Konform dnm, Joukowsky profilleri 7-1

EK 7.2

KARMAN-TREFFTZ PROFLLER

Karman-Trefftz dnm :

Blm 7.1 'de konform dnmle ilgili bir rnek incelemede

0 = ( z z 0 )m

tipindeki bir fonksiyonun z dzleminin z0 noktasnda kesien iki eriyi, aralarndaki a

dzleminde m kat artacak tarzda dntrecei gsterilmiti. Bu dnm daha da
genelletirilerek

0 = F ( z 0 ) ( z z 0 )m

eklinde yazld taktirde bu fonksiyonun z dzlemindeki herhangi bir ekli F(z0)

arpannn modl kadar byttn (ve/veya klttn) ve argman kadar da
dndrdn, fakat z0 noktasnn yakn civarnda dnm zerinde (z - z0)m arpannn
hakim olduunu gstermek mmkndr. Yani z0 noktasnda kesien iki eri arasndaki
a 0 noktasnda m kat daha byk bir a haline dnr.

Dier taraftan genel olarak

= z + b2 / z

eklinde verilen Joukowsky dnmnn de z = b noktalarnda birer tekillik gsterdii

ve dnm dairesinin bu noktalarn herhangi birinden gemesi halinde dzleminde bu
noktann karl olan noktada bir keskin kenar elde edilecei daha nceki incelemelerde
belirtilmiti. Aslnda Joukowsky dnmnn de yukarda belirtilen tipten dnm
olduunu gstermek mmkndr. Bu amala Joukowsky dnm birer defa

1 1
2b = ( z b )2 ve + 2b = ( z + b )2
2 2

ekillerinde yazlr ve bu iki ifade birbiriyle oranlanrsa dnm

2
2b z b
= (Ek7.2-1)
+ 2b z + b

ekline getirilebilir. Bu son ifade z = b noktas ve bunun dnm sonucu karl olan
= 2b noktasnn yakn civarnda yaklak olarak

2b

( z b )2 veya 2b
1
( z b )2
2
4b 4b b

ekline getirilebilir. Benzeri ekilde z = b ve = 2b noktalarnn yakn civarnda da

1
+ 2b ( z + b )2
b

UCK351 Aerodinamik Ders notlar M. Adil Ykselen

Konform dnm, Joukowsky profilleri 7-2

yazlabilir. Bu iki ifade z = b ve z = b noktalarnda kesien iki erinin arasndaki ann

Joukowsky dnm sonucu iki katna kartldn gstermektedir. Nitekim, bu
noktalarn herhangi birinden geen bir daire yay ikiye katlanarak keskin bir firar kenarn
meydana getirmektedir.

Tekil noktadan geen daire yay iin olan ann dzleminde 2 olmasnn
sorumlusunun (z z0)2 teriminin ss olduu ve bu ssn 2 yerine m gibi bir byklk
olmas halinde profil kenarndaki d ann m kadar olacan sylemek mmkndr.
Buna gre, Joukowsky dnmnn (Ek7.2-1) ile verilen ekli, ss deitirilerek daha
genel bir halde

m
mb z b
= (Ek7.2-2)
+ mb z + b

eklinde yazlabilir. Bylece m says iin uygun deerler seilerek firar kenar ok keskin
olmayan profiller elde edilebilir. Yukardaki dnme Karman-Trefftz dnm ad
verilir. Bu dnm ile daireden elde edilen profiller de Karman-Trefftz profilleri olarak
adlandrlmaktadrlar.

Karman-Trefftz dnmndeki m parametresi daha genel bir ifadeyle

m = 2 / (Ek7.2-3)

eklinde yazld taktirde, bu ifadedeki profilin firar kenarndaki i ay belirtir (ekil

Ek7.2-1).

iy i
Daire
Profil

m

b x 2b

ekil Ek7.2-1 : Karman-Trefftz profilinin firar kenar i as

Karman-Trefftz profilinin koordinatlar ve hz dalm:

(Ek7.2-2) ile verilen Karman-Trefftz dnmn daha kolay inceleyebilmek iin

( z + b) m + ( z b) m
= mb (Ek7.2-4)
( z + b) m ( z b) m

eklinde dzenlemek daha uygun olur. Bu ifadenin trevi de

d ( z 2 b 2 ) m 1
= 4m 2 b 2 (Ek7.2-5)
dz [
( z + b ) m ( z b) m ] 2

UCK351 Aerodinamik Ders notlar M. Adil Ykselen

Konform dnm, Joukowsky profilleri 7-3

eklinde hesaplanabilir. Bu trev ifadesi sfra eitlenerek Karman-Trefftz dnmnn

tekil noktalarnn da Joukowsky dnmndeki gibi z = b noktalar olduu grlr.
Buna gre dntrlecek daire z = b noktalarnn birinden geecektir. Dnmn
pratikteki uygulan tarz Joukowsky profili iin yaplandan farkl deildir :

- z Dzleminde daire zerindeki noktalar z = r ei eklinde tanmlanr. iin istenen

deerler seilerek (rnein, 0 - 2 aralnda eit aralklaryla alnabilir) r 'nin deerleri
daha nce (7Ek3b) ifadesiyle verildii gibi

r
= G sin F cos + 1 + 2 F + (G sin F cos )
2

eklinde hesaplanr.

- Daire zerindeki bu noktalara karlk gelen profil noktalarnn koordinatlar Karman-

Trefftz dnm iin verilen (Ek7.2-4) ifadesi reel ve imajiner ksmlarna ayrlarak
hesaplanr. Bu amala (Ek7.2-4) ifadesinde

z + b = z 1 = R1 e i1 , z b = z 2 = R 2 e i2

deiken dnmleri kullanlarak reel ve imajiner ksmlar srasyla

1 t 2m
=m (Ek7.2-6a)
b 1 + t 2m 2t m cos m ( 2 1 )

2t m sin m ( 2 1 )
=m (Ek7.2-6b)
b 1 + t 2 m 2t m cos m ( 2 1 )

eklinde elde edilir. Burada

R2
t= (Ek7.2-6c)
R1

2
R1 r r
= 1 + + 2 cos (Ek7.2-6d)
b b b

2
R2 r r
= 1 + 2 cos (Ek7.2-6e)
b b b

2 sin
2 1 = tan 1 (Ek7.2-6f)
r / b b / r

dir. Karman-Trefftz profilinin veter uzunluu

c = =0 o + = c = 2 mb
(1 + F )m (Ek7.2-7)
(1 + F )m F m
eklinde bulunabilir. Kalnlk ve kamburluk oranlar ise

UCK351 Aerodinamik Ders notlar M. Adil Ykselen

Konform dnm, Joukowsky profilleri 7-4

=
Max { [ ( ) ( )] + [ ( ) ( )] }
2 2
(Ek7.2-8a)
c

max { [ ( ) ( )] / 2 }
= (Ek7.2-8a)
c

ifadeleri yardmyla hesaplanabilir. Yaplan incelemeler Karman-Trefftz profillerinin

kalnlk oranlarnn daha ziyade F parametresiyle, kamburluk orannn da daha ziyade G
parametresiyle ilgili olduunu gstermektedir. m dnm parametresi ise firar kenar i
asn etkiledii gibi maksimum kalnlk noktasnn veter boyunca bulunduu yeri de
etkilemektedir. Bu parametreler arasnda ayrca ikinci mertebeden etkileimler de sz
konusudur. Istenilen kalnlk ve kamburluk oranlarna sahip ve maksimum kalnlk
noktas konumu veter byunca istenilen noktada yer alan (veya firar kenar i as
istenilen miktarda olan) bir Karman-Trefftz profili elde etmek iin F, G ve m
parametrelerinin almalar gereken deerleri iteratif olarak hesaplamak mmkndr[1,2]
Karman-Trefftz profilinin hz dalm da

d
U = U z (Ek7.2-9a)
dz

bants yardmyla bulunur. Burada U z daire dzlemindeki hzn iddeti olup, deeri

U z = 2 sin 1 + sin ( + ) (Ek7.2-9b)

dir. 1 ve alar daire dzlemindeki geometri yardmyla

F 2 + G2 1 G
1 = sin 1 sin + tan (Ek7.2-9c)
(1 + F )2 + G2 F

G
= tan 1 (Ek7.2-9d)
1+ F

eklinde tanmlanmaktadr. Ayrca dnmn trevinin mutlak deeri de

2
d 2 m tm
= (Ek7.2-9e)
dz R1 / b 1 + t 2 m 2t m cos m ( 2 1 )

eklinde bulunur. Btn bu bantlarn m=2 halinde Joukowsky profili vereceini grmek
mmkndr.

Karman-Trefftz profiline etkiyen kuvvet ve momentler:

Karman-Trefftz profiline etkiyen kuvvet ve momentlerle ilgili hesap yntemi daha nce
Joukowsky profili iin uygulanandan pek farkl deildir. Aradaki tek fark dnm
foksiyonlarnn farkllndan kaynaklanmaktadr. ayet Karman-Trefftz dnm

m2 1 b2 1
=z+ + O 3
3 z z

UCK351 Aerodinamik Ders notlar M. Adil Ykselen

Konform dnm, Joukowsky profilleri 7-5

eklinde seriye alarak daha nce Joukowsky profilleri iin yaplan incelemeler
tekrarlanrsa Joukowsky profilleri iin verilen Ai katsaylarnn karl olarak Karman-
Trefftz profilleri iin

A0 = V2 e 2i

i
A1 = V e i

i V e i 2
A2 =
2 2
( )
m 1 V2 b 2 e i 2 2V2 a 2 ( f ig ) 2
3 4

elde edilir. Bu katsaylar Joukowsky profillerinde olduu gibi aerodinamik kuvvetler ve

yunuslama momenti iin verilen genel bantlarda kullanlarak kuvvetler iin

D = 0, L = 4 aV2 sin ( + ) (Ek7.2-10)

ve eksen takmnn balang noktas etrafnda (yaklak veter orta noktas) yunuslama
momenti iin de

Mo =
3
(
2 2
)
m 1 b 2V2 sin 2 + 4 aV2 sin ( + ) ( f cos g sin ) (Ek7.2-11)

elde edilir. Kuvvet ve moment katsaylar

a
C D = 0, C L = 8 sin ( + ) (Ek7.2-12)
c

b2 f g
CMo =
4 2
( ) a
m 1 2 sin 2 + 8 sin ( + ) cos sin (Ek7.2-13)
3 c c c c

olarak elde edilebilir. Hcum kenar ve eyrek veter noktas etrafndaki yunuslama
katsaylar Joukowsky profilleri iin yaplanlara benzer ekilde hesaplanabilir.

Uygulamalar

Karman Trefftz (ve zel olarak m=2 halinde Joukowsky) profillerinin koordinat ve hz
dalmlar ile tama ve yunuslama katsaylarnn hesaplanmasna ynelik birer rnek alt
program vBasic dili iin hazrlanm olup Tablo Ek7.2-1 de verilmitir. Okuyucunun bu
program kullanmak iin gerekli girdileri salayan ve alt programdan gelen bilgilerin
ktlarn kaydeden bir ana program yazmas yeterlidir. Bu program FORTRAN veya
baka bir dile aktarmak kolaylkla mmkndr.

Alt programlarn girdileri F, G ve m parametrelerinin, istenilen kalnlk ve kamburluk

oranlaryla maksimum kalnlk noktas konumlarna sahip olacak Karman-Trefftz (veya
Joukowsy) profili iin gerekli deerleri olup baz rnek profiller iin bu deerler Tablo
Ek7.2-2 'de sunulmutur.

Bir rnek olarak kalnlk oran %12, kamburluk oran %3 ve maksimum kalnlk noktas
konumu %35 olan bir Karman-Trefftz profili iin elde edilen sonular Tablo Ek7.2-3 ve
ekil Ek7.2-2 'de grlmektedir.

Kaynaklar

UCK351 Aerodinamik Ders notlar M. Adil Ykselen

Konform dnm, Joukowsky profilleri 7-6

[1] M.A.Ykselen, M.Z. Erim, "A general iterative method to design Karman-Trefftz and
Joukowsky airfoils", Int.J. for Numerical Methods in Engineering, Vol.20, s.1349-1368,
1984.

[2] M.A.Ykselen, "Karman-Trefftz ve Joukowsky profillerinin karakteristikleri", I.T..

Dergisi, Cilt:47 Say:4, 1989.

UCK351 Aerodinamik Ders notlar M. Adil Ykselen

Konform dnm, Joukowsky profilleri 7-7

Tablo Ek7.2-2 : Karman-Trefftz profilleri iin rnek alt-program (vBasic)

Sub KATJO(N1, F, G, m, Chord, AlfaD, x, y, Cu)

ReDim x(N1), y(N1), Cu(N1)

' Parametrelerin hesab

N = N1 - 1
b = Chord / (2 * m) * (1 - (F / (1 + F)) ^ m)
mb = m * b
Cbb = Chord / b
XLE = m * b - Chord
BetaR = Atn(G / (1 + F))
A2 = (1 + F) * (1 + F) + G * G
A = Sqr(A2)
A1 = Sqr((F * F + G * G) / A2)
If F > 0 Then AMU = Atn(G / F)

AlfaR = AlfaD * pi / 180

' Sirkulasyon, tasima ve yunuslama katsayilarinin hesabi

GAMMA = 4 * pi * A * b * Sin(AlfaR + BetaR)

CL = 2 * GAMMA / Chord
CY = CL * Cos(AlfaR)
C1 = 4 * (m * m - 1) / 3 / Cbb ^ 2 * pi * Sin(2 * AlfaR)
C2 = F * Cos(AlfaR) - G * Sin(AlfaR)
C2 = 8 * pi * A / (Cbb * Cbb) * C2 * Sin(AlfaR + BetaR)
CMO = C1 + C2
CMhk = CMO - CY * (Abs(XLE) / Chord)
CMc4 = CMO - CY * (Abs(XLE) / Chord - 0.25)
Alfa0 = -BetaR * 180 / pi

Text_CL = Round(CL, 3)
Text_CMc4 = Round(CMc4, 3)
Text_Alfa0 = Round(Alfa0, 2)

' profil koordinatlari

NN = N / 2 + 1: If F = 0 Then NN = N / 2
dTeta = 2 * pi / N

For i = 2 To NN
TETA = -(i - 1) * dTeta
For K = 1 To 2
SinT = Sin(TETA)
CosT = Cos(TETA)
ARG = -F * CosT + G * SinT
R = ARG + Sqr(1 + 2 * F + ARG * ARG)
R1 = Sqr(1 + R * R + 2 * R * CosT)
R2 = Sqr(1 + R * R - 2 * R * CosT)
T = R2 / R1
If R < 1 Then
DFI = Atn(2 * SinT / (R - 1 / R)) - pi
ElseIf R = 1 Then
DFI = pi / 2
Else
DFI = Atn(2 * SinT / (R - 1 / R))
End If
DENOM = 1 + T ^ (2 * m) - 2 * T ^ m * Cos(m * DFI)
XX = mb * (1 - T ^ (2 * m)) / DENOM
YY = mb * 2 * T ^ m * Sin(m * DFI) / DENOM

' Profil zerindeki hz dalm

UCK351 Aerodinamik Ders notlar M. Adil Ykselen

Konform dnm, Joukowsky profilleri 7-8

SinDlt = A1 * Sin(TETA + AMU)

TanDlt = SinDlt / Sqr(1 - SinDlt ^ 2)
Dlt = Atn(TanDlt)
Teta1 = TETA - AlfaR - Dlt
DET = (2 * m / R1) ^ 2 * T ^ (m - 1) / DENOM
u = 2 * (Sin(Teta1) + Sin(AlfaR + BetaR)) / DET
ii = i
If K = 2 Then ii = N - i + 2
x(ii) = XX - XLE
y(ii) = YY
Cu(ii) = u * u

TETA = -TETA
Next K
Next i
x(1) = Chord: x(N1) = x(1)
y(1) = 0: y(N1) = y(1)
Cu(1) = 0
If m = 2 Then Cu(1) = (Cos(AlfaR + BetaR)) ^ 2 / A2
Cu(N1) = Cu(1)

End Sub

Tablo Ek7.2-3: Joukowsky ve Karman-Trefftz profilleri iin F,G ve m parametrelerinin

deerleri

Karman-Trefftz profilleri Joukowsky profilleri

(x/c = 0.40)

F G m F G m

0.05 0.01703 0.00000 1.95941 0.04005 0.00000 2

0.00 0.10 0.03462 0.00000 1.91808 0.08354 0.00000 2
0.15 0.05279 0.00000 1.87614 0.13104 0.00000 2
0.20 0.07160 0.00000 1.83365 0.18327 0.00000 2
0.05 0.01688 0.10359 1.95968 0.03989 0.10401 2
0.05 0.10 0.03428 0.10700 1.91861 0.08320 0.10832 2
0.15 0.05222 0.11025 1.87685 0.13048 0.11304 2
0.20 0.07141 0.11337 1.83535 0.18245 0.11824 2
0.05 0.01655 0.20710 1.96066 0.03944 0.20788 2
0.10 0.10 0.03397 0.21390 1.92107 0.08221 0.21644 2
0.15 0.05135 0.22033 1.88001 0.12885 0.22575 2
0.20 0.07099 0.22661 1.84047 0.18005 0.23598 2
0.05 0.01647 0.31051 1.96280 0.03872 0.31161 2
0.15 0.10 0.03345 0.32057 1.92483 0.08065 0.32420 2
0.15 0.05105 0.33020 1.88629 0.12629 0.33788 2
0.20 0.06885 0.33935 1.84659 0.17627 0.35284 2

UCK351 Aerodinamik Ders notlar M. Adil Ykselen

Konform dnm, Joukowsky profilleri 7-8

Tablo Ek7.2-3: rnek uygulama

Cu = 1 - Cp

KARMAN-TREFFTZ Profili
Karman Trefftz profili
=0.12 =0.03 x/c=0.35 = 0.12
Hcum as = 5 = 0.03
X = 0.35
I X/C Y/C Cu=1-Cp

1 1.00000 0.00000 0.00000

2 0.97232 -0.00022 0.71459
3 0.89785 -0.00244 0.75496
4 0.78699 -0.00790 0.78273 =5
5 0.65104 -0.01617 0.80717
6 0.50203 -0.02536 0.82416
7 0.35250 -0.03263 0.82147
8 0.21524 -0.03505 0.77441
9 0.10302 -0.03049 0.62792
10 0.02782 -0.01843 0.23587
11 0.00000 0.00000 2.19403
12 0.02511 0.02467 2.61693
13 0.09825 0.05228 2.27503
14 0.21033 0.07530 2.13729 X/C
15 0.34953 0.08732 1.99706
16 0.50203 0.08536 1.81357
17 0.65344 0.07058 1.59121
18 0.79011 0.04787 1.34976
19 0.90004 0.02419 1.10877
20 0.97303 0.00657 0.87302
21 1.00000 0.00000 0.00000
ekil Ek7.2-2 : Karman-Trefftz profilinin basn dalm
Cl = 1.02233
Cm(O) = 0.14656
Cm(HK) = -0.36473
Cm(C/4) = -0.11012

___________________________________________________________________________________________
UCK351 Aerodinamik ders notlar M. Adil
Ykselen