Pomiar wentylatora

Instrukcja do wiczenia nr 21

Badanie maszyn - laboratorium

Opracowa: dr in. Wojciech Zacharczuk

Zakad Miernictwa i Ochrony Atmosfery

Wrocaw, kwiecie 2008 r.
1. Wstp
Wentylatorami nazywamy przepywowe maszyny robocze, o maksymalnym spru 1.3,
ktrych zadaniem jest przetaczanie gazw. W wentylatorach na skutek obrotu wirnika nastpuje
jednoczesny przyrost cinienia statycznego, spowodowany zmian prdkoci wzgldnych
przepywajcego gazu i rnic prdkoci obwodowych na wlocie i wylocie z wirnika oraz przyrost
cinienia dynamicznego w wyniku zmian prdkoci bezwzgldnych gazu w wirniku.
W energetyce, obok pomp, wentylatory stanowi podstawowe urzdzenia pomocnicze
elektrowni cieplnych gdzie znajduj szerokie zastosowane jako wentylatory podmuchowe,
wycigowe, mynowe a take do chodzenia transformatorw oraz jako urzdzenia wentylacyjne.
Podzia wentylatorw rozrnia wiele ich rodzajw. I tak ze wzgldu na przyrost cinienia
statycznego (spitrzenie statyczne) dzieli si ja na:

Niskoprne, ps < 720 Pa,

rednioprne, ps=720 3600 Pa,

Wysokoprne, ps > 3600 Pa.
Wedug drogi przepywu czynnika wyrnia si wentylatory:

promieniowe,

osiowe,

osiowo-promieniowe (tzw. mieszane),

poprzeczne.
Inny podzia wentylatorw, wedug PN-92/M-43011, uwzgldnia sposb ich zainstalowania,
warunki pracy, sposb napdu czy regulacji.

2. Cel pomiaru
Celem pomiaru jest wyznaczenie wielkoci charakteryzujcych prac wentylatora:
q v wydajno objtociowa wentylatora, m3/s,

p s spitrzenie statyczne wentylatora, Pa,

p c spitrzenie cakowite wentylatora, Pa,

P moc doprowadzona (na wale wentylatora), W,
Pu moc uyteczna wentylatora, W,

c sprawno cakowita (oglna) wentylatora, %,

oraz sporzdzenie jej krzywych charakterystycznych (charakterystyk):

pc = f (qv ) charakterystyka przepywu,

P = f (q v ) charakterystyka mocy,

c = f (qv ) charakterystyka sprawnoci.

2
3. Stanowisko pomiarowe
Stanowisko pomiarowe (rys. l) skada si z wentylatora (1), ukadu rurocigw: ssawnego (2)
i tocznego (3) oraz armatury i przyrzdw pomiarowych. Wentylator napdzany jest silnikiem prdu
staego (10) typu szeregowo-bocznikowego, z pynn regulacj obrotw przy uyciu sterownika
tyrystorowego (11). Cao tworzy ukad obiegowy otwarty, umoliwiajcy przepyw powietrza
w przypadku pracy wentylatora.

3 11
t2
U I n

000

t1 5

4 2
hz hs
hz
10
h1

8 6 1
9 7

Rys. 1. Schemat stanowiska pomiarowego

1 wentylator, 2 rurocig ssawny, 3 rurocig toczny, 4 przysona stokowa, 5 zwka pomiarowa,
6 manometr rnicowy do pomiaru wysokoci spadku cinienia statycznego na zwce, 7 manometr rnicowy do
pomiaru wysokoci przyrostu cinienia statycznego na wentylatorze, 8 manometr hydrostatyczny do pomiaru
wysokoci podcinienia w miejscu pomiaru wydajnoci, 9 manometr hydrostatyczny do pomiaru wysokoci
podcinienia na wlocie do wentylatora, 10 silnik elektryczny, 11 sterownik tyrystorowy

Stanowisko wyposaone jest w aparatur kontrolno-pomiarow umoliwiajc pomiar

wszystkich wielkoci wchodzcych w zakres bada. W celu wyznaczenia strumienia objtoci
przepywajcego powietrz, w rurocig wlotowy (ssawny) wmontowano kryz ISA (5), ktra wraz
z podczonym do niej manometrem rnicowym (6) tworzy zesp przepywomierza zwkowego.
Pomidzy krce ssawny i toczny wentylatora podczono drugi z manometrw rnicowych (7) do
pomiaru przyrostu cinienia statycznego na wentylatorze. Zainstalowane w kanale wlotowym
manometry hydrostatyczne (8) i (9) su do pomiaru wysokoci podcinie odpowiednio w miejscu
pomiaru wydajnoci i na wlocie do wentylatora. Wlot rurocigu ssawnego zaopatrzono dodatkowo
w regulowan przyson stokow (4) umoliwiajc zmian charakterystyki przewodu.
Uzupenienie aparatury kontrolno-pomiarowej stanowi dwa termometry termoelektryczne do
pomiaru temperatury powietrza przed i za wentylatorem.

3
 Na pycie czoowej sterownika tyrystorowego (11) obok urzdze manipulacyjnych znajduje
si wilgotnociomierz, do pomiaru wilgotnoci powietrza, wskanik liczby obrotw oraz woltomierz
i amperomierz umoliwiajce wyznaczenie mocy pobieranej przez silnik do napdu wentylatora.

4. Metodyka przeprowadzenia pomiarw

Badania przeprowadza si dla kilku rnych ustawie przysony stokowej oraz rnych
prdkoci obrotowych.
Pomiary rozpoczynamy dla pierwszego otwarcia przysony i prdkoci n = 2800 obr/min.
Po ustaleniu si warunkw pracy wentylatora i przepywu powietrza, z przyrzdw pomiarowych
odczytujemy wartoci nastpujcych wielkoci: hz , hs , hz , h1 , U , I , t1 , t 2 , . Po ich zapisaniu
zmniejszamy liczb obrotw i ponownie dokonujemy odczytu wyej wymienione wielkoci.
Procedur pomiarow powtarzamy co 200 obr/min do osignicia kocowej prdkoci
n = 800 obr/min.
Kolejne serie pomiarowe, dla pozostaych ustawie przysony, wykonujemy analogicznie jak
w przypadku pierwszym.

5. Obliczanie wielkoci charakterystycznych

Cinienie bezwzgldne p z w rurocigu wlotowym (sscym) w miejscu pomiaru strumienia
objtoci q v :

p z = p ot H 2 O g h z , Pa (1)

gdzie:
p ot cinienie otoczenia, Pa;

H O gsto wody w warunkach pomiaru, kg/m3;

2

hz wysoko podcinienia wskazana przez manometr hydrostatyczny (8), m;

g przyspieszenie ziemskie; g = 9,81 m/s2;

Stopie zawilenia X powietrza w miejscu pomiaru strumienia objtoci q v :

p nt 1
X = 0,622 100 (2)

pz p nt 1
100

gdzie:
wilgotno wzgldna powietrza, %;

4
 pnt 1 cinienie nasycenia pary wodnej w warunkach pomiaru (dla temperatury t1), Pa;

Gsto powietrza z w miejscu pomiaru strumienia objtoci q v :

p z (1 + X )
z = , kg/m3 (3)
(287,04 + 461,5 X ) (t1 + 273)

gdzie:
t1 temperatura powietrza; C;

Cinienie rnicowe p z na kryzie:

( )
p z = H 2 O z g h z , Pa (4)

gdzie:
hz wysoko spadku cinienia statycznego na zwce, wskazana przez manometr
rnicowy (6), m;

Strumie objtoci powietrza w miejscu pomiaru:

C 2 p z
q vz = Ao , m3/s (5)
1 4 z

gdzie:
C wspczynnik przepywu; dla kryzy zainstalowanej na rurocigu C = 0,595 ;

dk
przewenie; = , gdzie: d k rednica otworu kryzy, D rednica rurocigu;
D
liczba ekspansji; dla powietrza = 0,993 ;
Ao pole przekroju otworu zwki, m2;

Cinienie bezwzgldne p1 na wlocie do wentylatora:

p1 = p ot H 2O g h1 , Pa (6)

gdzie:
h1 wysoko podcinienia wskazana przez manometr hydrostatyczny (9), m;

5
Stopie zawilenia X 1 powietrza na wlocie do wentylatora:

1
p nt 1
X 1 = 0,622 100 (7)
1
p1 p nt 1
100

gdzie:
1 wilgotno wzgldna powietrza na wlocie do wentylatora; przyjmujemy e 1 = ; %

Gsto powietrza 1 na wlocie do wentylatora:

p1 (1 + X 1 )
1 = , kg/m3 (8)
(287,04 + 461,5 X 1 ) (t1 + 273)

Przyjmujemy, e temperatura na wlocie do wentylatora jest taka sama jak w miejscu pomiaru
strumienia objtoci q v .

Strumienia objtoci qv1 powietrza na wlocie do wentylatora:

qv z z
qv1 = , m3/s (9)
1

Spitrzenie statyczne p s wentylatora:

( )
p s = H 2O 1 g hs , Pa (10)

gdzie:
hs wysoko przyrostu cinienia statycznego na wentylatorze, wskazana przez manometr
rnicowy (7), m;

Cinienie bezwzgldne powietrza p 2 na wlocie do wentylatora:

p 2 = p s + p1 , Pa (11)

Stopie zawilenia X 2 powietrza na wylocie z wentylatora:

2
p nt 2
X 2 = 0,622 100 (12)
2
p2 p nt 2
100

6
gdzie:
2 wilgotno wzgldna powietrza na wylocie z wentylatora; przyjmujemy e 2 = ; %
pnt 2 cinienie nasycenia pary wodnej w warunkach pomiaru (dla temperatury t2), Pa;

Gsto powietrza 2 na wylocie z wentylatora:

p 2 (1 + X 2 )
2 = , kg/m3 (13)
(287,04 + 461,5 X 2 ) (t 2 + 273)

gdzie:
t 2 temperatura powietrza; C;

Strumienia objtoci q v2 powietrza na wylocie z wentylatora:

q v1 1
q v2 = , m3/s (14)
2

Spitrzenie cakowite pc wentylatora:

qv
2
q v1
2

2 2 1

p c = p s + A2 A1 , Pa (15)

2 2

gdzie:
A1 pole przekroju rurocigu wlotowego (ssawnego), m2;
A2 pole przekroju rurocigu wylotowego (tocznego), m2;

Moc uyteczna Pu wentylatora:

Pu = p c q v1 , W (16)

Moc P na wale wentylatora:

P = U I Po (n) , W (17)

gdzie:
U napicie na zaciskach twornika silnika elektrycznego, wskazana przez woltomierz, V;

7
 I natenie prdu pobieranego przez silnik, wskazane przez amperomierz, A;
Po (n) straty biegu jaowego w zalenoci od obrotw silnika, W; strat wyznacza si
z wykresu na rys. 2;

Sprawno cakowita c wentylatora:

Pu
c = 100 , % (18)
P

800

700

600

500
Po, W

400

300

200

100

0
0 400 800 1200 1600 2000 2400 2800 3200
n, obr/min

Rys. 2. Straty biegu jaowego Po w zalenoci od obrotw silnika n

6. Sporzdzanie charakterystyki wentylatora

Pomiary i obliczenia s podstaw do sporzdzenia charakterystyki zbiorczej wentylatora,
pokazanej na rys. 3.a. W tym celu naley wykreli zalenoci pc = f (qv ) dla zadanych w trakcie
wykonywania pomiaru pooe przysony stokowej (oznaczone liczbami 1, 2, 3). Otrzymane
krzywe charakteryzuj opory hydrauliczne w ukadzie. Nastpnie wykrelane s charakterystyki
pomocnicze c = f (qv ) , P = f (q v ) i n = f (q v ) , dla poszczeglnych ustawie przysony, na

ktrych odcinamy sta warto sprawnoci c , mocy P i liczby obrotw n . Punkty przecicia

przenosimy na odpowiednie krzywe oporw na wykresie pc = f (qv ) i aproksymujemy. Otrzymane

8
w ten sposb linie staych n , P i c nazywamy kolejno charakterystyk przepywu, mocy
i sprawnoci wentylatora co stanowi jego charakterystyk zbiorcz.
Na rysunku 3 pokazano przykad krelenia charakterystyki zbiorczej wentylatora dla
n = 2000 obr/min, P = 3000 W i c = 50 %.
UWAGA! Podczas tworzenia charakterystyki zbiorczej wentylatora wykresy na rysunkach 3a,
3b, 3c i 3d powinny mie jednakowe podziaki na osi odcitych.
Dane do oblicze

wspczynnik przepywu kryzy C = 0,595 ;

rednica otworu kryzy d k = 0,2248 m;

liczba ekspansji (wspczynnik ciliwoci dla powietrza) = 0,993 ;

rednica rurocigu wlotowego (o przekroju koowym) D = 0,302 m;

wymiary rurocigu wylotowego (o przekroju prostoktnym) a x b = 0,360 x 0,196 m;

Literatura
[1] Stada J., Grecki J., Andruszkiewicz., Badanie maszyn i urzdze energetycznych, Oficyna
Wydawnicza Politechniki Wrocawskiej, Wrocaw 2004.
[2] Ssiadek M., Szymocha K., (Red.), Miernictwo energetyczne cz.2. Pomiary energetyczne
maszyn i urzdze cieplnych, Wydawnictwo Politechniki Wrocawskiej, Wrocaw 1974.

9
a) pc 1 2
[Pa]
3

c = 50 % n = 2000 obr/min

P = 3000 W

qv [m3/s]
b) c
[%]

50
2 3
1

qv [m3/s]
n
c) [obr/min] 1 2 3

2000

qv [m3/s]
P 1 2 3
d)
[W]

3000

qv [m3/s]

Rys. 3. Charakterystyka wentylatora

10
 Arkusz pomiarowy
wiczenie nr 21. Pomiar wentylatora

.................................................................................. ............................ ........................... ............................

Imi i nazwisko Nr albumu Grupa Data wiczenia

Cinienie otoczenia pot =............................... Pa Wilgotno wzgldna =...................... %

Lp.
n U I hz hz h1 hs t1 t2
obr/min V A mm H2O mm H2O mm H2O mm H2O C C
Pierwsze pooenie przysony Z1

Drugie pooenie przysony Z1

Trzecie pooenie przysony Z1

11