i

LI GII THIU

p ng nhu cu v ti liu ging dy v hc tp cho sinh vin cc chuyn

ngnh du lch, khch sn, nh hng trnh cao ng; c bit l yu cu m bo
v nng cao cht lng o to; Trng Cao ng Thng mi t chc bin son
gio trnh hc phn ang c trin khai ging dy.
Thc hin ch trng trn, Khoa Thng mi v Du lch phn cng ging
vin ThS. Ng Th Diu An v ThS. Nguyn Th Oanh Kiu bin son Gio trnh
Tng quan du lch ny dng chung cho sinh vin cc chuyn ngnh du lch,
khch sn, nh hng trnh cao ng, gip cho vic ging dy ca ging vin v
vic hc tp ca sinh vin c thun li.
Gio trnh Tng quan du lch c bin son da theo cng chi tit hc
phn Tng quan du lch v tham kho cc ti liu, gio trnh ca mt s ngun, tc
gi trong nc phc v ging dy mt s trng nh: trng i hc Thng mi
H Ni, trng i hc Kinh t Quc dn, trng i hc Kinh t - i hc
Nng, trng i hc Dn lp Vn Lang Thnh ph H Ch Minh,
Ni dung ca gio trnh bao gm 04 chng. C th:
Chng 1: Khi qut v hot ng du lch
Chng 2: Cc lnh vc hot ng trong kinh doanh du lch
Chng 3: Ti nguyn du lch v im n du lch
Chng 4: C s vt cht k thut v lao ng trong du lch
Trong qu trnh bin son, tc gi c ch cp nht kh y cc s liu,
cc thng tin thc t, cc gio trnh c lin quan v a vo mt s v d minh ha
c bin son t cc ti liu, bo ch v t kinh nghim ging dy nhm gip sinh
vin d dng tip thu, lin h vi cc hc phn khc.
Tham gia bin son gm c:
ThS. Ng Th Diu An vit chng 1, 2;
ThS. Nguyn Th Oanh Kiu vit chng 3, 4.
gio trnh ny n tay ngi c, tc gi ghi nhn v cam n s gip ,
tham gia gp , bin tp, sa cha ca B mn, Hi ng khoa hc cp khoa v Hi
ng khoa hc nh trng.
ii
 Mc d rt c gng nhng Gio trnh Tng quan du lch ny c th cn hn
ch v sai st nht nh. Tc gi chn thnh mong i nhn c s ph bnh, gp
ca bn c ln ti bn bn sau c hon thin hn.
Cc kin tham gia xin c gi v a ch email: dieuan07@gmail.com
Trn trng cm n!

Thay mt nhm tc gi

ThS. Ng Th Diu An

iii
 DANH MC HNH

STT TN HNH TRANG

01 Hnh 1.1. Khch du lch ti thnh ph Hi An 5
02 Hnh 1.2. Lng rau Tr Qu 25
03 Hnh 1.3. n lng Hi An 27
04 Hnh 2.1. Logo T chc du lch th gii 34
05 Hnh 2.2. Logo Hi ng du lch v l hnh th gii 36
06 Hnh 2.3. Logo Hip hi nh hng v khch sn quc t 37
07 Hnh 2.4. Logo Hip hi vn chuyn hng khng quc t 37
Hnh 2.5. Logo T chc gio dc, khoa hc v vn ha Lin Hp
08 38
Quc
09 Hnh 2.6. Logo Hip hi du lch Chu Thi Bnh Dng 39
10 Hnh 2.7. Logo Hip hi du lch Asean 40
11 Hnh 2.8. Logo du lch Vit Nam 41
12 Hnh 2.9: S t chc b my ca Tng cc Du lch 42
13 Hnh 2.10. Khch sn 45
14 Hnh 2.11. Motel 48
15 Hnh 3.1: Vnh H Long 61
16 Hnh 3.2: ng Phong Nha 61
17 Hnh 3.3: i Ni Hu 65
18 Hnh 3.4: Ph c Hi An 65
19 Hnh 3.5: n ca Ti T Nam B 65
20 Hnh 3.6: Hong Thnh Thng Long 65
21 Hnh 3.7: Bn di sn th gii ti Vit Nam 66
22 Hnh 3.8: L hi n Hng 68
23 Hnh 3.9: L hi Kate 68
24 Hnh 3.10: Ngh c ng 69
25 Hnh 3.11: Ngh gm s 69
26 Hnh 4.1: Nhn vin bn 101

iv
27 Hnh 4.2: Nhn vin bung 101

v
 DANH MC BNG, S

STT TN BNG TRANG

01 Bng 1.1. Phn bit khch du lch v khch tham quan 5
02 Bng 3.1: Thng k di sn th gii 63
03 Bng 3.2: Danh sch cc di sn vn ha th gii ti Vit Nam 64
TN S , BIU
01 S 1.1. Mi quan h gia bn ch th trong du lch 3
02 S 1.2. M t cc khi nim v khch du lch 6
03 S 1.3. Vit Nam xut khu hng ha 23
04 S 1.4. Vit Nam xut khu du lch 23
04 S 3.1: Cc yu t nh hng n tnh thi v du lch 86
05 Biu 3.1: Gi thuyt chu k sng ca khu du lch 76
06 Biu 3.2: Bin ng cung cu trong thi v du lch 79
07 Biu 3.3: Qui lut thi v du lch ti thnh ph Nng 80
08 Biu 3.4: Qui lut thi v du lch ti Ninh Bnh 83

vi
 MC LC

LI GII THIU ........................................................................................................... i

DANH MC HNH ...................................................................................................... iv
DANH MC BNG, S ....................................................................................... vi
MC LC .................................................................................................................... vii
CHNG 1: KHI QUT V HOT NG DU LCH ....................................... 1
I. S lc lch s pht trin du lch ............................................................................. 1
1. Lch s pht trin du lch th gii ........................................................................ 1
2. Lch s pht trin du lch Vit Nam .................................................................... 2
II. Mt s khi nim v du lch..................................................................................... 4
1. Khi nim v du lch v du khch ........................................................................ 4
1.1. Du lch .............................................................................................................. 4
1.2. Du khch .......................................................................................................... 6
1.2.1. Khi nim ................................................................................................... 6
1.2.2. Phn loi ..................................................................................................... 9
a. Khch du lch quc t (International Tourist) .................................................. 9
b. Khch du lch ni a (Internal Tourist) ........................................................ 10
2. Sn phm du lch ................................................................................................. 12
2.1. Khi nim ....................................................................................................... 12
2.2. c im ......................................................................................................... 14
2.2.1. Tnh v hnh ............................................................................................. 14
2.2.2. Tnh khng ng nht .............................................................................. 14
2.2.3. Tnh ng thi gia sn xut v tiu dng ............................................... 15
2.2.4. Tnh mau hng v khng d tr c...................................................... 15
2.2.5. Mt s c im khc .............................................................................. 16
a. Sn phm du lch do nhiu nh cung cp tham gia cung ng ........................ 16
b. Vic tiu dng sn phm du lch mang tnh thi v ...................................... 16

III. C s hnh thnh v pht trin du lch ............................................................... 16

1. C s hnh thnh du lch ..................................................................................... 16
1.1. C s hnh thnh cu du lch ........................................................................ 16

vii
 1.2. C s hnh thnh ngnh du lch ................................................................... 17
2. iu kin pht trin du lch ................................................................................ 18
2.1. iu kin chung ............................................................................................. 18
2.1.1. Thi gian nhn ri .................................................................................... 18
2.1.2. i sng vt cht, vn ha, tinh thn ca ngi dn ............................... 18
2.1.3. Tnh trng kinh t ca mt t nc ........................................................ 19
2.1.4. Giao thng vn ti .................................................................................... 20
2.1.5. S n nh v chnh tr ............................................................................. 20
2.2. iu kin ring............................................................................................... 21
2.2.1. iu kin t nhin v ti nguyn du lch thin nhin .............................. 21
2.2.2. iu kin kinh t - x hi v ti nguyn du lch nhn vn ...................... 22
2.2.3. S sn sng n tip khch ...................................................................... 23
IV. Cc loi hnh du lch ............................................................................................. 24
1. Cn c vo phm vi lnh th chuyn i ............................................................ 24
1.1. Du lch quc t ............................................................................................... 24
1.2. Du lch trong nc......................................................................................... 24
2. Cn c theo mc ch chuyn i ........................................................................ 25
2.1. Du lch thin nhin ........................................................................................ 25
2.2. Du lch vn ha .............................................................................................. 25
2.3. Du lch x hi ................................................................................................. 25
2.4. Du lch hot ng .......................................................................................... 25
2.5. Du lch gii tr ................................................................................................ 26
2.6. Du lch dn tc hc ........................................................................................ 26
2.7. Du lch chuyn .......................................................................................... 26
2.8. Du lch th thao.............................................................................................. 26
2.9. Du lch tn gio .............................................................................................. 26
2.10. Du lch sc khe .......................................................................................... 27
3. Cn c vo loi hnh lu tr ............................................................................... 27
3.1. Du lch trong khch sn ............................................................................. 27
3.2. Du lch trong motel ..................................................................................... 27
3.3. Du lch trong nh tr .................................................................................. 28
3.4. Du lch nh ngi dn .................................................................................. 28

viii
 3.5. Du lch cm tri ............................................................................................. 28
4. Cn c vo thi gian ca chuyn i ................................................................... 28
4.1. Du lch ngn ngy.......................................................................................... 28
4.2. Du lch di ngy ............................................................................................. 29
5. Cn c vo hnh thc t chc ............................................................................. 29
5.1. Du lch theo on ........................................................................................... 29
5.2. Du lch c nhn.............................................................................................. 29
6. Cn c vo la tui du khch ............................................................................. 29
6.1. Du lch ca nhng ngi cao tui ................................................................ 30
6.2. Du lch ca nhng ngi trung nin............................................................ 30
6.3. Du lch ca nhng ngi thanh nin ........................................................... 30
6.4. Du lch ca nhng ngi thiu nin v tr em ............................................ 30
7. Cn c vo vic s dng cc phng tin giao thng ...................................... 31
7.1. Du lch bng m t xe p .......................................................................... 31
7.2. Du lch bng tu ha ..................................................................................... 31
7.3. Du lch bng tu thy .................................................................................... 31
7.4. Du lch bng xe hi........................................................................................ 31
7.5. Du lch bng my bay .................................................................................... 31
8. Cn c vo phng thc hp ng.................................................................... 31
8.1. Chng trnh du lch trn gi ....................................................................... 31
8.2. Chng trnh du lch tng phn ................................................................... 32
V. ngha ca pht trin du lch ............................................................................... 32
1. ngha v kinh t ................................................................................................ 32
1.1. Mang li ngoi t cho t nc .................................................................... 32
1.2. Mt trong nhng hot ng xut khu c hiu qu cao ............................. 34
1.3. Thc y cc ngnh ngh khc cng pht trin .......................................... 35
1.4. Kch thch hot ng u t .......................................................................... 36
1.5. To cng n vic lm cho ngi lao ng .................................................... 36
1.6. Gp phn lm tng thu nhp v thu cho Nh nc ................................... 37
1.7. To c s pht trin cc vng c bit ..................................................... 37
1.8. Qung b cho sn xut ca a phng ....................................................... 38
2. ngha v vn ho - x hi - mi trng .......................................................... 39

ix
 2.1. Thc y vic gi gn v pht huy tim nng ca ti nguyn du lch......... 39
2.2. Tng cng hiu bit gia cc dn tc khc nhau trn th gii................. 39
2.3. Nng cao lng t ho dn tc ....................................................................... 40
2.4. Quyn li ca ngi dn phc hi sc khe v pht trin bn thn ..... 40
VI. Nhng hn ch ca pht trin du lch................................................................. 40
1. Nguy c ny sinh lm pht cc b ..................................................................... 40
2. Nguy c lng ph vn u t ............................................................................... 41
3. Nguy c nhim mi trng .............................................................................. 41
4. Du nhp vn ho khng ph hp vi thun phong m tc ............................. 41
5. Nguy c gim gi tr cc tc phm ngh thut v th cng ....................... 41
Cu hi n tp.............................................................................................................. 41
Bi tp tho lun ......................................................................................................... 42
BI C THM......................................................................................................... 43
Ti liu tham kho ...................................................................................................... 47
CHNG 2: CC LNH VC HOT NG TRONG KINH DOANH DU
LCH ............................................................................................................................ 48
I. Mt s t chc du lch quc t v Vit Nam.......................................................... 48
1. Cc t chc Du lch quc t ................................................................................ 48
1.1. Mt s t chc du lch th gii ...................................................................... 48
1.1.1. T chc Du lch th gii (UNWTO) ........................................................ 48
1.1.2. Hi ng Du lch v L hnh th gii (WTTC) ...................................... 50
1.1.3. Hip hi Khch sn quc t (IHA) .......................................................... 51
1.1.4. Hip hi Vn chuyn Hng khng quc t (IATA) ................................. 52
1.1.5. T chc Gio dc, Khoa hc v Vn ho lin hp quc (UNESCO) ..... 53
1.2. Mt s t chc du lch trong khu vc ........................................................... 54
1.2.1. Hip hi Du lch Chu Thi Bnh Dng (PATA) ........................... 54
1.2.2. Hip hi Du lch ASEAN (ASEANTA) .................................................. 55
1.2.3. Trung tm Thng tin Du lch ASEAN (ATIC) ........................................ 56
1.2.4. Hip hi Nh hng v Khch sn ASEAN (AHRA) ............................... 56
2. Cc t chc qun l du lch ca Vit Nam ........................................................ 56
2.1. B Vn ha, Th thao v Du lch .................................................................. 56
2.2. Tng cc Du lch............................................................................................ 57

x
 2.3. S Vn ha, Th thao v Du lch .................................................................. 59
2.4. Hip hi Du lch ............................................................................................. 60
II. Cc lnh vc kinh doanh du lch ........................................................................... 60
1. Dch v vn chuyn du lch ................................................................................. 61
1.1. Vn chuyn hng khng................................................................................ 61
1.2. Vn chuyn ng b .................................................................................... 62
1.3. Vn chuyn ng st ................................................................................... 62
1.4. Vn chuyn ng thy ................................................................................ 62
2. Dch v lu tr ..................................................................................................... 63
2.1. Khch sn ....................................................................................................... 63
2.2. Motel ............................................................................................................... 67
2.3. Lng du lch ................................................................................................... 68
2.4. Bungalow........................................................................................................ 68
2.5. Nh ngh, nh tr........................................................................................... 68
2.6. Bit th ........................................................................................................... 69
2.7. Cn h cho thu ............................................................................................. 69
2.8. Cm tri .......................................................................................................... 69
3. Dch v n ung/m thc .................................................................................... 69
4. Cc im tham quan du lch ............................................................................... 70
5. Cc hot ng vui chi gii tr ........................................................................... 70
6. Kinh doanh dch v l hnh v cc hot ng trung gian .............................. 70
6.1. i l du lch .................................................................................................. 70
6.2. Cng ty l hnh ............................................................................................. 71
Cu hi n tp.............................................................................................................. 72
Bi tp tho lun ......................................................................................................... 73
BI C THM......................................................................................................... 73
Ti liu tham kho ...................................................................................................... 80
CHNG 3: TI NGUYN DU LCH V IM N DU LCH ..................... 81
I. Ti nguyn du lch ................................................................................................... 81
1. Ti nguyn du lch thin nhin ........................................................................... 81
1.1. a hnh .......................................................................................................... 82
1.2. Kh hu ........................................................................................................... 83

xi
 1.3. Ti nguyn nc ............................................................................................ 84
1.4. Ti nguyn ng thc vt .............................................................................. 85
2. Ti nguyn du lch nhn to ............................................................................... 86
2.1. Di sn vn ha th gii v di tch lch s - vn ha ..................................... 87
2.1.1. Di sn vn ha th gii............................................................................. 87
2.1.2. Di tch lch s vn ha v danh lam thng cnh ...................................... 94
2.2. L hi .............................................................................................................. 95
2.3. i tng du lch gn vi dn tc hc.......................................................... 97
2.4. i tng vn ha, th thao v hot ng nhn thc khc ........................ 99
II. im n du lch ..................................................................................................... 99
1. Quan nim v im n du lch .......................................................................... 99
1.1. Khi nim ..................................................................................................... 100
1.2. Phn loi ...................................................................................................... 101
1.2.1. im n cui cng ............................................................................... 101
1.2.2. im n trung gian ............................................................................... 101
2. Cc yu t cu thnh ca im n du lch..................................................... 102
2.1. im hp dn du lch................................................................................... 102
2.2. Giao thng i li (kh nng tip cn im n) ......................................... 104
2.3. Ni n ngh .................................................................................................. 105
2.4. Cc tin nghi v dch v b tr ................................................................... 106
2.5. Cc hot ng b sung ................................................................................ 107
3. Chu k pht trin ca im n du lch .......................................................... 108
3.1. Quan nim v chu k pht trin ca im n du lch............................... 108
3.2. Cc giai on trong chu k pht trin ca im n du lch ..................... 109
3.2.1. Thm d (exploration) ........................................................................... 109
3.2.2. Tham gia (involvement) ......................................................................... 109
3.2.3. Pht trin (development) ........................................................................ 109
3.2.4. n nh (consolidation) ......................................................................... 110
3.2.5. Ngng tr (stagnation) ........................................................................... 110
3.2.6. Suy gim (decline) ................................................................................. 110
3.2.7. Hi phc li (rejuvenation) .................................................................... 110
4. Sc cha ca im n du lch ......................................................................... 111

xii
III. Tnh thi v trong du lch v s nh hng ca tnh thi v ........................ 112
1. c im thi v du lch v nhng tc ng ca thi v du lch.................. 112
1.1. Khi nim ..................................................................................................... 112
1.1.1.Tnh thi v du lch ................................................................................. 113
1.1.2. Cc ma trong du lch ............................................................................ 114
1.2. c im ca thi v du lch....................................................................... 115
1.3. Nhng tc ng ca thi v du lch ........................................................... 119
1.3.1. Cc tc ng bt li n c dn s ti ................................................... 119
1.3.2. Cc tc ng bt li n chnh quyn a phng ................................. 120
1.3.3. Cc tc ng bt li n khch du lch .................................................. 120
1.3.4. Cc tc ng bt li n nh kinh doanh du lch ................................... 120
2. Cc yu t nh hng n thi v du lch ...................................................... 122
2.1. Cc yu t nh hng.................................................................................. 123
2.1.1. T nhin ................................................................................................. 124
2.1.2. Yu t kinh t - x hi - tm l .............................................................. 125
a. V kinh t ..................................................................................................... 125
b. Thi gian ri ................................................................................................. 125
c. S qun chng ha trong du lch .................................................................. 126
d. Phong tc tp qun ....................................................................................... 127
e. iu kin v ti nguyn du lch .................................................................... 127
f. S sng sng n tip khch du lch ............................................................. 127
2.2. Phng hng gim nhng tc ng tiu cc ca tnh thi v ............... 128
2.2.1. Ko di ma v du lch ca mt loi hnh du lch ................................. 129
2.2.2. a dng ha cc loi hnh du lch .......................................................... 129
2.2.3. Cc hot ng h tr bn ....................................................................... 129
Cu hi n tp............................................................................................................ 130
Bi tp tho lun ....................................................................................................... 130
BI C THM....................................................................................................... 130
Ti liu tham kho .................................................................................................... 134
CHNG 4: C S VT CHT K THUT V LAO NG TRONG DU
LCH .......................................................................................................................... 135
I. C s vt cht k thut trong du lch .................................................................. 135

xiii
 1. Khi nim v c im ca c s c s vt cht k thut trong du lch ...... 135
1.1. Khi nim ..................................................................................................... 135
1.2. Ni dung ....................................................................................................... 136
1.3. c im ....................................................................................................... 136
1.3.1. Ph thuc ln vo ti nguyn du lch ..................................................... 136
1.3.2. C tnh ng b trong xy dng v s dng .......................................... 138
1.3.3. Chi ph cho c s vt cht k thut chim t trng ln trong tng chi
ph kinh doanh .................................................................................................. 138
1.3.4. c s dng trong thi gian tng i di .......................................... 139
1.3.5. c s dng theo thi v ..................................................................... 140
2. Phn loi c s vt cht k thut trong du lch .............................................. 140
2.1. Cn c theo hnh thc s hu .................................................................... 140
2.2. Cn c theo qui m ...................................................................................... 141
2.3. Cn c theo tnh cht hot ng ................................................................. 141
II. Lao ng trong du lch......................................................................................... 143
1. c im ca lao ng trong du lch ............................................................... 143
1.1. Ch yu l lao ng dch v ........................................................................ 143
1.2. C tnh chuyn mn ha cao ....................................................................... 144
1.3. C tnh thi im, thi v ............................................................................ 145
1.4. C tnh cht phc tp .................................................................................. 146
1.5. T l lao ng tr cao ................................................................................... 146
2. Yu cu v lao ng trong du lch .................................................................... 147
2.1. Trnh chuyn mn nghip v ................................................................. 147
2.2. Trnh ngoi ng ...................................................................................... 147
2.3. Mt s yu cu khc .................................................................................... 148
Cu hi n tp............................................................................................................ 148
Bi tp tho lun ....................................................................................................... 148
BI C THM....................................................................................................... 149
Ti liu tham kho .................................................................................................... 151
PH LC 1 ................................................................................................................ 152
Ph lc A .................................................................................................................... 197
Ph lc B .................................................................................................................... 199

xiv
PH LC 2 ................................................................................................................ 228
DANH MC TI LIU THAM KHO ................................................................. 232

xv
 CHNG 1
KHI QUT V HOT NG DU LCH
Mc tiu
Chng ny trnh by nhng vn c bn v:
- S lc lch s pht trin du lch;
- Mt s khi nim v du lch;
- C s hnh thnh v pht trin du lch;
- Cc loi hnh du lch;
- ngha ca pht trin du lch;
- Nhng hn ch ca pht trin du lch.
Ni dung
I. S lc lch s pht trin du lch
1. Lch s pht trin du lch th gii
Lch s pht trin ca du lch th gii tri qua cc thi k:
- Thi k Ai Cp v Hy Lp c i: Hin tng i du lch xut hin, l cc
chuyn i ca cc nh chnh tr v thng gia. Sau loi ngi pht hin ra ngun
nc khong c kh nng cha bnh, th loi hnh du lch cha bnh xut hin. Thi
k ny hot ng du lch cn mang tnh t pht do cc c nhn t t chc.
- Thi k vn minh La M: Ngi La M t t chc nhiu chuyn tham quan
cc ngi n v Kim t thp Ai Cp, cc ngi n ven a Trung Hi. Thi k ny
xut hin loi hnh du lch cng v v tham quan. l cuc hnh trnh ca cc
thng gia v cc Hu tc, B tc Thi k ny con ngi bt u c s ham
mun cc chuyn i tha mn nhu cu tm hiu th gii xung quanh. Do s
ngi i du lch tng ln v lc ny du lch bt u tr thnh c hi kinh doanh.
- Thi k phong kin: Hot ng du lch hnh thnh rng ri hn, cc chuyn i
nhm mc ch l hi ngm cnh, gii tr ca cc tng lp vua cha, quan li pht trin
mnh; cc khu vc c gi tr cha bnh v phc hi sc khe thu ht ng o khch
du lch. Cc hot ng bun bn ca cc thng gia pht trin nhanh khng ch din ra
trong mt nc m cn lan rng sang cc nc xung quanh, do loi hnh kinh
doanh cng v pht trin. Cc hot ng phc v n ung ngh ngi, vui chi cng
hnh thnh v pht trin r hn, du lch lc ny c nh hnh vi t cch l mt
ngnh kinh t - ngnh du lch.
1
 - Thi k cn i: Hot ng du lch v kinh doanh du lch mi ch tp trung
mt s nc t bn c nn kinh t pht trin, du khch vn tp trung ch yu vo cc
nh t bn giu c, gii qu tc trong x hi.
- Thi k hin i: S pht trin ca cng nghip v nhng pht minh v khoa
hc to ra cho du lch bc tin nhanh chng, l s xut hin ca xe la, t;
c bit khi xut hin my bay th du lch tr thnh nhu cu quan trng i vi mi
ngi.
Du lch vi t cch l mt ngnh kinh t ch mi thc s xut hin t gia th k
XIX. l nm 1841 Thomas Cook (ngi Anh) t chc chuyn i du lch ng
ngi u tin trong nc, sau ra nc ngoi, nh du s ra i ca t chc kinh
doanh l hnh.
Vo nhng nm 1880 cc nc nh Php, Thy S, o c hot ng kinh doanh
khch sn hin i rt pht trin. c bit t nhng nm 1950 tr v y ngnh du lch
pht trin mnh m v tr thnh ngnh kinh t quan trng hu ht cc quc gia trn
th gii. n nay du lch tr thnh nhu cu c tnh ph bin trong qung i qun
chng trn th gii.
T chc Du lch Th gii (UNWTO) c tnh n nm 2020, s lng khch du
lch ton cu s t mc l 1,4 t lt ngi. n nm 2030, con s s tng ln 1,8
t lt ngi. Thng k mi nht ca T chc Du lch Th gii, khch du lch quc t
tng 5% trong nm 2013, t mc k lc 1.087 triu lt khch. Mc d c nhng
thch thc kinh t ton cu, kt qu du lch quc t vn cao hn mc k vng, vi
thm 52 triu khch du lch quc t i du lch th gii vo nm 2013. i vi nm
2014, T chc Du lch Th gii d bo tng trng 4% n 4,5%.

2. Lch s pht trin du lch Vit Nam

Lch s pht trin ca du lch Vit Nam cng c xem xt qua cc thi k
nhng khng ging nh lch s pht trin du lch th gii, lch s pht trin du lch
Vit Nam bt u t thi k Phong kin.
- Thi k phong kin: Vit Nam hin tng i du lch xut hin r nt
thi k ny, l cc chuyn du lch ca vua cha i thng cnh, l hi v cc chuyn
i du ngon ca cc thi s nh Trng Hn Siu, H Xun Hng, B Huyn Thanh
Quan

2
 - Thi k cn i: Du lch vn cha ph bin trong dn chng, ch mt b phn
rt nh, l nhng ngi c a v, tin bc bit n du lch. Sau khi dnh c
chnh quyn nm 1945, du lch Vit Nam hu nh cng khng pht trin.
- Thi k sau nm 1975: n sau nm 1975 khi t nc c c lp hon ton,
cc chuyn i du lch ca cn b cng nhn vin v ngi lao ng c nhiu thnh tch
c nh nc i th theo chng trnh iu dng tng ln nhanh chng. Sau
nm 1990 khi chnh sch i mi v thc hin i mi nn kinh t gt hi c
nhng thnh cng th du lch tr thnh xu hng c tnh ph bin trong mi tng lp
dn c. Cc hot ng du lch pht trin mnh m c v s lng ln cc loi hnh,
chi tiu v thi gian. Du lch khng ch din ra trong nc m c cc chuyn i du lch
ra nc ngoi cng dn tng ln.
S pht trin ca du lch Vit Nam c nh du qua cc giai on:
- Ngy 9/07/1960 Cng ty Du lch Vit Nam c thnh lp, trc thuc s qun
l ca B Ngoi thng. Ngy 12/09/1969 ngnh du lch li c giao cho B Cng
an v Vn phng Th tng trc tip qun l, giai on ny ch yu phc v cc on
khch ca ng v Nh nc, nhng ngi c thnh tch trong chin u, lao ng v
hc tp.
- Ngy 27/6/1978 Tng cc Du lch Vit Nam thuc Hi ng B trng c
thnh lp. Qua nhiu ln tch nhp vo cc b phn khc nhau, n cui nm 1992
Tng cc du lch li c thnh lp tr li.
- Ngy 31 thng 7 nm 2007, B Vn ha, Th thao v Du lch Vit Nam c
thnh lp thng qua Ngh quyt ca Quc hi kha 12, v Tng cc du lch hin nay
trc thuc B.
Thc trng trn cho thy t khi thnh lp, ngnh du lch Vit Nam cha c nhng
c hi pht trin, ch khi c nhng chnh sch i mi ph hp cng vi Lut u t
th s lng khch quc t hng nm tng ln nhanh chng v khch du lch trong
nc cng ngy cng tng. Ngnh du lch Vit Nam dn khng nh v th ca mt
ngnh kinh t y trin vng.
T 1995 n nm 2012 khch du lch quc t tng t 1.351,3 nghn lt ln
6.847.678 nghn lt, trong mt s nc c khch du lch n Vit Nam tng ln
nh: M t 57,5 nghn lt ln 443.826 nghn lt; Anh t 52,8 ln 170.346 nghn
lt; Thi Lan t 23,1 ln 225.866 nghn lt
Nm 2013, lng khch quc t n Vit Nam c t 7.572.352 lt, tng
10,6% so vi cng k nm 2012. Trong thng 2 nm 2014, lng khch quc t n

3
Vit Nam c t 842.026 lt, tng 47,60% so vi cng k nm 2013. Tnh chung 2
thng u nm 2014 c t 1.618.200 lt, tng 33,40% so vi cng k nm 2013.
II. Mt s khi nim v du lch
1. Khi nim v du lch v du khch
1.1. Du lch
Con ngi vn t m v th gii xung quanh, mun c thm hiu bit v cnh
quan, a hnh, h ng thc vt v nn vn ha ca nhng ni khc. V vy, du lch
xut hin v tr thnh mt hin tng kh quan trng trong i sng ca con ngi.
n nay, du lch khng cn l mt hin tng ring l, c quyn ca c nhn hay mt
nhm ngi no , m du lch tr thnh mt nhu cu x hi ph bin, p ng
mc tiu khng ngng nng cao i sng vt cht, tinh thn cho con ngi. Tuy
nhin, khi nim du lch c nhiu cch hiu do c tip cn di nhiu gc khc
nhau. Sau y l mt s khi nim v du lch theo cc cch tip cn ph bin.
- Tip cn di gic nhu cu: Du lch l hin tng con ngi ri khi ni c
tr thng xuyn n mt ni xa l v nhiu mc ch khc nhau ngoi tr mc
ch kim vic lm (kim tin) v trong thi gian (h) phi tiu tin m h kim
c.
- Tip cn di gic tng hp: Michael Coltman a ra khi nim nh sau:
Du lch l tng th nhng hin tng v nhng mi quan h pht sinh t s tc ng
qua li ln nhau gia khch du lch, nhng nh kinh doanh du lch, chnh quyn s
ti, cng ng c dn a phng trong qu trnh thu ht v lu gi khch du lch.1
Mi quan h gia bn ch th c th hin qua s sau:

Nh cung ng
Du khch dch v du lch

Chnh quyn a
Dn c phng ni n
s ti khch du lch

S 1.1. Mi quan h gia bn ch th trong du lch

1
TS. Trn Th Mai, (2006), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Lao ng X hi, trang 6
4
 Vi c gng xem xt khi nim mt cch ton din, tc gi cn nhc tt c cc
ch th (thnh phn) tham gia vo hot ng du lch.
Du khch: L nhng ngi mong mun tm kim cc tri nghim v s tha mn
nhu cu v vt cht hoc tinh thn khc. Du khch s xc nh cc ni n du lch v
cc hot ng tham gia, thng thc.
Nh cung ng dch v du lch: Cc nh cung ng dch v du lch xem du lch l
mt c hi tm kim li nhun thng qua vic cung cp cc hng ha v dch v
nhm p ng nhu cu ca th trng khch du lch.
Chnh quyn s ti: Lnh o ca chnh quyn s ti nhn nhn du lch nh l
mt nhn t c tc dng tt cho nn kinh t thng qua trin vng v thu nhp t cc
hot ng kinh doanh cho dn a phng, ngoi t thu c t khch quc t v tin
thu thu c cho ngn qu mt cch trc tip hoc gin tip.
Dn c a phng: Du lch l mt nhn t to ra vic lm v giao lu vn ha
cho dn c a phng. Mt iu quan trng cn nhn mnh y l hiu qu ca s
giao lu gia s lng ln du khch quc t v dn c a phng, hiu qu ny c th
va c li va c hi.
Vi cch tip cn ny, khch du lch l nhn vt trung tm lm ny sinh cc hot
ng v cc mi quan h trn c s tha mn mc ch ca cc ch th tham gia
vo cc hot ng v cc mi quan h .
- Theo T in Bch khoa Ton th Vit Nam, du lch c hiu trn hai kha cnh:
Th nht, du lch l mt dng ngh dng sc, tham quan tch cc ca con ngi
ngoi ni c tr vi mc ch: ngh ngi, gii tr, xem danh lam thng cnh, di tch
lch s, cng trnh vn ha ngh thut. Theo ngha ny, du lch c xem xt gc
cu, gc ngi i du lch.
Th hai, du lch l mt ngnh kinh doanh tng hp c hiu qu cao v nhiu mt:
nng cao hiu bit v thin nhin, truyn thng lch s v vn ha dn tc, t gp
phn lm tng thm tnh yu t nc; i vi ngi nc ngoi l tnh hu ngh vi
dn tc mnh; v mt kinh t du lch l lnh vc kinh doanh mang li hiu qu rt ln;
c th coi l hnh thc xut khu hng ha v dch v ti ch. Theo ngha ny, du lch
c xem xt gc mt ngnh kinh t.
- Theo Chng I, iu 4 ca Lut Du lch Vit Nam: Du lch l cc hot ng
c lin quan n chuyn i ca con ngi ngoi ni c tr thng xuyn ca mnh
nhm p ng nhu cu tham quan, tm hiu, gii tr, ngh dng trong mt khong thi
gian nht nh.

5
 - Theo T chc Du lch Th gii: Du lch bao gm tt c nhng hot ng ca c
nhn i, n v lu li ngoi ni thng xuyn trong thi gian khng di (hn mt nm)
vi nhng mc ch khc nhau ngoi tr mc ch kim tin hng ngy
Tm li, du lch l mt khi nim c nhiu cch tip cn xut pht t tnh cht
phong ph v s pht trin ca hot ng du lch. Chnh v vy, ty thuc vo tng
mc ch nghin cu m c th s dng cc khi nim mt cch ph hp.
1.2. Du khch
1.2.1. Khi nim
Bn thn vic xy dng khi nim du khch l mt vn phc tp. Mi nc c
mt khi nim du khch khc nhau, theo nhng chun mc khc nhau. iu gy
kh khn cho cng tc thng k, tng hp s liu, so snh, phn tch. Hn na, iu
gy kh khn trong vic p dng cng c quc t cng nh h thng lut php trong
nc bo v quyn li ca du khch.
Chnh v vy, cc t chc quc t khng ngng n lc xy dng mt khi nim
thng nht v du khch, t ra l du khch quc t.
Nhn chung, xc nh ai l khch du lch? Phn bit gia khch du lch v
nhng ngi l hnh khc phi da vo 3 tiu thc:
- Mc ch chuyn i
- Thi gian chuyn i
- Khng gian chuyn i
Theo Chng I, iu 4 ca Lut Du lch Vit Nam: Khch du lch l ngi i
du lch hoc kt hp i du lch tr trng hp i hc, lm vic hoc hnh ngh nhn
thu nhp ni n
Theo T chc Du lch Th gii: Khch du lch l ngi ri khi ni c tr
thng xuyn ca mnh trn 24h v ngh qua m ti vi nhiu mc ch khc nhau
ngoi tr mc ch kim tin.

6
 (Ngun: www.tourconduongdisan.com)
Hnh 1.1. Khch du lch ti thnh ph Hi An

hiu y hn bn cht ca du lch, cn lu mt s khi nim khc:2

- L hnh (travel): Theo ngha chung nht l hnh l s i li, di chuyn t ni
ny n ni khc ca con ngi. Nh vy, trong hot ng du lch c bao gm yu t
l hnh, nhng khng phi tt c cc hot ng l hnh u l du lch. Vit Nam,
quan nim l hnh l mt lnh vc kinh doanh trong ngnh du lch lin quan n vic
t chc cc chuyn i (cc tour) cho du khch.
- L khch (Traveller): L khch l nhng ngi thc hin mt chuyn i t ni
ny n ni khc bng bt c phng tin g, v bt c l do g c hay khng tr v
ni xut pht ban u.
- Khch thm (Visitor): Khch thm l nhng ngi thc hin chuyn i, lu tr
tm thi mt hoc nhiu im n, khng cn xc nh r l do v thi gian ca
chuyn i nhng c s quay tr v ni xut pht.
- Khch tham quan (Excursionist/Same Day Visitor): L nhng ngi i thm
ving trong chc lt, trong ngy, thi gian chuyn i khng 24h.

Khch du lch Khch tham quan

Khong cch Ri khi ni c tr thng xuyn Ri khi ni c tr thng xuyn
Thi gian Trn 24 gi v khng qu 1 nm Di 24 gi (khng lu li qua
m)
Mc ch Ngh ngi, gii tr... ngoi tr Ngh ngi, gii tr... ngoi tr
kim tin kim tin
Bng 1.1. Phn bit khch du lch v khch tham quan

Trong cng tc thng k, ngi ta thng phn bit khch du lch vi cc loi
khch khc v cc i tng khng phi l khch du lch (xem hnh 1.2).

2
TS. V c Minh, (2008), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Thng K, trang 14
7
 L khch
(Traveller)

c tnh vo thng k du lch Khng c tnh vo thng k du lch

Khch thm
(Visitor)

Khch du lch Khch thm quan

( Tourist ) (Excursionist )

C dn Khng phi l c dn
a phng a phng

Ngh ngi/gii tr Cng v/Ngh nghip Mc ch khc

Nhng Nhng Nhng Hnh Nhng Nhn Thnh Lao

ngi ngi ngi khch ngi vin vin ng
i li di c, du mc qu t nn ngoi lc vng
thng du hc cnh giao, lng bin
xuyn sinh lnh qun
s
s

S 1.2. M t cc khi nim v khch du lch

8
 1.2.2. Phn loi
Khch du lch c phn thnh khch du lch quc t v khch du lch ni a.
a. Khch du lch quc t (International Tourist)
Nm 1963, ti hi ngh ca Lin Hp Quc v du lch c t chc Roma, y
ban thng k ca Lin Hp Quc a ra mt khi nim v Khch du lch quc t nh
sau: Khch du lch quc t l ngi thm ving mt s nc khc ngoi nc c tr
ca mnh vi bt k l do no ngoi mc ch hnh ngh c nhn thu nhp t
nc c ving thm
Khi nim trn kh r v chi tit nhng vn cha xc nh gii hn v thi gian
lu li ca khch du lch ti cc im n. Nm 1989, ti Hi ngh lin minh Quc hi
v du lch c t chc Lahaye (H Lan) ra Tuyn b Lahaye v du lch, trong
a ra khi nim v khch du lch quc t nh sau:
Khch du lch quc t l nhng ngi:3
- Trn ng i thm mt hoc mt s nc, khc vi nc m h c tr thng
xuyn;
- Mc ch ca chuyn i l tham quan, thm ving hoc ngh ngi khng qu
thi gian 3 thng, nu trn 3 thng phi c php gia hn;
- Khng c lm bt c vic g c tr th lao ti nc n do mun ca
khch hay do yu cu ca nc s ti;
- Sau khi kt thc t tham quan (hay lu tr) phi ri khi nc n tham quan
v nc ni c tr ca mnh hoc i n mt nc khc.
Hin nay trn th gii, nhiu nc s dng khi nim ny.
Chng V, iu 34 Lut Du lch Vit Nam khi nim khch du lch quc t
nh sau: Khch du lch quc t l nhng ngi nc ngoi, ngi Vit Nam nh c
nc ngoi vo Vit Nam du lch; cng dn Vit Nam, ngi nc ngoi thng tr
ti Vit Nam ra nc ngoi du lch.
T chc du lch th gii a ra khi nim khch du lch quc t da trn 3 tiu
thc (mc ch, thi gian, khng gian): Khch du lch quc t l nhng ngi lu tr
t nht l mt m nhng khng qu 1 nm ti mt quc gia khc vi quc gia thng
tr vi nhiu mc ch khc nhau ngoi hot ng c tr lng ni n.
Khch du lch quc t c phn thnh 2 loi:

3
TS. Trn Th Mai, (2006), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Lao ng X hi, trang 11.
9
 Khch du lch quc t n (Inbound Tourist): L ngi nc ngoi v ngi ca
mt quc gia no nh c nc khc vo quc gia i du lch. Loi khch ny
s dng ngoi t mua hng ha, dch v. V d: ngi Php v vit kiu Php vo
Vit Nam du lch.
Khch du lch quc t ra nc ngoi (Outbound Tourist): L cng dn ca mt
quc gia v ngi nc ngoi ang c tr ti quc gia i ra nc ngoi du lch. V
d: ngi Vit Nam, ngi nc ngoi thng tr ti Vit Nam i du lch n nc
khc (M, Thi Lan...)
Nhng trng hp sau y c coi l khch du lch quc t:
- i v l do sc kho, gii tr, gia nh;
- i tham gia hi ngh, hi tho quc t, cc i hi th thao;
- Tham gia chuyn du lch vng quanh bin;
- Nhng ngi i vi mc ch kinh doanh cng v (tm hiu th trng, k kt
hp ng).
Nhng trng hp sau khng c coi l khch du lch quc t:
- Nhng ngi i sang nc khc hnh ngh, nhng ngi tham gia vo cc
hot ng kinh doanh cc nc n;
- Nhng ngi nhp c;
- Nhng du hc sinh;
- Nhng dn c vng bin gii, c tr mt quc gia v i lm quc gia khc;
- Nhng ngi i xuyn mt quc gia v khng dng li. (xem hnh 1.2)
b. Khch du lch ni a (Internal Tourist)
Khch du lch ni a c phn bit vi khch du lch quc t ch ni n ca
h cng chnh l nc m h c tr thng xuyn. H cng c phn bit vi nhng
ngi l hnh trong nc mc ch chuyn i, khong cch chuyn i v thi gian
chuyn i (ty theo chun mc tng quc gia).
Khi nim v khch du lch ni a c xc nh khng ging nhau cc nc
khc nhau.4
Theo qui nh ca M: Khch du lch ni a l nhng ngi i n mt ni cch
ni thng xuyn ca h t nht 50 dm, tc khong 80 km (tnh trn mt chiu) vi
nhng mc ch khc nhau ngoi vic i lm hng ngy.

4
TS. Trn Th Mai, (2006), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Lao ng X hi, trang 12.
10
 Theo qui nh ca Php: Khch du lch ni a l nhng ngi ri khi ni c tr
ca mnh ti thiu l 24 gi v nhiu nht l 4 thng vi mt hoc mt s mc ch:
gii tr, sc khe, cng tc v hi hp di mi hnh thc.
Theo qui nh ca Canada: Khch du lch ni a l nhng ngi i n mt ni
xa 25 dm (khong 40 km) v c ngh li m, hoc ri khi thnh ph v c ngh li
m ti ni n.
Theo chng V, iu 34 Lut Du lch Vit Nam: Khch du lch ni a l cng
dn Vit Nam v ngi nc ngoi thng tr ti Vit Nam i du lch trong phm vi
lnh th Vit Nam.
Theo T chc Du lch Th gii: Khch du lch ni a l ngi ang sng trong
mt quc gia, khng k quc tch no, i n mt ni khc, khng phi ni c tr
thng xuyn trong quc gia trong khong thi gian t nht 24h v khng qu mt
nm vi cc mc ch khc nhau ngoi hot ng c tr lng ni n.
Ngoi ra, ti mt s nc cn phn bit khi nim khch du lch trong nc v
khch du lch quc gia.
Khch du lch trong nc (Domestic Tourist): L tt c nhng ngi ang i du
lch trong phm vi lnh th ca mt quc gia (bao gm khch du lch ni a v khch
du lch quc t n).5
Khch du lch quc gia (National Tourist): L tt c cng dn ca mt quc gia
no i du lch (k c du lch trong nc v du lch ra nc ngoi.6
Mc d c rt nhiu khi nim khc nhau v khch du lch, khch du lch quc t,
khch du lch ni a, song xt mt cch tng qut chng u c mt s im chung
ni bt nh sau:
- Khch du lch phi l ngi ri khi ni c tr thng xuyn ca mnh ( y
tiu ch quc tch khng quan trng, m l tiu ch ni c tr thng xuyn).
- Khch du lch c th khi hnh vi mi mc ch khc nhau, loi tr mc ch
lao ng c kim tin ni n.
- Thi gian lu li t nht l 24 gi (hoc c s dng t nht 1 ti tr), nhng
khng c qu mt nm (c quc gia qui nh ngn hn). Nh vy, nhng ngi lu
li trong ngy ch c thng k l khch tham quan i vi ni n.

5
TS. Trn Th Mai, (2006), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Lao ng X hi, trang 11.
6
TS. Trn Th Mai, (2006), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Lao ng X hi, trang 12.
11
 2. Sn phm du lch
2.1. Khi nim
Vi t cch l mt ngnh kinh doanh, du lch cung cp iu g cho du khch?
Khi mt du khch b tin ra i du lch, kt thc chuyn i, tin chi tiu xong, h
c ci g? H mong ch g chuyn du lch? Chc hn khng phi l c khch
sn, c i my bay, khng hn l c tin nghi hn nh... C mt s khch du
lch mun tm chuyn i mt s gii tr, s khc tm chuyn i c hi nng cao s
hiu bit, c nhng ngi i du lch tm nhng ngi bn mi v nhng ngi khc
mun thng qua chuyn du lch gii ta p lc tm l... u l gi tr s dng ca
sn phm du lch? iu quan trng nht m sn phm du lch mang li cho du khch l
s hi lng. Nhng khng phi l s hi lng nh khi ta mua sm mt hng ha vt
cht l tha mn v mt cng dng c th no , m y l s hi lng l do c
tri qua mt khong thi gian th v, tn ti trong k c ca du khch khi kt thc
chuyn du lch. Nh vy: Sn phm du lch l s kt hp gia nhng dch v v
phng tin vt cht trn c s khai thc nhng tim nng du lch nhm cung cp cho
du khch mt khong thi gian th v, mt kinh nghim du lch trn vn v s hi
lng.7
Theo Chng I, iu 4 Lut Du lch Vit Nam: Sn phm du lch l tp hp cc
dch v cn thit tho mn nhu cu ca khch du lch trong chuyn i du lch
Sn phm du lch bao gm cc yu t hu hnh (hng ha vt cht) v cc yu t
v hnh (dch v, s tin nghi) cung cp cho khch du lch.
Sn phm du lch bao gm 2 thnh phn quan trng: Ti nguyn du lch; cc dch
v v hng ho du lch.
Ti nguyn du lch bao gm ti nguyn du lch thin nhin v ti nguyn du lch
nhn to (s nghin cu chng 3). Cc dch v gm vn chuyn, lu tr, n ung,
vui chi gii tr... (s nghin cu chng 2) v trong cc dch v th c mt s
hng ha c cung cp cho du khch.
c th thu ht khch n vi mt a phng, mt vng hay mt t nc no
th doanh nghip phi to ra sn phm du lch c o, khc bit... V cc doanh
nghip kinh doanh du lch mun c c sn phm du lch c o, khc bit... th
phi da trn c s u tin, quan trng nht l im n c ti nguyn du lch hay

7
Trng S Qu - H Quang Th, (2010), Gio trnh Kinh t du lch, i hc Hu, trang 12.
12
khng. Da trn ti nguyn du lch c trng ca tng ni, cc doanh nghip s trin
khai cc dch v v hng ha c th, ph hp c th tha mn tt nht nhu cu ca
khch du lch.
V d: Trong chng trnh du lch Hu (sn phm ca cng ty l hnh) c tham
quan i Ni, Lng T c, m thc cung nh... Nh vy, cc dch v cung cp
trong chng trnh ny t tham quan, n ung... u da trn c s l ti nguyn du
lch ca thnh ph Hu.
Sn phm du lch bao gm nhng hng ha v dch v kt hp nhau. N c to
nn t 4 b phn c bn sau: dch v vn chuyn, dch v lu tr v n ung, dch v
gii tr, dch v mua sm. Bt k sn phm du lch no cng nhm tha mn nhu cu
ca khch du lch. p ng nhu cu a dng, phong ph ca khch, sn phm du
lch c th l sn phm n l, c th l sn phm tng hp do mt n v cung ng
trn gi hay do nhiu n v kinh doanh cng tham gia cung ng.
Sn phm n l l sn phm do cc nh cung ng a ra nhm tho mn mt
nhu cu c th ca khch. V d: Khch i du lch nhng ch t mt dch v vn
chuyn hoc mt dch v lu tr ti khch sn; mt khch sn c dch v cho khch du
lch thu xe t li...
Tuy nhin, ngi i du lch khng ch tha mn bi mt dch v m trong
chuyn i du lch ca h phi c tha mn nhiu nhu cu do nhng sn phm to
nn. Hay ni cch khc l h i hi phi c sn phm tng hp.
Sn phm tng hp l sn phm phi tha mn ng thi mt nhm nhu cu,
mong mun ca khch du lch, c th do mt nh cung ng hoc do nhiu nh cung
ng cung cp. V d: Khch sn 3 sao cung ng dch v cho on khch Vitours lu
li ti khch sn: dch v lu tr, dch v n sng, dch v hi hp
Vic phi hp cc b phn hp thnh mt sn phm du lch hon chnh cung ng
tt cho khch du lch l qu trnh phc tp v a dng. V th cc dch v trung gian ra
i.
Cc dch v trung gian: l cc dch v phi hp cc dch v n l thnh dch v
tng hp v thng mi ho chng. Sn phm du lch bao gm nhiu loi hng ha v
dch v khc nhau, do cc doanh nghip khc nhau m nhn. c mt chuyn du
lch hon ho cn c s phi hp ny. Trong dch v ny c 2 hot ng chnh:
13
 - Dch v thu gom, sp xp cc dch v ring l thnh mt sn phm du lch
- Dch v bn l cc sn phm du lch
Chng ta s nghin cu ni dung ny chng 2, II mc 6.
2.2. c im
Nh trn trnh by, sn phm du lch bao gm hng ha v cc dch v du
lch, trong b phn dch v chim t trng cao. V th sn phm du lch mang nhng
c im ca dch v:

2.2.1. Tnh v hnh

Sn phm du lch v c bn l khng c th (v hnh). Thc ra n l mt kinh
nghim du lch hn l mt mn hng c th, mc d trong cu thnh sn phm du lch
c hng ha.
Sn phm du lch l khng c th, do khng th t ra vn nhn hiu nh
hng ha v cng v vy m sn phm du lch rt d b bt chc, c th l ngi ta c
th d dng sao chp nhng chng trnh du lch, bt chc cch bi tr phng n
tip hay qui trnh phc v c nghin cu cng phu.
Mt khc, do tnh cht khng c th nn khch hng khng th kim tra cht
lng sn phm trc khi mua v v vy, rt nhiu ngi cha tng i du lch s phn
vn khi chn sn phm du lch. Ngoi ra, cng do c im ny m vn qung co
trong du lch ng vai tr quan trng v phi khc vi qung co cho nhng hng ha
vt cht.
2.2.2. Tnh khng ng nht
V c to thnh ch yu t dch v nn sn phm du lch kh tiu chun ha
c, kh a ra mt quy chun nht nh. Cng mt sn phm dch v nhng cht
lng c th khng ging nhau khi:
- Cung cp bi nhng nhn vin khc nhau
- Cung cp cho nhng khch hng khc nhau
- Cung cp ti nhng thi gian, a im khc nhau.
Trong mt nh hng, khch sn..., mc d c cng tiu chun dch v nhng
nh gi ca khch hng s khc nhau l do mi khch hng c phc v bi mt
hoc mt nhm nhn vin khc nhau. Nhn vin trong cng n v c th c trnh

14
chuyn mn nh nhau nhng thi phc v, tinh thn trch nhim i vi cng
vic... khc nhau s tc ng n s cm nhn khc nhau v cht lng dch v gia
cc khch hng.
Trong mt s trng hp, cng mt tiu chun dch v, cng mt nhn vin
nhng phc v nhiu i tng khch hng. Mi khch hng c mt nh gi, mt
cm nhn khc nhau cht lng sn phm, v thi phc v ca nhn vin. iu ny
cho thy cht lng sn phm d u lch cung cp cho khch ph thuc vo tnh cch, s
thch, trng thi tm l... ca mi khch hng.
Cht lng sn phm du lch cung cp cho du khch cng s c cm nhn
khc nhau ty vo tng thi im, khng gian khc nhau. Vo nhng lc ng khch
hay vo thi im vng khch, vo ngy p tri hay ngy nng bc... th cng s nh
hng n vic nh gi cht lng sn phm ca du khch cng nh s linh hot
trong phc v ca n v kinh doanh...
2.2.3. Tnh ng thi gia sn xut v tiu dng
Vic tiu dng v sn xut sn phm du lch (dch v) xy ra trn cng mt
khng gian v thi gian. V sn phm du lch gn lin vi yu t ti nguyn du lch,
m nh chng ta bit mun pht trin du lch th phi c ti nguyn du lch v ti
nguyn du lch khng th di di i ni khc (c nh v khng gian), v th khch phi
tm n nu mun tiu dng sn phm du lch. ng thi, sn phm du lch a phn l
dch v, m l dch v th ch khi no khch tiu dng th lc c s kinh doanh
mi cung cp, hay ni cch khc lc dch v mi c sn xut.
Vi c im ny th khch du lch khng th kim tra c cht lng sn phm
trc khi mua v mun tiu dng th phi n ni sn xut.
V d: Mun thm ph c Hi An th khch phi n vi ph c, v ch khi no
khch t chn n ph c (c th l n mt khch sn no y, vo mt im tham
quan no y v thng thc mt c sn no y... ti Hi An) th lc mi dch v
mi c phc v hay ni cch khc lc khch n tiu dng th sn phm mi c
sn xut.
2.2.4. Tnh mau hng v khng d tr c
Sn phm du lch ch yu l dch v nh dch v vn chuyn, dch v lu tr,
dch v n ung V th khng th sn xut trc, lu kho v bn t t cho khch.
Ni cch khc, sn phm du lch khng th d tr c v mau hng. S lng bung
15
trong khch sn, s ch ngi trong nh hng... nu khng th bn vo ngy hm nay
th khch sn, nh hng s mt doanh thu ch khng th cng thm tt c s bung v
ch ngi vo s bung v s ch ngi ca doanh nghip ngy hm sau c.
Chnh v vy, lm sao ti a ha cng sut theo tng ngy l iu m cc doanh
nghip kinh doanh dch v du lch lun quan tm v c gng khai thc.
2.2.5. Mt s c im khc
Ngoi bn c im chnh trn th sn phm du lch cn c cc c im m
chng ta cn phi tm hiu bit r hn.
a. Sn phm du lch do nhiu nh cung cp tham gia cung ng
Nhm tha mn nhu cu trong sut cuc hnh trnh ca khch, t nhu cu thit
yu cho n nhu cu th yu, i hi phi c nhiu loi hnh dch v vn chuyn, lu
tr, n ung, tham quan... c th p ng c tt c cc nhu cu ca du khch mt
cch y nht, a dng nht vo mi thi im... th phi c nhiu nh kinh doanh
tham gia vo vic cung ng sn phm du lch cho khch.
b. Vic tiu dng sn phm du lch mang tnh thi v
Do nhu cu du lch thay i thng xuyn, lc th cu du lch qu cao nhng c
lc th qu thp, trong khi cung du lch tng i n nh trong thi gian di. T
ny sinh chnh lch gia cung v cu du lch, chnh l tnh thi v trong vic
tiu dng sn phm du lch. c im ny gy kh khn i vi nh kinh doanh du
lch: lm sao chnh lch gia cung v cu mc thp nht vo ma cao im,
lm sao gii quyt mi vn v lao ng, doanh thu, s dng hiu qu c s vt
cht... vo ma thp im... Nhng vn v tnh thi v trong du lch s c nghin
cu chng 3.
Nhng n v kinh doanh du lch mun t c hiu qu nh mong mun phi
hiu c c im ca sn phm du lch t chc hot ng kinh doanh, b tr nhn
s....
III. C s hnh thnh v pht trin du lch
1. C s hnh thnh du lch
1.1. C s hnh thnh cu du lch
Nhu cu du lch l mt loi nhu cu c bit v tng hp ca con ngi, nhu cu
ny c hnh thnh v pht trin trn nn tng ca nhu cu sinh l (s i li) v cc
nhu cu tinh thn (nhu cu ngh ngi, t khng nh, nhn thc, giao tip).
16
 Du lch l mt hin tng tn ti cng vi s pht trin ca loi ngi, l mt
trong nhng nhu cu ngy cng tr thnh tt yu gip con ngi iu ho cuc sng
ca chnh mnh trong x hi v t nhin. S xut hin nhu cu du lch xut pht ch
yu t mong mun ln trnh s n iu, nhm chn trong cuc sng thng ngy,
mong mun s thay i mt ni khc ngoi ni c tr thng xuyn nhm phc hi
sc khe v nng cao s hiu bit. Cc nhu cu lun gn lin vi s pht trin ca
lc lng sn xut.
Lc lng sn xut cng pht trin th nhu cu v du lch ca con ngi ngy
cng tng ln. iu xut pht t thu nhp ca con ngi c tng ln, trnh
nhn thc vn ha pht trin, thi gian nhn ri dnh cho du lch ngy cng nhiu,
ng thi, trong qu trnh pht trin ca lc lng sn xut th con ngi phi lao
ng trong nhng iu kin cng thng hn. Nhng l do thc y nhu cu v
cu v du lch pht trin. Lc u nhu cu du lch ch l nhng hin tng n l ca
tng lp qu tc v ca mt b phn dn c, sau du lch tr thnh hin tng ph
bin, c tnh i chng v tr thnh mt nhu cu tt yu khch quan trong cuc sng
con ngi.
ng thi, kt qu ca s pht trin lc lng sn xut cn em li nhiu iu
kin thun tin cho cc chuyn i ca du khch. Chng hn, s pht trin ca h thng
ng s v cc phng tin giao thng to ra kh nng rt ngn v khong cch
gia cc vng, cc quc gia. Cc khon u t trc tip v gin tip cho pht trin du
lch cng khng ngng tng ln, nhu u t cho trng tu, xy dng cc khu bo tng,
cng vin, nh th, cc trung tm thng mi... Cc yu t to nn s hp dn, kch
thch nhu cu du lch tng ln.
V c bit hn na, khi th gii lun hng n mi quan h thn thin - ha
bnh, nhu cu giao tip, tip xc trc tip gia cc nn vn ha, cng ng c dn khc
nhau khng ngng pht trin, du lch tr thnh phng tin giao lu trong
mi quan h gia con ngi vi con ngi trn ton th gii.

1.2. C s hnh thnh ngnh du lch

Ngnh du lch c hnh thnh da trn c s ca s pht trin lc lng
sn xut v phn cng lao ng x hi.

17
 Khi lc lng sn xut cha pht trin th nhu cu du lch ca dn c ch yu
c thc hin mt cch n l do cc c nhn v tp th t ng ra t chc tha
mn nhu cu. n mt mc pht trin nht nh ca lc lng sn xut th thu nhp
ca con ngi tng ln, trnh nhn thc ca con ngi ngy cng cao, thi gian
nhn ri dnh cho du lch ngy cng nhiu, ng thi con ngi lm vic trong nhng
iu kin cng thng hn. Do nhu cu du lch ngy cng tng, s lng ngi i du
lch cng nhiu, v vic thc hin cc chuyn i n l tr nn km hiu qu trong
vic tha mn nhu cu, trong vic t chc v s dng chi ph. T , i hi phi c
mt b phn phn cng lao ng x hi ng ra m nhim, t chc sn xut cc hng
ha v dch v p ng nhu cu du lch ca dn c hay ni cch khc trong iu
kin x hi i hi s ra i ca ngnh du lch.
S pht trin ca lc lng sn xut s ko theo s pht trin ca phn cng lao
ng x hi. Vi s pht trin ca phn cng lao ng x hi, nhiu ngnh ngh mi
ra i, trong c ngnh du lch. Nh vy, s pht trin ca lc lng sn xut v
phn cng lao ng x hi l hai c s ngnh du lch ra i.
2. iu kin pht trin du lch
2.1. iu kin chung
pht trin du lch th bt k quc gia no cng cn phi c nhng iu kin sau y:
2.1.1. Thi gian nhn ri
Thi gian nhn ri l thi gian cn li dng cho mc ch ngh ngi, th thao
ngoi thi gian lm vic v thi gian b g b. l c s cho vic i du lch ca con
ngi.
Khng c thi gian nhn ri th con ngi khng th thc hin c nhng
chuyn du lch. Song nhu cu du lch c hnh thnh cn ph thuc vo vic s dng
thi gian nhn ri ca con ngi.
Lch s ngnh du lch cho thy hin tng i du lch tng ln khi thi gian nhn
ri ca mi ngi trong x hi tng ln. Xu hng gim thi gian lm vic, tng thi
gian nhn ri, chuyn sang ch lm vic 5 ngy/tun; mt s quc gia khuyn khch
gia tng cc ngy ngh trong nm cho ngi dn nhm gia tng tiu dng v khuyn
khch i du lch. iu ny to iu kin thun li cho cc t chc du lch thu ht c
nhiu khch du lch n vi c s ca mnh.
2.1.2. i sng vt cht, vn ha, tinh thn ca ngi dn

18
 Con ngi mun i du lch khng ch c thi gian nhn ri m cn c tin
mi thc hin c chuyn i cng nh phi c trnh vn ha nht nh.
V vt cht: Nn kinh t pht trin lm cho thu nhp ca ngi dn tng ln, do
kh nng thanh ton cho cc nhu cu tng ln trong c nhu cu du lch.
cc nc c nn kinh t pht trin, nu thu nhp quc dn tng ln 1% th chi
ph cho i du lch tng ln 1,5%. Mc thu nhp l nhn t kinh t quan trng nht nh
hng ti nhu cu du lch, T chc Du lch Th gii thng k rng, khi thu nhp
bnh qun u ngi t 800 1.000 USD th c dn thng ny sinh ng c i du
lch trong nc, khi t ti 4.000 10.000 USD s ny sinh ng c i du lch nc
ngoi, khi vt qu 10.000 USD s ny sinh ng c i du lch vt chu lc.
V vn ho tinh thn: Trnh vn ho c nng cao th nhu cu i du lch ca
nhn dn tng ln r rt, do s ngi i du lch tng.
Trnh vn ho ca ngi dn cng cao th m bo phc v khch du lch mt
cch vn minh, hi lng khch. Trnh dn tr th hin bng cc hnh ng, cch ng
x c th vi mi trng xung quanh, bng thi ca ngi dn i vi du khch...
Nu khch du lch v ngi dn a phng nhn nhn c hiu bit s lm cho hot
ng du lch tng thm gi tr, ngc li chnh nhng hnh vi thiu vn ha ca h c
th l nhn t cn tr s pht trin ca du lch.
2.1.3. Tnh trng kinh t ca mt t nc
Nn kinh t pht trin l tin cho s ra i v pht trin ca ngnh du lch. V
th, nhng nc c nn kinh t lc hu, km pht trin, mc d ti nguyn rt phong
ph nhng du lch vn khng pht trin c.
Mt t nc ch c th pht trin du lch mt cch vng chc nu nc t
sn xut c phn ln ca ci vt cht cn thit cho du lch. Nu phi nhp i a s
trang thit b v hng ha xy dng c s vt cht k thut m bo phc v khch
du lch th tc ng kinh t ca du lch khng nhiu.
S pht trin ca ngnh nng nghip v cng nghip thc phm c ngha quan
trng i vi s pht trin ca ngnh du lch. V y l ngnh cung ng nhiu hng
ha nht cho du lch nh: ng, tht, sa, bnh ko... hay mt s ngnh cng nghip
nh cung ng vt t cho ngnh du lch nh cng nghip dt, cng nghip thy tinh,
snh s...

19
 Tm li, mun pht trin du lch th cc ngnh sn xut c quan h mt thit n
du lch ni ring v nn kinh t ca t nc ni chung phi pht trin.
2.1.4. Giao thng vn ti
Giao thng vn ti c tc dng quan trng i vi s pht trin ca ngnh du
lch, c bit l du lch quc t. Trong nhng nm gn y, giao thng vn ti c
nhng bc chuyn bin quan trng, iu ny nh hng trc tip n s pht trin du
lch.
Ni n s pht trin ca giao thng vn ti c nh hng n du lch, chng ta
quan tm n c hai phng din. S pht trin v s lng ca cc phng tin vn
chuyn lm cho mng li giao thng vn ti c mi ni trn tri t. S pht
trin s lng cc loi hnh phng tin vn chuyn s lm cho hot ng du lch tr
nn tin li v mm do, c kh nng p ng tt nhu cu ca du khch.
Pht trin v cht lng cc phng tin vn chuyn theo cc hng:
- Tc vn chuyn: Du khch c th tit kim thi gian i li v ko di thi
gian li ni du lch mt phn nh vic tng tc ca phng tin vn chuyn. Vi
nhng phng tin c tc cao, du khch c th n c nhng ni xa xi.
- m bo an ton trong vn chuyn: Ngy nay an ton trong vn chuyn
khch tng ln r rt nh s tin b ca khoa hc k thut. Phng tin vn chuyn
ca nhng nc c an ton cao s thu ht c nhiu ngi tham gia vo hot ng
du lch.
- m bo tin nghi trong cc phng tin vn chuyn: Phng tin vn chuyn
c tin nghi tt s to s thoi mi cho du khch, gip du khch m bo sc khe sau
cuc hnh trnh.
- Vn chuyn vi gi r: Chi ph cho chuyn du lch cao hay thp ph thuc
nhiu vo chi ph vn chuyn. Hin nay, gi cc cc phng tin vn chuyn c xu
hng gim nhiu tng lp nhn dn c th i du lch, c bit l vn chuyn hng
khng.
S phi hp cc loi phng tin vn chuyn c ngha rt ln trong s pht
trin du lch. Vic t chc vn ti phi hp tt cho php rt ngn thi gian ch i
cc im gia tuyn v to iu kin thun li khi phi i phng tin vn chuyn v
lm va lng khch du lch.
2.1.5. S n nh v chnh tr
20
 Mt t nc c chin tranh, an ninh chnh tr khng m bo th khng th pht
trin du lch.
Khng kh chnh tr ho bnh m bo cho vic m rng cc mi quan h kinh t
- khoa hc - k thut - vn ho gia cc dn tc trong phm vi cc mi quan h kinh t
quc t, s trao i khch du lch quc t ngy cng pht trin v m rng.
nhng nc c bu khng kh chnh tr ha bnh thng thu ht ng o
khch du lch, v nhng nc ny khch du lch cm thy yn tm, s an ton c
m bo, h c t do i li, gp g giao tip vi dn c a phng.
2.2. iu kin ring
Ngnh du lch ra i khi c cc iu kin lm ny sinh hot ng du lch v
kinh doanh du lch. Do , ngnh du lch s pht trin nhanh khi cc tin ra i ca
ngnh c cng c v tng cng. Song xem xt trn phm vi mt quc gia c th th
pht trin du lch cn hi t thm cc iu kin c bn sau:
2.2.1. iu kin t nhin v ti nguyn du lch thin nhin
- V tr a l
V tr a l c nh hng n khch du lch trn ba kha cnh khi im du lch
xa ni c tr ca h, l: khch du lch phi chi thm tin cho vic i li, phi rt
ngn thi gian li ni du lch, phi hao tn nhiu sc khe. Tuy nhin, ngy nay
ngnh hng khng c ci tin v c xu hng gim gi c th khc phc phn no
nhng bt li i vi khch du lch.
- a hnh
a hnh l yu t quan trng gp phn to nn phong cnh v s a dng ca
phong cnh ni . a hnh cng a dng, tng phn, c o, phong ph cng c
sc hp dn khch du lch.
Vit Nam c 125 bi bin c cc iu kin thun li cho hot ng ngh dng,
tm bin v vui chi gii tr, trong c nhiu bi bin hp dn nh Lng C, Tr C,
Sm Sn, Non Nc... C nhiu vnh p c tim nng pht trin du lch ln nh vnh
H Long, vnh Vn Phong, vnh Cam Ranh... Trong tng s c 2700 o ln nh ven
b nh C Lao Chm, Ct B, Tun Chu... Vi cc h sinh thi phong ph, cnh
quan p l ni c iu kin hnh thnh cc khu, im hp dn du lch. C hn 200
hang ng c pht hin, in hnh l ng Phong Nha c UNESCO cng
nhn l di sn thin nhin th gii.
21
 - Kh hu
Nhng ni c kh hu n ho thng c khch du lch a thch. Tuy nhin,
mi loi hnh du lch i hi tng loi kh hu khc nhau.
V d: Ngh bin i hi kh hu khng ma, khng lnh; trong khi trt tuyt
i hi kh hu rt lnh.
- Nhit
Nhng ni c nhit thch hp c th cho php khch phi nng vo ban ngy,
cn ban m th mt m c th do chi, gii tr... th s thu ht c nhiu du khch.
Nhit nc bin t 20 - 250C thch hp cho khch du lch tm bin, nu nhit
nc bin di 200C v trn 300C l khng thch hp.
- H ng thc vt
Du lch v vi thin nhin ang tr thnh mt xu th v nhu cu ph bin. Vit
Nam c h sinh thi ng thc vt rng a dng. y l ngun ti nguyn du lch sinh
thi qu gi, ni bo tn khong 12000 loi thc vt, gn 7000 loi ng vt vi nhiu
loi c hu v qu him.
- Ch thy vn
To ra bu khng kh mt m, trong lnh ng thi c nh hng tt n sc
khe, l phng thuc kh hiu nghim cha bnh cho con ngi. V vy, khng t
ni trn th gii xy dng khu du lch ngh dng ven h, bin thu ht nhiu khch du
lch. Trong ngun nc khong l tin khng th thiu c i vi s pht trin
du lch cha bnh.
Ngun nc khong nc ta phong ph, c ngha to ln i vi s pht trin
du lch. n nay pht hin c hn 400 ngun nc khong t nhin vi nhit
t 270C n 1050C. Thnh phn ha hc ca nc khong rt a dng t bicabonat
natri n clorua natri vi khong cao c ngha i vi du lch ngh dng, cha
bnh.
2.2.2. iu kin kinh t - x hi v ti nguyn du lch nhn vn
Cc gi tr vn ho lch s, thnh tu kinh t c ngha c trng cho s pht
trin du lch mt im, mt a phng, mt t nc c sc hp dn c bit vi
s ng khch du lch vi nhiu mc ch khc nhau ca chuyn i.
Cc ti nguyn c gi tr lch s c sc hp dn c bit vi du khch c trnh ,
ham hiu bit nh Kim T Thp Ai Cp, Hy Lp...
22
 Cc ti nguyn c gi tr vn ho cng thu ht khch du lch vi mc ch tham
quan, nghin cu nh cc trng i hc, cc vin nghin cu khoa hc, cc th vin
ln v ni ting, cc bo tng... Cc ti nguyn ny thng nm cc thnh ph ln.
Ti nguyn du lch nhn vn ca Vit Nam phong ph vi lch s hng ngn nm
dng nc v gi nc. Trong s khong 40.000 di tch, c gn 3.000 di tch c nh
nc chnh thc xp hng.
Ngoi ra, cc thnh tu kinh t k thut ca t nc (cc cng trnh xy dng,
m hnh sn xut...) cng c s hp dn khch du lch.
2.2.3. S sn sng n tip khch
S sn sng n tip khch c th hin trn cc kha cnh: iu kin v t
chc, cc iu kin v k thut, lc lng lao ng v dn c, ngun lc bn ngoi.
- Cc iu kin v t chc: l s chm lo n vic m bo s i li v phc
v trong thi gian lu tr cho khch du lch, chm lo gi gn cc gi tr thin nhin,
vn ho, lch s, lnh o vic t chc v kinh doanh ca cc doanh nghip du lch,
tuyn truyn, qung co du lch trong v ngoi nc, bao gm:
+ Vic vch ra cc ng li, phng hng, chnh sch, chin lc pht trin
du lch ca t nc.
+ Cng tc qun l, kim tra, xy dng thc hin cc hot ng du lch.
+ Vic phi hp cc dch v ring l to thnh sn phm hon chnh cung ng
cho khch hng.
- Cc iu kin v k thut: l vic trang b tin nghi ni du lch (khch sn,
nh hng...) , xy dng c s vt cht k thut ca t chc du lch v c s h tng
(nh ga, bn cng, sn bay). N quyt nh nhp pht trin du lch v cht lng du
lch.
y l mt ngun lc, mt iu kin khng th thiu pht trin du lch. C s
k thut v h tng tt, ng b to iu kin thun li cho pht trin du lch. Ngc
li, s gy kh khn, lm chm bc pht trin.
- Lc lng lao ng v dn c: L mt ngun lc pht trin du lch, l ngun
cung cp lao ng cho du lch, l th trng tiu th sn phm du lch. y chnh l
nhn t con ngi, nhn t quyt nh n s thnh bi ca mi ngnh kinh t, trong
c du lch.

23
 - Ngun lc bn ngoi: y l mt thnh t khng th thiu c ca mt quc
gia ni chung v im du lch ni ring, pht trin du lch, c bit l i vi chng ta
mt nc ang pht trin, ngun lc v kh nng hn ch nn chng ta cn phi thu
ht u t, thu ht khoa hc tin tin quy hoch, pht trin du lch c k hoch v
pht trin bn vng.
IV. Cc loi hnh du lch
1. Cn c vo phm vi lnh th chuyn i
Cc tc gi McIntosh, Goeldner v Ritchie s dng tiu thc ny phn chia
thnh cc loi hnh du lch nh sau:
1.1. Du lch quc t8
Du lch quc t (International Tourism): L nhng chuyn du lch m ni c tr
ca khch du lch v ni n du lch thuc hai quc gia khc nhau. Chnh v vy, du
khch thng gp phi ba cn tr chnh ca chuyn i l: ngn ng, tin t v th
tc i li. Cng vi dng du khch, hnh thc du lch ny to ra dng chy ngoi t
gia cc quc gia v do nh hng n cn cn thanh ton ca quc gia. Loi hnh
du lch ny c phn chia thnh hai loi:
- Du lch quc t n (du lch quc t nhn khch - Inbound Tourism): L hnh
thc du lch ca khch du lch ngoi quc n mt nc no v tiu ngoi t .
Quc gia nhn khch du lch nhn c ngoi t do khch mang n nn c coi l
quc gia xut khu du lch.
- Du lch ra nc ngoi (du lch quc t gi khch - Outbound Tourism): L
chuyn i ca mt c dn trong mt nc n mt nc khc v tiu tin kim c
t nc ca mnh ti nc . Quc gia gi khch c gi l quc gia nhp khu du
lch.
1.2. Du lch trong nc
Du lch trong nc (Internal tourism): L chuyn i ca nhng c dn ch trong
phm vi quc gia ca h. Chuyn i ca c dn c th vi bt k mc ch g (ngoi
tr i lm vic), i n bt c ni no trong quc gia v thi gian di hay ngn ty vo
tng mc ch.
y chng ta cn phn bit gia du lch trong nc v du lch ni a
(Domestic Tourism). Du lch ni a bao gm c du lch trong nc v du lch quc t

8
TS. V c Minh, (2008), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Thng K, trang 45-46
24
n. Du lch quc gia (National Tourism) th gm du lch trong nc v du lch quc
t (du lch quc t n v du lch quc t ra nc ngoi). Thut ng du lch ni a v
du lch quc gia thng c dng trong cng tc thng k du lch.
2. Cn c theo mc ch chuyn i
Mc ch chuyn i l ng lc thc y hot ng nhm tha mn nhu cu du
lch ca con ngi. Do , cch phn loi ny cn c gi l cn c vo ng c
hoc cn c vo nhu cu. Theo Tin s Harssel, c 10 loi hnh du lch ph bin theo
cch phn chia ny:
2.1. Du lch thin nhin
Du lch thin nhin l loi hnh du lch thu ht nhng ngi thch tn hng bu
khng kh ngoi tri, thch thng thc phong cnh p v i sng ng thc vt
hoang d. Nhng ngi i du lch trong nhm ny mun tm n v p v i sng
hoang s, hng v ca rng, ni, lng xm...
V d: Du lch vn quc gia Cc Phng; du lch Phong Nha K Bng
2.2. Du lch vn ha
Du lch vn ha l loi hnh du lch hp dn nhng ngi m mi quan tm ch
yu ca h l truyn thng lch s, phong tc tp qun, nn vn ha ngh thut... ca
ni n. Nhng du khch i vi mc ch ny s ving thm cc vin bo tng, ngh
ti cc qun tr ng qu, tham d cc l hi truyn thng v cc sinh hot vn ha
ngh thut dn gian ca a phng.
y l hnh thc du lch da vo bn sc vn ha dn tc vi s tham gia ca
cng ng nhm bo tn v pht huy cc gi tr vn ha truyn thng.
V d: Du lch lng ngh, du lch n Hng...
2.3. Du lch x hi
Du lch x hi hp dn nhng ngi m i vi h s tip xc, giao lu vi
nhng ngi khc l quan trng. i vi mt s ngi, khi c ng hnh cng vi
cc thnh vin ca mt nhm x hi trong cc chng trnh du lch cng lm h tha
mn, hi lng. Mt s ngi khc tm kim c hi c ha nhp vi c dn bn x
ca ni n. Thm gia nh cng c th c bao hm trong loi hnh ny.
V d: Du lch Homestay...

2.4. Du lch hot ng

Du lch hot ng thu ht khch du lch bng mt hot ng c xc nh trc
v thch thc phi hon thnh trong chuyn i, trong k ngh ca h. Mt s du khch
25
mun thc hnh v hon thin vn ngoi ng ca mnh khi i du lch nc ngoi. Mt
s khc mun thm him, khm ph cu to a cht ca mt khu vc no ...
2.5. Du lch gii tr
Du lch gii tr c ny sinh t nhu cu ngh ngi, th gin phc hi th lc
v tinh thn cho con ngi. Loi hnh du lch ny thu ht nhng ngi m l do ch
yu ca h i vi chuyn i l s hng th v tn hng k ngh. H thng n b
bin p, tm di nh mt tri, tham gia vo cc hot ng nh cm tri, cc tr chi
c t chc v hc cc k nng mi.
2.6. Du lch dn tc hc
Du lch dn tc hc l loi hnh du lch tha mn nhu cu quay tr v ni qu cha
t t tm hiu lch s ngun gc ca qu hng, dng di gia nh; hoc tm kim
khi phc cc truyn thng vn ha bn a
V d: Du lch tm kim ngi thn, du lch nghin cu vn ha...
2.7. Du lch chuyn
Du lch chuyn l loi hnh du lch lin quan n mt nhm nh, t ngi i du
lch cng vi mt mc ch chung hoc mi quan tm c bit no ca ring h.
Nhng ngi kinh doanh xe t n thm mt nh my sn xut nc ngoi hoc
mt nhm sinh vin i mt tour du lch thc tp, nghin cu l nhng v d cho loi
hnh du lch ny.
2.8. Du lch th thao
Du lch th thao thu ht nhng ngi ham m th thao nng cao th cht, sc
khe. Loi hnh ny c hai loi khch chnh l vn ng vin trc tip tham gia thi
ti cc k Th Vn hi, Worldcup hoc n cc vng c tim nng th thao nh leo
ni, trt tuyt, sn bn, bi li (ch ng) v cc c ng vin xem cc cuc thi
u v c v (b ng).
2.9. Du lch tn gio
Du lch tn gio l loi hnh tha mn nhu cu tn ngng c bit ca nhng
ngi theo o phi khc nhau, h n ni c ngha tm linh hay v tr tn gio c
tn knh. Ngoi ra cn c nhng i tng khng thuc thnh phn tn gio, nhng h
li c xu hng hiu k khi tham gia vo cc hot ng mang tnh tn gio. y l
loi hnh du lch lu i nht v vn cn ph bin n ngy nay.
V d: Du lch hnh hng v thnh a, du lch cha Hng...
26
 2.10. Du lch sc khe
Du lch sc khe l loi hnh du lch hp dn nhng ngi tm kim c hi ci
thin iu kin th cht ca mnh. Cc khu an dng, ngh mt vng ni cao hoc
ven bin, cc im c sui nc khong hoc nc nng l ni in hnh to ra th
loi du lch ny.
V d: Du lch tm khong nng, tm bn...
S pht trin nhanh chng ca du lch cng vi c gng ca nhiu nh nghin
cu, hin nay, c thm nhiu loi hnh du lch khc c gii thiu cng cn c vo
mc ch chuyn i nh: du lch hc tp, du lch i cng vic, du lch hi ngh hi
tho... Trong mt chng mc nht nh, nhng loi hnh du lch khc ny phn no
c bao hm trong 10 loi ca Harsel ni trn hoc l s pht trin ca mc ch
chi tit v c th hn t cc loi hnh sn c.
Mc d mi loi hnh du lch c nhng c trng ring, nhng trong thc t
thng khng th hin nguyn mt dng m c th kt hp mt vi loi hnh du lch
vi nhau trong cng mt chuyn i. V d, du lch ngh ngi vi du lch vn ha, hc
tp; du lch gii tr ngh ngi vi dn tc hc...
3. Cn c vo loi hnh lu tr
3.1. Du lch trong khch sn
Theo Tiu chun xp hng khch sn ca Tng cc Du lch Vit Nam, khch sn
l c s lu tr du lch c qui m t 10 bung ng tr ln m bo cht lng v c s
vt cht, trang thit b v dch v cn thit phc v khch.
Du lch trong khch sn l loi hnh du lch ph bin nht, loi hnh ny ph
hp vi nhng ngi ln tui, nhng ngi c thu nhp cao v nhng ngi khng
thch mo him v y cc dch v hon chnh hn, c h thng hn, cht lng phc
v tt hn. Tuy nhin, a phn khch sn c gi cao nn mt s i tng khch s
khng la chn khch sn lu tr m s la chn cc c s lu tr khc c gi r
hn.
3.2. Du lch trong motel
Motel l cc khch sn c xy dng ven ng xa l nhm phc cho khch du
lch bng t. y c cc ga ra cho du khch xe. Cc dch v trong motel phn
ln l t phc v. Du khch t nhn phng, t gi n trong nh hng. Cc dng c
y l loi s dng mt ln. Gi c trong motel thng r hn trong khch sn.
27
 Du lch trong motel a phn l s la chn ca nhng chuyn du lch di ngy
bng t, hin nay loi c s lu tr v loi hnh du lch ny cha ph bin Vit
Nam. cc nc pht trin, loi hnh du lch ny kh ph bin.
3.3. Du lch trong nh tr
Nh tr l nhng khch sn loi nh ca t nhn, gi c thng rt thch hp vi
du khch c thu nhp thp, c bit l cc gia nh c con nh i cng. nc ta loi
hnh ny cng rt pht trin, c bit l cc thnh ph nh H Ni, Lt.
3.4. Du lch nh ngi dn
Du lch nh ngi dn l loi hnh du lch m khch s cng sng chung vi gia
nh ca ngi dn ti ni n (Homestay). Khch s ging nh mt thnh vin trong
gia nh: n, , lm vic... cng vi cc thnh vin khc trong gia nh. Thng thng,
khch la chn nh ca ngi dn cc vng nng thn, min ni. y l loi hnh
ang pht trin, v s pht trin mnh trong tng lai v n gip khch sng th th,
tinh thn thoi mi v c bit h thc s cm nhn c cuc sng bnh d cng nh
vn ha a phng mt cch tt nht.

3.5. Du lch cm tri

Du lch cm tri l loi hnh du lch c pht trin vi nhp cao c gii tr
a chung. N rt thch hp vi khch i du lch bng xe p, m t, xe hi. u t
cho du lch loi ny khng cao, ch yu sm lu tri, bt, ging gh gp v mt s
dng c n gin r tin. Khch t thu lu bt, t dng v t phc v.
y l loi hnh du lch c nhiu trin vng v: cng nghip xe hi pht trin
nhanh, s ngi s dng phng tin ny nhiu, h quan tm n vn i li nhiu
hn vn n ngh. Chi ph cho cc dch v y r, du khch c th dng tin i
lu hn, nhiu ni hn. Du khch tham gia loi hnh du lch ny vi mong mun thot
khi cuc sng thng ngy, mun gn gi vi thin nhin.
4. Cn c vo thi gian ca chuyn i
4.1. Du lch ngn ngy
Du lch ngn ngy l loi hnh du lch m thi gian chuyn i ca du khch
thng vo cui tun, t 1 - 2 ngy, trong phm vi gn v mc ch a phn l th
gin, gii tr, ngh ngi. Loi hnh du lch ny hin nay kh ph bin v ngi dn
28
nhn thc c tm quan trng ca vic ngh ngi phc hi sc khe; chi ph cho
nhng chuyn i ngn ngy thng t v mi ngi trong gia nh c th tham gia
cng nhau.
4.2. Du lch di ngy
Du lch di ngy l loi hnh du lch m thi gian chuyn i ca du khch t mt
tun n 10 ngy tr ln, a phn l trong phm vi xa v vi bt k mc ch g (ngoi
tr vic kim tin ti ni n). Hin nay loi hnh du lch ny c cc c quan, t
chc quan tm, c bit l vo cc k ngh di ngy trong nm. Trong chnh sch dnh
cho ngi lao ng, cc chuyn du lch di ngy hng nm chnh l mt trong nhng
ng lc gip h lm vic tt hn.
5. Cn c vo hnh thc t chc
5.1. Du lch theo on
Du lch theo on l loi hnh du lch m cc thnh vin tham d i theo on v
thng c s chun b chng trnh t trc, bao gm:
- Du lch theo on c thng qua t chc du lch: on du lch c cc i l
trung gian (Cng ty l hnh), cc cng ty vn ti, hoc cc t chc khct chc
chuyn i. Cc t chc ny chun b v tha thun t trc tuyn hnh trnh v lch
i. Mi thnh vin trong on c thng bo trc chng trnh ca chuyn i.
- Du lch theo on khng thng qua t chc du lch: on i t chn chuyn
hnh trnh, thi gian i, nhng ni s nC th on tha thun t trc hoc
ti ni mi tm ni lu tr, n ung.
5.2. Du lch c nhn
Du lch c nhn l loi du lch m khch du lch i ring l mt hoc hai ngi
vi nhng cch thc v mc ch khc nhau, loi ny cng bao gm hai loi:
- C thng qua t chc du lch: H i theo cc chng trnh nh trc ca
cc t chc du lch, t chc cng on hay cc t chc x hi khc. Khch du lch tun
theo cc iu kin c thng bo v chun b t trc, c bit khch du lch c
mua bo him tnh mng trong cc chuyn i.
- Khng thng qua t chc du lch: Khch du lch i t do v a phn t mua bo
him du lch.
6. Cn c vo la tui du khch

29
 V mt sinh hc, ty theo la tui, iu kin sc khe, tnh hot ng v kh
nng chu ng ca cc i tng ny c s khc bit. Thiu nin, thanh nin lun c
nhu cu vn ng. Tng lp trung nin km nhanh nhn v ngi cao tui th hin sc
ln.
V mt kh nng chi tr c th thy r i a s nhng ngi trung nin c kh
nng chi tr cao hn cc tp khch hng khc. Thiu nin, thanh nin cn ph thuc
vo kinh t gia nh nn kh nng chi tr thp, cn ngi cao tui chi tr mc trung
bnh.
6.1. Du lch ca nhng ngi cao tui
Ngi cao tui hay ngi cao nin hay ngi gi l nhng ngi ln tui,
thng c tui khong t 60 tr ln. Nhu cu c bn v n, mc, , i li, sc khe,
hc tp, vn ha, thng tin giao tip. Cc mn n tinh thn vn cn thit nht cho
tui ny, cn m bo ng cc tiu chun cho php ti thiu. Hot ng du lch ca
h tp trung vo cc loi hnh nh: du lch ngh dng, cha bnh, tn gio, vn ha...
6.2. Du lch ca nhng ngi trung nin
L nhng ngi c tui t trn 30 n di 60 tui, y l nhng ngi
chn chn trong suy ngh, trng thnh trong cng vic v c thu nhp cao, h sn
sng chi tiu cao cho cc sinh hot phc v cuc sng ca mnh v gia nh. i vi
hot ng kinh doanh du lch h l i tng khch chnh trn tt c cc hot ng du
lch vi nhiu nhu cu khc nhau.
6.3. Du lch ca nhng ngi thanh nin
Theo Lut Thanh nin c thng qua vo ngy 29/11/2005 ti k hp th 8
Quc hi kha XI v c Ch tch nc cng b ti lnh s 24/2005/L/CTN ngy
09/12/2005 th tui ca thanh nin l "t 16 tui n 30 tui. y l i tng
c kh nng chi tiu khng cao, nhng h i du lch rt nhiu v chuyn i thng rt
di ngy nn chi ph cho hot ng du lch cng khng nh. Cc loi hnh du lch c
u thch l: Du lch thin nhin, hot ng, th thao, gii tr, x hi, vn ha...
6.4. Du lch ca nhng ngi thiu nin v tr em
Thiu nin v tr em l nhng cng dn c tui di 16 tui, y l i tng
khng trc tip chi tr tin cho hot ng du lch ca mnh nhng li tham gia hot
ng du lch rt nhiu v phn no c nh hng n cc quyt nh i du lch ca cc

30
bc ph huynh. Mt s thiu nin c th t t chc cc hot ng tham quan du lch
cho mnh, nhng chi tiu ca lc lng ny thng khng cao.
7. Cn c vo vic s dng cc phng tin giao thng
7.1. Du lch bng m t xe p
Trong loi hnh du lch ny, xe p v m t c lm phng tin i li cho du
khch t ni n im du lch hay di chuyn trong im du lch. N c pht trin
ni c a hnh tng i bng phng. Loi hnh ny thch hp cho cc im du lch
gn ni c tr v c gii tr rt a chung.
7.2. Du lch bng tu ha
Du lch bng tu ha c hnh thnh t nhng nm 40 ca th k 19. Ngy nay
do s pht trin ca ngnh ng st, s khch i du lch bng tu ha ngy cng
ng. Li th ca du lch bng tu ha l: tin nghi, an ton, nhanh, r, i c xa v
chuyn ch c nhiu ngi.
7.3. Du lch bng tu thy
Du lch bng tu thy c pht trin nhiu nc trn th gii, c bit l
nhng nc c b bin p, c nhiu vnh, o, hi cng, sng h Ngy nay c
nhiu tu du lch c trang b hin i phc v mi nhu cu cho du khch: i li,
n ung ngh ngi, vui chi, gii tr Tuy nhin, y l loi hnh du lch c chi ph
cao v nhiu ri ro.
7.4. Du lch bng xe hi
Du lch bng xe hi l loi hnh du lch c pht trin ph bin v rng ri nht,
n c nhiu tin li v c nhiu ngi a chung: nhanh, du khch c iu kin gn
gi vi thin nhin, c th dng li bt c im du lch no
7.5. Du lch bng my bay
y l loi hnh du lch c nhiu trin vng nht, n c nhiu u th: nhanh, tin
nghi. V vy trong mt thi gian ngn du khch c th i c qung ng xa hn,
gip h i c nhiu hn. Tuy nhin, gi c loi ny thng cao nn cha ph hp
vi nhu cu ca mt s khch du lch.
8. Cn c vo phng thc hp ng
8.1. Chng trnh du lch trn gi
Chng trnh du lch trn gi l chng trnh c doanh nghip kt hp cc
dch v lin quan trong qu trnh thc hin chuyn i du lch thnh mt sn phm dch
v tng hp v cho bn theo mt mc gi nht nh (gi trn gi). Khi mua chng
trnh du lch ny, du khch khng cn phi lo bt c iu g cho chuyn i ngoi tr
31
hnh l c nhn. Hin nay, a phn khch du lch thch loi hnh du lch trn gi v
khng c nhiu thi gian tm hiu v chun b cho chuyn i.

8.2. Chng trnh du lch tng phn

Chng trnh du lch tng phn l chng trnh ch gm mt hoc mt s dch v
trong sut qu trnh thc hin chuyn du lch. Cc chng trnh c mc gi cho bn
ty theo s lng cc dch v thnh phn c bn. Thng thng, mt s khch a t
do, thch i theo kiu ty hng, t tm hiu v cm nhn theo s thch ca c nhn
th s la chng trnh du lch tng phn. V d: Trong chuyn du lch Vnh H Long,
du khch s ch mua phng tin vn chuyn v lu tr, cn li mi vn khc khch
t lo.
V. ngha ca pht trin du lch
1. ngha v kinh t
1.1. Mang li ngoi t cho t nc
Khc vi vic xut khu hng ha thng thng l a hng ha ra nc ngoi
thu ngoi t v, xut khu du lch li thu ngoi t t vic khch tr tin cho cc hot
ng ca mnh khi h n du lch ti nc s ti.
Khch t nc ngoi n du lch ti Vit Nam c xem nh l hot ng xut
khu du lch, ngha l khi mt ngi c thu nhp t nc ngoi n du lch ti Vit
Nam ng ngha vi vic lung ngoi t chy vo Vit Nam, hot ng tiu tin
(dng tin mua hng ha trong nc) ca khch du lch nc ngoi ti Vit Nam
chnh l hot ng xut khu du lch ca Vit Nam. Khi khch du lch n Vit Nam
cng nhiu th dng ngoi t vo Vit Nam cng s tng ln gp phn lm tng d
tr ngoi t ca mt quc gia.
Vit Nam xut khu hng ha ng ngha Vit Nam phi bn hng ra nc ngoi
(hng phi c vn chuyn sang nc khc).

Lung hng ha

Vit Nam Nc ngoi

Lung chi tr

S 1.3. Vit Nam xut khu hng ha

32
 Trong khi Vit Nam xut khu du lch th khng phi vy (hng khng cn
vn chuyn sang nc khc) m khch du lch s t n thng thc, chim
ngng thin nhin, vn ha... (nghin cu k mc 1.2 tip theo)

Lung khch du lch

Vit Nam Nc ngoi

Lung ngoi t

S 1.4. Vit Nam xut khu du lch

Trn quan im xem du lch l hot ng xut nhp khu ca mt quc gia,
ngha kinh t ca du lch c xem xt trn hai mt: s nh hng ca du lch n cn
cn thanh ton quc t v s gp phn lm tng GNP ca t nc.
Vi s gia tng thu nhp ngoi t, du lch c nh hng ng k n cn cn
thanh ton quc t ca nhiu quc gia. Trong xut nhp khu du lch, mt iu cn lu
nc ta cng nh nhng nc km pht trin khc, do nhu cu b p thiu ht
trong cn cn thanh ton quc t, nn chnh quyn mt mt kch thch xut khu du
lch (to kh nng thu ht khch du lch quc t), mt khc hn ch c dn nc mnh
i du lch nc ngoi.
Ngoi ra, s gia tng xut khu du lch, bn cnh vic ci thin cn cn thanh
ton quc t, s ng thi lm tng tng sn phm quc dn ca t nc.
Tht vy Y = C + P + G + (X M)
Y: tng sn phm quc dn (GNP)
C: chi tiu ca ngi tiu dng
P: gi tr u t
G: chi tiu ca chnh ph
X: xut khu (gi tr hng xut khu)
M: nhp khu (gi tr hng nhp khu)
V nh th, Y tng khi X tng v Y gim khi M tng.
Nu du lch quc t n (xut khu du lch) mang li ngoi t cho t nc, gp
phn cn bng cn cn thanh ton quc t ng thi lm tng tng sn phm quc dn
33
cho t nc. Du lch (ni chung) gp phn lm tng GDP (tng sn phm quc ni)
cho nn kinh t quc dn. Du lch l mt trong nhng ngnh kinh t quan trng, ng
gp ng k v hiu qu vo s nghip pht trin kinh t, chnh tr, x hi, vn ha...
ca t nc.
Tng gi tr ng gp ca du lch vo GDP ca quc gia gm:
ng gp trc tip (1) + ng gp gin tip (2) + ng gp pht sinh (3).
(1) ng gp trc tip: Tng chi tiu (trn phm vi quc gia) ca khch du lch
quc t, khch du lch ni a (c mc ch kinh doanh v ngh dng); chi tiu ca
Chnh ph u t cho cc im tham quan nh cng trnh vn ha (bo tng) hoc cc
khu vui chi gii tr (cng vin quc gia); thu nhp ca cc doanh nghip l hnh,
khch sn, c s lu tr, vn chuyn (ng b, ng khng, ng thy,..), dch v
vui chi gii tr, cc im tham quan du lch, cc ca hng bn l, cc khu dch v vn
ha, th thao, gii tr. Tr chi ph m cc c s cung cp dch v ny mua cc sn
phm, hng ha, dch v phc v cho khch du lch.
(2) ng gp gin tip: Chi tiu u t vt cht cho du lch; chi tiu cng ca
chnh ph; chi ph do cc n v, c s cung cp dch v mua sm trong nc i vi
hng ha, dch v phc v khch du lch.
(3) ng gp pht sinh: y l khon chi tiu c nhn ca tng i ng, lc
lng lao ng tham gia c trc tip v gin tip vo ngnh du lch trn ton quc,
gm c cc cp qun l nh nc v c s cung cp dch v, hng l hnh, khch sn...
Theo cng b ti Hi ngh B trng Du lch G20 din ra ngy 16 thng 5 nm
2012 ti Mexico, du lch l mt trong nhng ngnh kinh t c tc pht trin nhanh
nht, ngnh du lch chim 9% thu nhp GDP th gii. Theo Hi ng Du lch v L
hnh Th gii, gi tr ng gp trc tip vo GDP ca ngnh du lch Vit Nam tng
5,3% nm 2012 v s tng bnh qun 6,0% ti nm 2022.
1.2. Mt trong nhng hot ng xut khu c hiu qu cao
Du lch l hot ng xut khu, tuy nhin hot ng xut khu du lch khng
ging nh hot ng xut khu hng ha khc, n mang li hiu qu cao hn v nhng
l do sau:
- Xut khu du lch l hot ng "xut khu ti ch" v c li th hn xut khu
thng thng v nhiu mt :

34
 + Khng i hi mt khi lng sn phm ln, cht lng cao tp trung vo
mt thi im nht nh.
+ Tit kim c chi ph lu thng v nhng ri ro trn ng vn chuyn
+ Khng phi chu thu xut, nhp khu v c bn vi gi bn l
+ t chu ri ro trong thanh ton cng n
+ Xut khu du lch cn c th thu c a t du lch: gi ca cc khch
sn, nh hng nm trung tm thnh ph, gn bin... thng cao hn so vi cc khch
sn, nh hng cng loi.
- Xut khu du lch l hot ng xut khu v hnh c u im l ch bn cho
khch du lch quc t nhng ci quyn c cm nhn gi tr ti nguyn du lch ti ni
n du lch trong khi ti nguyn du lch vn gi nguyn gi tr.
1.3. Thc y cc ngnh ngh khc cng pht trin
Sn phm du lch c cu thnh t rt nhiu cc sn phm n l khc nhau
nh: vn chuyn, lu tr, n ung, tham quan, vui chi gii tr... y l sn phm ca
rt nhiu ngnh kinh doanh. V d: c mt sn phm n ung phc v khch du
lch, nh hng phi s dng rt nhiu sn phm khc nhau nh: sn phm thy sn ca
doanh nghip ch bin thy sn, rau, hoa qu ca cc doanh nghip trng trt, tht ca
cc doanh nghip chn nui, s dng trang thit b dng c phc v n ung ca cc
doanh nghip sn xut hng gia dng, cc loi khn vi ca doanh nghip may mc...
Hot ng du lch cng pht trin th iu ny r rng s kch thch cc ngnh ngh
kinh doanh trn pht trin theo.

35
 (Ngun: www.traquevegetablevilliage.com)
Hnh 1.2. Lng rau Tr Qu
1.4. Kch thch hot ng u t
Nhn chung s pht trin ca bt c ngnh no cng to c hi u t. Khc vi
cc ngnh kinh t khc, du lch c mt cu trc c o - l ngnh c to nn bi rt
nhiu doanh nghip nh v hng lot cc dch v khc nhau nh lu tr, n ung, vui
chi gii tr, vn chuyn.... Ngoi ra, s u t ca nh nc vo c s h tng nh:
ng s, cng vin, h thng cp nc - in, vin thng... v i khi c cu trc
thng tng: ngh thut, l hi, vn ha dn gian... nhm to iu kin cho du lch
pht trin s kch thch u t rng ri ca ngi dn, ca cc doanh nghip trong v
ngoi nc.
1.5. To cng n vic lm cho ngi lao ng
c th ca ngnh du lch l c h s s dng lao ng rt cao, do du lch l
ngnh to c hi tm kim cng n vic lm cho ngi dn trong x hi. C th:
- To ra nhiu vic lm trc tip nh cng vic ti cc khch sn, nh hng, cng
ty du lch...
- To ra nhiu vic lm mang tnh thi v hoc nht thi. Cng vic thi v,
cng vic theo ca v cng vic vo cc ngy ngh (cui tun, ngy l) l nhng c
im ca ngnh ny. Mi ngi u tha nhn rng du lch l ngnh kinh doanh 24
gi mt ngy, 7 ngy trong tun.

36
 - Du lch to cng vic cho cc nh qun l nh qun l vn phng, qun l
khch sn, qun l nh hng, bp trng hoc gim c marketing...
- To ra vic lm gin tip nh cung cp lng thc thc phm, xy dng...
1.6. Gp phn lm tng thu nhp v thu cho Nh nc
Khi khch du lch n v s dng sn phm dch v trong hot ng du lch, th
chi tiu ca h bao gm cc khon thu np cho nh nc. S lng khch n
cng nhiu th kh nng chi tiu cng cao v cc khon thu h np vo nh nc
tng ng cng ln. Ngoi ra khch du lch cn ng gp cc khon thu nhp t ph
nhp cnh, thu hi quan...
Cc khon thu m h ng thng l thu trc tip nh thu khi hnh
(departure tax) phi tr cc sn bay hoc thu phng (bed tax) cng thm vo ha
n thanh ton lu tr ti khch sn. Cng c th l thu gin tip nh thu my bay
tip t, thu nhin liu my bay hoc thu gi tr gia tng i vi cc hng ha, dch
v. V du khch khng phi l cng dn ca a phng hoc quc gia nn nhng
khon thu m h ng l ngun thu thm cho Nh nc.
Tuy nhin, khng nn xem khch du lch l nhng ngi sn tin khai thc
mt cch trit ; cch tnh gi cao, phn bit gi gia ngi nc ngoi v ngi Vit
Nam s gy cm gic phn bit i x, khch s gim chi tiu v khng quay tr li.
1.7. To c s pht trin cc vng c bit
Du lch thng c gi l ngnh cng nghip sch bi v n khng cn hm m
cng nh cc nh my ch bin. Ngoi ra, n c coi l mt ngnh tng trng nhanh
bi v mt khi cc yu cu c bn c p ng th s khch du lch c th tng ln
vi t l cao.
Cng vi cc li ch ca mnh, du lch s gip to ra mt mi trng thun li
cho cc vng, a phng c nhng vn kh khn nht nh ca mt quc gia, v d
cc vng ni, hi o, vng su, vng xa.
pht trin du lch cc vng c bit (ngha l to iu kin thun li cho
khch du lch n ), Nh nc phi u t, gip a phng trong vn xy
dng c s h tng, a lc lng lao ng n khu vc, xy dng nh , cc trm
giao thng, thit lp cc trm pht thanh, truyn hnh v mng li thng tin lin lc...
Tuy nhin, cn phi cn nhc cc cng trnh pht trin ny trnh mu thun v tranh
chp vi cc mc tiu s dng khc nh qun s, m bo an ninh quc gia.
37
 Mc khc, do pht trin cc khu du lch lm cho ngi dn a phng trc y
khng mun sinh sng nhng vng ni, hi o, vng su v vng xa nay nhn thc
c li ch do du lch mang li nh thu nhp cao, c s h tng c ci thin, i
sng vn ha tinh thn phong ph hn thuyt phc h chuyn n v yn tm nh
c ti cc vng ny.
Ngoi ra, khi mt khu vc c tm quan trng v qun s, chnh tr tn gio c
m ca n khch v tr thnh nhng ni n du lch ph bin th c th lm gim
i s i u hoc th ch vi cc dn tc khc, cc nc khc.
1.8. Qung b cho sn xut ca a phng
Ngnh du lch to ra s ni ting cho sn xut tiu th cng nghip cng nh
nng nghip a phng: thng qua vic p ng nhu cu ca du khch v cc sn
phm lng thc, thc phm, dng c, c, xy dng ng thi, to kh nng
tng khi lng sn xut ca a phng nhm p ng nhng nhu cu mi, nhu cu
b sung thm t cc du khch. Nhng sn phm th cng, hng lu nim... t nhng
ngnh ngh ang b mai mt v ngi dn a phng khng cn quan tm n th s
c khi phc v pht trin.

(Ngun: www.denlongviet.vn)
Hnh 1.3. n lng Hi An
Du lch mang li li ch pht trin sn xut a phng ch p dng cho nhng
nc nhn khch du lch. Tuy nhin nu cc nguyn vt liu mi cn cho ngnh du
lch m phi nhp khu t nc ngoi th li ch ny s b gim thiu. Nhng nguyn
38
liu, hng ha v vt phm cung cp nh thc phm, hng tiu dng hoc hng ha
lu nim ng l phi nhp khu nhng c sn xut ti a phng hoc trong nc
th mi to ra li ch tht s cho nc ch nh. Nu cc khch sn quc t Vit Nam
phi nhp khu c ca Php, snh s t Trung Quc, vt liu xy dng t ,
thm len, chn m t Hn Quc v Hng Kng, in v in t t Nht v M,
nh hng kiu Chu u phi nhp khu nhiu nguyn liu ch bin th trn thc t
khng lm pht trin sn xut ca Vit Nam mt cch ng k.
Khch du lch n mua sm, s dng nhng sn phm ca a phng sn xut l
yu t t nhin gip ph bin sn phm ca a phng n nhiu ni trn th gii
2. ngha v vn ho - x hi - mi trng
2.1. Thc y vic gi gn v pht huy tim nng ca ti nguyn du lch
Trong qu trnh khai thc ti nguyn phc v du lch, m bo s pht trin n
nh v lu di, buc cc t chc khai thc phi u t, gi gn, bo tn v pht huy
cc th mnh hin c ca ngun ti nguyn du lch .
V d, chnh vic c cng nhn l di sn vn ha th gii v thc t thu ht
c rt nhiu khch du lch (c bit l khch quc t), lnh o v ngi dn thnh
ph Hi An nhn thc c rng cn phi gi gn v pht huy th mnh ca ph c
c th trong tng lai Hi An vn l mt di sn vn ha ca nhn loi. Cc ca
hng khng c s dng bng hiu n neon, khuyn khch ngi dn i b v xe
p trong khu ph c, khng s dng in vo cc ti Rm, phc hi cc tr chi dn
gian v m thc truyn thng... l cc hnh ng m Hi An lm v s tip tc
thc hin pht huy th mnh ca ph c.
2.2. Tng cng hiu bit gia cc dn tc khc nhau trn th gii
Nh du lch m c dn cc vng, a phng, cc quc gia khc nhau c th
thm ving, i li tm hiu ln nhau c nhng thng tin, hiu bit v nhau v thng
cm ln nhau, gim i nhng hiu lm v s th ght.
Nh du lch m nhng ngi dn ca hai nc Vit - M hiu nhau hn, nhng
cm th v on trch v chin tranh trong qu kh c thay th bng s cm thng,
chia s cho ni au v s mt mt hin ti...
Thng qua cc chuyn du lch v min qu, du khch n t thnh ph s hiu v
t nhn nhn li nhng gi tr ca cuc sng ca ngi nng thn m h lng
qun...
39
 2.3. Nng cao lng t ho dn tc
S ngng m ca du khch i vi ti nguyn du lch nhn vn v t nhin ca
t nc s nng cao tinh thn yu nc v to nn trong lng ngi dn t nc
mt nim t ho dn tc.
Ngi dn Nht Bn t ho vi hoa Anh o, ni Ph S; ngi dn Vit Nam t
ho vi Vnh H Long, ph c Hi An, c Hu...; ngi dn Php t ho v thp
Eiffel...
2.4. Quyn li ca ngi dn phc hi sc khe v pht trin bn thn
Du lch ngy nay tr thnh mt loi nhu cu ph bin ca ng o ngi dn.
Sau mt thi gian lao ng cng thng v mt mi, i du lch c coi l quyn ca
mi con ngi phc hi sc khe. Trong cng tc qun tr nhn s ca cc doanh
nghip lun dnh ra mt khon ngn sch v thi gian cho hot ng tham quan du
lch ca ngi lao ng; Nh nc c nhiu chnh sch nhm khuyn khch ngi dn
ngh ngi v pht trin bn thn. ng thi, du lch cn gip du khch m rng kin
thc, hiu bit thm v cc vng, a phng khc.
Ngoi ra, du lch nh thc cc lng ngh th cng m ngh c truyn ca cc
dn tc: Du khch mun khm ph, tm hiu nhng gi tr truyn thng ca dn tc
mnh cng nh ca cc dn tc trn th gii. Vit Nam l mt nc c ngnh du lch
ang pht trin nhng l nc c ngun ti nguyn du lch ht sc phong ph. Ngoi
nhng th mnh v cnh quan t nhin, nhng nt vn ho truyn thng c sc ca
dn tc th lng ngh truyn thng cng l mt trong nhng th mnh cho Vit Nam
pht trin du lch. Cc lng ngh truyn thng vi cc sn phm c o thit thc
lun em li li ch kinh t cho ngi lao ng. Sn phm lng ngh khng ch phc
v c lc cho cuc sng sinh hot hng ngy ca ngi dn m gi y chng tr
thnh nhng sn phm c gi tr xut khu, mang li thu nhp cao hn cho ngi lao
ng, mang li ngun thu ngoi t cho t nc.
VI. Nhng hn ch ca pht trin du lch
1. Nguy c ny sinh lm pht cc b
Du lch pht trin l nguyn nhn lm gia tng lm pht. Khi khch du lch n
v tiu tin ti im n du lch, h chuyn mt lng tin t ln n ni hoc
vo nn kinh t ca mt quc gia. Trong khi nu khi lng hng ha cung ng
khng gia tng mt cch tng ng th s dn n nguy c trnh trng lm pht mt
40
cch cc b ti ni khch n. c bit i vi nhng loi hng ha m du khch a
tiu dng.
Khch du lch thng c kh nng thanh ton cao nn c cch sng ca nhng
ngi c thu nhp cao. Du lch pht trin, nhng ngi lm du lch cng s c thu
nhp cao v chu nh hng ca li sng ca du khch. Hai i tng ny s to nh
hng, lm cho nhng tng lp khc, nhng c dn vng du lch sng vi nhu cu
cuc sng cao hn mc x hi cho php.
2. Nguy c lng ph vn u t
Trong pht trin du lch cn phi c mt chin lc hoch nh ng n v khoa
hc, trn c s cc nh u t s nh hng hot ng u t mt cch tng xng
vi tim nng du lch ca mt a phng. Ngc li, nu thiu s nh hng ng,
s d dn n tnh trng u t xy dng pht trin cc c s kinh doanh du lch mt
cch t, khng tng xng vi tim nng th nguy c hot ng thua l l rt ln.
3. Nguy c nhim mi trng
Bn cnh nhng tc ng tch cc, hot ng du lch c nhng tc ng tiu
cc nht nh n mi trng do tc pht trin qu nhanh trong iu kin cn thiu
phng tin x l mi trng, nhn thc ca con ngi v bin php, cng c qun l
nh nc v mi trng cn hn ch.
4. Du nhp vn ho khng ph hp vi thun phong m tc
Du lch pht trin s to ra s hi nhp ca cc vng vn ha, t s c nguy c
nhng lung vn ha khng lnh mnh nh hng n i sng vn ha ca ngi dn
a phng (li sng, cch n mc, ng x, quan h cng ng...).
5. Nguy c gim gi tr cc tc phm ngh thut v th cng
Trong nhiu trng hp, cc tc phm ngh thut sn xut bn cho du khch
tr nn t chi tit, t cn thn v t chn thc. V h cho rng du khch s mua bt k
th g ti ni n du lch. Khng nhng vy, vic sn xut th cng, tc phm ngh
thut vi s lng ln, lm bng my mc thay v th cng, cc tc phm ngh thut
b thng mi ho, lm gim gi tr ca cc tc phm ngh thut .
Nh vy, iu quan trng l khi pht trin du lch, ngnh Du lch v Nh nc
cn phi khc phc c nhng hn ch v kinh t, mi trng, vn ha...
Cu hi n tp
Cu 1. Trnh by khi nim du lch.
41
 Cu 2. Trnh by khi nim khch du lch, khch du lch quc t v khch du lch
ni a.
Cu 3. Trnh by khi nim v cc c im ca sn phm du lch.
Cu 4. Trnh by ngha v nhng hn ch ca pht trin du lch.
Cu 5. Trnh by cc iu kin pht trin du lch.
Cu 6. Trnh by cc loi hnh du lch.
Cu 7. Hiu nh th no v xut khu v nhp khu du lch?
Cu 8. V sao du lch l mt trong nhng hot ng xut khu c hiu qu nht?
Cu 9. Chnh ph Vit Nam nn khuyn khch pht trin loi hnh du lch quc
t no? V sao?
Bi tp tho lun
Bi tp 1. ngha v nhng hn ch ca pht trin du lch i vi Vit Nam.
Bi tp 2. Vit Nam cn nhng iu kin no pht trin du lch bn vng?
Bi tp 3. Da vo c im sn phm du lch, nhng nh kinh doanh du lch
phi lm g t hiu qu ti u trong kinh doanh?

42
BI C THM
DU LCH BN VNG
Du lch bn vng l du lch gim thiu cc chi ph v nng cao ti a cc li
ch ca du lch cho mi trng t nhin v cng ng a phng v c th c
thc hin lu di nhng khng nh hng xu n ngun li m n ph thuc vo.
Du lch bn vng khc vi du lch i chng nh th no?
Du lch i chng: khng c lp k hoch cn thn cho vic nng cao cng
tc bo tn hoc gio dc, khng mang li nhng li ch cho cng ng a phng
v c th ph hy nhanh chng nhng mi trng nhy cm. V kt qu l c th
ph hy hoc lm thay i mt cch khng th nhn ra c cc ngun li v vn
ha m chng ph thuc vo. Ngc li, du lch bn vng th c lp k hoch
mt cch cn thn t lc bt u mang li nhng li ch cho cng ng a
phng, tn trng vn ha, bo v ngun li t nhin v gio dc du khch v c
cng ng a phng. Du lch bn vng c th to ra mt li tc tng t nh du
lch i chng, nhng c nhiu li ch mang li cho cng ng a phng v cc
ngun li t nhin, cc gi tr vn ha ca vng c bo v.
Du lch i chng Du lch bn vng
C mt mc ch: li tc c lp k hoch t 3 mc ch: li
tc, mi trng v cng ng (3 chn)
Thng khng c lp k hoch t Thng c lp k hoch tr c cng
trc, ch n lc xy ra vi s tham g a ca cc bn lin quan
nh hng n du khch nh hng n a phng
iu khin bi cc nhm b n ngoi Do a phng iu khin, t nht l mt
phn
Tp trung lm gii tr cho du khch Tp trung vo cc kinh nghim gio dc
Khng u tin cho bo tn Bo tn ngun li t nhin c xem l
u tin
Khng u tin cho cng ng nh gi vn ha phng l u tin
Phn ln li tc c a v cho cc nh C nhiu li tc c li cho a
iu h nh v u t t bn ngoi phng v khu b tn bin.
Ba chn ca du lch bn vng
Du lch bn vng c ba hp phn chnh, i khi c v nh ba chn:
1. Thn thin vi mi trng: Du lch bn vng c tc ng thp n mi trng
t nhin v khu bo tn bin. N gim thiu cc tc ng n mi trng (ng vt,

43
cc sinh cnh sng, ngun li sng, s dng nng lng v nhim) v c gng
c li cho mi trng.
2. Gn gi v x hi v vn ha: Du lch bn vng khng gy hi n cc cu
trc x hi v vn ha ca cng ng ni m chng c thc hin. Thay vo th
n li tn trng vn ha v truyn thng a phng. Khuyn khch cc bn lin
quan (cc c nhn, cng ng, nh iu hnh chng trnh du lch v qun l chnh
quyn) trong tt c cc giai on ca vic lp k hoch, pht trin v gim st, gio
dc cc bn lin quan v vai tr ca h.
3. C kinh t: Du lch bn vng ng gp v mt kinh t cho cng ng v to ra
nhng thu nhp cng bng v n nh cho cng ng a phng cng nh cng
nhiu bn lin quan khc cng tt. N mang li ch cho ngi ch, cho nhn vin v
c ngi xung quanh. N khng bt u mt cch n gin sau sp nhanh
do cc hot ng kinh doanh ngho nn.
Mt n v kinh doanh du lch m hi ba tiu ch trn th s kinh doanh tt
nh lm tt. iu ny c ngha l kinh doanh du lch c th tng cng vic bo
tn ngun li t nhin, nh gi cao gi tr vn ha, mang li tc n cho cng ng
v cng c th s thu li tc.

(Ngun: http://sanctuaries.noaa.gov/management/international)

DU LCH TM LINH C SC HP DN LN

(ANTV) - Vit Nam c tim nng ln pht trin du lch tm linh, song lm th
no du lch tm linh pht trin bn vng v em li ngun thu cho kinh t, cho
x hi ang l vn c cc nh hoch nh chnh sch bn tho v nghin

44
cu.
ng o du khch tham gia try hi Xun Yn T 2014.Du khch, pht t
trong v ngoi nc v y l du xun, vn cnh, cu an v chim bi. D kin
nm nay, L hi Xun Yn T s n khong 3 triu lt khch tham quan, tng mnh
so vi 2,1 triu lt khch nm 2013.
Tng t nh l hi Xun Yn T, vo nhng ngy ny, cc Khu du lch Trng
An - Bi nh (Ninh Bnh), cm di tch lch s ca Bc Ninh nh n , cha Du,
cha Pht Tch, cha Dam, Lng Kinh Dng Vng cng ang thu ht mt lng
ln du khch n chim bi v thm quan.
Cc con s thng k ca Tng cc Du lch cho thy, du lch tm linh nc ta
ang c sc hp dn ln i vi du khch. Nm 2013, trong tng s hn 32 triu lt
khch du lch trong nc c ti 42% du khch tham gia vo cc tour du lch tm
linh.
ng Nguyn Xun Trung Ph gim c S Vn ha Th thao Du lch thnh
ph Bc Ninh cho bit: Nhng nm gn y tnh quan tm rt nhiu v cng tc
quy hoch lp quy hoch trng tu tn to cc di tch lch s tiu biu th cng
xem nh coi l nhng a im kch cu pht trin vn ha tm linh, du lch tm
linh. V d nhng nm va ri tn to trng tu cha Pht tch vi quy m rt tt.
Ha Thng Thch Thanh Nhiu - Ph Ch Tch Thng Trc Hi ng Tr
S Trung ng Gio Hi Pht Gio Vit Nam : Gn y th Nh nc ta quan tm v
vn du lch, trong c du lch tm linh. C l du lch tm linh th n mi bn vng
c lu di. ng thi nhng khu du lch tm linh chng ta phi m bo c v
sinh mi trng, ri phng tin i li cho khch c d dng th du khch ngi ta
mi n tham quan.
Tuy nhin, theo nh gi ca cc chuyn gia du lch ca Vit Nam th hin
nay nhiu khu du lch tm linh cha c khai thc, u t ng vi quy m v tim
nng sn c.
Theo Gio s Ng c Thnh gim c Trung Tm nghin cu v bo tn
tn ngng Vit Nam, vic u t cho du lch tm linh phi cao cht lng, hnh
thc phc v, va t c nhu cu thng thc t nhin ca du khch, va thu c
li nhun cho nn kinh t quc gia, to cng n vic lm cho nhiu ngi dn trong
bi cnh kinh t th trng. khc phc nhng nhc im ang tn ti chng ta cn
45
c s phi hp mt cch ng b.
Gio S Ng c Thnh - gim c Trung Tm nghin cu v bo tn tn
ngng Vit Nam cho bit: Vn tn to, u t tr li cho nhng im du lch nh
vy cn phi ch bo v, trng tu, tn to v xy dng bn thn n c sc hp
dn ri th n s hp dn hn v to c n tng trong lng du khch.
Nhiu chuyn gia vn ha v du lch nc ta cho rng, pht trin du lch tm
linh mt cch bn vng, Nh nc cn c k hoch u t, khai thc nhng gi tr vt
th, phi vt th lin quan n tn ngng, nim tin ca cng ng a phng. Ngoi
ra, cng cn hng dn ngi dn trong vic to thu nhp du lch bn vng t vic
pht trin chui cung ng dch v cht lng, phong ph v a dng.
Ch c lm c nh vy, du lch tm linh hay gi tr vn ha tm linh mi
gp phn thi hn cho di sn vn ha Vit Nam n vi bn b quc t, to nn s
khc bit cho du lch Vit.
Cp nht: 18:31, Ch Nht, 23/02/2014
(Ngun: www.antv.gov.vn/vanhoathethao/du-lich-tam-linh-co-suc-hap-dan-lon/2553.html)

46
 Ti liu tham kho
[1] ThS. Nguyn Thanh Hin, (2004), Bi ging Tng quan du lch, i hc m bn
cng TP H Ch Minh.
[2] inh Trung Kin, (2004), Mt s vn v du lch Vit Nam, NXB HQG H Ni.
[3] TS. Trn Th Mai, (2006), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Lao ng X hi.
[4] TS. V c Minh, (2008), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Thng K.
[5] Nguyn nh Quang, Trn Th Thy Lan, (2005), Gio trnh Tng quan du lch,
NXB H Ni.
[6] Trng S Qu - H Quang Th, (2010), Gio trnh Kinh t du lch, i hc Hu.
[7] TS. Trn Vn Thng, (2004), Tng quan du lch, Tp. H Ch Minh.

47
 CHNG 2
CC LNH VC HOT NG TRONG KINH DOANH
DU LCH

Mc tiu
Chng ny trnh by nhng vn c bn v:
- Mt s t chc du lch quc t v Vit Nam;
- Cc lnh vc kinh doanh du lch.
Ni dung
I. Mt s t chc du lch quc t v Vit Nam
1. Cc t chc Du lch quc t
1.1. Mt s t chc du lch th gii
1.1.1. T chc Du lch th gii (UNWTO)
T chc Du lch th gii (United Nations World Tourism Organization,
www.unwto.org) l mt t chc c tn nhim rng ri nht v du lch.

(Ngun: www2.unwto.org)
Hnh 2.1. Logo T chc Du lch th gii
Tin thn ca T chc Du lch th gii l Lin minh quc t cc t chc qung
b du lch chnh thc c thnh lp vo nm 1934 ti Hague (H Lan).

48
 Nm 1947, n c i tn thnh Lin minh quc t cc t chc du lch chnh
thc (International Union for Official Tourism Organizations) vit tt l IUOTO.
Ngy 27/9/1970, Hi ngh tr b ca IUOTO c t chc ti Mexico thng
nht thnh lp T chc Du lch th gii (WTO) t t chc IUOTO. T chc du lch th
gii c chnh thc thnh lp ngy 02/01/1975. Hng nm, ngy 27/9 tr thnh
ngy du lch th gii.
Thng 5/1975, cuc hp u tin ca i hi ng T chc Du lch th gii c
t chc ti Madrid theo li mi ca chnh ph Ty Ban Nha. Cuc hp bu Tng
th k u tin (Robert Lonati) v quyt nh t tr s ti Madrid.
Ngy 17/9/1981, ti Hi ngh i hi ng ca T chc Du lch th gii ln th
t c t chc ti Italia, Vit Nam c kt np l thnh vin chnh thc ca T
chc Du lch th gii.
Nm 2003, cuc hp ca i hi ng phin th 15 thng qua s chuyn i ca
T chc Du lch th gii thnh mt c quan chuyn mn ca Lin hp quc theo Ngh
quyt 453 (XV). Vic chuyn i c ph duyt ti i hi ng Lin Hip Quc
theo Ngh quyt A/RES/58/232. V tn vit tt ca T chc Du lch th gii by gi l
UNWTO.
T chc Du lch th gii l c quan ca Lin Hip Quc chu trch nhim trong
vic xc tin v pht trin du lch bn vng.
Nh cc t chc quc t hng u trong lnh vc du lch, T chc Du lch th
gii thng qua du lch kch thch pht trin kinh t (pht trin v bo v mi trng
bn vng), cung cp lnh o, h tr cho ngnh v nng cao kin thc v chnh sch
du lch trn ton th gii.
T chc Du lch th gii khuyn khch vic thc hin m vch ton cu v o
c trong du lch, ti a ha ng gp v mt kinh t x hi v gim thiu nhng tc
ng tiu cc ca ngnh du lch. T chc Du lch th gii cam kt pht trin du lch
nh mt cng c t c Mc tiu Pht trin Thin nin k ca Lin hip quc
(the United Nations Millennium Development Goals - MDGs), tin ti xa i gim
ngho v thc y pht trin bn vng.
T chc Du lch th gii c 3 loi thnh vin: thnh vin chnh thc (156 thnh
vin), thnh vin lin kt (06 thnh vin) v thnh vin chi nhnh (400 thnh vin).
Thnh vin chnh thc gm cc i din cho cc quc gia c ch quyn. Thnh vin
49
lin kt l cc i biu du lch ca cc lnh th cha c c lp. Thnh vin chi
nhnh l cc cng ty du lch, hng l hnh...
i hi ng l c quan ti cao ca T chc Du lch th gii, hp hai nm mt
ln gm nhng i biu l thnh vin chnh thc. Gip vic cho i hi ng l cc
ban chuyn mn nh Ban th k, y ban chp hnh, y ban k hoch v ti chnh, y
ban xc tin, y ban mi trng, y ban gii quyt cc tr ngi i vi du lch, y
ban vn chuyn. Di i hi ng ca T chc Du lch th gii c 6 phn hi khu
vc Chu u, Chu M, Chu Phi, Trung ng, ng Thi Bnh Dng v
Nam . Cc phn hi ny c nhim v trin khai thc hin cc quyt nh ca i hi
ng v y ban chp hnh trong khu vc hot ng ca tng phn hi.
1.1.2. Hi ng Du lch v L hnh th gii (WTTC)
Hi ng Du lch v L hnh th gii (World Tourism and Travel Council,
www.wttc.org) l mt lin minh ton cu gm hn 100 thnh vin. Cc thnh vin l
cc ch tch, gim c iu hnh ca hn 100 cng ty ni ting nht th gii trong cc
ngnh: lu tr, n ung, du lch bin, gii tr, vn chuyn v l hnh.

(Ngun: www.wttc.org)
Hnh 2.2. Logo Hi ng Du lch v L hnh th gii
Hi ng Du lch v L hnh th gii c thnh lp nm 1990, do mt hi ng
gm 15 thnh vin iu hnh. Tr s chnh ca Hi ng du lch v l hnh th gii
t ti Bruxell (B), ngoi ra cn c cc vn phng hot ng ti Canada, Anh, M.
Mc tiu ca Hi ng Du lch v L hnh th gii l lm vic vi cc Chnh
ph to thun li cho du lch pht trin ph hp vi chin lc pht trin kinh t v
50
u tin gii quyt vic lm, xa b nhng ro cn pht trin du lch. Mt khc, Hi
ng du lch v l hnh th gii cn c mc tiu l lm cho du lch c cng nhn l
ngnh c tim nng kinh t v to ra nhiu vic lm, ph bin tin b khoa hc cng
ngh, kt ni c s h tng vi nhu cu khch hng.
Ngoi ra, Hi ng Du lch v L hnh th gii c nhim v h tr cho vic t
do ha ngnh hng khng, m rng chnh sch gim qui ch song phng v a
phng...
Hi ng Du lch v L hnh th gii cng quan tm nhiu n mi trng. Nm
1992, Hi ng du lch v l hnh th gii thit lp Trung tm nghin cu mi trng
l hnh v du lch quc t ti Anh. Trung tm ny xy dng c s d liu v cc
hot ng ca ngnh cng nghip du lch, chnh sch ca cc Chnh ph v cc
phng thc tip cn thc t hu hiu nht gii quyt nhng vn v mi trng.
Vi nhng mc tiu trn, mt trong nhng nhim v quan trng ca Hi ng
Du lch v L hnh th gii l nng cao nhn thc v tm quan trng ca ngnh du
lch i vi pht trin kinh t v vic lm.
1.1.3. Hip hi Khch sn quc t (IHA)
Hip hi Khch sn quc t (International Hotel Association) c thnh lp
thng 11 nm 1947 ti London, thng qua vic hp nht gia Lin minh khch sn
quc t, Hip hi Aubergistes chu u v Hip hi ch nh ngh chu bo v
khu vc t nhn trn ton th gii khi cc chnh ph, cc ngnh cng cng, qun
i... Ngy 23/9/1949, tr s ca Hip hi khch sn quc t di v Paris.
Ngy 01/11/1997, Hip hi Khch sn quc t hp nht vi T chc Nh hng v
Khch sn quc t hnh thnh nn Hip hi Nh hng v Khch sn quc t
(International Hotel and Restaurant Association, IH&RA, www.ih-ra) nh ngy hm
nay.

51
 (Ngun: ih-ra.com)
Hnh 2.3. Logo Hip hi Nh hng v Khch sn quc t
Thng 3 nm 1995, Lin Hip Quc tha nhn Hip hi Nh hng v Khch
sn quc t.
Ngy 01/01/2008, tr s ca Hip hi Nh hng v Khch sn quc t di n
Thy S.
Hip hi i din cho ngnh thc hin vic gim st v vn ng ng h cho tt
c cc c s kinh doanh trn th gii gm khong 300.000 khch sn, 8 triu nh hng
vi 60 triu lao ng v hng nm ng gp 950 t USD cho nn kinh t ton cu.
Hi vin l cc hip hi khch sn v nh hng ca trn 100 quc gia; cc tp
on khch sn v nh hng quc gia v quc t ca 50 thng hiu ni ting trn th
gii; cc thnh vin phi hp khc nh: cc khch sn v nh hng ring l, cc cng
ty cung ng dch v, cc c s gio dc o to, cc cng ty t vn v cc hip hi du
lch, l hnh v dch v khc.
1.1.4. Hip hi Vn chuyn Hng khng quc t (IATA)
Hip hi Vn chuyn Hng khng quc t (International Air Transport
Association, www.iata.org) l mt t chc ton cu v hng khng quc t. Chc nng
chnh ca IATA l bo m s an ton trong vic vn chuyn hnh khch v hng ha
thng qua mng li hng khng th gii.

52
 (Ngun: www.iata.org)
Hnh 2.4. Logo Hip hi Vn chuyn Hng khng quc t

Nhim v ca Hip hi Vn chuyn Hng khng quc t l i din v phc v

cho s pht trin ca ngnh hng khng dn dng quc t.
Thnh lp nm 1945. Vn phng chnh ca Hip hi Vn chuyn Hng khng
quc t t ti thnh ph Montreal thuc Canada, c quan iu hnh t ti Geneva
(Thy S). Ngoi ra, cn c cc vn phng i din cho cc khu vc trn th gii.
1.1.5. T chc Gio dc, Khoa hc v Vn ho lin hp quc (UNESCO)

(Ngun: http://en.unesco.org)
Hnh 2.5. Logo T chc Gio dc, Khoa hc v Vn ha Lin Hp Quc
Thnh lp nm 1945, tr s t ti Pa ri th nc Php. L mt c
quan ca Lin hp quc, T chc Gio dc, Khoa hc v Vn ho lin hp quc tn
ti xc tin hp tc quc t v gio dc khoa hc v vn ha.

53
 T chc ny c lin quan n du lch trong vic cung cp cc phng tin gio
dc, cc nghin cu v tc ng vn ha v x hi ca du lch v t chc cc hi ngh
chuyn . Thnh vin ca t chc l i din chnh ph ca 195 quc gia thnh vin
chnh thc, 9 thnh vin lin kt (vo thi im nm 2011).
Vit Nam l thnh vin ca T chc Gio dc, Khoa hc v Vn ha lin hp
quc vo ngy 06/7/1951.
1.2. Mt s t chc du lch trong khu vc
1.2.1. Hip hi Du lch Chu Thi Bnh Dng (PATA)
Hip hi Du lch Chu Thi Bnh Dng (Pacific Asia Travel Association,
www.pata.org) thnh lp nm 1951, n 1952 i tn thnh Hip hi Du lch khu vc
Thi Bnh Dng v tn gi hin nay c sa i nm 1986.
Mc ch ca hi l nhm khuyn khch s gip v pht trin ca ngnh cng
nghip du lch Chu Thi Bnh Dng thng qua nghin cu, gio dc v o
to, pht trin cc sn phm, bo tn di sn, qung b cc hot ng lin quan n du
lch.
Thnh vin ca hip hi l cc chnh ph, hng chuyn ch, khch sn, i l du
lch, iu hnh tour, cc t chc, cc doanh nghip phi hp v lin minh 99 quc
gia v vng lnh th khp th gii (2006). Tr s t ti San Francisco thuc tiu bang
California.

(Ngun: www.pata.org/)
54
 Hnh 2.6. Logo Hip hi Du lch Chu Thi Bnh Dng
L mt thnh vin ca Hip hi Du lch Chu Thi Bnh Dng, chi hi
Hip hi Du lch Chu Thi Bnh Dng Vit Nam c thnh lp ngy
04/01/1994.
Hng nm, Hip hi Du lch Chu Thi Bnh Dng t chc hi ngh thng
nin ln lt ti cc nc thnh vin nhm trao i kinh nghim, h tr hp tc v du
lch gia cc nc trong khu vc.
C quan quyn lc ti cao ca Hip hi Du lch Chu Thi Bnh Dng l
Hi ngh thng nin. C quan thng trc bao gm: y vin iu hnh, y ban
thng trc v y ban th k.
Trc thuc Hip hi Du lch Chu Thi Bnh Dng c cc chi hi c
thnh lp ti tng nc thnh vin.
Hi ngh thng nin ca Hip hi Du lch Chu Thi Bnh Dng xem xt
cc hot ng ca Hi trong nm, c thm quyn sa i iu l, nguyn tc hot
ng v b my t chc, thng qua cc vn v ngn sch, xc nh a im ca k
hp k tip v thng qua d tho ngh quyt ca Hi ngh.
Tp ch PATA, bn tin PATA l mt trong nhng n phm du lch c uy tn trn
th gii nh vo nhng thng tin rt cp nht v tin cy.
Hip hi Du lch Chu Thi Bnh Dng cn t chc hi ch du lch Thi
Bnh Dng nhm y mnh xc tin, hp tc kinh doanh du lch.
1.2.2. Hip hi Du lch ASEAN (ASEANTA)
Hip hi Du lch ASEAN (ASEAN Tourism Association,http://www.aseanta.org)
c thnh lp nh Hip hi v du lch v l hnh ca Hip hi cc quc gia ng
Nam . ASEANTA c thnh lp ngy 27/3/1971, tr s t ti Singapore.

(Ngun: www.aseanta.org)
55
 Hnh 2.7. Logo Hip hi Du lch Asean

Hip hi tn ti ch yu xc tin s hp tc v gip ln nhau trong vic

khuyn khch v bo v cc mi quan tm ca cc thnh vin cng nh v cc tiu
chun ca cc tin nghi v dch v dnh cho du khch v s pht trin du lch trong
khu vc ng Nam .
Thnh vin l cc hng hng khng quc gia, cc hip hi khch sn v cc hip
hi i l du lch ca 10 nc thnh vin thuc ASEAN.
1.2.3. Trung tm Thng tin Du lch ASEAN (ATIC)
Trung tm Thng tin Du lch Asean (Asean Tourism Information Centre) l t
chc lin chnh ph khu vc, c thnh lp nm 1988 cng khai ha cc im hp
dn du lch v xem xt tim nng u t vo cc nc ASEAN; cung cp c s d liu
chung; hnh ng nh mt cnh tay qun l ca Tiu ban v du lch ASEAN cp
chnh ph.
Thnh vin ca Hip hi bao gm chnh ph ca cc nc thnh vin, tr s ca
Hip hi c t ti Jakarta - th Indonesia.
1.2.4. Hip hi Nh hng v Khch sn ASEAN (AHRA)
Hip hi Nh hng v Khch sn ASENA (Asean Hotel anh Restaurant
Association), l mt t chc khu vc v nhm cc nh hng v khch sn Indonesia,
Singapore. Philipines v Thi Lan. Tr s ca Hip hi t ti Jakarta - th
Indonesia.
2. Cc t chc qun l du lch ca Vit Nam
2.1. B Vn ha, Th thao v Du lch
- c thnh lp ngy 27/06/1978 trc thuc Hi ng B trng (tin thn l
Cng ty du lch Vit Nam ra i nm 1960 trc thuc B Ngoi thng v sau l
B Ni v) theo Ngh nh s 282/NQ - QHK6 ca U ban thng v quc hi.
- u nm 1990, Tng cc st nhp vo B Vn ha thng tin, Th thao v Du
lch ri chuyn qua B Thng mi v Du lch thng 6/1991. n cui nm 1992,
Tng cc Du lch c thnh lp tr li v l c quan trc thuc Chnh ph (theo Ngh
nh s 5/CP ngy 26/10/1992 ca Chnh ph v vic thnh lp Tng cc Du lch v

56
Ngh nh s 20/CP ngy 27/12/1992 ca Chnh ph v Chc nng, nhim v, quyn
hn v t chc ca Tng cc Du lch)
- Ngy nay B Vn ha, Th thao v Du lch Vit Nam l mt b thuc Chnh
ph Vit Nam. Ngy 31 thng 7 nm 2007, Quc hi kha 12 ra Ngh quyt quyt
nh thnh lp B Vn ha, Th thao v Du lch Vit Nam trn c s sp nhp y ban
Th dc Th thao, Tng cc Du lch v mng vn ha ca B Vn ha Thng tin Vit
Nam. a ch trang web: www.cinet.gov.vn

(Ngun: http://www.vietnamtourism.gov.vn/)
Hnh 2.8. Logo du lch Vit Nam
- Chc nng: Qun l nh nc i vi cc hot ng du lch trong phm vi c
nc, bao gm hot ng du lch ca cc thnh phn kinh t, c quan, on th, t
chc x hi, cng dn v ngi nc ngoi ti Vit Nam.
- Nhim v, quyn hn:
+ Xy dng quy hoch, k hoch v pht trin ngnh du lch
+ Xy dng cc d n lut, php lnh v hot ng du lch v cc vn bn
di lut.
+ Hng dn v chuyn mn nghip v du lch, khch sn, thng tin, tuyn
truyn qung co du lch.
+ Hp tc quc t
+ Xy dng h thng t chc, chc danh, o to, bi dng tin lng, khen
thng v k lut.
+ Thanh tra, kim tra.
+ Qun l cc doanh nghip, cc t chc s nghip trc thuc theo quy nh
2.2. Tng cc Du lch
57
 Tng cc Du lch Vit Nam (Vietnam National Administration of Tourism,
www.vietnamtourism.com) l mt c quan thuc B Vn ha Th thao v Du lch c
nhim v qun l ngnh du lch Vit Nam.
Tng cc Du lch Vit Nam chnh thc c thnh lp ngy 27 thng 6 nm
1978, trc thuc Hi ng B trng. Tin thn ca Tng cc l Cng ty Du lch Vit
Nam ra i nm 1960, trc thuc B Ngoi thng v sau l Ph th tng qun l
theo ngh nh s 262/NQ QHK6 ca y ban thng v Quc hi.
u nm 1990, Tng cc sp nhp vo B Vn ha, Thng tin, Th thao v Du
lch, sau chuyn qua B Thng mi v Du lch thng 6/1991.
Cui nm 1992, Tng cc Du lch c thnh lp tr li v l c quan trc thuc
Chnh ph. Tng cc Du lch tn ti c lp cho n nm 2007 c c cu li hnh
thnh B Vn ha, Th thao v Du lch.
Tng cc Du lch Vit Nam t tr s s 80, ph Qun S, qun Hon Kim,
H Ni.

58
 Tng cc
Du Lch

CC V, N V CHC CC T CHC S
NNG NGHIP

CC XC TIN DL

CC TRNG DL
V T CHC CB
V HP TC QT

TRUNG TM TH
V KHCH SN

VIN NCPTDL
V L HNH

V KH V TC

VN PHNG
THANH TRA

TP CH DL

BO DL
(Ngun: www.vietnamtourism.gov.vn)
Hnh 2.9: S t chc b my ca Tng cc Du lch
2.3. S Vn ha, Th thao v Du lch
Theo qui nh ca Chnh ph, c quan qun l du lch ti a phng l y ban
nhn dn tnh, thnh ph trc thuc trung ng. Ty theo iu kin pht trin du lch
ti mi a phng, c quan gip vic cho y ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc
trung ng qun l nh nc v du lch c th c t chc thnh S Du lch, S
Thng mi Du lch, S Du lch Thng mi, S vn ha, th thao v du lch...
Sau y s gi tt l cc S Du lch.
S Du lch ra i theo quyt nh s 171/1993/TTg ngy 17/4/1993 ca Th
tng Chnh ph v vic thnh lp S Du lch mt s tnh, thnh ph trc thuc
Trung ng. S Du lch l c quan gip Ch tch y ban nhn dn tnh, thnh ph trc
thuc Trung ng thc hin chc nng qun l Nh nc i vi cc hot ng du lch
trn phm vi tnh, thnh ph; chu s ch o, hng dn v kim tra v chuyn mn,
nghip v ca Tng cc Du lch.
Nhim v, quyn hn ca S do y ban nhn dn a phng quyt nh. S du
lch do gim c S ph trch. Gim c S do Ch tch y ban nhn dn tnh, thnh
59
ph b nhim, min nhim sau khi c tha thun bng vn bn ca Tng cc trng
Tng cc du lch.
2.4. Hip hi Du lch
Trong qu trnh pht trin du lch Vit Nam, mt s hip hi ngh nghip trong
du lch c trin khai, xc tin thnh lp. Thnh ph H Ch Minh c Hip hi du
lch ca thnh ph, H Ni c cu lc b cc nh kinh doanh du lch. Ni chung cc
hip hi ny c hnh thnh trn c s t nguyn gia nhp ca cc doanh nghip du
lch.
Ngy 25/12/2002, Hip hi Du lch Vit Nam (Vietnam Tourism Association
VITA, www.vita.vn) c thnh lp. Hip hi Du lch Vit Nam ra i nh du mt
bc pht trin quan trng ca Ngnh du lch Vit Nam.
Hip hi Du lch Vit Nam l mt t chc t nguyn phi chnh ph ca cc
doanh nghip, t chc kinh t v cng dn Vit Nam hot ng hp php trong lnh
vc du lch.
Mc ch ca Hip hi l lin kt, hp tc, h tr nhau v kinh t - k thut v
kinh doanh dch v, to bnh n th trng, nng cao gi tr cht lng, sn phm du
lch, kh nng cnh tranh trong v ngoi nc ca hi vin; i din v bo v quyn,
li ch hp php ca Hi vin.
Hip hi Du lch Vit Nam hot ng trong phm vi c nc v nc ngoi
theo quy nh ca php lut ca nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam v iu l
ca Hip hi.
n nay, Hip hi Du lch Vit Nam c trn 260 hi vin trc tip v 15 hi
vin cc tnh, thnh ph vi hng trm cc chi hi, cu lc b ngnh ngh khc nhau
a tng s hi vin ca Hip hi ln gn 1.000 doanh nghip trong tt c cc lnh vc
ca ngnh du lch nh l hnh, khch sn, vn chuyn, hi ch - qung co, cng ngh
thng tin du lch, hng lu nim (k c sn phm lng ngh v th cng m ngh), vui
chi gii tr v cc trng du lch...
Hip hi du lch Vit Nam l thnh vin ca Phng Thng mi v Cng nghip
Vit Nam (VCCI) t thng 8/2004.
Thng 4/2004, Hip hi du lch Vit Nam gia nhp Hip hi du lch ng Nam
(ASEANTA).
II. Cc lnh vc kinh doanh du lch
60
 tha mn c cc nhu cu ca khch du lch cn phi c nhiu dch v, v
th hot ng kinh doanh du lch gm kinh doanh dch v vn chuyn, dch v lu tr,
dch v n ung, dch v vui chi gii tr v dch v l hnh hng dn.
1. Dch v vn chuyn du lch
Du lch l ngnh kinh t mang tnh lin ngnh, lin vng. Trong thnh tu pht
trin vt bc ca ngnh du lch lun lun c s ng gp quan trng ca ngnh giao
thng vn ti. iu ny c th hin qua vic nng cp h thng c s h tng giao
thng ng b, nh ga, bn tu, cc tuyn bay hng khng c tng cng, m rng
n nhiu th trng mi. H thng mng li v phng tin vn ti ng bin,
ng sng khng ngng c u t, phc v tt vic i li, vn chuyn ca khch.
ng thi trong s pht trin ca ngnh giao thng vn ti cng c s ng gp khng
nh ca dng khch du lch trong nc v quc t.
Vic la chn phng tin vn chuyn ca khch du lch thng do nhiu nhn
t chi phi. Ngoi nhn t lin quan n khch du lch nh kh nng chi tr, cc dch
v, thi gian, trng thi tm l, trc khi quyt nh s dng loi phng tin vn
chuyn no, khch du lch thng xem xt k cc nhn t sau y lin quan n dch
v vn chuyn:
- Khong cch v thi gian ca hnh trnh;
- Trng thi v mc tin nghi ca phng tin;
- Mc an ton v tnh hu ch ca phng tin;
- Cc dch v km theo c cung ng;
- Gi so snh cc dch v c cung ng;
- V tr a l v mc bit lp ca im n;
- Mc cnh tranh gia cc dch v...
Ngnh vn chuyn khch du lch bao gm: vn chuyn hng khng, vn chuyn
ng st, vn chuyn ng b, vn chuyn ng thy.
Theo Chng VI, Mc 3, iu 57 Lut Du lch Vit Nam: Kinh doanh vn
chuyn khch du lch l vic cung cp dch v vn chuyn cho khch du lch theo
tuyn du lch, theo chng trnh du lch v ti cc khu du lch, im du lch, th du
lch.
1.1. Vn chuyn hng khng

61
 My bay l loi phng tin hin i, tin nghi, t gy mt mi, khng b cn tr
bi yu t a hnh, tc nhanh, ph hp vi du lch quc t. Tuy nhin, y l
phng tin vn chuyn m hnh khch phi chi tr khon ph kh cao, chim t trng
ln trong ton b chi tiu cho chuyn i ca du khch. ng thi, y l phng tin
tch ri vi mi trng nn kh nng khm ph mi trng thp.
Trong nhng nm qua, ngnh vn chuyn hng khng Vit Nam c nhiu thay
i sinh ng, a dng hn vi cc hng hng khng t nhn ra i gp phn lm tng
kh nng phc v nhu cu i li cho ngi dn nh: Jetstar Pacific (c chuyn i
t Pacific Airline), AirMekong, Vietjet Air
1.2. Vn chuyn ng b
Vn chuyn ng b bao gm cc phng tin: xe p, t, m t, xe bus...
y l loi hnh vn chuyn ph bin nht hin nay trong du lch.
Vn chuyn ng b gi v tr quan trng trong vn chuyn du lch, do chi ph
thp, c th ph hp vi mi i tng, kh nng c ng cao, c th i n hu ht
cc im du lch. Tuy nhin phng tin ny cn chm, thiu tin nghi, an ton
khng cao, thng ch ph hp cho pht trin du lch trong nc.
Trong vn chuyn ng b, ngoi dch v ch khch, cn c dch v cho thu
xe du khch t iu khin, y l hot ng mang li li nhun kh cao.
1.3. Vn chuyn ng st
Vn chuyn ng st ang c v tr quan trng trong pht trin du lch, do c
nhiu li th: chi ph thp, kh nng an ton cao, tin li, c th tho mn nhu cu
ngm cnh, t kh nng gy nhim v d dng trong vic kim sot an ninh. Hnh
thc vn chuyn ny ph hp vi du lch i chng v c kh nng vn chuyn khi
lng ln vi c ly di. Tuy nhin tnh c ng ca loi hnh vn chuyn ny li
khng cao.
cc nc pht trin nh Nht Bn, Php th loi hnh vn chuyn ny li
pht trin mnh vi h thng c s vt cht rt tin nghi.
1.4. Vn chuyn ng thy
ng thy l phng tin giao thng c t rt lu. Vic i du lch bng ng
thy l hin tng kh mi m. Hin nay tc pht trin mnh loi hnh du lch bng
ng thy. Thch hp vi cc chuyn du lch n nhiu quc gia khc nhau c bin
gii gip vi b bin, khch s dng chn ti nhng vng min c nhiu cnh p, a
62
danh ni ting hoc khch s dng tu, thuyn i tham quan trn mt nc, v d :
tham quan trn Vnh H Long, i thuyn trn ch ni Ci Rng... i vi Vit Nam,
vi b bin di, c nhiu knh rch sng h v nm trn con ng huyt mch ni
lin Thi Bnh Dng - n Dng, chu u - chu , Trung ng - chu . y
c coi l tuyn ng vn ti quc t nhn nhp th hai ca th gii. V vy tim
nng pht trin loi hnh du lch bng ng bin rt pht trin, s thu ht s lng ln
cc nh kinh doanh v khch du lch di chuyn bng tu bin v sng ngi.
Cc chuyn du lch trn bin thng c tin nghi cao cp v d dng b tr cc
dch v gii tr, nhng thng chi ph rt cao.
2. Dch v lu tr
Theo chng I, iu 4 Lut Du lch Vit Nam: C s lu tr du lch l c s cho
thu bung, ging v cung cp cc dch v khc phc v khch lu tr, trong
khch sn l c s lu tr du lch ch yu.
Thng thng, y la hoat ng kinh doanh chi nh , ch yu ca a s khch sn
v cng l hot ng thu ht vn u t ln nht trong khch sn . Tuy nhin, hin nay
cc loi hnh c s lu tr trong cc khu du lch ngy cng a dng, ph hp vi cc
loi a hnh khc nhau nh: Camping, Bungalow, Motel
2.1. Khch sn
Khch sn l c s lu tr m bo tiu chun cht lng v tin nghi cn thit
phc v khch du lch lu tr, p ng mt s yu cu ca khch v ngh ngi, n
ung, vui chi gii tr v cc dch v khc.

(Ngun: www.morinhotel.com.vn)
Hnh 2.10. Khch sn
63
 Vic kinh doanh khch sn trn th gii hin nay nh hnh nhiu xu hng:
- Xu hng chuyn mn ha cao trong hot ng kinh doanh khch sn. Mi
khch sn thng ch trng n mt loi i tng khch sn du lch khc nhau, phn
on th trng khc nhau (khch sn ngh dng, khch sn hi ngh khch sn
sang trng, khch sn bnh dn).
- Xu hng p dng cng ngh internet vo kinh doanh. Vic s dng tm kim,
truyn thng x hi v cc ng dng khi mua sm v t bung khch sn ca khch
hng. Thi gian v v tr m khch hng tm kim v t bung hu khng cn l vn
kh khn. Khi ngi tiu dng s dng cng ngh mi chng hn nh in thoi di
ng v my tnh bng thc hin tm kim v t bung ti nh, ni lm vic bt c
ni u vo bt c thi gian no m h mun.
- Khng c ni no bng nh mnh. Khch hng hin nay, c bit l nhng
ngi thng xuyn i li, mun mi cn bung u gi nh v ngi nh ca h. iu
c th c phn nh qua thm m thit k cng nh cc tin nghi v cng ngh.
- Quy m ca khch sn khng quan trng. Du khch hin nay thng trnh cc
khu phc hp ln ca qu kh ti cc khch sn c du n c nhn hn, c qun
l tt hn. Theo ng Ron Pohl, ph ch tch cp cao ph trch qun l thng hiu v
cc dch v thnh vin ca Best Western International c tr s ti Phoenix Khch
hng thch cm gic khch sn nh hoc tri nghim B&B (bed & breakfast - ging
ng v ba sng) m rng. Khng c nhiu thng hiu hoc chui khch sn gn vi
nhng loi hnh sn phm ny. y l c hi ly nhng khch sn nh hn (30 n
50 bung) v a chng vo th trng vi mt tn thng hiu ph hp.
Trn th gii, vic phn hng khch sn c cc quc gia quy nh nhn
bit uy tn v mc cht lng dch v c cung cp ti khch sn. Vit Nam, cc
khch sn c phn hng t 1 n 5 sao da trn 5 nhm ch tiu: v tr kin trc;
trang thit b tin nghi; dch v v cht lng phc v; ngi qun l v nhn vin
phc v; bo v mi trng, an ninh, an ton, phng chng chy n v cht lng v
sinh an ton thc phm (xem ph lc 1).
Tng cc Du lch Vit Nam phn khch sn thnh 4 loi: Khch sn thnh ph
(City hotel), khch sn bn ng (Motel), khch sn ngh dng (Resort hotel),
khch sn ni (Floating hotel) (xem ph lc 1).

64
 Tuy nhin, bao qut hn th vic phn loi khch sn phi da vo mt s tiu
thc c th. Nu da vo th trng mc tiu, th c cc loi khch sn sau:
- Khch sn thng mi (Commercial Hotels)
Nhng khch sn ny ch yu phc v khch hng l thng nhn hoc cn b
cng v cao cp. Loi hnh khch sn ny thng nm trung tm thnh ph, c qui
m va v ln, cht lng bung ng v cc dch v cao.
- Khch sn sn bay (Airport Hotels)
Nhng khch sn ny thng nm v tr gn sn bay, phc v khch du lch qu
cnh (transit). Th trng khch ch yu ca n bao gm: hnh khch qu cnh
chuyn t chuyn bay ny sang chuyn bay khc, phi hnh on v nhng khch b
nh hoc hon chuyn bay.
- Khch sn cn h (Apartment Hotels/ All suite Hotels)
Khch sn cn h bao gm nhiu phng ng c thit k theo kiu cn h, mi
cn h c phng ng, phng khch, c th c thm bp. Cc khch sn cn h thng
c xy dng ngoi thnh ph. Th trng ch yu gm: khch i ngh h hoc
cui tun, thng nhn, ngi dn di c cha c ch n nh
- Khch sn sng bc (Casino Hotels)
khch sn sng bc, dch v bung ng v n ung ch yu cung cp cho
khch du lch nh bc.
Loi hnh khch sn ny thng rt sang trng vi cc hnh thc gii tr ni
ting, c nhiu loi sng bc thu ht khch hng.
- Khch sn ngh dng (Resort Hotels)
Loi hnh khch sn ny ch yu phc v khch i ngh mt, ngh dng. N c
th hot ng theo ma hoc quanh nm ty thuc vo v tr v loi hnh dch v.
Khch sn ngh dng thng nm xa thnh ph nhng thun tin v giao thng,
c phong cnh p, kh hu thun li cho cc hot ng th thao, th gin ca khch
du lch. Cc dch v ca n rt a dng. Ngoi i tng ch yu l khch ngh dng,
hin nay, cc khch sn ny cn cung cp cc dch v cho nhm khch du lch hi
ngh, hi tho
- Khch sn B & B (Bed and Breakfast Hotels)

65
 Loi hnh khch sn ny kh ph bin Chu u, c bit l Anh, Ailen
thng c qui m di 30 bung. Ch khch sn c th cng l ngi phc v khch
n sng v thc hin cc dch v khc. Khch sn c th va l ni ca ngi ch.
Loi hnh khch sn mini nc ta c c im tng ng vi loi hnh ny.
- Khch sn hi ngh (Convention Hotels)
Loi hnh khch sn ny cung cp cc dch v lin quan ti hi ngh, hi tho.
Ti y thng c cc loi phng hp y tin nghi, nhiu loi nh hng, quy bn
hng lu nim, phng ng sang trng, dch v thu xe
- Khch sn sn golf (Golf Hotels)
Nhng khch sn ny thng c xy dng ti cc sn golf. Th trng ch yu
l nhng ngi chi golf. Ngoi ra, khch sn ny cn phc v khch hi ngh, hi
tho.
Nu phn loi khch sn theo mc dch v th c cc loi khch sn c bn
sau:
- Khch sn c dch v cao cp (theo tiu chun quc t)
Nhng khch sn ny tp trung vo th trng mc tiu l thng nhn, nh
chnh tr, nh ngoi giao, khch c thu nhp cao V vy, dch v a dng, phong
ph, m bo cht lng cao; tin nghi v trang thit b sang trng, cao cp; nhn vin
phc v c trnh nghip v cao.
- Khch sn c dch v trung bnh
Khch sn loi ny nhm phc v cho nhng khch du lch thun ty. Ti y
ch yu phc v nhng dch v c bn, nhng dch v thng thng cn thit ca
khch du lch ni chung. Loi khch sn ny thng c qui m trung bnh.
- Khch sn c dch v hn ch
Loi hnh khch sn ny ch yu tp trung vo thu ht nhng nhm khch nh:
nhng gia nh c tr con, nhng nhm khch tr, nhng khch tham quan trong k
ngh, cc hi on. Nhng khch ny ch cn c tha mn nhng nhu cu c bn.
Nu phn loi khch sn theo hnh thc qun l th c:
- Khch sn tp on (chui khch sn)
Chui khch sn thng gm ba hay nhiu khch sn do cng mt cng ty s
hu hoc qun l hot hot ng di cng mt thng hiu.
Hin nay trn th gii c rt nhiu chui khch sn ln nh: Accor, Hilton, Inn
66
 Chui khch sn c h thng dch v, trang thit b, gi c u c tiu chun
ha. Loi hnh ny c nhiu u th v gim chi ph qung co, o to ngun nhn lc,
thit k xy dng theo mu, mua hng ha vi gi r, c mng t bung tp trung, c
danh ting trn ton th gii
- Khch sn nhng quyn kinh doanh (Franchise Hotels)
Nhng quyn kinh doanh l hot ng thng mi c tha thun gia ch
mt khch sn c lp vi mt chui khch sn. Ch khch sn ny (ngi c
nhng quyn kinh doanh) chu trch nhim v vic xy dng v duy tr hot ng ca
khch sn. Chui khch sn (ngi cho thu quyn kinh doanh) cho php ngi c
nhng quyn kinh doanh c quyn s dng danh hiu, logo, kiu dng kin trc ca
chui v c th tr gip v k hoch v tn dng. Ngi bn c quyn bo tr vic
t ch v hot ng qung co. Khch sn nhng quyn kinh doanh nhn ti liu
hng dn v iu hnh, v k ton, bo tr, tip th, qun l nhn s, qun l vt t
Ngi c nhng quyn kinh doanh c trch nhim thanh ton cho ngi bn
c quyn mt khon l ph ban u v mt khon hoa hng c tnh theo t l
doanh thu cho thu bung. Ngoi ra, ngi bn c quyn c th thu nhng khon l
ph khc nh dch v t ch trung tm, qung co v nhng dch v tr gip khc.
- Khch sn thu qun l
Trong trng hp ny, ch khch sn khng trc tip qun l m thu mt cng
ty/ c nhn qun l khch sn thng qua hp ng qun l.
Hp ng qun l l mt tho thun gia ch khch sn v mt cng ty chuyn
v qun l. Ch khch sn chu trch nhim v cung cp ti chnh v xy dng khch
sn. Cng ty nhn iu hnh khch sn chu trch nhim qun l khch sn theo mc
tiu c tha thun.
Ch khch sn phi tr cho cng ty thu qun l l ph qun l. Mc ph ny
thng c tnh theo t l doanh thu ca khch sn v t l li nhun hot ng
(thng l 2% doanh thu v 10% li nhun hot ng).
2.2. Motel
Motel l c s lu tr c xy dng gn ng giao thng, vi kin trc thp
tng, bo m cc dch v phc v lu tr cho khch du lch i bng phng tin vn
chuyn nh m t v t, c dch v bo dng, sa cha phng tin vn chuyn
cho khch. Loi hnh c s lu tr ny pht trin mnh cc nc u - M.
67
 (Ngun: http://dulich.vnexpress.net/)
Hnh 2.11: Motel
Hin nay, Vit Nam cng c nhiu c s lu tr c tn l motel, tuy nhin
dch v cc c s ny cung cp cho khch ch dng li phng ngh v ch xe, cn
cc dch v c trng ca motel nh bo dng, sa cha th cha c.
2.3. Lng du lch
Lng du lch l c s lu tr bao gm qun th cc ngi nh (bit th hay
Bungalow mt tng c cu trc gn nh) c qui hoch, xy dng thnh cc khu
ring bit: khu lu tr, khu n ung, khu thng mi, khu xe, khu th thao vi cc
tin nghi v cc dch v phc v cho sinh hot, ngh ngi v vui chi gii tr cn thit
ca khch du lch theo gi trn gi. Khch ca loi hnh ny thng l khch ngh
dng i theo on thng qua t chc hoc theo nhm v gia nh c kh nng thanh
ton cao. Lng du lch c xy dng nhng ni giu ti nguyn thin nhin.
Khch i cng gia nh s dng dch v ny ang c xu hng tng ln, thi gian
du lch ca h thng ko di.
2.4. Bungalow
Bungalow l c s lu tr c lm bng g hoc cc vt liu nh khc theo
phng php lp ghp n gin. Bungalow c th c lm n chic hoc thnh dy,
thnh cm v thng c xy dng trong cc khu du lch ngh bin, ngh ni hoc
lng du lch.
2.5. Nh ngh, nh tr
Nh ngh, nh tr l c s lu tr du lch c trang thit b tin nghi cn thit phc
v khch du lch nh khch sn nhng khng t tiu chun xp hng khch sn. Nh

68
ngh, nh tr l c s lu tr c a s khch du lch c kh nng thanh ton trung
bnh la chn cho chuyn i ca mnh v gi r, h chp nhn dch v v mc cht
lng hn ch.
2.6. Bit th
Bit th l nh kin c thp tng, c phng khch, phng ng, bp, ch
phng tin giao thng, sn vn phc v khch du lch lu tr; l c s lu tr c
xy dng trong cc khu du lch ngh bin, lng du lch hoc ti thnh ph. Khch la
chn bit th cho chuyn du lch ca mnh thng l nhng ngi c kh nng thanh
ton cao, i du lch cng gia nh v mc ch chnh l tn hng k ngh.
2.7. Cn h cho thu
Cn h cho thu l cn h kin c c tin nghi cn thit, c trang b bp v
dng c nu, n... khch t phc v trong thi gian lu tr. i tng khch thng
s dng c s lu tr ny cho chuyn du lch ca mnh l nhng ngi i du lch di
ngy, mc ch l nghin cu, tm hiu vn ha...
2.8. Cm tri
Cm tri l khu vc c quy hoch, nm gn cc khu du lch ngh ni, ngh
bin, ngh mt (gn sng, ni, bin, h...) vi cc trang thit b phc v khch du lch
n cm tri, ngh ngi hoc khch c phng tin vn chuyn ( t, xe my )
n ngh. Cm tri ph hp vi cc i tng khch thuc cc t chc, cc on th v
a phn l s la chn cho la tui thanh nin.
Ngoi cc loi trn, cn c cc loi c s lu tr du lch khc nh nh du lch lu
ng, tu du lch...
3. Dch v n ung/m thc
Bn canh hoat ng kinh doanh lu tru , kinh doanh di ch vu n ung cung la mt
hot ng quan trng ca i m v khu du lch. L loi nhu cu khng th thiu i vi
khch du lch v phc v n ung tr thnh mt hot ng kinh doanh ng k trong
du lch.
Tham gia phc v n ung c cc loi hnh nh nh hng, qun bar, cc qun
caf tn ti c lp hoc c th l b phn trong cc khch sn, trn my bay, tu
ha. Hin nay, nc ta cha c qui nh c th v phn loi nh hng. Nhng trong
thc t, nc ta v cc nc khc, cc loi nh hng v cc c s kinh doanh n

69
ung phc v khch du lch thng l cc nh hng cao cp, nh hng buffet, nh hng
c sn, nh hng n nhanh, nh hng gia nh, cafteria, coffee shop
4. Cc im tham quan du lch
Cc a im c cnh quan thin nhin hp dn hoc nhng ni cc ti nguyn
nhn to nh: di tch vn ha, di tch lch s, cc hot ng vn ha ca a phng,
cc lng ngh...
Thc t cho thy, mt ngi khch quyt nh n mt ni no trc ht l
ni c th cung cp cho h nhng cm gic khc vi ni h thng sng. Mt
ngi sng nng thn thch tm n ni ng c, nhn nhp, c nhiu cng trnh
kin trc, ca hiu... p thnh ph; mt ngi sng vng ni thch i thm thnh
ph hoc vng bin; trong khi ngi sng thnh ph thch n ni c th th
gin, ngh ngi, khng kh trong lnh, yn tnh nh vng bin, vng ni, h, vng
qu...
5. Cc hot ng vui chi gii tr
Ti cc im du lch, cc im tham quan du lch s gp phn vo quyt nh la
chn ca du khch, cc hot ng vui chi gii tr s lm tc ng n thi gian lu li
ca khch di hay ngn.
Hot ng ca cc cng vin gii tr, s th, bch tho, cc chng trnh biu
din ca nhc, chiu phim, cc khu vc mua sm, sng bc cng a dng, phong ph
cng kch thch chi tiu ca khch, v nh vy s mang li ngun thu cho im du lch
ngoi ngun thu v lu tr, n ung, vn chuyn.
6. Kinh doanh dch v l hnh v cc hot ng trung gian
Thc hin cc hot ng trung gian ni lin gia khch du lch vi cc nh cung
ng hng ho v dch v du lch.
C kh nng cung cp cho khch nhng sn phm ng b, trn gi thng qua
vic lin kt cc dch v ca cc nh cung ng du lch nhm to ra cho khch hng s
ch ng cao v hiu qu trong cc chuyn i du lch.
- C hai loi t chc kinh doanh l hnh ch yu l i l du lch v cng ty l
hnh.
6.1. i l du lch
i l du lch l mt t chc trung gian, thay mt cho khch hng sp xp vi cc
n v cung ng dch v du lch (cc hng vn chuyn, khch sn, nh hng...) v nhn
70
hoa hng ca cc n v ny. Kinh doanh i l du lch l vic thc hin cc dch v
a n, ng k ni lu tr, vn chuyn, hng dn tham quan, bn cc chng trnh
du lch ca cc cng ty l hnh, cung cp thng tin du lch v t vn du lch nhm
hng hoa hng.
i l du lch ng vai tr mt ngi mi gii mang ngi mua v ngi bn li
gn vi nhau. Cng vic ca i l du lch thng bao gm qung co, bn chng
trnh du lch (hoc v), thu thp thng tin, nghin cu th trng, nghin cu sn phm
du lch. Bn cnh vic bn chng trnh du lch trn gi, cc i l du lch chun b
cc chng trnh du lch n l, tham gia dn xp ch lu tr, n ung, tham quan, vn
chuyn khch v hnh l t sn bay, bn tu v khch sn.
Ngoi ra, i l du lch cn l mt n v chuyn mn c nhng hiu bit v
mng li giao thng, lu tr, nh hng, im gii tr, t gi hi oi, gi c cc dch
v v nhng qui nh lin quan. Do vy, i l du lch cng lm chc nng ca mt
chuyn gia, t vn cho khch du lch trong vic la chn cc chng trnh du lch.
Kinh doanh i l du lch l vic t chc, c nhn nhn bn chng trnh du lch
ca doanh nghip kinh doanh l hnh cho khch du lch hng hoa hng. T chc,
c nhn kinh doanh i l du lch khng c t chc thc hin chng trnh du lch.
6.2. Cng ty l hnh
Cng ty l hnh l mt n v kinh doanh bng cch sp xp cc dch v du lch
ring l nh: vn chuyn, lu tr, n ung, tham quan, hng dn, vui chi gii tr...
thnh mt sn phm chng trnh du lch (Tour) hon chnh, thng qua mng li i
l du lch (hoc trc tip) bn cho du khch.
Vit Nam cng ty l hnh c nh ngha l n v c t cch php nhn,
hch ton c lp, c thnh lp nhm mc ch sinh li bng vic giao dch, k kt
hp ng du lch v t chc thc hin cc chng trnh du lch bn cho khch du
lch.
Theo cch phn loi ca Tng cc du lch Vit Nam th cc cng ty l hnh gm
hai loi: Cng ty l hnh quc t v cng ty l hnh ni a.
Cng ty l hnh quc t: C trch nhim xy dng, qung co, bn v t chc
thc hin cc chng trnh du lch trn gi hoc tng phn theo yu cu ca khch
trc tip thu ht n Vit Nam v a cng dn Vit Nam, ngi nc ngoi c tr ti

71
Vit Nam i du lch nc ngoi; thc hin cc chng trnh du lch bn hoc k
hp ng y thc tng phn, trn gi cho cng ty l hnh ni a.
iu kin kinh doanh l hnh quc t:9
- C giy php kinh doanh l hnh quc t do c quan qun l nh nc v du
lch trung ng cp.
- C phng n kinh doanh l hnh; c chng trnh du lch cho khch du lch
quc t theo phm vi kinh doanh c qui nh ti khon 1 iu 47 ca Lut Du lch.
- Ngi iu hnh hot ng kinh doanh l hnh quc t phi c thi gian t nht
bn nm hot ng trong lnh vc l hnh.
- C t nht 3 hng dn vin c cp th hng dn vin du lch quc t.
- C tin k qu theo qui nh ca Chnh ph.
Cng ty l hnh ni a: C trch nhim xy dng, qung co, bn v t chc
thc hin cc chng trnh du lch ni a, nhn y thc thc hin dch v chng
trnh du lch cho khch nc ngoi c cc cng ty l hnh quc t a vo Vit
Nam.
iu kin kinh doanh l hnh ni a:10
- C ng k kinh doanh l hnh ni a ti c quan ng k kinh doanh c thm
quyn.
- C phng n kinh doanh l hnh ni a; c chng trnh du lch cho khch
du lch ni a.
- Ngi iu hnh hot ng kinh doanh l hnh ni a phi c thi gian t nht
ba nm hot ng trong lnh vc l hnh.
Quyn v ngha v ca cc t chc, c nhn kinh doanh du lch c qui nh ti
iu 39 v iu 40 ca Lut Du lch.

Cu hi n tp
Cu 1. Trnh by mt s thng tin v cc t chc du lch quc t.
Cu 2. Trnh by mt s thng tin v cc t chc qun l du lch ca Vit Nam.
Cu 3. Th no l cng ty l hnh? Cng ty l hnh khc i l du lch nhng
im no?

9
TS. Trn Th Mai, (2006), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Lao ng X hi, trang 174
10
TS. Trn Th Mai, (2006), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Lao ng X hi, trang 175
72
 Cu 4. Trnh by nhng iu kin kinh doanh l hnh quc t?
Cu 5. Trnh by nhng iu kin kinh doanh l hnh ni a?
Cu 6. Trnh by cc xu hng kinh doanh khch sn trn th gii hin nay
Cu 7. Trnh by cc loi hnh c s kinh doanh dch v lu tr.
Cu 8. Trnh by cc loi hnh khch sn nu cn c vo th trng mc tiu.

Bi tp tho lun
Bi tp 1. Nhng kin ng gp v vn kim sot t nn x hi khi du lch
pht trin cho cc T chc qun l du lch ca Vit Nam.
Bi tp 2. Cc n v kinh doanh dch v vn chuyn/ dch v lu tr/ dch v l
hnh cn ci tin vic gii thiu v bn sn phm nh th no theo kp tc pht
trin ca internet, in thoi thng minh?

BI C THM
CHIN LC PHT TRIN DU LCH VIT NAM N NM 2020,
TM NHN N NM 2030 (trch t Q 2473/Q-TTg)
1. Quan im
a) Pht trin du lch tr thnh ngnh kinh t mi nhn; du lch chim t trng
ngy cng cao trong c cu GDP, to ng lc thc y pht trin kinh t - x hi.
b) Pht trin du lch theo hng chuyn nghip, hin i, c trng tm, trng
im; ch trng pht trin theo chiu su m bo cht lng v hiu qu, khng
nh thng hiu v kh nng cnh tranh.
c) Pht trin ng thi c du lch ni a v du lch quc t; ch trng du lch
quc t n; tng cng qun l du lch ra nc ngoi.
d) Pht trin du lch bn vng gn cht vi vic bo tn v pht huy cc gi
tr vn ha dn tc; gi gn cnh quan, bo v mi trng; bo m an ninh, quc
phng, trt t an ton x hi.
) y mnh x hi ha, huy ng mi ngun lc c trong v ngoi nc cho
u t pht trin du lch; pht huy ti a tim nng, li th quc gia v yu t t
nhin v vn ha dn tc, th mnh c trng cc vng, min trong c nc; tng
cng lin kt pht trin du lch.
2. Mc tiu
a) Mc tiu tng qut

73
 n nm 2020, du lch c bn tr thnh ngnh kinh t mi nhn, c tnh
chuyn nghip, c h thng c s vt cht k thut tng i ng b, hin i;
sn phm du lch c cht lng cao, a dng, c thng hiu, mang m bn sc
vn ha dn tc, cnh tranh c vi cc nc trong khu vc v th gii.
Phn u n nm 2030, Vit Nam tr thnh quc gia c ngnh du lch pht
trin.
b) Mc tiu c th
- Tc tng trng ca ngnh du lch bnh qun thi k 2011 - 2020 t
11,5 - 12%/nm.
- Nm 2015: Vit Nam n 7 - 7,5 triu lt khch du lch quc t v 36 - 37
triu lt khch du lch ni a; tng thu t khch du lch t 10 - 11 t USD, ng
gp 5,5 - 6% vo GDP c nc; c tng s 390.000 bung lu tr vi 30 - 35% t
chun t 3 n 5 sao; to ra 2,2 triu vic lm trong c 620.000 lao ng trc
tip du lch.
- Nm 2020: Vit Nam n 10 - 10,5 triu lt khch du lch quc t v 47 -
48 triu lt khch du lch ni a; tng thu t khch du lch t 18 - 19 t USD,
ng gp 6,5 - 7% GDP c nc; c tng s 580.000 bung lu tr vi 35 - 40%
t chun t 3 n 5; to ra 3 triu vic lm trong c 870.000 lao ng trc tip
du lch.
- Nm 2030: Tng thu t khch du lch tng gp 2 ln nm 2020.
3. Gii php
a) Pht trin sn phm du lch
- Pht trin h thng sn phm du lch cht lng, c sc, a dng v ng
b, c gi tr gia tng cao, m bo p ng nhu cu ca khch du lch ni a v
quc t; pht trin sn phm du lch xanh, tn trng yu t t nhin v vn ha
a phng.
- Quy hoch, u t pht trin sn phm du lch da trn th mnh ni tri v
hp dn v ti nguyn du lch; tp trung u tin pht trin sn phm du lch bin,
o, du lch vn ha v du lch sinh thi; tng bc hnh thnh h thng khu,
tuyn, im du lch quc gia; khu tuyn, im du lch a phng v th du lch.
- Pht huy th mnh v tng cng lin kt gia cc vng, min, a phng
hng ti hnh thnh sn phm du lch c trng theo cc vng du lch:
+ Vng trung du, min ni Bc B, gm cc tnh: Ha Bnh, Sn La, in
Bin, Lai Chu, Yn Bi, Ph Th, Lo Cai, Tuyn Quang, H Giang, Bc Kn,

74
Thi Nguyn, Cao Bng, Lng Sn v Bc Giang. Sn phm du lch c trng: Du
lch vn ha, sinh thi gn vi tm hiu bn sc vn ha cc dn tc thiu s.
+ Vng ng bng sng Hng v duyn hi ng Bc, gm: Thnh ph
H Ni, Hi Phng v cc tnh Vnh Phc, Bc Ninh, Hi Dng, Hng Yn, Thi
Bnh, H Nam, Ninh Bnh, Nam nh, Qung Ninh. Sn phm du lch c trng:
Tham quan thng cnh bin, du lch vn ha vi cc gi tr ca nn vn minh la
nc v cc nt sinh hot truyn thng ng bng Bc B, du lch th, du lch
MICE.
+ Vng Bc Trung B, gm: Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung Bnh,
Qung Tr, Tha Thin Hu. Sn phm du lch c trng: Tham quan tm hiu cc
di sn vn ha v thin nhin th gii, du lch bin, du lch sinh thi, tm hiu vn
ha - lch s.
+ Vng Duyn hi Nam Trung B, gm: Thnh ph Nng v cc tnh
Qung Nam, Qung Ngi, Bnh nh, Ph Yn, Khnh Ha, Ninh Thun, Bnh
Thun. Sn phm du lch c trng: Du lch ngh dng bin, o gn vi di sn,
tm hiu vn ha bin, m thc bin.
+ Vng Ty nguyn, gm: Kon Tum, Gia Lai, k Lk, k Nng, Lm
ng. Sn phm du lch c trng: Du lch sinh thi, du lch vn ha khai thc cc
gi tr vn ha c o ca cc dn tc Ty Nguyn.
+ Vng ng Nam B, gm: Thnh ph H Ch Minh v cc tnh ng
Nai, Bnh Dng, B Ra - Vng Tu, Bnh Phc, Ty Ninh. Sn phm du lch
c trng: Du lch th, du lch MICE, tm hiu vn ha lch s, du lch ngh
dng v sinh thi bin, o.
+ Vng ng bng sng Cu Long, gm: Long An, ng Thp, An Giang,
Kin Giang, C Mau, Bc Liu, Sc Trng, Bn Tre, Tr Vinh, Vnh Long, Tin
Giang, Hu Giang v thnh ph Cn Th. Sn phm du lch c trng: Du lch
sinh thi, vn ha sng nc mit vn, ngh dng v sinh thi bin, o, du lch
MICE.
b) Pht trin h thng h tng v c s vt cht k thut phc v du lch
- Quy hoch, u t pht trin h thng h tng giao thng, thng tin, truyn
thng, nng lng; cp thot nc, mi trng v cc lnh vc lin quan m bo
ng b phc v yu cu pht trin du lch; hin i ha mng li giao thng
cng cng; quy hoch khng gian cng cng.
- u t nng cp pht trin h thng h tng x hi v vn ha, y t, gio

75
dc nh h thng bo tng, nh ht, c s khm cha bnh, chm sc sc khe v
c s gio dc, o to iu kin, tin nghi phc v khch du lch.
- Pht trin h thng c s vt cht k thut phc v du lch m bo cht
lng, hin i, tin nghi, ng b p ng nhu cu ca khch du lch, bao gm h
thng khu, im du lch, c s lu tr du lch, nh hng, c s dch v thng tin, t
vn du lch, c s dch v t gi ch, i l, l hnh, hng dn; phng tin v
c s dch v phc v vn chuyn khch du lch, c s dch v phc v tham quan,
ngh dng, vui chi, gii tr, th thao, hi ngh v cc mc ch khc.
c) o to v pht trin ngun nhn lc du lch
- Pht trin nhn lc du lch m bo cht lng, s lng, cn i v c cu
ngnh ngh v trnh o to p ng yu cu pht trin du lch v hi nhp quc
t.
- Pht trin mng li c s o to v du lch mnh, c s vt cht k thut,
thit b ging dy ng b, hin i; chun ha cht lng ging vin; chun ha
gio trnh khung o to du lch.
- Xy dng v t chc thc hin chin lc, quy hoch, k hoch pht trin
nhn lc du lch ph hp vi nhu cu pht trin du lch tng thi k, tng vng,
min trong c nc; tng bc thc hin chun ha nhn lc du lch hp chun vi
khu vc v quc t, c bit ch trng nhn lc qun l du lch v lao ng c tay
ngh cao.
- a dng ha phng thc o to; khuyn khch o to ti ch, t o to
theo nhu cu ca doanh nghip.
d) Pht trin th trng, xc tin qung b v thng hiu du lch
- V pht trin th trng khch du lch:
+ Tp trung thu ht c la chn cc phn on th trng khch du lch c
kh nng chi tr cao v lu tr di ngy.
+ Pht trin mnh th trng du lch ni a, ch trng phn on khch
ngh dng,vui chi gii tr, ngh cui tun v mua sm.
+ y mnh thu ht khch du lch quc t n t ng Bc (Trung
Quc, Nht Bn, Hn Quc), ng Nam v Thi Bnh Dng (Sing-ga-po, Ma-
lai-xi-a, In--n-xi-a, Thi Lan, c); Ty u (Php, c, Anh, H Lan); Bc u;
Bc M (M, Ca-na-a) v ng u (Nga, U kraina); m rng thu ht khch du
lch n t cc th trng mi: Trung ng, n
- V xc tin qung b du lch:

76
 + y mnh xc tin, qung b du lch theo hng chuyn nghip, nhm
vo th trng mc tiu, ly sn phm du lch v thng hiu du lch l trng tm;
qung b du lch gn vi qung b hnh nh quc gia.
+ Xy dng v t chc thc hin cc chng trnh, k hoch xc tin,
qung b du lch trong v ngoi nc vi cc hnh thc linh hot theo tng thi k,
ph hp vi cc mc tiu xc nh; gn xc tin du lch vi xc tin thng
mi, xc tin u t v ngoi giao, vn ha.
- V pht trin thng hiu du lch:
+ Tp trung pht trin thng hiu du lch quc gia trn c s pht trin
thng hiu du lch vng, a phng, thng hiu doanh nghip du lch v
thng hiu sn phm du lch; ch trng pht trin nhng thng hiu du lch c v
th cnh tranh cao trong khu vc v quc t.
+ Tng cng s phi hp gia cc ngnh, cc cp v a phng trong
vic xy dng v pht trin thng hiu du lch m bo tnh thng nht.
) u t v chnh sch pht trin du lch
- Nh nc c chnh sch u tin h tr u t c s h tng du lch, o to
nhn lc v xc tin qung b, pht trin thng hiu du lch; c chnh sch lin
kt, huy ng ngun lc tp trung u t nng cao nng lc v cht lng cung
ng dch v du lch, hnh thnh mt s trung tm dch v du lch c tm c khu
vc v quc t
- u tin tp trung u t pht trin cc khu du lch quc gia, im du lch
quc gia, th du lch; cc khu, tuyn, im du lch thuc cc a phng c iu
kin kinh t - x hi kh khn, vng su, vng xa nhng c tim nng pht trin du
lch.
- Thc hin chnh sch pht trin bn vng; c chnh sch u i i vi pht
trin du lch sinh thi, du lch xanh, du lch cng ng, du lch c trch nhim.
- Thc hin chnh sch khuyn khch x hi ha, thu ht cc ngun lc c
trong v ngoi nc u t pht trin h tng, c s vt cht k thut du lch, pht
trin nhn lc v qung b, xc tin du lch.
e) Hp tc quc t v du lch
- Tch cc trin khai thc hin c hiu qu cc hip nh hp tc song
phng v a phng k kt.
- y mnh hp tc quc t v du lch vi cc nc, cc t chc quc t, gn
th trng du lch Vit Nam vi th trng du lch khu vc v th gii.

77
 - M rng cc quan h hp tc song phng v a phng, tranh th s h
tr ca cc nc, cc t chc quc t gp phn y nhanh s pht trin v hi nhp
ca du lch Vit Nam, nng cao hnh nh v v th du lch Vit Nam trn trng
quc t.
g) Qun l nh nc v du lch
- Hon thin th ch, c ch, chnh sch v du lch v lin quan n du lch;
nghin cu, sa i, b sung Lut Du lch to mi trng php l thun li cho
pht trin du lch.
- Tng cng nng lc c quan qun l nh nc v du lch t Trung ng
n a phng p ng yu cu pht trin; tng cng phi hp, lin kt gia du
lch vi cc ngnh, lnh vc, gia cc vng, min, a phng pht trin du lch.
- Thc hin tt cng tc hoch nh chin lc, quy hoch pht trin du lch
m bo cht lng v tnh kh thi cao; Nh nc tp trung quy hoch v u t
pht trin cc vng du lch, cc khu du lch quc gia, im du lch quc gia v
th du lch.
- Thc hin vic thng k, theo di, qun l lung khch v ch tiu i vi
du lch ra nc ngoi trong mi tng quan vi vic khng ngng nng cao cht
lng hot ng du lch trong nc.
- Tng cng p dng h thng cc tiu chun ngnh; y mnh hot ng
kim tra, gim st nhm kim sot, duy tr cht lng sn phm, dch v du lch;
hnh thnh h thng kim nh, nh gi v qun l cht lng ngnh du lch, qua
to mi trng cnh tranh lnh mnh trong ngnh du lch.
- Tng cng phn cp trong qun l, m bo vai tr qun l v m ca Nh
nc, ng thi to s ch ng, nng ng ca doanh nghip v s tham gia tch
cc ca cng ng dn c. Nng cao vai tr v trch nhim ca chnh quyn a
phng trong vic bo m mi trng, vn minh du lch, an ninh, trt t, an ton
x hi ti cc khu, im du lch.
- Tip tc i mi doanh nghip nh nc trong lnh vc du lch theo hng
c phn ha ton b phn vn nh nc; khuyn khch pht trin cc doanh nghip
du lch c tim lc v thng hiu mnh; ch trng pht trin doanh nghip du lch
va v nh, c bit l h gia nh gn vi pht trin du lch cng ng, du lch
vng nng thn, vng su, vng xa.
- y mnh nghin cu v ng dng khoa hc, cng ngh tin tin vo hot
ng qun l, kinh doanh du lch; o to nhn lc du lch, nghin cu th trng

78
v xc tin, qung b du lch.
- y mnh nng cao nhn thc ca cc cp, cc ngnh v ton x hi v v
tr, vai tr ca du lch i vi pht trin kinh t - x hi ca t nc; cao trch
nhim x hi v mi trng trong mi hot ng du lch.

(Ngun: http://www.vietnamtourism.gov.vn)

79
 Ti liu tham kho
[1] ThS. Nguyn Thanh Hin, (2004), Bi ging Tng quan du lch, i hc m bn
cng Tp. H Ch Minh.
[2] TS. Trn Th Mai, (2006), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Lao ng X hi.
[3] TS. V c Minh, (2008), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Thng K.
[4] Mt s trang web
http://en.unesco.org
http://ih-ra.com
http://www2.unwto.org
www.cinet.gov.vn
http://www.vietnamtourism.gov.vn

80
 CHNG 3
TI NGUYN DU LCH V IM N DU LCH

Mc tiu
Chng ny trnh by nhng vn c bn v:
- Ti nguyn du lch;
- im n du lch ;
- Tnh thi v trong du lch v s nh hng ca tnh thi v.
Ni dung
I. Ti nguyn du lch
Ti nguyn du lch l iu kin quan trng hnh thnh v pht trin du lch ca
bt k quc gia hay a phng no.
Ti nguyn du lch l tt c cc yu t thin nhin, nhn vn, x hi v s kin c
th kch thch ng c du lch ca khch du lch, thu ht khch du lch n, c
ngnh du lch khai thc p ng nhu cu ca khch du lch v mang li li ch kinh
t x hi cho quc gia, a phng. 11
Theo chng I, iu 4 Lut Du lch Vit Nam Ti nguyn du lch l cnh quan
thin nhin, yu t t nhin, di tch lch s - vn ha, cng trnh lao ng sng to
ca con ngi v cc gi tr nhn vn khc c th c s dng nhm p ng nhu
cu du lch, l yu t c bn hnh thnh cc khu du lch, im n du lch, tuyn du
lch, th du lch
Ti nguyn du lch bao gm nhiu yu t khc nhau. Tuy nhin, ti nguyn du
lch c phn loi thnh ti nguyn du lch thin nhin v ti nguyn du lch nhn
to.
1. Ti nguyn du lch thin nhin
Ti nguyn du lch thin nhin bao l nhng yu t thuc v t nhin c ngnh
du lch a vo khai thc v phc v tham quan du lch. Ti nguyn du lch thin
nhin l iu kin ht sc quan trng pht trin loi hnh du lch sinh thi, th thao,
ngh dng, nghin cu, y cng l thnh phn khng th thiu trong iu kin
hnh thnh v pht trin du lch. Gi tr hp dn ca ti nguyn c th hin thng
qua cc ni dung sau y:
8
TS. Trn Th Mai, (2006), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Lao ng X hi.
81
 1.1. a hnh
a hnh trn b mt tri t m chng ta c th thy l do mt qu trnh bin i
a cht lu di. Trong chng mc nht nh, mi hot ng sng ca con ngi trn
lnh th u ph thuc vo a hnh. i vi hot ng du lch, a hnh ng mt vai
tr quan trng vi vic thu ht khch. Vit Nam c xem l quc gia c s a dng
v a hnh do v tr a l to nn. Nc ta ko di t Bc ti Nam l mt dy t hnh
ch S, pha ng gip bin, pha Ty c bao bc bi dy ni Trng Sn hng v
to nn nhng kiu a hnh rt c gi tr thu ht khch.
a hnh ng bng tng i n iu v ngoi cnh nhng l ni tp trung ti
nguyn du lch nhn vn, c bit l cc di tch lch s vn ho v l ni hi t cc nn
vn minh ca loi ngi.
a hnh i thng to ra khng gian thong ng, ni tp trung dn c tng
i ng c, li l ni c nhng di tch kho c v ti nguyn vn ha, lch s c
o, to kh nng pht trin loi hnh du lch tham quan theo chuyn .
a hnh ni c ngha ln nht i vi pht trin du lch, c bit l khu vc
thun li cho t chc du lch ma ng, v cc loi hnh du lch th thao nh leo ni,
du lch sinh thi.v.v.
a hnh Karst c to thnh do s lu thng ca nc trong cc loi d ha
tan nh vi hay lmt v ha tan mt phn cc cht trong cc loi ny theo
thi gian. Qu trnh ha tan di b mt s din ra nhanh hn nu c nhiu khe
nt v to ra a hnh vi cc c trng ring bit, bao gm cc h st hay thung lng,
cc ng thng thng ng. Sau mt thi gian ln, cc h thng thot nc ngm
phc tp ny v cc h thng hang ng c phm vi rng c th c to ra.
Vit Nam, ng Phong Nha, ng Thin ng (Qung Bnh) c coi l
hang ng p nht th gii. Bn cnh chng ta cn phi k ti nh ng Tin
Cung , u G (H Long), Tam Cc Bch ng (Ninh Bnh), Hng Tch (H Ty),
ang rt thu ht khch du lch.
a hnh b bi bin l ni tip xc gia t lin v bin. Do qu trnh bi t sng
ngi, cc t bin tin v li, thy triu .v.v to ra nhiu bi tm p, thch hp vi
loi hnh du lch ngh dng bin nh bi bin Nng, Nha Trang, Vng Tu,
Khng ch Vit Nam, trn th gii c rt nhiu nhng a danh du lch ni ting
vi nhng kiu a hnh khc nhau. Du khch n thm khng trnh khi s ng ngng,
82
chong hp trc nhng v p lung linh, huyn o, c o ca chng. V d: Sng
ngm Puerto Princesa (Philippines) l dng chy di mt ni vi, vi chiu di 8,2
km. Cnh quan y bao gm nhng nh , mng v hang ng. y c xem
l sng ngm di nht th gii. a danh Jeju l mt hn o ni la Hn Quc. y
l o ln nht v l tnh nh nht Hn Quc. Hn o c din tch b mt 1.846
km2. Tm im ca o Jeju l ngn ni cao nht Hn Quc Hallasan ( ngng hot
ng, cao 1.950m so vi mt nc bin). Xung quanh Hallasan cn c 360 ni la v
tinh. a danh Ni Bn l mt biu tng ca Nam Phi, cao 1.086m so vi mc nc
bin. y cng l a danh t nhin duy nht trn hnh tinh ny c mt chm sao c
t tn theo n l Mensa, ngha l bn. Ni Bn l danh thng c bit n nhiu
nht Cape Town, ca ng vo chu Phi.
1.2. Kh hu
Kh hu l thnh phn quan trng ca mi trng t nhin tc ng mnh n
hot ng du lch. Khi phn tch kh hu ca mt vng hay a phng, ngi ta
thng da trn cc yu t to nn kh hu nh sau:
- Mt l, nh nng mt tri
V mt tm l, nh nng mt tri to nn trng thi vui v, sng khoi cho khch
du lch. Nhng ni giu nh nng s to iu kin thun li cho hot ng vui chi
gii tr ngoi tri cng nh vic di chuyn ca khch. c bit l loi hnh du lch bin
rt cn nhiu nh nng. Tuy nhin, nu nh nng qu gay gt v ko di s lm khch
du lch mt mi.
- Hai l, ma
Chng ta thng ngh ma s nh hng xu n hot ng du lch. Trn thc t,
ma c tc dng iu ha khng kh gip khch du lch cm thy d chu hn trong
mt s trng hp nht nh. Trong du lch, nh hng ca ma i vi khch khng
phi l lng ma m ch yu l thi im ma v di cn ma. Nu ma u v
ko di th khng thun li nhng nu thnh thong ma th c xem l thi tit p.
Mt s trng hp ma ln nhng thi gian ngn hoc ma vo ban m cng t gy
tr ngi cho hot ng du lch.
- Ba l, nhit , vn tc gi v m
C ba yu t ny c quan h ln nhau trong vic gip con ngi thi mt lng
calo tha ra ngoi c th mang li cm gic d chu
83
 Nhit l tng trong hot ng du lch l vo khong 25-30oC. Vn tc gi
va phi khng gy lnh s gip khch du lch d chu v kh ro. m khng kh
gip bay hi m hi v lm mt c th. Thi tit tt th m t khong 80%.Tuy nhin,
i vi cc hot ng du lch th thao trt tuyt th cn nhit thp (di 00C).
Khi xem xt cc yu t to nn kh hu cho php chng ta bit c nhng vng
no s pht trin hot ng du lch tng ng vi loi hnh du lch nht nh.
Nh vy, kh hu tc ng n hot ng du lch trn hai phng din:
+ nh hng n vic thc hin cc chuyn du lch cng nh tm l v sc khe
ca du khch
+ L mt trong nhng nhn t quan trng to nn tnh thi v trong du lch. Cc
vng du lch khc nhau c ma v khng ging nhau do tc ng ca yu t kh hu.
Vit Nam nm hon ton trong vng ai nhit i ca na cu bc, thin v v
tuyn hn l pha xch o. V tr to cho nc ta c mt nn nhit cao. Nhit
trung bnh nm t 220C n 270C. Hng nm c khong 100 ngy ma vi lng ma
trung bnh t 1500 2000mm. m khng kh trn di 80%. S gi nng khong
1500 2000 gi, nhit bc x trung bnh nm 100kcal/cm2. Ch gi ma cng lm
cho tnh cht nhit i m ca thin nhin Vit Nam thay i. Nhn chung, nc ta c
mt ma nng ma nhiu v mt ma tng i lnh, t ma. Trn nn nhit chung
, kh hu cc tnh tnh t o Hi Vn ra Bc thay i theo bn ma kh r nt.
Vi iu kin kh hu nh nc ta, cc loi hnh du lch c pht trin cng kh
a dng. Khch du lch thng i ngh mt cc vng i ni c kh hu mt m nh:
SaPa, Bch M, Lt,.. Hoc khch du lch ngh bin thng n cc vng bin c
kh hu m p, s ngy v gi nng cao, m khng kh va phi, t c gi ln hoc
bo nh: Nha Trang, Vng Tu, Nng,... Khong thi gian c kh hu ph hp vi
du lch ngh bin nc ta thng ri vo thng 5 n thng 8.
Bn cnh , kh hu Vit Nam lun thay i trong nm, gia nm ny vi nm
khc v gia ni ny vi ni khc. Bnh qun mi nm c trn di 10 cn bo v p
thp nhit i, l lt, hn hn, chy rng,.. e da n i sng ngi dn v cng
chnh l nhng nh hng bt li ca kh hu n hot ng du lch ca nc ta.
1.3. Ti nguyn nc
Ti nguyn nc bao gm nc (chy) trn b mt v nc ngm. i vi du
lch th ngun nc mt c ngha rt ln. N bao gm i dng, bin, h, sng, h
cha nc nhn to, sui, Karst, thc nc, sui phun. Nhm mc ch phc v du
lch, nc s dng ty theo nhu cu, s thch ng ca c nhn, tui v quc gia.

84
Vit Nam hin c hn 3.000km ng b bin, do qu trnh chia ct kin to, do nh
hng ca ch thy triu v sng m dc t nc hnh thnh nhiu bi tm p
vi bi ct di, trng mn c nc bin trong xanh, sng m v an ton nh Sm Sn
(Thanh Ha), Ca L (Ngh An), Lng C (Tha Thin Hu), M Kh ( Nng),
Nha Trang (Khnh Ha), Vi c im , Vit Nam rt thch hp khai thc cc
loi hnh du lch ngh dng v loi hnh du lch th thao nh lt sng, khm ph i
dng,...
Bn cnh , nc ta cn c mng li sng ngi dy c, phn b ng u trn
lnh th. Dc b bin khong 20km gp mt ca sng, c khong 2.360 con sng c
chiu di trn 10 km tr ln. iu ny thun li cho vic pht trin du lch i thuyn
thng ngon cnh vt hai bn b sng kt hp vi thng thc m thc v lin
hoan vn ngh. Chng ta c th k ti nh i thuyn trn sng Hng, sng Hng,
sng Cu Long. c bit l du lch sng nc min Ty Nam B, tham quan ch
ni Ci Rng tr thnh mt hot ng du lch ni ting c du khch yu thch. B
bin rng kt hp vi mng li sng ngi dy c l ngun cung cp nhng sinh vt
c gi tr phc v vn ha m thc v xut khu du lch ti ch.
Trong ti nguyn nc, chng ta phi k n ti nguyn nc khong. y l
ngun ti nguyn c gi tr du lch an dng v cha bnh trn th gii, nhng nc
giu ngun nc khong ni ting cng l nhng nc pht trin du lch cha bnh
nh Nga, Bungary, , CHLB c, CH Sc v.v Vit Nam tiu biu c ngun nc
khong Kim Bi (Ho Bnh), Hi Vn (Bnh nh), Quang Hanh (Qung Ninh), Bnh
Chu (B Ra-Vng Tu), Thanh Tn (Tha Thin Hu), Nha Trang,...
1.4. Ti nguyn ng thc vt
H ng thc vt ng vai tr rt quan trng trong pht trin du lch. N to nn
cnh sc sinh ng, t im cho cnh quan thin nhin. Mt ngun ng thc vt
phong ph, a dng s li cun v hp dn khch du lch.
H thc vt ca Vit Nam c nh gi phong ph, a dng vi nhiu loi thc
vt t rng n bin. Trong , ch yu l ti nguyn rng. Rng c v nh l phi
ca tri t, l nh my sn xut oxy cho con ngi, l ni yn tnh v trt t. Tnh n
nm 2010, Vit Nam c 30 vn quc gia nm dc t Bc vo Nam nh Ba V, Cc
Phng, Bch M, Yok Don, Trm Chim,... cn lu gi rt nhiu loi qu him nh g
, g mt, cm lai, Pmu,.. Chnh v vy, h thc vt nc ta c gi tr sinh hc rt
cao thu ht khch du lch c bit l khch du lch tr, khch nghin cu v thch khm
ph.

85
 Bn cnh , cn phi k n mt loi sinh vt bin l san h. Trong nhng
nm gn y, loi hnh du lch gn vi hot ng gii tr ln bin ngm san h rt thu
ht khch du lch tham gia. Khch du lch rt thch ngm nhng rng san h a dng
mu sc, l kit tc ca thin nhin.
Ni n ng vt, y cng l mt phn ti nguyn quan trng trong phc v nhu
cu tham quan, nghin cu v tri nghim ca khch du lch. C mt s ng vt phc
v nhu cu sn bt trong du lch. Nhiu loi ng vt qu him phc v nhu cu nghin
cu v lp vn bch th. H ng vt Vit Nam c mc c hu rt cao, 80
loi th v phn loi th, hn 100 loi chim v ph loi chim, 7 loi linh trng. Mt
s loi qu him nh voi, t gic, h, bo, culy, vooc v, vooc mi hch, vooc u
trng, su c tri,..12
Nhn chung, ti nguyn du lch thin nhin l thnh phn khng th thiu trong
hot ng du lch. N tc ng n vic hnh thnh v pht trin cc loi hnh du lch
ngh dng, khm ph thin nhin, th thao,.. cng nh tnh ma v trong du lch. Khi
phn tch v gi tr ti nguyn du lch thin nhin chng ta khng phi ch da trn mt
thnh phn nht nh m phi nh gi s kt hp gia cc yu t: a hnh, kh hu,
ti nguyn nc v h ng thc vt. Nhng yu t ny c kt hp mt cch hi ha
s to nn phong cnh thin nhin tuyt p. Vit Nam c xem l quc gia giu ti
nguyn du lch, c s tp trung cao, c s kt hp gia cc yu t to nn phong cnh
p hp dn khch du lch. iu s to iu kin thun li cho vic t chc, xy
dng cc chng trnh du lch sinh thi, ngh dng, th thao v gii tr.

(http://dulichhalong.net) (http://disanthegioi.info)

Hnh 3.1: Vnh H Long Hnh 3.2: ng Phong Nha

2. Ti nguyn du lch nhn to

12
Bi Th Hi Yn, Tuyn im du lch Vit Nam, ( 2011), NXB Gio dc Vit Nam
86
 Ton b ca ci vt cht v tinh thn do con ngi sng to ra t xa n nay c
th thu ht con ngi tin hnh hot ng du lch c xem l ti nguyn du lch nhn
vn.
"Ti nguyn du lch nhn vn gm truyn thng vn ha, cc yu t vn ha, vn
ngh dn gian, di tch lch s, cch mng, kho c kin trc, cc cng trnh lao ng
sng to ca con ngi v cc di sn vn ha vt th, phi vt th khc c th s dng
phc v mc ch du lch".13
Theo cch hiu ny, chng ta c th xem ti nguyn nhn to chnh l ti nguyn
nhn vn. Nhu cu ca con ngi l mun tm hiu v lch s, ci ngun ca chng ta
cng nh nghin cu nhng nt vn ha khc nhau gia nhng cng ng dn tc trn
th gii. Chnh v vy m ti nguyn du lch nhn to ng vai tr ht sc quan trng
trong vic thu ht nhng i tng khch du lch thch tm hiu khm ph vn ha,
lch s.
i su tm hiu gi tr ti nguyn nhn to chng ta c th phn tch cc thnh
phn ca ti nguyn nhn to nh sau:
2.1. Di sn vn ha th gii v di tch lch s - vn ha
y c coi l ngun ti nguyn quan trng, l ngun lc pht trin v m
rng hot ng du lch. Qua cc thi i, cc di sn vn ha th gii v di tch lch s
vn ha minh chng cho nhng hot ng sng to v i ca x hi loi ngi v
vn ha, tn gio v x hi. Cc di sn vn ha th gii v di tch lch s thch hp
pht trin loi hnh du lch vn ha, nghin cu,...
2.1.1. Di sn vn ha th gii
Vic mt di sn quc gia c cng nhn, tn vinh l di sn vn ha th gii
mang li nhiu ngha, tm vc, gi tr di sn c nng cao, t n trong mi quan
h mang tnh ton cu. Cc gi tr vn ha, thm m cng nh ngha kinh t, chnh
tr vt khi phm vi ca mt nc. Kh nng thu ht khch du lch v pht trin dch
v du lch s tng ln rt ln.
Vn t ra l lm th no tr thnh di sn vn ha th gii. Cc quc gia
trn th gii lun mong mun rng quc gia ca h s ngy cng nhiu di sn c
UNESCO cng nhn bi ngha to ln ca n. Ti Vit Nam, chnh quyn v nhn

13
Lut du lch Vit Nam nm 2005
87
dn lun quan tm v n lc c UNESCO cng nhn ngy cng nhiu di sn vn
ha th gii.
Theo iu 1 ca Lut di sn vn ha Vit Nam s 28/2001/QH10 qui nh: Di
sn vn ha quy nh ti Lut ny bao gm di sn vn ha phi vt th v di sn vn
ha vt th, l sn phm tinh thn, vt cht c gi tr lch s, vn ha, khoa hc, c
lu truyn t th h ny qua th h khc nc Cng ha X hi ch ngha Vit
Nam. Trong qui nh, Di sn vn ha phi vt th l sn phm tinh thn gn vi
cng ng hoc c nhn, vt th v khng gian vn ha lin quan, c gi tr lch s,
vn ha, khoa hc, th hin bn sc ca cng ng, khng ngng c ti to v c
lu truyn t th h ny sang th h khc bng truyn ming, truyn ngh, trnh din
v cc hnh thc khc ( iu 4, khon 1 Lut di sn sa i, b sung s
32/2009/QH12). Di sn vn ha vt th l sn phm vt cht c gi tr lch s, vn
ha, khoa hc, bao gm di tch lch s - vn ha, danh lam thng cnh, di vt, c vt,
bo vt quc gia. (iu 4, khon 2 Lut di sn Vit Nam). Ni dung ca di sn rt
nhiu v a dng. Nhng di sn vn ha ca quc gia c chnh ph ph duyt v
trnh ln y ban di sn ca Lin Hip Quc xem xt cng nhn l di sn vn ha th
gii.
Theo Cng c di sn th gii th di sn vn ha l:
+ Cc di tch: Cc tc phm kin trc, tc phm iu khc v hi ha, cc yu t
hay cc cu trc c tnh cht kho c hc, k t, nh trong hang v cc cng trnh
s kt hp gia cng trnh xy dng tch bit hay lin kt li vi nhau m do kin trc
ca chng, do tnh ng nht hoc v tr trong cnh quan, c gi tr ni bt ton cu xt
theo quan im lch s, ngh thut v khoa hc.
+ Cc di ch: Cc tc phm do con ngi to nn hoc cc tc phm c s kt
hp gia thin nhin v nhn to v cc khu vc trong c cc di ch kho c c gi
tr ni bt ton cu xt theo quan im lch s, thm m, dn tc hc hoc nhn hc.
c ghi vo danh sch Di sn th gii ca UNESCO, mt ti sn phi p
ng cc tiu chun v vn ho theo cng c v Di sn th gii c y ban v Di
sn th gii ca UNESCO duyt li
n nm 2005, iu ny c sa i ch c mt b 10 tiu ch, trong 6
tiu ch u thuc v di sn vn ha, cn cc tiu ch 7 n 10 thuc v di sn thin nhin.
Cc tiu chun di sn vn ha th gii bao gm:
88
 (1) - L mt tuyt tc v ti nng sng to ca con ngi.
(2) - Th hin mt s giao lu quan trng gia cc gi tr ca nhn loi, trong
mt khong thi gian hoc trong phm vi mt vng vn ho ca th gii, v cc bc
pht trin trong kin trc hoc cng ngh, ngh thut to hnh, quy hoch th hoc
thit k cnh quan.
(3) - L mt bng chng c o hoc duy nht hoc t ra cng l mt bng
chng c bit v mt truyn thng vn ho hay mt nn vn minh ang tn ti hoc
bin mt.
(4) - L mt v d ni bt v mt kiu kin trc xy dng hoc mt qun th kin
trc cnh quan minh ho cho mt hay nhiu giai on c ngha trong lch s nhn
loi.
(5) - L mt v d tiu biu v s nh c ca con ngi hoc mt s chim ng
lnh th mang tnh truyn thng v tiu biu cho mt hoc nhiu nn vn ha, nht l
khi n tr nn d b tn thng di tc ng ca nhng bin ng khng th o
ngc c.
(6) - Gn b trc tip hoc c th vi nhng s kin hoc truyn thng sinh hot
vi cc tng, hoc cc tn ngng, cc tc phm vn hc ngh thut c ngha ni
bt ton cu. (tiu chun ny ch duy nht c s dng trong nhng trng hp c
bit v p dng ng thi vi cc tiu chun khc)
Trong h thng di sn th gii khng ch c di sn vn ha m cn c c di sn
thin nhin th gii. Tnh n nm 2013, trn th gii c tt c 981 di sn c lit k,
trong c 759 di sn v vn ha, 193 di sn v nhng khu thin nhin v 29 di sn
thuc c hai loi. Cc di sn hin din ti 160 quc gia. l quc gia c s lng di
sn th gii c cng nhn nhiu nht vi 49 di sn, tip theo l Trung Quc c 45 di
sn v Ty Ban Nha vi 44 di sn. Ti liu tham kho ti trang web chnh thc ca
UNESCO, mi mt di sn th gii c xc nh bng m s k hiu ring to thnh
mt trang nh ring bit, c nhng a im trc tng c lit k v c
danh sch nhng tht bi. Kt qu l, m s k hiu vt qu con s 1.200 mc d
s lng di sn th gii trong danh sch l t hn.14

Bng 3.1: Thng k di sn th gii

14
wikipedia.org
89
 T Tng S quc gia trong
Chu lc Vn ha
nhin hp khu vc

Chu Phi 48 36 4 33

Cc nc Rp 68 4 2 18

Chu Thi Bnh Dng 154 57 10 33

Chu u Bc M 399 60 10 50

M La Tinh Caribe 90 36 3 26

Tng s 759 193 29 160

(Ngun: wikipedia.org)

Vit Nam c nh gi l mt quc gia giu tim nng v vn ha lch s.

Tnh n ht nm 2013, nc ta c c tng cng 19 di sn th gii trong c 16 di
sn vn ha phn b tng i ng u theo chiu di t nc. y l mt n lc rt
ln ca tt c c quan qun l v du lch, nhn dn v chnh ph. iu ny m ra mt
c hi ln trong vic hnh thnh nn nhng sn phm du lch c trng vn ha, thu
ht khch du lch khp ni trn th gii v l ng lc cho ngnh du lch ngy cng
pht trin.

90
 Bng 3.2: Danh sch cc di sn vn ha th gii ti Vit Nam
Thi gian
TT Tn di sn Ni cng nhn
cng nhn
Di sn vn ha vt th
1 Qun th di tch C Hu 11/12/1993 Colombia
2 Ph c Hi An 04/12/1999 Marrakesh (Maroc)
3 Khu n thp M Sn 12/1999 Marrakesh (Maroc)
Khu di tch trung tm Hong thnh
4 31/7/2010 Brasilia ca Braxin
Thng Long - H Ni
5 Thnh Nh H 27/6/2011 Paris Php
Di sn vn ha phi vt th
Tn ngng th cng Hng Vng
1 6/12/2012 Paris Php
Ph Th
Nh nhc m nhc cung nh Vit
2 07/11/2003 Paris Php
Nam (Hu)
Khng gian vn ha cng ching
3 08/2008 Itanbul Th Nh K
Ty Nguyn
4 Ca tr 01/10/2009 Abu Dhabi
Quan h Bc Ninh Abu Dhabi (Cc tiu
5 30/9/2009 vng quc Rp thng
nht)
Hi Ging n Ph ng v n Nairobi (th ca
6 16/11/2010
Sc Kenya)
7 Ht Xoan Ph Th 24/11/2011 Bali Indonesia
8 Ngh thut n ca ti t Nam B 5/12/2013 Baku (Azerbaijan)
Di sn t liu
82 bia cc khoa thi tin s triu
1 Hu L v Mc Vn Miu - Quc 9/3/2010 Macau, Trung Quc
T Gim (H Ni)
2 Mc bn triu Nguyn 30/7/2009 Bridgetown (Barbados)

91
 Mc bn Kinh Pht Thin phi
3 Trc Lm cha Vnh Nghim Bc 16/05/2012 Bangkok (Thi Lan)
Giang
(Ngun: Tng cc du lch Vit Nam)

92
 (Ngun: http://viettravelmedia.com)
Hnh http://hoianworldheritage.org.vn)
(Ngun: 3.3: i Ni Hu

Hnh 3.4: Ph c Hi An

(Ngun: sovhttdl.soctrang.gov.vn) (Ngun: http://dothi.net)

Hnh 3.5: n ca Ti T Nam B Hnh 3.6: Hong Thnh Thng Long

93
 (Ngun: : http://www.dsvh.gov.vn)

Hnh 3.7: Bn di sn th gii ti Vit Nam

2.1.2. Di tch lch s vn ha v danh lam thng cnh
Di tch lch s vn ha v danh lam thng cnh l cc di sn vn ha vt th ca
mi quc gia.
94
 Theo Lut di sn vn ha Vit Nam: Di tch lch s vn ha l cng trnh xy
dng, a im v cc di vt, c vt, bo vt quc gia thuc cng trnh, a im c
gi tr lch s, vn ha, khoa hc. Di tch lch s - vn ha c sng to ra bi con
ngi (tp th hoc c nhn) trong qu trnh lao ng sn xut, chin u v hot ng
vn ha. Di tch lch s vn ha l bng chng xc thc, trung thnh, c th nht v
c im vn ha ca mi nc, cha ng tt c nhng g thuc v truyn thng
tt p, nhng tinh hoa, tr tu, ti nng, gi tr vn ha ngh thut ca mi quc gia.
Nc ta c nhiu di tch lch s vn ha phn b tt c cc tnh thnh vi nhiu loi
khc nhau nh: thnh quch, lng tm, cha, nh th, n, miu, bo tng,...
Danh lam thng cnh l cnh quan thin nhin hoc a im c s kt hp gia
cnh quan thin nhin vi cng trnh kin trc c gi tr lch s thm m, khoa hc.
Tt c nhng gi tr ny c a vo khai thc phc v cho mc ch du lch rt
nhiu, em li li ch c v kinh t, vn ha x hi cho cc quc gia.
2.2. L hi
L hi l hnh thc sinh hot vn ha c sc phn nh i sng tm linh ca mi
dn tc hay l mt hnh thc sinh hot tp th ca nhn dn sau nhng ngy lao ng
vt v, hoc l mt dp mi ngi hng v mt s kin lch s trng i ca t
nc, nhng sinh hot tn ngng ca nhn dn, hoc ch n thun l nhng hot
ng c tnh cht vui chi gii tr. Bt k l hi no cng c hai phn chnh l: phn l
v phn hi. C hai phn u thu ht s tham gia ca du khch.
Khi nh gi cc l hi phc v cho mc ch du lch cn lu nhng kha cnh
sau y:
- Th nht, thi gian din ra ca l hi: C nhng l hi din ra trong thi gian
di khong 1 n 2 thng nhng cng c l hi din ra trong mt vi ngy. V d: l
hi Cha Hng ko di 1 thng cn l hi Thnh Ging ch c 3 ngy. Cc l hi
thng c t chc vo nhng thi im nht nh trong nm v gii hn v mt thi
gian. Chnh v vy khi khai thc l hi vo phc v du lch cn ch n c im
ny. L hi khng nht thit yu cu cc iu kin ring, cc cng trnh phc v khng
mang tnh cht lu di, chng trnh bao gm nhiu hot ng ring bit. Bn cnh ,
thi im din ra l hi cng rt quan trng. Nu l hi din ra vo khong thi gian
m khch du lch rnh ri th c th khai thc vo hot ng du lch d dng hn. V
vy, l hi khng th kim tra, nh gi trc c, kh t chc, kh a vo chng
95
trnh du lch trn gi. Ngi lm du lch cn phi bit cch t chc, qung co, khai
thc v tn dng a vo chng trnh du lch lm tng tnh hp dn ca im n
du lch, thu ht s tham gia ca du khch vo l hi v chc chn s lm hi lng
khch du lch.
- Th hai, qui m ca l hi: cc l hi c qui m ln nh khc nhau. Qui m ca
l hi thng biu hin thng qua s lng ngi tham gia v a bn t chc ca l
hi. C nhng l hi din ra trn a bn rng v c nhng l hi ch b gn trong mt
a phng hp. iu ny cng nh hng n hot ng du lch, c bit l kh nng
thu ht khch. Nhng l hi c qui m ln thng c t chc bi bn, tuyn truyn
rng ri v cng c s ni ting nn thng thu ht mt lng khch kh ng, c th
lm qu ti im n du lch c t chc l hi.
- Th ba, a im t chc l hi: cc l hi thng c t chc ti nhng di
tch lch s. iu cho php khai thc tt hn c di tch ln l hi vo mc ch du
lch. C th ni, di tch l du hiu truyn thng c ng li, kt tinh dng cng
cn l hi l ci hn v n truyn ti truyn thng n cc th h dng mm to nn
s thu ht c bit.
Khch du lch thng c nhu cu tham gia vo nhng l hi ny. H thng cm
thy mt s ha ng mnh lit, say m nhp cuc. Nhng l hi thng gn cht vi
i sng con ngi v chnh ti y tnh cm cng ng, s hiu bit v dn tc c
bc l mnh m.
Vit Nam c gn 400 l hi ln, thng gn vi s tn vinh, tng nh cc v
anh hng dn tc, nhng ngi c cng vi nc, cc danh nhn v thng din ra ti
cc di tch vn ha lch s, gn vi hot ng vn ha dn gian truyn thng. Trong
cc l hi, phn l gi vai tr quan trng v l ni dung chnh ca l hi. Song cng c
mt s l hi th phn hi c phn si ni hn, gi vai tr quan trng hn phn l nh
l hi Lim Bc Ninh, l hi Chi Tru Sn. Thi gian din ra vo ma xun l
ch yu.
Nc ta hin nay cn lu gi, t chc nhiu l hi ln, hp dn du khch nh l
hi n Hng, l hi Cha Hng, l hi Kip Bc, l hi Qun Th m (Ng Hnh
Sn Nng), l hi Ka t (ca ngi Chm),...

96
 (Ngun: http://tet.vinhphuc.gov.vn) (Ngun: http://tinnongdulich.com)

Hnh 3.8: L hi n Hng Hnh 3.9: L hi Kate

2.3. i tng du lch gn vi dn tc hc

i tng du lch gn vi dn tc hc bao gm: iu kin sinh sng, c im
vn ha, phong tc tp qun, hot ng sn xut vi nhng sc thi ring ca cc dn
tc trn a bn c tr ca h. Nhng c trng ny c sc thu ht khch du lch
mnh m.
C th ni rng, Vit Nam l mt quc gia giu gi tr ti nguyn gn vi dn tc
hc. Vit Nam c 54 dn tc anh em trong c 53 dn tc thiu s vn cn gi
nhng nt sinh hot vn ha truyn thng ca mnh gip cho vic khai thc phc v du
lch rt tt. c bit l cc dn tc Ty, Nng, Dao, Mng min Bc; cc dn tc
Chm, Gia Rai, E , Bana min Trung, cc dn tc Khme ng Bng Sng Cu
Long.
Khi n Vit Nam, khch du lch quc t rt t m mun tm hiu khm ph vn
ha c trng ca ngi Vit m cc quc gia khc khng c. Vit Nam rt t ho v
vn cn gi v khi phc c nhiu gi tr vn ha c sc thu ht mnh m, ni bt
nh sau:

97
 - Lng ngh truyn thng: y l c trng trong lao ng sn xut thi xa xa
m cha ng ta truyn li qua nhiu th h. Loi ti nguyn ny c sc hp dn du
khch thng qua nhng sn phm th cng c o v cch thc lm ra cc sn phm
. Khi khch du lch tham quan tm hiu lng ngh v mua sm cc sn phm ny
ngi ta mong mun tm hiu r hn v lch s vn ha ca mt vng t v tn mt
chng kin nhng phng thc c xa vn tn ti m ni h sng khng c. Hn na
h cn t tay mnh lm th cc sn phm th cng ny, rt nhiu khch du lch tham
gia hc ngh. iu cn to cho khch du lch mt cm gic th v, gn gi vi
ngi dn. Vit Nam c rt nhiu lng ngh v mang tnh c trng ca vng min,
dn tc nh: ngh c ng, kim hon, sn mi, dt, thu,... hin ang thu ht khch
du lch rt ln.

(Ngun: : http://quehuongonline.vn) (Ngun: http://vietbao.vn)

Hnh 3.10: Ngh c ng Hnh 3.11: Ngh gm s

- m thc truyn thng: y cng l yu t khai thc nhm pht trin du lch.
Trong mi chuyn du lch khch c nhu cu c thng thc nhng mn n thc
ung c sn ca tng vng. Hn th na, nhiu khch du lch c bit l khch quc
t cn mun tm hiu v phng thc ch bin cc mn n ti ni n du lch. Chng
ta thng thy nhng chng trnh du lch c kt hp t chc cc lp hc nu n, lm
bnh cho khch. y cng l mt trong nhng hot ng lm phong ph thm chng
trnh du lch cho khch. i vi Vit Nam, mi a phng u c nhng mn n,
ung c trng. Trong th hin s kho lo, tinh t ca ngi ch bin thng qua

98
vic chn nguyn liu, ch bin n biu din v trnh by mn n, ung. iu ny
gy s t m v thch th cho du khch.
- Nhng tp tc truyn thng v sinh hot ca ngi dn: Trong thi i ngy
nay, khi con ngi khp ni trn th gii xch li gn nhau hn, vn ha cc nc
ngy cng tr nn ng nht, khch du lch li c nhu cu tm li nhng gi tr truyn
thng mang tnh cht l v khc vi vn ha ca h. Vit Nam c nhiu tp tc truyn
thng ca cc ng bo dn tc thiu s trong vic ci hi, ma chay, th cng ng b
t tin c khch du lch thch tm hiu. Nhng sinh hot i thng ca ngi dn
c bit l cc vng nng thn Vit Nam cng thu ht c khch du lch. Nhiu
khch du lch quc t tham gia loi hnh du lch " nh dn" chnh l mun tm hiu v
gi tr ti nguyn ny.
2.4. i tng vn ha, th thao v hot ng nhn thc khc
Ti nguyn du lch ny ch yu tp trung ti cc thnh ph ln v cng lm mt
trong nhng i tng thu ht khch du lch mnh m, bao gm: cc trung tm, vin
khoa hc, trng i hc, th vin ln v ni ting, cc trung tm kinh t - thng
mi, thnh ph c trin lm ngh thut, t chc lin hoan m nhc, sn khu, in nh,
cc cuc thi u th thao quc t, cuc thi hoa hu,... Nhng thnh ph c i tng
vn ha hoc t chc nhng hot vn ha th thao u c nhiu du khch la chn
lm im n du lch trong hnh trnh ca h v u tr thnh nhng trung tm vn
ha du lch.
Festival c xem l mt thnh phn quan trng trong loi ti nguyn du lch
nhn to ny. Hot ng ca Festival thng c ch ring, c qui m ln, cc hot
ng vn ha a dng nn thu ht khch du lch rt mnh m. Vit Nam ni ting vi
Festival Hu, Festival Hoa Lt, Festival bin Nha Trang,...
Vit Nam c 3 thnh ph ln c xem l trung tm du lch ca 3 min: H Ni,
Nng, H Ch Minh v mt s thnh ph du lch ni ting khc nh: H Long, Nha
Trang, Lt, Vng Tu, Cn Th cng din ra cc s kin vn ha, th thao, du lch.
Hng nm, nhng thnh ph ny thu ht mt lng ln khch du lch c bit l khch
cng v trong nc v quc t n y em li ngun thu ng k cho a phng v
quc gia.
II. im n du lch
1. Quan nim v im n du lch
99
 1.1. Khi nim
Khi ni n hot ng du lch tc l ni n hot ng ri khi ni c tr thng
xuyn n mt ni khc nhm tha mn nhu cu theo nhng mc ch khc nhau.
a im m khch du lch la chn trong chuyn i c th l mt a danh c th, mt
khu vc, mt vng lnh th, mt quc gia, thm ch l chu lc. Trong cc ti liu
khoa hc v du lch, cc a im ny c gi chung l im (ni) n du lch (tour
destination).
Trn phng din a l, im n du lch c xc nh theo phm vi khng
gian lnh th. im n du lch l mt v tr a l m mt du khch ang thc hin
hnh trnh n nhm tha mn nhu cu theo mc ch chuyn i ca ngi .15
Vi quan nim ny, im n du lch vn cha nh r cn mang tnh chung chung, n
ch xc nh v tr a l ph thuc vo nhu cu ca khch du lch, cha xc nh c
cc yu t no to nn im n du lch.
Xem xt trong mi quan h kinh t du lch, im n du lch c hiu l yu t
cung du lch. S d nh vy l do chc nng ca im n chnh l tha mn nhu cu
mang tnh tng hp ca khch du lch. Suy cho cng, im n du lch l yu t hp
dn du khch, thc y s thm ving v t lm tng sc sng cho ton b h thng
du lch. Cho nn xt trn nhiu phng din, im n du lch l yu t quan trng
nht trong h thng du lch. Theo tin s V c Minh im n du lch l ni xut
hin cc yu t du lch quan trng v gy n tng nht; l ni tn ti ngnh du lch
n khch v cng l ni du khch c th tm c tt c cc tin nghi, dch v h tr
cn thit cho chuyn ving thm ca mnh.
T gc cung du lch, im n du lch l s tp trung cc tin nghi v dch v
c thit k p ng nhu cu ca du khch. Theo gio trnh tng quan v du lch
ca tin s V c Minh, hu ht cc im n du lch bao gm mt ht nhn cng vi
cc yu t cu thnh nh sau:
- Cc im hp dn du lch (attractions)
- Giao thng i li (kh nng tip cn ni n access)
- Ni n ngh (accommodation)
- Cc tin nghi v dch v h tr (amenities)
- Cc hot ng b sung (activities)

15
TS. V c Minh, (2008), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Thng K
100
 n y, chng ta c th nhn thy r rng hn v im n du lch cc yu t
cu thnh ca n. Nh vy, tr thnh mt im n du lch cn phi c s hin hu
ng thi ca cc yu t ny, nu thiu mt trong cc yu t trn th cha phi l mt
im n du lch. Mt im n c hp dn v khai thc tt cho hot ng du lch hay
khng cn phi xem s kt hp hon chnh gia cc yu t.
Trong Lut du lch Vit Nam (Chng I, iu 4) khng qui nh v im n du
lch nhng li qui nh v im du lch: im du lch l ni c ti nguyn du lch
hp dn, phc v nhu cu tham quan ca khch du lch". Nh vy, im n du lch
v im du lch l khc nhau. Xt theo mi quan nim th c th thy rng im du lch
ch l ni c ti nguyn du lch tc l yu t to nn im hp dn du lch. im du
lch chnh l mt phn ca im n du lch
Vit Nam c nhiu im n hp dn du khch trong nc v quc t. Nm
2014, o Ph Quc, i ct Mi N, ng bng sng Cu Long, Sa Pa v a o C
Chi l 5 trong s 19 im n c bo Huffington Post ca M xp vo danh sch
nhng im n ng Nam c th thay i cuc sng ca bn.
1.2. Phn loi
im n du lch c ngha khc nhau trong mi chuyn hnh trnh ca du
khch. Trong chuyn hnh trnh ca mnh, du khch c th dng li im n ny
lu hn im n kia. Khi xem xt v tr ca tng im n trong chuyn i ca khch,
ngi ta chia im n du lch thnh 2 loi:
1.2.1. im n cui cng
im n cui cng (final destination) thng l im xa nht tnh t im xut
pht gc ca du khch hoc l a im m khch d nh s dng phn ln thi
gian.16
Trong chuyn hnh trnh ca khch du lch, im n cui cng c th c xem
l im n quan trng v hp dn nht i vi h. Thng nhng im n ny c s
kt hp ca cc yu t mt cch hp l, a dng tha mn tt nhu cu ca khch.
Khch du lch dng phn ln thi gian y c ngha l h s s dng dch v nhiu
hn v chi tiu nhiu hn em li li ch ng k cho im n du lch.
1.2.2. im n trung gian

16
TS. V c Minh, (2008), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Thng K

101
 im n trung gian (intermediate destination) hoc im gh thm (enroute) l
a im khch dnh thi gian ngn hn ngh ngi qua m hoc thm ving mt
im hp dn du lch. Cc im n trung gian ny cng c vai tr trong vic gip
khch c ch dng chn hp l trong nhng chuyn hnh trnh di. Khch du lch
cng c th tham quan du lch ti cc im n ny nhng thng t s dng dch hn.
2. Cc yu t cu thnh ca im n du lch
Mt im n du lch c cu thnh bi 5 yu t khc nhau. Vn t ra l
mc quan trng v mi quan h gia cc yu t cng tn ti trong mt im n du
lch s nh th no. Trc khi i vo phn tch ni dung c th ca tng yu t, cn c
s phn bit c bn gia im hp dn vi cc tin nghi v dch v h tr. im hp
dn l nguyn nhn ca s ving thm im n. Trong khi , cc tin nghi v dch
v h tr khc c ngha rt cn bn i vi du lch im n nhng chng s
khng tn ti nu khng c im hp dn. Nguyn nhn l khch du lch b li cun v
ko ti khu vc c im hp dn t to cu v cc sn phm v dch v i km ti
im n. V d, s tn ti ca mt khch sn khng phi l l do cho s ving thm
ca du khch ti mt im n du lch, nhng nu khch sn khng tn ti nh
mt dch v h tr th hot ng du lch cng khng th xy ra im n ny. Sau
nhng phn tch di y s cho chng ta thy c vai tr ca tng yu t trong vic
pht trin hot ng du lch ca cc im n.
2.1. im hp dn du lch
Cc im hp dn l b phn rt phc tp ca ngnh du lch v cha c hiu
mt cch y . Mt s hc gi v t chc du lch cc quc gia trn th gii c
gng a ra khi nim v im hp dn du lch nh sau:
Theo y ban du lch Xcot - len, im hp dn du lch l "mt im n tham
quan c hnh thnh vnh vin nhm mc ch lu di cho php cng chng tip cn
tiu khin, gii tr hoc gio dc m khng phi l mt im bn l hoc mt im
biu din th thao, nh ht hoc chiu phim. N phi m cho cng chng m khng
cn ng k trc, m ca theo nhng thi k c cng b hng nm v c kh nng
thu ht khch du lch, khm ph tham quan cng nh c dn a phng".
Victor Middleton, mt chuyn gia v marketing ngi Anh cho rng: im hp
dn du khch l "mt ti nguyn vnh cu c la chn v b kim sot, qun l
cng chng ving thm thng thc, tiu khin, gii tr v gio dc".
102
 im hp dn du lch l c trng ca mt khu vc tr thnh mt ni, mt im
hoc mt tiu im ca cc hot ng v thc hin cc iu sau:
(1) c thit lp thu ht khch du lch hoc khch tham quan t th trng
du lch v c dn a phng.
(2) Cung cp s tiu khin, gii tr v cc cch thc khch s dng thi gian
ri ca h.
(3) Khu vc c pht trin nhm khai thc cc tim nng .
(4) Khu vc c qun l nh mt im hp dn to ra s tha mn cho du khch.
(5) Cung cp cc tin nghi v dch v mc ph hp nhm p ng v chm
sc s thch, nhu cu v cu ca khch thm.
(6) C th c hoc khng c v vo ca
Ni chung cc im hp dn c xu hng l cc n v l, cc v tr c lp hoc
c xc nh r rng l cc khu vc a l c phm vi nh. Quan nim ny loi tr
cc hin tng khng th kim sot v khng th qun l c m i khi vn l cc
im hp dn nh kh hu, thi tit.
T cc quan nim khc nhau ni trn c th khi qut im hp dn l cc thc
th c kh nng qun l v c gii hn trong mt phm vi nht nh. Chng c th
tip cn c v thc y khch n ving thm trong khong thi gian ri nht nh.
hiu r hn bn cht ca im hp dn, cn nm bt c cc c im chnh
ca n nh sau:
- Cho php s tip cn ca cng chng nhm mc ch gii tr, thng thc, tm
hiu v gio dc.
- Khch thm c th l c dn a phng hoc khch du lch
- C s qun l v kim sot nhm to ra s hi lng cho khch thm
- Cung cp cc tin nghi v dch v mc ph hp nhm p ng nhu cu v
s thch ca khch thm
- Cng b v s gii hn v khng gian hoc khng gii hn khng gian
- C mi quan h cht ch vi im n, cc tin nghi v dch v h tr, cc hot
ng b sung im n du lch
im hp dn c phn chia thnh 4 loi nh sau:
- Cc im hp dn gn vi c im ca mi trng t nhin

103
 - Cc ta nh, cng trnh v im xy dng nhn to c thit k nhm mc
ch th cng, tn gio m khng phi thu ht khch nhng hin ti ang hp dn mt
lng khch thm ng k
- Cc ta nh, cng trnh v im xy dng c thit k nhm mc ch thu ht
khch nh cc cng vin ch
- Cc s kin c bit
Nh vy im hp dn du lch d mang c im t nhin hay nhn to hoc s
kin th cng u l nguyn nhn to ng lc ban u cho s ving thm ca du
khch. iu khng nh rng im hp dn du lch thc s l phn khng th thiu
ng thi l c s tn ti v pht trin ca im n du lch. Trong tng lai, ngnh
du lch cn ch trng v tng cng tnh chuyn nghip trong cng tc qun l cc
im hp dn du lch. Cng tc ny bao gm: trin khai hot ng marketing nhm
cung cp im hp dn ph hp vi th trng thc t v tim nng; o to nhn lc
chuyn nghip phc v ti im hp dn; ng dng cng ngh hp l pht trin cc
loi im hp dn mi hoc ang tn ti theo din rng; i mi, tp trung v chuyn
nghip ha cng tc qun l s kin ln m chng ang ni ln tr thnh mt b phn
b sung quan trng ca cc im hp dn du lch. ng thi vi cch tip cn v cng
tc qun l, lnh vc kinh doanh im hp dn du lch vi cc t chc chuyn nghip
dn hnh thnh v lnh vc ny ang khng nh vai tr ca mnh trong qu trnh pht
trin ngnh cng nghip du lch.
2.2. Giao thng i li (kh nng tip cn im n)
H thng giao thng nh hng trc tip n kh nng tip cn im n ca cc
th trng khch du lch v cng l nhn t to nn s thnh cng ca cc im n.
Nu nhng im n du lch c pht trin h thng giao thng vi vic s dng a
dng cc loi phng tin th s gp phn rt ngn khong cch gia th trng khch
du lch v im n. Khch du lch s cm thy thun tin v d dng hn khi i du
lch ti .
Trn thc t c nhiu im n m giao thng to nn hoc ph v ngnh
du lch. Tr C l mt bi bin p ca Vit Nam nhng li cch qu xa cc th trng
khch trong nc v giao thng i li khng thun tin lm cho im n du lch b
hn ch v kh pht trin. Ngc li, im n du lch Hi An, mc d gi tr ti
nguyn du lch bin cng khng cao so vi Tr C nhng kh nng khai thc khch rt
104
ln. chnh l nh vo s pht trin a dng ca h thng giao thng bao gm:
ng b, ng bin (gn cng bin quc t Nng), ng hng khng ( gn sn
bay quc t - Nng) to iu kin thun li cho vic khai thc c th trng khch
ni a v quc t.
Ngoi h thng giao thng v nhng phng tin vn chuyn tip cn cc th
trng khch th vic cung cp cc dch v vn chuyn v giao thng a phng phc
v tham quan hoc chuyn ch khch n cc c s lu tr cng rt quan trng. N
cng gp phn to nn s tin nghi, hp dn v th v i vi du khch. S sng to
trong vic pht trin cc dch v vn chuyn ti im n nh: i cp treo, xe in
ngm phong cnh, i xe nga, ci voi, xe but hai chiu cho khch b hnh,.. lm
cho im n du lch cng thm thu ht khch.
Nh vy, h thng giao thng bao gm kh nng tip cn im n cng nh cc
phng tin s dng trong im n u c mt vai tr nht nh trong vic pht trin
im n du lch. Hot ng du lch cn u t hp l cho h thng giao thng i li
to iu kin pht trin im n du lch.
2.3. Ni n ngh
y cng l mt thnh phn quan trng khng th thiu ca mt im n du
lch. Cung cp dch v ny chnh l cc c s lu tr, n ung. Nhng dch v ny
khng ch cung cp ni n, chn ngh mang tnh vt cht m cn to cm gic chung v s
n tip nng nhit v n tng kh qun v cc mn n hoc c sn ca a phng.
S a dng ca cc loi hnh lu tr vi nhng cp hng khc nhau cho php
khch du lch c th la chn nhng dch v lu tr ph hp vi s thch v kh nng
chi tr ca h. Cc c s lu tr tn ti phc v du lch khng ch mang tnh cht
thng mi m cn thuc s hu c nhn nh bung ng lu ng, nh ngh cui tun
hay nh dn.
Khi thc hin qui hoch pht trin cc c s phc v nhu cu n, ngh ca khch,
ngoi vic tnh n s a dng cn phi xem xt qui m, sc cha c th phc v nhu
cu ca th trng khch n nhm to ra s sn sng n tip, an tm cho khch du
lch. Mt im n c nhiu im hp dn nhng nu dch v n ngh khng m bo
th chc chn khng th khai thc khch tt c. Nhng c s lu tr, n ung c
u t, xy dng gn vi gi tr ti nguyn du lch v to iu kin thun tin cho vic
tham quan du lch ca khch.
105
 2.4. Cc tin nghi v dch v b tr
Trong qu trnh du lch, du khch i hi mt lot cc tin nghi, phng tin v
cc dch v b tr ti im n du lch. B phn ny c c im l phn tn v hnh
thc s hu. Cc c s cung cp cc tin nghi v dch v b tr thng do cc nh
kinh doanh nh qun l nn va c li va hn ch. C li ch cc khon chi tiu
ca khch nhanh chng i vo nn kinh t ca a phng. Cn im hn ch l cc
doanh nghip nh b phn tn v thiu mt hnh lang lin kt li vi nhau. Cc c s
ny cng thng thiu kh nng t u t nng cp v thiu chuyn gia v qun l
hoc marketing. y cng l nhng i hi cp bch ca ngnh du lch trong nhng
nm gn y.
Kh nng cung cp cc tin nghi v dch v h tr th hin s a ngnh ca cung
du lch v s ph thuc ln nhau gia cc lnh vc kinh doanh du lch. S lng cung
cp cc tin nghi v dch v h tr ti mt khu ngh dng ty thuc vo s ging
ngh sn c hay s khch ving thm. V d nh ti mt nc c ngnh cng nghip
du lch pht trin, nu kh nng cung ng khong 1000 ging ngh s cn n 6 c s
thng mi bn l v dch v tng hp; cn nu c 4.000 ging ngh s cn thm cc
c s chuyn mn ha nh ct tc, chm sc sc khe. Cc t l tng t c th c
tnh ton cho cc nh hng, bi xe, trung tm gii tr, b bi,...
Khi qui m ca im n du lch c m rng, lng khch ngy cng ng th
cc tin nghi v dch v cn thit cho du khch cng tng theo. Nhng tin nghi ny
bao gm cc trung tm thng mi bn l, y t, ngn hng, ni i tin,... v cc dch
v v an ton, bo him. Cc c s ny thng nm gn cc im hp dn chnh ca
im n nhm thun tin cho khch khi s dng. Do , ti cc im n du lch c s
tp trung ca cc khu thng mi, dch v, gii tr ti mt hoc mt s khu vc nht nh.
Ngoi cc tin nghi v dch v trn, ti im n du lch cn cung cp cc dch
v khc cho khch hng v ngnh du lch thng qua cc t chc du lch ca a
phng. Nhng hot ng ny bao gm: qung co cho im n; lnh o, phi hp
v kim sot s pht trin ca im n; cung cp dch v thng tin hoc ng k
trc cho cc c quan v c nhn; t vn v phi hp vi cc doanh nghip a
phng; cung cp mt s tin nghi nht nh nh gii tr, th thao. Cc t chc ny c
th l nh nc, hp tc gia nh nc v t nhn hoc mt s quc gia c th do t
nhn m nhn hon ton. Cc t chc ny thng c kt ni vi cc t chc du
106
lch quc gia v khu vc nhm to ra mt hnh lang chung cho ngnh du lch hot
ng. Ti Vit Nam cc t chc ny thng l cc s du lch, trung tm xc tin, i
din Tng cc du lch hoc cc Hip hi du lch.
2.5. Cc hot ng b sung
Mt d im hp dn du lch l nguyn nhn chnh thc y ng c i du lch
ca du khch nhng cc hot ng b sung cng rt quan trng trong vic tng thm
tnh hp dn, li cun ca im n. Nhng dch v b sung cn gip cho sn phm
dch v a dng hn, ko di thi gian lu li ca khch v khai thc thm chi tiu ca
khch. Nu n mt im n du lch ch tham quan mt im hp dn th chc
chn khch khng li lu, ng thi cng khng c g tiu dng v cng khng
th khuyn khch khch quay li ln na.
Cc hot ng b sung ny nhm to ra cho du khch nhng hot ng khc
ngoi nhng ni dung chnh trong chng trnh du lch ca h. V d, ngoi thi gian
tham quan th vo bui ti hoc khi iu kin thi tit khng tt th khch du lch c
th tham gia vo nhng hot ng vui chi, gii tr.
Chng hn nh khi khch du lch n H Long, ngoi vic tham quan cc im
hp dn trn Vnh H Long (nh ni , hang ng) th vo bui ti, khch du lch c
th n khu du lch Tun Chu xem cc hot ng vn ha, gii tr (nh nhc nc,
biu din xic c heo,...). Nu mt s im n du lch c im hp dn mang tnh c
bit nh ti mt khu trt tuyt th phi c mt s hot ng khc cho du khch khi h
khng cn trn cc ng dc; khi thi tit khc nghit v sau khi tri ti; khi khng
cn kh nng trt na. Cc hot ng b sung ny c th gip cho cc thnh vin
trong gia nh tha mn hn khi cng vi gia nh n ving thm mt im n,
nhng nhng im hp dn chnh li t hoc khng hp dn vi nhng thnh vin ny.
Cho nn, chng ta thng thy cc khu vui chi dnh cho tr em, gii tr dnh cho
thanh nin c kt hp ti cc im du lch.
Mt d cc hot ng b sung khng ch ring c ti cc im du lch m chng
cng tn ti ni c tr ca khch nhng khch du lch li mong mun c s dng
trong chuyn du lch ca h. Chng hn nh n rp chiu phim, tham gia thi u th
thao, qun vt, chi gn thm ch l do chi vo bui ti. Cho nn cc hot ng b
sung cng c th l cc hot ng gii tr ph bin, thng thng.

107
 S kt hp gia im hp dn v cc dch v b sung m cc im n du lch c
th t mnh to nn s hp dn mnh m i vi du khch. Cho nn cc im n du
lch cn pht trin cc dch v b sung mt cch a dng, ng b nhm thu ht v
khai thc khch c hiu qu.
3. Chu k pht trin ca im n du lch
3.1. Quan nim v chu k pht trin ca im n du lch
S pht trin ca du lch gn vi s pht trin ca cc im n du lch, c bit
l khu du lch. S pht trin ca cc khu du lch li ph thuc vo giao thng i li.
Hin nay, cc im n du lch va l ni c cc cm hp dn pht trin va l ni
xut pht ca cc tour du lch. ng thi th trng du lch cng thay i v pht trin
khng ngng. Do , cc im n cng cung cp nhng tin nghi v dch v ph hp.
Biu hin s bin i v pht trin ny c khi qut ha thnh chu k sng ca khu
du lch (TACL tourist area lifecycle). Tc l cc im n s tri qua mt chu k
pht trin nh chu k sng ca sn phm. Trong chu k ny, s lng khch n ving
thm ti im n s c s thay i theo tng giai on. Mt s nh nghin cu cho
rng chu k sng ca khu du lch c 3 giai on: khm ph (discovery); bt u khai
thc ca a phng (local response and initiative); th ch ha (institutionlisation).
Nhng theo gi thuyt ca Butler li phn chia chu k pht trin im n du lch
thnh cc giai on: thm d (exploration); tham gia (involvement); pht trin
(development); n nh (consolidation); ngng tr (stagnation); suy gim (decline); hi
phc li (rejuvenation). Th hin trong s sau:

108
 Biu 3.1: Gi thuyt chu k sng ca khu du lch
3.2. Cc giai on trong chu k pht trin ca im n du lch
3.2.1. Thm d (exploration)
Giai on ny, im n du lch cha c khai thc phc v du lch. Nhng
ngi n y ch yu l cc i tng thch phiu lu, mo him, cc nh thm him.
H b hp dn bi nhng gi tr ti nguyn du lch thin nhin cn hoang s hay nhng
nn vn ha cha b tn ph im n. S lng du khch n y rt t v kh nng
tip cn im n (giao thng i li) cn hn ch; cc tin nghi, dch v du lch cn
ngho nn, cha pht trin. Hu nh, ti cc im hp dn du lch cha b thay i bi
u t du lch v c mi lin h cht ch vi ngi dn a phng.
3.2.2. Tham gia (involvement)
Giai on ny bt u c s tham gia ca a phng trong vic cung cp nhng
tin nghi v dch v cho du khch v sau tin hng qung b cho im n. iu
ny lm cho lng khch du lch n y thng xuyn v ngy cng tng ln. Ma du
lch bt u xut hin v chi phi n hot ng kinh doanh. im n cng bt u
to p lc cho cc c quan nh nc trong vic u t vo c s h tng phc v
nhu cu du lch ngy cng tng.
3.2.3. Pht trin (development)
Biu hin r nt ca giai on ny l khch du lch n ving thm vi s lng
ln v tng nhanh, thm ch qu ti (vt qu sc cha ca im n) vo nhng thi
109
k cao im. Hot ng du lch c th vt xa tm kim sot ca a phng. im
n thu ht nhng nh u t t bn ngoi cung cp nhng tin nghi v dch v du
lch hin i hn, lm thay i din mo ca im n du lch. Tuy nhin, im n
cng bt u ny sinh nhng tiu cc nht nh. Cc vn s dng qu mc v s
xung cp ca cc tin nghi tn ti do s tng nhanh ca lng khch du lch n
thm. Lc ny, vn qui hoch v kim sot hot ng du lch phm vi quc gia,
vng tr nn cn thit, mt phn khc phc nhng vn tn ti, mt khc c th khai
thc c mt s th trng khch quc t mi. Ti nhng th trng ny, du khch
thng i du lch thng qua cc chuyn i ca cc n v kinh doanh l hnh.
3.2.4. n nh (consolidation)
Giai on s lt khch vn tng v vn vt qu sc cha ca khu vc nhng
tc tng th chm li. Ti im n c mt y cc hnh thc kinh doanh vi
a dng cc loi hnh dch v du lch ch yu v c cc khu vc kinh doanh thng
mi, gii tr ring bit, r rng.
3.2.5. Ngng tr (stagnation)
im n t c s lng khch ng nht nhng n cng khng cn l
mt i vi khch du lch na. im n khng cn xa l vi khch du lch. Lc ny
im n ch yu da vo nhng chuyn ving thm lp li ca du khch v kinh
doanh trn cc c s, tin nghi c sn. Mi c gng ca a phng v doanh nghip
nhm m bo duy tr ngun khch v nhng chuyn ving thm. im n c th
tn ti v mi trng, kinh t, x hi, vn ha.
3.2.6. Suy gim (decline)
Biu hin ca giai on ny l s lng khch gim st ng k do cc im mi
hp dn hn. im n dn dn nhm chn vi khch du lch. im n c th tr
thnh mt khu trung chuyn khch mang tnh cht a l cho cc chuyn tham quan
trong ngy hoc l ni ngh cui tun. Do m nn cc ti sn c s lun chuyn
quyn s hu cao; mt s tin nghi phc v du lch nh khch sn, nh hng chuyn
sang mc ch s dng hoc kinh doanh lnh vc khc. Cc c quan c trch nhim v
thm quyn c th nh gi, xem xt giai on ny a ra quyt nh phc hi im
n.
3.2.7. Hi phc li (rejuvenation)

110
 Cc ch th c lin quan tin hnh thc hin cc quyt nh v chuyn mc ch
s dng mi, cc th trng mi, knh phn phi mi v thc hin nh v li im n
du lch. Hay ni cch khc im n du lch c lm mi li tip tc thu ht
khch. Chng hn nh thay i im hp dn ca im n bng cch khai thc thm
cc tim nng ti nguyn du lch ca a phng; thay i cc tin nghi, dch v b
sung, gii tr mi.
Vic thc hin cc hng phc hi ny thng c s phi hp gia nh nc v
cc doanh nghip t nhn nhm u t ng hng tm kim th trng mi hay bt
u pht trin mt chu k mi.
4. Sc cha ca im n du lch
Khi pht trin du lch, ngi ta thng quan tm lm th no pht trin lu
di, bn vng. Sc cha ca im n du l yu t trung tm khi xem xt chin lc
pht trin du lch bn vng. Trong hot ng qun l im n du lch cn ch phn
tch sc cha nhm t chc khai thc khch du lch hp l.
Sc cha c hiu n gin chnh l s lng ngi ti a c th s dng mt
v tr du lch m khng lm ni b hy hoi mi trng t nhin v khng lm nh
hng n cc kinh nghim thu nhn c ca du khch. Hin nay, ti nguyn du lch
ca im n ang phi chu p lc ngy mt gia tng t pha ngi s dng. V gc
qun l, sc cha can thip vo mi quan h gia khch du lch v ti nguyn du
lch hay im n du lch.
Theo T chc du lch th gii, sc cha ca mt im n l mc s dng
hoc pht trin du lch ti a m im n c th hp thu (chp nhn) m khng to ra
s ph hy mi trng t nhin v cc vn kinh t - x hi ng thi khng lm
gim cht lng v kinh nghim thu nhn ca khch.
Khi nim ny kh d hiu nhng nhng tiu ch nh gi sc cha ch mang
tnh nh tnh . V vy rt kh khn s dng trong thc tin bi sc cha l mt
quyt nh mang tnh qun l. Cc nh qun l im n du lch kh c th a ra
quyt nh v sc cha ca im n nh th no l khng nh hng n mi trng
hay khng lm nh hng n kinh nghim thu nhn ca khch. Tuy nhin, d sao
cng c xem nh l cc yu cu c bn a ra cch qun l sc cha ca im
n.

111
 Trn thc t, mi im n c th c qun l theo cc mc sc cha cao
thp khc nhau ty thuc vo kh nng v trnh qun l cng nh cc c im vn
c ca ti nguyn du lch thin vin v vn ha, cc iu kin v c s h tng, c s
vt cht k thut,... ca im n.
Theo nghin cu ca mt s tc gi ngi Anh (C.cooper v cc tc gi khc),
sc cha ca mt im n du lch c th xem xt trn 4 phng din: vt cht, tm l,
sinh hc, x hi v c th gi l 4 loi sc cha:
- Sc cha vt cht: lin quan n s lng t ai ph hp v sn c cho nhu
cu pht trin cc c s tin nghi cng vi nng lc gii hn ca cc tin nghi .
Chng hn nh: bi xe, din tch phng n, phng ng, s ch ngi hay s ging.
Sc cha vt cht c th o lng bng cc thc o thng thng v c th c s
dng qui hoch hoc qun l.
- Sc cha tm l (nhn thc): c th hin thng qua cht lng cc kinh
nghim m du khch nhn c khi ving thm im n. Tuy nhin, c nhiu ngi
thch s yn tnh th trnh ni ng ngi, cn c nhng ngi khc li chp nhn s
ng c thm ch thch nhng ni ng ngi. Cho nn sc cha tm l l mt khi
nim mang tnh c nhn ph thuc vo s thch ca tng loi khch. Do , khi iu
tra v s ph hp ca sc cha tm l c nhiu kin c th ngc nhau. Cng tc
qun l, qui hoch kh c th chi phi bi sc cha ny, mc d phong cnh p c
th lm gim bt n tng ca s qu ng hoc qu ti.
- Sc cha sinh hc ca mt v tr b vt qu khi s xo trn hoc thit hi v
mi trng sinh thi c bit l h ng thc vt x ra v khng th chp nhn c.
C nhiu cng trnh nghin cu cc "ngng" c th chp nhn c ca h ng thc
vt trc s pht trin ngy cng gia tng ca hot ng du lch. Tuy nhin, sc cha
sinh hc c ngha khi nghin cu ton b h sinh thi hn l cn nhc cc yu t
ring l ca n.
- Sc cha x hi ny sinh t cc tng hoch nh v pht trin du lch bn
vng phi da trn li ch cng ng. N biu l v cc mc pht trin c cng
ng dn c v chnh quyn a phng c th chp nhn c.
III. Tnh thi v trong du lch v s nh hng ca tnh thi v
1. c im thi v du lch v nhng tc ng ca thi v du lch
1.1. Khi nim
112
 1.1.1.Tnh thi v du lch
Tnh thi v du lch l mt c trng quan trng trong kinh doanh du lch. Khi
kinh doanh sn phm du lch mi doanh nghip phi i mt vi nhng yu t tc
ng khc nhau, t to nn tnh thi v trong du lch. Tnh thi v gy nhng
tc ng khng nh n hot ng kinh doanh ca h. Chnh v vy, vic nghin cu
tnh thi v khng ch l vn quan tm ca cc nh khoa hc m c cc doanh
nghip kinh doanh du lch.
T sau i chin th gii th 2 cho n cui nhng nm 60 ca th k th 20,
vic nghin cu tnh thi v trong du lch tp trung ch yu vo ngun gc, bn cht,
c im ca thi v du lch v nhng nhn t quyt nh di thi v du lch. Thi
gian gn y, tuy vn quan tm n kha cnh l thuyt ca vn ny, song cc t
chc du lch quc gia v quc t tp trung nhiu hn vo vic son tho, thc nghim
v ng dng cc k hoch tng hp nhm hn ch nhng tc ng tiu cc ca thi v
du lch, ko di ng k thi v du lch.
Quan nim v tnh thi v du lch c nhiu tc gi cng quan im nh sau:
Tnh thi v du lch l s dao ng lp i, lp li hng nm i vi cung v cu cc
dch v v hng ha du lch, xy ra di tc ng ca mt s nhn t nht nh".
Cung du lch mang tnh tng i n nh v lng trong nm cn cu du lch li
thng xuyn bin ng do ph thuc vo nhiu nhn t khc nhau. Cho nn, nu
lng cu dao ng qu ln th lng cung khng th no p ng c.

Lng
cung
cu

Cung

Cu

Thng

Biu 3.2: Bin ng cung cu trong thi du lch

Khi xem xt tnh thi v ca mt khu vc, mt t nc no cn ch n
nhng loi hnh du lch c kinh doanh ti l g. Mi mt loi hnh du lch c mt
c im khc nhau v vy thi v du lch cng din ra khc nhau. V th, tnh thi v
113
ca mt vng s l tp hp cc dao ng theo ma ca cung v cu cc loi hnh du
lch c pht trin . S chnh lch v thi gian gia cc loi hnh du lch v
cng biu hin ca tng loi chnh l nguyn nhn to ra ng cong th hin cc
dao ng thi v du lch ca ton b hot ng du lch. S dao ng ca cung v cu
du lch to ra cc ma du lch trong nm.
1.1.2. Cc ma trong du lch
Cng nhu cu du lch khng ging nhau gia cc thng trong nm to ra cc
thi k c lng cu khc nhau, l cc ma du lch. Bao gm:
- Ma chnh du lch: l khong thi gian c cng tip nhn khch du lch cao
nht.
- Ma tri du lch: l khong thi gian c cng tip nhn khch du lch thp
nht.
Ngoi ra, ngi ta cn xc nh khong thi gian k trc v sau ma chnh du
lch:
- Trc ma chnh du lch: l khong thi gian c cng tip nhn khch du
lch thp hn ma chnh, xy ra trc ma chnh
- Sau ma chnh: l khong thi gian c cng tip nhn khch du lch thp
hn ma chnh, xy ra sau ma chnh
V d: Ti Nng, cc ma du lch trong nm c th hin qua s qui lut
thi v tnh t s liu thng k 2009 - 2011 (Phng php xc nh qui lut thi v
xem phIj lc 3)

114
 Thng
Biu 3.3: Qui lut thi v du lch ti thnh ph Nng

Quan st biu 3.3 chng ta c th xc nh cc ma du lch ti thnh ph

Nng c ma du lch nh sau:
- Ma chnh du lch: thng 4 n thng 8
- Ma tri du lch: t thng 10 nm trc n thng 2 nm sau
- Trc ma du lch: thng 3
- Sau ma du lch: thng 9
1.2. c im ca thi v du lch
Di tc ng ca nhng nhn t khc nhau, tnh thi v du lch c nhng c
im quan trng nh sau:
- Tnh thi v trong du lch l mt hin tng ph bin v khch quan tt c
cc nc, cc vng c hot ng du lch.
iu ny cng d hiu khi chng ta thy rng hot ng du lch lun chu s tc
ng ca cc nhn t mang tnh khch quan nh: kh hu, tnh hnh kinh t, x hi,..
tc ng n c cung ln cu gy nn s dao ng nht nh. N khng ph thuc vo
ch ch quan ca con ngi. V mt l thuyt, nu mt quc gia hoc vng c kinh
doanh nhiu loi hnh du lch khc nhau v c th m bo c cng khai thc
khch du lch u n trong nm th ti ni khng tn ti tnh thi v du lch. Tuy
nhin, trn thc t kh nng ny rt kh thc hin. V vy, tnh thi v du lch lun
xut hin bt k quc gia, vng c kinh doanh du lch. Vic loi b s tn ti ca

115
tnh thi v trong du lch l iu khng th m cc doanh nghip, t chc thng tm
cc bin php hn ch hoc thch ng vi tnh thi v ny.
- Mt quc gia, mt vng du lch c th c mt hoc nhiu thi v du lch, ty
thuc vo th loi du lch c pht trin .
Mi mt loi hnh du lch khi pht trin thng ph thuc vo nhng gi tr ti
nguyn v khai thc nhng i tng khch du lch khc nhau, cho nn mi loi hnh
du lch thng c thi v du lch din ra khc nhau. Tnh thi v du lch cc quc
gia, vng lnh th hay a phng khng ging nhau. Khi tin hnh nghin cu tnh
thi v ti nhng quc gia hay vng lnh th cn nghin cu k tnh thi v du lch
ca tng loi hnh du lch c pht trin th mi mang tnh ton din v thy r
c ngun gc ca tnh thi v.
Nu mt hay mt vng ch pht trin mt loi hnh du lch l ch yu nh ngh
bin hay ngh ni th ch c mt ma du lch l vo ma h hoc ma ng. V d
nh cc vng bin Vng Tu, H Long, Sn ca Vit Nam ch yu kinh doanh v
pht trin loi hnh du lch ngh bin th ma du lch chnh s l ma h.
Nhng nu nh ti mt khu ngh mt bin li c nhiu ngun nc khong c gi
tr th li pht trin mnh hai loi hnh du lch l ngh bin vo ma h v ngh
dng, cha bnh vo ma ng. Chng hn nh ti mt s vng ni chu u (o,
Php) tn ti hai ma du lch chnh l ma ng vi loi hnh du lch th thao trt
tuyt v ma h vi loi hnh du lch leo ni, cha bnh.
- di thi gian v cng ca thi v du lch khng bng nhau i vi cc
th loi du lch khc nhau.
Cng ca thi v du lch c hiu l mc tp trung ca khch du lch
trong khon thi gian v khng gian nht nh . Thng thng, loi hnh du lch ngh
bin c thi gian ngn hn v cng du lch mnh hn do ph thuc vo thin
nhin. Cn loi hnh du lch cha bnh thng li c thi gian di hn v cng
mnh hn.
- Cng ca thi v du lch khng bng nhau theo thi gian ca chu k kinh
doanh.
Thi gian c cng ln nht c qui nh l thi v chnh (ma chnh), cn
thi k c cng thp hn ngay trc ma chnh gi l thi v trc ma, ngay sau
ma chnh gi l thi v sau ma. Thi gian cn li trong nm gi l ngoi ma.
116
mt s ni ch kinh doanh du lch ngh bin l ch yu th thi gian ngoi ma ngi
ta gi l "ma cht"
V d: Ti bi bin Sm Sn, cng khch du lch ln nht vo cc thng
6,7,8. y l khong thi gian c kh hu tt nht cho vic tm bin, thu ht nhiu
khch du lch, thi gian gi l ma chnh. Cc thng 4,5 v 9,10 th nc bin vn
tng i m nn vn cn c khch n tm nhng cng thp hn. Thi gian
gi l trc ma hay sau ma. Cn li cc thng 11,12,1,2,3 l nhng thng ngoi ma
(ma cht)
- di thi gian v cng ca thi v du lch ph thuc vo mc pht
trin v kinh nghim kinh doanh ca cc quc gia du lch, im du lch v cc nh
kinh doanh du lch.
C th cc doanh nghip, cc vng hoc cc nc cng kinh doanh mt loi hnh
du lch vi ti nguyn du lch tng i nh nhau nhng nu h c kinh nghim nhiu
hn trong pht trin du lch th chc chn h xy dng v thc hin c cc bin
php tt hn. Lc , thi v du lch c ko di hn v cng ca ma du lch
yu hn. Tri li, ti cc nc, vng hoc c s kinhh doanh c t kinh nghim hn th
li c thi gian ma du lch ngn hn v cng mnh hn.
- di thi gian v cng thi v du lch ph thuc vo c cu ca khch
n vng du lch.
Ty thuc vo nhng c im ca tng i tng khch, h c thi quen cng
nh nhu cu, ng c i du lch trong nhng khong thi gian nht nh trong nm. V
vy, cc trung tm dnh cho du lch thanh, thiu nin thng c ma ngn hn v
cng mnh hn so vi nhng trung tm n khch tui trung nin. Nguyn
nhn chnh y l do thanh, thiu nin thng c thi quen i theo tp th, hi vo
cc dp ngh h, tt ngn hn.
- di thi gian v cng ca thi v du lch ph thuc vo cc c s lu
tr chnh.
Ti cc khu vc pht trin du lch vi nhng c s lu tr chnh c xy dng
di dng l cc cng trnh n nh v kin c nh khch sn, motel, khu ngh
dng,.. th ma du lch ko di hn v cng ma chnh khng chnh lch qu cao
so vi thi gian cn li. Ngc li, u c s lu tr ch yu l nh tr hoc lu tri
th ma du lch ngn hn v cng du lch kh cao.
117
 c im ny l hu qu ca nhiu nguyn nhn khc nhau nh:
+ Nhng ni c cc c s lu tr ch yu l khch sn, nh ngh, khu ngh dng,...
th vic u t bo dng tn km hn dn n cc nh kinh doanh phi tm kim bin
php ko di thi v du lch hn.
+ Nhng ni c thi v du lch ngn th nhu cu u t v xy dng cc c s
lu tr chnh t hn. C s lu tr l nh tr hoc lu tri th va linh hot va t tn
km chi ph hn.
Mt vi c im v tnh thi v du lch ca Vit Nam
- Vit Nam c ngun ti nguyn du lch kh a dng thun li cho vic pht trin
du lch quanh nm
Vi v tr a l hnh ch S, pha ng gip bin, phi Ty gip ni. Kh hu c
s thay i theo min. Min Bc v min Trung c ma ng nhiu ma v lnh cn
min Nam th kh hu quanh nm nng m, b bin ko di thun li cho kinh doanh
du lch bin c nm. Bn cnh , Vit Nam c s a dng v ti nguyn du lch nhn
to v phn b tng i u khp cc tnh thnh trong c nc. Do vy, tnh thi v
du lch c th hn ch v c iu kin gim cng ca n.
- Khch du lch ti Vit Nam c ng c v mc ch khc nhau ty thuc tng
i tng
i vi du lch quc t n Vit Nam, mc ch i du lch ch yu ca h l
cng v (k kt hp ng kinh doanh, hi tho), sau n mc ch tham quan, tm
hiu vn ha, thin nhin. Chnh v vy h thng n Vit Nam t thng 10 nm
trc n thng 3 nm sau. Cn i vi khch du lch ni a, mc ch du lch ch
yu l ngh bin, tham quan thng cnh, l hi. H i ch yu vo cc thng h v cc
thng u nm.
Trong hai lung khch ny, lung khch ni a ln hn lung khch quc t rt
nhiu. Do , nu xt tm v m th kinh doanh du lch quc t ch ng c ma du
lch chnh l vo khon thi gian t thng 10 nm trc n thng 3 nm sau. Cn nu
xt trn phm vi kinh doanh du lch ca c nc ni chung th nc ta c hai ma du
lch chnh l vo cc thng h v cc thng u nm.
- di thi gian v cng thi v du lch cc thnh ph ln cc tnh v
cc trung tm du lch bin l rt khc nhau
S d nh vy l do cc ni pht trin nhng loi hnh du lch khc nhau, c
im v c cu ngun khch khc nhau.
118
 Thng thng cc trung tm thnh ph ln khai thc loi hnh du lch bin nh
Nng, Nha Trang, Vng Tu,... ngoi vic thu ht khch du lch ngh bin cn c th
thu ht cc i tng khch cng v. Nhng ni ny thng c ma du lch ko di v
cng khng qu mnh. Cn cc tnh thnh ch yu khai thc du lch da vo ti
nguyn thin nhin th chc chn s gp kh khn nu thi tit khng thun li nh
Lt, SaPa,...

Ij

Thng
Biu 3.4: Qui lut thi v du lch ti Ninh Bnh
Nu so snh tnh thi v gia thnh ph Nng v tnh Ninh Bnh chng ta d
dng nhn ra s khc nhau rt ln v thi gian ca cc ma du lch. Ti Nng, ma
chnh du lich ko di t thng t n thng 8 cn ma tri du lch ri vo cc thng 9
n thng 2 (xem biu 3.3). Ti Ninh Bnh, ma chnh du lch vo thng 2 n
thng 4, ma tri ri vo cc thng cn li (xem biu 3.4). S d c s khc nhau
nh vy l do hai ni ny pht trin cc loi hnh khc nhau. Thnh ph Nng ni
ting pht trin vi loi hnh du lch bin nn rt thun tin cho vic khai thc khch
du lch vo ma h (khong thng 5 n thng 8). i vi Ninh Bnh, pht trin ch
yu da vo loi hnh du lch vn ha, c bit l du lch tm linh nn thng din ra
vo khong thng 2 n 4. Nhng thng 10 n thng 1 ti y kh hu khng my
thun li nn t thu ht khch.
1.3. Nhng tc ng ca thi v du lch
Tnh thi v du lch nh hng bt li n tt c cc thnh phn tham gia vo
qu trnh hot ng du lch. Bao gm nhng nh hng n c dn s ti, n chnh
quyn a phng v nht l n khch du lch v nh kinh doanh du lch. Bn cnh
, cn nh hng n gi tr ca nhng ti nguyn du lch v cc ngnh kinh t khc.
1.3.1. Cc tc ng bt li n c dn s ti
119
 Vo ma chnh du lch, cu du lch tp trung qu ln ti cc khu vc din ra hot
ng du lch, gy nn s mt cn i, mt n nh i vi cc phng tin giao thng
i chng, i vi mng li phc v x hi (giao thng cng cng, in, nc, mng
li thng nghip), lm nh hng khng nh n np sng sinh hot hng ngy
ca ngi dn a phng.
Ngc li, vo ma tri du lch, cu du lch gim xung v gim ti mc bng
khng th nhng ngi lm hp ng theo thi v s khng cn vic, h phi tht
nghip hoc thay th cng vic khc, iu nh hng n i sng, thu nhp ca
nhng ngi dn lm vic ny. Ngoi ra, ngay c nhng nhn vin lm vic lu di ti
cc doanh nghip du lch cng c th gim thu nhp vo ma tri du lch do ngun thu
ca doanh nghip gim st.
1.3.2. Cc tc ng bt li n chnh quyn a phng
Chnh quyn a phng chu trch nhim trong vic qun l tnh hnh an ninh,
trt t v an ton x hi. Vo thi im chnh v, cng vic ny tr nn kh khn hn
khi lng khch du lch tp trung qu ln ti cc khu vc. Trong khi thnh phn
ca khch du lch rt phc tp, nhiu c nhn li dng c hi gy mt an ninh, trt
t nn vic qun l ca chnh quyn rt kh khn
Khi cu du lch gim xung v gim ti mc bng khng th nhng khon thu
nhp t thu v l ph do du lch em li cho chnh quyn a phng cng gim st.
1.3.3. Cc tc ng bt li n khch du lch
Khch du lch thng gp kh khn trong vic tm ch ngh ngi thch hp vi
thi gian t chn theo mun ca mnh khi cu du lch tp trung qu ln. Ngoi ra,
tnh trng tp trung nhiu khch du lch ti nh ga, sn bay, bn tu, trn cc phng
tin giao thng, trong cc c s lu tr, trung gii tr cc ni n du lch. Vn ny
tc ng khng nh n tm l ca khch, lm gim tin nghi khi i li, gy mt mi
cho khch, ng thi vic s dng cc c s lu tr khng c thoi mi, nh hng
n vic cm nhn gi tr ti nguyn du lch. Do vy, vic gim cht lng phc v
khch du lch l iu khng th trnh khi.
1.3.4. Cc tc ng bt li n nh kinh doanh du lch
i vi doanh nghip kinh doanh du lch bt k l ma chnh hay ma tri u b
nh hng n hot ng kinh doanh.

120
 Vo ma chnh du lch, cu du lch tng mnh, trc mt th cc c s kinh
doanh hu nh s dng ti a cng sut, c doanh thu ln v li nhun cao. Tuy nhin,
mt tri ca n li mang n nhng tc ng rt bt li cho hot ng kinh doanh ca
doanh trong thi gian lu di. Bao gm cc mt nh sau:
Mt l, i vi cht lng phc v du lch: Nu cc c s kinh doanh du lch
hot ng qu ti th chc chn khng th phc v cho du khch mt cch chu o,
y . iu ny tc ng vo tm l khch hng, ngi ta cho rng cht lng dch
v cha m bo v ngi tiu dng nhiu ln vi cht lng dch v khng ng tin
cy nh vy. iu ny nh hng rt ln n uy tn ca doanh nghip trong lng
khch hng hin ti cng nh tim nng.
Hai l, i vi vic t chc v s dng nhn lc: Doanh nghip phi i mt vi
tnh trng thiu nhn lc phc v cho du khch, s dng lao ng qu mc nh hng
n ngun nhn lc ca doanh nghip, i khi cn phi s dng n nhn vin thi v
v iu ny cng phn no tc ng n cht lng dch v cung ng cho khch
Ba l, i vi vic t chc cc hot ng cung ng, cc ngnh kinh t v dch v
c lin quan, dch v cng cng. Kh nng thiu dch v cung ng cho nhu cu khch
du lch tng cao vo ma chnh. C th doanh nghip cn thay i phng thc, qui
trnh cung ng dch v du lch tha mn nhu cu v iu ny nh hng n tnh k
lut trong lao ng. Bn cnh , cung ng c dch v du lch doanh nghip phi
lin kt vi cc n v doanh nghip thuc cc ngnh ngh kinh doanh khc v cc
dch v cng cng. Cho nn, cc n v cng gin tip chu p lc trong thi im
kinh doanh chnh v
Bn l, i vi vic t chc hch ton: Thng xy ra cc sai st hn.
Nm l, i vi ti nguyn du lch, c s vt cht k thut: ti nguyn du lch b
khai thc qu mc phc v nhu cu tham quan ca khch du lch m khng thi
gian kim tra, tu b s lm gim gi tr ti nguyn. Mt phn do thc ca khch
du lch cha tt, c th lm nh hng nghim trng n mi trng sinh thi, gim
gi tr ca nhng ti nguyn nhn to. Vn ny, nh hng ln n vic thc hin
pht trin du lch bn vng hay khng.
Cc tc ng bt li gy ra khi cu du lch gim xung v gim xung ti mc
bng khng.

121
 Th nht, tc ng ti cht lng phc v: do nhiu nguyn nhn khc nhau.Vo
thi im t khch hoc khng c khch th doanh nghip c tnh ch quan, cc dch
v c th ct gim nh hng n cht lng phc v cho khch.
Th hai, tc ng ti hiu qu kinh t trong kinh doanh: ngun doanh thu gim
mnh do lng khch gim. Trong khi doanh nghip phi chi tr cc khon chi ph
c nh ln nh khu hao, lng nhn vin,... Chnh v th li nhun rt thp hoc
khng c. Trong giai on ny cc ch tiu hiu qu kinh doanh u rt thp.
Th ba, tc ng n vic t chc v s dng nhn lc: mc d t khch hoc
khng c khch, doanh nghip cng kh c th cho nhn vin ngh vic tm thi. Bi
v nu doanh nghip lm nh vy s nh hng n s mt n nh trong cng vic
ca nhn vin v h c th b vic tm nhng cng vic khc. Cn nu gi nguyn
b my nhn s nh ma chnh v th doanh nghip li khng tin chi tr cho
nhng khon tin lng ca nhn vin. y l mt bi ton kh cho cc doanh nghip
trong vic t chc v s dng lao ng nh th no t c hiu qu.
Th t, tc ng ti vic t chc hch ton: doanh thu, li nhun gim cng c
ngha rng doanh nghip cn hoch ton cc khon thu, chi v trch lp cc qu cn cn
nhc nh th m bo ng qui nh ca php lut v ng thi ph hp vi c
im ca doanh nghip.
Th nm, i vi ti nguyn du lch, c s vt cht k thut: khi lng khch
tham quan qu t, s lm gim ng lc cho vic pht trin ti nguyn, cng tc trng
tu, tn to khng c quan tm thng xuyn. Cc c s vt cht k thut s tr nn
tr tr hn do mc bo tr, bo dng, thay th khng c thc hin thng xuyn.
Tnh thi v du lch tc ng ng thi ln nhiu i tng tham gia vo hot
ng du lch, trong khng ch nh hng n cc doanh nghip du lch m k c
nhng ngnh ngh c lin quan khc. Trong hot ng qun l v kinh doanh du lch
cn nhn thc mc tc ng v tm ra cc bin php hn ch n mc thp nht
nhng bt li do tnh thi v du lch gy ra. T mang li s hi lng cho du khch,
tng hiu qu kinh doanh v gp phn vo vic bo v an ninh trt t, an ton x hi.
2. Cc yu t nh hng n thi v du lch
Nhn thc c s tc ng ca thi v du lch ln cc thnh phn trong nn
kinh t x hi, cc nh nghin cu cng nh cc t chc, doanh nghip tin hnh xy

122
dng v thc hin cc k hoch ng b nhm hn ch. Mun lm c iu h
phi tm ra nhng nguyn nhn su xa to nn tnh thi v du lch.
Nh tm hiu trong khi nim, tnh thi v du lch tn ti l do nh hng ca
tp hp cc yu t khc nhau. l cc nhn t t nhin, kinh t - x hi, nhn t t
chc, k thut, tm l, Trong c mt s nhn t nh hng ch yu n cung du
lch, mt s nhn t nh hng ch yu n cu du lch hoc c nhn t nh hng
ng thi c cung ln cu. Do vy, mun kinh doanh du lch t hiu qu cn tin
hnh nghin cu mt cch t m nh hng ca nhng nhn t n tnh thi v ca mt
quc gia, mt khu vc m k c tng loi hnh doanh nghip c th. Nhim v nghin
cu t ra l:
- Ch ra nhng nhn t nh hng quyt nh n tnh thi v
- nh ra hng tc ng ca tng nhn t n cung hoc cu hoc c cung v
cu trong du lch
- Xc nh mc tc ng ca tng nhn t v nh hng tng hp ca cc nhn
t

Cc nhn t quyt nh n tnh thi v trong kinh doanh du lch

Nhn t Nhn t kinh Nhn t t Cc nhn t

t nhin t - k thut chc khc

Cu Cung
du lch du lch

Tnh thi v trong du lch

S 3.1: Cc yu t nh hng n tnh thi v du lch

2.1. Cc yu t nh hng
Mi yu t c nhng c im khc nhau, mc tc ng ca chng cn ty
thuc vo tng loi hnh du lch v tng i tng khch du lch. Khi tin hnh phn
123
tch tnh thi v ti mt
2.1.1. T nhin
Trong cc nhn t t nhin, kh hu l nhn t quan trng nht, nh hng quyt
nh n tnh thi v trong du lch. Kh hu nh hng n c cung v cu trong du
lch. Tuy nhin, tng vng kh hu c th th mc nh hng c s khc nhau.
i vi cung du lch, iu kin kh hu c th to iu kin thun li hoc gy
kh khn cho vic t chc kinh doanh cc loi hnh du lch nht nh. Cc loi hnh du
lch ngh bin, ngh ni, gii tr ngoi tri c khai thc tt trong iu kin kh hu
mt m, nhiu nh nng, t ma. Ngc li, nu iu kin kh hu qu lnh hoc ma
ko di s hn ch kh nng t chc cc loi hnh du lch ny.
i vi cu du lch, kh hu khuyn khch khch du lch tham gia nhiu hoc lm
cho khch nn lng, khng mun tham gia.
Khi chng ta xem xt loi hnh du lch ngh bin, cc thnh phn ca kh hu nh
cng nh nng, m, mnh v hng gi, nhit kt hp vi mt s c
im ca ti nguyn du lch bin nh su, kch thc bi tm,... quyt nh mc
tin nghi ph hp vi vic tm v phi ca khch, t xc nh c gii hn ca
thi v du lch. Tuy nhin, gii hn cng c th m rng hoc thu hp ty thuc
vo i hi ca khch du lch v tiu chun ca h khi s dng ti nguyn du lch.
V d, khch du lch Bc u, h c tm bin c nhit 15 - 160C, th ma
du lch c th ko di hn. Cn i vi khch du lch Vit Nam th nhit l 25 -
300C hoc cao hn na th mi ph hp tm bin. Cho nn ma du lch li co ngn li.
i vi cc loi hnh du lch khc nh du lch cha bnh, du lch vn ha, du lch
cng v,... kh hu khng nh hng n gi tr ti nguyn du lch nhng kh hu li
nh hng trc tip ln cu du lch. So vi loi hnh du lch ngh bin th s nh hng
ca kh hu khng kht khe bng. Khch du lch thng chn thi gian i du lch c
iu kin kh hu thun li nh vo ma xun, h hay ma thu. iu ny l nguyn nhn
cho thy cng khch du lch tp trung vo mt s thi im trong nm.
Nh vy, nhn t kh hu nh hng su, rng n cung cu du lch gy nn tnh
thi v. Mc tc ng khc nhau ty thuc vo tng loi hnh du lch quyt nh
n di v cng ca thi v du lch. Vn t ra cho cc quc gia trn th
gii l tnh hnh bin i kh hu din bin phc tp nh hng n vic d bo v ln
k hoch ng ph v hn ch nhng bt li ca thi v du lch.
124
 2.1.2. Yu t kinh t - x hi - tm l
a. V kinh t
Thu nhp l yu t quan trng c nh hng quyt nh ti nhu cu i du lch,
bi thc hin c chuyn i du lch th cn phi c mt lng tin cn thit, nn
thu nhp ca ngi dn cng cao th h c nhu cu i du lch cng nhiu. V vy, cc
nc c nn kinh t pht trin ngi ta i du lch nhiu hn, h c th thc hin nhiu
chuyn i du lch trong mt nm, do nhu cu i du lch trong ma chnh gim, gp
phn lm gim cng du lch thi v du lch chnh. iu cho thy r tc ng
ca thu nhp n cu du lch v gy nn tnh thi v.
S thay i t gi hi oi cng tc ng kh ln n nhu cu i du lch. Chng
hn ng tin quc gia ni n b mt gi so vi ng tin c kh nng chuyn i cao
nh USD, EURO th s lm tng nhu cu du lch v ngc li. S thay i c th
ko theo lm thay i mc , thi v ca du lch.
Bn cnh , tnh hnh v lm pht hay khng hong nn kinh t cng l mt
trong nhng nguyn nhn tc ng n cu du lch. ng thi, nhng nhn t ny
cng tc ng phn no n vic u t, pht trin cc dch v kinh doanh du lch.
b. Thi gian ri
Thi gian nhn ri l nhn t nh hng n s phn b khng u ca nhu cu
du lch, con ngi ch c th i du lch vo thi gian nhn ri. Ch yu l s phn b
thi gian ri ca cc nhm dn c gy nh hng n s phn b khng ng u v
cu du lch v gy nn tnh thi v. Tc ng ca thi gian nhn ri ln tnh thi v
trong du lch phi ni n hai thnh phn chnh trong x hi.
Th nht, thi gian ngh php trong nm ca ngi lao ng tc ng ln thi v
du lch, do di ca thi hn php v thi gian s dng php. Nu thi gian php
ngn th ngi ta thng ch i du lch mt ln trong nm, khi h chn thi gian
chnh v i du lch vi mong mun c tn hng nhng ngy ngh qu gi, do
cng du lch s cao vo ma chnh. Ngc li, thi gian ngh php nm di cho
php con ngi i du lch nhiu ln trong nm, t trng nhu cu tp trung vo ma
chnh s gim, gp phn lm gim cng du lch trong ma chnh, tng cng
thu ht nhu cu ngoi ma
Thc t cho thy, ti cc quc gia trn th gii hin nay c s gia tng thi
gian ngh php nm cho ngi dn. Nu s ngy ngh php nm ko di cho php
125
ngi dn i du lch nhiu ln hn trong nm t gip cho cng vo ma chnh
s gim v ko di c thi v du lch. Nh vy, s gia tng thi gian nhn ri gp
phn lm gim cng ca thi v du lch v tng cng vo ngoi ma du lch.
Vic phn b thi gian s dng php nm ca cc cng nhn vin chc cng nh
hng n tnh thi v trong du lch. V d mt s nc p dng chnh sch qui nh
thi gian s dng php nm cho nhn vin trong mt khong thi gian nht nh. iu
ny l nguyn nhn khin nhu cu tp trung vo mt thi im nht nh trong nm.
Tuy nhin, trn thc t, s nh hng ny khng ln v rt t quc gia qui nh thi
im bt buc s dng php nm.
Mt nguyn nhn gy nn s tp trung cao ca cu du lch l vic s dng thi
gian ngh php i tr. S tp trung ln nhu cu vo v chnh cn do vic s dng
php theo tp on nh cn b - gio vin trong trng hc ngh h, nng dn ngh
vo ngy khng bn rn ma mng. Mt s x nghip ngng hot ng chnh vo mt
giai on trong nm v nhn vin phi ngh php trong thi gian .
Th hai, thi gian ngh ca trng hc, iu ny lm cho hc sinh v cha m
chng c thi gian i du lch. Thng l i vi hc sinh c tui t 6 -15 tui, cc
bc cha m thng sp xp thi gian ngh php cng, tn hng ngy ngh cng vi
con ci. i vi tng lp hc sinh, sinh vin cc trng ph thng trung hc, i
hc, cao ng, k ngh h trng vi ma du lch bin i vi mt s nc lnh th
ngoi k ngh h cn c k ngh ng. iu ny lm tng cng ma du lch chnh.
i vi nhng ngi hu tr, s lng ngy cng tng do tui th trung bnh
tng, thi gian ca h c th i du lch bt k lc no nu c iu kin kinh t. y
l lc lng du khch lm gim bt cng ma du lch chnh.
Khi tin hnh nghin cu s tc ng ca thi gian ri ln thi v du lch th
ngi ta thng xut pht t vic tm hiu i tng khch mc tiu. Cc nh nghin
cu cng gp khng t kh khn do mi quc gia c c cu dn c theo tui, hon
cnh gia nh khc nhau. Do vy, nghin cu hiu qu i hi tnh t m, c th cho
tng quc gia v kh tng hp thnh xu hng chung.
c. S qun chng ha trong du lch
y l nhn t nh hng trc tip n cu trong du lch. S tham gia ca s
ng khch c kh nng thanh ton trung bnh (thng t c kinh nghim i du lch) h
thng thch i ngh bin vo ma h ma du lch chnh, v cc l do sau:
126
 a s khch c kh nng thanh ton hn ch thng i ngh tp th vo chnh v,
do chi ph t chc chuyn i theo on thng nh. Mc d vo thi im ny chi ph
du lch cao nhng li c gim gi cho s ng. H thng khng hiu iu kin
ngh ngi ca tng thng nn h chn nhng thng thuc ma chnh xc sut gp
thi tit bt li l nh nht.
Do nh hng ca mt v s bt chc ln nhau ca du khch. Nhng ngi mi
tham gia vo dng khch du lch thng khng nm c iu kin ngh ngi ca tng
vng, tng a phng mt cch c th. H la chn thi gian i ngh ngi di tc
ng ca cc nhn t tm l v ph thuc vo kinh nghim ca ngi khc. H thng
i ngh vo thi gian m cc nhn vt c ting i ngh.
V vy, s qun chng ha trong du lch lm tng tnh thi v vn c trong du
lch. khc phc nh hng ny ngi ta thng dng chnh sch gim gi vo
trc v sau ma chnh, ng thi tng cng qung co cc iu kin ngh ngi ngoi
ma chnh thu ht khch.
d. Phong tc tp qun
Qua iu tra x hi hc ca Hoa K v mt s nc Ty u cho thy: phong tc
tp qun l nhn t tc ng n cu du lch v s tp trung ca cu du lch vo nhng
thi im nht nh
Thng thng cc phong tc c tnh cht bn vng v c hnh thnh di tc
ng ca cc iu kin kinh t - x hi. Cc iu kin ny thay i s to ra cc phong
tc mi nhng khng th xa b phong tc c v chng c th chp nhn c.
V d: min Bc nc ta vo ma xun (khong thng 2 v thng 3 m lch) l
ma l hi nh Cha Hng, Cha Thy, n Hng, Hi Lims lt khch tham
gia rt ng, c th chim ti khong 74% trong tng s l hi trong nm.
e. iu kin v ti nguyn du lch
y l nhn t tc ng ln c cung ln cu trong du lch. iu kin v ti
nguyn du lch nh b bin p, di ma du lch bin ngn. nhng vng c sui
nc khong to iu kin du lch cha bnh pht trin, nu c kt hp vi du lch
bin v du lch vn ha s c th ko di thi v du lch hn di ca thi v du
lch ca mt vng ph thuc vo s a dng ca cc th loi du lch c th pht trin .
f. S sng sng n tip khch du lch

127
 S sn sng n tip khch du lch c nh hng n di thi v du lch thng
qua cung.
Cht lng v c cu ca c s vt cht k thut du lch v cch t chc hot
ng trong cc c s du lch nh hng n vic phn b nhu cu theo thi gian.
Chng hn vic xy dng cc khch sn c hi trng, b bi, cc trung tm cha
bnh to iu kin cho cc c s ny hot ng quanh nm.
Vic phn b hp l cc hot ng vui chi, gii tr, t chc cho du khch c nh
hng nht nh n vic khc phc s tp trung nhng nhn t tc ng n thi v
du lch. Thng thng nhng im n du lch c s a dng v kh nng n tip,
dch v a dng s thc y tiu dng nhiu hn, ko di thi gian lu li ca khch,
t ko di c thi v du lch.
Chnh sch gi ca cc c quan qun l du lch tng nc, tng vng, cc t
chc kinh doanh du lch - khch sn thng gim gi cc dch v v hng ha trc v
sau ma chnh hoc dng cc hnh thc khuyn mi ko di thi v du lch.
Cc cng tc t chc ca c quan qun l v doanh nghip nh hot ng tuyn
truyn, qung co nh hng khng nh n s phn b ca lung khch du lch gip
cho khch du lch nm c cc thng tin v im du lch h c k hoch i ngh
sm hoc sau ma chnh mt khi h thy c li.
Ngoi cc nhn t trn, vn cn mt s nhn t khc tc ng n cung hoc cu
du lch v phn no gy nn tnh thi v nh: nhn t mang tnh tm l, mt s trng
hp c bit nh phc v khch du lch tun trng mt, khch du lch cng v thng
chn nhng thi im nht nh no trong nm.
Cc nhn t trn thng thng va tc ng ring l, va tc ng ng thi,
trong thc t ma du lch thng chu nh hng ca mt vi nhn t cng mt lc.
Ngoi ra tc ng ca tng nhn t c th gim i khi c nhn t khc tc ng theo
hng ngc li. V d tc ng ca yu t kh hu s gim nu to ra c cu ca c
s vt cht k thut thch hp. V vy, cn phi hiu r cc mi lin h rng buc qua
li gia cc yu t nh hng n di ma ca tng loi hnh du lch. T tm
ra c mi kh nng ko di ma kinh doanh du lch hot ng trong c nm, nng
cao cht lng phc v v tng ngun thu cho doanh nghip du lch, khch sn.
2.2. Phng hng gim nhng tc ng tiu cc ca tnh thi v

128
 Nh phn tch trong c im ca tnh thi v du lch, trong kinh doanh du
lch, tnh thi v lun l yu t khch quan v tt yu. Cc t chc qun l cng nh
doanh nghip cn tm ra bin php thch hp hn ch nhng tc ng tiu cc ca
tnh thi v nhm em li hiu qu kinh doanh ti u, gip cho hot ng du lch pht
trin mt cch bn vng.
Chng ta bit rng, nguyn nhn ca tnh thi v l do s nh hng tng hp
ca cc yu t n cung cu du lch. Do vy, phng hng hn ch tnh thi v du
lch cng c thc hin trn hai mt ny, tc l tc ng n cung hay tc ng n cu.
C th bao gm cc ni dung sau:
2.2.1. Ko di ma v du lch ca mt loi hnh du lch
Mi mt loi hnh du lch thng khai thc da vo ngun ti nguyn nht nh
v khai thc mt s th trng khch nht nh. Mun ko di ma v du lch ngi ta
thng kt hp khai thc loi hnh du lch ny vi loi hnh du lch khc hoc cc dch
v b sung nh th thao, gii tr,... Bn cnh , cn cc chnh gi khuyn khch, khen
thng vo ngoi ma nh gim gi, tng qu, tin thng,.. nhm tc ng cu du lch.
2.2.2. a dng ha cc loi hnh du lch
Khi xc nh pht trin cc loi hnh du lch cho mt vng, quc gia s gip cho
vic kinh doanh du lch din ra u n hn sut c nm, trnh c tnh trng thi v
du lch qu ngn v cng qu ln. xc nh cc loi hnh du lch thch hp cn
phi cn c cc iu kin sau:
- Gi tr v kh nng tip nhn ca cc ti nguyn du lch
- Qui m ca cc lung khch du lch c v cc lung khch trin vng
- Sc tip nhn ca cc c s vt cht k thut
- Ngun lao ng trong vng
- Kh nng kt hp cc th loi du lch c th pht trin c
- Kinh nghim t chc
2.2.3. Cc hot ng h tr bn
Bao gm cc chng trnh nhm khuyn khch tiu dng vo ngoi ma chnh:
gim gi sn phm dch v, dch v khng mt tin, thng,... hoc thc hin cc
chng trnh tuyn truyn, qung co theo thi gian nhm nu bt nhng iu kin t
nhin thun li ca tng trung tm du lch trong tng ma ca c nm.

129
 Khi thc hin nhng phng hng trn cn vch ra h thng gii php ng b,
ton din khng ch cp doanh nghip v k c cp qun l ca a phng v quc
gia th mi mang li hiu qu cao.
Cu hi n tp
Cu 1. Phn tch cc yu t ca ti nguyn du lch thin nhin v ti nguyn du
lch nhn to
Cu 2. Ti nguyn du lch nh hng nh th no n vic hnh thnh cc loi
hnh du lch? Cho v d minh ha
Cu 3. Trnh by s hiu bit ca bn v im n du lich. Cho v d minh ha
Cu 4. Trnh by 5 yu t cu thnh im n du lch. Cho bit vai tr ca cc
yu t trong vic hnh thnh v pht trin im n du lch.
Cu 5. Phn tch gi thit ca Butler v chu k sng ca khu du lch. ngha ca
vic nhn thc vn ny.
Cu 6. Cho bit s cn thit ca vic nghin cu sc cha ca im n du lch
Cu 7. Sc cha ca im n c xem xt trn nhng phng din no?
ngha ca vic nghin cu trn tng phng din.
Cu 8. Trnh by khi nim tnh thi v du lch v cc ma du lch. Lin h ti
mt a phng c th.
Cu 9. Phn tch c im ca thi v du lch, lin h thc t Vit Nam.
Cu 10. Phn tch nhng nh hng bt li ca tnh thi v trong du lch.
Bi tp tho lun
Bi 1. Gii thiu mt cch y v ti nguyn du lch (thin nhin hoc nhn
to) ca mt im n du lch trn lnh th Vit Nam.
Bi 2. Gii thiu cc yu t cu thnh im n du lch ti mt im n c th.
Bi 3. C s kinh doanh v chnh quyn a phng cn lm g gim nhng
tc ng ca tnh thi v trong du lch?
Bi 4. Nu v phn tch cc tc ng ca tng nhn t gy ra tnh thi v ca
mt loi hnh du lch c th/ mt a phng c th (theo la chn ca ging vin).

BI C THM

BIN, O SC BT CHO DU LCH VIT NAM

Du lch bin, o hin ang chim khong 70% hot ng ca ngnh du lch
Vit Nam. du lch pht trin nhanh v bn vng, Vit Nam xc nh du lch

130
bin, o l bc t ph pht trin kinh t bin v l mt trong nhng nh
hng quan trng gp phn thc y pht trin kinh t cng nh bo v ch
quyn quc gia.
Th mnh du lch bin, o
Vit Nam c ng b bin di 3.260km v trn 3.000 hn o ln, nh, tiu
biu l: C T, Quan Ln (Qung Ninh); Ct B, Bch Long V (Hi Phng); Cn
C (Qung Tr); L Sn (Qung Ngi); Ph Qu (Bnh Thun); Cn o (B Ra
Vng Tu); Ph Quc, Th Chu (Kin Giang) cng 2 qun o xa b l Hong Sa
v Trng Sa.
Trong vng bin nc ta, bn cnh tim nng ln v hi sn, rong bin, khong
sn, du m, cn c nhiu vng, vnh, hang ng trn o, bi tm, l iu kin
thun li pht trin du lch bin, o. Nm bt th mnh ny, thi gian qua, nhiu
im du lch bin ni ting c u t pht trin nh: vnh H Long, bi bin
Tr C, Vn n, Quan Ln, Minh Chu (Qung Ninh); o Ct B (Hi Phng);
bi bin Sm Sn (Thanh Ha); bi bin Ca L (Ngh An); bi bin Nht L
(Qung Bnh); vnh Lng C (Tha Thin-Hu); bi bin Non Nc, M Kh (
Nng); bi bin Ca i (Qung Nam); bi Di, vnh Nha Trang, vnh Cam Ranh
(Khnh Ha); bi bin Mi N (Bnh Thun); Vng Tu (B Ra Vng Tu); o
Ph Quc, H Tin (Kin Giang) tng sc hp dn v cnh tranh cho du lch
bin, nhiu dch v gii tr, th thao bin c a vo hot ng nh: cho
thuyn du lch, ko d bng ca n, lt vn, ua thuyn, bng , bng chuyn bi
bin, c bit l loi hnh ngm bin bng d ln, khinh kh cu, my bay m
hnh ( bin Nha Trang, Nng) hay bng my bay trc thng ( vnh H Long).
Bn cnh , h thng c s h tng giao thng, du lch, nht l h thng c s
lu tr ven bin cng c u t pht trin. Tnh n nay, khu vc ven bin c
gn 1.400 c s lu tr cung ng trn 45.000 bung. Ngoi ra, vi v tr nm gia
hai trung tm du lch tu bin ln trong khu vc l Hng Kng v Singapore, Vit
Nam c nhiu li th pht trin loi hnh du lch tu bin. Nhiu tu bin du lch
quc t ni ting th gii nh: Superstar Gemini, Costa Vitoria, Celebrity
Millennium, Henna, Europa 2, Azamara a khch n Vit Nam, mi chuyn
ch t 500-3.000 khch. Tng s khch tu bin n Vit Nam trong nm 2013 t
hn 190.000 lt.
131
 To sc bt cho du lch bin, o
Tuy c tim nng ln nhng du lch bin Vit Nam vn cha thc s pht
trin, cha to c sc cnh tranh cao do cn tn ti mt s hn ch nh: dch v
du lch cn thiu, ngho nn; sn phm du lch bin cha a dng; an ninh trt t v
vic qun l gi ti mt s khu, im du lch cha m bo; cng tc xc tin, qung
b du lch cha mnh; c s h tng giao thng cha thc s thun tin; kt cu h
tng ti nhiu cng bin cn hn ch v vic nh hnh chc nng cng bin du lch
cha r rng; cha c bn tu dnh ring cho du khch tu bin; thiu cc dch v b
tr du khch tu bin lu tr di ngy
Nhm khc phc nhng hn ch cng nh to sc bt cho du lch bin, o, B
Vn ha, Th thao v Du lch ph duyt n Pht trin du lch bin, o v
vng ven bin Vit Nam n nm 2020 (thng 8/2013). Mc tiu ca n l n
nm 2020, du lch bin s tr thnh ng lc ca kinh t bin Vit Nam, gp phn
a nc ta tr thnh quc gia mnh v bin, lm giu t bin v bo m vng
chc ch quyn quc gia trn bin, o, gp phn quan trng trong s nghip cng
nghip ha, hin i ha, lm cho t nc giu mnh. n cng ra mc tiu
vo nm 2020, du lch bin thu ht 22 triu lt khch quc t, 58 triu lt khch
ni a, tng thu t du lch bin t 200.000 t ng.
Bn cnh , n a ra nhng nh hng pht trin ch yu, bao gm:
hnh thnh v a vo khai thc t nht 6 khu du lch bin tm c quc t, c sc
cnh tranh cao vo nm 2020 (H Long Bi T Long Ct B, Lng C Cnh
Dng, Hi An C Lao Chm, Nha Trang Cam Ranh, Phan Thit Mi N, Ph
Quc); 5 cng du lch (H Long, Nng, Nha Trang, TP. H Ch Minh v Ph
Quc); tng cng u t xc tin qung b du lch bin, o v xy dng thng
hiu du lch bin Vit Nam; u t xy dng cc sn phm du lch bin c th (du
lch tham quan di sn thin nhin th gii vnh H Long gn vi cc di tch lch s,
vn ha khu vc Bc B; du lch tham quan, nghin cu cc di sn vn ha th
gii gn vi ngh dng, th thao bin khu vc Bc Trung B; du lch ngh dng,
th thao bin kt hp tham quan vng, vnh Nam Trung B; du lch sinh thi, tham
quan cnh sng nc khu vc Nam B); u t pht trin ngun nhn lc phc v
du lch bin ti mt s a bn trng im (Qung Ninh, Hi Phng, Ngh An, Tha
Thin Hu, Nng, Khnh Ho, B Ra Vng Tu, TP. H Ch Minh v Kin
132
Giang); t chc cc khng gian du lch bin (khng gian du lch bin Bc B t
Qung Ninh n H Tnh vi trung tm l TP. H Long v Hi Phng cng trng
im du lch l Vn n C T, H Long Ct B, khng gian du lch bin Bc
Trung B t Qung Bnh n Qung Ngi vi trung tm l TP. Hu v TP. Nng
cng trng im du lch l Hu, Nng v ph cn, khng gian du lch bin Nam
Trung B t Bnh nh n Bnh Thun vi trung tm l TP. Nha Trang v trng
im du lch l Nha Trang Ninh Ch - Mi N, khng gian du lch Nam B t B
Ra Vng Tu n Kin Giang vi trung tm l TP. H Ch Minh v Ph Quc
cng trng im du lch l Long Hi Vng Tu TP. H Ch Minh Cn o,
Rch Gi H Tin Ph Quc); xy dng cc khu du lch, im du lch, th du
lch ven bin; cc tuyn du lch ch yu bng ng b, ng khng, ng bin,
ng sng, ng st
t c mc tiu v nh hng ra, n a ra cc gii php ch yu
nh: to c ch, chnh sch thun li thc y pht trin du lch bin; tng cng
nng lc c quan qun l Nh nc v du lch; r sot iu chnh quy hoch pht
trin du lch bin lng ghp vi k hoch ng ph tc ng bin i kh hu; huy
ng v s dng c hiu qu ngun lc u t pht trin c s h tng du lch bin,
trong ch trng xy dng cc cng bin du lch chuyn dng, c s h tng du
lch ti 2 qun o Hong Sa v Trng Sa; tuyn truyn, khuyn khch cng ng
tham gia vo pht trin du lch bin; ch trng xy dng cc sn phm du lch bin,
o c th, c sc cnh tranh trong khu vc v quc t, tin ti xy dng thng
hiu du lch bin Vit Nam; phi hp cht ch vi ngnh quc phng v cc a
phng ven bin nhm pht trin du lch bin, o gn vi m bo an ninh quc
phng v xa i gim ngho; tng cng nghin cu ng dng khoa hc cng ngh
h tr cho cc mc tiu pht trin du lch bin bn vng; y mnh hp tc song
phng v a phng nhm tng cng xc tin, qung b du lch bin, o, gp
phn thu ht khch, nng cao v th du lch Vit Nam.

Thanh Hi
Ngy 30/05/2014
(Ngun: http://vietnamtourism.gov.vn/index.php/items/14508)

133
Ti liu tham kho
[1] Nguyn nh Quang, Trn Th Thy Lan, (2005), Gio trnh Tng quan du lch,
NXB H Ni.
[2] Ths Nguyn Thanh Hin, (2004), Bi ging Tng quan du lch, i hc m bn
cng TP H Ch Minh.
[3] TS V c Minh, (2008), Gio trnh tng quan v du lch, Trng i hc
Thng Mi, NXB Thng K.
[4] GS.TS. Nguyn Vn nh, PGS.TS Trn Th Minh Ha, (2008), Gio trnh kinh t
du lch, Trng i hc Kinh T Quc Dn.

134
 CHNG 4
C S VT CHT K THUT V LAO NG TRONG
DU LCH

Mc tiu
Chng ny trnh by nhng vn c bn v:
- C s vt cht k thut trong du lch;
- Lao ng trong du lch.
Ni dung
I. C s vt cht k thut trong du lch
1. Khi nim v c im ca c s c s vt cht k thut trong du lch
1.1. Khi nim
Du lch l ngnh kinh t tng hp, mang ni dung vn ha su sc, c tnh lin
ngnh, lin vng v x hi ha cao. Do vy, h thng c s vt cht k thut du lch
khng ch bao gm cc yu t ring ca ngnh m cn bao gm cc yu t ca cc
ngnh khc c lin quan cng nh ca x hi c huy ng vo hot ng nhm to
ra sn phm v dch v du lch a dng, ng b tha mn nhu cu ca con ngi. Vi
c im ny, c s vt cht k thut du lich cn c tip cn trn 2 kha cnh: theo
ngha rng v theo ngha hp.
Theo ngha rng, c s vt cht k thut trong du lch c hiu l ton b
nhng phng tin vt cht tham gia vo vic to ra v cung ng cc dch v v hng
ha du lch (sn phm du lch) nhm p ng mi nhu cu ca du khch trong sut
chuyn hnh trnh ca h. Theo cch hiu ny, c s vt cht k thut do bn thn
ngnh du lch cung cp v c s vt cht k thut do cc ngnh khc trong nn kinh t
quc dn tham gia vo khai thc tim nng du lch nh: h thng giao thng, in
nc, thng tin,... Nhng thnh phn ny c gi chung l h tng x hi. Chng c
vai tr nh iu kin chung cho s pht trin du lch. iu cho thy mi lin h mt
thit gia ngnh du lch v cc ngnh khc trong vic s dng c s vt cht k thut
phc v du lch.
Theo ngha hp, c s vt cht k thut du lch c hiu l ton b cc phng
tin vt cht k thut do cc t chc du lch to ra khai tc tim nng du lch, to
ra cc sn phm, cung cp v lm tha mn nhu cu ca khch du lch. Chng bao
135
gm h thng cc khch sn, nh hng, cc khu vui chi chi gii tr, phng tin
vn chuyn,... v c bit n bao gm cc cng trnh kin trc b tr.17 y l nhng
yu t c trng trong h thng c s vt cht k thut ca ngnh du lch. Nu thiu
nhng yu t ny th nhu cu ca khch du lch khng c tha mn. Do vy, y
chnh l iu kin c trng cho vic to ra v cung ng cc sn phm dch v du lch
cho khch.
Vic nghin cu khi nim c s vt cht k thut du lch theo ngha rng v
ngha hp c ngha rt quan trng, cho php xc nh c cu c s vt cht k thut
v vai tr ca tng yu t trong vic to ra v cung ng dch v cho khch. Tuy nhin,
vic phn chia ny cng mang tnh cht tng i v thc t rt kh tch bch gia c
s vt cht k thut thuc h tng x hi hay do doanh nghip du lch cung cp trong
cc khu du lch, im du lch.
1.2. Ni dung
T cc khi nim trn, chng ta c th thy rng ni dung c s vt cht k thut
du lch bao gm cc thnh phn nh sau:
- C s vt cht k thut ca ngnh du lch bao gm: H thng cc khch sn,
nh hng, phng tin giao thng v c th l cc rp chiu phim, cng vin nu do
ngnh du lch u t xy dng.
- C s vt cht k thut ca x hi tham gia phc v du lch bao gm: C s vt
cht k thut thuc cc ngnh khc nhau c tham gia phc v du lch nh h thng
giao thng vn ti, mng li thng tin lin lc, h thng li in, nc v cc c s
phc v khc.
C s vt cht trong du lch bao gm nh ca, trang thit b, my vn phng,
thit b lin lc, phng tin vn chuyn, h thng t gi ch,...
1.3. c im
C s vt cht k thut du lch c qui nh bi ni dung ca hot ng du lch
v nhu cu ca khch du lch, n c biu hin nhng c im quan trng sau y:
1.3.1. Ph thuc ln vo ti nguyn du lch
Ti nguyn du lch l iu kin quan trng pht trin du lch ng thi y
cng chnh l yu t to ng c cho s ving thm ca du khch. Nhng nu mt ni

17
GS.TS. Nguyn Vn nh, TS Trn Th Minh Ha, (2005), Gio trnh Kinh t du lch, NXB H Kinh t quc
dn
136
c gi tr ti nguyn hp dn m c s vt cht k thut khng m bo th khng th
phc v khch du lch v khch du lch cng khng n . Mi quan h gia ti
nguyn du lch v c s vt cht k thut va mang tnh thng nht nhng cng va
mu thun.
Mi quan h thng nht: c th hin ch ni no mun khai thc ti nguyn
du lch phc v du lch th khng th thiu c s vt cht k thut. Ngc li, chng ta
khng th u t c s vt cht k thut du lch nhng ni khng c ti nguyn du
lch.
Trong quan h ny, ti nguyn du lch c tnh cht quyt nh n s tn ti ca
c s vt cht k thut du lch. Kh nng tip nhn ca ti nguyn du lch (sc cha,
a hnh,...) quyt nh n cng sut qui m, cng sut s dng cc cng trnh phc
v du lch. Sc hp dn ca ti nguyn du lch nh hng n th hng ca nhng
cng trnh ny. V tr ca ti nguyn du lch l c s b tr hp l c s vt cht k
thut ca cc vng lnh th trn t nc. S kt hp hi ha gia c s vt cht k
thut v ti nguyn du lch gip cho c s phc v du lch hot ng hiu qu, ko di
thi gian s dng ca chng trong nm.
Ngc li, c s vt cht k thut du lch cng tc ng tch cc n ti nguyn
du lch. Khi c s vt cht k thut c u t xy dng ph hp vi ti nguyn du
lch th chc chn n s gp phn lm tng thm gi tr ti nguyn, lm p hn cho
thng cnh. Khng nhng vy, c s vt cht k thut mt khi c thit k, xy dng
c o, hp dn khch du lch cng tr thnh ti nguyn du lch.
Vit Nam c nhiu khu du lch c s u t c s vt cht k thut hp l, khai
thc tt ti nguyn du lch phc v du khch nh: Vinpeal Land Nha Trang, khu du
lch B N Nng, khu du lch Mi N Phan Thit,... Khch du lch n y khng
ch hp dn v ti nguyn du lch m cn bi yu t c s vt cht k thut du lch.
Mi quan h mu thun: th hin nhng tc ng tiu cc ca c s vt cht n
ti nguyn du lch. Vn ny c th tn ti do u t xy dng khng ph hp, cc
vn ny sinh t d n nh: hnh thnh tng, gii phng mt bng, u t xy
dng cng nh qu trnh vn hnh cc cng trnh xy dng. Nhng tc ng tiu cc
ny ko theo nhng hu qu lm gim st gi tr ti nguyn, tn chi ph cho vic khc
phc. c bit trong iu kin kinh doanh hin nay mi quan h ny c xem xt

137
mt cch nghim tc v n c th nh hng n mi trng, ph hy s a dng sinh
hc ca cc khu bo tn.
1.3.2. C tnh ng b trong xy dng v s dng
Do nhu cu ca khch khi i du lch mang tnh ng b i hi khi xy dng c
s vt cht k thut cn m bo tha mn nhu cu. Trong qu trnh i du lch, khch
du lch khng ch c nhu cu thit yu m cn c nhng nhu cu c trng v nhu cu
b sung. Chnh v vy, trong xy dng v s dng c s vt cht k thut phi tha
mn ng thi cc nhu cu ny.
Tnh ng b ca c s vt cht k thut c th hin trn ba kha cnh sau:
- Th nht, s y ca cc thnh phn theo qui nh ca mt h thng. Mt
khu du lch cn c y cc thnh phn nh t bi u xe, dch v n ung, lu tr,
gii tr, v cc dch v khc. Mt khch sn khi u t xy dng v phc v du khch
ngoi cc yu t tin nghi ca bung ng cn phi c cc khu vc phc v nhu cu
khc ca khch trong thi gian lu tr nh n ung, th thao, gii tr (massage, spa,
tm hi,..). Nhng hn mc cng trnh ny phi c tin hnh xy dng v s dng
ng thi. Trong du lch, c s vt cht k thut ca mt n v cn hn ch u t
xy dng nhiu ln, nhiu giai on. V nh vy s nh hng n kh nng sn sng
n tip v phc v du khch.
- Th hai, s hi ha cn i gia cc khu vc trong mt tng th theo mt yu
t trung tm. V d, mt nh hng kinh doanh dch v n ung l ch yu. Cn c s
hi ha v qui m gia khu vc khch n ung vi cc khu vc n tip, bp hay cc
cng trnh ph tr khc. Bn canh , cn tnh n s hi ha trong c cu, cch b tr
c s vt cht k thut trong cc khu vc.
- Thc ba, s ng b v mt k thut thit k v xy dng. iu ny th hin
trong cch thit k din tch cc v tr c th (nh hnh lang, cu thang,..) so vi b cc
tng th. Khi thit k v xy dng cn gn vi nhng tiu chun ti thiu v khng
gian.
Chnh v c im ny, khi u t xy dng c s vt cht - k thut du lch cn
ch n thit k tng th nhm to ra c s ng b, hi ha, cn i c v lng
v cht. Tuy nhin cn phi tnh n thc t nhu cu s dng cc dch v nhm m
bo kinh doanh c hiu qu trong mi dch v cng nh tng th.
1.3.3. Chi ph cho c s vt cht k thut chim t trng ln trong tng chi ph
138
kinh doanh
Hu ht cc lnh vc kinh doanh trong du lch nh khch sn, nh hng, gii tr
cn mt lng vn u t ln vo c s vt cht k thut nh xy dng nh ca, mua
sm cc trang thit b, dng v,...
Theo thng k ca T chc du lch th gii th vic u t cho lnh vc kinh
doanh khch sn c vn tng i cao.
V d, mt phng khch sn 3 sao c chi ph u t khong 60.000 n 90.000
USD; khch sn 4 sao khong t 90.000 n 120.000 USD; khch sn 5 sao khong t
120.000 n 150.000 USD
Nguyn nhn ca vic u t chi ph ln l:
- Nhu cu du lch lch mang tnh tng hp, c trng (nh hng th, cm nhn
ci p). Khi i du lch ngi ta thng i hi dch v cao cp hn, tin nghi hn,
thoi mi hn. Mt trong nhng yu t p ng nhng i hi ny chnh l c s vt
cht k thut. Cc n v kinh doanh cn mt lng chi ph ln u t xy dng c
s vt cht k thut y , c cht lng cao, sang trng.
- Khch du lch cng i hi cao v cnh quan, mi trng. Do vy trong kinh
doanh du lch cc nh u t cn phi tn chi ph cho vic thit k xy dng khung
cnh bn ngoi nh cc li i, i phun nc, cc khun vin,... y l cc khon chi
ph khng nh.
- C s vt cht k thut cn duy tu, bo dng, thay mi m bo s sn
sng n tip phc v khch. y cng l phn chi ph pht sinh cho c s vt cht k
thut trong qu trnh kinh doanh.
c im ny lm gi thnh sn phm dch v cao doanh nghip phi c mt
lng vn ln. Trong hot ng kinh doanh du lch cn ch lm th no xy dng
chnh sch gi m bo chi tr cc khon u t chi ph ln, khu hao cc loi ti sn
c gi tr ln. Nghin cu k cu th trng chc chn u t c hiu qu.
1.3.4. c s dng trong thi gian tng i di
Thnh phn chnh ca c s vt cht k thut du lch l cc cng trnh kin c
nh ta nh khch sn, nh hng, cc cng trnh kin trc khc. Cc cng trnh ny
thng c thi gian s dng di, c th 10 nm n 50 nm hoc c thm ch lu hn.
Trong kinh doanh du lch cn lu n vic tnh ton gi tr khu hao ca chng
trong tng dch v c th v theo thi gian. Bn canh , khi u t thit k, xy dng
139
cn tnh n vic s dng trong thi gian di. Trnh n vic u t nng cp, ci to
thng xuyn v nhng cng vic ny cng tn chi ph ln, nh hng n tnh ng
b v mt n nh trong kinh doanh.
1.3.5. c s dng theo thi v
Hot ng du lch chu nh hng rt ln ca tnh thi v, trong c s vt cht
k thut cng c s dng theo s thi im nht nh m khng phi l ton thi
gian. Cng sut s dng thay i theo thi gian. Vi loi hnh du lch bin c s vt
cht thng c s dng vo cc thng h c nng nhiu, nhit cao. Du lch cui
tun th c thc hin ch yu vo ngy cui tun, phc v n ung ti nh hng ca
khch sn theo qui lut sinh l ca con ngi. Ngoi ra, tnh khng cn i cn ph
thuc vo nhng i tng khch khc nhau vi nhng mc ich khc nhau. Khch
sn phc v khch du lch cng v, dch v lu tr v thng tin c s dng nhiu
cn dch v nh hng s dng t hn do khch c th i n ngoi khch sn theo
chng trnh chiu i hoc thun tin trong cng vic.
c im ny cng gy kh khn cho vic qun l v s dng c s vt cht k
thut. S mt n trong cng sut s dng theo thi gian c th nh hng n cht
lng c s vt cht k thut du lch, d b h hng vo nhng thi im ng khch.
Trong qun l v s dng c s vt k thut du lch cn ch n vic b tr thi gian
bo dng, thay th ph hp m bo kh nng sn sng phc v v la chn
nhng trang thit b ph hp vi iu kin thi v.
Trn y l nhng c im ca c s vt cht k thut du lch, n c mi lin h
cht ch vi cc yu t v ti nguyn, nhu cu s dng, chi ph u t v thi v du
lch. Do vy t c hiu qu trong kinh doanh cc nh qun l cn ch n xy
dng, qun l v s dng c s vt cht k thut, nghin cu chng mt cch ton
din v phi t n trong mi quan h vi mi trng ti nguyn.
2. Phn loi c s vt cht k thut trong du lch
Trong phn khi nim v ni dung c s vt cht k thut du lch cp n
cc thnh phn ca c s vt cht k thut trong du lch. Tuy nhin hiu r hn v
c cu ca chng, chng ta c th phn loi da vo cc tiu thc sau:
2.1. Cn c theo hnh thc s hu
Cn c vo tiu thc ny c th phn chia c s vt cht k thut du lch do:

140
 - Nh nc qun l (Trung ng v a phng): B phn c s vt cht ny mc
d khng trc tip to ra sn phm du lch song n li rt quan trng v n c nhim v
gip cc c quan qun l du lch c th lm vic, ra cc chnh sch v gii php
pht trin du lch
- T nhn qun l: y l c s vt cht k thut thng tham gia trc tip vo
qu trnh to ra sn phm dch v du lch, nh hng trc tip n cht lng ca dch
v du lch. l c s vt cht ca cc doanh nghip kinh doanh khch sn, nh hng,
l hnh,...
- Cc cng ty lin doanh qun l: Tng t nh c s vt cht k thut trn
nhng do cng ty lin doanh qun l
- Cng ty c phn qun l
- Cng ty trch nhim hu hn qun l
- Cng ty c vn nc ngoi hoc 100% vn nc ngoi qun l
2.2. Cn c theo qui m
Cn c vo qui m, c s vt cht k thut trong du lch c phn chia thnh
cc loi:
- C s vt cht k thut qui m ln: c gi tr u t trn 50 t ng. V d nh
cc khu Resort, cc trung tm vui chi, gii tr (m Sen, Sui Tin Thnh ph H
Ch Minh), cc khu du lch (B N Nng, Vinpearland Nha Trang),...
- C s vt cht k thut c qui m va: c gi tr u t khon hn 10 t ng
n 50 t ng.
- C s vt cht k thut qui m nh: c gi tr u t khon 10 t ng tr
xung
Vic phn loi c s vt cht k thut theo qui m cng ch mang tnh cht tng
i. Trn thc t, qui m c s vt cht k thut c nh gi ln hay nh cn ty
thuc vo tng lnh vc khc nhau. V d, qui m c s vt cht k thut ca ngnh
kinh doanh lu tr ph thuc vo s bung, s ging, din tch khun vin.
2.3. Cn c theo tnh cht hot ng
Theo tiu thc ny, c s vt cht k thut c chia thnh cc nhm: c s vt
cht phc v cc hot ng trung gian, cc c s lu tr, nh hng, cc khu vc dch
v b sung v vui chi gii tr, phc v giao thng vn ti,...

141
 - C s vt cht k thut phc v cc hot ng trung gian: Bao gm h thng c
s vt cht k thut trong cc i l, vn phng i din, cc cng ty l hnh. Chng
m nhim chc nng cu ni gia khch du lch vi cc nh cung cp, im du lch
hoc h tr thit k, bn v thc hin cc chng trnh du lch ca cng ty l hnh. H
thng c s vt cht k thut ny ch yu l cc trang thit b vn phng, phng tin
thng tin lin lc v k c phn mm h thng my vi tnh h tr cho cc hot ng tc
nghip kinh doanh v qun l.
- C s vt cht k thut phc v vn chuyn du lch
C s vt cht k thut ny do cc nh kinh doanh vn chuyn cung cp, chng
bao gm cc thnh phn chnh nh: cc phng tin chuyn ch, c s vt cht phc
cc b phn qun l, iu hnh, bn v v cc hot ng tc nghip khc. Ngoi ra,
thnh phn khng th thiu trong qu trnh phc v nhu cu vn chuyn cho khch l
h thng nh ga, bn cng, sn bay,..
- C s vt cht k thut phc v lu tr
y l thnh phn c trng nht trong h thng c s vt cht k thut du lch.
Chng tn ti nhiu loi hnh lu tr khc nhau nh: khch sn, Motel, resort,... bao
gm cc ta nh, cc bung ng, cc trang thit b tin nghi bn trong c s lu tr.
Ngoi ra, chng cng bao gm c nhng cng trnh kin trc b tr lm p cnh quan
mi trng bn ngoi c s nh h thng giao thng ni b, cc khun vin. C s vt
cht k thut trong lnh vc lu tr cng rt a dng do c nhiu hnh thc v qui m
khc nhau.
- C s vt cht k thut phc v n ung
y cng l thnh phn rt quan trng, n c th tn ti mt cch c lp hoc
trong cc c s lu tr, bao gm cc yu t m bo iu kin tin nghi cho hot ng
n ung ca khch. Vi chc nng ca kinh doanh nh hng, c s vt cht k thut
trong lnh vc ny bao gm cc thnh phn ni bt nh cc dng c, my mc thit b
khu ch bin thc n, bo qun cng nh phc v n ung cho khch (phng n, quy
bar,...). Trn thc t c s vt cht k thut trong kinh doanh n ung cng rt a dng
xut pht t nhiu hnh thc t chc ca nh hng nh nh hng n u, nh hnh n
, nh hng hi sn,... v quy Bar cng c nhiu hnh thc a dng.
- C s vt cht k thut ca dch v b sung: Bao gm cc cng trnh, trang
thit b to iu kin thun li cho khch tiu dng cc dch v b sung v s dng
142
trit nhng gi tr ti nguyn. Bao gm c s vt cht k thut phc v cc dch v
git l, ct tc, b bi, b sc,... Qui m c s lu tr nh hng quyt nh n qui
m hot ng ca cc khu vc ny.
- C s vt cht k thut phc v vui chi, gii tr
Cc dch v ny c th tn ti trong cc c s lu tr nhng cng c th tn ti
c lp. C bn l cc yu t to iu kin cho khch du lch vui chi, gii tr, rn
luyn sc khe nhm tng cng s thch th hn trong chuyn du lch hay sau gi
lm vic cng thng. C th l cc trung tm th thao, sn tenis, cng vin, khu vui
chi gii tr,...
II. Lao ng trong du lch
Lao ng l hot ng quan trng nht ca con ngi nhm to ra ca ci vt
cht v gi tr tinh thn tha mn nhu cu ca bn thn v x hi, l hot ng gn
lin vi s hnh thnh v pht trin ca loi ngi.
Lao ng trong du lch bao gm nhng ngi trc tip hoc gin tip to ra
nhng sn phm du lch phc v nhu cu ca con ngi v nhu cu pht trin x hi.
Lao ng trong kinh doanh du lch l mt b phn ca lao ng x hi. Hin nay,
lao ng trong du lch chim khong 10% tng lao ng trn ton th gii.
Vi nhng c th ca sn phm du lch, lao ng trong du lch cng c nhng
c im ring nhm thch ng vi vic to ra sn phm cng nh p ng nhu cu
ca khch du lch.
1. c im ca lao ng trong du lch
1.1. Ch yu l lao ng dch v
Xut pht t c im ca sn phm du lch ch yu l dch v cho nn lao ng
trong du lch phn ln l lao ng trong cc lnh vc dch v nh: nhn vin l tn,
phc v bung, phc v bn,... Lao ng trong du lch vn c lao ng sn xut vt
cht nhng thnh phn khng nhiu m c bn ch yu l lao ng sn xut dch v
hay cn gi l lao ng sn xut phi vt cht.
Trong qu trnh phc v du lch, ngi lao ng phi tiu hao sc lao ng
to ra dch v ng thi to ra iu kin thc hin chng. T h s p ng c
nhng nhu cu ca khch du lch. c im ny chnh l nguyn nhn gii thch cho
vic ngnh du lch c t l lao ng ln hn so vi cc ngnh khc. Trong hi ngh B
trng du lch G20 t chc ngy 16/05/2012 ti Mexico tng kt Lao ng trong
143
du lch chim 8% lao ng ton cu. C mi mt vic lm trong ngnh du lch c
tnh to ra 2 vic lm cho cc ngnh khc. Ngnh du lch cng s dng lao ng nhiu
vt tri so vi ngnh cng nghip khc, gp 6 ln ngnh sn xut t, gp 4 ln
ngnh khai khong, v gp 3 ln ngnh ti chnh
Cc nh qun l lao ng v ngi lao ng trong lnh vc du lch cn nhn r
c im ny nhm c nhng cch thc qun l lao ng cng nh thi ng n
trong vic quan tm n li ch dch v to ra t nhn vin tha mn nhu cu khch
hng. Tt nhin, trong cng tc qun l lao ng cng gp nhng tr ngi trong vic
kim sot cht lng lao ng, kh tiu chun ha cng vic v kh tin hnh nh gi
lao ng. Trong cng tc qun l, ng vin lao ng i hi c nhng bin php
thch hp nhm gip i ng to ra c dch v c cht lng tt.
1.2. C tnh chuyn mn ha cao
Tnh chuyn mn ha trong kinh doanh dch v du lch c th hin rt r. Hot
ng kinh doanh du lch c phn chia du lch thnh cc lnh vc khc nhau (lu tr,
n ung, vn chuyn, l hnh, tham quan gii tr), trong mi lnh vc li c nhng b
phn tc nghip khc nhau, cc khu khc nhau. Mi lao ng m nhim cng vic
tng v tr trong tng lnh vc phi thc hin cng vic theo nhng qui trnh, k nng
chuyn mn khc nhau. thc hin c cng vic i hi nhn vin phi nm kin
thc chuyn mn, c k nng nghip v v ng thi m bo t cht trong nhng v
tr cng vic nht nh.
Tnh chuyn mn ha c th hin trong lnh vc kinh doanh khch sn, lao
ng c phn chia thnh cc b phn nh l tn, phc v bung, bo v,.. mi mt
b phn li c nhiu nhn vin ph trch cc khu khc nhau. Chuyn m ha y
khng c ngha l mi nhn vin lm vic c lp hon ton m phi phi hp cht
ch vi nhau trong qu trnh phc v cho du khch.

144
 (Ngun: http://dongphuc.net) (Ngun: http://vietbao.vn)

Hnh 4.1: Nhn vin bn Hnh 4.2: Nhn vinhttp://vietbao.vn)

(Ngun: bung
(Ngun: http://dongphuc.net)

Tnh chuyn mn ha l vn gy nn nhng tr ngi trong qun l, s dng

lao ng. y cng l nguyn nhn lm cho mt s hot ng du lch tr nn c lp
nh: hng dn vin, n tip ti khch sn, tuyn truyn qung co, bn hng. iu
ng ni l cc hot ng c lp ny gp phn vo vic m bo cht lng ton din
dch v cho khch v mt nhn vin khng th tin hnh ng thi tt c cc hot ng
ny. Tnh chuyn mn ha cn gy kh khn cho vic thay th lao ng trong nhng
trng hp t xut nh ngh m, ngh php,... gy nh hng n qu trnh phc v
du lch.
Trong qun l v s dng lao ng cn thng xuyn t chc o to, hun
luyn tay ngh cho nhn vin m bo cng vic c thc hin theo ng chuyn
mn. Tng cng cc hot ng kim tra, kim sot nhm thc y nhn vin thc
hin ng qui trnh nghip v em li cht lng dch v tt cho khch hng. Bn
cnh doanh nghip cn xy dng vn ha lm vic tt nhm gip nhn vin gn kt,
hp tc vi nhau trong cng vic. Ngi lao ng cn thc rng bn thn h chnh l
mt phn trong cht lng dch v chung ca doanh nghip.
Trong mt s trng hp n v mun s dng thm nhng ngun lao ng thi
v nhm p ng nhu cu cng vic vo ma chnh bng cch k hp ng ngn hn
th nn chn nhng hot ng t yu cu tnh chuyn mn ha nh: cc cng vic qut
dn, lau chi v sinh, phc v cc b bi, khu vui chi gii tr.
1.3. C tnh thi im, thi v
Lao ng trong du lch thng lm vic vi thi gian v cng khng n
nh, ch yu ph thuc vo thi gian tiu dng ca khch. Ngi lao ng phi lm
145
vic t sng sm n tn khuya, c bit l cc ngy l, cui tun th cng lao
ng cng ln hn. Mt s cng vic phi thc hin 24/24 gi nn phi chia ca. Mt
s loi hnh ch khai thc khch trong mt khong thi gian nht nh cho nn lao
ng c th ch lm vi thng trong nm cn thi gian cn li c th ngh hoc lm
vic khc. c im ny gy kh khn rt ln cho i sng, sinh hot, sc khe ca
ngi lao ng, c bit l nhng ngi lp gia nh.
i vi cng tc qun l, t chc lao ng cng gp khng t kh khn. Ngi
lao ng c th thng xuyn chuyn cng tc v lm nh hng n s n nh ca
ngun lao ng. Bn cnh , vic to ra s cng bng trong nh mc lao ng l rt
kh khn. Vic gii quyt nhng ch chnh sch cho ngi lao ng cng cn
nhng qui nh ring v t chc lao ng hp l theo cc thi im trong nm cng
ht sc kh khn.
Trong qun l v t chc lao ng cc doanh nghip cn hp tc vi nhau tn
dng ngun lao ng vo nhng ma cao im, khai thc thm cc ngun lao ng
thi v nhng m bo cht lng mt cch tng i. Cc qui nh v ch i ng
v tin lng cng cn c xem xt k m bo li ch cng bng cho ngi lao
ng. Cc hot ng bi dng, nng cao trnh cho nhn vin thng c t chc
vo khong thi gian vng khch.
1.4. C tnh cht phc tp
So vi cc ngnh khc, lao ng trong du lch tuy c cng lm vic thp hn
nhng li c tnh phc tp hn, i hi c v th lc, tr lc, k nng,.... c im ny
th hin r i vi nhng nhn vin lm vic cc b phn tip xc trc tip vi
khch hng nh: l tn, bung, bn, bar,... H thng xuyn tip xc vi nhiu i
tng khch c tui, tm l, vn ha khc nhau. c bit i vi hng dn vin
du lch, h phi thng xuyn thay i mi trng lm vic theo nhng chng trnh
tham quan khc nhau ng thi c th tip xc vi mi trng nguy him nh mi
trng c bnh truyn nhim. iu ny gy kh khn cho ngi lao ng, h cn phi
c sc khe tt cng nh chu ng c p lc tm l.
Trong cng tc qun l lao ng cn ch chn ng ngi ng vic, thng
xuyn ng vin ngi lao ng v to iu kin thun li cho h hon thnh tt cng
vic ca mnh.
1.5. T l lao ng tr cao
146
 Phn ln lao ng trong du lch l lao ng trc tip tip xc vi khch m
nhng v tr thng cn lao ng tr, nng ng, nhit tnh. Cho nn lao ng trong
du lch tng i tr, lao ng n thng tui 20-30, lao ng nam trung bnh t
30-40. Lao ng tr thng lm vic cc v tr l tn, phc bn, bar, hng dn vin.
Lao ng ln tui ch yu b phn bp, bung, qut dn. Lao ng n thng
chim t l cao hn lao ng nam. Ngy nay, t trng ny c xu hng thay i theo
hng tng ln ca lao ng nam.
Trn y l nhng c im quan trng ca lao ng trong du lch. i ng lao
ng v nhng ngi qun l lao ng cn nhn thc su sc cc c im trn nhm
chun b chuyn mn, sc khe, tm l p ng yu cu cng vic. T gip cho
doanh nghip to ra c dch v du lch c cht lng cho khch. ng thi, trong
cng tc qun l cn c nhng phng thc ph hp s dng c hiu qu ngun
nhn lc ca doanh nghip.
2. Yu cu v lao ng trong du lch
ng trc s pht trin nhanh ca ngnh du lch Vit Nam, khch du lch ngy
cng yu cu cao hn v cht lng dch v. to ra sn phm du lch c cht lng
cao, thu ht khch du lch v lm hi lng h, lao ng trong du lch cn m bo cc
yu cu sau:
2.1. Trnh chuyn mn nghip v
Mi mt lao ng lm vic trong cc khu, cc b phn ca cc lnh vc kinh
doanh du lch cng cn c chuyn mn nghip v. Bn canh , du lch l mt nhu cu
cao cp ca con ngi. V vy khi i du lch ngi ta mong mun c s dng nhng
dch v c cht lng cao trong khi cht lng dch v li ph thuc rt ln vo
trnh chuyn mn, nghip v ca ngi lao ng. phc v tt, ngi lao ng
cn c trang b kin thc v lnh vc hot ng, thnh tho cc k nng, tay ngh,
nghip v chuyn mn. T , trnh c nhng sai st trong qu trnh phc v.
i ng lao ng du lch Vit Nam trong nhng nm qua c nh gi l thiu
cht lng, yu chuyn mn trong cc lnh vc marketing, hng dn du lch. Chnh
v vy cn ch trng n cng tc bi dng, o to, tip cn vi nhng phng thc
phc v tin tin.
2.2. Trnh ngoi ng
Ngoi ng c xem l cng c quan trng trong giao tip vi khch du lch, c
bit l khch du lch quc t. Vic thng tho ngoi ng gip nhn vin giao tip d
147
dng vi khch, hiu c nhng yu cu, s thch, gy c s thin cm cho khch
hng t tng cht lng dch v. Lao ng du lch ca Vit Nam cn yu v trnh
ngoi ng v thiu v s lng. iu lm cho ngi lao ng mt t tin trong
giao tip, khng hiu r khch hng nh hng n cht lng dch v hoc c
nhng hiu nhm trong qu trnh phc v khch quc t. Vn quan tm l cn o
to trnh ngoi ng theo xu hng ph hp vi ngn ng khch du lch t cc quc
gia n Vit Nam.
2.3. Mt s yu cu khc
Ngoi cc yu cu trn, lao ng trong du lch cn m bo mt s yu cu khc
nh yu cu v ngoi hnh, sc khe, kh nng giao tip, hiu bit tm l, hiu v v
mt vn x hi, m nhc, hi ha, ngh thut, th thao,... Tuy nhin, mi lao ng
trong cc v tr chuyn mn khc nhau th mc i hi ca cc yu cu cng khc
nhau. V d l hng dn vin du lch cn m bo c sc khe tt, nng ng, nhit
tnh, ngoi hnh a nhn, c kh nng giao tip tt; c kin thc chung v cc lnh vc
kinh t, vn ha x hi, am hiu v ti nguyn du lch ti cc im n; c o c
ngh nghip, nhy bn trong vic x l cc tnh hung pht sinh trong qu trnh phc
v; c o to v nghip v hng dn du lch,...
Mi mt lao ng m bo c cc yu cu theo tiu chun ngh khng ch to
ra dch v c cht lng tt m cn gp phn lm tng uy tn ca doanh nghip, lm
p hnh nh cho con ngi ca mt t nc.
Cu hi n tp
Cu 1. Hiu nh th no l c s vt cht k thut trong du lch?
Cu 2. Phn tch ni dung ca c s vt cht k thut du lch.
Cu 3. Trnh by phn loi c s vt cht k thut theo cc tiu thc khc nhau.
Cu 4. Phn tch mi quan h gia c s vt cht k thut v ti nguyn du lch.
Rt ra kt lun g trong u t xy dng v pht trin du lch?
Cu 5. Trnh by c im ca lao ng trong du lch. Vic hiu c nhng c
im ny c ngha g trong t chc kinh doanh du lch?
Cu 6. Trnh by cc yu cu i vi lao ng trong du lch. Nhng yu cu no
m ngi lao ng c c do hc tp, rn luyn?
Bi tp tho lun
Bi 1. C s vt cht k thut trong tng lnh vc kinh doanh du lch c c
im g? Rt ra bi hc kinh nghim g t vic nghin cu cc c im ca chng?

148
 Bi 2. Bn thn ngi lao ng, cng tc t chc qun l lao ng cn ch
nhng vn g ph hp vi nhng c im ca lao ng trong du lch?

BI C THM
NHNG YU CU MI I VI NGUN NHN LC DU LCH
VIT NAM

Th k mi, hon cnh mi, nhng yu cu du lch mi buc i ng nhn lc

lm trong ngnh du lch phi bc ln mt v i mi. H cn phi nng cao, cp
nht cc tri thc mi, nm chc khoa hc k thut c lin quan n ngnh ngh,
vng vng v kin thc chuyn mn, bc l v pht huy c nhng t cht tt p
ca bn thn to nn c th cnh tranh trong mi trng hot ng ngh nghip
hin nay.
- Lun nm vng nhng tri thc mi
Th k XXI, s nm bt ca con ngi i vi tri thc s ngy cng ln v su
sc, yu cu nhn thc ca du khch i vi du lch cng ngy cng cao. V vy, nu
ch dng trnh tri thc du lch vn c th khng th lm hi lng c yu cu
ca du khch. Vn tri thc ca nhn vin phc v phi cao, tc l trong s hiu bit
ca h nn khng ngng tng thm kin thc mi, tin tc mi. Tri thc m h nm
c khng ch c rng, m cn phi c su. c bit l sn phm du lch ca
th k XXI ngy cng phong ph, mang tnh tri thc, tnh khoa hc cng s ngy
cng nhiu. iu cn nhn vin trong ngnh khng ngng nng cao tri thc, hc
hi tri thc mi. Phi lm cho du khch c th t s phc v/gii thiu ca h cm
thy s vui v, thu lm c s hiu bit t tri thc m cc nhn vin truyn t.
- Kin thc ngh nghip, k nng chuyn su
Th k XXI, s sn sinh ra rt nhiu hng mc du lch chuyn mn, du lch
chuyn bit. mt phng din no , ngun nhn lc du lch c tri thc v
chuyn mn k nng su th s nhn c s hoan nghnh. Theo iu tra ca cc nh
khoa hc i vi cc on du lch, du khch cn nhng nhn vin c tri thc, k
nng phong ph, v nhng vn trong cng vic m h m nhn. V d, nu dn
on du lch i thm him sa mc, cn mt ngi hng dn vin du lch rt am hiu

149
sa mc; nu l hng dn vin du lch di bin th cn c kin thc v i dng
phong ph; mt ngi phc v bn phi bit c s thch v tp qun trong n
ung ca nhng ngi khch ang n; mt ngi iu hnh phi d liu c tt c
cc vn c th xy ra khi thc hin mt chng trnh du lch cho khch Tri
thc chuyn mn ca i ng nhn vin phc v, k nng v kinh nghim ca h s
lm cho du khch c cm gic an ton, c trn trng, ng vi gi tr ng cp ca
h, vi khon kinh ph m h phi b ra v qua h s cm nhn c gi tr ca
cng vic m nhng nhn vin thc hin, h hi lng vi sn phm m mnh
mua.
- p dng thnh thc cc ng dng khoa hc k thut phc v cng vic
Th k XXI, sn phm du lch ngy cng c kt hp vi k thut, cng ngh
cao. V vy, phng php phc v ca nhn vin ngnh du lch s ngy cng a
dng. Trong bao gm s vn dng ngy cng nhiu n phng php k thut,
nh vn dng mng internet, nhng tnh nng ca cng ngh thng tin qun l d
liu, tnh ton, t ch v qung co du lch; vn dng cc phng tin truyn thng
qung b sn phm... V th, i ng nhn vin trong ngnh du lch cn hiu c
cc tri thc khoa hc c lin quan, cn thin v vn dng phng php khoa hc
nng cao hiu qu trong cng tc. Trong qu trnh tc nghip, phi vn dng c
cc phng php khoa hc, k thut cng ngh c th gim s tiu hao th lc,
cng thng thn kinh; gip du khch hiu v mi quan h gia du lch v s pht
trin khoa hc k thut cao, mang li cho du khch cm gic thi i.
- Bit pht huy c tnh/nt ring bit ca bn thn v hiu bit su sc v du
khch
Th k XXI, th hin c tnh ring s l yu cu ca mi ngi, s phc v v
sn phm du lch cng cn phi p ng c iu . iu ny th hin nhn vin
du lch phi cn c theo s khc bit trong c tnh tiu dng, sinh hot ca du khch
v nhu cu du lch khng ging nhau ca du khch cung cp s phc v tng
ng, lm cho mi du khch c c tm l hi lng nht. Mt khc, th hin l cc
nhn vin du lch cn gii v hc tp v tng kt c rt kinh nghim; gii v pht
huy u th v c im ring ca mnh, t hnh thnh nn phong cch phc v
ring bit, c sc. Nhn vin phc v du lch nh vy mi c th lm rung ng
lng ngi, li n tng su sc trong lng du khch.
150
 - t c tnh ngh thut trong cng vic v bn thn
Th k XXI, du lch tr thnh mt phng thc sng ca con ngi, con ngi
i vi du lch s c xu hng v s theo ui ngy cng cao. Con ngi ngoi vic
i du lch khng ch l th nghim/nng cao kinh nghim mt ln mnh t
khc m l mun i tm v cm th v p. Ranh gii cao hn ca du lch l kht
vng, ngng m theo ui nhng ci p, ci hay, ci mi. V vy, nhn vin
ngnh du lch cn phi to c hnh nh p i vi bn thn v trong cng vic.
H phi l ngi bit tm ci p, cm th ci p, th nghim ci p; tr thnh
ngi s dng ci p, t gip du khch tng cm hng cuc sng du lch ca
h, nng cao phong v cuc sng ca du khch sau mi chuyn i.
Phi khng nh rng, yu cu pht trin ca ngnh du lch t trc n nay
lun cn nhng nhn vin du lch c tri thc, hc thc, am m sng to. V th, i
ng nhn vin lm vic trong lnh vc dch v du lch nht thit cn hc tp chm
ch, thin v tng kt c rt kinh nghim t thc t, khai thc sng to nhng ci
mi, lun bit hon thin bn thn v k nng/tinh thn phc v. Cc c s o to
cung cp i ng nhn lc cho ngnh du lch cng cn hng ti mc tiu, xy dng
nhng chng trnh o to, phng php ging dy ph hp cung cp c cho
ngnh nhng con ngi nh th - l yu cu ca thi i.
Ths. Bi Thanh Thu
(Ngun: http://huc.edu.vn/chi-tiet/1222/.html)
Ti liu tham kho
[1] Nguyn nh Quang, Trn Th Thy Lan, (2005), Gio trnh Tng quan du lch,
NXB H Ni.
[3] TS. Trn Vn Thng, (2004), Tng quan du lch, TP H Ch Minh, 2004.

151
 PH LC 1

TIU CHUN QUC GIA TCVN 4391: 2009

Xut bn ln 2

Khch sn - Xp hng
Hotel - Classification

1 Phm vi p dng
Tiu chun ny qui nh cc yu cu ti thiu xp hng khch sn, khng p
dng xp hng cc loi c s lu tr du lch khc.
Tiu chun ny cng c th c tham kho khi thit k xy dng mi, ci to nng
cp khch sn.

2 Thut ng

2.1. Khch sn (hotel)

C s lu tr du lch c quy m t 10 bung ng tr ln, m bo cht lng v
c s vt cht, trang thit b v dch v cn thit phc v khch.

2.1.1. Khch sn thnh ph (city hotel)

Khch sn c xy dng ti cc th, ch yu phc v khch thng gia, khch cng
v, khch tham quan du lch.
2.1.2. Khch sn ngh dng (hotel resort)
Khch sn c xy dng thnh khi hoc thnh qun th cc bit th, cn h, bng-ga-lu
khu vc c cnh quan thin nhin p, phc v nhu cu ngh dng, gii tr, tham quan ca
khch du lch.
2.1.3. Khch sn ni (floating hotel)
Khch sn neo u trn mt nc v c th di chuyn.
2.1.4. Khch sn bn ng (motel)
Khch sn c xy dng gn ng giao thng, gn vi vic cung cp nhin liu, bo
dng, sa cha phng tin vn chuyn v cung cp cc dch v cn thit phc v khch.
2.2. Bung ng ca khch sn (hotel room)
Bung c phng ng v phng v sinh.
152
 Bung ng hng c bit (suite) c th c thm phng khch v phng v sinh, bp
nh, quy bar.
2.3. Bung dnh cho nguyn th (presidential suite)
Bung ng thng hng vi trang thit b, tin nghi hin i, cao cp nht p
ng yu cu phc v nguyn th quc gia hoc khch cao cp.
2.4. Tng c bit (executive floor)
Tng c cc bung ng cao cp nht trong khch sn, c l tn ring phc v
khch nhn v tr bung nhanh, c din tch v trang thit b, tin nghi dnh cho khch
th gin, phc v n ung 24/24 h, dch v th k, vn phng, dch thut, hi tho
dnh cho khch lu tr ti tng.
2.5. Phng hi ngh (ballroom)
Phng c trn 100 gh, c trang thit b phc v hi ngh, hi tho ln.
2.6. Phng hi tho (seminar room)
Phng c t 50 n 100 gh, c trang thit b phc v hi tho, hi ngh nh.
2.7. Phng hp (meeting room)
Phng c di 50 gh, c trang thit b phc v hp nhm.
3. Phn loi, xp hng khch sn
3.1. Phn loi khch sn
Trong tiu chun ny, theo tnh cht t chc hot ng kinh doanh, khch sn
c phn thnh 4 loi c bn sau:
a) Khch sn thnh ph;
b) Khch sn ngh dng;
c) Khch sn ni;
d) Khch sn bn ng.
3.2. Xp hng khch sn
Cn c theo v tr, kin trc, trang thit b tin nghi, dch v, ngi qun l v
nhn vin phc v, an ninh, an ton, bo v mi trng v v sinh an ton thc phm,
khch sn c xp theo 5 hng: 1 sao, 2 sao, 3 sao, 4 sao, 5 sao.
4. Yu cu chung
4.1. V tr, kin trc
- Thun li, d tip cn, mi trng cnh quan m bo v sinh, an ton.

153
 - Thit k kin trc ph hp vi yu cu kinh doanh, cc khu vc dch v c
b tr hp l, thun tin.
- Ni ngoi tht thit k, bi tr, trang tr hp l.
- Cng trnh xy dng cht lng tt, an ton.
4.2. Trang thit b tin nghi
- Trang thit b, tin nghi cc khu vc, dch v m bo y , hot ng tt,
cht lng ph hp vi tng hng.
- H thng in chiu sng m bo yu cu tng khu vc, cung cp in 24/24h,
c h thng in d phng.
- H thng nc cung cp nc sch v nc cho cha chy, c h thng d
tr nc, h thng thot nc m bo v sinh mi trng.
- H thng thng gi hot ng tt.
- H thng phng tin thng tin lin lc y v hot ng tt.
- Trang thit b phng chng chy n theo quy nh ca c quan c thm quyn.
4.3. Dch v v cht lng phc v
Dch v v cht lng phc v theo quy nh i vi tng hng tng ng.
4.4. Ngi qun l v nhn vin phc v
- c o to chuyn mn, nghip v, ngoi ng, vi tnh ph hp vi v tr cng
vic v loi hng khch sn.
- C sc kho ph hp vi yu cu cng vic, c kim tra nh k mt nm
mt ln (c giy chng nhn ca y t).
- Mc trang phc ng quy nh ca khch sn, c ph hiu tn trn o.
4.5. Bo v mi trng, an ninh, an ton, phng chng chy n v cht lng
v sinh an ton thc phm
- Thc hin tt cc quy nh v bo v mi trng, an ninh, an ton, phng
chng chy n v cht lng v sinh an ton thc phm ca c quan c thm quyn.
5. Yu cu c th
- Yu cu ti thiu i vi hng t 1 sao n 5 sao qui nh trong Bng 1.

154
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
1 V tr, kin trc
1.1 V tr Theo 4.1 Nh 1 sao Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao Nh 4 sao
- Mi trng cnh quan
sch p
- V tr rt thun li
1.2 Thit k - Theo 4.1 thm: Nh 1 sao Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm
kin trc - C ng cho xe - Thit k kin trc p - Vt liu xy dng tt. - Kin trc c bit.
ln ca ngi khuyt - C ca ra vo ring - t nht mt bung cho - Ton cnh c thit
tt. cho khch. ngi khuyt tt i k thng nht.
bng xe ln. - C tng c bit (i
vi khch sn thnh
ph).
- Khuyn khch tnh
dn tc trong thit k
kin trc.
1.3 Quy m bung (1)

171
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
1.3.1 i vi 10 20 50 80 100
khch sn
thnh ph,
khch sn
ngh dng
1.3.2 i vi 10 20 30 50 80
khch sn ni,
khch sn bn
ng

1.4 Ni xe - C ni xe cho Nh 1 sao Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao

v giao thng khch trong hoc - C ni xe cho - C ni xe cho
ni b gn khu vc khch khch trong khu vc khch trong khu vc
sn (p dng i vi khch sn cho 20% khch sn cho 30%
khch sn thnh s bung (p dng i s bung (p dng i
ph). vi khch sn thnh vi khch sn thnh

172
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
- C ni xe cho ph) ph).
khch trong khu vc - Ni xe, li i b v
khch sn, cho giao thng ni b thun
100% s bung (p tin, an ton.
dng i vi khch
sn ngh dng v
khch sn bn
ng).
1.5 Khu vc - Din tch 10 m2 - Din tch 20 m2 - Din tch 35 m2. - Din tch 60 m2. - Din tch 100 m2.
snh n tip (khng p dng i (khng p dng i vi - Din tch 10 m2 (p - Din tch 20 m2 (p - Din tch 35 m2 (p
vi khch sn ni). khch sn ni). dng i vi khch sn dng i vi khch sn dng i vi khch
- C phng v sinh - C phng v sinh ni) ni) sn ni).
snh. snh. - C phng v sinh nam - C phng v sinh nam - C phng v sinh
v n ring. v n ring nam v n ring.
- C khu vc ht thuc - C phng v sinh
ring. cho ngi tn tt i

173
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
bng xe ln.
- C khu vc ht
thuc ring.
1.6 Khng - Cy xanh t cc Nh 1 sao Nh 2 sao Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao
gian xanh khu vc cng cng. - C sn vn, cy
- C sn vn, cy xanh (khng p dng
xanh (p dng i i vi khch sn ni).
vi khch sn ngh
dng).
1.7 Din tch - Bung mt ging - Bung mt ging - Bung mt ging - Bung mt ging - Bung mt ging
bung ng, n 9 m2. n 12 m2. n 14 m2. n 16 m2 n 18 m2.
phng v - Bung mt ging - Bung mt ging i - Bung mt ging i - Bung mt ging i - Bung mt ging
sinh (khng i hoc hai ging hoc hai ging n hoc hai ging n hoc hai ging n i hoc hai ging
p dng i n 12m2. 14m2. 18m2. 20m2. n 26 m2.
vi khch - Phng v sinh 3 - Phng v sinh 3 m2. - Phng v sinh 4 m2. - Phng v sinh 5 m2. - Phng v sinh 6m2.
sn ni) m2 . - Bung c bit 36 m2 - Bung c bit 50m2

174
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
(khng bao gm phng (khng bao gm
v sinh v ban cng). phng v sinh v ban
cng).
1.8 Nh - C din tch phc - Mt nh hng n c - Mt nh hng n u, - Mt nh hng u. - Mt nh hng u.
hng, bar v n sng. quy bar. chung. - Mt nh hng . - Mt nh hng .
- S gh bng 50% - S gh bng 60% s - Mt quy bar. - Hai quy bar. - Mt nh hng c
s ging. ging. - S gh bng 80% s - S gh bng 100% s sn v bp.
- C phng v sinh. - C phng v sinh. ging. ging. - Ba quy bar.
- Phng v sinh nam v - Phng v sinh nam v - S gh bng 100%
n ring. n ring. s ging.
- Phng v sinh nam
v n ring.
- C khu vc ht
thuc.
i vi khch sn ni: i vi khch sn ni: i vi khch sn ni:
i vi khch sn

175
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
- Nh 1 sao - Nh 2 sao - Nh 3 sao ni:
- Nh 4 sao

1.9 Khu vc - C bp (u, chung) Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm:
bp gn nh hng. - Khu vc s ch v - Bp u. - Bp n c sn.
- Din tch tng xng ch bin nhit, ngui - Bp .
vi phng n. c tch ring. - Bp bnh.
- Thng gi tt. - C phng m, m - Bp ngui.
- Ngn chn c ng bo cch m, cch - Bp cho nhn vin.
vt, cn trng gy hi. nhit, cch mi gia - Khu vc son chia
- Tng phng, khng bp v phng n. thc n.
thm nc, p gch - C li chuyn rc tch
men cao 2 m. bit, m bo v sinh.
- Trn bp phng, nhn, - Li thot him v
khng lm trn gi. thng gi tt.

176
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
- Sn phng, lt vt liu - C phng v sinh cho
chng trn, d c ra. nhn vin bp.

1.10 Kho - C kho bo qun Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao

nguyn vt liu, thc - C cc kho lnh (theo
phm, thit b d loi thc phm).
phng.
1.11 Phng - Mt phng hi tho - Khu vc dnh cho hi - Khu vc dnh cho
hi ngh, hi - Phng v sinh nam v ngh, hi tho din tch hi ngh, hi tho din
tho, phng n ring. 200 m2 tch 200 m2.
hp (p dng - Snh ch, ng k - Snh ch, ng k
i vi khch khch v gii kht gia khch v gii kht
sn thnh ph gi gia gi.
v khuyn - Mt phng hi ngh - Mt phng hi ngh
khch i vi 200 gh c phng phin 300 gh c phng
cc loi khch dch (cabin) phin dch (cabin).

177
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
sn khc) - Mt phng hi tho - Hai phng hi tho.
- Mt phng hp - Hai phng hp.
- Cch m tt - Cch m tt.
- Phng v sinh nam v - Phng v sinh nam
n ring. v n ring.
1.12 Khu - Phng lm vic ca Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm:
vc dnh cho ngi qun l v cc b - Phng thay qun o. - Phng hp ni b. - Phng th gin.
cn b, nhn phn chc nng. - Phng v sinh nam v - Phng tm.
vin - Phng trc bung. n ring. - Phng n.

2 Trang thit b, tin nghi (theo mc 4.2 Yu cu chung), thm cc yu cu c th sau:

2.1 Cht - Cht lng tt. Nh 1 sao Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm:
lng trang - Bi tr hp l. - ng b. - Cht lng cao. - Hin i, sang trng.
thit b, bi - Mu sc hi ha. - Trang tr ni tht p - Trang tr ngh thut.
tr, trang tr - Hot ng tt. (khuyn khch tnh dn
tc trong trang tr).

178
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
2.1 Trang thit b ni tht
2.1.1 Snh Mc A.1 n A.2 Nh 1 sao Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm:
n tip v Ph lc A - in thoi cng cng. - Thit b phc v thanh - Quy l tn c t
phng v sinh - Internet. ton th tn dng. chc thnh cc quy
snh - Bn gh cho khch. - Quy bar snh. phn theo chc nng,
- Bng nim yt t gi - Quy thng tin, quan gm:
ngoi t. h khch hng. + Quy t bung;
- Xe y cho ngi - Quy h tr n tip. + Quy n tip;
khuyt tt. (trc ca, chuyn hnh + Quy thanh ton;
- Phng v sinh c giy l, vn th, xe a n + Tng i in thoi.
hoc khn lau tay. khch).

.1.2 Bung Theo A.3 n A.4 Nh 1 sao Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm:
ng v phng Ph lc A - Ging n 1,2m x - Bng iu khin thit - kha t dng th.
v sinh trong 2m b in t t u
bung ng - Ging i 1,6m x ging. Bung nguyn th,
2m - ng truyn internet thm:

179
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
- m dy 20 cm. tc cao. + Ging 2,2 m x
- n u ging chnh - My fax cho bung 2,2m
c sng. c bit. + Internet khng dy.
- Lp chn sng cho - Tivi cho phng khch.
rm ca s. - Gng soi c ngi
- Bn lm vic, gng - Bn a bn s ti,
soi v n bn. danh mc mn n phc
- Giy hoc hp mt lau v ti bung ng t
giy. trong cp ti liu.
- Bn chi qun o. - Kt an ton cho 80%
- Tranh nh ngh thut s bung.
treo tng. - Tch ung tr, c ph.
- m un nc siu tc - Dng c m bia, ru
- Kt an ton cho 30% - Hp giy n.
s bung. - B n tri cy.
- Thit b bo chy.
- Ti kim ch.

180
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
- My sy tc.
- cm in cho thit - Phng v sinh: - Phng v sinh:
b co ru. + Khn lau tay; + Cn sc khe
- Phng v sinh: + Kem dng da; + Phng tm ng cho
+ Tng p gch men + Vi nc i ng 30% s bung v bn
ton b; cnh bn cu; tm nm 100% s
+ n trn; + n trn bn tm; bung
+ B t chu ra mt; + o chong sau tm; + Nc hoa
+ Khn chi chn; + Phng tm ng hoc + Dy phi qun o
+ M chp tc; bn tm nm c rm
+ Sa tm; che;
+ Bng tm; + Khuyn khch c in Bung nguyn th,
+ Khch sn ngh thoi trong phng v thm:
dng: 50% s bung sinh ni vi bung ng. + Bn tm to song
c bn tm nm c rm - Phng v sinh:
che. + Gng cu;
+ in thoi ni vi

181
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
bung ng.
2.1.3 Phng - Bn gh, micro, n - Bn gh, micro, n - Bn gh, micro, n
hp, hi tho, in cc loi, my in, my chiu, mn in cc loi, my
hi ngh chiu, mn chiu. hnh. chiu, mn hnh.
(p dng i - Trang thit b vn - Trang thit b vn - Trang thit b vn
vi khch sn phng phc v hi tho. phng phc v hi tho. phng phc v hi
thnh ph) - Trang thit b phc v tho.
hi ngh. - Trang thit b phc
- S , bin ch dn v v hi ngh.
n bo thot him. - Trang thit b phc
- iu ha khng kh. v dch thut t nht
- H thng thng gi bn ngn ng.
tt. - S , bin ch dn
v n bo thot him.
- iu ha khng kh.
- H thng thng gi

182
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
tt
- H thng chiu sng
c tnh thm m v
iu chnh c
sng.
- Khuyn khch c h
thng thit b hp trc
tuyn.
2.1.4 Nh Theo A.5 Ph lc A Nh 1 sao, thm: Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm:
hng, bar, bp - Trang thit b, dng c - Mt bn son chia, s - Trang thit b phc v - Trang thit b ch
ch bin mn n, ch, ch bin mn n tic cao cp. bin, phc v mn n
ung. lm bng vt liu khng - Trang thit b phc v v cc loi ru ca
- Cc loi t lnh bo thm nc. n t chn. nh hng c sn.
qun thc phm. - Chu ra cho s ch, - Trang thit b phc v
ch bin ring. n ti bung ng.
- C chn lc rc, m - Trang thit b phc v
- H thng ht mi hot n ung ca nhn vin.

183
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
ng tt. - Trang thit b, dng c
- iu ho khng kh ch bin bnh v
cho nh hng, bar. ngui.
2.1.5 Git l - Bn l, cu l Nh 3 sao, thm Nh 4 sao, thm
- My git, sy - H thng thit b git
l hin i.
2.1.6 Thm - Tri thm bung ng Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao
(p dng i vi khch -Tri thm hnh lang,
sn thnh ph v khng cu thang, phng hp,
p dng i vi sn g) hi tho, hi ngh, nh
hng (p dng i vi
khch sn thnh ph).
- Khuyn khch p dng
i vi cc khch sn
khc.
2.1.7 Thng - m bo thng Nh 1 sao Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm:

184
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
gi, iu ho thong. - iu ha khng kh. - iu ha khng kh - iu ha khng kh
khng kh - Khuyn khch hai chiu. trung tm hai chiu.
cc khu vc thng gi t nhin.
(khng p
dng i vi
ni c kh hu
n i)

2.1.8 H - m bo nc c th
thng lc ung trc tip t vi
nc nc.
2.1.9 Thang T bn tng tr ln Nh 1 sao -T ba tng tr ln c Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao
my c thang my (k c thang my (k c tng - Thang my cho hng
tng trt). trt). ha.
Thang my cho nhn
vin v thang my phc

185
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
v ngi tn tt.
3 Dch v v mc phc v
3.1 Cht - ng quy trnh k Nh 1 sao Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm:
lng phc thut nghip v. - Tay ngh k thut cao - C s phi hp cht - Cht lng phc v
v - Thi thn thin. ch gia cc b phn hon ho.
trong phc v khch. - Nhanh nhn, nhit
- m bo tnh chuyn tnh, chu o.
nghip trong phc v.
3.2 Phc v - C nhn vin trc Nh 1 sao Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm:
bung bung 24/24 h - Thay ga bc chn, - V sinh bung ng - Mt loi tp ch
- V sinh bung ng m v v gi mt ngy mt ngy hai ln. - Tng c bit, thm:
mt ngy mt ln. mt ln. - Thay khn mt, khn + Phng n;
- Thay ga bc chn, tm mt ngy hai ln. + Quy bar;
m v v gi ba - t hoa qu ti khi + Dch v vn phng;
ngy mt ln hoc c khch. + Dch v l tn ring
khi c khch mi. - t tr, c ph, (nhn v tr bung
- Thay khn mt, ng, sa ti nh nhanh);

186
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
khn tm mt ngy min ph. + Phng hp v tin
mt ln. nghi cao cp phc v
- C bng hng dn hp;
khch bo v mi + Cung cp thng tin,
trng (t trong bo, tp ch min ph.
phng ng v phng
v sinh).
3.3 Phc v - Phc v n sng. Nh 1 sao, thm: Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm:
n ung - Phc v n mt ngy - Phc v n ung t 6 - Phc v n ung t 6 - Phc v n ung
ba ba, cc mn n, h n 22h (khch sn h n 24h. 24/24 h.
ung n gin, d ch ngh dng: t 6 h n - Phc v mn n, - C u bp chuyn
bin. 24 h). ung cht lng cao. nghip, ch bin cc
- Phc v mn n, - Phc v n sng t mn n c sn.
ung cht lng tt. chn. - Phc v cc loi
- Phc v n ung ti ru, mn n v
bung ng. ung cao cp.

187
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
3.4 Dch v - L tn, bo v trc Nh 1 sao, thm: Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm:
khc (nu 24/24 h. - Gi qu v hnh l - Gi bo, tp ch ti - Ca hng mua sm, - Chm sc sc p.
khu ring cn - Nhn gi tin v cho khch. snh n tip. lu nim. - Ct tc thm m .
c phng v vt qu ti quy l - Bn hng lu nim, - C dch v vn phng. - Dch v dch thut - Phng xng hi.
sinh, quy tn. tp ho. - Internet. (dch cabin) Phng tp - Phng xoa bp.
nh ti A.2 - Bng thng bo cc - Khuyn khch c dch - Thng tin. th hnh. - B bi (c bin ch
Ph lc A) phng thc thanh v thng tin, nhn t - Bu chnh. - Chm sc sc khe. dn su, c nhn
ton. tour du lch, dch v - Thu i ngoi t. - B bi (c nhn vin vin trc cu h, c
- in thoi. vn chuyn. - Dch v t ch, mua trc cu h) khuyn khn tm, gh nm).
- nh thc khch. v phng tin vn khch i vi khch sn - B bi cho tr em c
- Chuyn hnh l chuyn, tham quan. ni). nhn vin trc cu h.
cho khch. - Phc v hp, hi tho, - Git kh, l hi ly - Trng gi tr.
- Cu h (p dng hi ngh. ngay. - Bar m.
i vi khch sn c - Cu lc b gii tr (p - Cu lc b gii tr, th - Sn tennis (khng p
bi tm ring hoc dng i vi khch sn thao. dng i vi khch
th thao di nc). ngh dng). - Nhn t tour, cc sn thnh ph, khch

188
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
- Git l. chng trnh hot ng sn ni).
gii tr du lch. - Dch v phc v
- Bar m (p dng i ngi khuyt tt.
vi khch sn ngh - Tivi bt c nhiu
dng). knh quc t v c
- Phng y t c bc s knh ca khch sn.
trc.
4 Ngi qun l v nhn vin phc v
4.1 Trnh Ngi qun l: Nh 1 sao Ngi qun l: Ngi qun l: Ngi qun l:
chuyn mn - Chng ch trung - Tt nghip cao ng - Tt nghip i hc du - Tt nghip i hc
nghip v, cp du lch hoc du lch, nu tt nghip lch, nu tt nghip i du lch, nu tt nghip
ngoi ng chng ch ca VTCB cao ng ngnh khc hc ngnh khc phi i hc ngnh khc
(2)
v phi qua lp phi qua lp bi dng qua lp bi dng qun phi qua lp bi
bi dng qun l qun l lu tr du lch, l lu tr du lch, an dng qun l lu tr
lu tr du lch, an an ninh, an ton, phng ninh, an ton, phng du lch, an ninh, an
ninh, an ton, phng chng chy n, bo v chng chy n, bo v ton, phng chng
chng chy n, bo mi trng v v sinh mi trng v v sinh chy n, bo v mi

189
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
v mi trng v v an ton thc phm. an ton thc phm. trng v v sinh an
sinh an ton thc - Hai nm kinh nghim - Bn nm kinh nghim ton thc phm.
phm. trong ngh. trong ngh. - Nm nm kinh
- Mt nm kinh - Giao tip tt mt - Thng tho mt ngoi nghim trong ngh.
nghim trong ngh. ngoi ng. ng. -Thng tho mt
ngoi ng v giao tip
tt mt ngoi ng
khc.
Trng cc b phn: Trng cc b phn: Trng cc b phn: Trng cc b phn: Trng cc b phn:
- Chng ch s cp Nh 1 sao, thm: - Chng ch trung cp - Chng ch cao ng - Chng ch cao ng
ngh (l tn, bung, - Chng ch s cp ngh (l tn, bung, ngh hoc chng ch ngh hoc chng ch
bn) hoc chng ch ngh bar, bp hoc bn, bar, bp) hoc ca VTCB (2). ca VTCB (2).
(2)
ca VTCB ; chng ch ca VTCB(2). chng ch ca VTCB - Ba nm kinh nghim - Bn nm kinh
(2)
trng hp c chng . trong ngh. nghim trong ngh.
ch s cp ngh - Hai nm kinh nghim
khc phi qua lp trong ngh.

190
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
bi dng nghip
v.
- Thng tho mt ngoi - Thng tho mt
- Giao tip tt mt ng (trng l tn v ngoi ng v giao tip
- Mt nm kinh ngoi ng trong phm trng cc b phn trc tt mt ngoi ng
nghim trong ngh. vi ngh (trng l tn tip giao dch vi khch khc (trng l tn v
- Trng l tn giao thng tho mt ngoi thng tho mt ngoi trng cc b phn
tip tt mt ngoi ng). ng v giao tip tt mt trc tip giao dch vi
ng v s dng c - S dng tt vi tnh ngoi ng khc). khch thng tho hai
vi tnh vn phng. vn phng. - S dng tt vi tnh ngoi ng).
vn phng. - S dng tt vi tnh
vn phng.
Nhn vin phc v: Nhn vin phc v: Nhn vin phc v: Nhn vin phc v: Nhn vin phc v:
- Qua lp tp hun Nh 1 sao, thm: - 50% c chng ch - 70% c chng ch - 70% c chng ch
nghip v (tr - 20% c chng ch ngh hoc chng ch ngh hoc chng ch ngh hoc chng ch
trng hp c vn ngh hoc chng ch ca VTCB (2); ca VTCB (2); ca VTCB (2);
bng, chng ch do ca VTCB (2). - 50% qua lp tp hun - 30% qua lp tp hun - 30% qua lp tp

191
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
c s o to c - 80% qua lp tp hun nghip v. nghip v. hun nghip v.
thm quyn cp). nghip v. - S dng c vi tnh - S dng c vi tnh
vn phng. vn phng.
- Nhn vin trc tip - Nhn vin trc tip - Nhn vin trc tip
phc v khch: giao phc v khch: thng phc v khch: thng
tip tt mt ngoi ng tho mt ngoi ng tho mt ngoi ng.
trong phm vi ngh.
- Nhn vin l tn: - Nhn vin l tn: - Nhn vin l tn: - Nhn vin l tn:
giao tip tt mt thng tho mt ngoi thng tho mt ngoi thng tho mt ngoi
ngoi ng v s ng v s dng tt vi ng v giao tip tt mt ng v giao tip tt
dng c vi tnh tnh vn phng ngoi ng khc; s mt ngoi ng khc;
vn phng dng tt vi tnh vn s dng tt vi tnh vn
phng. phng.

192
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
4.2 Trang Theo 4.4 Nh 1 sao Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm:
phc - Kiu dng ph hp - Cht liu tt, kiu - Trang phc lm vic
vi chc danh v v tr dng p, ph hp vi c khch sn git l
cng vc mi trng v to
- Mu sc hi ho, phong cch ring ca
thun tin khch sn
5 Bo v mi trng, an ninh, an ton, phng chng chy n v v sinh an ton thc phm

5.1 Bo v Theo 4.5 Nh 1 sao Nh 2 sao, thm: Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao, thm:
mi trng - C k hoch bo v - C cn b chuyn - C cn b chuyn
mi trng trch qun l mi trch qun l mi
- B tr cn b kim trng (p dng i vi trng
nhim qun l mi khch sn ngh dng) - Thc hin kim ton
trng xanh (3)
- Thc hin cc bin
php phn loi v qun
l cht thi

193
 Bng 1 - Tiu ch xp hng

Tiu ch Hng 1 sao Hng 2 sao Hng 3 sao Hng 4 sao Hng 5 sao
5.2 An ninh, Theo 4.5 Nh 1 sao Nh 2 sao Nh 3 sao, thm: Nh 4 sao
an ton, - H thng camera
phng chng
chy n
v v sinh an
ton thc
phm
CH THCH:
(1) Khng p dng quy nh quy m i vi khch sn l cng trnh kin trc c bit nh lu i, cung in hoc nm ni c gi tr vn
ha, lch s cn c bo v, khi ng k hng t 3 sao n 5 sao.
(2) VTCB: Vit tt ting Anh (Vietnam Tourism Certification Board) Hi ng cp chng ch ngnh du lch Vit Nam.
(3) Kim ton xanh: Kim ton v hiu qu ca cc hot ng qun l, bo v mi trng ca khch sn.

194
 6.Phng php nh gi (xem Ph lc B)
6.1. Nguyn tc nh gi
- Cc tiu ch nh gi xp hng i vi khch sn du lch c chm im nh sau:
+ Chm im 0 i vi tiu ch khng c hoc khng t yu cu ca loi, hng
tng ng;
+ Chm im 1 i vi tiu ch t yu cu ca loi, hng tng ng.
6.2. Tng im ti thiu i vi tng loi, hng khch sn
6.2.1 Khch sn thnh ph
- Hng 1 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn thnh ph hng 1 sao t im 1, tc l t 118 im.
- Hng 2 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn thnh ph hng 2 sao t im 1, tc l t 130 im.
- Hng 3 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn thnh ph hng 3 sao t im 1, tc l t 190 im.
- Hng 4 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn thnh ph hng 4 sao t im 1, tc l t 256 im.
- Hng 5 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn thnh ph hng 5 sao t im 1, tc l t 302 im.
6.2.2 Khch sn ngh dng
- Hng 1 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn ngh dng hng 1 sao t im 1, tc l t 119 im.
- Hng 2 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn ngh dng hng 2 sao t im 1, tc l t 131 im.
- Hng 3 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn ngh dng hng 3 sao t im 1, tc l t 188 im.
- Hng 4 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn ngh dng hng 4 sao t im 1, tc l t 243 im.
- Hng 5 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn ngh dng hng 5 sao t im 1, tc l t 285 im.

195
 6.2.3 Khch sn bn ng
- Hng 1 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn bn ng hng 1 sao t im 1, tc l t 118 im.
- Hng 2 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn bn ng hng 2 sao t im 1, tc l t 130 im.
- Hng 3 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn bn ng hng 3 sao t im 1, tc l t 185 im.
- Hng 4 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn bn ng hng 4 sao t im 1, tc l t 241 im.
- Hng 5 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn bn ng hng 5 sao t im 1, tc l t 282 im.
6.2.4 Khch sn ni
- Hng 1 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn ni hng 1 sao t im 1, tc l t 110 im.
- Hng 2 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn ni hng 2 sao t im 1, tc l t 120 im.
- Hng 3 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn ni hng 3 sao t im 1, tc l t 177 im.

- Hng 4 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi

khch sn ni hng 3 sao t im 1, tc l t 229 im.
- Hng 5 sao: 95% cc tiu ch trong tng s cc tiu ch yu cu i vi
khch sn ni hng 3 sao t im 1, tc l t 268 im.

196
 Ph lc A
(qui nh)
Tiu chun trang thit b, tin nghi ti thiu
i vi khch sn hng 1 sao

A.1 Snh n tip

- Quy l tn;
- in thoi, fax;
- My vi tnh, s sch, s bung;
- Bn gh tip khch;
- Kt an ton;
- Bng nim yt gi dch v;
- Ca ra vo b tr thun tin.
A.2 Phng v sinh snh v cc khu vc cng cng
- Bn cu, giy v sinh;
- Chu ra mt, gng soi, vi nc, x phng;
- Mc treo ti
- Thng rc c np;
- Thit b thng gi.
A.3 Bung ng
- Ging n 0,9 m x 2 m; ging i 1,5 m x 2 m;
- T u ging, t ng qun o c 5 mc treo qun o cho mt khch;
- Bn gh ung nc, gi hnh l;
- Chn v m ging ng (10 cm) c ga bc, gi c v bc, rm ca s hai lp
(lp mng v lp dy chn sng);
- T lnh 50 l, tivi v iu ha khng kh (tr nhng ni c kh hu n i);
- in thoi, n trn, n u ging;
- Cc thy tinh, bnh nc lc, gt tn;

197
- Mt nhn gn trn ca, chung gi ca, cht an ton, dp i trong phng, st hoc
ti ng git l, st ng rc; cp ng ti liu hng dn cho khch gm: ni
quy, hng dn s dng in thoi v tivi, dch v v gi dch v, thi gian n tip
khch, phc v n ung v cc dch v, chnh sch khuyn mi, phong b, giy, bt
vit v tranh nh qung co.
A.4 Phng v sinh trong bung ng
- Tng p gch men cao 1,5 m; sn lt bng vt liu chng trn;
- cm in an ton;
- Chu ra mt v gng soi, vi nc, nc nng, vi tm hoa sen;
- Mc treo qun o, gi khn cc loi;
- Bn cu, giy v sinh, thng rc c np;
- Thit b thng gi;
- n trn gng soi;
- Vt dng cho mt khch: cc thy tinh, x phng, du gi u, khn mt, khn
tm, kem nh rng, bn chi nh rng.
A.5 Nh hng, bar
- Bn gh, dng c v t ng dng c phc v n ung;
- T lnh v trang thit b, dng c ch bin mn n, ung (trong khu vc phc
v n sng)
- Chu ra dng c n ung
- H thng thot nc chm;
- Dng c v cht ty ra v sinh;
- Thng rc c np;
- nh sng hoc chiu sng tt;
- Thng gi tt.
A.6 Trang thit b khc
- n lu in;
- My pht in;
- T thuc v mt s loi thuc s cu cn hn s dng.

198
 Ph lc B
(quy nh)
Phng php nh gi xp hng khch sn

Tn khch sn :
a ch :
in thoi : Fax: E mail:
Website :
Ngy thng nm
Ngi chm im :

Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im

vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
1 V tr, kin trc
1.1 V tr
- Thun li. R, C, M, F 1, 2
- Rt thun li. R, C, M, F 3, 4, 5
- Mi trng, cnh quan m bo v R, C, M, F 1, 2
sinh an ton.
- Mi trng, cnh quan sch p. R, C, M, F 3, 4, 5
1.2 Thit k kin trc
- Thit k kin trc ph hp vi yu R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
cu kinh doanh, cc khu vc dch v 5
c b tr hp l, thun tin.
- Thit k kin trc p. R, C, M, F 3, 4
- Kin trc c bit, kiu dng p, R, C, M, F 5
ton cnh thng nht.
- Cng trnh xy dng cht lng R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
tt, an ton. 5

199
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- Ni tht, ngoi tht thit k, bi tr, R, C, M, F 1, 2
trang tr hp l.
- Ni tht, ngoi tht thit k, bi tr, R, C, M, F 3, 4, 5
trang tr p, sang trng, vt liu xy
dng cht lng tt.
- Ca ring cho khch v nhn vin R, C, M, F 3, 4, 5
- C ng cho xe ln, xe y ca R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
ngi khuyt tt. 5
- C bung ng dnh cho ngi R, C, M, F 4, 5
khuyt tt i xe ln, xe y.
- C Tng c bit. C 5

1.3 Quy m
- 10 bung R, C, M, F 1
- 20 bung R, C, M, F 2
- 30 bung F, M 3
- 50 bung R, C 3
F, M 4
- 80 bung R, C 4
F, M 5
- 100 bung R, C 5
1.4 Ni xe v giao thng ni b
- C ni xe cho khch trong hoc C 1, 2
gn khu vc khch sn.
- Ni xe trong khu vc khch sn C 3
p ng 20% tng s bung ng.
- Ni xe trong khu vc khch sn C 4, 5
p ng 30% tng s bung ng.

200
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- Ni xe trong khu vc khch sn R, M 1, 2, 3, 4,
p ng 100% tng s bung ng. 5
- Ni xe, li i b v giao thng R, C, M 2, 3, 4, 5
ni b thun tin, an ton, thng gi
tt.
1.5 Khu vc snh n tip
- Din tch 10 m2, c phng v sinh R, C, M 1
snh. F 3
- Din tch 20 m2, c phng v sinh R, C, M 2
snh. F 4
- Din tch 35 m2, c phng v sinh R, C, M 3
cho nam v n ring. F 5
- Din tch 60 m2, c phng v sinh R, C, M 4
cho nam v n ring.
- Din tch 100 m2, c phng v sinh R, C, M 5
cho nam v n ring.
- C khu vc ht thuc ring. R, C, M, F 4, 5
- Phng v sinh cho ngi tn tt i R, C, M, F 5
bng xe ln.
1.6 Khng gian xanh
- Cy xanh t nhng ni cng R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
cng. 5
- Sn, vn, cy xanh. R 1, 2, 3, 4,
M 5
4, 5
1.7 Din tch bung ng, phng v sinh (khng p dng i vi khch sn ni)
- Din tch ti thiu 9 m2 cho bung R, C, M 1
mt ging n, 12 m2 cho bung

201
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
hai ging n hoc mt ging
i, 3 m2 cho phng v sinh.
- Din tch ti thiu 12 m2 cho mt R, C, M 2
ging n, 14 m2 cho 2 ging n
hoc mt ging i, 3 m2 cho
phng v sinh.
- Din tch ti thiu 14 m2 cho mt R, C, M 3
ging n, 18 m2 cho 2 ging n
hoc mt ging i, 5 m2 cho
phng v sinh.
- Din tch ti thiu 16 m2 cho mt R, C, M 4
ging n, 20 m2 cho 2 ging n
hoc mt ging i, 5 m2 cho
phng v sinh.
- Bung c bit 36 m2 khng bao
gm phng v sinh v ban cng.
- Din tch ti thiu 18 m2 cho mt R, C, M 5
ging n, 26 m2 cho 2 ging n
hoc mt ging i, 6 m2 cho
phng v sinh.
- Bung c bit 50 m2 khng bao
gm phng v sinh v ban cng.
1.8 Nh hng, quy bar (c phng v sinh ring nu nh hng tch ri snh n tip)
- C din tch phc v n sng. R, C, M 1
F 1, 2
- Mt nh hng n, quy bar. R, C, M 2
F 3

202
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- Mt nh hng n (u, chung), R, C, M 3
mt bar, c phng v sinh ring cho F 4
nam v n.
- Hai nh hng n (u, ring), hai R, C, M 4
quy bar, c phng v sinh ring cho F 5
nam v n.
- Ba nh hng n ( u, v c R, C, M 5
sn), ba quy bar, c phng v sinh
ring cho nam v n.
- S gh bng 50% s ging. R, C, M 1
F 1, 2
- S gh bng 60% s ging. R, C, M 2
F 3
- S gh bng 80% s ging. R, C, M 3
F 4
- S gh bng 100% s ging. R, C, M 4, 5
F 5
- C khu vc khng ht thuc. R, C, M 5
1.9 Khu vc bp
- Gn nh hng n, thng gi tt, R, C, M, F 2, 3, 4, 5
ngn chn c ng vt gy hi.
- Din tch tng xng vi phng R, C, M, F 2, 3, 4, 5
n.
- Tng phng khng thm nc, p R, C, M, F 2, 3, 4, 5
gch men s cao ti thiu 2 m.
- Trn bp phng, nhn khng lm R, C, M, F 2, 3, 4, 5
trn gi.
- Sn phng, lt vt liu chng trn, R, C, M, F 2, 3, 4, 5

203
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
d c ra.
- Khu vc s ch v ch bin nhit, R, C, M, F 3, 4, 5
ngui c tch ring.
- C phng m, m bo cch m, R, C, M, F 3, 4, 5
cch nhit, cch mi gia bp v
phng n.
- Li chuyn rc tch bit, m bo R, C, M, F 3, 4, 5
v sinh.
- Li thot him, thng gi tt. R, C, M, F 3, 4, 5
- Phng v sinh cho nhn vin bp. R, C, M, F 3, 4, 5
- Bp u, chung lin k vi nh R, C, M 2, 3
hng. F 3, 4
- Bp u, ring lin k vi nh R, C, M 4, 5
hng tng ng. F 5
- Bp ch bin mn n c sn. R, C, M, F 5
- Bp bnh. R, C, M, F 4, 5
- Bp ngui. R, C, M, F 4, 5
- Bp cho nhn vin. R, C, M, F 4, 5
- Khu vc son chia thc n. R, C, M, F 4, 5
1.10 Kho
- C kho bo qun nguyn vt liu, R, C, M, F 3, 4, 5
thc phm v thit b d phng.
- C cc kho lnh theo loi thc R, C, M, F 4, 5
phm.
1.11 Phng hi ngh, hi tho
- Khu vc dnh cho hi ngh, hi C 4, 5
tho, din tch 200 m2 .
- Snh ch, ng k khch v gii C 4, 5

204
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
kht gia gi.
- Mt phng hi ngh 200 gh c C 4, 5
phng phin dch (cabin).
- Mt Phng hi ngh 300 gh c C 5
phng phin dch (cabin).
- Mt phng hi tho. C 3, 4
- Hai phng hi tho. C 5
- Mt phng hp. C 4
- Hai phng hp. C 5
- Cch m tt. C 4, 5
- Phng v sinh nam v n ring. C 3, 4, 5
1.12 Khu vc dnh cho nhn vin
- Phng lm vic ca ngi qun l R, C, M, F 2, 3, 4, 5
v cc b phn chc nng.
- Phng trc bung. R, C, M, F 2, 3, 4, 5
- Phng thay qun o. R, C, M, F 3, 4, 5
- Phng v sinh nam v n ring. R, C, M, F 3, 4, 5
- Phng hp ni b. R, C, M, F 4, 5
- Phng tm. R, C, M, F 4, 5
- Phng n nhn vin. R, C, M, F 4, 5
- Phng th gin. R, C, M, F 5
2 Trang thit b, tin nghi
2.1 Cht lng, bi tr, trang tr
- Cht lng tt, hot ng tt. R, C, M, F 1, 2, 3
- Cht lng cao, hot ng tt. R, C, M, F 4
- Cht lng cao, hin i, hot R, C, M, F 5
ng tt.
- Bi tr hp l, mu sc hi ha. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,

205
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
5
- ng b. R, C, M, F 3, 4, 5
- Trang tr ni tht p. R, C, M, F 4, 5
- Sang trng, bi tr ngh thut. R, C, M, F 5
2.2 Trang thit b ni tht
2.2.1 Snh n tip
- Quy l tn (c cc chc nng n R, C, M, F 1, 2, 3, 4
tip, thng tin, t bung, thu ngn,
in thoi).
- in thoi. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Fax. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- My vi tnh, s sch. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- S bung. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Bn gh tip khch. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Kt an ton. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Nim yt gi dch v. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Ca ra vo b tr thun tin. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- in thoi cng cng. R, C, M, F 3, 4, 5
- Internet. R, C, M, F 3, 4, 5
- Bng nim yt t gi ngoi t. R, C, M, F 3, 4, 5

206
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- Xe y cho ngi tn tt. R, C, M, F 3, 4, 5
- Quy bar snh. R, C, M, F 4, 5
- Thit b phc v thanh ton th tn R, C, M, F 4, 5
dng.
- Quy thng tin, quan h khch R, C, M, F 4, 5
hng.
- Quy h tr n tip (trc ca, R, C, M, F 4, 5
chuyn hnh l, vn th, xe a n
khch...).
- Quy n tip c b tr ring. R, C, M, F 5
- Quy thu ngn (thanh ton) c R, C, M, F 5
b tr ring.
- Quy t bung c b tr ring. R, C, M, F 5
-Tng i in thoi c b tr R, C, M, F 5
ring.
Phng v sinh snh n tip
- Bn cu. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Giy v sinh. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Chu ra mt v gng soi. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Vi nc. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- X phng. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Thng rc c np. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5

207
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- Thit b thng gi. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Mc treo ti. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Giy hoc khn lau tay. R, C, M, F 3, 4, 5
2.2.2 Bung ng
- Ging ng n 0,9 m x 2 m R, C, M 1, 2
ging i 1,5 m x 2 m. F 1, 2, 3
- Ging ng n 1,2 m x 2 m R, C, M, 3, 4, 5
ging i 1,6 m x 2 m. F 4, 5
Bung nguyn th: R, C, M 5
- Ging ng n 1,2 m x 2 m,
ging i 2,2 m x 2,2 m
- T u ging. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Bng iu khin thit b in t R, C, M, F 4, 5
t u ging.
- T qun o c nm mc treo qun R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
o cho mt khch. 5
- Bn gh ung nc. R, C, M 1, 2, 3, 4,
5
- Bn lm vic c gng soi v n R, C, M 3, 4, 5
bn.
- Gng soi c ngi. R, C, M, F 4, 5
- Gi hnh l. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- m c v bc dy 10 cm. R, C, M, F 1, 2
- m c v bc dy 20 cm. R, C, M, F 3, 4, 5

208
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- Chn c ga bc. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Gi c v bc. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Rm ca s hai lp (lp mng v R, C, M, F 1, 2
lp dy).
- Rm ca s ba lp (thm lp chn R, C, M, F 3, 4, 5
sng).
- T lnh 50 l. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- iu ha khng kh. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- in thoi. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Ti vi . R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- n trn. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- n u ging cho mi khch. R, C, M, F 1, 2
- n u ging cho mi khch R, C, M, F 3, 4, 5
chnh c sng.
- Cc ung nc. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Bnh nc lc. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Gt tn. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Mt nhn gn trn ca. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,

209
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
5
- Chung gi ca. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Cht an ton. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Dp i trong phng R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- St hoc ti ng git l. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- St ng rc. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Cp ng ti liu c ni dung R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
nh tiu chun quy nh. 5
- Giy hoc mt lau giy R, C, M, F 3, 4, 5
- Bn chi qun o. R, C, M, F 3, 4, 5
- Tranh nh ngh thut treo tng. R, C, M, F 3, 4, 5
- m un nc siu tc. R, C, M, F 3, 4, 5
- Kt an ton cho 30% s bung. R, C, M, F 3
- Kt an ton cho 80% s bung. R, C, M, F 4
- Kt an ton cho 100% s bung. R, C, M, F 5
- Thit b bo chy. R, C, M, F 3, 4, 5
- Ti kim ch. R, C, M, F 3, 4, 5
- My sy tc. R, C, M, F 3, 4, 5
- ng truyn internet tc cao. R, C, M, F 4, 5
- Internet khng dy cho bung R, C, M, F 5
nguyn th.
- My fax cho bung c bit. R, C, M, F 4, 5
- Tivi (phng khch). R, C, M, F 4, 5

210
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- Bn a bn s ti, danh mc R, C, M 4, 5
mn n phc v ti bung t trong
cp ti liu.
- Tch ung tr, c ph. R, C, M, F 4, 5
- Hp giy n. R, C, M, F 4, 5
- B n tri cy. R, C, M, F 4, 5
- Dng c m bia, ru. R, C, M, F 4, 5
- kha t dng th. R, C, M, F 5
- Cn sc khe. R, C, M, F 5
Phng v sinh trong bung ng
- Tng p gch men:
+ Cao 1,5 m; R, C, M 1, 2
+ Ton b. R, C, M 3, 4, 5
- Sn lt bng vt liu chng trn. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- cm in an ton. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Chu ra mt v gng soi. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Gng cu (Bung nguyn th). R, C, M, F 5
- Vi nc. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Nc nng. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Vi tm hoa sen. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Mc treo qun o. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5

211
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- Gi khn cc loi. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Bn cu. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Vi nc di ng cnh bn cu. R, C, M, F 4, 5
- Giy v sinh. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Thng rc c np. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
-Thit b thng gi. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- n trn gng soi. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Vt dng cho mt khch:
+ Cc thy tinh; R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
+ X phng; R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
+ Du gi u; R, C, M, F 1, 2
+ Du gi u v du x; R, C, M, F 3, 4, 5
+ Khn mt; R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
+ Khn tm; R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
+ Khn lau tay; R, C, M, F 4, 5
+ M chp tc; R, C, M, F 3, 4, 5
+ Sa tm; R, C, M, F 3, 4, 5
+ Bng tm; R, C, M, F 3, 4, 5

212
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
+ Kem nh rng; R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
+ Bn chi nh rng; R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
+ Kem dng da; R, C, M, F 4, 5

+ o chong sau tm; R, C, M, F 4, 5

+ Nc thm; R, C, M, F 5
- Khn chi chn. R, C, M, F 3, 4, 5
- in cho thit b co ru. R, C, M, F 3, 4, 5
- n trn. R, C, M, F 3, 4, 5
- B t chu ra mt. R, C, M, F 3, 4, 5
- Bn tm nm c rm che cho 50% R 3, 4, 5
s bung.
- n trn bn tm. R, C, M, F 4, 5
- Phng tm ng hoc bn tm nm R, C, M, F 4
c rm che.
- Bn tm to sng cho bung R, C, M, F 5
nguyn th.
- Phng tm ng cho 30% s bung R, C, M, F 5
v bn tm nm cho 100% s bung.
- Dy phi qun o. R, C, M, F 5
2.2.3 Phng hp, hi tho, hi ngh
- Bn gh, micro, n in cc loi, C 3, 4, 5
my chiu, mn chiu.
- Trang thit b vn phng phc v C 3, 4, 5
hi tho.
- Trang thit b phc v hi ngh C 4, 5
- Phng hi ngh 200 gh c phng C 4, 5

213
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
phin dch.
- Phng hi ngh 300 gh, thit b C 5
dch thut.
- Trang thit b phc v dch thut t C 5
nht bn ngn ng.
- iu ha khng kh. C 4, 5
- H thng thng gi tt. C 4, 5
- S , bin ch dn v n bo C 4, 5
thot him.
- H thng chiu sng c tnh thm C 5
m v iu chnh c sng.
- Khuyn khch c h thng thit b C 5
hp trc tuyn.
2.2.4 Nh hng, bar, bp
- Bn gh. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Dng c v t ng dng c phc R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
v n ung. 5
- C t lnh bo qun thc phm. R, C, M, F 1
- Cc loi t lnh bo qun (theo loi R, C, M, F 2, 3, 4, 5
thc phm).
- Trang thit b, dng c ch bin R, C, M 1
thc phm, ung (trong khu vc F 1, 2
phc v n sng).
- Trang thit b, dng c ch bin R, C, M 2, 3, 4, 5
mn n, ung. F 3, 4, 5
- Trang thit b ch bin, phc v R, C, M, F 4, 5
mn n v cc loi ru ca nh

214
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
hng c sn.
- Trang thit b ch bin, phc v n R, C, M, F 5
ung ca nhn vin.
- Trang thit b phc v n t chn R, C, M, F 4, 5
v n ti bung ng.
- Trang thit b phc v tic cao cp R, C, M, F 4, 5
- Trang thit b, dng c ch bin R, C, M, F 4, 5
bnh v ngui.
- Mt bn son chia, s ch, ch bin R, C, M, F 3, 4, 5
mn n lm bng vt liu khng
thm nc.
- Chu ra dng c n ung. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Chu ra cho s ch, ch bin R, C, M, F 3, 4, 5
ring.
- Dng c v cht ty ra v sinh. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Thit b chn lc rc, m cho cc R, C, M, F 3, 4, 5
chu ra trong bp.
- Thng rc c np. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- H thng thot nc chm. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- H thng ht mi hot ng tt. R, C, M, F 3, 4, 5
- Thng gi tt. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- nh sng hoc chiu sng tt. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5

215
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- iu ha khng kh cho nh hng, R, C, M, F 3, 4, 5
bar.
2.2.5 Git l
- Bn l, cu l. R, C, M, F 3, 4, 5
- My git, sy. R, C, M, F 4, 5
- H thng thit b git l hin i. R, C, M, F 5
2.3 Thm
- Thm tri bung ng ( khng p C 3, 4, 5
dng i vi sn g).
- Thm tri hnh lang, cu thang, C 4, 5
phng hp, hi tho, hi ngh, nh
hng.
2.4 H thng phng tin thng tin, lin lc
- H thng phng tin thng tin, R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
lin lc y , hot ng tt. 5
2.5 H thng in
- Cung cp in 24/24h. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- H thng in chiu sng m bo R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
yu cu tng khu vc. 5
- C h thng in d phng/ my R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
pht in. 5
2.6 Thng gi, iu ho khng kh cc khu vc
- Thng thong, h thng thng gi R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
hot ng tt. 5
- iu ha khng kh cc khu vc R, C, M, F 3
dch v (khng p dng i vi ni
c kh hu n i).

216
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- iu ha khng kh hai chiu R, C, M, F 4
(khng p dng i vi ni c kh
hu n i).
- iu ha khng kh trung tm hai R, C, M, F 5
chiu (khng p dng i vi ni c
kh hu n i).

2.7 H thng nc
- Cung cp nc sch, v nc R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
cho cha chy, c h thng d tr 5
nc.
- C h thng thot nc m bo v R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
sinh mi trng. 5
- Nc c lc v m bo ung R, C, M, F 5
c trc tip t vi nc.
2.8 Thang my
- T bn tng tr ln c thang my R, C, M 1, 2
(k c tng trt).
- T ba tng tr ln c thang my R, C, M 3, 4, 5
(k c tng trt).
- Thang my cho nhn vin phc v. R, C, M 4, 5
- Thang my cho hng ha. R, C, M 4, 5
- Thang my c tin nghi phc v R, C, M 5
ngi tn tt.
3 Dch v v mc phc v
3.1 Cht lng phc v
- Phc v ng quy trnh k thut R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
nghip v. 5

217
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- Thi thn thin. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Tay ngh k thut cao. R, C, M, F 3, 4, 5
- C s phi hp cht ch gia cc R, C, M, F 4, 5
b phn trong phc v khch.
- m bo tnh chuyn nghip trong R, C, M, F 4, 5
phc v.
- Cht lng phc v hon ho. R, C, M, F 5
- Nhanh nhn, nhit tnh chu o. R, C, M, F 5
3.2 Phc v bung
- Nhn vin trc bung 24/24 h. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- V sinh bung ng mt ngy mt R, C, M, F 1, 2, 3
ln.
- V sinh bung ng mt ngy hai R, C, M, F 4, 5
ln.
- Thay ga bc chn, m v v gi R, C, M, F 1, 2
ba ngy mt ln hoc khi c khch
mi.
- Thay ga bc chn, m v v gi R, C, M, F 3, 4, 5
mt ngy mt ln.
- Thay khn mt, khn tm mt ngy R, C, M 1, 2, 3
mt ln.
- Thay khn mt, khn tm mt ngy R, C, M, F 4, 5
hai ln.
- Bng hng dn khch bo v mi R, C, M 1, 2, 3, 4,
trng trong bung ng 5
- t hoa qu ti khi c khch. R, C, M, F 4, 5

218
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- t tr, c ph, ng, sa ti nh R, C, M, F 4, 5
min ph.
- t mt loi tp ch. R, C, M, F 5
- Tng c bit, gm:
+ Phng n; R, C, M, F 5
+ Quy bar; R, C, M, F 5
+ Dch v vn phng; R, C, M, F 5
+ Dch v l tn ring (nhn v tr R, C, M, F 5
bung nhanh);
+ Phng hp v tin nghi cao cp R, C, M, F 5
phc v hp;
+ Cung cp thng tin, bo, tp ch R, C, M, F 5
min ph.
3.3 Phc v n ung
- Phc v n ung t 6 h n 22 h. C, M, F 3
- Phc v n ung t 6 h n 24 h. C, M, F 4
R 3, 4
- Phc v n ung 24/24 h. R, C, M, F 5
- Phc v n sng. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Phc v n ba ba v phc v tic R, C, M, F 2, 3, 4, 5
- Tic cao cp. R, C, M, F 4, 5
- n sng t chn. R, C, M, F 4, 5
- Phc v n ung ti bung ng. R, C, M, F 4, 5
- Phc v mn n c sn (Vit Nam R, C, M, F 5
hoc nc khc).
- Phc v mn n, ung n gin, R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
d ch bin. 5

219
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- Phc v mn n, ung phong R, C, M, F 3, 4, 5
ph vi cht lng tt.
- Phc v mn n, ung phong R, C, M, F 4, 5
ph vi cht lng cao.
- Phc v cc loi ru, mn n v R, C, M, F 5
ung c bit.

3.4 Dch v khc

- L tn` trc 24/24 h. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Bo v trc 24/24 h. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Gi tin v vt qu ti l tn. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Bng thng bo phng thc thanh R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
ton. 5
- in thoi. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- nh thc khch. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Chuyn hnh l cho khch. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Trc cu h (p dng i vi R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
khch sn c b bi hoc c bi tm 5
ring, c loi hnh th thao nc).
- C gi bo, tp ch ti snh l R, C, M, F 3, 4, 5
tn.
- Gi ti sn qu v hnh l cho R, C, M, F 2, 3, 4, 5

220
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
khch.
- Dch v bn hng (quy hng ho, R, C, M, F 2, 3
lu nim).
- Dch v bn hng (ca hng bn R, C, M, F 4, 5
hng ho, lu nim cao cp).
- Dch v vn phng. R, C, M, F 3, 4, 5
- Internet. R, C, M, F 3, 4, 5
- Thng tin. R, C, M, F 3, 4, 5
- Bu chnh. R, C, M, F 3, 4, 5
- Thu i ngoi t. R, C, M, F 3, 4, 5
- Dch v t ch, mua v phng R, C, M, F 3, 4, 5
tin vn chuyn, tham quan.
- Nhn t tour v cc chng trnh R, C, M, F 4, 5
hot ng gii tr du lch.
- Phc v hp, hi tho, hi ngh. R, C, M, F 3, 4, 5
- Dch v dch thut (dch cabin c R, C, M, F 4, 5
h thng thit b nghe dch).
- Git l. R, C, M, F 3, 4, 5
- Git kh, l hi ly ngay. R, C, M, F 4, 5
- Phng tp th hnh. R, C, M, F 4, 5
- Chm sc sc khe. R, C, M, F 4, 5
- Cu lc b gii tr, th thao. C, M, F 4, 5
R 3, 4, 5
- Bar m. R 4, 5
- Phng y t c bc s trc. R, C, M, F 4, 5
- B bi (c ch dn su v nhn R, C, M 4
vin trc cu h).
- B bi (c ch dn su v nhn R, C, M, F 5

221
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
vin trc cu h, c khn tm, gh
nm).
- B bi cho tr em c nhn vin R, C, M, F 5
trc cu h.
- Chm sc sc p. R, C, M, F 5
- Ct tc thm m. R, C, M, F 5
- Phng xng hi. R, C, M, F 5
- Phng xoa bp. R, C, M, F 5
- Trng gi tr. R, C, M, F 5
- Bar m. R, C, M, F 5
- Sn tennis. R 5
- Dch v phc v ngi khuyt tt. R, C, M, F 5
- Tivi bt c nhiu knh quc t R, C, M, F 5
v c knh ca khch sn.
4 Ngi qun l v nhn vin phc v
4.1 Trnh chuyn mn nghip v, ngoi ng
Ngi qun l:
- Tt nghip trung cp du lch hoc R, C, M, F 1, 2
c chng ch ca VTCB; qua lp bi
dng qun l lu tr du lch, an
ninh, an ton, phng chng chy n,
bo v mi trng v cht lng v
sinh an ton thc phm.
- Tt nghip cao ng du lch. Nu R, C, M, F 3, 4
tt nghip cao ng ngnh khc phi
qua lp bi dng qun l lu tr du
lch, an ninh, an ton, phng chng
chy n, bo v mi trng v cht

222
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
lng v sinh an ton thc phm.
- Tt nghip i hc du lch. Nu tt R, C, M, F 5
nghip i hc ngnh khc phi qua
lp bi dng qun l lu tr du
lch, an ninh, an ton, phng chng
chy n, bo v mi trng v cht
lng v sinh an ton thc phm.

- Mt nm kinh nghim trong ngh. R, C, M, F 1, 2

- Hai nm kinh nghim trong ngh. R, C, M, F 3
- Ba nm kinh nghim trong ngh. R, C, M, F 4
- Nm nm kinh nghim trong ngh. R, C, M, F 5
- Giao tip tt mt ngoi ng. R, C, M, F 3
- Thng tho mt ngoi ng v giao R, C, M, F 4
tip tt mt ngoi ng khc.
- Thng tho hai ngoi ng. R, C, M, F 5
Trng cc b phn:
- Chng ch s cp ngh (l tn, R, C, M, F 1
bung bn) hoc chng ch ca
VTCB .
- Chng ch s cp ngh (l tn, R, C, M, F 2
bung bn, bar, bp) hoc chng ch
ca VTCB.
- Chng ch trung cp ngh (l tn, R, C, M, F 3, 4
bung bn, bar, bp) hoc chng ch
ca VTCB.
- Chng ch cao ng ngh (l tn, R, C, M, F 5
bung bn, bar, bp) hoc chng ch

223
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
ca VTCB.
- Mt nm kinh nghim trong ngh. R, C, M, F 1, 2
- Hai nm kinh nghim trong ngh. R, C, M, F 3, 4, 5
- Giao tip tt mt ngoi ng trong R, C, M, F 3
phm vi ngh.
- Thng tho mt ngoi ng. R, C, M, F 4, 5
- S dng tt vi tnh vn phng. R, C, M, F 4, 5
Trng l tn, trng cc b phn trc tip giao dch vi khch (bn hng, quan h khch
hng, marketing)
- Trng l tn giao tip tt mt R, C, M, F 1, 2
ngoi ng v s dng c vi tnh
vn phng.
- Trng l tn thng tho mt ngoi R, C, M, F 3
ng v s dng tt vi tnh vn
phng.
- Trng l tn v trng cc b R, C, M, F 4
phn trc tip giao dch vi khch
thng tho mt ngoi ng v giao
tip tt mt ngoi ng khc; s dng
tt vi tnh vn phng.

- Trng l tn v cc b phn trc R, C, M, F 5

tip giao dch vi khch thng tho
hai ngoi ng v s dng tt vi tnh
vn phng.
Nhn vin phc v
- Qua lp tp hun nghip v (tr R, C, M, F 1
trng hp c vn bng, chng ch

224
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
do c s o to c thm quyn
cp).
- 20% c chng ch ngh hoc R, C, M, F 2
chng ch ca VTCB v 80% qua
lp tp hun nghip v.
- 50% c chng ch ngh hoc R, C, M, F 3
chng ch ca VTCB v 50% qua
lp tp hun nghip v.
- 70% c chng ch ngh hoc R, C, M, F 4, 5
chng ch ca VTCB, 30% qua lp
tp hun nghip v.
- Nhn vin trc tip phc v khch R, C, M, F 3
giao tip tt mt ngoi ng trong
phm vi ngh.
- Nhn vin trc tip phc v khch R, C, M, F 4, 5
thng tho mt ngoi ng.
- Nhn vin trc tip phc v khch R, C, M, F 4, 5
s dng c vi tnh vn phng
Nhn vin l tn
- Nhn vin l tn giao tip tt mt R, C, M, F 1, 2
ngoi ng.
- Nhn vin l tn thng tho mt R, C, M, F 3
ngoi ng.
- Nhn vin l tn thng tho mt R, C, M, F 4, 5
ngoi ng v giao tip tt mt ngoi
ng khc.
- S dng c vi tnh vn phng. R, C, M, F 1, 2
- S dng tt vi tnh vn phng. R, C, M, F 3, 4, 5

225
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
4.2 Trang phc
- Mc trang phc ng quy nh. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- eo ph hiu tn trn o. R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
5
- Kiu dng p, ph hp vi chc R, C, M, F 3, 4, 5
danh v v tr cng vic.
- Mu sc hi ha, thun tin. R, C, M, F 3, 4, 5
- Cht liu tt, ph hp vi mi R, C, M, F 4, 5
trng.
- C phong cch ring ca khch R, C, M, F 4, 5
sn.
- Trang phc lm vic c khch R, C, M, F 5
sn git l.
5 Bo v mi trng, an ninh, an ton, phng chng chy n v v sinh an ton thc
phm
- Thc hin tt cc quy nh ca c R, C, M, F 1, 2, 3, 4,
quan c thm quyn (nh gi theo 5
tng tiu ch) v:
+ An ninh trt t;
+ Phng chng chy n;
+ Phng chng t nn x hi;
+ Cht lng v sinh an ton thc
phm;
+ V sinh mi trng bn trong;
+ V sinh mi trng xung quanh;
+ V sinh trang thit b;
+ V sinh c nhn;

226
 Tiu ch Yu cu i Yu cu nh gi, chm im
vi loi i vi im 0 im 1
khch sn hng sao
- Khch sn c k hoch bo v mi R, C, M, F 3, 4, 5
trng.
- Thc hin cc bin php phn loi R, C, M, F 3, 4, 5
v qun l cht thi.
- C cn b kim nhim v qun l, C, M, F 3, 4
bo v mi trng. R 3
- C cn b chuyn trch v qun l, C, M, F 5
bo v mi trng. R 4, 5
- Thc hin kim ton xanh. R, C, M, F 5
CH THCH:
- R: khch sn ngh dng.
- C : khch sn thnh ph.
- M: khch sn bn ng.
- F: khch sn ni.

227
 PH LC 2
PHNG PHP XC NH QUI LUT THI V DU LCH

S bin ng v s lng khch du lch tng nh hn n nhng thc ra l c

tnh qui lut: qui lut thi v. Vic xc nh tnh qui lut thi v c vai tr quan
trng trong cng tc lp k hoch ha du lch, c th nng cp c s vt cht k
thut, cho lao ng ngh php vo thi gian thch hp v ma chnh du lch c th
a ton b c s vt cht, lc lng lao ng v phc v t hiu qu cao nht
L lun chung v nghin cu qui lut thi v a ra nhiu dng ca on thi
gian tnh ton, nu bin ng thi v c chu k ngn th on thi gian phi ngn
v ngc li. Tuy vy, i vi khch du lch ta c th chn on thi gian l cc
thng trong mt nm, vi mt khon thi gian nh vy qui lut thi v biu
hin
Tun t cc bc phn tch qui lut thi v c c th nh sau:
a) Lp cc dy bin ng s lng khch du lch theo thi gian cho tng s khch
du lch v c cu tng loi khch
S nm quan st cng nhiu cng d pht hin qui lut thi v v cho kt qu chnh
xc
b) Loi b cc nh hng t bin - ngu nhin n thi v phn nh chnh xc
hn qui lut thi v
C th dng phng php n gin l tnh s bnh qun khch du lch ca tng thng
trong cc nm ca dy s, a cc dy s thi gian ni trn v dy s trung bnh ca cc
thng trong mt nm ni chung
Cng thc:
n

yij
yj i 1
n
Trong : - yij : S khch thng th j nm th i
- n: S nm quan st
- yj : S khch du lch bnh ca thng th j trong dy n nm

228
c) Xc nh bin ng thi v bng cch so snh cc dy s bnh qun vi s bnh
qun ca mt thng
Cng thc:
yj
Ij
y

Trong : Ij : H s thi v tng thng

yj : S bnh qun tng thng

y : S bnh qun chung mt thng

Cc h s thi v Ij phn nh qui lut bin ng thi v ca lng khch du lch

ti mt a phng hay mt doanh nghip kinh doanh du lch
Qua ta c th d bo s lng khch du lch tng thng trn c s d an s
lng khch du lch ca c nm. Theo cng thc:
Ij
Qj 12
Q
Ij
j 1

Vi: Qj : Lng khch du lch d bo cho thng j

Q : Tng lng khch du lch d on cho c nm
T d bo ny gip cc nh qun l lp k hoch tc nghip c th v cc mt
ca cng ty.
m bo tnh chnh xc trong phn tch qui lut thi v cn ch mt s vn
sau:
- Tnh thi v c nghin cu c th cho khch du lch quc t v khch ni a
v qui lut thi v ca hai loi khch ny khng ging nhau
- Vi khch du lch quc t cn tch ring nhng khch du lch i theo cc loi
hnh du lch chu nh hng bi tnh thi v v theo cc loi hnh du lch t chu nh
hng ca tnh thi v

229
 Bng 01: S lt khch n Nng v cc ch tiu tnh ton h s thi v

Nm Cc ch tiu tnh ton

Thng
2009 2010 2011 yj y Ij

1 74,085 82,759 147,219 101,354.33 0.676964707

2 80.254 103,577 184,369 96,008.75 0.641260557

3 113,254 112,453 104,916 110,207.67 0.73609779

4 141,210 147,855 312,161 200,408.67 1.338567281

5 135,160 166,897 224,144 175,400.33 1.171531906

6 146,635 159,866 240,115 182,205.33 1.216983784

149,718.78
7 152,264 196,486 264,274 204,341.33 1.364834303

8 140,329 207,803 263,158 203,763.33 1.360973732

9 120,594 164,507 177,939 154,346.67 1.030910496

10 85,264 140,934 151,190 125,796.00 0.840215208

11 86,697 136,114 134,277 119,029.33 0.795019366

12 74,254 150,749 146,288 123,763.67 0.826640871

(Ngun: S vn ha, th thao v du lch Nng)

230
Bng 02: S lt khch n Ninh Bnh v cc ch tiu tnh ton h s thi v

Nm Cc ch tiu tnh ton

Thng
2010 2011 2012 yj y Ij

1 151,488 154,063 292,890 199,480 0.7125

2 547,852 673,310 770,919 664,027 2.3716

279,988
3 629,967 696,114 767,904 697,995 2.4929

4 629,661 661,774 676,516 655,984 2.3429

5 165,345 202,548 233,012 200,302 0.7154

6 156,143 150,339 156,740 154,407 0.5515

7 125,412 130,679 148,853 134,981 0.4821

8 136,653 128,864 146,254 137,257 0.4902

9 165,209 126,658 142,635 144,834 0.5173

10 137,827 127,490 139,378 134,898 0.4818

11 117,989 110,438 120,380 116,269 0.4153

12 127,510 114,243 116,513 119,422 0.4265

(Ngun: http://www.dulichninhbinh.com.vn/ninhbinh-news/Du-lich-Ninh-Binh/)

231
 DANH MC TI LIU THAM KHO

[1] Ths Nguyn Thanh Hin, (2004), Bi ging Tng quan du lch, i hc M bn
cng TP H Ch Minh.
[2] inh Trung Kin, (2004), Mt s vn v du lch Vit Nam, NXB HQG H Ni.
[3] GS.TS Nguyn Vn nh, (2008), Gio trnh Kinh t du lch, NXB H Kinh t
quc dn H Ni.
[4] ng Ngc Minh, Vng Li nh, (2000), Kinh t Du lch & Du lch hc,
NXB Tr, TP H Ch Minh.
[5] TS. Trn Th Mai, (2006), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Lao ng X hi.
[6] TS. V c Minh, (2008), Gio trnh Tng quan du lch, NXB Thng K.
[7] Nguyn nh Quang, Trn Th Thy Lan, (2005), Gio trnh Tng quan du lch,
NXB H Ni.
[8] Trng S Qu H Quang Th, (2010), Gio trnh Kinh t du lch, i hc Hu.
[9] TS. Trn Vn Thng, (2004), Tng quan du lch, TP H Ch Minh.
[10] Nguyn Minh Tu, (2010), a l du lch, NXB TP H Ch Minh.
[11] Lut Du lch Vit Nam (1/2006)
[12] Trang web: www.cinet.gov.vn
[13] Trang web: www.vietnamtourism.com.vn
[14] Trang web: www.vtr.org.vn

232