Professional Documents
Culture Documents
MỤC LỤC
Lôøi noùi ñaàu. .......................................................................................................................... i
Chöông 1. Caùc Nguyeân nhaân chính cuûa Sai soá trong phöông phaùp tính. .......................... 1
1.1. Môû ñaàu. Khaùi nieäm sai soá. ...................................................................................... 1
1.2. Sai soá do laøm troøn soá ............................................................................................... 1
1.3. Sai soá do chaët cuït .................................................................................................... 12
1.4. Baøi taäp ..................................................................................................................... 14
Chöông 3. Phöông phaùp Giaûi caùc Phöông trình Phi tuyeán. ................................................ 32
3.1. Môû ñaàu. ................................................................................................................... 32
3.2. Phöông phaùp chia ñoâi khoaûng................................................................................. 32
3.3. Phöông phaùp daây cung ............................................................................................ 34
3.4. Phöông phaùp Newton .............................................................................................. 38
3.5. Baøi taäp ..................................................................................................................... 40
u1 v1 u1 + v2
u= u2 vaø v= v2 Thì u+v= u2 + v2
u3 v3 u3 + v3
Töông töï, neáu
u = [u1, u2, u3] vaø v = [v1, v2, v3] thì :
u+v = [u1 + v1, u2 + v2, u3 + v3].
Ta coù u+v=v+u
Nhaân moät veùc tô cho moät haèng soá. Neáu a laø moät haèng soá khaùc 0 vaø
u = [u1, u2, u3] thì au = [au1, au2, au3].
Veùc tô khoâng laø veùc tô maø caùc thaønh phaàn ñeàu baèng 0. Neáu veùc tô 0 coù 3 thaønh
phaàn, ta vieát
0
0= Neáu laø veùc tô coät
0
0
Vaø 0= [ 0, 0, 0 ] Neáu laø veùc tô haøng.
Thí duï. Moät ngöôøi mua 3 hoäp baùnh, 2 hoäp keïo vaø 4 loï möùt. Giaù moät hoäp baùnh laø
5000 ñ, 1 hoäp keïo laø 4200 ñ, giaù moät loï möùt laø 8000 ñ,
Caùc soá lieäu treân ñöôïc bieåu dieãn baèng caùc veùc tô
u = [ 3 (baùnh), 2 (keïo), 4 (möùt)] chæ soá löôïng haøng ñaõ mua
5000
v= 4200 Chæ ñôn giaù töøng maët haøng
8000
5000
4200 = 3x5000 + 2x4000 +4x8000 = 57400
uv = [3, 2, 4]
8000
2.1.2. MA TRAÄN .
Ñònh nghóa. Moät ma traän laø moät taäp hôïp saép xeáp theo haøng vaø theo coät. Moät ma
traän caáp mxn laø moät baûng soá goàm mxn phaàn töû xeáp theo m haøng vaø n coät
Chuù yù.
Coù theå nhaân AB ñöôïc nhöng khoâng theå nhaân BA (neáu hai ma traän khoâng
vuoâng cuøng caáp).
Neáu A vaø B laø 2 ma traän vuoâng cuøng caáp. Ta nhaân ñöôïc AB vaø BA nhöng AB
khaùc BA.
Neáu nhaân ñöôïc 3 ma traän A, B, C thì (AB)C = A(BC).
A laø moät ma traän vuoâng caáp n, I laø ma traän ñôn vò caáp n, thì
AI = IA = A
MA TRAÄN NGHÒCH ÑAÛO.
Ñònh nghóa. Cho A laø moät ma traän vuoâng caáp n, nghòch ñaûo cuûa A (neáu coù), kyù
hieäu A –1 laø moät ma traän vuoâng caáp n sao cho
A –1A = AA –1 = I
ÑÒNH THÖÙC CUÛA MOÄT MA TRAÄN.
Vôùi moãi ma traän vuoâng ta tính ñöôïc moät soá thöïc goïi laø ñònh thöùc cuûa ma traän, kyù
hieäu det A.
Ñònh thöùc cuûa ma traän caáp 2.
a11 a12
A= Thì det A = a 1 1 a 2 2 - a 1 2 a 2 1
a21 a22
Caáp 3.
Ñònh lyù. A coù nghòch ñaûo neáu vaø chæ neáu det A khaùc 0 .
Quaù trình thuaän: Ñöa ma traän A veà daïng ma traän nöûa tam giaùc treân.
Quaù trình ngöôïc: Tính caùc nghieäm x n , … x1 baèng phöông phaùp “Theá
ngöôïc.”
1. Quaù trình thuaän: Ñöa ma traän A veà daïng ma traän nöûa tam giaùc treân.
∀ i: 1..n (doøng thöù i, ta bieán ñoåi sao cho caùc phaàn töû thöù i+1 cuûa coät i baèng
khoâng). Pheùp bieán ñoåi nhö sau:
i=1:
1 2 3 6 1 2 3 6
[A,b] = 2 3 1 6 0 -1 -5 -6
⇒
3 1 2 6 0 -5 -7 -12
i=2:
1 2 3 6
1 2 3 6
[A,b] = 0 -1 -5 -6
0 -1 -5 -6 ⇒
0 0 18 18
0 -5 -7 -12
2. Giai ñoïan 2: Giaûi ngöôïc: Tính caùc nghieäm x n , … x1 baèng phöông phaùp
“Theá ngöôïc”:
…….
0 1 -8 -17
Xeùt mx(n+1) - ma traän [A,b] = 1 0 1 10
1 -1 0 0
Phöông phaùp Gauss - Jordan nhaèm bieán ñoåi sao cho caùc phaàn töû treân ñöôøng
cheùo = 1, vaø caùc phaàn töû khaùc cuûa A = 0 baèng caùc pheùp tính sô caáp sau
ñaây:
Böôùc 1. Bieán ñoåi sao cho heä soá cuûa bieán x1 = 1 baèng caùch ñoåi doøng 1 thaønh
doøng 2 , [A,b] trôû thaønh
1 0 1 10
[A,b] = 0 1 -8 -17
1 -1 0 0
Böôùc 2. Thay doøng 3 baèng (3) - doøng (1), [A,b] trôû thaønh
1 0 1 10
[A,b] = 0 1 -8 -17
0 -1 -1 -10
1 0 1 10
[A,b] = 0 1 -8 -17
0 0 -9 -27
Böôùc 4. Bieán ñoåi a33 = 1 baèng caùch nhaân doøng 3 cho -1/9
1 0 1 10
[A,b] = 0 1 -8 -17
0 0 1 3
1 0 0 7
[A,b] = 0 1 -8 -17
0 0 1 3
Böôùc 2. Tìm nghieäm thoâng qua Giaûi Hai Heä phöông trình (1) vaø (2)
o Giaûi Heä phöông trình : Az = B (tìm z) (1)
2.3. Aùp duïng ñeå tính Nghòch ñaûo ma traän (AÙP DUÏNG PHÖÔNG PHAÙP
GAUSS - JORDAN).
4 0 5
A= 0 1 -6
3 0 4
Phöông phaùp.
1. Kieåm tra xem det A khaùc 0
2. Vieát ma traän [A,I]
3. Duøng ñeå pheùp bieán ñoåi ñeå bieán [A,I] → [I,B] khi ñoù B laø nghòch ñaûo cuûa A.
2.4. Aùp duïng ñeå laäp Baûng caân ñoái lieân ngaønh.
Moät neàn kinh teá coù nhieàu ngaønh saûn xuaát khaùc nhau. Tuøy theo möùc ñoä chính xaùc
vaø chi tieát cuûa caùch phaân chia maø ngöôøi ta coù theå chia caùc ngaønh saûn xuaát laøm
nhieàu ngaønh: 14, 38, 100 hay 600 ngaønh.
Ta giaû söû moät neàn kinh teá ñöôïc thu goïn vôùi 2 ngaønh saûn xuaát : ngaønh 1 vaø ngaønh
2:
Ngaønh 1 saûn xuaát caùc saûn phaåm 1.
Ngaønh 2 saûn xuaát caùc saûn phaåm 2.
Moãi ngaønh söû duïng 1 phaàn saûn phaåm cuûa chính mình laøm ra cuõng nhö saûn phaåm
cuûa ngaønh kia.
Ta coù caùc soá löôïng sau ñaây :
x11 : soá löôïng saûn phaåm 1 maø ngaønh 1 söû duïng
x21 : soá löôïng saûn phaåm 2 maø ngaønh 1 söû duïng
x12 : soá löôïng saûn phaåm 1 maø ngaønh 2 söû duïng
x22 : soá löôïng saûn phaåm 2 maø ngaønh 2 söû duïng
Caùc soá löôïng saûn phaåm treân ñeàu tính baèng tieàn (dollar, ñoàng). Maët khaùc, moãi ngaønh
saûn xuaát ra caùc saûn phaåm khoâng nhöõng cho nhu caàu cuûa caùc ngaønh saûn xuaát maø coøn
ñeå cung caáp cho caùc nhu caàu beân ngoaøi coøn goïi laø möùc tieâu thuï cuoái cuøng, Thí duï :
nhu caàu cuõa nhaø nöôùc, nhu caàu xuaát khaåu, nhu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng. Caùc soá
lieäu neâu treân, ñöôïc trình baøy trong Baûng sau ñaây:
Ngöôøi ta duøng moâ hình tuyeán tính (töùc laø nhu caàu cuûa moãi ngaønh veà moät saûn phaåm naøo
ñoù tyû leä vôùi toång saûn phaåm maø ngaønh ñoù laøm ra).
Nhö vaäy:
Ñoái vôùi ngaønh 1 2
x11 = a11 x1 x12 = a12 x2
x21 = a21 x1 x22 = a22 x2
aij laø caùc haèng soá tyû leä. Ta coù 0 ≤ aij <1.
X= x1 D= d1 A= a11 a12
x2 d2 a21 a22
Neáu phaûi keå theâm chi phí lao ñoäng, ta phaûi xeùt ñeán veùc tô: a0 = [a01, a02], trong ñoù:
a01 laø chi phí lao ñoäng ñeå laøm ra 1 ñoàng SP1
a02 laø chi phí lao ñoäng ñeå laøm ra 1 ñoàng SP2
Ta xem thí duï baèng soá sau ñaây: Cho baûng trao ñoåi lieân ngaønh cuûa moät neàn kinh
teá chæ goàm 2 ngaønh 1 vaø 2:
Giaû söû caùc heä soá kyõ thuaät khoâng ñoåi trong thôøi gian moät naêm.
Haõy laäp baûng döï ñoaùn trao ñoåi lieân ngaønh cho naêm sau, bieát raèng nhu caàu beân
ngoaøi cuûa moãi ngaønh taêng laàn löôït laø 2% vaø 10%.
0.4167 0.500
Vaäy A =
0.1500 0.3667
204
D' =
110
Goïi X' laø veùc tô saûn xuaát cuûa naêm sau, ta phaûi coù:
(I - A ) X' = D'
625.5849
X’ =
321.8491
5. Caùc ma traän sau coù nghòch ñaûo hay khoâng? Neáu coù tìm nghòch ñaûo cuûa noù.
1 3 1 2 1
-1 2 1 0 3
0 1 1
6. Aùp duïng Phöông phaùp Gauss -Jordan tính nghòch ñaûo caùc ma traän sau:
1 2 1 2 -3
0 1 0 1 2
0 1 1
8. Moät xí nghieäp ñieän töû saûn xuaát 2 loaïi Board cho maùy in. Caû 2 loaïi ñeàu ñöôïc xöû
lyù trong 2 phaân xöôûng A vaø B. Thôøi gian caàn thieát cho moãi loaïi trong moãi
phaân xöôûng cho bôûi baûng sau (Ñv: phuùt):
Loaïi 1 Loaïi 2
PX A 4 phuùt 3 phuùt
PX B 1 phuùt 2 phuùt
Coù 3 coâng nhaân trong phaân xöôûng A vaø chæ coù 1 coâng nhaân ôû trong phaân xöôûng B.
Tìm saûn löôïng cuûa moãi loaïi trong moät giôø.
f(x)=0 (3.1)
Neáu toàn taïi hai ñieåm a, b sao cho f(a) vaø f(b) traùi daáu, nghóa laø
f(a).f(b)<0
vaø haøm f lieân tuïc trong khoûang [a, b] thì Phöông trình (1) coù ít nhaát moät
nghieäm trong khoûang [a, b].
YÙ töôûng cuûa Phöông phaùp: Neáu f(x) laø haøm lieân tuïc treân khoûang [a,b] vaø
f(a).f(b)<0 thì ∃c∈[a,b] sao cho f(c)=0.(theo ñònh lyù toàn taïi nghieäm)
Ñ S
f(c)f(a)< 0 Thay a←c
Thay b←c
S
e< ε
THÍ DUÏ 1. Tìm nghieäm döông cuûa Phöông trình f(x) = x2 + 2x – 0.5 trong
khoûang [0,1] theo phöông phaùp chia ñoâi, ta coù keát quaû nhö sau:
a=x x1 x2
O
ξ b X
X2 Y=f(x
A1
A
Daây cung AB laø ñöôøng thaúng ñi qua hai ñieåm A(a,f(a)) vaø B(b,f(b)) neân
phöông trình cuûa daây cung AB laø:
y − f (a ) x − a
=
f (b ) − f (a ) b − a
Giao ñieåm x1 cuûa truïc hoaønh vôùi daây cung AB, ta coù x = x1 vaø y = 0, neân
coù:
− f (a) x −a
= 1
f (b) − f (a) b−a
Suy ra :
f (a ) * (b − a) af ( b ) − bf ( a )
x1 = a - hay
f (b) − f (a) f (b )− f ( a )
AÙp duïng lieân tieáp phöông phaùp daây cung ñoái vôùi khoaûng caùch ly nghieäm (a,b), coù moät
trong hai muùt cuûa khoaûng (a,b) coá ñònh, ñoù laø muùt ôû daáu cuûa haøm f(x) truøng vôùi ñaïo
haøm caáp hai f”(x) vaø töø ñoù ta coù coâng thöùc toång quaùt sau:
f ( xn ) * ( xn − d )
xn+1 = xn - n=0,1,2,… (3.2)
f ( xn ) − f (d )
trong ñoù:
THUAÄT TOÙAN.
Ñ S
f(c)f(a)< 0 Thay a←c
Thay b←c
Tính e =b – a
S
e< ε
Giaû söû (a,b) laø khoaûng caùch ly nghieäm cuûa phöông trình f(x) = 0 vaø f”(x) giöõ daáu
khoâng ñoåi trong (a,b) nghóa laø: f(a) * f(b) < 0, f’(x) vaø f”(x) giöõ daáu khoâng ñoåi trong
(a,b). Khi ñoù neáu aùp duïng lieân tieáp phöông phaùp daây cung ñoái vôùi khoaûng caùch ly
nghieäm (a,b), caùc nghieäm gaàn ñuùng lieân tieáp x0 , x1 , x2 , …. Hoaëc taïo neân moät daõy ñôn
ñieäu taêng vaø bò chaën. Neân toàn taïi giôùi haïn: lim xn = ξ
n → +∞
Khi aáy ξ laø nghieäm cuûa phöông trình f(x) = 0 trong (a,b),
Ñònh lyù:
Giaû söû nghieäm gaàn ñuùng ξ vaø nghieäm gaàn ñuùng xn cuûa phöông trình f(x) = 0
ñeàu naèm trong moät ñoaïn [ α , β ] vaø 0 < m1 ≤ |f’(x)| ñoái vôùi ∀x ∈ [ α , β ] . Khi ñoù ta
| f ( xn ) |
|xn - ξ | ≤ (3.3)
m1
Chöùng minh:
Aùp duïng coâng thöùc soá gia höõu haïn (coâng thöùc Lagrange) ta coù:
f ( xn )
suy ra : |xn - ξ | ≤
m1
Do ñoù, ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä chính xaùc cuûa nghieäm gaàn ñuùng xn, nhaän ñöôïc baènh
phöông phaùp daây cung, ta coù theå duøng ñaùnh giaù (3.3). Ngoaøi ra, ta coù theå ñaùnh giaù
sai soá cuûa nghieäm gaàn ñuùng thoâng qua xn-1 vaø xn , nhaän ñöôïc töø coâng thöùc (3.2).
Giaû söû treân [a,b] , f’(x) lieân tuïc, giöõ daáu khoâng ñoåi vaø thoûa maõn:
f ( xn −1 ) * ( xn −1 − d )
xn = xn+1 -
f ( xn −1 ) − f (d )
f ( xn −1 ) − f (d )
vaø : -f(xn-1) = * (xn – xn-1)
xn −1 − d
Vì ξ laø nghieäm ñuùng cuûa phöông trình f(x) = 0: f( ξ ) = 0, neân coù theå vieát :
f ( xn −1 ) − f (d )
f( ξ ) – f(xn-1) = * (xn - xn-1)
xn −1 − d
Do ñoù:
vaø:
M 1 − m1
Töø ñoù suy ra: xn − ξ ≤ * xn − xn −1
m1
Trôû laïi THÍ DUÏ 1, tìm nghieäm döông cuûa Phöông trình f(x) = x2 + 2x – 0.5 trong
khoûang [0,1] theo phöông phaùp daây cung, ta coù keát quaû nhö sau:
Y
y = f(x) B
b = x0
a ξ
O X
X2 X1
A
f’(x) > 0
f”(x) > 0
Trong khai trieån Taylor, ta coù:
Suy ra
f ( xo)
x1 = x0 -
f ' ( xo )
Nghieäm ξ baây giôø naèm trong khoaûng (a,x1). Neáu x1 chöa ñaït ñoä chính xaùc yeâu
caàu, ta thay (a,b) baèng (a,x1) vaø laïi aùp duïng phöông phaùp tieáp tuyeán (Newton) ñoái
vôùi (a,x1), ta nhaän ñöôïc x2 xaáp xæ nghieäm ξ toát hôn x1:
f ( x1 )
x2 = x1 -
f ' ( x1 )
Tieáp tuïc quaù trình treân, trong tröôøng hôïp toång quaùt ta nhaän ñöôïc:
f ( xn )
xn+1 = xn -
f ' ( xn )
THUAÄT TOÙAN.
f ( xo )
Tính x1 = x0 -
f ' ( xo )
Tính e = x1 - x0
Thay x0 ←
e< ε
x1
S
Ñ
Keát quaû gaàn ñuùng x1
Trôû laïi THÍ DUÏ 1, tìm nghieäm döông cuûa Phöông trình f(x) = x2 + 2x – 0.5 trong
khoûang [0,1] theo phöông phaùp Newton, ta coù keát quaû nhö sau:
1. Tìm nghieäm döông treân ñoaïn [1, 2], vôùi sai soá laø 0.01 cuûa caùc phöông trình
sau baèng 3 phöông phaùp: chia ñoâi, daây cung vaø phöông phaùp Newton:
a. x2– 0.9 x – 1.52 = 0
b. x3 – x – 1 = 0
2. Tìm khoaûng thích hôïp ñeå caùc phöông trình sau coù nghieäm vaø tìm nghieäm
theo 3 phöông phaùp: chia ñoâi, daây cung vaø phöông phaùp Newton sau 4 böôùc
laëp:
3
a. x – 2 x – 1 =0
b. x − x + 2 =0
c. x – sinx – 0.25 =0
d. x4 + 2x3 – x – 1 =0
e. x5 – x – 0.2 =0
3
f. 2x – 0.5 x – 1 =0
2
g. x – log x – 6 =0
h. ex – 2 =0
i. 3x4 + 3x3 –16x2 +4x +1 =0
4. 0. MÔÛ ÑAÀU.
Giaû söû f(x) laø moät haøm chöa bieát, (hoaëc caàn phuïc hoài), nhöng ta bieát giaù trò cuûa
haøm f taïi n + 1 ñieåm x0 , x1, x2 , … . xn laø f(x0), f(x1), f(x2) , … .
f(xn).
Kyù hieäu:
f0 = f(x0), fn
f1 = f(x1) ,
….
fn = f(xn).
x0 x1
…
O
ξ xn X
f(x)
f2
f1
x x0 x1 … xn
fx = f(x) f0 f1 fn
Vaán ñeà: Tìm moät haøm g xaáp xó vôùi haøm f theo nghóa:
Haøm g ñöôïc goïi laø haøm noäi suy cuûa haøm f. Neáu g laø haøm ña thöùc. Ta goïi
g laø noäi suy ña thöùc.
Tröôøng hôïp g laø ña thöùc baäc 1 (qua 2 ñieåm) ta goïi laø noäi suy tuyeán tính.
x
x x0 x1
fx = f(x) f0 f1
g(x) = p1(x) = a0 + a1 x.
x1 x2
…
O X
Ta coù: f(x)
f1 = a0 + a1 x0
f2 = a0 + a1 x1 f1
x1 f0 − x0 f1
a0 =
x1 − x0
f1 − f0
a1 =
x1 − x0
Tröôøng hôïp g laø ña thöùc baäc n (qua n + 1 ñieåm). Giaû söû noäi suy ña thöùc
g(x) coù daïng:
g(x) = a0 + a1 x1 + …. + an xn ,
g(x) = ∑ Li ( x ) f i
i
trong ñoù:
1 neáu x=xi,
Li(x) =
0 traùi laïi
1 neáu i= j
Li(xj) =
0 traùi laïi
( x − x 0 )( x − x 1 )...( x − x i −1 )( x − x i +1 ).....( x − x n )
Li ( x ) =
( x i − x 0 )( x i − x 1 )....( x i − x n )
Nhaän xeùt.
Vôùi n =1, noäi suy Lagrange chính laø noäi suy tuyeán tính. Thaät vaäy.
g(x) = L0(x) f0 + L1(x)f1 vôùi:
( x − x1 )
L0 ( x ) =
( x0 − x1 )
( x − x0 )
Li ( x ) =
( xi − x0 )
Suy ra:
f 1 − f 0 x1 f 0 − x0 f 1
g(x) = L0(x) f0 + L1(x)f1 = + x
x1 − x0 x1 − x0
Giaû söû caùc ñieåm coù khoûang caùch ñeàu nhau. Caùc ñieåm döõ lieäu ñöôïc kyù hieäu (xi , fi),
trong ñoù fi = f(xi ). Ñeå ñònh nghóa noäi suy Newton tieán , ta caàn caùc ñònh nghóa sau:
Haøm noäi suy Newton (ña thöùc) tieán qua k+1 ñieåm (xi , fi), i=0..k, ñöôïc
ñònh nghóa nhö sau:
k
g( x ) = g( x0 + sh ) = ∑Csn∆k f0
n=0
g( x ) = g( x0 + sh ) = f0 + s∆f0 + s( s2−!1 ) ∆2 f0
Vôùi Thí duï 1, ta coù:
Sai soá cuûa noäi suy Newton töông töï vôùi sai soá cuûa noäi suy Lagrange:
Töông töï nhö ñònh nghóa cho noäi suy Newton tieán, caùc ñieåm coù khoûang caùch ñeàu
nhau, ñöôïc kyù hieäu (xi , fi), trong ñoù fi = f(xi ). Ñeå ñònh nghóa noäi suy Newton luøi, ta
caàn caùc ñònh nghóa sau:
Laáy laïi Thí duï 1. Ta coù Baûng sai phaân luøi sau ñaây:
Haøm noäi suy Newton (ña thöùc) luøi töø ñieåm x=xj, … x=xj - k ñöôïc ñònh
nghóa nhö sau:
k
g( x ) = g( x j + sh ) = ∑Csn+n−1∇k f j
n=0
g( x ) = g( x j + sh ) = f j + s∇f j
o Noäi suy ña thöùc baäc 2:
g( x ) = g( x j + sh ) = f j + s∇f j + s( s2+!1 ) ∇2 f j
o Noäi suy tuyeán tính, vôùi j=3 ; xj = 0.4, f3 = 0.661; ∇f3 = – 0.240
g(x) = 0.661 – 0.240 s
= 0.661 –0.240 (x – 0.4)/0.1
= 0.661 –2.4 (x – 0.4)
= 1.621 –2.4 x
o Noäi suy ña thöùc baäc 2, vôùi j=3 ; xj = 0.4, f3 = 0.661; ∇f3 = – 0.240,
∇2f3 = 0.020
g(x) = 0.661 – 0.240 s + s(s+1) ∇2f3 / 2
= 0.661 –0.240 (x – 0.4)/0.1 + 0.01(x – 0.4) (x – 0.4 +1)/0.01
= 0.661 –2.4 (x – 0.4) + (x – 0.4) (x – 0.4 +1)
= 1.621 –2.4 x + (x2 + 0.2 x –0.24)
= 1.381 –2.2 x + x2
4. 5. BAØI TAÄP.
i xi f(xi)
0 1 0
1 2 0.301
2 3 0.477
3 4 0.602
a. Tính noäi suy tuyeán tính vaø noäi suy Lagrange trong tröôøng hôïp n=1, 2,3.
b.Laäp baûng sai phaân vaø tính noäi suy Newton trong tröôøng n=1, 2,3.
i xi f(xi)
0 0.1 0.997
1 0.3 0.977
2 0.5 0.938
3 0.7 0.881
Muïc ñích trong chöông naøy laø duøng phöông phaùp soá ñeå tính tích phaân.
b
I = ∫ f ( x)dx
a
trong ñoù haøm f(x) ñöôïc cho döôùi daïng baûng hay daïng giaûi tích.
Phöông phaùp soá (tính gaàn ñuùng) döïa treân ña thöùc noäi suy Pn cuûa f.
thöùc noäi suy Newton tieán baäc moät (ñi qua hai ñieåm A(a,f(a)) vaø B(b,f(b)) xuaát
phaùt töø nuùt truøng vôùi caän döôùi a,vaø coù:
b b
∫ f ( x )dx ≈ ∫ P1 ( x)dx
a a
Ñeå tính tích phaân xaùc ñònh ôû veá phaûi, ta bieán ñoåi soá:
x=a + (b-a)t
Khi ñoù : dx=(b-a)dt, t bieán thieân töø 0 ñeán 1, vaø :
t =1
b b 1 t2
∫ f ( x )dx ≈ ∫ Pn ( x)dx = ∫ ( y 0 + t∆ y 0)(b − a )dt = (b − a) y 0 t + ∆ y 0
a a 0 2
t=0
b b−a
Vaäy ∫ f ( x)dx ≈ ( f (a) + f (b)) (5.1)
a 2
Veà maët hình hoïc, (5.1) coù nghóa laø dieän tích
y y=f(x)
hình thang cong aABb ( AB laø cung ñöôøng
B
cong y=f(x) ñi qua hai ñieåm A vaø B) ñöôïc thay
A
xaáp xæ baèng dieän tích hình thang phaúng aABb y=P1(x)
( AB laø daây cung y=P1(x) noái hai ñieåm A vaø B).
0 a b x
Noùi khaùc ñi, ñöôøng cong y=f(x) noái hai ñieåm A vaø
B ñöôïc thay xaáp xæ baèng ñöôøng thaúng y=P1(x) ñi
qua hai ñieåm A vaø B. (Hình 1) Hình 1
Coâng thöùc (5.1) laø coâng thöùc hình thang, trong tröôøng hôïp n=2.
Ñeå xaùc ñònh sai soá cho coâng thöùc (5.1) treân, chuùng ta giaû thieát raèng haøm soá
y=f(x) coù ñaïo haøm caáp hai lieân tuïc treân [a,b].
Xem R laø haøm soá cuûa h=b-a :
a+h h
R = R(h) = ∫ f (x)dx ≈ [ f (a) + f (a + h)]
a 2
Ñaïo haøm hai laàn coâng thöùc treân theo h, ta coù:
1
R′(h) = [ f (a) + f (a + h)] − h f ′(a + h)
2 2
h
vaø R ′ ′( h ) = − f ′' ( a + h )
2
Ngoaøi ra: R(0)=0; R’(0)=0.
Töø ñoù aùp duïng ñònh lyù trung bình thöù hai cuûa tích phaân xaùc ñònh, chuùng ta nhaän ñöôïc:
h 1
R ′ ( h ) = R ' ( 0 ) + ∫ R ′′ ( t ) dt = − ∫ f ′′ ( a + t ) dt =
0 2
h
1 h 2 ′′
= − f ′′ ( c ) ∫ tdt = − f (c )
2 1 4 1
0
1 h h3
= − f ′′ ( c ) ∫ t 2 dt = − f ′′ ( c ); c ∈ ( a , a + h )
4 1 12 1
0
Toùm laïi, coâng thöùc hình thang, cho tröôøng hôïp chia hai khoûang (n=2):
b h h3 (5.2)
∫ f ( x ) dx = [ f ( a ) + f ( b ) ] − f ′′ ( c )
a 2 12
b x1 x2 xn
∫ f ( x ) dx ≈ ∫ f ( x ) dx + ∫ f ( x ) dx + ... + ∫ f ( x ) dx (5.3)
a x0 x1 x n −1
Ñoái vôùi moãi tích phaân xaùc ñònh ôû veá phaûi cuûa (5.3), ta tính gaàn ñuùng baèng coâng
thöùc hình thang (5.1), ta nhaän ñöôïc:
b
h h h
∫ f ( x ) dx ≈
2
( y 0
+ y 0
) +
2
( y 1
+ y 2
) + ... +
2
( y n −1
+ y n
)
a
hay:
b
y + y
(5.4)
∫ f ( x ) dx ≈ h
0
2
n
+ y 1
+ y 2
+ ... + y n −1
a
Coâng thöùc (5.4) ñöôïc goïi laø coâng thöùc hình thang trong tröôøng hôïp toång quaùt.
Neáu haøm soá y=f(x) coù ñaïo haøm caáp hai lieân tuïc treân [a,b] thì do (5.2), sai soá cuûa
coâng thöùc hình thang toång quaùt laø :
b n
h
R = ∫ f ( x ) dx −
2
∑ (y
i=1
i−1 + yi ) =
a
xi h3 (5.5)
n n
h
= ∑ ∫
f ( x ) dx − ( y i − 1 + y i ) = − ∑ f ' '( c i )
i =1 2 12 i =1
x i −1
vôùi ci ∈ (xi-1,xi)
1 n
Xeùt trung bình coäng: µ= ∑ f ' '(ci) . Raát roõ goàm giöõa giaù trò nhoû nhaát m2 vaø
n i =1
giaù trò lôùn nhaát M2 cuûa ñaïo haøm caáp hai f ' ' ( x ) treân [a,b], nghóa laø:
m2 ≤ µ ≤ M2
Vì theo giaû thieát, f ' ' ( x ) lieân tuïc treân [a,b] neân noù nhaän moïi giaù trò trung gian
giöõa m2 vaø M2 . Do ñoù,tìm ñöôïc ñieåm c ∈ [a,b] sao cho µ= f ' ' (c) ,hay :
n
nh3 (b − a)h2
R= − f "(c) = − f "(c),c ∈[a, b] (5.6)
12 12
Toùm laïi, vôùi giaû thieát haøm soá y=f(x) coù ñaïo haøm caáp hai lieân tuïc treân [a,b] vaø
b−a
chia ñoaïn laáy tích phaân [a,b] thaønh n ñoaïn baèng nhau, coù ñoä daøi h= , ta coù coâng
2
thöùc hình thang toång quaùt sau :
b
y0 + yn (b − a)h
2
Nhaäp a,b ,n
S=(f(a)+f(b))/2
h=(b-a)/ n
i=1
xi= a+i*h
S=S+f(x)
i=i+1
i=n-1
S
Ñ
Keát quaû
S=S*h/2
Keát thuùc
1
dx
THÍ DUÏ 1. Tính gaàn ñuùng tích phaân sau ñaây I= ∫
0
1+ x
Tröôøng hôïp n=10 vaø h= 0.1, ta coù Baûng keát quaû sau:
I xi y2j-1 y2j
0 0 y0=1,00000
1 0,1 0,90909
2 0,2 0,83333
3 0,3 0,769223
4 0,4 0,71429
5 0,5 0,66667
6 0,6 0,62500
7 0,7 0,58824
8 0,8 0,55556
9 0,9 0,52632
10 1,0 y10=0,50000
Σ δ1 =3,45955 δ2=2,72818
b x2 x2
truøng vôùi caän döôùi a=x0 ,vaø ta coù : ∫ f ( x )dx = ∫ f ( x )dx ≈ ∫ P2 ( x )dx
a x0 x0
Ñeå tính tích phaân xaùc ñònh ôû veá phaûi, ta bieán ñoåi x=x0+ht. Khi ñoù dx=hdt, t bieán
thieân töø 0 ñeán 2 vaø:
b x2 2 t (t − 1) 2
∫ f ( x)dx = ∫ f ( x)dx ≈ ∫ y0 + t∆y0 + ∆ y hdt
0
a x0
0 2
t = 2
t2 1 2 t3 t 2
= h y t + ∆y + ∆ y −
0 0 2 2 0 3 2
t = 0
Vaäy
b
∫
a
f ( x )dx =
x2
∫
x0
f ( x )dx ≈
h
y + 4y + y
3 0 1
(2
) (5.8)
Veà maët hình hoïc, (5.8) coù nghóa laø dieän tích hình thang cong aACBb (ACB laø
cung ñöôøng cong y=f(x) ñi qua 3 ñieåm A, C, B ñöôïc thay xaáp xæ baèng hình thang cong
AACBb (ACB laø cung parabol y=P2(x) ñi qua ba ñieåm A,C vaø B). Noùi khaùc ñi, ñöôøng
cong y=f(x) ñi qua ba ñieåm A, C vaø B ñöôïc thay xaáp xæ baèng ñöôøng parabol y=P2(x) ñi
qua ba ñieåm A, C vaø B. (Hình 2). Coâng thöùc (5.8) ñöôïc goïi laø coâng thöù SimpSon1/3 .
y A y=f(x) y=P2(x)
C
B
h h
x
0 x0=a x1 x2=b
Hình 2.
b
R = ∫ f ( x )dx ≈
a
h
3 0
(
y + 4y + y
1 2
)
Ñeå xaùc ñònh sai soá, giaû thieát raèng haøm soá y=f(x) coù ñaïo haøm caáp 4 lieân tuïc treân
[a,b]. Coá ñònh ñieåm giöõa x1vaø xem R laø haøm soá cuûa h (h ≥ 0) :
x1 + h
R = R(h) = ∫ f ( x)dx ≈
x1 − h
h
3
(
f ( x − h) + 4 f ( x ) + f ( x + h)
1 1 1
)
Ñaïo haøm ba laàn theo h ñaúng thöùc treân, ta coù :
R ′′′(h) = −
h
3
(
f ′′′( x + h) − f ′( x − h)
1 1
)
Aùp duïng coâng thöùc Larange ñoái vôùi f ′′′(x) ,ta coù :
2h 2 (4)
R ′′′(h) = − f (c ), c ∈ ( x − h, x + h)
3 3 3 1 1
Ngoaøi ra: R(0)=0;R’(0)=0; R ′′(0) = 0 . Töø ñoù, chuùng ta aùp duïng ñònh lyù trung
bình thöù hai cuûa hai tích phaân xaùc ñònh, ta nhaän ñöôïc:
h 2 (4)
R ′′(h) = R ′′(0) + ∫ R ′′′(t )dt = − h 3 f (c )dt , c ∈ ( x − h, x + h)
0 9 2 2 1 1
h 1 4 (4)
R ′(h) = R ′(0) + ∫ R ′′(t )dt = − h f (c )dt , c ∈ ( x − h, x + h)
0 18 1 1 1 1
h 1 5 (4)
R(h) = R(0) + ∫ R ′(t )dt = − h f (c)dt , c ∈ ( x − h, x + h)
0 90 1 1
Toùm laïi: Vôùi giaû thieát haøm soá y = f(x) coù ñaïo haøm caáp boán lieân tuïc treân [a, b], ta
coù coâng thöùc SimpSon1/3 sau:
b h a+b 1 5 (4)
∫ f ( x)dx = f (a) + 4 f + f (b) − h f (c)dt (5.9)
a 3 2 90
b−a
vôùi h= , c ∈ ( a, b)
2
laø soá nguyeân, döông, vaø chaún ): [x0,x1], [x1,x2], …, [x2m-2,x2m-1], [x2m-1,x2m], coù ñoä
b−a b−a
daøi laø h = = bôûi caùc ñieåm chia : x0=a, x1=a+ih (i = 1,2m − 1 ), xn=x2m=b .
n 2m
Ñoái vôùi moãi tích phaân xaùc ñònh ôû veá phaûi cuûa (5.10), ta tính gaàn ñuùng baèng coâng
thöùc SimpSon1/3 (5.8). Ta nhaän ñöôïc:
b
h h
∫ f ( x ) dx ≈ 3 ( y
a
1 + 4 y 2 + y 23 ) +
3
( y 2 + 4 y 3 + y 4 ) + ... +
h
+ ( y 2 m − 2 + 4 y 2 m −1 + y 2 m )
3
b
h
∫ f ( x ) dx ≈ [( y 0 + y 2 m ) + 4 ( y 1 + y 3 + ... + y 2 m −1 ) + ... +
a
3
+ 2 ( y 2 + y 4 + ... + y 2 m − 2 )]
hay
b
h
∫ f ( x ) dx ≈ [( y 0 + y 2 m ) + 4 ∂ 1 + 2 ∂ 2 ] (5.11)
a
3
Coâng thöùc (5.11) ñöôïc goïi laø coâng thöùc SimpSon1/3 toång quaùt.
Neáu haøm y= f(x) coù ñaïo haøm caáp boán lieân tuïc treân [a,b] thì do (1.9), sai soá cuûa
coâng thöùc SimpSon1/3 toång quaùt laø :
x2 m m
h
R = ∫ f ( x ) dx −
3
∑ (y
k −1
2k −2 + 4 y 2 k −1 + y 2 k )
x0
h5 m
= −
90
∑k −1
f (4)
(c k ) (5.12)
vôùi ck ∈(x2k-2,x2k) .
Laäp luaän töông töï tröôøng hôïp coâng thöùc hình thang toång quaùt, vì f(4)(x), theo giaû
thieát, lieân tuïc treân [a,b], neân tìm ñöôïc ñieåm c∈[a,b] sao cho :
1 m
f (4)
∑
(c ) =
m k =1
f (4) (c k )
Nhaäp a,b
Nhaäp n
S
n % 2=0
Ñ
h=(b-a)/n
S=( f(a)+f(b) ) /2
i=1
xi= a+i*h
S S=S+4*f(x)
i % 2=0
S=S+2*f(x)
i=i+1 S i=n-1
Ñ
Keát quaû :
Keát thuùc
S=S*h/3
Nhaän xeùt.
Töø (5.7) vaø (5.14), cho thaáy coâng thöùc SimpSon1/3 toång quaùt coù ñoä chính xaùc cao
hôn coâng thöùc hình thang toång quaùt khi coù cuøng böôùc h nhö nhau.
Tröôùc khi tính tích phaân xaùc ñònh, ta seõ kieåm tra haøm soá y=f(x) coù lieân tuïc treân
[a,b] khoâng, neáu haøm soá y=f(x) khoâng lieân tuïc treân [a,b] maø bò chaën taïi moät ñieåm naøo
ñoù trong khoaûng [a,b] thì ta seõ khoâng tính tích phaân xaùc ñònh cuûa haøm y=f(x) treân [a,b].
Tính sai soá cuûa coâng thöùc SimpSon1/3 toång quaùt (5.14) ñoøi hoûi phaûi bieát f(4)(x),
nghóa laø phaûi tính ñaïo haøm caáp boán cuûa haøm soá f(x). Neáu tính nhö vaäy thì ta seõ coù
theâm moät sai soá trong khi tính ñaïo haøm . Do ñoù, trong thöïc haønh ngöôøi ta thöôøng xaùc
ñònh gaàn ñuùng sai soá cuûa coâng thöùc SimpSon1/3 toång quaùt nhö sau :
Giaû söû treân [a, b], ñaïo haøm f(4) ít bieán ñoåi, do (5.14), nhaän ñöôïc bieåu thöùc gaàn
ñuùng cuûa sai soá phaûi tìm laø: R=Mh4, trong ñoù M xem laø haèng soá.
b
Goïi In vaø I2n laø giaù trò gaàn ñuùng cuûa I= ∫ f ( x)dx nhaän ñöôïc töø coâng thöùc
a
h
SimpSon1/3 toång quaùt vôùi böùôc h vaø ,ta coù:
2
I=In + Mh4
4
h
I=I2n + M
2
15 1
Töø ñoù : I2n – In = Mh 4 vaø I − I 2n = I 2n − I n
16 15
Laäp luaän hoaøn toaøn töông tuï ñoái vôùi coâng thöùc hình thang toång quaùt, vôùi
giaû thieát ñaïo haøm f ″ (x) ít bieán ñoåi treân [a, b], ta coù coâng thöùc thöïc haønh tính sai
soá:
1 b
I − I 2n = I 2n − I n . Trong ñoù In vaø I2n laø giaù trò gaàn ñuùng cuûa I= ∫ f ( x)dx nhaän
3 a
h
ñöôïc töø coâng thöùc hình thang toång quaùt vôùi böùôc h vaø .
2
Tröông Myõ Dung, 60
www.fit.hcmuns.edu.vn/~tmdung;
Mail= tmdung@fit.hcmuns.edu.vn;
C/c tmdung@az.com.vn;
http://www.ebook.edu.vn Ch5. Phöông phaùp Tích phaân soâ”
Nhö vaäy, trong khi thöïc haønh sai soá cuûa coâng thöùc hình thang ñöôïc tính baèng:
1
∆≈ I 2n − I n
3
Vaø sai soá cuûa coâng thöùc SimpSon1/3 ñöôïc tính baèng :
1
∆≈ I 2n − I n
15
Khi tính tích phaân gaàn ñuùng vôùi moät sai soá cho tröôùc, ta tính tích phaân theo coâng
thöùc choïn tröôùc vôùi moät böùôc h naøo ñoù, sau ñoù tính laïi theo coâng thöùc ñoù vôùi böôùc h/2
(töùc taêng n gaáp ñoâi ). Kyù hieäu In vaø I2n laø caùc keát quaû töông öùng. Neáu I n − I 2n <ε ( ε laø
sai soá ) thì keát quaû laø I2n vaø döïa vaøo ñoù ta cuõng xaùc ñònh ñöôïc soá böôùc laëp. Neáu
I n − I 2n ≥ ε thì quaù trình ñöôïc laëp laïi vôùi böôùc h/4. Böôùc h ñaàu tieân thöôøng ñöôïc choïn
côõ m
ε , trong ñoù m=2 vôùi cong thöùc hình thang vaø m=4 vôùi coâng thöùc Simpon1/3 (vì
trong coâng thöùc sai soá cuûa caùc coâng thöùc ñoù coù chöùa h2 vaø h4 töông öùng.
Khi tính tích phaân vôùi soá böôùc laëp cho tröôùc: neáu soá böôùc laëp ta cho quaù nhoû thì
sai soá gaàn ñuøng cho ra seõ raát lôùn. Ngöôïc laïi vôùi soá böôùc laëp lôùn thì sai soá nhoû.
1. Tính tích phaân cuûa caùc haøm sau ñaây theo 3 phöông phaùp hình thang vôùi n=2,4,8
Simpson 1/3:
a. 3x3 + 5 x – 1 treân [0,1]
I xi f(xi)
0 0 0.9162
1 0.25 0.8109
2 0.5 0.6931
3 0.75 0.5596
3 1 0.4055
Tính tích phaân treân [0, 1] theo 3 phöông phaùp hình thang vôùi n=2,4,8 Simpson
1/3.
Phaàn lôùn, trong thöïc nghieäm, ta chæ coù caùc daõy soá lieäu döôùi daïng Baûng
(neáu ñöôïc noäi suy hay ngoïai suy döôùi daïng bieåu thöùc), chaúng haïn nhö laø
aûnh höôûng cuûa chieàu cao (daõy soá lieäu y, phuï thuoäc), theo cheá ñoä dinh
döôûng (daõy soá lieäu x, ñoäc laäp), hay ta coù soá lieäu veà chi tieâu theo thu nhaäp
töøng nhö Baûng Döõ lieäu sau ñaây:
BAÛNG 1. Chi tieâu cuûa caù nhaân theo Thu nhaäp haèng naêm.
Haõy tìm caùc Heä soá ai (i=0..n) sao cho Φi (x) laø gaàn nhaát (theo
phöông sai) vôùi f(x).
Pheùp xaáp xó nhö vaäy ñöôïc goïi laø Phöông phaùp Bình phöông toái thieåu.
YÙ nghóa hình hoïc cuûa Phöông phaùp Bình phöông toái thieåu.
Kyù hieäu:
o x = (x1, …., xn).
o y = (y1, …., yn).
o u = (1, …1) vectô ñôn vò.
Khi x vaø u khoâng ñoàng thôøi tuyeán tính, seõ xaùc ñònh duy nhaát moät sieäu
phaúng L(x, u). Phöông phaùp Bình phöông toái thieåu laø xaùc ñònh moät vectô
y = (y1, ….,yn).sao cho khoûang caùch Euclide giöõa y vaø y laø ngaén
nhaát. Theo moät pheùp tröïc giao cuûa y treân sieâu phaúng L(x,u) (xem Hình. 1)
u
O
y
L(x,u) x
Hình. 1
n
Min ∑(y
1
i − yi )2 (6.1)
trong ñoù:
o yi = Giaù trò cuûa y cho quan saùt thöù i
o yi = Giaù trò döï kieán cuûa y cho quan saùt thöù i
TRÖÔØNG HÔÏP y = b0 + b1 x :
n
⇒ Min ∑ 1
[ y i − ( b 0 + b 1 x i )] 2
Ñaët : f(x)= ∑
1
[ y i − ( b 0 + b 1 x i )] 2
n
= ∑
1
y i2 − ( b 0 + b 1 x i ) 2 − 2 y i ( b 0 + b 1 x i )]
∂f n n n
∂ b0
= ∑ [ −2 y
1
i + 2 ( b0 + b1 x i )] = 2 [ − ∑ y i + nb 0 + b1 ∑ x i ]
1 1
∂f n n n n
= −2∑ xi yi + 2( b0 + b1 xi ) xi = 2 [ −∑ xi yi + b0 ∑ xi + b1 ∑ xi2 ]
∂b1 1 1 1 1
n n
nb 0 + b 1 ∑ x i = ∑ yi
1 1
(6.2)
n n n
b0 ∑xi + b1 ∑x = ∑xi yi 2
i
1 1 1
n n n
n ∑ xi y i − ∑ x i ∑ y i
b1 = 1 1 í
2
n n
n ∑ xi2 − ( ∑ x )
i
1 1
(6.3)
b0 = y - b1x
Vôùi caùch tính töông töï nhö treân ta coù theå môû roäng cho tröôøng hôïp cho
tröôøng hôïp toång quaùt ñeå tính bi (i=0..n).
6.3. Aùp duïng Phöông phaùp bình phöông trong Baøi toùan döï baùo
theo Hoài qui Tuyeán tính.
Vôùi soá lieäu ôû Baûng 1, Haøm chi tieâu haèng naêm cuûa caù nhaân, y, coù theå xaáp
xó thaønh moät Haøm tuyeán tính theo thu nhaäp caù nhaân haèng naêm x, nghóa laø
y = b0 + b1x + u.
b0 = 20.1806
b1 = 0.7438
Ngoøai ra coù theå söû duïng (Excel, hoaëc caùc phaàn meàm thoáng keâ), ta coù theå
veõ ñöôøng bieåu dieãn cuûa Haøm hoài qui, nhö theo hình veõ sau.
200.00
Real Consumer's
Expenditure
150.00
100.00 Series1
50.00
0.00
0 10 20
PLOT OF RESIDUAL
4.00
3.00
2.00
1.00
0.00 Series1
-1.00 0 10 20
-2.00
-3.00
-4.00
Moät caùch ñôn giaûn ta coù theå söû duïng hoài qui tuyeán tính ñeå döï baùo. Vôùi thí
duï ôû Baûng 1. Ta coù Haøm döï baùo (hoài qui) tuyeán tính laø
y = 20.1806 + 0.7438 x
Ta coù theå tính cho chi tieâu cho naêm tieáp theo neáu thu nhaäp x = 170.
Trong tröôøng hôïp toång quaùt, ta coù theå môû roäng cho daïng haøm nhö haøm
muû,(hoài qui theo haøm muû), haøm logarit (hoài qui theo haøm loga), haøm ña
thöùc (hoài qui boäi),..
X Y
1970 122.80 111.00
1971 124.30 114.40
1972 134.80 121.50
1973 144.10 127.70
1974 142.20 125.80
1975 143.30 124.90
1976 142.50 125.30
1977 140.80 124.60
1978 150.70 131.60
1979 159.10 137.60
Tính Y =f(X) vôùi X= 150 theo phöông phaùp hoài qui tuyeán tính.
2. Baûng Döõ lieäu sau cho bieát Chi tieâu haèng naêm (Y) theo Thu nhaäp caù
nhaân haèng naêm (X).
Naêm X Y
1970 1581.09 1211.89
1971 1614.31 1249.44
1972 1695.90 1313.73
1973 1796.29 1369.31
1974 1811.78 1379.90
1975 1791.78 1383.00
1976 1874.93 1461.32
1977 1962.29 1534.39
1978 2055.40 1597.27
1979 2130.13 1645.31
1980 2165.30 1668.00
1981 2225.78 1697.53
1982 2223.02 1717.07
1983 2268.07 1748.95
Duøng Hoài qui Tuyeán tính ñeå döï baùo cho chi tieâu naêm 1984 vôùi thu
nhaäp laø x= 2350
3. Moät Nhaø phaân phoái duïng cuï aâm nhaïc nhaän xeùt raèng nhu caàu mua
troáng Bass lieân quan ñeán soá laàn xuaát hieän cuûa nhoùm Nhaïc Rock,
Green Shades trong thaùng vöøa qua, vôùi caùc soá lieäu ñöôïc thu thaäp nhö
sau:
3.1. Duøng Hoài qui tuyeán tính ñeå tính Haøm döï baùo giöõa nhu caàu mua Troáng
vaø taàn suaát xuaát hieän cuûa nhoùm.
3.2. Tính döï baùo cho nhu caàu mua Troáng neáu taàn suaát xuaát hieän cuûa nhoùm
laø 9 laàn trong thaùng vöøa qua.