.ba/fucz/bosanski/stab/index.php
18
Prava i dunosti privrednih drutava i drugih pravnih lica proizilaze iz lana 32. Zakona o zatiti i spaavanju ljudi i
materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesrea, Federacije BiH i lana 27. Zakona o civilnoj zatiti Republike Srpske.
21
Kljuni faktori koji odreuju kapacitete tabova za saradnju izmeu entiteta i Brko Distrikta
su:
1. Zakonski okvir: poznavanje i implementacija Sporazuma o ostvarivanju zadataka

civilne zatite; poznavanje i implementacija pravila o angamanu jedinica civilne
zatite;
2. Operativne aktivnosti: percepcija organizacije i znaaja civilne zatite; razumijevanje
onoga to predstavlja ova sluba, kao i ko je najodgovorniji za prvi korak;
razumijevanje prednosti koje proizilaze iz saradnje operativnih tabova i civilne
zatite, postojanje strategije saradnje; postojanje smjernica za meusobnu saradnju;
3. Ljudski kapaciteti: upoznavanje lanova tabova sa organizacijom civilne zatite i
unapreenje znanja lanova taba i lanova civilne zatite o tome koje su njihove
odgovornosti kada je rije o saradnji i zatiti i spaavanju;
4. Komunikacija: blagovremeno omoguavanje informacija lanovima taba.
Ovi faktori su od velike vanosti i imaju kljunu ulogu jer su tabovi civilne zatite
operativno struni organi i jedini ovlateni organi za rukovoenje akcijama zatite i
spaavanja. Openito tabovi civilne zatite na svim nivoima organiziranja i na osnovu
propisanih nadlenosti vode pripremne i operativne aktivnosti za poslove:
Prije nastanka prirodne ili druge nesree i

Nakon proglaenja stanja prirodne ili druge nesree.
Kako tabovi funkcioniu u praksi?
Da bi krenuo u bilo koju operativnu aktivnost (upotrebu snaga civilne zatite, provedbu
odgovarajuih mjera zatite i spaavanja), tab civilne zatite mora imati odluku o proglaenju
stanja prirodne ili druge nesree za to podruje. Kada kaemo podruje, onda to
podrazumjeva da postoje nadlena tijela koja izdaju ove odluke. Tako za podruje Federacije
BiH, u skladu sa lanom 24. taka 6, a na prijedlog Federalnog taba civilne zatite, odluku
donosi Vlada Federacije BiH. Isto tako, u Republici Srpskoj, odluku o stanju prirodne i druge
nesree donosi Vlada (lan 21. taka 6.). Za podruje kantona, u skladu sa lanom 27. taka 8.
na prijedlog kantonalnog taba civilne zatite, odluku donosi vlada kantona. Za podruje
opine/grada, na prijedlog opinskog/gradskog taba civilne zatite, odluku donosi
naelnik/gradonaelnik. Donoenjem odluke, stavljaju se sva raspoloiva sredstva i snage radi
22
prevencije, ublaavanja, te otklanjanja tetnih posljedica prirodnih i drugih nesrea po ljude i

materijalna dobra.
Nakon dobijanja odluke o proglaenju stanja prirodne ili druge nesree, tab analizira i
prouava situacioni problem, te preduzima hitne mjere akcije. Naravno, u svojim
aktivnostima treba procijeniti situaciju na terenu, odrediti rokove izvrenja zadataka, te
donijeti odgovarajue odluke i nareenja. S ciljem da u svakom trenutku tab ima uvid u
stanje prirodne ili druge nesree, odnosno njen razvoj, potrebno je da vri konstantan
monitoring i kontrolu cjelokupnog procesa.
AKTIVNOSTI TABA CIVILNE ZATITE
PRIJE NASTANKA PRIRODNE ILI POSLIJE NASTANKA PRIRODNE ILI

DRUGE NESREE DRUGE NESREE
PREVENCIJA ODGOVOR
OLAKAVANJE OPORAVAK
PRIPRAVNOST RAZVOJ
SPREMNOST
Kada su u pitanju metodologije izrade osnovnih analitikih, planskih i razvojnih dokumenata,

tu treba naglasiti da je pristup metodologiji razliit kako u entitetima i kantonima, tako i u
opinama. Procjene ugroenosti su uraene gotovo u svim kantonima, dok se kod nekih
kantona javlja problem kod izrade planova i programa razvoja zatite spaavanja. Pozitivan
aspekt je da su kantonalne komisije za procjenu teta od prirodnih i drugih nesrea oformljene
u svim kantonima i opinama.
Materijalna popunjenost kantonalnih tabova civilne zatite uslovljena je nedostatkom

finansijskih sredstava u veini kantona, a posebno u kantonima kao to su: Posavski,
Bosansko-podrinjski i Kanton 10. Kroz programe kurseva i seminara koje je organizovala
Federalna uprava civilne zatite, od 2004. do 2006. godine, proli su svi lanovi kantonalnih
23
tabova civilne zatite, a kroz vlastitu obuku ili obuku u organizaciji meunarodnih
organizacija prolo je vie od 210 lanova tabova civilne zatite i drugih kadrova iz organa
vlasti. Danas u 10 kantonalnih uprava radi 119 uposlenika, a u kantonalne tabove ukljuena
su 117 lana, koja nisu u stalnom radnom odnosu, nego rade na bazi honorara. Kada su u
pitanju opine u Republici Srpskoj, direktor Republike uprave tvrdi da su u svim opina
formirani tabovi i donesene odluke o uspostavi civilne zatite u opinama.
Red. BROJ POPUNJENOST

Broj KANTON UPOSLENIKA U TABA
UPRAVI
1. UNSKO-SANSKI 11 13
2. POSAVSKI 12 13
3. TUZLANSKI 12 13
4. ZENIKO-DOBOJSKI 8 11
5. BOSANSKO-PODRINJSKI 7 8
6. SREDNJEBOSANSKI 11 11
7. HERCEGOVAKO-NERETVANSKI 14 13
8. ZAPADNOHERCEGOVAKI 14 14
9. SARAJEVO 22 13
10. KANTON 10 LIVNO 8 8
UKUPNO 119 117
Tabela 1: Prikaz broja uposlenih u kantonalnim upravama CZ i popunjenosti kantonalnih tabova CZ
Odgovornost i poslove tabova civilne zatite prikazat emo primjerom evakuacije

stanovnitva i materijalnih dobara. Ovu radnju moe narediti komadant taba civilne zatite
ugroenog grada/opine, ako se radi o evakuaciji sa jednog na drugo podruje opine,
odnosno kantonalni tab u Federaciji BiH, ako se radi o evakuaciji sa podruja vie opina,
kao i Republiki tab cvilne zatite Republike Srpske. Ako se radi o evakuaciji sa podruja
vie kantona u Federaciji BiH onda ovu radnju nareuje komadant Federalnog taba.
Prilikom planiranja potrebne radnje u evakuaciji, tabovi civilne zatite grada/opine e

procjeniti broj ugroenog stanovnitva, prioritete u evakuaciji, poloaj, veliinu i mogunost
ugroenog podruja i druge faktore, te se na osnovu tih parametara opredijeliti za
24
metodologiju i nain prevoenja. U ovakvim situacijama vano je da tabovi civilne zatite

ostvare saradnju sa privrednim drutvima i drugim organizacijama koje se bave prevozom i
transportom radi angaovanja potrebnog broja motornih vozila, autobusa, kamiona i dr.
Da bi evakuacija bila uspjeno izvedena, pored tabova civilne zatite koji planiraju i
rukovode evakuacijom, potrebno je angairati slube za zatitu i spaavanje, jedinice civilne
zatite za ope i specijalizovane namjene, privredna drutva, Oruane snage BiH, MUP-ove i
druge subjekte koji posjeduju odgovarajue robne rezerve.
2.2. Slube zatite i spaavanja
Osnivanjem slubi zatite i spaavanja u civilnim zatitama, nastojalo se doi do

kvalitetnijeg i efikasnijeg sistema zatite i spaavanja. Radi se o subjektima koji su osnovani
za odreene oblasti i to im je osnovna djelatnost, u udruenjima graana ili kao samostalne
slube zatite i spaavanja, da im je osnovna djelatnost ili dio djelatnosti od znaaja za zatitu
i spaavanje, da raspolau kadrovima koji su struno obueni i osposobljeni za vrenje
poslova iz nadlenosti slube koja se formira, da su materijalno-tehniki opremljeni, da imaju
planska dokumenta i iskustvo za vrenje redovnih poslova u svojoj djelatnosti, pa je sasvim
logino da su najpozvaniji za poslove zatite i spaavanja.19 Prema profesoru Huseinbaiu
najee organizovane slube zatite i spaavanja su: komunalne slube, zdravstvene slube u
okviru zdravstvenih ustanova, veterinsrke slube, hidrometeoroloke, seizmoloke slube,
groske slube spaavanja i druge slube koje odredi nadleni organ koji upravlja zatitom i
spaavanjem,
Dodatni kapaciteti civilne zatite pronaeni su u privrednim drutvima, naroito kod onih
drutava koja obavljaju djelatnost iz lana 32. Zakona o zatiti i spaavanju, a isto tako i kod
kapaciteta javnih kompanija i drugih pravnih lica, vladinih i nevladinih organizacija itd.
Ovdje treba istai i slube hitne pomoi, profesionalne vatrogasne jedinice i dobrovoljna
vatrogasna drutva, Crveni krst/kri, policijske snage, Oruane snage BiH i druge. Treba
istai da pored toga to postoje spomenuti kapaciteti, oni jo uvijek nisu funkcionalno
integrirani u sistem zatite i spaavanja za planski odgovor na pojedine prirodne i druge
nesree, to je posebno izraeno kod privrednih drutava.
19
amil Huseinbai: Upravljanje sistemom zatite i spaavanja, Jordan Studio- Sarajevo 2009., str.63.
25
Ko i kako osniva slube zatite i spaavanja?
Na osnovu zakonske regulative vidljivo je da postoje entitetske razlike kod samog pristupa
osnivanja slubi zatite i spaavanja.
U skladu sa lanom 123. Stav 3. Zakona o zatiti i spaavanju, Vlada Federacije BiH, na
prijedlog Federalne uprave civilne zatite, odreuje pravna lica i udruenja od kojih e se
organizirati slube zatite i spaavanja. Ove slube moraju imati neka svoja sredstva i
opremu, tj. ako ne posjeduju vlastita osnovna sredstva ne mogu ni ui u partnerski odnos sa
upravom. Kada se izabere odreena sluba, onda Federalna uprava civilne zatite zajedno sa
slubom provjerava ta odreena sluba posjeduje, tj. koja namjenska oprema i sredstva joj je
jo neophodno nabaviti. Naravno, sve se to vri putem ugovora. Sluba kada dobije opremu ili
druga sredstva od Federalne uprave civilne zatite, ona moe ista koristiti za svoje potrebe, ali
ih je duna adekvatno odravati i obnavljati. Trenutno, iako su potrebe mnogo vee, prema
Uredbi Vlade Federacije BiH osnovano je osam slubi, a u planu je da se osnuje i Sluba za
spasavanje na vodi i pod vodom. Isto tako, treba istai da je formirana Sluba za medicinsku
pomo sa sjeditima u Sarajevu, Mostaru i Tuzli i broji oko 220 ljudi. Ona u roku od 24 sata
moe staviti na raspolaganje svoje kapacitete, tj. formirati poljske bolnice sa svim sadrajima,
koje na raspolaganju imaju 78 doktora i ostalih pomonika. Kada sagledamo i druge slube,
moemo rei da Federalna uprava civilne zatite ima na raspolaganju oko 400 strunih lica, na
koje moe raunati u sluaju prirodne nepogode.
Treba istai da, pored ovih slubi za spaavanje koje osniva Federacija BiH, vlade kantona,
odnosno opinski naelnici, odreuju pravna lica i udruenja graana u kojima e se
organizirati slube zatite i spaavanja, a koje e djelovati na tom podruju. Prema rijeima
direktora Federalne uprave civilne zatite, Alije Tihia, po ovom pitanju najbolja je situacija u
Zeniko-dobojskom kantonu, premda i to treba uzeti sa rezervom.20
Iz gore navedenog vidimo da Federacija BiH ima osnovane slube zatite i spaavanja na tri
nivoa (opinskom, kantonalnom i federalnom). Republika Srpska ima slube zatite i
spaavanja na opinskom/gradskom nivou. Grad/opina je odgovorna za formiranje i
spremnost ovih slubi.
20
Intervju: Alija Tihi, direktor Federalne uprave civilne zatite, Sarajevo, februar 2010.
26
Najee organizirane slube u opinskim slubama civilne zatite su: komunalne slube,
sluba za RHB zatitu, gorske slube spaavanja, slube za aktivnosti na vodi i pod vodom,
hidrometeoroloke, seizmoloke, zdravstvene, vatrogasne, crveni krst/kri itd.
Tokom istraivanja, ni kod jednog nivoa organizacije nismo uspjeli nai (opina, kanton,
entiteti) u potpunosti opremljenu Slubu za zatitu i spaavanje iz ruevina. Ovo zvui
zabrinjavajue ako se uzme u obzir da entitetske procjene ugroenosti, upravo u poplavama,
potresima, poarima, predstavljaju najvee prijetnje. U sluaju da se desi neki potres ili plavni
val na nekom podruju, izvoenje aktivnosti spaavanja iz ruevina bi ovisila od samih
graana ili pak od strane pomoi i pored bezbroj domaih slubi zatite i spaavanja.
U periodu od 2006. do 2009. godine, Federalna uprava civilne zatite je za potrebe rada slubi
zatite i spaavanja i jedinica civilne zatite izvrila nabavku:
dva kvalitetna hemijska detektora za ispitivanje radioaktivnosti;

vie inspektor detektora;
dvije pokretne palionice za nekodljivo uklanjanje uginulih i oboljelih ivotinja i
otpada animalnog porijekla kapaciteta 45 i 200 kg/h; i
dvije pokretne laboratorije za nekodljivu dekontaminaciju i detoksikaciju prostora.
Takoer, u toku je nabavka opreme za potrebe Federalne uprave civilne zatite u vrijednosti
preko 3 miliona konvertibilnih maraka. Izdvojiemo neku od opreme koja se nabavlja: dva
psa za pronalaenje zatrpanih u ruevinama, dva psa za pronalaenje zatrpanih u lavinama,
dva vozila za prevoz opreme i pripadnika slubi i jedinica, est sanitetskih vozila, est
terenskih vozila i druga oprema.
Na kraju moemo rei da dosadanji sistem civilne zatite, ali i sam njegov razvoj, ukazuje da
civilne zatite nisu u mogunosti razvijati masovno jedinice civilne zatite razliitih struktura,
iako imaju velika finansijska sredstva na raunima koja nisu iskoritena. Zakonodavcu se bilo
lake opredijeliti da, za potrebe sistema zatite i spaavanja, ukljui sve resurse i snage u
organima uprave, privrednim drutvima i pravnim licima. Ovakvim pristupom trebala se
ostvariti dvostruka korist. Sa jedne strane, organizacijom slubi civilne zatite utedjelo bi se
na finansijama i civilne zatite bi imale manju odgovornost za opremu i osposobljenost.
Meutim, to bi bilo prihvatljivo da se osnivanju slubi civilne zatite pristupilo ozbiljno i
odgovorno. Koliko su sadanje slube civilne zatite opremljene i osposobljene za izvoenje
27
svojih zadataka, govori nam dogaaj koji se zbio na planini Zelengora. Pored Republike
uprave civilne zatite, Federalne uprave civilne zatite, Civilne zatite Brko Distrikta,
njihovih gorskih slubi, ivoti ljudi zatoenih u lavini planine Zelengore zavisili su iskljuivo
od strane pomoi. Naravno, u ovom sluaju se radilo o pomoi EUFOR-a21 koji se ukljuio u
spaavanje u veoma kratkom roku. Treba istai da su nakon poziva sa Zelengore alarmirane
sve slube spaavanja u BiH, ali helikopter Oruanih snaga BIH nije mogao poletjeti, jer nije
opremljen ureajima za none letove.22 Moemo rei da nije bilo pomoi EUFOR-a,
unesreeni bi no proveli u opasnom okruenju i niskoj temperaturi, te bi bili izloeni
ivotnoj opasnoti.
Oito je da su u ovom sluaju zakazale slube civilne zatite, iako su nas tokom provoenja
istraivanja predstavnici entitetskih slubi uvjeravali da imaju dobro organizovane slube koje
mogu djelovati u svakom trenutku i na svakom dijelu teritorije. Nakon ovog primjera, upitno
je da li je zakonodavac dobio od slubi ono to je oekivao. Odnosno, zamisao zakonodavca
je dobra ali implementacija na terenu nije onakava kakva bi trebala biti. Naravno, mi imamo
neke slube koje su spremne i koje mogu djelovati ali veina bi se vjerovatno ponaala slino
u sluajevima prirodnih ili drugih nesrea. Stoga se postavlja opravdano pitanje: Da li se,
ionako ograniena, budetska sredstva adekvatno troe s obzirom da se pored naih struktura
zaduenih za zatitu i spaavanje moramo oslanjati na pomo drugih snaga?
21
U misiju spaavanja EUFOR se ukljuio u veoma kratkom roku. Po naredbi general-majora Bernharda Baira, na lice mjesta
stigla je posada sa austrijskim helikopterom S70 blekhouk (blackhawk). Uz koordinate primljene sa GPS unesreenih sa
zemlje, mjesto nesree je brzo locirano, a unesreeni su uz pomo sajle i ekrka podignuti u helikopter i preveeni u bolnicu.
22
Dnevni avaz, osovi: Bili smo spremni zbog Petra no provesti na planini, str. 15., 22.mart 2010. godine
28
2.3. Jedinice civilne zatite
U skladu sa zakonima entiteta i zakonskom legislativom Brko Distrikta koja se

odnosi na zatitu i spaavanje stanovnitva i materijalnih dobara, jedinice civilne zatite
osnivaju se, opremaju i osposobljavaju kao operativne snage civilne zatite. Njihova uloga
ogleda se u neposrednom angaovanju na izvravanju zadataka zatite i spaavanja ljudi i
materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesrea, te otklanjanju posljedica nastalih
djelovanjem tih nesrea. Ove jedinice osnivaju se kao jedinice za ope i specijalizirane
namjene, a na osnovu Procjene ugroenosti. Procjenu ugroenosti izrauje Federalna uprava
civilne zatite za podruje Fedracije BiH, Republika uprava za podruje Republike Srpske,
kao i kantoni i opine za svoja podruja. Treba istai da se ove procjene vre u suradnji sa
drugim relevantnim ministarstvima, a po potrebi se mogu konsultovati i meunarodni
strunjaci. Sadanja Procjena ugroenosti Federacije BiH23 i Procjena ugroenosti Republike
Srpske od prirodnih i drugih nesrea, raena je od strane domaih strunjaka uz pomo
meunarodnih strunjaka. Kada je u pitanju procjena ugroenosti, treba istaknuti da je
formiran tim na dravnom nivou koji treba da napravi sveobuhvatnu procjenu ugroenosti za
BiH od prirodnih i drugih nesrea. Ovaj tim sastoji se od strunjaka iz dravnih institucija i
organizacija, entitetskih uprava civilne zatite i Brko Distrikta, naunih isntitucija, preduzea
i drugih javnih ustanova, a koordinaciju vodi Ministarstvo sigurnosti Bosne i Hercegovine.
Jedinice za ope i specijalizirane namjene civilne zatite, mogu se osnivati kao timovi,
odjeljenja i vodovi na svim nivoima u Federaciji BiH. U skladu sa Uredbom o organizovanju
federalnih specijaliziranih jedinica civilne zatite, tokom 2009. godine, formirano je pet
federalnih specijaliziranih jedinica, od ega su dvije u potpunosti u okviru Uprave (jedinica za
deminiranje koje su dodatno obuene, opremljene i osposobljene za zatitu od poara,
snjenih lavina i jedinica za spaavanje na vodi i pod vodom formirana u okviru Federalnog
ministarstva unutranjih poslova). Peta jedinica je kombinacija Federalne uprave i Federalnog
MUP-a, odnosno zajednika jedinica za spaavanje iz ruevina. U okviru ovih jedinica
Federalna uprava civilne zatite raspolae sa 210 ljudi koji u svakom trenutku mogu biti
operativni.
Kada su u pitanju jedinice civilne zatite u kantonima i opinama Federacije BiH, treba istai
da jedinice za ope i specijalizirane namjene, jo uvijek nisu osnovane po vaeem Zakonu o
23
Vie o procjeni vidjeti an http://www.fucz.gov.ba/fucz/hrvatski/PROCJENA_bos.pdf, 08.03.2010.
29
zatiti i spaavanju. Za sada, u jednom broju opina ove jedinice su osnovane i egzistiraju kao
jednice koje su osnovane u skladu s propisom (okvirna i lina formacija) kojeg je donijelo
bive Ministarstvo odbrane RBiH, tj. dok je civilna zatita bila u nadlenosti tog ministarstva.
Za ovakvo poraavajue stanje oragniziranosti i popunjenosti opinskih i kantonalnih jednica
civilne zatite, predstavnici opinskih i kantonalnih civilnih zatita optuuju Fedralnu upravu
civilne zatite:
Sadanji zakon nije predvidio popunu tih jedinica. Mi ne znamo kako te jedinice trebaju da
izgledaju i na kom principu da se osnuju (odjeljenje, vod, eta). Iz Federalne uprave su nam
rekli da to nije jo do kraja rijeeno i da e oni napraviti podzakonski akt koji e to regulisati.
Meutim, mi taj akt ekamo ve due od dvije godine. Eto zbog ega mi na podruju svoje
opine nemamo niti jedne jedinice i ne bi mogli reagovati u situacijama ako bih do njih dolo.
Na papiru postoje sve jedinice, koje su naslijeene jo od Ministarstva odbrane 1996. godine,
ali ih mi ne moemo koristiti jer sadanji Zakon to nije predvidio.24
Pored ovih zakonskih problema, opinski i kantonalni nivoi civilne zatite se susreu i sa
problemima materijalno-tehnikih sredstava i opreme, po vrsti i koliinama, koja je
neophodna za preduzimanje akcija zatite i spaavanja. U sluaju da se dogodi prirodna i
druga nesrea, a uzimajui u obzir sredstva i opremu sa kojom raspolau strukture civilne
zatite (kantonalne i opinske), moemo konstatovati da ih gotovo i nema, jer ne postoji lista
opreme za mobilizaciju u sluaju potrebe. Tako opina Stari Grad (Sarajevo) u sluaju neke
nesree za svojih 50.000 stanovnika ima obezbjeeno 100 lopata i 1000 vrea za pijesak-
poplave, koje mogu biti graanima na raspolaganju. Nemaju vree za spavanje, terenska auta,
zatitne maske i sl. Nita bolja situacija po pitanju materijalno-tehnikih sredstava nije ni u
drugim opinama. Do sada, na podruju Kantona Sarajevo, odnosno svih 9 opina, nisu
raene procjene materijalno-tehnikih sredstava, to ukazuje na injenicu o potrebi izrade
ovakve analize i formiranja baze podataka sa svim relevantnim pokazateljima, na osnovu
kojih bi se mogla dati procjena neophodnih materijalno-tehnikih sredstava i opreme za
preduzimanje odgovarajuih mjera zatite i spaavanja.
Organizaciju civilne zatite Fedracije BiH titi i banalni problem koju se ogleda u izgledu i
kvaliteti uniforme pripadnika civilne zatite.
24
Intervju: Zejnil Vukas, rukovodilac Civilne zatite opine Stari Grad
30
Mi emo da ekamo jo ovu godinu da se Federalna uprava CZ odredi o kvalitetu i izgledu

uniforme, ukoliko to ne uini, mi emo krenuti samostalno u tu realizaciju. Takoer treba
rijeiti i pitanje povjernika po mjesnim zajednicama, pa da moemo raditi edukaciju
stanovnitva o ovim pitanjima.25
Za razliku od Fedracije BiH, gdje imamo formirane jedinice na tri nivoa, u Republici Srpskoj
jedinice civilne zatite su formirane na opinskom/gradskom nivou, dok je Republika uprava
formirala samo jedinicu za unitavanje NUS-a i mina. Ova jedinica je dobro organizirana i
relativno dobro opremljena, a ljudstvo je u potpunosti obueno i osposobljeno za izvravanje
zadataka. Jedinicu ini 80 pripadnika podijeljenih u 4 specijalizovana A tima za unitavanje
NUS-a i mina i 6 B timova za deminiranje.
Rukovoenje snagama jedinica civilne zatite realizira se kroz funkciju gradonaelnik-

naelnik grada/opine. Iako se u zadnje dvije godine puno radilo na organizovanju i
osposobljavanju jedinica civilne zatite u Republici Srpskoj, moemo rei da i pored uloenog
truda, nivo organizovanosti i pripremljenosti jedinica civilne zatite ne odgovara stvarnim
potrebama. Ovakvu konstataciju potkrijepljujemo primjerom organiziranosti jedinica civilne
zatite za spaavanje iz ruevina. Civilna zatita Republike Srpske ima 40 jedinica formiranih
za ove namjene. One su sastavljene od odjeljenja i eta, te broje ukupno 1.164 pripadnika.
Meutim, kako kod ovih jednica, tako i kod drugih, javljaju se uobiajne slabosti. Prije svega
to su: loa opremljenost, pripadnici nisu zavrili predvienu obuku i sr. Ovakav nivo
organiziranosti jedinica civilne zatite ne garantira uspjeno angairanje ovih jednica u zatiti
i spaavanju iz ruevina.
Civilna zatita Brko Distrika ima svoje specijalizovane jedinice u okviru policije Brko
Distrikta. Ove jedinice se angairaju kada snage i sredstva civilne zatite nisu dovoljne za
efikasnu zatitu i spaavanje ljudi i materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesrea. Njihovu
upotrebu nareuje ef Policije Brko Distrikta na zahtjev gradonaelnika Distrikta, a komandu
nad jedinicama ima njihov nadleni starjeina, u skladu sa naredbama taba civilne zatite
Brko Distrikta. Treba istai da, za razliku od entiteta u kojima su jedinice civilne zatite
stalne, uee specijalizovanih jednica civilne zatite u sastavu Policije Brko Distrikta je
privremenog karaktera i traje do vremena kada se procijeni da aktivnosti na zatiti i
25
Intervju: Mustafa Kova, naelnik Civilne zatite Kantona Sarajevo, 4.3.2010. godine.
31
spaavanju mogu uspjeno sprovoditi nosioci civilne zatite vlastitim snagama i sredstvima.
Moemo rei da su ove jedinice, u stvari, posudbene jedinice civilne zatite od strane policije.
Specijalizovane jedinice Brko Distrikta ine:
Jedinice zatite od poara (PVJ)- 37 pripadnika

Tim za akcidentne situacije 5 pripadnika
Deminerski tim i EOD tim 14 pripadnika
Jedinice PMP 15 pripadnika
Jedinice za spaavanje iz ruevina 20 pripadnika
to se tie opreme i obuenosti, moemo rei da su ove jedinice u potpunosti spremne za

djelovanje iz svoje oblasti po potrebama civilne zatite. Tako Jedinica za zatitu od poara
(PVJ) sa svojih 37 pripadnika na raspolaganju ima 12 vozila od kojih su 4 nova, raspolae sa
opremom za izvlaenje povrijeenih kod saobraajnih udesa, kao i pneumatskim jastucima za
podizanje tereta.
Na nivou Bosne i Hercegovine, nema operativnih jedinica civilne zatite, ali postoji
mogunost formiranja jedinice za meunarodnu pomo koja se popunjava jedinicama entiteta
i Brko Distrikta. Jedine operativne snage na nivou drave su Oruane snage BiH.
Kada su u pitanju jedinice civilne zatite u okviru postojeih struktura, moemo rei da su one
organizirane na odgovarajui nain jedino u Republici Srpskoj, ali ne u potpunosti. U
Federaciji BiH, jedinice civilne zatite su dobro organizirane na federalnom nivou, dok na
niim nivoima ta organizacija nije u skladu sa propisom. Zbog svoje specifine strukture
Brko Distrikt je izgradio dobre opremljene jedinice civilne zatite u sastavu policije, ali
upitno je da li ove jedinice mogu odgovoriti svim zahtjevima koje nalae realno dogaanje u
praksi. Slobodno moemo rei da je posebno nezadovoljavajui nivo organiziranosti i
osposobljenosti jedinica civilne zatite na opinskom nivou u cijeloj Bosni i Hercegovini i na
kantonalnom nivou u Federaciji BiH. Ako ovakvu situaciju poredimo za stanjem jedinica
civilne zatite zemalja Evropske unije, onda emo dobiti jako lou sliku jedinica civilne
zatite u Bosni i Hercegovini. U Francuskoj, na primjer, aktivnosti koje se odnosne na javnu
sigrnost svakodnevno su voene od strane 238.000 profesionalnih vatrogasaca i volontera
(ukljuujui 8.400 ljudi iz parike vatrogasne brigade BSPP). Vatrogasna brigada je sve
32
aktivnija i u polju medicine i saniteta, a trenutno zapoljava 5.000 doktora, farmaceuta i

veterinara hirurga. Pored vatrogasne brigade, snage za civilnu zatitu u Francuskoj ukljuuju i
jedinice za vodstvo i intervenciju, jedinice za uklanjanje mina, avio snage i druge. Osim toga
postoje jo i 4 jedinice za instrukcije i intervencije za javnu sigurnost koje imaju 1.688
vojnika, i mogu biti poslane zranim putem u bilo koji dio svijeta u sluaju nekih prirodnih
katastrofa. Snage za deminiranje sainjene su od 138 osoba u 19 centara rasporeenih na
cijeloj teritoriji drave. Vazduni resursi ukljuuju 35 helikoptera. koji su rasporeni unutar
20 baza irom zemlje a koji slue za hitne medicinske i razne druge spasilake operacije, kao i
28 vodenih bombaa lociranih koji slue za gaenje umskih poara. etiri operativne
uspostave su odgovorne za podrku direkciji za javnu sigurnost. Nacionalni institut za studije
javne sigurnosti (INESC), ukljuuju Visokog vatrogasnog oficira za nacionalnu
Schooopeartil, a osnovan je u Nainville-Les-Roches.
Meutim, postoje sluajevi kada drave nemaju organizovane posbene jedinice za civilnu
zatitu. Tako, za razliku od drugih zemalja, Austrija nema posebne jedinice za civilnu zatitu,
zbog toga tu su volonterske organizacije veoma motivirane, jako dobro istrenirane, dobro
opremljene i pruaju znaajnu pomo vlastima. U postojeim organizacijama za pomo, kao
to su odredi za vatrogastvo, Austrijski crveni kri, ambulantna sluba i Sluba za pomo u
planinama, dostupno je oko 300.000 dobro obuenih mukaraca i ena (veinom volontera) za
izvoenje zadatka civilne zatite. Naravno, efikasna civilna zatita bila bi nemogua bez
pomoi jedinica za sprovoenje zakona i Federalne vojske koja ima glavnu ulogu u civilnoj
zatiti.
Pored jedinica civilne zatite, treba istai da graani, takoer na osnovu pojedinih odredbi
zakona, imaju precizno definisana prava i obaveze u zatiti i spaavanju od prirodnih i drugih
nesrea. Naalost, ona se ne potuju i ostvaruju na adekvatan nain to je posljedica vie
faktora objektivne i subjektivne prirode. Tako u Italiji, u mirnodobskom vremenu u civilnu
zatitu ukljueno je oko 1.600 ljudi, to je otprilike oko 0.0041 % ukupne populacije. U
sluajevima neke velike nepogode ovaj broj se moe poveati do 3.85% ukupne populacije,
to je vie od 1.5 miliona ljudi.
U Bosni i Hercegovini situacija je drugaija i nailazimo na niz problema. Kao prvi problem
iznosimo to to nijedan nivo organizacije civilne zatite ne vodi evidenciju graana koji su
pripadnici civilne zatite. Ova praksa prestala je jo 2006. godine gaenjem entitetskih
33
ministarstava odbrane. Tako danas opinske slube imaju stare spiskove pripadnika civilne
zatite koji nisu vie relevantni.
Mi danas imamo stare spiskove na kojima imamo oko 600 pripadnika civilne zatite, ali to
su stari spiskovi ministarstva odbrane. Oni su zastarjeli i ne odraavaju sliku strukture
graana na podruju ove opine. U sluaju neke prirodne nesree mi ne moemo pozvati
nijednog ovog lana, jer nemamo pravnog osnova i u sluaju povrede ili smrti inimo
krivino djelo. Jedino to moemo aktivirati je dobrovoljno vatrogasno drutvo Vratnik.26
U Republikoj upravi civilne zatite Republike Srpske kau da je ranije ovu evideniciju, kao i
u Federaciji BiH, vodilo Ministarstvo odbrane i isto je bilo nadleno za rasporeivanje tih
graana u civilnu zatitu. Meutim, kako istie i sam direktor Uprave, veinom su to bili
stariji ljudi od kojih civilna zatita nije imala puno koristi. Danas je i ta baza naputena i
trenutno nemamo nikakve baze podataka graana koji su rasporeeni u civilnoj zatiti.27
Prema sadanjoj strukturi, ova evidencija treba da se vodi na lokalnom nivou i to je zakonska
obaveza, ali lokalni nivoi nisu jo dobili instrukcije od viih nivoa, po kojima bi se definirao
sam postupak evidencije graanstva i opreme civilne zatite.
O graanima koji podlijeu obavezi civilne zatite i Fedracija BiH je duna voditi evidenciju.
Na primjeru opine Stari Grad vidjeli smo da ova evidencija nije ni do danas zaivjela, iako
lan 148. Zakona o zatiti i spaavanju ljudi i materijalnih dobara od prirodnih i drugih
nesrea precizira da sadraj i nain voenja evidencije, kriterij za osobe koje se vode u
evidenciji i kriterij za rasporeivanje obveznika civilne zatite, utvruje direktor Federalne
uprave.
Direktor Federalne uprave civilne zatite, nam je rekao da su bezbroj puta do sada pokuavali
da rijee pitanje voenja evidencije graana, ali nisu uspjeli jer nemaju relevantnu bazu
podataka koju bi mogli koristiti.
Mi od CIPS-ove baze podataka ne moemo dobiti nita osim imena, prezimena i matinog
broja, a to nam puno ne koristi. Nama, pored baze podataka sa generalnim informacijama,
treba baza podataka sa relevantnim informacijama o zanimanju i zdravstvenom stanju
graana. Mi smo pokuavali da rijeimo ovo pitanje sa CIPS-om, meutim nismo naili na
26
Intervju: Pripadnici Slube civilne zatite Stari Grad
27
34
razumjevanje i to je jedno od kljunih pitanja gdje Ministarstvo sigurnosti moe da

pomogne.28
Na osnovu gore navedenog, vidljivo je da je pitanje evidencije radno sposobnog stanovnitva

prijeko potrebno, ali isto tako namee se potreba za to bre uspostavljanje povjerenika
mjesnih zajednica na nivou kvartova, naselja i tako dalje.
Drugi problem koji je prisutan kod graana jeste injenica da nisu upoznati sa obavezama
prema civilnoj zatiti. Isto tako, obuavanje i osposobljavanje graana za preduzimanje mjera
zatite i spaavanja do sada se vrlo slabo ili nikako nije provodilo. Entitetske uprave civilne
zatite za ovakvo stanje krive pasivnost graana koji nisu zainteresovani za edukaciju.
2.4. Operativno-komunikacijski centri
U cilju ranog otkrivanja i upozoravanja na opasnosti, zakonodavac je predvidio da

sistem ranog otkrivanja, praenja i obavjetavanja o opasnostima od prirodnih i drugih
nesrea vre entiteti i Brko Distrikt kao samostalne cjeline putem svojih komunikacijskih
centara. Sve do 2006. godine poslovi osmatranja i obavjetavanja vreni su u okviru
entitetskih ministarstava odbrane. Ukidanjem entitetskih ministarstava odbrane, ukinuti su
entitetski sistemi osmatranja i obavjetavanja, a uspostavljeni su operativni centri civilne
zatite. U Republici Srpskoj i Brko Distriktu u funkciji su dva odvojena operativna centra
(Centri osmatranja i obavjetavanja) koji sa operativnim centrima Federacije BiH sarauju na
osnovama Sporazuma o saradnji u ostvarivanju zadataka civilne zatite.29
Struktura operativno-komunikacijskih centara je razliita. U Republici Srpskoj i Federaciji

BiH postoje tri strategijska nivoa organizacije centara. Tako, kao prvi nivo postoji operativni
centar na etitetskom nivou (Operativni centar Federalne uprave civilne zatite i Centar
osmatranja i obavjetavanja Republike uprave civilne zatite). Drugi nivo ine operativni
centri kantona i regija (10 kantona u Federaciji BiH i 5 regija u Republici Srpskoj) i
posljednji, trei nivo, ine operativni centri civilne zatite u opinama na podruju Federacije
BiH, kao i odjeljenja osmatranja i obavjetavanja u opinama Republike Srpske. Za razliku od
28
29
Vie o Sporazumu vidjeti: Slubene novine Federacije BiH, broj 36/01
35
entiteta gdje je organizacija centara na tri nivoa, Brko Distrikt ima ovu organizaciju na dva
nivoa. To su centar osmatranja i obavjetavanja Brko Distrikta i odjeljenja koji treba da rade
24 sata. Njihov zadatak je preventivni u cilju izbjegavanja ili sprijeavanja tetnih posljedica
nadolazee opasnosti. U ovom sluaju radi se o klasinoj prostoriji sa deurstvom i
telefonskim brojem koji je dostupan 24 sata za graane. Centri prikupljaju informacije,
odnosno primaju ih u pisanom obliku putem tehnikih sredstava (fax, modem, e-mail, telefon
i radio ureaj) i lino. Informacije koje centar primi putem telefona ili radio ureaja,
evidentiraju se kao slubene zabiljeke. Takoer, odjeljenja vre obradu podataka i
distribuciju istih nadlenim organima vlasti i pravnim licima, dok centar uspostavlja saradnju
sa drugim organima i organizacijama od znaaja za zatitu i spaavanje. Treba istai i veoma
bitan zadatak da odjeljenja putem operativnih centara vre upozoravanje i uzbunjivanje
graana i prenose nareenja nadlenog taba civilne zatite, kao i druge poslove iz svog
djelokruga.
U vrenju svojih poslova operativni centri niih nivoa postupaju po zahtjevima vieg nivoa.
Entitetski i kantonalni centri funkcioniraju i u miru i ratu neprekidno 24 sata svaki dan, a
centri u opini u miru rade prema potrebi, najmanje 8 sati svaki radni dan. U sluaju prirodnih
i drugih nesrea, mobiliziraju se pripadnici opinske civilne zatite do punog sastava od 5
pripadnika koji rade 24 sata, svaki dan do dana prestanka stanja proglaene prirodne i druge
nesree. Centri pri obavljanju svojih zadataka koriste veze javnih telekomunikacijskih pravnih
lica, radija i televizije, elektroprivrede, eljeznice, kantonalnih tijela uprave i drugih imaoca
veza. Isto tako, za potrebe rada, centri organizuju i odravaju vlastite veze, koje u uslovima
pririodnih i drugih nesrea koriste tabovi civilne zatite.
Trenutno stanje opremljenosti operativno-komunikacijskih centara je takvo da jedva

obezbjeuje funkcionalnost. Centri nemaju savremena tehnika sredstva i opremu, a veina
koristi dotrajalu opremu koju su naslijedili od ministarstva odbrane. Isto tako, odreen broj
centara nema adekvatnog prostora, ve svoje poslove obavlja u sklopu redovnih aktivnosti u
prostorijama slube/uprave civilne zatite. U dosta sluajeva, zbog nedostatka osoblja nije se
mogue obezbjediti radno vrijeme od 24 sata.
U svim kantonima su osnovani operativni centri civilne zatite putem kojih se vri
prikupljanje podataka o pojavama i opasnostima od prirodnih i drugih nesrea. Za poslove
kantonalnih operativnih centara uposleno je 39 radnika.
36
Red. BROJ UPOSLENIKA U RADNO

Broj KANTON OPERATIVNOM VRIJEME
CENTRU
1. UNSKO-SANSKI 4 00-24 h
2. POSAVSKI 4 07-21 h
3. TUZLANSKI 4 06-22 h
4. ZENIKO-DOBOJSKI 3 07-21 h
5. BOSANSKO-PODRINJSKI 3 08-20 h
6. SREDNJEBOSANSKI 4 00-24 h
7. HERCEGOVAKO-NERETVANSKI 4 00-24 h
8. ZAPADNOHERCEGOVAKI 4 00-24 h
9. SARAJEVO 5 00-24 h
10. KANTON 10 LIVNO 4 00-24 h
UKUPNO 39
Tabela 2: Prikaz broja uposlenih u kantonalnim operativnim centrima CZ i njihovo radno vrijeme
Kao to se vidi u Tabeli 2, etiri kantonalna operativna centra (Posavski, Tuzlanski, Zeniko-
dobojski i Bosansko-podrinjski), nisu svoje radno vrijeme uskladili u skladu sa Pravilnikom
koji nalae da operativni centri treba da rade 24 sata.
U Kantonu Sarajevo operativni centar civilne zatite radi 24 sata. Od osam opinskih
operativnih centara samo operativni centar opine Ilida radi u skladu sa Pravilnikom,
odnosno 24 sata, a drugi centri po osam sati. Treba naglasiti da opina Trnovo nije jo ni
formirala svoj operativni centar. Pored ovih problema, koji su zakonskim i podzakonskim
aktima definisani kako treba da se rijee, postoje i odreeni problemi koji nisu pravno
ureeni, a sa kojima se susreu kantonalne uprave.
Federalni operativni centar je u funkciji 24 sata, a graani na cijelom podruju Federacije

besplatnim pozivom na 121 mogu dojaviti sve potencijalne prijetnje ili ve nastale tete. Isto
tako Centar za osmatranje i obavjetavanje Republike Srpske ima operativni kratki broj 121
koji je dostupan na cijelom podruju Republike Srpske, a pozivi su besplatni i sa mobilne i
fiksne telefonije.
37
Ovako uspostavljen sistem sve do 2008. godine nije predviao operativno-komunikacijski

centar na dravnom nivou. Treba podsjetiti da je Vijee Evropske unije jo 29. jula 1991.
godine, donijelo Odluku o uvoenju jedinstvenog evropskog broja za hitne situacije 112 i za
to postavilo rok do 31. decembra 1992.
godine da sve lanice uvedu i koriste ovaj
broj.
Legislativni osnov za uspostavu
U skladu sa nastojanjima da BiH postane Centra 112:
punopravna lanica EU, te u skladu sa Zakon o ministarstvima i drugim

organima uprave BiH, Slubeni
Odlukom o uvoenju jedinstvenog
glasnik BiH, broj 5/03, 28/04,
evropskog broja za hitne situacije, Vijee 42/04, 45/06 i 88/07;
Okvirni zakon o zatiti i spaavanju
ministara BiH je 2008. godine u okviru
ljudi i materijalnih dobara od
Ministarstva sigurnosti formiralo Centar prirodnih i drugih nesrea u Bosni i
112. Sa ovim centrom se funkcionalno Hercegovini, Slubeni glasnik BIH,
broj 50/08; i
uvezuju operativni centri drugih institucija i Drugi brojni propisi, konvencije,
organa BiH, kao i centri entiteta i Brko deklaracije, direktive i druga
akciona dokumenta Evropske unije
Distrikta. Ovaj korak podrazumijevao je koje BIH eli primijeniti, kako bi ih u
funkcionalno umreavanje operativnih ranoj fazi uvela u svoju pravnu
nomenklaturu.
centara i centara osmatranja i
obavjetavanja koji e omoguiti potpuno
novi kvalitet djelovanja sistema upravljanja
rizicima.
Meutim, pored injenice da je uraeno dosta posla u oblasti pravne regulative, nabavci
opreme i tehnike dokumentacije, treba istai da centar 112 jo uvijek nije funkcionalno
uvezan sa operativnim centrima entiteta i Brko Distrikta.
Direktori entititetskih uprava kao osnovni problem neuvezivanja sa operatvinim centrom 112
vide u problemu informacija koje bi oni trebali dostavljati. Njihov stav je da treba napraviti
standarde i procedure za dostavljanje podataka, jer sadanja rjeenja nisu efikasna i centar 112
bi bio zaguen prilivom svih informacija.
Ako postoje entitetski centri, veinu poslova treba zavravati na lokalnom i entitetskom
nivou. Informacije vezane za prirodne nesree koje imaju prekogranini efekat, kao i sve
38
druge prijetnje (bolesti, poplave i dr.) treba dostavljati centru 112, a on dalje prema
meunarodnim centrima.30
Centar 112 ne bi se trebao optereivati sa informacijama o zapaljenom kontejneru negdje u

nekoj opini. On treba da prikuplja informacije koje su od veeg drutvenog i sigurnosnog
znaaja.31
Ono to je pozitivno, a to smo utvrdili tokom istraivanja, jeste da nema primjedbi na

tehnoloka i zakonska rjeenja uvezivanja entitetskih centara civilne zatite i Brko Distrikta
sa centrom 112. Osnovne primjedbe su izraene u nedefinisanju koje i kakve informacije
trebaju entitetski centri dostavljati centru 112. Meutim, ohrabruje injenica da, u spremnosti
entitetskih uprava civilne zatite i civilne zatite Brko Distrikta, ovaj problem rijee u to
kraem roku kako bi centar 112 bio potpuno operativan.
30
31
39
40
II FINANSIRANJE CIVILNE ZATITE U BOSNI I HERCEGOVINI
Finansiranje subjekata civilne zatite u Bosni i Hercegovini uslovljeno je samom

organizacijom sistema zatite i spaavanja od prirodnih i drugih nesrea.
Kao i sama organizacija sistema i sistem finasiranja je uslovljen politikom organizacijom

drave. Imamo nivo finansiranja na dravnom nivo (Vijee ministara BiH), na entitetskim
nivoima (Vlada Federacije BiH i Vlada Republike Srpske), dok za podruje Brko Distrikta
sredstva obezbjeuje Vlada Brko Distrikta. Na niim nivoima, u Fedraciji BiH imamo vlade
kantona koje u okviru svoji budeta izdvajaju sredstva za civilnu zatitu i kao najnii nivo na
cijelom podruju imamo opinska vijea.
Vijee ministara BiH predlae finansijska sredstva u budetu institucija BiH i meunarodnih
obaveza Bosne i Hercegovine za finansiranje potreba za zatitu i spaavanje iz nadlenosti
institucija i tijela Bosne i Hercegovine. Budetom se planiraju i sredstva za opremanje i
razvoj struktura za zatitu i spaavanje koje se formiraju na dravnom nivou.
Shodno tome, Vijee ministara BiH je na sjednici odranoj 05.11.2009. godine, na osnovu
prijedloga Ministarstva sigurnosti BiH usvojilo Informaciju o kapitalnim ulaganjima na uspostavi
Operativno-komunikacijskog centra BiH - 112 prema kojoj je predvieno da se za uspostavu Centra u
periodu od 2009. do 2011. godine uloi 4.887.959. KM, od ega iz budeta 4.222.486. KM, a iz
donacija 655.473 KM (ova sredstva su ve uloena u izgradnju i opremanje Centra).
Zatita i spaavanje od prirodnih i drugih nesrea u Federaciji BiH, prema lanu 179. Zakona
o zatiti i spaavanju finansira se iz:
1. budeta Federacije BiH, kantona i opina;

2. sredstava pravnih lica;
3. osiguranja;
4. dobrovoljnih priloga;
5. meunarodne pomoi; i
6. drugih izvora utvrenih zakonom.
Praktino, ovo znai da civilna zatita Federacije BiH svoja sredstva obezbjeuje iz dva
osnovna izvora. Prvi je godinji redovni budet Fedracije BiH, kantona i opina, odnosno
41
gradova. Procjenom ugroenosti Federacije BiH, koju je usvojila Vlada Federacije BiH,
predvieno je da se iz navedenih budeta moraju osigurati sredstva u slijedeim minimalnim
iznosima:
0,1% od bruto drutvenog proizvoda izdvaja Federacija BiH;

0,5% godinjeg budeta izdvaja kanton;
1% godinjeg budeta izdvajaju opine i gradovi.
Drugi redovni izvor finansiranja civilne zatite Fedracije BiH su sredstva posebnih naknada
za zatitu od prirodnih i drugih nesrea do visine 0,5% od neto plae svih uposlenih u
Federaciji BiH i lica angaovanih po ugovoru o vrenju privremenih i povremenih poslova i
po ugovoru o djelu (lan 180. Zakona o zatiti i spaavanju). Ova sredstva se akumuliraju na
posebnim raunima i koriste se uglavnom za pripremanje, opremanje i obuku tabova, slubi
zatite i spaavanja i jedinica civilne zatite, te za saniranje dijela trokova teta nastalih od
prirodnih nepogoda ili drugih nesrea. Na osnovu Odluke o uslovima i nainu koritenja
sredstava ostvarenih po osnovu posebne naknade za zatitu od prirodnih i drugih nesrea32,
Federalno ministarstvo finansija je otvorilo u UniCredit banci podraun u okviru jedinstvenog
rauna Trezora pod nazivom Sredstva za zatitu i spaavanje. Ova sredstva se dijele izmeu
Federacije, kantona i opina u slijedeem omjeru:
- 20% pripada Federaciji BiH,
- 30% pripada kantonu i
- 50% pripada opini u kojoj su ta sredstva ostvarena.
Tokom 2009. godine, po osnovi posebne naknade za zatitu prirodnih i drugih nesrea,
graani su uplatili 4.147,138 KM. Federalna uprava civilne zatite je tokom iste godine za
opremanje slubi i specijalnih jedinica civilne zatite, kao i za izradu Studije gaenja poara
otvorenog prostora potroila 784.201 KM, kao i 2.000 KM pomoi za saniranje posljedica od
elementarnih nepogoda opine Vare. Akumulirana sredstva od prolih godina pa do poetka
2009. godine na ovom raunu su iznosila 11.094,710 KM.
Vlada Federacije BiH je uslijed finansijske krize i deficita budeta, bila dosjetljiva i donijela
odluku o pozajmljivanju 11.500.000,00 sa ovog rauna, sa rokom vraanja od 60 dana. Do
32
Slubene novine Fedracije BiH, broj 46/05 i 61/07
42
kraja 2009. godine Federalno ministarstvo finansija je vratilo na podraun iznos od

7.506.000,00 KM, a do danas duguje 3.994.000,00 KM.
Ova sredstva od 0,5% su vie nego dovoljna za opremanje i obuku struktura civilne zatite,
kao i za saniranje dijela teta nastalih prirodnim i drugim nesreama. Meutim, oito da se
ova sredstva ne koriste za namijenjenu svrhu, jer veina slubi civilne zatite nije adekvatno
opremljena i popunjena. Isto tako tokom istraivanja nam je sugerirano da ovdje postoje
problemi kada je u pitanju raspored 50% sredstava opini i to na osnovu mjesta rada, odnosno
mjesta gdje su ta sredstva ostvarena. Ovakva zakonska stavka daje jedan nesrazmjeran vid
priliva sredstava opinama. Neke opine imaju enormne cifre priliva po ovom osnovu, dok
druge gotovo da i nemaju ovih sredstava. Tako, opina Centar u Kantonu Sarajevo godinje
po ovom osnovu dobije oko 2.000.000,00 KM, dok opina Trnovo po ovom osnovu inkasira
skromnih 100.000 KM. Nai sugovornici su se sloili da bi kriteriji podjele sredstava opini
trebao biti mjesto stanovanja, a ne mjesto ostvarenja sredstava. Ovakvim nainom bi graani
uestovali u jaanju civilne zatite u svojoj lokalnoj zajednici, to je i krajnji cilj svakog
graana.
Kada je u pitanju prvi redovni izvor finansiranja Federalne uprave civilne zatite, moemo
rei da je on iznosio 6.540.000,0033, a za 2009. godinu odobrena buetska sredstva su iznosila
10.552.338,00 KM. Do poveanja budetskih sredstava je dolo uslijed izdvajanja transfera za
deminiranje u 2009. godini. Sredstva za trokove administracije ostala su gotovo na istom
nivou i odobrena su u iznosu od 1.571.011,00 KM.
U Republici Srpskoj civilna zatita finansira se iz:
budeta opine/grada i Republike Srpske;

doborovoljnih priloga;
meunarodne pomoi; i
drugih izvora predvienih zakonom.
Osim direktnog finansiranja preko vladinih, opinskih i gradskih budeta zasnovanim na

procentu od 1%, civilna zatita Republike Srpske ima finasiranje od trokova izgradnje
sklonita u kui, koje graani plaaju ako sklonite nije predvieno graevinskim projektom.
Godinje ovaj priliv iznosi oko 350.000,00 KM, od ega 25% pripada Republikoj upravi
33
Studijski izvjetaj o kapacitetima civilne zatite za zatitu civilnog stanovnitva BIH u sluaju katastrofa, august-oktobar
2002.
43
civilne zatite, a 75% opinama. Trenutno je u proceduri izmjena zakona po kojoj se predvia
izdvajanje 2% od direktnih izvora, odnosno budeta Republike Srpske, gradova i opina.
Na osnovu direktnog finansiranja, tj. iz budeta Republike Srpske, Republika uprava civilne
zatite je za 2009. godinu dobila 4.327,587,00 KM.34 Od ovih sredstava najvei dio je
potroen na sredstva za plate i naknade trokova zaposlenih 3.529,687,00, te za za trokove
materijalnih usluga 797.900,00 KM. Ono to zabrinjava jeste injenica da za 2009. godinu
Republika uprava civilne zatite, iz budetskih sredstava Vlade Republike Srpske, nije
dobila niti jednu marku za nabavku nove opreme ili trokova odravanja postojee opreme. U
budetu za 2010. godinu ova sredstva su predviena u skromnom iznosu od 100.000,00 KM.
Brko Distrikt sredstva za Odjel za javnu sigurnost obezbjeuje direktno iz budeta Vlade
Brko Distrikta. Sredstva za 2009. godinu iznosila su 4.851.150,15KM, a za 2010. godinu,
4.752.527,49 KM. Od spomenutih sredstava najvei iznos se troi za plate i doprinose
uposlenih.35 Tako se u 2010. godini za plate planira potroiti 1.953.632,20 KM. Ohrabruje
podatak da su za 2010. godinu izdvojena sredstva za nabavku opreme u iznosu od 735.000,00
KM a bie zanimljivo pratiti da li e navedena sredstva i stvarno biti utroena u ove svrhe.
Ovdje treba naglasiti injenicu da je Brko Distrikt, iako kao entiteti troi veinu sredstva na
plate uposlnika, u ovoj godini izdvojio najvie budetskih sredstava za nabavku opreme.
Meutim, ne treba zanemariti injenicu da civilna zatita Brko Distrikta, po sadanjem
osnovu, dobiva vie budetskih sredstva nego Republika uprava civilne zatite Republike
Srpske. Naravno, ova slika e se promjeniti ukoliko se usvoje promjene da se, umjesto
sadanjih 1% za Republiku upravu civilne zatite, izdvaja 2% iz budeta Republike Srpske.
Na samom kraju, na primjeru poreskih obveznika Federacije BiH, pokuaemo dati pregled
finansijskih sredstava koja se izdvajaju za opremu i obuku slubi civilne zatite. Ukupan broj
zaposlenih u Federaciji BiH iznosi 426.556,0036 sa prosjenom mjesenom platom oko
750,00 KM. To znai da Federacija po osnovu 0,5% mjeseno skupi 1.599.585,000, to je na
godinjem nivou preko 19 miliona KM. Prema navedenim podacima, svaki stanovnik
Federacije BiH (2.327.195,000) plati 8,00 KM godinje za opremanje i obuku civilne zatite,
odnosno mjeseno 0,70 KM. Napomenuli bi da je ovaj budetski troak namijenjen samo za
opremu i obuku slubi civilne zatite u Federaciji BiH. S obzirom da se radi o znaajnim
34
Nacrt budeta Republike Srpske za 2010. godinu, novembar 2009., Vlada Republike Srpske
35
Budet Brko Distrikta BiH za 2010. godinu, decembar 2009., Vlada Brko Distrikta BiH
36
Statistiki podaci za Feraciju BiH preuzeti sa http://www.fzs.ba/, 5.4.2010. godine
44
sredstvima poreskih obveznika potrebno je sagledati da li se ista svrsishodno i kvalitetno

usmjeravaju na ostvarivanje najboljih pretpostavki u cilju zatite graana u sluaju prirodnih i
drugih nesrea.
45
46
Preporuke za unaprijeenje kapaciteta za zatitu i spaavanje ljudi i

materijalnih dobara od prirodnih i drugih nesrea u BiH
Na osnovu ostvarenog uvida u organizaciju, strukturu i funkcionisanje postojeeg sistema

zatite i spaavanja u BiH na svim nivoima njegovog organizovanja, moemo konstatovati da
je sistem veoma kompleksan i nedovoljno funkcionalan. Ogranienja uslovljena ustavnim i
zakonskim odredbama, te dodatno optereena negativnim socijalno-ekonomskim i politikim
okruenjem, stvorile su pretpostavke za uspostavu sadanjeg sistema zatite i spaavanja koji
nije adekvatan potrebama drutva i ne prua sigurnost koja je neophodna u cilju zatite
graana u sluaju prirodnih i drugih nesrea.
Nastojei da kroz ovo istraivanje damo svoj doprinos unaprijeenju sistema zatite i
spaavanja u BiH, a pri tome ne elei da ulazimo u domen osjetljivih politikih pitanja
vezanih za teritorijalno ustrojstvo drave, elimo iznijeti naa zapaanja do kojih smo doli
prouavajui ovu problematiku. Ista emo iznijeti u formi preporuka za koje smatramo da ih
je mogue implementirati u realnom vremenu i okruenju, a samim tim i znaajnije
unaprijediti postojee kapacitete sistema zatite i spaavanja u BiH.
Preporuke emo shodno nadlenostima i stepenu sloenosti podijeliti na ope i specifine;
Ope preporuke:
Uspostaviti jedinstvenu metodologiju prilikom izrade osnovnih analitikih, planskih i

razvojnih dokumenata, jer je sadanji pristup metodologiji razliit, kako u entitetima,
tako i u kantonima i opinama. Na istom principu uspostaviti i metodologiju vezanu za
procjenu ugroenosti na svim nivoima organizovanja. Nadlena dravni i entitetski
organi bi trebali pruiti pomo pri izradi ovih dokumenata niim organizacionim
jedinicama koje ne posjeduju adekvatne strune kapacitete za izradu istih;
Nadleni organi (entitetske Uprave civilne zatite) trebaju donijeti Pravilnike o
uspostavljanju baze podataka, odnosno Pravilnike o voenju evidencije graana koji
su pripadnici CZ. Pravilnike usaglasiti u dijelu formiranja identinih baza podataka sa
ciljem omoguavanja njihove razmjene, kao i u dijelu kojim se ureuju prava i
obaveze graana za vrijeme neke prirodne ili druge nesree;
47
Opine, gradovi, kantoni, entitetske uprave i Odsjek CZ BD BiH, trebaju uloiti

znaajne napore na osposobljavanju i obuci uposlenika civilne zatite, kao i procjeni i
osiguranju materijalno tehnikih sredstava i opreme neophodne za potrebe zatite i
spaavanja na nadlenom podruju;
Pokrenuti inicijativu za adekvatniji pristup raspodjeli budetskih sredstava za potrebe
finasiranja slubi civilne zatite. Razliita praksa dovodi do nesrazmjernog razvoja
slubi civilne zatite ime se ograniavaju mogunosti saradnje i pomoi u
sluajevima nesree. Izdvajnje iz budeta RS u iznosu od 1% za potrebe CZ nije
dovoljno i treba se poveati bar na 2%. U cilju ujednaavanja razvoja opinskih slubi
CZ u Federaciji BiH, bilo bi poeljno razmotriti drugaiju raspodjelu sredstava,
odnosno kao kriterij za raspodjelu prikupljanjih sredstava od uposlenika uzeti mjesto
stanovanja umjesto mjesta rada;
U cilju prevazilaenja problema dostave podataka od strane entitetskih operativnih
centara i operativnog centra Brko Distikta centru 112, potrebno je da se izrade
standardi i procedure budueg rada, koji e precizirati koje se informacije dostavljaju
centru 112;
Nastaviti jaati saradnju civilnih i vojnih struktura, posebno na operativnom nivou u
cilju to bolje pripreme za djelovanje u sluajevima prirodnih i drugih nesrea; i
Pristupiti izradi strategije informisanja javnosti i podizanja svijesti graana o ulozi i
mjestu civilne zatite u drutvu. Identifikovati sve aktere u sistemu zatite i
spaavanja, ukljuujui pravna lica i graane, pa prema njima oblikovati metodologiju
strategije informisanja.
Specifine preporuke:
Kadrovski i materijalno popuniti kantonalne tabove civilne zatite u FBiH i

formirati optinske tabova civilne zatite u optinama gdje ne postoje, poput
optina Bosansko Grahovo, Ljubuki ili Ravno;
Pored toga to postoje adekvatni organizacijski kapaciteti civilne zatite, oni
jo uvijek nisu funkcionalno integrirani u sistem zatite i spaavanja za planski
odgovor na pojedine prirodne i druge nesree, to je posebno izraeno kod
privrednih drutava;
48
Izvriti opremanje i osposobljavanje slubi za zatitu i spaavanje, te poboljati

saradnju izmeu ovih slubi. Postojee kapacitete funkcionalno integrisati u
sistem zatite i spaavanja. Dobra praksa moe ukljuiti provedbu mjera
nadzora i procedure popunjavanja ovih slubi, kao i servisiranje, odravanje i
obnavljanje njihove opreme;
Opine, gradovi i kantoni trebaju osnovati svoje jedinice civilne zatite, te
istim obezbjediti neophodna materijalno tehnika sredstva. Postojea zakonska
regulativa predvidjela je mogunost formiranja jedinica civilne zatite na niim
nivoima ali do danas ove zakonske odredbe nisu ispotovane;
Sagledati broj i funkcionalnost operativno komunikacijskih centara za rano
uzbunjivanje na teritoriji BiH. Postojei kantonalni centri Posavskog,
Tuzlanskog, Zenikodobojskog i Bosansko-podrinjskog kantona trebaju
uskladiti svoje radno vrijeme sa Pravilnikom;
Svi nivoi organizacija slubi civilne zatite trebaju uiniti dodatne napore na
uspostavi, opremanju i obuci slubi za zatitu i spaavanje iz ruevina, kao i
drugih slubi;
Radi kontrole implementacije usvojenih politika i zakona potrebno je poveati
mjere inspekcijskog nadzora, jer praksa ukazuje na nesrazmjer stanja
prikazantih u izvjetajima i realnog stanja na terenu; i
U Brko Distriktu BiH osigurati da se dovri zakonodavni proces usvajanjem
Zakona o civilnoj zatiti BD.
49

Zastita I Spasavanje U Bih Studija

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Zastita I Spasavanje U Bih Studija

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ZATITA I SPAAVANJE

Sarajevo, juni 2010. godina

Posebnu zahvalnost iskazujemo Institutu otvoreno drutvo (Open Society Institute

SISTEM ZATITE I SPAAVANJA U BOSNI I HERCEGOVINI.......... 5

I USPOSTAVA ORGANIZACIONE STRUKTURE CZ U BIH...... 7

1. Dravni nivo Ministarstvo sigurnosti..................................................... 9

2. Organizacija CZ u entitetima i Brko Distriktu BiH................................ 14

2.1 tabovi civilne zatite................................................................. 20

2.2 Slube zatite i spaavanja........................................................ 25

2.3 Jedinice civilne zatite................................................................ 29

2.4 Operativno-komunikacijski centri............................................... 35

II FINANSIRANJE CIVILNE ZATITE................................................ 41

BD Brko Distrikt BiH

BiH Bosna i Hercegovina

CIPS - Citizens Identification Protection System

EUFOR - European Union force

FBiH Federacija Bosne u Hercegovine

MUP Ministarstvo unutranjih poslova

NATO Sjeverono-atlanski savez

NUS Neeksplodirana ubojita sredstva

OKC BiH - Operativno-komunikacijski centar

PVJ Jedinice zatite od poara

RBiH Republika Bosna i Hercegovina

ZiS Zatita i spaavanje

SISTEM ZATITE I SPAAVANJA U BOSNI I HERCEGOVINI

Ustaljena praksa u veini razvijenih demokratskih zemalja je da svaka drava

Pojam sistem zatite i spaavanja je termin koji se ustalio u meunaronoj komunikaciji u

Civilna zatita u savremenom drutvu predstavlja dio vladinog sigurnosnog sektora u

I USPOSTAVA ORGANIZACIONE STRUKTURE CIVILNE

Dejtonskim ustrojstvom BiH od 1995. godine do donoenja Zakona o ministarstvima i

Entiteti i Distrikt Brko imaju izvornu nadlenost u ureenju, planiranju, organiziranju,

1. dravni nivo (Ministarstvo sigurnosti - Sektor za zatitu i spaavanje);

1. Dravni nivo Ministarstvo sigurnosti BiH

Vijee ministara Bosne i Hercegovine je 2003. godine uspostavom Ministarstva sigurnosti

Donoenjem Okvirnog zakona o zatiti i nadlenost Ministarstva sigurnosti

Slika 1: Operatorska soba OKC BiH 112

U cilju ostvarivanja svojih zadataka zakljueni su bilateralni sporazumi o saradnji u oblasti

inostranstvu, NATO aktivnostima, kao i provoenje drugih aktivnosti od znaaja za razvoj i

Pored spomenutog, Sektor za zatitu i spaavanje MS je uradio Metodologiju za izradu

Takoe, u oblasti civilne zatite Bosna i Hercegovina je ostvarila lanstvo u meunarodnim

Meunarodnoj organizaciji civilne odbrane ICDO;

Inicijativi za pripravnost i prevenciju katastrofa Regionalnog centra za saradnju DPPI;

Vijeu jugoistone Evrope za civilno - vojno planiranje za vanredne situacije

Partnerstvu za mir Evroatlanskom partnerskom vijeu i Komitetu za civilnu zatitu i

2. Organizacije civilne zatite u entitetima i Brko Distriktu

ELEMENTI CZ FBiH ELEMENTI CZ RS

CZ Brko Distrikta BiH

zatite. Isto tako, oteavajua okolnost

na vie nivoa, a to su: Ustav BIH;

doprinijeti cilju efikasnijeg i boljeg opremljenja lokalnih snaga civilne zatite, to e

Najnii vid upravnog organiziranja Republike

Na osnovu Sporazuma o saradnji u ostvarivanju zadataka civilne zatite, postignut je visok

2.1. tabovi civilne zatite

Za upravljanje akcijama zatite i spaavanja na teritoriji entiteta i Brko Distrikta,

KOORDINACIJSKO TIJELO BOSNE I HERCEGOVINE

FEDERALNI TAB TAB CIVILNE ZATITE REPUBLIKI TAB

10 KANTONALNIH TABOVI CZ 2 GRADSKA TABA

OPINSKI TABOVI CZ OPINSKI TABOVI

entitetskom nivou to su direktori uprava civilne zatite. Na entitetskom, kantonalnom i na

1. Zakonski okvir: poznavanje i implementacija Sporazuma o ostvarivanju zadataka

Prije nastanka prirodne ili druge nesree i

Kako tabovi funkcioniu u praksi?

prevencije, ublaavanja, te otklanjanja tetnih posljedica prirodnih i drugih nesrea po ljude i