Presidenti rus provokon Bullgarin dhe Ballkanin

Nga SHABAN MURATI

Aq e madhe duhet t ket qen paknaqsia e Mosks pr uljen e tensioneve dhe

fillimin e zgjidhjes s krizave politike n Maqedoni, Shqipri dhe Kosov, saq
presidenti rus Vladimir Putin gjykoi t ndrhyj personalisht pr t turbulluar prap
disa ujra ballkanike. Pr kt qllim ai priti n Kremlin n 24 maj, jasht do
protokolli diplomatik, Gjeorge Ivanovin, presidentin e shtetit t vogl ballkanik,
Maqedonis, i cili nuk ndodhej n Mosk pr vizit zyrtare, por thjesht pr t marr
nj mim fetar nga kisha ortodokse ruse. Presidenti rus kishte ngutje ta jepte vet
shkndijn e nj provokimi diplomatik, politik dhe historik drejt Ballkanit, dhe e
lshoi kt me deklaratn n takimin me Ivanovin se alfabeti dhe shkrimi sllav
erdhn te ne nga toka e Maqedonis. Meq dihej paraprakisht se kjo deklarat do
t shkaktonte nj stuhi zemrimi n Bullgari, mund t thuhet se provokimi i tij ia
arriti qllimit pr krijimin e nj skandali diplomatik. N mnyr unanime, qeveria,
politika, shkenca, shoqria civile dhe opinioni bullgar u ngritn n protest pr t
hedhur posht t pavrtetn e presidentit rus pr ardhjen e alfabetit dhe shkrimit
sllav n Rusi nga Maqedonia, deklarat e cila u kualifikua n Bullgari si nj cenim i
identitetit kombtar.
Kryeministri bullgar Bojko Borisov thirri brenda dits n takim ambasadorin e Rusis
n Sofje dhe i shprehu qndrimin se deklarata t tilla shkaktojn reagime t
fuqishme te qytetart bullgar. Zvendskryeministri dhe ministr i Mbrojtjes,
Krasimir Karakaanov, deklaroi n 25 maj se politika ruse asnjher nuk ka qen
korrekte me Bullgarin dhe me historin bullgare. Me deklarata kundr pretendimit
t presidentit rus doln ministrja e Jashtme, ministri i Kulturs dhe shum
personalitete t rndsishme politike, kulturore e shkencore bullgare.
Presidenti rus nuk e hodhi rastsisht kt provokim ndaj Bullgaris n takimin me
Presidentin e Maqedonis. Ai sht i ndrgjegjshm se deklarata e tij do t sjell
erra t reja t ftohta n marrdhniet midis dy fqinjve ballkanik, njri shtet
antar i NATO-s dhe tjetri kandidat pr antar i NATO-s. Rusia e din nga eksperienca
se fusha m e leht pr t provokuar trazira n Ballkan midis shteteve dhe popujve
sht historia. Rusia e din se midis Bullgaris dhe Maqedonis ka pikpamje dhe
qndrime t ndryshme pr sa u prket historis, personaliteteve historike, gjuhs
dhe kulturs sllave. Por presidenti Putin zgjodhi t fryj konfliktin, duke inkurajuar
Maqedonin n rrugn e shtrembr t prvetsimit t historis dhe t kulturs s
popujve fqinj. Putin zgjodhi ta inkurajoj Maqedonin n prplasjen me nj shtet
antar t BE-s dhe t NATO-s. Ai din se ky ekuacion konflikti mund t shtrihet edhe
n raportet e Maqedonis me BE-n dhe me NATO-n, ku Bullgaria sht antare
dhe, njsoj si Greqia, ka t drejtn e vetos pr antarsimin e Maqedonis.
sht e kuptueshme se udhheqja e shtetit maqedonas, dhe sidomos grupimi politik
i presidentit Ivanov dhe i ish-kryeministrit Gruevski, do t ndihen tepr t inkurajuar
nga kjo prkrahje e Rusis n raport me nj shtet fqinj antar t NATO-s dhe t BE-
s. Duke mikluar sedrn nacionaliste maqedonase dhe pretendimin antihistorik t
Shkupit pr alfabetin dhe shkrimin sllav, Moska nxit prplasje politike dhe
diplomatike midis dy shteteve. Ish-ambasadori i Bullgaris n Rusi, Ilian Vasilev, e
akuzoi presidentin rus se po luan me Serbin dhe me Maqedonin me qllimin q
t rris presionin mbi Bullgarin. Ambasadori thekson se Kur Putini flet n kt
mnyr pr historin, kjo do t thot se politika e tij e sotme mbshtetet n traditat
imperiale t Rusis. Gema Grozdanova, prfaqsuese e partis n pushtet t
kryeministrit, GERB, deklaroi se ky sht provokim nga ana e presidentit Putin, q
sht politika e vazhdueshme e Rusis ndaj Ballkanit Perndimor.
Duke e rreshtuar Rusin n mbshtetje t pretendimeve historike dhe linguistike t
Shkupit, presidenti rus aplikon strategjin e joshjes s udhheqjes s shtetit
maqedonas drejt lidhjeve m t forta e t posame me Moskn. Nn presionin e
popullit dhe t faktorit perndimor, Maqedonia sapo ka hyr n rrugn e nj
rregullimi t krizs parlamentare e qeveritare. Dihet se Rusia gjat gjith krizs prej
2 vjet e gjysm n Maqedoni, ka mbshtetur grupimin politik prorus t Gruevskit
dhe t Ivanovit dhe ka sulmuar me t gjitha forcat opozitn dhe orientimet e lidhjet
e vendit me BE-n dhe me Perndimin. Madje edhe dhnia e mimit fetar nga kisha
ortodokse ruse pr presidentin Ivanov pikrisht n kulmin e krizs politike, ishte nj
mbshtetje politike dhe propagandistike ruse ndaj Ivanovit pr qndrimin e tij
pengues pr zgjidhjen e krizs dhe pr kursin e tij antiperndimor. Sepse nuk
shpjegohet ndryshe q kisha ortodokse ruse u jep mim fetar n Ballkan vetm
Gjeorge Ivanovit dhe Tomislav Nikoliit t Serbis, dy prorus t afishuar. mimi nuk
ka lidhje me fen, sepse n Ballkan ka dy shtete ortodokse me pesh shum m t
madhe, si jan Bullgaria dhe Rumania, dhe asnj presidenti t tyre nuk i sht
dhn ai mim.
Tani q ish-kryeministri prorus Nikolla Gruevski u detyrua t largohet nga pushteti,
Mosks i ka mbetur si lojtar kryesor n Maqedoni presidenti Ivanov, dhe synon ta
forcoj artificialisht figurn e tij nprmjet mimeve fetare dhe nprmjet
mbshtetjes s re ruse pr pretendimet e padrejta historike t nacionalizmit
maqedonas. Presidenti rus i krkoi hapur presidentit maqedonas t vazhdoj n
rrugn obstruksioniste, q ka ndjekur gjat gjith krizs politike n vend dhe pr t
penguar integrimin euroatlantik t Maqedonis. Jo rastsisht Putini i krkoi atij
sigurimin e zhvillimeve t brendshme t situats politike n Maqedoni n prputhje
me Kushtetutn. Presidentin rus nuk e ha malli pr Kushtetutn maqedonase, por
ai e din se gjat gjith periudhs s krizs parlamentare dhe qeveritare Ivanovi i ka
justifikuar pengesat ligjore dhe administrative, q i nxirrte zgjidhjes s krizs, me
gjoja shqetsimin pr zbatimin e Kushtetuts. Me kt justifikim Ivanovi
kundrshtonte plotsimin e t drejtave t popullit shqiptar n Maqedoni, dhe
sidomos t statusit t barabart zyrtar t gjuhs shqipe me gjuhn maqedonase.
Putini e inkurajoi q t vazhdoj me bllokadn kushtetuese ndaj krkesave pr
demokratizimin e mtejshm t shtetit t Maqedonis.
Presidenti Ivanov i shkoi lojs fetaro-politike ruse, kur deklaroi n takimin me Putinin
se mimi fetar, q ai mori nga kisha ortodokse ruse, ka domethnie t madhe pr
gjith vendin tim. sht nj deklarat e paprgjegjshme e nj presidenti, i cili
harron detyrn kushtetuese pr t qen president i gjith popullit n nj shtet
multinacional dhe multifetar. sht nj deklarat e paprgjegjshme, kur dihet se
gjysma e popullsis s Maqedonis jan mysliman, dhe pr popullin shqiptar atje,
pr boshnjakt, pr turqit, pr maqedonasit mysliman etj. nuk ka asnj lloj
domethnieje marrja e mimit fetar t kishs ortodokse ruse nga presidenti. Por
deklarata e Ivanovit tregon thelbin e politiks dhe t strategjis s isteblishmentit
nacionalist maqedonas pr ta br Maqedonin, me ndihmn e Rusis, shtet
njnacional dhe monofetar ortodoks.
T njjtat porosi i dha presidentit maqedonas edhe patriarku i kishs ortodokse ruse,
Kirilli, i cili kur i dorzoi mimin fetar, i tha se kisha ortodokse ruse i ndjek nga afr
proceset q zhvillohen n Maqedoni dhe admiron popullin maqedonas pr
prpjekjet e tij pr t ruajtur besimin ortodoks dhe kulturn ortodokse. Patriarku bn
sikur harron se n Shkup jan n pushtet partit politike ortodokse maqedonase dhe
se institucionet e shtetit drejtohen nga popullsia ortodokse dhe nuk ka asnj
vshtirsi e rrezik pr besimin e tyre. Pr kishn ortodokse t Rusis, q punon pr
vendosjen e influencs ruse n gjith shtetet me shumic ortodokse, konsiderohet
rrezik lidhja dhe orientimi i Maqedonis drejt BE-s dhe NATO-s.
Duke theksuar edhe m tej prkrahjen e Rusis pr pretendimet historike e
linguistike t Maqedonis, patriarku deklaroi se lidhjet tona vllazrore shkojn
thell n antikitet. Nuk sht e qart se pr far antikiteti e ka fjaln patriarku
rus, n nj koh q pretendimet e Shkupit pr antikitetin jan hedhur posht me
forc nga Greqia dhe nga shkenca. N kt mnyr Moska inkurajon Maqedonin t
pretendoj edhe historin e shkrimit dhe t alfabetit sllav, por edhe t entitetit
gjeografik maqedonas t antikitetit. Ky qndrim antihistorik rus, pa dyshim q do t
forcoj intransigjencn diplomatike t Shkupit n bisedimet me Greqin pr
shtjen e emrit. Mbshtetja e Rusis pr antikitetin e Maqedonis sllave don t
thot pajisja e diplomacis maqedonase me kapital diplomatik obstruksionist. Deri
tani nuk ka informacion se si i ka pritur Athina qndrimet e reja ruse pr
Maqedonin si nj entitet, nga i cili ka ardhur n Rusi shkrimi sllav, dhe si nj
entitet, q paska pasur lidhje t forta me Rusin qysh n antikitet.
Moska po insiston jo vetm t rindez krizat dhe tensionet e brendshme n
Maqedoni, por edhe prplasjet e saj me shtetet fqinj, me t cilat ajo ka konflikte t
pazgjidhura pr identitetin, pr emrin, pr gjuhn, pr origjinn, pr historin, pr
territorin etj. Rusia po aktivizon sidomos instrumentin e saj t rndsishm t
politiks s jashtme, kishn ortodokse ruse, si nj kundrvnie ndaj orientimit
euroatlantik t Maqedonis dhe me strategjin e krijimit t nj aleance t shteteve
ortodokse n Ballkan.
Kto zhvillime tregojn se sht ende hert pr tu rn fanfarave t uljes s
tensioneve dhe t zgjidhjes s krizave politike n Ballkan, sepse forcat
antieuropiane dhe antiatlantike, jasht Ballkanit dhe brenda vendeve ballkanike,
vazhdojn t punojn pr tensione dhe kriza t reja, sepse kjo sht rruga ku mund
t aj m leht influenca ruse n rajon.