T.C.

BLM SANAY VE TEKNOLOJ BAKANLII

Sanayi Genel Mdrl

TRKYE KMYA SEKTR

STRATEJ BELGES VE EYLEM PLANI
2012-2016

Trkiye Kimya Sektr Strateji Belgesi ve

Eylem Plan (2012-2016) Yksek Planlama
Kurulunun 22-10-2012 tarih ve 2012/26 sayl
karar ile onaylanmtr.
2
BAKANIMIZIN MESAJI

Trkiye Sanayi Stratejisinin Orta ve yksek teknolo-

jili rnlerde Avrasyann retim ss olmak vizyonu
erevesinde, lkemiz iin gerekli olan admlar karar-
llkla atlmaktadr.

Hzl teknolojik gelimelerin yan sra dnya ticaretinin

giderek serbestlemesi ile beraber rekabet artmak-
tadr. Bu gelimeler, bilim ve teknoloji politikalarn n
plana karmakta ve aratrma-gelitirme almala-
rna daha fazla kaynak ayrlmasn gerektirmektedir.
Bir taraftan Avrupa Birlii ile btnlemeye alan,
dier taraftan ucuz igc maliyetlerine sahip olan
lkelerin rekabet basksyla kar karya kalan Trk
imalat sanayi iin, politika ve stratejiler byk nem
tamaktadr.

Sanayinin yapsal dnmnn gerekletirilmesi-

ne katk salamak ve ynlendirmek amacyla gerek
Orta Vadeli Programlarda, gerek Yllk Programlarda
ncelikli olarak stratejik planlama yaklam benim-
senmitir. Bu dorultuda uzun sreli, youn ve katlmc bir sre neticesinde, Yksek kat-
ma deerli, evreye ve insan salna duyarl sre ve rnlerle, kimya sektrnde sr-
drlebilir ve rekabeti bir ekilde d ticaret dengesini lke lehine gelitirerek dnyada
sz sahibi bir konuma gelmek genel amac ve Katma deeri yksek rnler reterek,
Trkiyeyi yatrm ss haline getirmek vizyonu ile Trkiye Kimya Strateji Belgesi ve Eylem
Plan hazrlanmtr. Bu strateji, bir hkmet politikas olarak uygulamaya yanstlacaktr.

Belgenin, lkemiz kimya sanayisine katk salayarak yeni ufuklarn almasna ve kimya
sanayinin rekabet gcnn ykselmesine katk salayaca inanc ile hazrlk almala-
rnda emei geen ve bundan sonraki srece katk salayacak herkese teekkrlerimi
sunarm.

Nihat ERGN
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan

3
4
NDEKLER
TABLOLAR LSTES......................................................................................................................................................................................................................... 6
EKLLER LSTES. ............................................................................................................................................................................................................................. 6
KISALTMALAR LSTES................................................................................................................................................................................................................ 7
YNETC ZET.............................................................................................................................................................................................................................. 9
1. GR. ................................................................................................................................... 13

2. MEVCUT DURUM................................................................................................................... 15
2.1. Kapasite ve stihdam ...................................................................................................................15
2.1.1. Kapasite Kullanm......................................................................................................................15
2.1.2. stihdam ve yeri Says..............................................................................................................16
2.2. retim ve Ciro................................................................................................................................16
2.2.1. retim..........................................................................................................................................16
2.2.2. Ciro..............................................................................................................................................17
2.3. D Ticaret.......................................................................................................................................17
2.3.1. REACH Sistemi ve Trk Kimya Sektrne Etkileri......................................................................20
2.3.1.1. REACH Sisteminde Bavuru Sreci.........................................................................................21
2.3.1.2. n-Kayt Sreci ve Sonras......................................................................................................22
2.4. Uluslararas Dorudan Yatrmlar ve Tevik Belgelerinin Dalm..............................................24
2.5. Kimya Sektr Yatrmlarnda Devlet Yardmlar ve Tevik Belgelerinin Dalm.....................25
2.6. Patent.............................................................................................................................................30
2.7. Ar-Ge..............................................................................................................................................30
2.8. Rekabet Gc Asndan Uluslararas Karlatrma..................................................................32
2.9. Dier Sektrler ve Yan Sanayi ile likileri.....................................................................................33

3. DURUM ANALZ.................................................................................................................... 34
3.1. GZFT Analizi....................................................................................................................................34
3.2. ncelikli Sorun Alanlar.................................................................................................................35

4. VZYON, GENEL AMA, HEDEFLER ve EYLEMLER . ................................................................ 36

4.1. Vizyon.............................................................................................................................................36
4.2. Genel Ama, Hedefler ve Eylemler............................................................................................36

5. STRATEJ VE EYLEM PLANININ ZLENMES VE DEERLENDRLMES.......................................... 44

6. EYLEM PLANI......................................................................................................................... 45

EK 1- STRATEJ BELGESNN TEMEL POLTKA BELGELER LE LKS.............................................. 56

EK 2- BELGE HAZIRLAMA ALIMALARI KATILIMCI LSTES......................................................... 58

5
 TABLOLAR LSTES

Tablo 2.1. Yllara Gre Kapasite Kullanm Oran (Arlkl Ortalama %)...................................................................... 15
Tablo 2.2. Kimya Sektrnde alan Says................................................................................................................................................ 16
Tablo 2.3. Kimya Sektrnde Giriimci Says............................................................................................................................................. 16
Tablo 2.4. retim Deeri (TL)......................................................................................................................................................................................... 17
Tablo 2.5. Kimya Sektr thalat (Bin ABD Dolar)............................................................................................................................... 18
Tablo 2.6. Kimya Sektr hracat (Bin ABD Dolar). ........................................................................................................................... 18
Tablo 2.7. Kimya Sektrnde Corafi Blgelere Gre D Ticaret (ABD Dolar). ............................................. 19
Tablo 2.8. Kimya Sektrnde Alt Sektrler tibariyle D Ticaret (ABD Dolar)...................................................... 20
Tablo 2.9. Dorudan Uluslararas Yatrm Giriimlerinin Dalm (Milyon ABD Dolar)................................ 24
Tablo 2.10. Uluslararas Sermayeli irketlerin Yllara Gre Saysal Dalm ............................................................ 24
Tablo 2.11. Uluslararas Sermayeli irketlerin Kurulu Trlerine Gre Dalm ..................................................... 24
Tablo 2.12. Uluslararas Sermayeli irketlerin llere Gre Dalm (1954-2011) ................................................ 25
Tablo 2.13. Yeni Tevik Sisteminde Salanacak Destek Unsurlar .................................................................................... 25
Tablo 2.14. Blgesel Tevik Uygulamalarnda Salanan Destek Unsurlar.............................................................. 27
Tablo 2.15. Byk lekli Yatrmlarn Teviki.............................................................................................................................................. 27
Tablo 2.16. Byk lekli Yatrmlar in Salanan Destek Unsurlar.............................................................................. 28
Tablo 2.17. Stratejik Yatrmlar in Salanan Destek Unsurlar.............................................................................................. 29
Tablo 2.18. Patent ve Faydal Model Bavurularnn NACE Snflamasna Gre Dalm. .................... 30
Tablo 2.19. Kimya Sektrnde Ar-Ge Harcamas (TL)................................................................................................................... 31
Tablo 2.20. Kimya Sektrnde Ar-Ge Harcamas Finans Kayna (TL). ...................................................................... 31
Tablo 2.21. Kimya Sektrnde Ar-Ge nsan Gc.............................................................................................................................. 31
Tablo 2.22. AB lkelerinde ve Trkiyede Kii Bana Yaplan Kimyasal Madde Sat . .......................... 32

EKLLER LSTES

ekil 2.1. Kimya Sektrnde Aylk Sanayi Ciro Endeksi. ................................................................................................................ 17

ekil 2.2. REACH Uygulama Takvimi.................................................................................................................................................................... 23
ekil 2.3. Kimya Sektrnn Dier Sektrlerle likisi. ......................................................................................................................... 33

6
KISALTMALAR LSTES

AB Avrupa Birlii
Ar-Ge Aratrma Gelitirme
BDDK Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurulu
BOREN Ulusal Bor Aratrma Enstits
BY Byk lekli Yatrmlar
CEFIC Avrupa Kimya Sanayi Konseyi
CIP Avrupa Birlii Rekabet Edebilirlik ve Yenilik Program
CLP Kimyasal maddelerin ve karmlarn; snflandrlmas, etiketlenmesi ve ambalajlanmas
DYY Dorudan Yabanc Yatrm
EKK Ekonomi Koordinasyon Kurulu
EN Avrupa Normlar
EPDK Enerji Piyasas Dzenleme Kurumu
ETKB Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl
GSMH Gayrisafi Milli Hasla
GSYH Gayrisafi Yurtii Hasla
GTP Gmrk Tarife statistik Pozisyonu
IMF Uluslararas Para Fonu
GEME hracat Gelitirme Etd Merkezi
GEM Gelitirme Merkezi
KUR Trkiye Kurumu
KOB Kk ve Orta Byklkteki letmeler
KOSGEB Kk ve Orta lekli letmeleri Gelitirme ve Destekleme daresi Bakanl
KSS Kk Sanayi Sitesi
KSP Kimya Sektr Platformu
NACE Ekonomik Faaliyetlerin statistiki Snflandrlmas
OECD Ekonomik birlii ve Kalknma rgt
OSB Organize Sanayi Blgesi
TV zel Tketim Vergisi
REACH Kimyasallarn Kayd, Deerlendirilmesi, zni ve Kstlanmas
STA Serbest Ticaret Anlamas
STK Sivil Toplum Kuruluu
TBMM Trkiye Byk Millet Meclisi
TC Trkiye Cumhuriyeti
TCMB Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
TEA Trkiye Elektrik letim Anonim irketi
TSK Trkiye veren Sendikalar Konfederasyonu
TKSD Trkiye Kimya Sanayicileri Dernei
TMSF Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu
TOBB Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii
TSE Trk Standardlar Enstits
TSK Trk Silahl Kuvvetleri
TPE Trk Patent Enstits
TBTAK Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumu
TK Trkiye statistik Kurumu
TSAD Trk Sanayici ve adamlar Dernei
YDO Yatrm Destek Ofisleri
YPK Yksek Planlama Kurulu
YOKK Yatrm Ortamn yiletirme Koordinasyon Kurulu
YK Yksekretim Kurulu

7
8
YNETC ZET

Kimya sektr rnleri, olduka geni bir rn yelpazesine sahiptir. Sektr; temizlik rnleri, boya,
kozmetik rnleri, ilalar gibi tketim mallarnn yan sra; tarm sektr iin gbreler ve tarm
ilalar, kimya sanayinin de dahil olduu imalat sanayinin ihtiya duyduu organik ve inorganik
kimyasallar, boyalar, laboratuvar kimyasallar, termoplastikler ve benzeri rnleri retmektedir.
Bylesine youn rn yelpazesine sahip olan kimya sektr, ithalata baml durumdadr. Yurt
iinde kullanlan hammaddelerin % 70i ithal edilmekte, % 30u ise yerli retimle karlanmaktadr.

Hammadde de da bamllk, plastik sektrnde de nemli bir sorun halindedir. Nitekim; 2011
ylnda toplam hammadde arz iinde yerli retimin pay % 17, ithalatn pay ise % 83 olarak
gereklemitir. Yerli retimi bulunan, AYPE, AYPE-T, YYPE, PVC, PP ve PET de retimin toplam
arz iindeki pay srasyla, % 23, % 15, % 10, % 19, % 15 ve % 18 olarak gereklemi; ancak
bunlarn dndaki tm plastik hammaddeler, % 100 orannda ithalatla karlanmtr.

Kimya sektr sermaye-teknoloji youn bir sektr olduu iin igc younluu dktr. Bu
nedenle, sektrn imalat sektr istihdam iindeki pay, son be yldr % 8 dzeyinde seyretmitir.

Kimya sektrnde kapasite kullanm, dier sektrlere verdii girdiler de gz nnde

bulundurulursa, lkenin genel eilimine bal olarak gelime gstermitir. Son drt ylda arlkl
kapasite kullanm oran, % 73,8 dzeyinde gereklemitir.

2011 ylnda, kimya sektr ithalat 37,8 milyar ABD dolar, ihracat ise 13 milyar ABD dolar olarak
gereklemitir. Kimya sektr, d ticaretinin yardan fazlasn AB lkeleri ile yapmaktadr.

19/06/2012 tarihli ve 28328 sayl Resmi Gazete de yaymlanarak yrrle giren 15/06/2012
tarihli ve 2012/3305 sayl Yatrmlarda Devlet Yardmlar Hakknda Karar ile dzenlenen esaslar
erevesinde; Kimya Sektr yatrmlar, Genel Tevik Uygulamalar, Blgesel Tevik Uygulamalar,
Byk lekli Yatrmlar ve Stratejik Yatrmlar kapsamnda desteklenmektedir.

Trkiyede Gayri Safi Yurtii Ar-Ge harcamasnn Gayri Safi Yurtii Hasla (GSYH) iindeki pay %
0,73 iken, kimya sektrne yaplan Ar-Ge harcamasnn GSYH iindeki pay % 0,02dir. lkemiz
kimya sanayinin, evreye zarar vermeyen, katma deeri yksek rnlerin retimi iin kendi
teknolojisini oluturan ve gelitiren, rekabet gc olan bir yapya kavuturulabilmesi iin; Ar-Ge
almalarnda gerekli ve nemli bir unsur olan niversite-sanayi ibirlii almalarnda devlet
desteinin artrlmas nem arz etmektedir.

Avrupa Birlii Kimyasallar Politikasn tekil eden REACH Tz, 01.06.2007de yrrle girmitir.
Sz konusu tze gre, AB+AEA (zlanda, Norve ve Lihtentayn) lkelerinde faaliyet gsteren
ve ylda 1 ton veya daha fazla miktarda kimyasal madde reten veya ithal eden firmalarn,

9
 sz konusu kimyasal maddeleri, AB rgtlenmesi ierisinde yer alan Avrupa Kimyasallar
Ajans (AKA) ynetimindeki merkezi bir veri tabanna kaydettirmesi zorunludur. Tzn tm
uygulamalarndan AB deki reticiler veya ithalatlar sorumlu olsalar da; bu ykmllklerin
AB dndan mal tedarik edilen firmalarla paylalmak zorunda olunmas, nedeniyle AB dndaki
pazarlarn da REACH ten etkilenmesine neden olmaktadr.

2010 yl programnda yer alan tedbir 126 ile sanayide sektrlerin rekabet gcnn artrlmas
amacyla, sektrel stratejilerin ve eylem planlarnn hazrlanmas grevi, Bilim, Sanayi ve Teknoloji
Bakanlna verilmitir.

Trkiye Kimya Sektr Strateji Belgesi ve Eylem Plannn hazrlanmasnda, Bilim, Sanayi ve Teknoloji
Bakanlnn 2010-2014 Stratejik Plan, Trkiye Sanayi Stratejisi, Dokuzuncu Kalknma Plan (2007-
2013) Kimya Sanayi zel htisas Komisyonu Raporu, Ekonomi Bakanl koordinasyonunda
yaplan I. ve II. Kimya Sektr Stratejik Plan Toplants sonu raporlar, Kimya Kongreleri sonu
raporlar, ulusal ve uluslararas sektr sivil toplum kurulularnn yaynlar ve ilgili kamu kurum ve
kurulularnn grlerinden yararlanlmtr.

Trkiye Kimya Sektr Strateji Belgesi, be ana blmden meydana gelmektedir. Birinci
blmde, kimya sektrnn mevcut durumu; ikinci blmde, Stratejinin hazrlanmasnda
yer alan paydalarla birlikte yaplan durum analizi deerlendirilmitir. nc blmde, tm
paydalarn katlm ile belirlenen kimya sektr vizyonu, genel amac ve hedefleri anlatlmtr.
Drdnc blmde, uygulama, izleme ve deerlendirmeye yer verilmitir. Beinci blmde ise,
eylem plan yer almaktadr.

Stratejinin hazrlanmasnda yer alan paydalarla birlikte, mevcut durum esas alnarak durum
analizi yaplm olup; buradan sektrn problemlerine ulalm ve sz konusu problemler
kullanlarak sektrn ncelikli sorun alanlar tespit edilmitir.

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlnn 2010-2014 Stratejik Plannda yer alan vizyonu ve bu vizyona
ulamaya ynelik ama erevesinde almalar yrtlm ve bu balamda zel sektr,
STKlar, niversiteler ve kamu kurum ve kurulularnn temsilcilerinin katlmyla gerekletirilen
kimya sektrne ynelik stratejik plann hazrlanmas toplantlarnda, Trkiye Sanayi Stratejisinin
Orta ve yksek teknolojili rnlerde Avrasyann retim ss olmak vizyonu dikkate alnarak,
Trk Kimya sektrnn uzun dnemli vizyonu Katma deeri yksek rnler reterek, Trkiyeyi
yatrm ss haline getirmek eklinde belirlenmitir.

Bu vizyon erevesinde, Trkiye Kimya Sektr Stratejisi Belgesinin genel amac ise Yksek
katma deerli, evreye ve insan salna duyarl sre ve rnlerle; kimya sektrnde,
srdrlebilir ve rekabeti bir ekilde d ticaret dengesini lke lehine gelitirerek, dnyada sz
sahibi bir konuma gelmek olarak ekillendirilmitir.

10
Bu genel amac gerekletirmek zere, kimya sektrnn ncelikli sorun alanlarndan da yola
klarak:
Kimya sektrnde; katma deeri yksek, insan ve evre salna duyarl rnlerin retim
ve ihracatn gelitirecek politikalar oluturulmas,
Yksek katma deerli retim yapsna geilerek, ara girdi ithalatnn azaltlmas,
Kimya sektrnn genel amacna uygun ulusal Ar-Ge politikalar oluturularak, Ar-Ge
bilincini artracak uygulamalarn hayata geirilmesi,
Kimya sektrnn her kademesi iin; nitelikli, eitimli, teknoloji ve kalite bilincini zmsemi,
insan gc yetitirilmesi,
Gvene dayal, paydalarn etkin katlmnn saland, ortak hedeflere ynelebilecek,
ibirlii ortam oluturulmas,
Yerli rnlere ynelik talep yaratlarak, d ticaret dengesinin lke lehine dntrlmesi,

eklinde alt hedef tespit edilmitir. Tespit edilen alt hedefe ulamak iin, 36 eylemin hayata
geirilmesi planlanmaktadr.

Stratejinin hayata geirilebilmesi iin, uygulama izleme ve koordinasyon mekanizmasnn

oluturulmas byk nem tamaktadr. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl koordinasyonunda,
ilgili dier tm kurum ve kurulularn katlmyla birlikte uygulama srelerinin takibi ve
koordinasyonu, belirlenen hedeflere ulalmasnda son derece nemlidir. Bu nedenle tm
paydalarn zerinde mutabk kald eylem plan ve ngrlen eylemlerin uygulanmasnn
izlenmesi, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl tarafndan oluturulacak Ynlendirme Kurulu
vastasyla yaplacaktr. Eylem plannda, alt hedefin altnda 36 eylem yer almaktadr.

11
12
1. GR
Trkiye Kimya Sektr Strateji Belgesi, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl 2010-2014 Stratejik
Plan, Trkiye Sanayi Stratejisi, Dokuzuncu Kalknma Plan (2007-2013) Kimya Sanayi zel
htisas Komisyonu Raporu, Ekonomi Bakanl koordinasyonunda yaplan I. ve II. Kimya Sektr
Stratejik Plan Toplants Sonu Raporlar, Ulusal ve Uluslararas Sektr Sivil Toplum Kurulularnn
yaynlarndan yararlanlarak hazrlanmtr.

almalarn balangc; 2123.03.2008 tarihlerinde, Silivri/stanbulda stanbul Kimyevi Maddeler

ve Mamuller hracatlar Birlii Ynetim Kurulunun karar ve Ekonomi Bakanlnn onay ile Trk
Kimya Sanayinin sorunlarnn ele alnmas, sektrn bugnk durumu ve gelecee ynelik
gr ve nerilerin tartld toplantya dayanmaktadr. Kimya sektrnn snrlarnn izilmesi,
genelde tartma yaratan bir konudur. Bu nedenle toplantda; kimya sektrnn snrlarnn,
Birlemi Milletlerce hazrlanan ve dnyada yaygn olarak kullanlan Tm Ekonomik Faaliyetlerin
Uluslararas Standart Endstriyel Snflamasnda belirtilen snrlar olmasna ve bu snflamaya
gre de kimya sektrnn faaliyet alannn; Kimyasallarn ve Kimyasal rnlerin malat (20),
Temel Eczaclk rnlerinin ve Eczacla likin Malzemelerin malat (21) ve Kauuk ve Plastik
rnleri malat (22) olarak belirlenmesi kararlatrlmtr.

Bu toplantya, kimya sektrn temsil eden zel sektr kurulular, kamu kurulular ve niversite
temsilcileri katlmtr. Toplantda, paydalarla birlikte mevcut durum esas alnarak GZFT analizi
yaplm olup; buradan sektrn problemlerine ulalm ve sz konusu problemler kullanlarak
sektrn ncelikli sorun alanlar tespit edilmitir. ncelikli sorun alanlarndan hareketle, sektre
ilikin vizyon ve genel ama belirlenmitir. Bu genel amac gerekletirmek zere, kimya
sektrnn ncelikli sorun alanlarndan da yola klarak, alt hedef tespit edilmitir. Kimya
Stratejisinin genel amacn ve dolaysyla hedeflerini gerekletirmek zere, kimya sektrnn
gl ve zayf ynleri ile sahip olduu frsatlar ve kar karya kald tehditler gz nnde
bulundurularak, 36 eylem tespit edilmitir.

21-23.03.2008 tarihinde gerekletirilen toplantda belirlenen stratejik plann deerlendirilmesi

amacyla, 21.02.2009 tarihinde II. Kimya Sektr Stratejik Plan Toplants, D Ticaret Kompleksi/
stanbul adresinde gerekletirilmitir. Bahse konu toplant ile, 2008 ylnda tm dnyada yaanan
ekonomik krizin lkemiz kimya sanayine etkileri de dikkate alnarak, birinci toplantda ortaya
kan sonular revize edilmitir.

I. ve II. Stratejik Plan alma sonular, Trkiye Kimya Sanayicileri Dernei ile ortaklaa
yaplan almalar sonucunda deerlendirilmi ve Kimya Sektr Strateji Raporu taslak metni
hazrlanmtr.

Trkiye Kimya Sanayicileri Dernei koordinasyonunda 17-18.12.2009 tarihinde yaplan VII.

Kimya Sanayi Kongresinde, rapor zerinde gr alveriinde bulunulmutur. Ayrca taslak
rapor, elektronik ortamda ilgili kamu kurum ve kurulularna da gnderilmitir. Rapor, 27.01.2010
tarihinde yaplan Kimya Teknik Komitesi (KMTEK) toplantsnda grlm ve akabinde resmi
yaz ile 22.02.2010 tarihinde ilgili kurum ve kurulularn grne sunulmutur. Gelen grler,
ilgili kurumlarn karar vermeye yetkili st dzey temsilcilerinin katlm ile 20.04.2010 tarihinde
Bakanlmzda yaplan geniletilmi KMTEK toplantsnda ve 15.03.2011 tarihinde Trkiye Odalar
Borsalar Birliinde yaplan Trkiye Kimya Sanayi Meclis toplantsnda, tekrar deerlendirilmitir.

13
14
2. MEVCUT DURUM

Trk kimya endstrisi, arlkl olarak petrokimya, sabun, deterjan, gbre, ila, boya-vernik, sentetik
elyaf, soda gibi eitli kimyasal hammadde ve tketim rnlerinin retiminin gerekletirildii
tesislerden olumaktadr. Sektrde faaliyet gsteren firmalar, lek ve sermaye kaynaklar
asndan farkllk gstermektedir. Sektrde yer alan firmalarn nemli bir ksm, kk ve orta
lekli iletmelerden olumakla birlikte; byk lekli firmalar ile ok uluslu irketler de sektrde
gstermektedir.

Trk kimya sanayinin 2011 yl TK verilerine gre ithalat 37,8 milyar ABD dolar iken ihracat 13
milyar ABD dolar olarak gereklemitir. Bu da Trk Kimya Sanayinin hammadde ve teknoloji
bakmndan da baml bir sektr olduunu ve bu itibarla kimya sanayinde ithal ikamesi
mahiyetinde yatrmlar yaplmasnn nmzdeki yllarda byk nem tadn gstermektedir.

Kimya sanayi, lojistik nemi asndan, ounlukla lkenin ky blgelerinde lokalize olmutur.
Petrol ve petrol rnleri, deterjan, sabun, ila kimyasallar, boya gibi rnleri reten kimya
firmalarnn ou, Marmara Blgesinin byk sanayi ili olan stanbul, Kocaeli ve Sakaryada,
Ege Blgesinde zmirde yerleim gsterirken; gbre ve petrol rnleri firmalarnn ou, Akdeniz
Blgesinde toplanmtr. Ayrca Akdeniz Blgesinde, ana ham maddelerden olan soda, bikromat
gibi nemli retim merkezleri de bulunmaktadr. Karadeniz Blgesinde ise, gbre fabrikalar
gze arpmaktadr.

2.1. Kapasite ve stihdam

2.1.1. Kapasite Kullanm

Kimya sektrnde kapasite kullanm, dier sektrlere verdii girdiler de gz nnde
bulundurulursa, lkenin genel eilimine bal olarak gelime gstermitir. Son drt ylda arlkl
kapasite kullanm oran, % 73,8 dzeyinde gereklemitir.

Tablo 2.1. Yllara Gre Kapasite Kullanm Oran (Arlkl Ortalama %)

2008 2009 2010 2011

Kimyasallarn ve Kimyasal rnlerin malat 72,43 68,94 80,37 82,57

Temel Eczaclk rnlerinin ve Eczacla Ait

75,12 70,85 72,6 74,74
Malzemelerin malat

Kauuk ve Plastik rnleri malat 74,49 64,34 73,05 76,18

KMYA SEKTR ORTALAMASI 74,01 68,04 75,34 77,83

Kaynak: TCMB (NACE REV.2 Kod:20-21-22)

15
 2.1.2. stihdam ve yeri Says

TK verilerine gre, 2004 ylnda kimya sektrnde 191.348 kii istihdam edilirken; bu rakam be
ylda % 19,92 artarak, 2009 ylnda 229.465e ulamtr. Kimya sektr istihdamnn imalat sanayi
iindeki pay 2004 ylnda % 7,96 iken, 2009 ylnda % 8,88e ykselmitir.

Tablo 2.2. Kimya Sektrnde alan Says

2004 2005 2006 2007 2008 2009

GENEL TOPLAM 7.541.452 8.939.894 9.419.476 9.829.061 10.087.751 9.526.769

MALAT SANAY 2.404.342 2.583.747 2.684.240 2.776.303 2.858.485 2.584.773

malat Sanayi
7,96 7,86 7,91 7,62 8,03 8,88
erisindeki Pay (%)

KMYA SEKTR 191.348 203.330 212.513 211.675 229.759 229.465

Kaynak: TK

2009 yl itibaryla kimya sektrnde 21.836 iyeri bulunmaktadr. malat sanayinde faaliyet
gsteren firmalarn % 6,81i, kimya sektrnde yer almaktadr.

Tablo 2.3. Kimya Sektrnde Giriimci Says

2004 2005 2006 2007 2008 2009

GENEL TOPLAM 2.002.834 2.393.578 2.473.841 2.567.704 2.583.099 2.483.300
MALAT SANAY 281.029 302.459 309.841 316.596 321.652 320.815
malat Sanayi
5,15 5,55 5,48 5,83 5,86 6,81
erisindeki Pay (%)
KMYA SEKTR 14.489 16.796 16.987 18.475 18.858 21.836
Kaynak: TK

2.2. retim ve Ciro

2.2.1. retim
TK verilerine gre, kimya sektrnn 2009 ylndaki retim deeri; 2008 ylna gre % 0,6
azalm olmasna ramen, imalat sanayi iindeki pay % 10,8den 12,2ye ykselmitir. Kimya
sektrnde (Kimyasallarn ve Kimyasal rnlerin malat, Temel Eczaclk rnlerinin ve Eczacla
Ait Malzemelerin malat ve Kauuk ve Plastik rnleri malat) 2009 yl retim deeri, yaklak 51
milyar TL olarak gereklemitir.

16
Tablo 2.4. retim Deeri (TL)

2008 2009

GENEL TOPLAM 1.019.681.427.684 956.651.294.368

Trkiye retimi indeki Pay (%) 5 5

MALAT SANAY 477.139.486.466 420.380.698.940

malat Sanayi indeki Pay (%) 10,8 12,2

KMYA SEKTR 51.431.333.001 51.123.821.090

Kaynak: TK

2.2.2. Ciro
Kimya sektrnde ciro endeksi, 2008 ylna kadar her yl, ortalama % 13,2 orannda artmtr. 2008
ylnn nc eyreinden itibaren de geen endeks, 2009 yln 144,7 puanla kapatmtr.
2009 ylnn ikinci yarsndan itibaren tekrar ykselie geen endeks, bir nceki yla gre % 13
artarak, 2010 yln 163,6 puanla kapatmtr. 2011 ylnda da artna devam eden ciro endeksi,
196,5 puana ulamtr.

ekil 2.1. Kimya Sektrnde Aylk Sanayi Ciro Endeksi

Kaynak: TK (NACE REV.2(Kod:20-21-22)

2.3. D Ticaret
Kimya sektr, gnmzde sanayilemi lkelerde; enerji, tarm, salk, ulatrma, gda, inaat,
elektronik, tekstil ve evre koruma gibi alanlara salad yksek katma deer ieren rnler ve
bu sektrlere salad teknolojik yenilikler nedeniyle, lokomotif sektr konumundadr.

Kimya sektr ithalat, ekonomik krizin etkileri sonucu 2009 ylnda, 2008 ylna gre % 21 orannda
azalarak, 24 milyar ABD dolar olarak gereklemitir. 2010 ylnda ekonomik krizin etkilerini atlatan
sektrn ithalat, 2009 ylna gre % 26,75 orannda artarak 30,6 milyar ABD dolarna ykselmi ve
2011 ylnda ise bir nceki yla gre % 23,5 artarak, 37,8 milyar ABD dolarna ulamtr.

17
 Tablo 2.5. Kimya Sektr thalat (Bin ABD Dolar)

2007 2008 2009 2010 2011

Kimyasallarn ve Kimyasal
19.800.222 22.273.924 16.992.636 22.309.364 28.204.577
rnlerin malat

Temel Eczaclk rnlerinin ve

Eczacla Ait Malzemelerin 3.829.048 4.735.852 4.419.350 4.770.114 5.065.192
malat

Kauuk ve Plastik rnlerinin

3.115.400 3.453.795 2.709.151 3.493.202 4.483.847
malat

KMYA SANAY TOPLAMI 26.774.670 30.463.571 24.121.137 30.572.680 37.753.616

malat Sanayi indeki Pay (%) 19,95 20,21 21,66 20,98 20,5

MALAT SANAY TOPLAMI 134.213.655 150.711.582 111.342.174 145.714.811 184.264.019

Genel thalat indeki Pay (%) 15,74 15,08 17,12 16,48 15,68

GENEL LKE THALATI 170.062.715 201.963.574 140.928.421 185.544.332 240.833.236

Kaynak: TK (ISIC Rev 4 Kod:20,21,22)

2009 yl kimya sektr ihracat, ekonomik krizin etkileri sonucu, 2008 ylna gre % 14,48 orannda
azalarak, 8 milyar ABD dolar olarak gereklemitir. 2010 ylnda ise ihracatmz, bir nceki yla
gre % 27,42 orannda artarak, 10,6 milyar ABD dolar olmutur. Bu deer 2011 ylnda ise, bir
nceki yla gre % 22,5 artarak, 13 milyar ABD Dolarna ulamtr.

Tablo 2.6. Kimya Sektr hracat (Bin ABD Dolar)

2007 2008 2009 2010 2011
Kimyasallarn ve Kimyasal
3.669.303 4.532.480 3.831.254 5.123.778 6.154.235
rnlerin malat
Temel Eczaclk rnlerinin ve
Eczacla Ait Malzemelerin 391.706 467.475 468.698 606.099 615.477
malat
Kauuk ve Plastik rnlerinin
3.951.129 4.768.598 4.049.187 4.908.302 6.262.310
malat
KMYA SANAY TOPLAMI 8.012.138 9.768.553 8.349.139 10.638.179 13.032.022
malat Sanayi indeki Pay (%) 7,9 7,8 8,7 10 10,3
MALAT SANAY TOPLAMI 101.945.194 125.943.353 96.143.485 106.347.366 127.049.454
Genel hracat indeki Pay (%) 7,5 7,4 8,2 9,3 9,7
GENEL HRACAT 107.271.750 132.027.196 102.142.613 113.883.219 134.954.362
Kaynak: TK (ISIC Rev 4 Kod:20,21,22)

18
2011 ylnda kimya sektrnde en fazla ihracat yaptmz lke grubu, 5,3 milyar dolar ile AB-27
lkeleri olmutur. AB-27yi, 2.978 milyon dolarla Yakn ve Orta Dou lkeleri, 1,6 milyar dolarla
Dier Avrupa lkeleri izlemitir.

2011 ylnda kimya sektrnde en fazla ithalat yaptmz lke grubu ise, 18,8 milyar dolarla AB-
27 lkeleri olmutur. AB-27yi, 7,9 milyar dolarla Dier Asya lkeleri izlemitir.

Tablo 2.7. Kimya Sektrnde Corafi Blgelere Gre D Ticaret (ABD Dolar)
2010 2011
LKE GRUBU ISIC Rev 4 hracat thalat hracat thalat
Avrupa Birlii 27 20-21-22 4.207.356.982 16.078.390.867 5.274.789.532 18.768.801.579
Dier Avrupa
20-21-22 1.314.026.397 2.338.946.843 1.555.152.245 2.917.019.296
(AB Hari)
Kuzey Afrika 20-21-22 751.739.145 876.557.513 661.281.748 912.982.352
Dier Afrika 20-21-22 197.565.819 48.652.163 298.527.346 69.654.516
Kuzey Amerika 20-21-22 309.503.106 1.895.935.848 371.589.749 2.557.808.807
Orta Amerika ve
20-21-22 61.427.906 116.694.506 49.656.748 153.017.243
Karayipler
Gney Amerika 20-21-22 153.806.143 211.090.574 173.005.535 285.298.447
Yakn ve Orta Dou 20-21-22 2.208.924.902 2.708.858.233 2.978.021.657 3.762.773.886
Dier Asya 20-21-22 1.205.651.234 5.999.091.241 1.386.822.780 7.989.694.815
Avustralya ve Yeni
20-21-22 38.881.223 76.375.114 57.139.281 65.526.839
Zelanda
Dier Okyanusya ve
20-21-22 1.311.888 84,218 1.339.458 28.127
Kutup Bl. lkeleri
Kesinlememi lke ve
20-21-22 651.871 866.640 920.611 2.800.512
Askeri Blgeler
Serbest Blgeler 20-21-22 187.333.173 221.136.453 223.775.222 268.209.692
TOPLAM 10.638.179.789 30.572.680.213 13.032.021.912 37.753.616.111
Kaynak: TK (ISIC Rev 4 Kod:20,21,22)

Kimya sektr 2011 ylnda en fazla ihracat, 3.717 milyon dolar ile Plastik rnlerin malat
sektrnde gerekletirmitir. Bu sektr, 2.047 milyon dolar ile Temel Kimyasal Maddelerin
malat sektr ve 1.382 milyon dolar ile ve D Lastik malat sektr izlemitir.

2011 ylnda en fazla ithalat yaptmz alt sektr, 10.814 milyon dolar ile Birincil Formda Plastik
ve Sentetik Kauuk malat sektr olmutur. Bu sektr, 7.902 milyon dolar ile Temel Kimyasal
Maddelerin malat ve 5,1 milyar dolar ile Eczaclkla lgili rnlerin, Tbbi Kimyasal ve Bitkisel
rnlerin malat sektrleri izlemitir.

19
 Tablo 2.8. Kimya Sektrnde Alt Sektrler tibariyle D Ticaret (ABD Dolar)
2010 2011
ISIC
ISIC ad hracat thalat hracat thalat
Rev.4
Temel Kimyasal
2011 1.625.872.568 6.218.568.296 2.046.771.832 7.901.572.016
Maddelerin malat
Kimyasal Gbre ve
2012 Azotlu Bileiklerin 205.222.480 1.352.115.888 236.380.305 1.738.454.876
malat
Birincil Formda Plastik
2013 ve Sentetik Kauuk 719.850.106 8.214.186.701 922.271.546 10.814.180.648
malat
Haere lalar ve Dier
2021 Zirai-Kimyasal rnlerin 64.311.222 277.032.205 72.009.241 360.846.572
malat
Boya, Vernik ve Benzeri
Kaplayc Maddeler le
2022 400.923.823 701.710.408 465.080.884 835.512.059
Matbaa Mrekkebi ve
Macun malat
Sabun ve Deterjan,
Temizlik ve Parlatc
2023 Maddeleri, Parfm, 1.101.082.247 1.065.281.001 1.254.428.424 1.257.078.246
Kozmetik ve Tuvalet
Malzemeleri malat
Baka Yerde
Snflandrlmam Dier
2029 418.369.599 2.350.378.126 488.857.732 2.720.129.936
Kimyasal rnlerin
malat
Suni veya Sentetik Elyaf
2030 588.145.959 2.130.091.719 668.434.994 2.576.802.935
malat
Eczaclkla lgili
rnlerin, Tbbi Kimyasal
2100 606.099.359 4.770.113.702 615.477.448 5.065.192.239
ve Bitkisel rnlerin
malat
2211 ve D Lastik malat 996.515.674 657.173.597 1.381.991.025 885.415.056
Dier Kauuk rnleri
2219 873.661.050 668.315.137 1.162.929.454 851.908.946
malat
2220 Plastik rnlerin malat 3.038.125.702 2.167.713.433 3.717.389.027 2.746.522.582
TOPLAM 10.638.179.789 30.572.680.213 13.032.021.912 37.753.616.111
Kaynak: TK

2.3.1. REACH Sistemi ve Trk Kimya Sektrne Etkileri

Avrupa Birlii Kimyasallar Politikasn tekil eden 1907/2006 sayl REACH Tz (Registration,
Evaluation and Authorisation of Chemicals / Kimyasallarn Kayd, Deerlendirilmesi ve zni),
1 Haziran 2007de yrrle girmitir. Sz konusu tze gre, AB+AEA (zlanda, Norve ve

20
Lihtentayn) lkelerinde faaliyet gsteren ve ylda 1 ton veya daha fazla miktarda kimyasal
madde reten veya ithal eden firmalarn, sz konusu kimyasal maddeleri, AB rgtlenmesi
ierisinde yer alan Avrupa Kimyasallar Ajans (AKA) ynetimindeki merkezi bir veri tabanna
kaydettirmesi zorunludur. REACH Tznde firmalar iin kayt ykmll; tarihi, sz konusu
kimyasaln veya karmn yllk bazda tonaj ve toksikolojik zellikleri ile eya ierisinde eyann
fonksiyonunu yerine getirmesindeki rolne gre farkllk arz etmektedir. Ayrca ABdeki firmalar
tzk kapsamnda kayt ykmllnn yan sra izin ve kstlama srelerindeki gelimeleri de
takip etmek zorundadr.

Tzn tm uygulamalarndan ABdeki retici veya ithalatlar sorumlu olsalar da; bu

ykmllklerin AB dndan mal tedarik edilen firmalarla paylalmak zorunda olunmas,
nedeniyle AB dndaki pazarlarn da REACH ten etkilenmesine neden olmaktadr.

2.3.1.1. REACH Sisteminde Bavuru Sreci

REACH sistemi, ABde retilen ve ABye ithal edilen tm kimyasal madde ve karmlar
dzenlemektedir. REACH ile getirilen kayt, deerlendirme, izin, kstlama gibi prosedrlerin
uygulanmas srecinde AB tarafndan sadece ABde yerleik gerek/tzel kiiler muhatap
kabul edilmekte olup AB d reticiler (non-EU manufacturer), dorudan muhatap kabul
edilmemektedir. Sz konusu AB mevzuatnn lkemizce henz uyumlatrlmam olmas
nedeniyle, Trkiyedeki retici/ihracat firmalar REACH sistemine gre AB d retici (non-EU
manufacturer) kategorisindedir. Bu kategori erevesinde firmalarmzn ykmllklerini yerine
getirirken farkl alternatifleri mevcuttur.

Birinci alternatif, ABde yerleik bir ithalatnn, Trkiyeden ald (ithalatn yapt) kimyasal
maddeleri, bizzat kendisinin REACH sistemine kaydettirmesidir

kincisi; Trk retici/ihracatlarnn, tek temsilci (only representative) atamalardr. Tek temsilci,
ABde yerleik bir gerek veya tzel kii olabilir. Tek temsilci, AKA nn ve sistem ierisinde yer alan
dier AB kurumlarnn tek muhatab konumundadr. Tek temsilci; ABye ihra edilmek istenen
kimyasal maddeleri, AKAya kaydettirecek ve REACH kapsamnda tek sorumlu olacaktr

ncs; Trk reticisi/ihracats tarafndan ABye ihra edilen kimyasallar veya karmlarnda
kullanlan (kayt kapsamna giren) kimyasal maddelerin, ABdeki firmalardan ithal edilmi
olmas durumudur. Bu durumda, ancak kullanlan maddenin kimyasal yapsnda bir deime
olmamas koulu ile, kayttan muafiyet salanabilir. Trk firmalar tarafndan ABden ithal edilen
maddelerin, n kaytl ya da kaytl olduunun takip edilmesi nem arz etmektedir.

Drdnc alternatif ise; ABye ihracat yapacak firmalarn, hammadde tedarikilerini

belirlerken; tedarikilerini, rettii kimyasal maddelerin n-kaydn yaptrm ve ileride kayt
ileminin yaplaca garantisini veren firmalar arasndan semesidir. Bu durumda; ABye karm
(mstahzar) ihra eden firmalarn; temin edilen kimyasallarn tonajlarn da kapsayan n-kayt
numarasn tedariki firmadan talep etmeleri ve bu maddelerin kaytlarnn yaplacana dair

21
 yazl taahhd, tedariki firmann atam olduu tek temsilciden almalar gerekmektedir. Aksi
halde, ilgili firmann ABye ihracat riske girebilecektir.

2.3.1.2. n-Kayt Sreci ve Sonras

REACH dzenlemesinin ilk fiili uygulamas; 01.06.2008 tarihinde balayp, 01.12.2008 tarihinde
biten n kayt sreci idi. EINECS (Avrupa Mevcut Ticari Kimyasal Maddeler Envanteri) listesinde
yer alan kimyasal maddelerin (phase-in, faz-ii maddeleri) n kaydn yaptran firmalar,
maddenin tonaj aralna ve tehlike zelliine bal olarak (1.000 ton st iin 30 Kasm 2010,
100-1000 ton aras 31 Mays 2013 ve 1-100 ton aras 31 Mays 2018 ), on yllk bir kayt srecinden
faydalanabileceklerdir.

n-kayt srecini karan firmalarmz, belirli artlar (Madde 28-(6)) salamalar durumunda,
gecikmi n-kayt srecinden faydalanabilirler. Koullar salayan firmalarn, en ge alt ay
iinde ve ilgili son kayt bavuru tarihinden en az on iki ay nce, gecikmi n-kayt ilemlerini
yaptrmalar gerekmektedir.

n-kayt srecinin tamamlanmasndan sonra, Kayt, Deerlendirme, zin ve Kstlama sreleri

bulunmaktadr.

22
 ekil 2.2. REACH Uygulama Takvimi

23
 2.4. Uluslararas Dorudan Yatrmlar ve Tevik Belgelerinin Dalm
Kimya sektrnde uluslararas dorudan yatrmlar, son yllarda hzl bir art gstermitir. 2006
ylnda 601 milyon ABD dolar olan dorudan yabanc sermaye yatrm, 2008 ylnda 200 milyon
ABD dolarna dmesine ramen, 2009 ylnda 336 milyon ABD dolarna kmtr. 2010 ylnda ise
tekrar 117 milyon ABD dolarna dm ve 2011 yl itibari ile 316 milyon ABD dolarna ykselmitir.

Tablo 2.9. Dorudan Uluslararas Yatrm Giriimlerinin Dalm (Milyon ABD Dolar)
2006 2007 2008 2009 2010 2011
malat Sanayi 1.866 4.211 3.970 1.615 905 3.355
Kimyasal Madde ve rnlerin malat 601 1.109 200 336 117 316
TRKYE GENEL 17.639 19.137 14.747 6.252 6.238 15.703
Kaynak: Ekonomi Bakanl

1954-2011 yllar arasnda lkemizde, 29.283 adet uluslararas sermayeli irket faaliyette
bulunmutur. Bu irketlerden 4.733 imalat sanayinde, 524 ise kimyasal madde ve rnlerin
imalat sektrnde faaliyet gstermitir.

Tablo 2.10. Uluslararas Sermayeli irketlerin Yllara Gre Saysal Dalm

1954-2011
2006 2007 2008 2009 2010 2011
Genel Toplam
malat Sanayi 4.733 441 497 471 388 427 414
Kimyasal Madde ve
524 39 58 48 39 51 54
rnlerin malat
TRKYE GENEL 29.283 3.075 3.530 3.337 2.936 3.309 3.834
Kaynak: Ekonomi Bakanl

2010 yl sonu itibaryla, kimyasal madde ve rnlerin imalat sektrnde, uluslararas sermayeli
40 adet irket kurulmu ve 11 adet itirak gereklemitir. 2011 ylnda ise, 44 adet yeni irket
kurulmu, 9 adet yerli sermayeli irkete de uluslararas sermaye itiraki gereklemitir.

Tablo 2.11. Uluslararas Sermayeli irketlerin Kurulu Trlerine Gre Dalm

2010 2011
Yeni tirak ube Toplam Yeni tirak ube Toplam
malat Sanayi 342 74 11 427 345 61 8 414
Kimyasal Madde ve
40 11 0 51 44 9 1 54
rnlerin malat
TRKYE GENEL 2.692 536 81 3.309 3.192 556 86 3.834
Kaynak: Ekonomi Bakanl

stanbul ilinde imalat sanayinde faaliyet gsteren 2.758 adet uluslararas sermayeli firmann 351
adedi kimyasal madde ve rnler imalatnda faaliyet gstermektedir. Antalya ilinde imalat
sanayinde faaliyet gsteren 212 adet uluslararas sermayeli firmann 19 adedi, Ankara linde 267
adet uluslararas sermayeli firmann 18 adedi, zmir linde 400 adet uluslararas sermayeli firmann

24
38 adedi ve Mula linde 56 adet uluslararas sermayeli firmann 1 adedi kimyasal madde ve
rnler imalatnda faaliyet gstermektedir.

Tablo 2.12. Uluslararas Sermayeli irketlerin llere Gre Dalm (1954-2011)

stanbul Antalya Ankara zmir Mula
malat Sanayi 2.758 212 267 400 56
Kimyasal Madde ve rnlerin malat 351 19 18 38 1
Tm sektrler 16.516 3.510 1.936 1.682 1.413
Kaynak: Ekonomi Bakanl

2.5. Kimya Sektr Yatrmlarnda Devlet Yardmlar ve Tevik Belgelerinin Dalm

19/06/2012 tarihli ve 28328 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren 15/06/2012
tarihli ve 2012/3305 sayl Yatrmlarda Devlet Yardmlar Hakknda Karar ile dzenlenen esaslar
erevesinde, Kimya Sektr yatrmlar; Genel Tevik Uygulamalar, Blgesel Tevik Uygulamalar,
Byk lekli Yatrmlar ve Stratejik Yatrmlar kapsamnda desteklenmektedir.

15.06.2012 tarih ve 2012/3305 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yrrle giren yeni tevik sistemi, 4
farkl uygulamadan olumaktadr:
1- Genel Tevik Uygulamalar
2- Blgesel Tevik Uygulamalar
3- Byk lekli Yatrmlarn Teviki
4- Stratejik Yatrmlarn Teviki

Bu uygulamalar kapsamnda salanacak destek unsurlar aadaki tabloda gsterilmitir.

Tablo 2.13. Yeni Tevik Sisteminde Salanacak Destek Unsurlar

Blgesel Byk lekli Stratejik
Genel Tevik
Destek Unsurlar Tevik Yatrmlarn Yatrmlarn
Uygulamalar
Uygulamalar Teviki Teviki
KDV stisnas
Gmrk Vergisi Muafiyeti
Vergi ndirimi
Sigorta Primi veren Hissesi Destei
Gelir Vergisi Stopaj Destei*
Sigorta Primi i Hissesi Destei*
Faiz Destei **
Yatrm Yeri Tahsisi
KDV adesi***
* Yatrmn 6. blgede gerekletirilmesi halinde salanr.
** Blgesel tevik uygulamalarnda, yatrmn 3., 4., 5. veya 6 . blgelerde gerekletirilmesi halinde salanr.
*** Sabit yatrm tutar 500 Milyon TL zerinde olan stratejik yatrmlara salanr.

25
 DESTEK UNSURLARI
Katma Deer Vergisi stisnas: Tevik belgesi kapsamnda; yurt iinden ve yurt dndan temin
edilecek, yatrm mal, makine ve tehizat iin, katma deer vergisinin denmemesi eklinde
uygulanr.

Gmrk Vergisi Muafiyeti: Tevik belgesi kapsamnda; yurt dndan temin edilecek, yatrm mal,
makine ve tehizat iin, gmrk vergisinin denmemesi eklinde uygulanr.

Vergi ndirimi: Gelir veya kurumlar vergisinin, yatrm iin ngrlen katk tutarna ulancaya
kadar, indirimli olarak uygulanmasdr.

Sigorta Primi veren Hissesi Destei: Tevik belgesi kapsam yatrmla salanan ilave istihdam
iin denmesi gereken sigorta primi iveren hissesinin, asgari crete tekabl eden ksmnn
Bakanlka karlanmasdr.

Gelir Vergisi Stopaj Destei: Tevik belgesi kapsam yatrmla salanan ilave istihdam iin
belirlenen gelir vergisi stopajnn, terkin edilmesidir. Sadece 6. blgede gerekletirilecek
yatrmlar iin dzenlenen tevik belgelerinde ngrlr.

Sigorta Primi i Hissesi Destei: Tevik belgesi kapsam yatrmla salanan ilave istihdam iin
denmesi gereken sigorta primi ii hissesinin, asgari crete tekabl eden ksmnn Bakanlka
karlanmasdr. Sadece 6. blgede gerekletirilecek blgesel, byk lekli ve stratejik
yatrmlar iin dzenlenen tevik belgelerinde ngrlr.

Faiz Destei: Faiz Destei, tevik belgesi kapsamnda kullanlan en az bir yl vadeli yatrm kredileri
iin salanan bir finansman destei olup, tevik belgesinde kaytl sabit yatrm tutarnn %70ine
kadar kullanlan krediye ilikin denecek faizin veya kr paynn belli bir ksmnn Bakanlka
karlanmasdr.

Yatrm Yeri Tahsisi: Tevik Belgesi dzenlenmi yatrmlar iin, Maliye Bakanlnca belirlenen usul
ve esaslar erevesinde yatrm yeri tahsis edilmesidir.

Katma Deer Vergisi adesi: Sabit yatrm tutar 500 milyon Trk Lirasnn zerindeki Stratejik
Yatrmlar kapsamnda gerekletirilen bina-inaat harcamalar iin tahsil edilen KDVnin iade
edilmesidir.

1. GENEL TEVK UYGULAMALARI

Tevik edilmeyecek veya teviki iin aranan artlar salayamayan yatrm konular hari olmak
zere, asgari sabit yatrm tutar ve kapasiteler zerindeki yatrmlar, blge ayrm yaplmakszn
Genel Tevik Uygulamalar kapsamnda desteklenmektedir.

26
2. BLGESEL TEVK UYGULAMALARI
Blgesel Tevik Uygulamalarnda her ilde desteklenecek sektrler, illerin potansiyelleri ve
ekonomik lek byklkleri dikkate alnarak tespit edilmi olup, blgelerin gelimilik seviyelerine
gre yardm younluklar farkllatrlmtr. Bu uygulama kapsamnda salanan destek oran ve
sreleri, zet olarak aadaki tabloda gsterilmitir.

Tablo 2.14. Blgesel Tevik Uygulamalarnda Salanan Destek Unsurlar

BLGESEL TEVK UYGULAMALARINDA SALANAN DESTEK UNSURLARI
BLGELER
Destek Unsurlar
I II III IV V VI
KDV stisnas VAR VAR VAR VAR VAR VAR
Gmrk Vergisi Muafiyeti VAR VAR VAR VAR VAR VAR

Yatrma OSB D 15 20 25 30 40 50
Vergi ndirimi Katk Oran
(%) OSB i 20 25 30 40 50 55

Sigorta Primi OSB D 2 yl 3 yl 5 yl 6 yl 7 yl 10 yl

Destek
veren Hissesi
Sresi
Destei OSB i 3 yl 5 yl 6 yl 7 yl 10 yl 12 yl

Yatrm Yeri Tahsisi VAR VAR VAR VAR VAR VAR

Kredi 3 Puan 4 Puan 5 Puan 7 Puan
Faiz Destei Dviz / Dvize YOK YOK
1 Puan 1 Puan 2 Puan 2 Puan
Endeksli Kredi
Sigorta Primi i Hissesi Destei YOK YOK YOK YOK YOK 10 yl
Gelir Vergisi Stopaj Destei YOK YOK YOK YOK YOK 10 yl

3. BYK LEKL YATIRIMLARIN TEVK

Bu kapsamda 12 yatrm konusu belirlenmi olup, Kimya sektrne ait aada belirtilen konular,
byk lekli yatrmlarn teviki erevesinde desteklenmektedir.

Tablo 2.15. Byk lekli Yatrmlarn Teviki

Asgari Sabit Yatrm Tutarlar

Sra No Yatrm Konular
(Milyon TL)

1 Rafine Edilmi Petrol rnleri malat 1000

2 Kimyasal Madde ve rnlerin malat 200

3 la retimi Yatrmlar 50

27
 Bu uygulama kapsamnda salanan destek oran ve sreleri, zet olarak aadaki tabloda
gsterilmitir.

Tablo 2.16. Byk lekli Yatrmlar in Salanan Destek Unsurlar

BYK LEKL YATIRIMLAR N SALANAN DESTEK UNSURLARI

BLGELER
Destek Unsurlar
I II III IV V VI
KDV stisnas VAR VAR VAR VAR VAR VAR

Gmrk Vergisi Muafiyeti VAR VAR VAR VAR VAR VAR

Yatrma OSB D 25 30 35 40 50 60
Vergi ndirimi Katk
Oran (%) OSB i 30 35 40 50 60 65

Sigorta Primi OSB D 2 yl 3 yl 5 yl 6 yl 7 yl 10 yl

Destek
veren Hissesi
Sresi
Destei OSB i 3 yl 5 yl 6 yl 7 yl 10 yl 12 yl

Yatrm Yeri Tahsisi VAR VAR VAR VAR VAR VAR

Sigorta Primi i Hissesi Destei YOK YOK YOK YOK YOK 10 yl

Gelir Vergisi Stopaj Destei YOK YOK YOK YOK YOK 10 yl

STRATEJK YATIRIMLARIN TEVK

thalat bamll yksek olan ara mal veya rnlerin retimine ynelik yatrmlar, stratejik
yatrmlarn teviki uygulamalar kapsamnda desteklenmektedir. Bu kapsamda desteklenecek
olan yatrmlarn, aadaki kriterlerin tamamn salamalar gerekmektedir.

Asgari sabit yatrm tutarnn 50 milyon TL olmas,

Yatrm konusu rnle ilgili yurtii toplam retim kapasitesinin, ithalattan az olmas,
Yatrmla salanacak asgari katma deerin %40 olmas (rafineri ve petrokimya yatrmlarnda
bu art aranmayacaktr),
retilecek rnle ilgili toplam ithalat deeri, son 1 yl itibariyle en az 50 Milyon $ olmas (yurt ii
retimi olmayan mallarda bu art aranmayacaktr)

28
Bu uygulama kapsamnda salanan destek oran ve sreleri zet olarak aadaki tabloda
gsterilmitir.

Tablo 2.17. Stratejik Yatrmlar in Salanan Destek Unsurlar

STRATEJK YATIRIMLAR N SALANAN DESTEK UNSURLARI
BLGELER
Destek Unsurlar
I II III IV V VI
KDV stisnas VAR
Gmrk Vergisi Muafiyeti VAR
Yatrma Katk
Vergi ndirimi 50
Oran (%)
Sigorta Primi
veren Hissesi Destek Sresi 7 yl (6. Blgede 10 Yl)
Destei
Yatrm Yeri Tahsisi VAR
Kredi 5 Puan
Faiz Destei Dviz / Dvize
2 Puan
Endeksli Kredi
Sigorta Primi i Hissesi Destei 10 yl (Sadece 6. Blgede Gerekletirilecek Yatrmlar in)
Gelir Vergisi Stopaj Destei 10 yl (Sadece 6. Blgede Gerekletirilecek Yatrmlar in)
KDV adesi VAR (Sadece 500 Milyon TL ve zeri yatrmlar iin)

29
 2.6. Patent
2010 ve 2011 yllarnda Trk Patent Enstitsne, kimya sektrne ynelik olarak 5.527 adet
patent ve faydal model bavurusu yaplmtr. Bu bavurularn 1.166s yerli, 4.361i yabanc
firmalar tarafndan yaplmtr. Son 2 ylda en fazla bavuru, 2.629 ile eczaclk rnleri imalat
sektrnde olmutur.

Tablo 2.18. Patent ve Faydal Model Bavurularnn NACE Snflamasna Gre Dalm
2010 2011
SEKTR
Yerli Yabanc Toplam Yerli Yabanc Toplam
Ana Kimyasal Maddelerin malat 66 376 442 84 466 550
Pestisid (haarat ilac) ve Dier Zirai-
10 56 66 11 73 84
Kimyasal rnlerin malat
Boya, Vernik Benzeri Kaplayc
Maddeler le Matbaa Mrekkebi ve 1 2 3 2 1 3
Macun malat
Eczaclk rnlerinin, Tbbi Kimyasallarn
140 1.191 1.331 186 1.298 1.484
ve Botanik rnlerinin malat
Sabun ve Deterjan, Temizlik ve Cilalama
Maddeleri, Parfm, Kozmetik ve Tuvalet 4 53 57 7 57 64
Malzemeleri malat
Dier Kimyasal rnlerin malat 25 31 56 8 42 50
Suni Elyaf malat 0 18 18 2 13 15
Plastik ve Kauuk rnleri malat 313 307 620 307 377 684
TOPLAM 559 2.034 2.593 607 2.327 2.934
Kaynak: Trk Patent Enstits

2.7. Ar-Ge
2009 yl Ar-Ge Faaliyetleri Aratrmas sonularna gre, kamu kurulular, vakf niversiteleri
ve ticari sektrdeki anket sonular ile devlet niversitelerinin bte ve personel dkmlerine
dayanarak, Trkiyede 2009 yl Gayri Safi Yurtii Ar-Ge Harcamasnn, bir nceki yla gre %
17,3 artla 8.087.452.600 TL seviyesine ulat hesaplanmtr. Trkiyede Gayri Safi Yurtii Ar-Ge
harcamasnn Gayri Safi Yurtii Hasla (GSYH) iindeki pay, 2008 ylnda % 0,73 iken, 2009 ylnda
% 0,85 dzeyinde gereklemitir.

2008 ylnda 217.263.934 TL olan kimya sektr Ar-Ge harcamas, 2009 ylnda % 11,7 orannda
artarak, 242.804.010 TL olmutur. Trkiyede kimya sektrne yaplan Ar-Ge harcamasnn Gayri
Safi Yurtii Hasla (GSYH) iindeki pay, 2008 ylnda, % 0,02 iken, bu oran 2009 ylnda % 0,03
olmutur.

30
Tablo 2.19. Kimya Sektrnde Ar-Ge Harcamas (TL)
Cari Harcamalar Yatrm Harcamalar
NACE Rev.2 Makine Toplam
Personel Dier Cari Sabit Tesis
Tehizat
Kimyasallarn ve Kimyasal
37.494.894 39.014.032 15.510.644 2.126.871 94.146.441
rnlerin malat
Temel Eczaclk rnlerinin ve
Eczacla likin Malzemelerin 31.118.808 48.087.207 11.500.843 1.046.468 91.753.326
malat
Kauuk ve Plastik rnlerin
24.667.170 20.465.164 10.869.889 902.020 56.904.243
malat
Kaynak: TK (NACE REV.2 Kod:20-21-22)

2009 ylnda yaplan 242.804.010 TLlik Ar-Ge harcamasnn 216.564.431 TLlik blmn ticari
kesim kendi z kaynaklarndan karlamtr.

Tablo 2.20. Kimya Sektrnde Ar-Ge Harcamas Finans Kayna (TL)

Finans Kayna
NACE Rev.2 Ticari Yksek Dier
Kamu Yurtd
z kaynak Dier retim Yurtii
Kimyasallarn ve Kimyasal
77.250.427 0 16.825.719 0 0 70.295
rnlerin malat
Temel Eczaclk rnlerinin ve
Eczacla likin Malzemelerin 88.340.909 0 3.412.417 0 0 0
malat
Kauuk ve Plastik rnlerin imalat 50.973.095 144.971 5.786.177 0 0 0
Kaynak: TK (NACE REV.2 Kod:20-21-22)

2009 ylnda kimya sektrnde, 2.626 personel almtr. Bu personelin 2.125i, Tam Zaman
Edeeri (TZE) cinsinden alan personeldir.

Tablo 2.21. Kimya Sektrnde Ar-Ge nsan Gc

Teknisyen Dier
NACE Rev.2 Toplam Aratrmac ve Destek
Edeeri Personeli
Kimyasallarn ve Kimyasal rnlerin Say 1134 600 400 134
malat TZE 939 494 341 104
Temel Eczaclk rnlerinin ve Say 691 456 120 115
Eczacla likin Malzemelerin malat TZE 593 413 104 76
Say 801 441 254 106
Kauuk ve Plastik rnlerin malat
TZE 593 351 182 60
Say 2.626 1.497 774 355
Genel Toplam
TZE 2.125 1.258 627 240
Kaynak: TK (NACE REV.2 Kod:20-21-22)

31
 2.8. Rekabet Gc Asndan Uluslararas Karlatrma
Kimya sektr, hammadde konusunda byk bir oranda da bamldr. Bu bamll azaltmak
iin, temel kimyasallara ynelik yatrmlar yaplmaldr. lkedeki hammadde potansiyeli
kullanlarak, rekabet gcn artracak, teknoloji ve Ar-Ge ierii yksek, byk lekli ve
katma deeri yksek yatrmlar tevik edilmelidir. Yatrmlarn nn amak iin, brokratik
ilemler azaltlmal ve hzlandrlmaldr. Lojistik adan uygun alanlar tespit edilmeli, sektrn bu
blgelerde kmelenmesi tevik edilmelidir.

Dnya kimya sanayinde nceki yllarda sren Avrupa Birlii hkimiyeti, son yllarda Uzak Dou
ve Asyaya gemi bulunmaktadr. 2010 ylnda dnyadaki toplam kimyasal madde sat,
2.353 milyar avro olarak gereklemitir. Bu satlarn 1.147 milyar avroluk blmn Asya
lkeleri, 578 milyar avroluk blmn AB lkeleri, 455 milyar avroluk blmn NAFTA lkeleri
gerekletirmitir. Geri kalan satlar ise, dier lkelerce gerekletirilmitir.

Dnyadaki kimyasal madde d ticaretinin corafi dalmna bakldnda, ABnin halen en

byk d ticaret hacmine sahip blge olduu grlmektedir. Dnya kimya ihracatnn % 44n
gerekletiren AB, dnya kimya ithalatnn da % 37sini yapmaktadr. Asya lkeleri ihracatn %
33n, ithalatn ise % 37sini; NAFTA lkeleri ihracatn %14n, ithalatn % 11ini; Dier Avrupa
lkeleri ise ihracatn % 5ini, ithalatn ise % 6sn yapmaktadr.

Kimya sanayinin yapm olduu satlara, lkelerde kii bana den kimyasal madde sat
asndan baklacak olursa, Trkiyenin AB lkelerinin ok gerisinde olduu grlmektedir.

Tablo 2.22. AB lkelerinde ve Trkiyede Kii Bana Yaplan Kimyasal Madde Sat
Kii Bana Den
Toplam AB iindeki
lke Milyar Avro Nfus Kimyasal Madde
pay (%)
Sat (Avro)
Almanya 147 0,240 82.500.849 1.783,25
Fransa 92 0,150 62.518.571 1.470,76
talya 77 0,125 58.462.375 1.310,67
ngiltere 58 0,094 60.059.900 959,41
spanya 44 0,071 43.038.035 1.011,27
Hollanda 37 0,060 16.305.526 2.255,68
Belika 39 0,064 10.445.852 3.755,75
rlanda 34 0,056 4.109.173 8.353,99
Polonya 10 0,017 38.173.835 272,99
Avusturya 8 0,013 8.206.524 971,06
Danimarka 8 0,013 5.411.405 1.472,63
Finlandiya 7 0,011 5.236.611 1.287,66
Macaristan 6 0,010 10.097.549 607,08
ek Cum. 6 0,009 10.220.577 539,79
Trkiye 14 71.611.001 195,50
Kaynak : CEFIC ve Eurostat

32
2.9. Dier Sektrler ve Yan Sanayi ile likileri

ekil 2.3. Kimya Sektrnn Dier Sektrlerle likisi Kaynak: CEFIC

Kimya sektr, plastikten kozmetie, ilatan boyaya kadar birok alanda salad nihai
rnlerin yan sra, pek ok sektre de ara mal ve hammadde temin eden bir sanayi dal
olarak, ekonomide nemli bir role sahiptir. Sektr; hayat standardmz artran, hastalklara kar
korunmamz ve tedavi edilmemizi salayan, temizlik ve hijyen konularnda katkda bulunan,
giyinme ve beslenmede insanln ihtiyacn karlayan bir sanayi daldr.

Kimya sektr; tarm ilalar, sentetik gbreler, veteriner ilalar, sentetik elyaflar, sabun, deterjan,
temizleyiciler, plastik ham maddeleri, beeri ila sanayi, kozmetik sanayi, boya, yardmc
maddeler, deri, tekstil, inaat (boru, levha, kap, pencere vb.) yaptrc, derz, dolgu maddeleri,
izolasyon malzemeleri, fotoraf malzemeleri, barut ve patlayclar gibi, birok sanayi alanna
nihai ve ara rn salamaktadr.

33
 3. DURUM ANALZ
3.1. GZFT Analizi
Trkiye Kimya sektrne ilikin GZFT Analizi, sektrn sahip olduu gl ynlerini tespit etmek,
frsatlardan en st dzeyde yararlanmak, sektrn zayf ynlerini tespit ederek iyiletirmek,
tehditlerin etkisini en aza indirecek ekilde gerekli nlemleri almak ve bu dorultuda yeni
stratejiler gelitirmek amacyla oluturulmutur.
GL YNLER
1. Gen nfusun fazla olmas.
2. Giriimcilik potansiyelinin yksek olmas.
3. Dinamik i gc.
4. zel sektrn itici gc.
5. piyasada geni bir tketim alannn bulunmas.
6. rn eitliliinin fazla olmas.
7. Lojistik olarak;
a. AB pazarna yaknlk,
b. Petrol reticilerine yaknlk,
c. Deniz ulam imkanlarnn bulunmas.
8. Rekabete ak ve glenen bir sanayi yapsna
sahip olunmas.
9. Yaratclk gcnn yksek olmas.
10. Potansiyel yeralt zenginliklerinin bulunmas.
11. Alternatif enerji kaynaklarndan
yararlanabileceimiz, temel iklim yapsnn mevcut
olmas.
FIRSATLAR
1. Kimya sanayi stratejisi ve envanterinin yaplmas.
2. Katma deeri yksek kimyasallar retiminin
planlanmas.
3. Yerli hammadde retimi ve doal kaynak
ilenmesinin yaplabilmesi.
4. Denetleme yolu ile kayt dln azaltlmas.
5. Teknoloji ve yenilikilik alanlarnda ortak hareket
edilmesi (Kmelenme).
6. ncelikli yatrm alanlarnn tespit edilebilmesi.
34
ZAYIF YNLER
1. Ar-Ge ve yenilikilik;
a. Faaliyetlerin yetersiz olmas,
b. Ar-Geye yaplan yatrmlarn yetersiz olmas.
2. Yatrm ortam;
a. stenilen dzeyde olmamas,
b. Brokratik ilemlerin fazla olmas,
c. Desteklerin yetersiz olmas.
3. birlii ve koordinasyon;
a. Sanayi,
b. niversite,
c. Kamu Sektr, arasnda ibirlii ve koordinasyonun zayf olmas.
4. retim maliyetleri yksek;
a. Enerji,
b. Su,
c. Hammadde, maliyetlerinin yksek olmas sebebiyle, sektrn retim
maliyetlerinin yksek olmas.
5. nsan kaynaklar;
a. nsan gcnn yeterli donanma sahip olmamas,
b. Nitelikli i gcnn eksik olmas,
c. Etkin eitim gcnn sanayiye uygun olmamas,
d. Ucuz i gc olmasna ramen, verimli i gcnn eksik olmas.
6. Kayt d ekonomi;
a. % 45 civarnda,
b. Yerel ynetim, sektrel sivil toplum ve kamu arasnda koordinasyonun
yetersiz olmas,
c. Sahte rnler sebebiyle haksz rekabet yaanmas,
d. Piyasa gzetim ve denetiminin etkin olarak yaplamamas,
e. Alt yapnn yetersiz olmas.
7. retim yaps;
a. leri teknolojiye dayal sanayi kapasitesinin snrl olmas,
b. Yerli hammaddenin yeterli lde deerlendirilmemesi, doal
kaynaklarn ilenerek deerlendirilmesinin yetersiz olmas,
c. retimde kullanlan hammaddenin byk oranda yurt dndan
tedarik edilmesi nedeniyle, sektrn ithalata dayal durumda olmas,
d. retimde verimliliin artrlmasna ynelik politikalarn yetersiz olmas,
e. Sektrn geliimine yn verecek sivil toplum rgtlenmesinin
yetersiz olmas.
8. KOBlerde eitim eksiklii;
a. Dnya gelimelerinin takip edilememesi,
b. rn kalitelerinin dk olmas,
c. Desteklerin yetersiz olmas.
TEHDTLER
1. Etkin eitim gc eksiklii.
2. Yabanc sermayenin yerli retim yerine ithal tercihi ve yatrmlarn hizmet
sektrne yaplmas.
3. Kayt d ekonominin artmas.
4. Gvene dayal etkin katlmlarn salanamamas ve i birlii ortamnn
oluturulamamas.
5. Kurumlar aras ibirlii ve gerekli veri paylamnn salanamamas.
6. Yeni AB Kimyasallar Direktifi REACH kapsamnda, ihracatta karlalacak
sorunlar.
Bu analiz, kimya sektrn temsil eden zel sektr kurulular, kamu kurulular ve niversite
temsilcilerinin katlm ile yaplan, I. ve II. Kimya Sektr Stratejik Plan Toplantlar sonucu ortaya
konan tespitlerin derlenmesi sonucunda elde edilmitir.

3.2. ncelikli Sorun Alanlar

Stratejinin hazrlanmasnda, paydalarla birlikte mevcut durum esas alnarak GZFT analizi yaplm
olup; buradan sektrn problemlerine ulalm ve sz konusu problemler kullanlarak sektrn
ncelikli sorun alanlar tespit edilmitir. Sektre ilikin ncelikli sorun alanlar aada gsterilmitir.

ZAYIF YNLER TEHDTLER SORUN ALANLARI

retimde verimliliin artrlmasna ynelik
Sektrn geleceine ynelik politika
politikalarn yetersiz olmas
yetersizlii
Sektrn geliimine yn verecek sivil toplum
rgtlenmesinin yetersiz olmas
Enerji, su ve hammadde fiyatlarnn yksek olmas
nedeniyle, rn maliyetlerinin yksek olmas
Yatrm ortamnn istenilen dzeyde olmamas
Yatrm ortam ile ilgili brokratik ilemlerin fazla
olmas
Yatrm ortam ile ilgili desteklerin yeterli Yatrm ve retime, yeterli nem verilmemesi
olmamas
leri teknolojiye dayal sanayi kapasitesinin snrl
olmas
Yerel ynetim, sektrel sivil toplum ve kamu
arasnda koordinasyonun yetersiz olmas
Ar-Ge faaliyetlerin yetersiz olmas
Ar-Ge ve yenilikilik altyapsnn yetersizlii
Ar-Geye yaplan yatrmlarn yetersiz olmas
nsan gcnn, yeterli donanma sahip olmamas
Nitelikli i gcnn eksik olmas
Etkin eitim gcnn, sanayiye uygun olmamas nsan kaynaklar ve eitim yetersizlii
Ucuz i gc olmasna ramen, verimli i
gcnn eksik olmas
Kamu, niversite ve sanayi arasnda ibirlii ve
koordinasyonun zayf olmas
Gvene dayal etkin katlmlarn
salanamamas ve birlii ortamnn birlii ve koordinasyon eksiklii
oluturulamamas
Kurumlar aras ibirlii ve gerekli veri
paylamnn salanamamas
Trkiyenin AB yesi lke olmamasna
ramen, yeni AB Kimyasallar Direktifi REACH
kapsamnda ihracatta karlalacak sorunlar
Pazarlama ve tantm eksiklii
retimde kullanlan hammaddenin byk
oranda yurt dndan tedarik edilmesi nedeniyle,
sektrn ithalata dayal durumda olmas

35
 4. VZYON, GENEL AMA, HEDEFLER ve EYLEMLER

Kimya sektrne ilikin sorun alanlar ve hedeflerinin belirlenmesinde, mevcut durum ve

GZFT analizinden elde edilen tespitler ve orta vadeli ihtiyalar kullanlmtr. ncelikli sorun
alanlarndan hareketle, sektre ilikin vizyon ve genel ama belirlenmitir. Bu vizyona ve genel
amaca ynelik olarak, alt hedef tespit edilmitir.

4.1. Vizyon
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl 2010-2014 Stratejik Plannda Bakanln vizyonu, Giriimcilie,
yenilikilie ve yksek katma deerli teknoloji retimine dayal ekonomik yapsyla, Avrasyann
mal ve hizmet retim ss haline gelen ve dnyann en gelimi on lkesi iinde yer alan
bir Trkiyenin oluumunda nc olmak eklinde belirlenmitir. Bu vizyona ulamaya ynelik
amalardan biri de, Trkiyenin kresel rekabet edebilirliinin en st seviyeye karlmasna ve
sanayi ve ticaret alanlarnda yapsal dnmn salanmasna ynelik olarak, ulusal politikalar
dorultusunda, kamu kurulular, niversiteler ve zel sektrle ibirlii iinde politikalar ve strateji
oluturmak, uygulanmasn salamak, izlemek ve deerlendirmektir.

Bu erevede, zel sektr, STKlar, niversiteler ve kamu kurum ve kurulularnn temsilcilerinin

katlmyla yaplan kimya sektrne ynelik stratejik plann hazrlanmas toplantlarnda, Trkiye
Sanayi Stratejisinin Orta ve yksek teknolojili rnlerde Avrasyann retim ss olmak vizyonu
da dikkate alnarak, Trk Kimya sektrnn uzun dnemli vizyonu, Katma deeri yksek rnler
reterek, Trkiyeyi yatrm ss haline getirmek eklinde belirlenmitir.

4.2. Genel Ama, Hedefler ve Eylemler

Plastikten kozmetie, ilalardan boyalara kadar birok alanda salad nihai rnlerin yan
sra, pek ok sektre de ara mal ve hammadde temin eden bir sanayi dal olarak, ekonomide
nemli bir role sahip olan kimya sektr iin, blgesinde Katma deeri yksek rnler reterek,
Trkiyeyi yatrm ss haline getirmek vizyonu erevesinde, 20132016 yllarn kapsayan
Trkiye Kimya Sektr Stratejisi Belgesinin genel amac, ise Yksek katma deerli, evreye
ve insan salna duyarl sre ve rnlerle; kimya sektrnde, srdrlebilir ve rekabeti bir
ekilde d ticaret dengesini lke lehine gelitirerek, dnyada sz sahibi bir konuma gelmek
eklinde belirlenmitir.

Bu genel amac gerekletirmek zere, kimya sektrnn ncelikli sorun alanlarndan da yola
klarak;
Kimya sektrnde; katma deeri yksek, insan ve evre salna duyarl rnlerin retim ve
ihracatn gelitirecek politikalar oluturulmas.
Yksek katma deerli retim yapsna geilerek, ara girdi ithalatnn azaltlmas.
Kimya sektrnn genel amacna uygun ulusal Ar-Ge politikalar oluturularak, Ar-Ge bilincini
artracak uygulamalarn hayata geirilmesi.
Kimya sektrnn her kademesi iin; nitelikli, eitimli, teknoloji ve kalite bilincini zmsemi,
insan gc yetitirilmesi.

36
 Gvene dayal, paydalarn etkin katlmnn saland, ortak hedeflere ynelebilecek
ibirlii ortam oluturulmas.
Yerli rnlere ynelik talep yaratlarak, d ticaret dengesinin lke lehine dntrlmesi.

eklinde alt hedef tespit edilmitir. Tespit edilen alt hedefe ulamak iin, 36 eylemin hayata
geirilmesi planlanmaktadr.

1. Kimya sektrnde; katma deeri yksek, insan ve evre salna duyarl rnlerin retim
ve ihracatn gelitirecek politikalar oluturulmas.

lkemizde kimya sektr, ithalata baml durumdadr. Sektre yatrm yaplmamas ve

kimyasallarn talep art hznn dnya ortalamasnn zerinde olmas, Trkiye kimyasal madde
ithalatnn, srekli artmasna neden olmaktadr. Kimya sektr, birok sanayi dalna girdi
salayan nc sektr olma zelliinden dolay, Trkiye ekonomisinin gelecei asndan nem
tamaktadr. Bylesine byk bir neme sahip olan sektr, hammadde ve teknoloji andan
da bamldr. Kimya sektrnn da bamllnn azaltlmas ve uluslararas rekabet gcnn
artrlmas iin; d ticaret stratejisinin belirlenmesi, teknoloji ve Ar-Ge ierii yksek olan byk
lekli yatrmlarn desteklenmesi, zellikle katma deeri yksek rnlerin ncelik srasnn
belirlenmesi ve retilmesi gerekmektedir.

Kimya sektr tarafndan retilen rnlerin, % 30u dorudan tketiciye ularken, % 70i ise
dier sektrlerde ara mal veya hammadde olarak kullanlmaktadr. Bu zellii nedeniyle, hem
yaammzn hem de dier sektrlerin vazgeemeyecei nemli bir sanayi daldr. Bylesine
byk bir neme sahip olan sektrde; sektrn acil zm bekleyen sorunlar zme
kavuturacak; sektr dnyada sz sahibi yapacak olan sinerjiyi yaratacak; niversiteler,
kamu kurulular ve zel sektr arasnda iletiimi salayacak; sektrn vizyonunu belirleyerek
gelimesine katk salayacak projeleri gerekletirecek ve sektrn neminin alglanmasn
salayacak faaliyetlerde bulunacak bir kurulun, acilen oluturulmas gerekmektedir.

Bu hedefe ulamak zere;

1.1. Kimya sektrnde, retimde verimliliin artrlmas ve evrenin korunmasn salamak zere,
kmelenme faaliyetleri gelitirilecek ve yaygnlatrlacaktr.
1.2. Kimya sektrnn uluslararas rekabet gcnn artrlmasn teminen, irket birlemelerini ve
satn almalar kolaylatracak ve zendirecek tedbirler alnacaktr.
1.3. Kimya sektrnde emisyon kontrol ve mevcut en iyi tekniklerin (BAT) kullanmna ynelik
uygulamalar desteklenecek, evre dostu teknolojilerin gelitirilmesine ynelik politikalar
oluturulacaktr.

37
 2. Yksek katma deerli retim yapsna geilerek, ara girdi ithalatnn azaltlmas.

Kimya sektrndeki firmalar, yatrm yapacak yer konusunda sknt yaamaktadr. Bilindii gibi,
sektr tarafndan retilen birok kimyasal madde, evre ve insan sal zerinde olumsuz etki
oluturmakta ve bu tr kimyasal maddeler, tehlikeli kimyasallar olarak kabul edilmektedir. Bu
nedenle, kimya sektrnde yaplacak yatrmlar evre kirlilii ile zde tutulduu iin, yatrm
konusunda ciddi sorunlar yaanmaktadr. Ancak, organize sanayi blgelerinde, bilhassa ihtisas
organize sanayi blgelerinde bu tr sorunlar, asgari seviyede yaanmaktadr. Bu nedenle
sektrn gelimesi asndan, ihtisas organize sanayi blgelerinde yaplacak yatrmlar ok
byk nem tamaktadr.

Kmelenme yaklam, iletmelerin rekabet gcnn artrlmasnda baarl bir yntem olarak, son
yllarda olduka yaygnlamtr. htisas organize sanayi blgelerinin yatrma almas ve sektrel
kmelenme modelinin desteklenmesi durumunda, sektrn evre sorununun zmlenmesinin
yannda, rekabeti artlarda yatrm yeri de salanm olacaktr.

Trk kimya sektrnn geliimini ve lokomotif sektr zelliini srdrebilmesi iin, mutlaka
yatrm yapmas gerekmektedir. Hammadde asndan da baml olan sektrde, yaplacak
yatrmlarda lek ekonomisi ne kmaktadr. retim lei artka, birim maliyet azalmaktadr.
Sermaye youn bir sektr olan kimya sektrnde, yabanc sermaye olmadan, byk lekli
yatrmlar gerekletirmek de mmkn grlmemektedir.

Hammadde kaynaklarna, pazarlara ve limanlara yakn kimya organize sanayi blgelerinin

artmas, kimya sektrnde yerli ve yabanc sermaye yatrmlarnn artmasnda nemli bir
unsur olarak grlmektedir. Ar-Ge faaliyetlerinde bulunabilecek, katma deeri yksek retim
yapabilecek, byk lekli yatrmlar ile ihtisas organize sanayi blgelerine yaplacak yatrmlar
desteklenmelidir. Adana-Yumurtalkta rafineri ve petrokimya tesislerin kurulmas tevik edilmeli,
Aliaa ve Ceyhan-Yumurtalkta kmelenme modeli uygulanmaldr.

Bu hedefe ulamak zere;

2.1. Petrokimya konusunda uluslararas aktr olan; ran, Suudi Arabistan, Rusya gibi lkelerle
ilikiler kurularak, Trkiyenin yatrm ortam anlatlacak, sermaye konusunda, Dorudan
Yabanc Yatrm (DYY) zendirilecektir.
2.2. Biyoyakt Eylem Plan hazrlanacak ve bu eylem plan sonucuna gre, biyoyakt tesislerinin
yaygnlatrlmas iin gerekli almalar yaplacaktr.
2.3. zel ve katma deeri yksek kimyasallarn retimine ynelik Ar-Ge faaliyetlerinin artrlmas
desteklenecektir.
2.4. lkemizdeki mevcut mineral ve filizlerin, inorganik kimya sanayinin gelitirilmesinde
kullanlmasna ynelik almalar yaplacaktr.
2.5. Kimya zel ihtisas organize sanayi blgeleri, ky eridinde; limanlara, denizyolu- karayolu-
demiryolu entegre ulam sistemini salayacak ekilde kurulacaktr.

38
2.6. Aliaa, Ceyhan -Yumurtalk, Bandrma, Filyos, Samsun gibi yerleim yerlerinde, zel sektrle
ibirlii ierisinde, zellikle petrokimya, sv kimyasal depolama ve enerji sektrlerinde
yaplacak yatrmlar iin gerekli ortam salanacaktr.
2.7. REACH uygulamalarnn, Trk kimya sektrnde yarataca frsatlar aratrlacaktr.
2.8. Girdi Tedarik Stratejisi kapsamnda yaplan almalarla, ibirlii ve koordinasyon
salanacaktr.

3. Kimya sektrnn genel amacna uygun Ulusal Ar-Ge politikalar oluturularak, Ar-Ge
bilincini artracak uygulamalarn hayata geirilmesi.

Trkiye, bilimsel ve teknik makale saylar ve patent uygulanmalarnda yeterli olmasna karn;
nfus bana den Ar-Ge aratrmac says ve niversite-firma ibirlii alanlarnda yetersiz
kalmaktadr. Ayrca; yeniliki kapasitesinin nemli bir belirleyicisi olan Ar-Ge faaliyetlerine yaplan
yatrmlar asndan da lkemiz, istenen dzeyde bulunmamaktadr. Bununla birlikte; yeniliki
firmalarn oluum ve geliimini destekleyen zel tevik mekanizmalar ok yetersizdir. Bu sorunlar
gz nne alarak Trkiyede; KOBlerin geliimi ve yenilik gelitirilmesine ynelik ekonomik ve
siyasal istikrarn srdrlmesi, ulusal biliim altyap koullarnn iyiletirilmesi, mali kaynaklarn ve
datm kanallarnn, tedarik zincirlerinin glendirilmesi ve yerel/blgesel yeniliki politikalar
gelitirilmesi gerekmektedir.

lkemiz kimya sektrnn, evreye zarar vermeyen, katma deeri yksek rnlerin retiminde
kendi teknolojisini oluturan ve gelitiren, rekabet gc olan bir yapya kavuturulabilmesi iin
ncelikli eylem Ar-Ge almalardr. Bunun iin, Ar-Ge politikasnn gelitirilmesini ve sektrde Ar-
Ge kltrnn olumasn salamak amacyla, Ar-Ge almalarnda gerekli ve nemli bir unsur
olan niversite sanayi ibirlii almalarnda devlet desteinin artrlmas, nem arz etmektedir.

Sanayiye ynelik Ar-Ge almalarnn balang yeri, niversiteler olmaldr. Bu, sanayi iin Ar-
Ge yeteneine sahip personelin yetitirilmesinde en nemli admdr. Kurum ve kurululardaki Ar-
Ge personelinin uzmanlamalar ve uzmanlklarn gelitirmeleri iin stratejiler belirlenmelidir. Ar-
Ge odakl meslek ii eitime (kurs, eitim, snav, kongre, altay, vb.) ayrlan zaman ve yaplan
harcamalar artrlmal, uzmanlk kariyer planlamas konusunda hedefler belirlenip, bu hedefe
uygun stratejiler gelitirilmelidir.

Sanayide irketlerin bilgi birikimleri, yeni ve zellikli rnlerin gelitirilmesi konusunda yeterli
olamamaktadr. Bu olumsuzluun alabilmesi iin; sanayi-niversite ibirlikleri artrlmal, sanayi
kurulularnda Ar-Ge kurullar oluturulmal ve bu kurullarn niversitelerden daimi yeleri olmaldr.

Bu hedefe ulamak zere;

3.1. niversiteler ve aratrma kurumlarnda yrtlen bilimsel almalarn Trk Kimya Sektrnn
ihtiya duyduu Ar-Ge ve yeniliki faaliyetlere ynelik yaplmas salanarak, gerek sektrde
gerekse niversitelerde, hedeflenen bilin uyandrlacaktr.
3.2. Trk kimya sektrnn gelimesine nemli katk salayacak, yerli hammadde kaynaklarna
dayal yksek katma deerli rn retimine ynelik Ar-Ge yatrmlar konusunda ncelikler

39
 belirlenerek, dnya ile rekabet edebilecek kimya alt sektrleri tespit edilecektir.
3.3. niversite-sanayi arasnda, Ar-Geye ynelik ibirliinin yapld teknokentlerin, kimya
sanayinin youn olduu blgelerde ve/veya kimya ihtisas organize sanayi blgelerinde
saylar artrlacak ve gelitirilecektir.
3.4. Dnyada Ar-Ge faaliyetleri ile ne km, kimya sanayinde lider, lke ve kurumlarn
uygulamalar model alnacak ve nitelikli Ar-Ge elemanlarnn Trkiyeye g zendirilecektir.
3.5. niversite ve aratrma kurumu mensuplar tarafndan gerekletirilen bulular iin,
aratrmac ve niversite arasnda yaplacak szleme ile patent kullanm hakk niversite
ve aratrma kurumlarna verilecek ve bu kurumlarda patent ve dier fikri haklarla ilgili ileri
takip etmekle grevli Fikri ve Snai Mlkiyet Haklar destek brolar kurulacaktr.
3.6. Destekler konusunda firmalar bilinlendirilecektir.
3.7. Kamu koordinasyonunda Ulusal Odak Projeleri oluturulacak ve desteklenecektir.

4. Kimya sektrnn her kademesi iin; nitelikli, eitimli, teknoloji ve kalite bilincini zmsemi,
insan gc yetitirilmesi.

Sanayi kurulularna ara eleman yetitiren meslek yksek okulu rencilerinin, renimleri
esnasnda pratik adan glendirilmeleri iin, sanayi kurulular daha youn staj destei
salamaldr. Devlet ve sanayi kurulular arasnda gelitirilecek olumlu diyalog ve ibirlii,
hem sanayinin ihtiyac olan igcnn yetitirilmesine, hem de alanlarn refah seviyesinin
artrlmasna olumlu katk salayacaktr. Teknik ierikli eitimlerin verildii meslek liseleri ile
meslek yksek okullar, sanayi kurulularna ara eleman yetitirilmesinde nemli kurumlardr. Bu
kurumlarn saylarnn artrlmas, eitim kalitelerinin ykseltilmesi, sanayinin ihtiyac olan nitelikli
eleman temininde seicilii kolaylatracaktr. Sanayinin ana dallarndan biri olan kimya
sektr, ancak nitelikli insan gc ile geliim salayabilir. Bu nedenle, kimya meslek liseleri
byk nem arz etmektedir. Bu liseler, sanayi kurulularna yksek performansa sahip igc
temin etmeleri, eitim kurumlarna ise yetitirecekleri insan gcnn niteliklerini belirlemeleri
ve bu dorultuda yetitirmeleri imkann salayacaktr. Eitim programlarnn ihtiyaca gre
belirlenmesi bakmndan, iin niteliinin tanmlanmas ve alanlarn buna gre yetitirilmesi,
aklc bir yaklam olarak deerlendirilmektedir.

Bu hedefe ulamak zere;

4.1. Sektrn ihtiya duyduu alanlarda, meslek standartlar oluturulacak, eitim programlar
alacak ve eitim alan kiiler belgelendirilecektir.
4.2. Trk kimya sektr iin, dnya ile rekabet edecek, yksek teknolojiyi kullanarak yerli
hammaddeye dayal almalar ortaya koyacak doktoral elemanlarn ve yeterli Ar-Ge
personelinin yetitirilmesi tevik edilecek, yar zamanl lisansst eitim ve yar zamanl
alma yaygnlatrlarak, kamu tarafndan dllendirilmesi salanacaktr.

40
4.3. Kimya Sektrnde mevcut i gc eitim ihtiyalar dorultusunda, ibirlikleri gelitirilecektir.
4.4. htiya duyulan elemanlar karlayabilecek ekilde, meslek lisesi ve meslek yksek okullarnn
almas ve/veya mevcut olanlarn kapasitelerinin artrlmas, bu alanda alt yaplarn
glendirilmesi ve kamu- zel sektr dayanmann tesisi salanacaktr.
4.5. Lisans eitimi kontenjanlar (ncelikle kimya, kimya mhendislii, biyomhendislik), kimya
sanayi envanterine uygun olarak deitirilecektir.
4.6. sal ve gvenlii, kalite ynetim sistemi standartlar, evreye uyumlu retim, kimyasallar
ynetimi, i hukuku, veri deerlendirme, envanter kaynaklarnn aklc ve verimli kullanm vb.
konularn, niversitelerde zorunlu ders programlarna alnmas salanacaktr.

5. Gvene dayal, paydalarn etkin katlmnn saland, ortak hedeflere ynelebilecek,

ibirlii ortam oluturulmas.

Kimya sektrnn, REACH, evre mevzuat ve tevikler konusunda bilgilendirilmeye ihtiyac vardr.
Sektrlerin ulusal rekabet gcn artrmak iin, dnyadaki bilimsel ve teknolojik gelimelerden
haberdar olmas gerekmektedir. AB ereve ve CIP programlarndan sektrlerin daha fazla
yararlanmas iin, gerekli nlemler alnmaldr.

Bilhassa evre mevzuat konusunda, AB Mktesebatna uyum erevesinde karlan

ynetmelikler, Trkiye leinde uygulamada altyap yetersizliinden kaynaklanan sorunlarn
yaanmasna sebep olmaktadr. Sanayici yeterli ekilde bilgilendirilmeden, ynetmeliklerin
uygulamaya konulmamas ve Mevzuatn, lkemiz koullarna gre hazrlanmas gerekmektedir.
Taslak aamasnda tm sektrlerden gr alnmal, grler deerlendirilmeli ve bu konuda
gerektiinde bilgilendirme toplantlar dzenlenmelidir. Ayrca ilgili Bakanlklar ve sektrel
kurulular arasnda iletiimin geniletilmesi ve sanayinin bilinlenmesi, byk nem tamaktadr.

Kimya sektrnde d ticaret, dier sektrlere nazaran ayr bir zellik tamaktadr. Hammadde
olarak kullanlan ve doal kaynaklardan elde edilen kimyasallar dnyada her yerde
bulunmadndan ithalat yoluyla temin edilebilmektedir. Bu nedenle sektrde yaplacak
yatrmlar nemlidir.

Halen Trkiyede kimya sektr, gerek hammadde gerek teknoloji asndan, byk lde
ithalata bamldr. Kimya sektrnn geliimi iin, yeni ve modern teknoloji ile sermaye youn
retime ve dolaysyla byk lekli yatrmlara ihtiya duyulmaktadr.

Bu hedefe ulamak zere;

5.1. AB ereve ve CIP Programlarndan kimya sanayicilerinin daha fazla katk almas iin,
sanayi ve niversitelerde bilin artrlacak ve kapasite glendirilecektir.
5.2. Kamu kurumlar arasndaki ibirliinde, yetki atma noktalar tespit edilecektir.
5.3. Kimya Sektr ile ilgili yaplan dzenlemelerde sektr grleri etki analizlerinde dikkate
alnacak, sz konusu almalarn gerekli grlen blmleri sektrle paylalacaktr.
5.4. 4734 sayl Kamu hale Kanunu kapsamndaki idarelerin gerekletirdii almlarda katlm

41
 artrmak zere, idarelerin teknik artname hazrlama kapasiteleri ykseltilecektir. Ayrca
anlan kanunun 63nc maddesi erevesinde yerli malna fiyat avantaj salanmasna
ynelik stratejinin saptanmas amacyla, sektr paydalaryla ibirlii iinde alm stratejileri
oluturulacaktr.
5.5. Devletin bnyesinde olan laboratuvarlar ve TRKAK tarafndan akredite edilen
laboratuvarlarn kimyasal maddeler konusundaki faaliyetleri gzden geirilecek ve
kimyasallar ynetimi konusunda kullanmlar desteklenecektir.

6. Yerli rnlere ynelik talep yaratlarak, d ticaret dengesinin lke lehine dntrlmesi.

Trkiyenin kimya sektr ihracat, son yllarda nemli bir ivme kazanmtr. 2006 ylndan itibaren
ihracatmz, her yl ortalama % 17 orannda artmtr. 2008 ylndan itibaren lkemizi etkileyen
ekonomik krizin etkisi ile 2009 ylnda ihracatmzda gerileme olmutur. 2009 ylnda ihracatmzda
yaanan dn bir dier nedeni de, kimya sektr d ticaretinin yardan fazlasnn AB lkeleri
ile yaplmasdr. 2008 ylnda d ticaretimizin % 52sini AB lkeleri ile yaparken, bu rakam 2009
ylnda % 51 olarak gereklemitir. 2010 ylnda ise ihracatmz, bir nceki yla gre % 27,42
orannda artarak 10,6 milyar ABD dolar olmutur. 2011 ylnda ise bu deer, bir nceki yla
gre % 22,5 artarak 13 milyar ABD dolarna ulamtr. Son yllarda REACH tznden yaanan
sorunlarn da mevcut sorunlara eklenmesiyle, sektrdeki ihracat firmalar iin yeni ve kalc
pazarlarn aranmas zorunluluk haline gelmitir.

Sektrn geleceine gvenle bakabilmesi iin, sektrel ihracat birlikleri ile beraber pazarlama
faaliyetlerinin gelitirilmesi, yeni stratejilerin aratrlmas, rn ve lke gruplarna gre hareket
planlar oluturulmas gerekmektedir. Sektrn ihracatndaki pay % 10dan az olan lke
gruplarnda yer alan ve sektrel ihracat birlikleri ile beraber belirlenen lkelere gerekletirilen
ihracatn, en az % 15 artrlmas salanmaldr.

Kimya Sektrnn uluslararas rekabet gcnn artrlmas iin, d ticaret stratejisinin alt sektrler
baznda belirlenmesi gerekmektedir.

Bu hedefe ulamak zere;

6.1. Pazar aratrmasna paralel olarak yaplan sektrel ticaret heyetleri ve alm heyetleri
gelitirilecek ve yaygnlatrlacaktr.
6.2. hracat pazar kayb yksek olan lke ve rn gruplar iin zel tedbirler belirlenecektir.
6.3. Kimya sektrnde evre duyarll ile ilgili projeler hazrlanacaktr.
6.4. Ticaret mavirlikleri ile ibirlii artrlacaktr.
6.5. Yeni pazarlar aratrlacak, mevcut pazarlarda ihracat pay artrlacaktr.
6.6. Pazarlama faaliyetleri ve yeni pazarlama stratejileri gelitirilerek, rn ve lke grubuna gre
hareket planlar yaplacaktr.
6.7. Firmalarn ihracatta pazarlama ile ilgili becerilerinin gelitirilmesi amacyla eitim ve
bilinlendirme almalar yaplacaktr.

42
43
 5. STRATEJ VE EYLEM PLANININ ZLENMES VE DEERLENDRLMES

Strateji ve Eylem Plannn uygulama, izleme ve deerlendirme sreci Ynlendirme Kurulu

tarafndan yrtlecektir. Eylemlerden sorumlu kurum ve kurulu temsilcilerinin yer ald
Ynlendirme Kurulu, gerektii takdirde eylem plan zerinde revizyon gerekletirebilecektir.
Alt aylk aralklarla toplanacak Ynlendirme Kurulunun Bakanl Bilim, Sanayi ve Teknoloji
Bakanl Sanayi Genel Mdr tarafndan yrtlecektir. Ynlendirme Kurulu toplantlarna
gerektiinde ilgili dier kurum ve kurulularn yetkilileri de davet edilebilecektir.

Sorumlu kurum ve kurulular sorumlu bulunduklar eylemlere ilikin gelimeleri ilgili kurulularla
koordine ederek alt aylk dnemler halinde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlna bildirecektir.
Sekretarya tarafndan 6 aylk dnemler halinde Uygulama, zleme ve Deerlendirme Raporu
hazrlanarak Ynlendirme Kuruluna sunulacaktr.

Ynlendirme Kurulu tarafndan karar alnmas durumunda eylem baznda alma gruplar
oluturulabilecektir.

Uygulama, izleme ve deerlendirme srecindeki tm sekretarya ilemleri Bilim, Sanayi ve

Teknoloji Bakanl Sanayi Genel Mdrl tarafndan yrtlecektir.

44
6. EYLEM PLANI
HEDEF 1: Kimya sektrnde; katma deeri yksek, insan ve evre salna duyarl rnlerin retim ve ihracatn
gelitirecek politikalar oluturulmas.
NO EYLEM ADI
Kimya sektrnde,
retimde verimliliin
artrlmas ve evrenin
1.1 korunmasn salamak
zere, kmelenme
faaliyetleri gelitirilecek ve
yaygnlatrlacaktr.
Kimya sektrnn
uluslararas rekabet
gcnn artrlmasn ve Ticaret
teminen, irket
1.2
birlemelerini ve satn
almalar kolaylatracak
ve zendirecek tedbirler
alnacaktr.
Kimya sektrnde emisyon
kontrol ve mevcut en iyi
tekniklerin (BAT) kullanmna
ynelik uygulamalar
1.3
desteklenecek, evre
dostu teknolojilerin
gelitirilmesine ynelik
politikalar oluturulacaktr.
SORUMLU
LGL KURULU SRE AIKLAMA
KURULU
evre ve ehircilik
Bakanl
Kimya sektrndeki iletmelerin
Bilim, Sanayi Ulatrma, Denizcilik ve
kmelenme potansiyelleri
ve Teknoloji Haberleme Bakanl 2016
aratrlarak, rekabeti
Bakanl Kalknma Bakanl SONU
kmeler gelitirilecek ve
Ekonomi Bakanl
desteklenecektir.
TOBB
Kimya Sektr Platformu
Yrrlkteki mevzuat gzden
geirilerek, firmalarn
uluslararas piyasalarda her
Gmrk ynden rekabet edebilmeleri,
yeni pazarlara girebilmeleri,
Maliye Bakanl
Bakanl 2015 teknoloji transferi yapabilmeleri
Rekabet Kurumu
Ekonomi SONU salanacaktr.
Bakanl stihdam artracak irket
birlemeleri ve satn almalarn
nndeki engeller aratrlacak
ve kaldrlmas ynnde gerekli
dzenlemeler yaplacaktr.
Kimya sanayinde emisyon
miktar fazla olan alt sektrlerin
belirlenmesi,
evre ve Belirlenen sektrlerde
lgili Tm Kamu Kurum 2016
ehircilik uygulanabilecek yeni ve temiz
ve Kurulular SONU
Bakanl teknolojiler desteklenerek,
hazrlanan projelerin, sanayi
ile ibirlii halinde uygulamaya
geirilmesi salanacaktr.
45
 HEDEF 2: Yksek katma deerli retim yapsna geilerek ara girdi ithalatnn azaltlmas.
SORUMLU
NO EYLEM ADI LGL KURULU SRE AIKLAMA
KURULU

Petrokimya konusunda Babakanlk Yatrm Eylemde belirtilen lkelerde,

uluslararas aktr olan, ran, Destek ve Tantm Trkiyenin yatrm imkanlarnn
Suudi Arabistan, Rusya gibi Ajans tantlmas iin workshop
Ekonomi
lkelerle ilikiler kurularak, Bilim, Sanayi ve yaplmas,
Bakanl 2015
2.1 Trkiyenin yatrm ortam Teknoloji Bakanl lkemiz yatrmclar ile bahse
SONU
anlatlacak ve sermaye evre ve ehircilik konu lke yatrmclar bir araya
konusunda, Dorudan Bakanl getirilerek, karlkl ibirlii ortam
Yabanc Yatrm (DYY) Ekonomi Bakanl oluturulacaktr.
zendirilecektir. Kalknma Ajanslar

Gda, Tarm ve Biyoyakt kullanmnn zendirici

Biyoyakt Eylem Plan
hazrlanacak ve bu
eylem plan sonucuna
gre, biyoyakt tesislerinin
2.2
yaygnlatrlmas iin Bakanl
gerekli almalar
yaplacaktr.
Hayvanclk Bakanl hale getirilmesi amacyla, Bilim,
Maliye Bakanl Sanayi ve Teknoloji Bakanl
Bilim, Sanayi evre ve ehircilik koordinasyonunda ilgili kurum
ve Teknoloji Bakanl 2014 ve kurulularn ibirlii ile bir
Enerji ve Tabii SONU eylem plan hazrlanacak;
Kaynaklar Bakanl eylem plan dahilinde her
Ekonomi Bakanl bir sorumlu kurulu, kendi
EPDK grev kapsamnda yer alan
Kalknma Bakanl dzenlemeleri yapacaktr.

Maliye Bakanl zel sektr tarafndan katma

zel ve katma deeri Kalknma Bakanl deeri yksek kimyasallarn
yksek kimyasallarn Bilim, Sanayi Ekonomi Bakanl retilmesine ynelik Ar-Ge
retimine ynelik Ar-Ge ve Teknoloji niversiteler 2015 projelerine verilen destekler
2.3
faaliyetlerinin artrlmas Bakanl Sektrel Sivil Toplum SONU artrlarak, yenilik kltrnn
desteklenecektir. Kurulular gelitirilmesi ve Ar-Ge
KOSGEB faaliyetlerine olan talebin
TBTAK canlandrlmas salanacaktr.

Enerji
ne kan inorganik kimyasallar
lkemizdeki mevcut ve Tabii
BOREN retiminde kullanlacak
mineral ve filizlerin, Kaynaklar
niversiteler potansiyel arz eden maden
inorganik kimya Bakanl 2015
2.4 TBTAK kaynaklar ve sanayi yatrm
sanayinin gelitirilmesinde Kimya SONU
Aratrma Enstitleri alanlar tespit edilerek
kullanlmasna ynelik Sektr
uygulamaya geilebilmesi iin
almalar yaplacaktr. Platformu
bir eylem plan hazrlanacaktr.

46
 Ulatrma, Denizcilik ve skele olabilecek, arkasnda
Kimya zel htisas Organize Haberleme Bakanl demiryolu ve karayolu
Sanayi Blgeleri, ky evre ve ehircilik balants bulunan blgelerin
eridinde; limanlara, Bilim, Sanayi Bakanl kimya sanayine tahsis edilmesi
2016
2.5 denizyolu-karayolu- ve Teknoloji Ekonomi Bakanl konusunda, Ekonomi Bakanl,
SONU
demiryolu entegre ulam Bakanl Maliye Bakanl Bilim, Sanayi ve Teknoloji
sistemini salayacak TOBB Bakanl, Ulatrma, Denizcilik
ekilde kurulacaktr. Trkiye Kimya ve Haberleme Bakanl ve ilgili
Sanayicileri Dernei kurumlar ibirlii yapacaktr.

zel sektrn ibirliiyle

kme analiz ve yol haritalar
tamamlanacak,
Aliaa ve Ceyhan-Yumurtalk
Aliaa, Ceyhan-
blgelerinde kmelenme
Yumurtalk, Bandrma, Bilim, Sanayi ve
(clustering) modeli
Filyos, Samsun gibi yerleim Teknoloji Bakanl
uygulanacak,
yerlerinde, zel sektrle Babakanlk Yatrm
Ceyhan-Yumurtalk enerji
ibirlii ierisinde, zellikle Destek ve Tantm
Ekonomi 2016 blgesine, petro rafineri
2.6 petrokimya, sv kimyasal Ajans
Bakanl SONU ve petrokimya tesisleri
depolama ve enerji Enerji Ve Tabii
kurulmas ynnde almalar
sektrlerinde yaplacak Kaynaklar Bakanl
yaplacaktr.
yatrmlar iin gerekli ortam EPDK
Teknoloji ve sermaye youn
salanacaktr. STKlar
olan kimya sektrnde yatrm
alanlarnda, srdrlebilir
rekabetiliin gerei olan/
getirdii retim yapsna
ulalacaktr.

REACH Tz kapsamnda
Dzenleyici Etki Analizleri
evre ve ehircilik
yaplarak, Tzn eklerinde ve
REACH Uygulamalarnn, Bakanl
Ekonomi listelerde yer alan kimyasallar
Trk Kimya Sektrnde TKSD 2014
2.7 Bakanl iin alternatifler belirlenmesine
yarataca frsatlar Bilim, Sanayi ve SONU
ve REACH Tz kapsamnda
aratrlacaktr. Teknoloji Bakanl
kayt ve izin srelerinden muaf
TBTAK
olan rn eidinin artrlmasna
MMB
ynelik almalar yaplacaktr.

Babakanln 2010/12
sayl Genelgesi ile kurulan
hracata Dnk retim
Stratejisi Deerlendirme Kurulu
tarafndan hazrlanan ve Girdi
Tedarik Stratejisi (GTES) ile
sanayinin ihtiya duyduu
Girdi Tedarik Stratejisi Ekonomi Bakanl girdilerin tedarikinde etkinliin
kapsamnda yaplan Bilim, Sanayi hracata Dnk retim ve verimliliin artrlmas, ithalata
2016
2.8 almalarla, ibirlii ve Teknoloji Stratejisi Deerlendirme bamlln azaltlmas, yurt
SONU
ve koordinasyon Bakanl Kurulu yesi Kurum ve iinde yaratlan katma deerin
salanacaktr. Kurulular artrlmas, rekabet gcnn
iyiletirilmesi hedeflenmekte
olup, bu amala ortaya konan
politika nerilerinin uygulanmas
aamasna gelinmitir.
Uygulama aamasnda,
GTES Eylemleri ile ibirlii ve
koordinasyon salanacaktr.

47
 HEDEF 3: Kimya sektrnn genel amacna uygun Ulusal Ar-Ge politikalar oluturularak, Ar-Ge bilincini artracak
uygulamalarn hayata geirilmesi.
SORUMLU
NO EYLEM ADI LGL KURULU SRE AIKLAMA
KURULU
Sanayide alan mhendis
ve kimyagerlerin altklar
alanda yksek lisans ve doktora
yapmalarnn zendirilmesi
salanacak ve bu konuda
niversiteler ve aratrma tevikler artrlacak,
kurumlarnda yrtlen Kimya ve ilgili alanlarda yksek
bilimsel almalarn, lisans ve doktora tezlerinin
Trk Kimya Sektrnn Bilim, Sanayi YK sektre dorudan katma deer
ihtiya duyduu Ar-Ge ve ve Teknoloji TBTAK 2015 salayacak ekilde hazrlanmas
3.1
yeniliki faaliyetlere ynelik Bakanl niversiteler SONU zendirilecek,
yaplmas salanarak, Meslek rgtleri Tez havuzlar oluturularak, tez
gerek sektrde gerekse seiminde firma problemleri
niversitelerde, hedeflenen dikkate alnacaktr.
bilin uyandrlacaktr. niversitelerde, sanayicilerin
sorunlarn ynlendirecek temas
noktalar (Sanayi Ar-Ge Ofisi)
kurulacak ve sanayicinin bu
temas noktalarna kolayca
ulaabilmesi salanacaktr.
Trk Kimya Sektrnn
gelimesine nemli
Enerji ve Tabii Bilim, Sanayi ve Teknoloji
katk salayacak yerli
Kaynaklar Bakanl Bakanl tarafndan yrtlen
hammadde kaynaklarna
Kalknma Bakanl sanayi envanteri, almalarnn
dayal yksek katma Bilim, Sanayi
Ekonomi Bakanl tamamlanmasna mteakip, Ar-
deerli rn retimine ve Teknoloji 2014
3.2 TBTAK Ge faaliyetleri gerekletirilecek
ynelik Ar-Ge yatrmlar Bakanl SONU
BOREN kimya sanayi alt sektrlerinin
konusunda ncelikler
niversiteler belirlenmesi ilemlerinin, 2
belirlenerek, dnya ile
Meslek rgtleri yl ierisinde tamamlanmas
rekabet edebilecek
Kimya Sektr Platformu salanacaktr.
kimya alt sektrleri tespit
edilecektir.
Kimya ihtisas sanayi
blgelerinde kurulmu bulunan
niversite-sanayi arasnda Kalknma Bakanl teknoparklar incelenerek, kimya
Ar-Geye ynelik ibirliinin alannda potansiyeli olanlarn
KOSGEB
yapld teknokentlerin, bu alanda zellemeleri iin
kimya sanayinin youn Bilim, Sanayi Ekonomi Bakanl tedbirler alnacaktr.
2015
3.3 olduu blgelerde ve/ ve Teknoloji Kimya ihtisas sanayi blgesi
niversiteler SONU
veya kimya ihtisas organize Bakanl bulunduu halde teknopark
sanayi blgelerinde olmayan blgelerde,
TBTAK
saylar artrlacak ve sanayicimizi niversitemizle
gelitirilecektir. BOREN buluturacak teknokentlerin
kurulmas ynnde almalar
yaplacaktr.

Dnyada Ar-Ge faaliyetleri

ile ne km, kimya
Maliye Bakanl Sz konusu yetimi uzmanlarn
sanayinde lider, lke ve
Bilim, Sanayi teknokentlerde, niversitelerde,
kurumlarn uygulamalar 2016
3.4 ve Teknoloji TBTAK TBTAKta istihdam artlar
model alnacak ve nitelikli SONU
Bakanl iyiletirilerek, projenin hayata
Ar-Ge elemanlarnn niversiteler geirilmesi salanacaktr.
Trkiyeye g
zendirilecektir.

48
 niversite ve aratrma
kurumu mensuplar
tarafndan gerekletirilen
bulular iin, aratrmac
ve niversite arasnda
YK niversiteler ve sanayiciler,
yaplacak szleme ile
niversiteler kimya sektrnde alnabilecek
patent kullanm hakk Trk Patent 2016
3.5 TBTAK patentler konusunda,
niversite ve aratrma Enstits SONU
bilinlendirilecek ve tevik
kurumlarna verilecek ve
edilecektir.
bu kurumlarda patent ve
dier fikri haklarla ilgili ileri
takip etmekle grevli, Fikri
ve Snai Mlkiyet Haklar
destek brolar kurulacaktr.

Maliye Bakanl Kimya sektrnde faaliyet

Ekonomi Bakanl gsteren firmalarn devlet
Bilim, Sanayi KOSGEB desteklerinden azami lde
Destekler konusunda ve Teknoloji TOBB yararlanmasn salamak
3.6 SREKL
firmalar bilinlendirilecektir. Bakanl Kimya Sektr Platformu amacyla, sivil toplum
Kalknma Ajanslar kurulular ile ibirlii ierisinde
TTGV bilgilendirme ve eitim
TBTAK seminerleri dzenlenecektir.

lkemizin dnya genelinde

TBTAK
rekabet stnl
Kamu koordinasyonunda Bilim, Sanayi KOSGEB
salayabilecei ngrlen
Ulusal Odak Projeleri ve Teknoloji TTGV 2014
3.7 alanlarda, ilgili taraflarn
oluturulacak ve Bakanl TOBB SONU
uygun kaynaklar harekete
desteklenecektir. KMB
geirilerek, ulusal odak projeleri
Ekonomi Bakanl
gerekletirilecektir.

49
 HEDEF 4: Kimya sektrnn her kademesi iin; nitelikli, eitimli, teknoloji ve kalite bilincini zmsemi, insan gc
yetitirilmesi.
NO EYLEM ADI
Sektrn ihtiya duyduu
alanlarda meslek
standartlar oluturulacak,
4.1 eitim programlar
alacak ve eitim alan
kiiler belgelendirilecektir.
Trk Kimya sektr
iin, dnya ile rekabet
edecek, yksek
teknolojiyi kullanarak yerli
hammaddeye dayal
almalar ortaya koyacak
doktoral elemanlarn ve
4.2 yeterli Ar-Ge personelinin
yetitirilmesi tevik
edilecek, yar zamanl
lisansst eitim ve
yar zamanl alma
yaygnlatrlarak, kamu
tarafndan dllendirilmesi
salanacaktr.
Kimya Sektrnde mevcut
i gc eitim ihtiyalar
4.3
dorultusunda ibirlikleri
gelitirilecektir.
50
SORUMLU
LGL KURULU SRE AIKLAMA
KURULU
Milli Eitim Bakanl
Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanl
alma ve Sosyal
Gvenlik Bakanl 32 adet meslek standardnn
Mesleki evre ve ehircilik oluturulmas ve oluturulan
2016
Yeterlilik Bakanl standartlarla ilgili eitim
SONU
Kurumu Enerji ve Tabii programlarnn hayata
Kaynaklar Bakanl geirilmesi,
YK
TOBB
Kimya Sektr Platformu
TSK
Mezun kalitesinin ykseltilmesi
iin, ilgili blm kontenjanlarn
altyap ve eitim kadrosu
yeterli olmadan artrlmamas,
gerektiinde azaltlmas,
niversitelerin son snflarnda
uzmanlamaya gidilmesi
ynnde alma yaplmas,
retim yesi yetitirme
srecinde, bir sre sektrde
allmasnn; akademik
ykselmelerde, teknik makaleler
ve patent almlarnn tevik
Bilim, Sanayi ve edilmesi,
Teknoloji Bakanl Doktor unvanna sahip yeterli
Maliye Bakanl sayda aratrmac yetitiren
Milli Eitim Bakanl 2014 niversitelere ek kaynaklar
YK
KOSGEB SONU salanmas; dnyada bu tr
Kimya Sektr Platformu teviklerin nasl verildiinin
TOBB aratrlmas ve rnek alnmas,
TUBTAK Sektrde Ar-Ge amal
alacak doktoral personel
maalarnn, tevikler
kapsamnda desteklenmesi,
Tezlerden kaynaklanan
uygulama ve alnan patent
saysnn izlenmesi,
Yksek lisans ve doktora
unvanna sahip aratrmaclarn
ortaya koymu olduu
uygulanabilir patent saysnn
takip edilmesi ve sanayici ile
ibirlii yaplmas ynnde
almalar yaplacaktr.
Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanl
Eitim talep eden firmalar
Milli Eitim Maliye Bakanl
2015 belirlenerek, eitim standartlar
Bakanl KOSGEB
SONU gelitirilecek, gelitirme ve uyum
niversiteler
kurslar dzenlenecektir.
SGM
Kimya Sektr Platformu
 htiya duyulan elemanlar
karlayabilecek ekilde
meslek lisesi ve meslek
yksek okullar almas
ve/veya mevcut olanlarn
4.4
kapasitelerinin artrlmas, Bakanl
bu alanda alt yaplarn
glendirilmesi ve kamu-
zel sektr dayanmasnn
tesisi salanacaktr.
Lisans eitimi kontenjanlar
(ncelikle kimya,
kimya mhendislii,
4.5
biyomhendislik), kimya
sanayi envanterine uygun
olarak deitirilecektir.
sal ve gvenlii,
kalite ynetim sistemi
standartlar, evreye
uyumlu retim, kimyasallar
ynetimi, i hukuku, veri
4.6 deerlendirme, envanter
kaynaklarnn aklc ve
verimli kullanm vb.
konularn niversitelerde
zorunlu ders programlarna
alnmas salanacaktr.
Bilim, Sanayi ve Sanayicinin insan kaynaklar
Teknoloji Bakanl konusundaki ihtiya ve
alma ve Sosyal memnuniyeti belirli aralklarla (2
Gvenlik Bakanl yl) anketler yaplarak llecek
Milli Eitim TSE 2015 ve anket sonularna gre
Mesleki Yeterlilik SONU ncelikli alanlar belirlenecek,
Kurumu ve Be yl iinde kimya ve kimya
Yetkilendirdii sanayi ile ilgili meslek lisesi
Kurulular ve meslek yksek okulu alt
YK yaplarnn iyiletirilmesi.
Kimya sektrnde belirli
aralklarla (2 yl) anketler
Bilim, Sanayi ve yaplarak, mevcut durumun
Teknoloji Bakanl 2015 tespit edilmesi ve bu tespit
YK
KOSGEB SONU nda lisans eitimi
Kimya Sektr Platformu kontenjanlarnn dzenlemesi
konusunda almalar
yaplacaktr.
Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanl
Maliye Bakanl
evre ve ehircilik
nerilen faaliyetler iin
Bakanl
yasal altyapnn oluturulup
alma ve Sosyal 2015
YK oluturulmadnn belirli
Gvenlik Bakanl ( SONU
aralklarla takibinin yaplmas
Sal ve Gvenlii
salanacaktr.
Genel Mdrl)
TSE
KOSGEB
Kimya Sektr Platformu
51
 HEDEF 5: Gvene dayal, paydalarn etkin katlmnn saland, ortak hedeflere ynelebilecek ibirlii ortam
oluturulmas.
SORUMLU
NO EYLEM ADI LGL KURULU SRE AIKLAMA
KURULU

Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanl
evre ve ehircilik
AB ereve ve CIP Bakanl
programlarndan kimya Salk Bakanl
sanayicilerinin daha fazla Kimya Gda, Tarm Kullanlan kaynaklarn her yl
5.1 katk almas iin, sanayi Sektr ve Hayvanclk SREKL kademeli olarak artrlmas
ve niversitelerde bilin Platformu Bakanl salanacaktr.
artrlacak ve kapasite Ekonomi Bakanl
glendirilecektir. Kalknma Bakanl
TBTAK
Meslek ve Sivil
Toplum Kurulular

2013 sonuna kadar alma

Kamu kurumlar arasndaki Kimya lgili Kamu Kurum ve raporu yazlp, atan noktalar
2013
5.2 ibirliinde yetki atma Sektr Kurulular tespit edilerek, zm
SONU
noktalar tespit edilecektir. Platformu TOBB konusunda eylem plan
hazrlanacaktr.

Kimya Sektr ile ilgili

yaplacak dzenlemelerde
sektr grleri etki lgili Kamu Kurum ve
Bilim, Sanayi Farkndalk yaratarak, kamu
analizlerinde dikkate Kurulular
5.3 ve Teknoloji SREKL alanlarnn bu konuda
alnacak, sz konusu Meslek ve Sivil
Bakanl bilinlendirilmesi salanacaktr.
almalarn gerekli Toplum Kurulular
grlen blmleri sektrle
paylalacaktr.

4734 sayl Kamu hale

Kamu ihalelerinde teknik
Kanunu kapsamndaki
artname hazrlama konusunda
idarelerin gerekletirdii
eitimler verilerek, kurumsal
almlarda katlm artrmak
kapasiteleri glendirilecek,
zere, idarelerin teknik
Bilim, Sanayi ve Kimya sektrnde
artname hazrlama
Teknoloji Bakanl kullanlabilecek yerli mal
kapasiteleri ykseltilecektir.
Kamu hale Maliye Bakanl rnlerin paydalarla birlikte
Ayrca anlan kanunun
5.4 Kurumu Ekonomi Bakanl SREKL belirlenecek,
63nc maddesi
Sektrel Sivil Toplum Kamu ihalelerinde yerli mal
erevesinde yerli malna
Kurulular kullanmnn desteklenmesi
fiyat avantaj salanmasna
TOBB amacyla yerli malna fiyat
ynelik stratejinin
avantaj salanmas ve bunun
saptanmas amacyla,
avantaj kriterlerinin paydalarla
sektr paydalaryla ibirlii
birlikte tespit edilmesi ynnde
iinde alm stratejileri
almalar yrtlecektir.
oluturulacaktr.

52

Devletin bnyesinde olan
laboratuvarlar ve TRKAK
tarafndan akredite edilen
laboratuvarlarn kimyasal
5.5 maddeler konusundaki
faaliyetleri gzden
geirilecek ve kimyasallar
ynetimi konusunda
kullanmlar desteklenecektir.
TRKAK tarafndan envanteri
yaplan kamu laboratuvarlarnn
kapasiteleri gzden geirilerek,
eksiklikleri belirlenecek ve
Avrupa Birlii kimya alannda alan
Bakanl laboratuvarlarn kapasiteleri
Salk Bakanl glendirilecek,
Gda, Tarm TRKAK tarafndan akredite
ve Hayvanclk edilen laboratuvarlarn
Bilim, Sanayi
Bakanl 2013 gzden geirilmesiyle,
ve Teknoloji
evre ve ehircilik SONU kimya alannda alan
Bakanl
Bakanl laboratuvarlar belirlenecek
TSE ve koordinasyon salanarak,
KOSGEB gereksiz duplikasyonlar minimize
TRKAK edilecek, bu laboratuvarlarn
kimyasallar konusunda
almalar desteklenecektir.
Kamu ve zel laboratuvarlarn
CLP konusunda almalarnn
tevik edilmesi temin edilecektir.
53
 HEDEF 6: Yerli rnlere ynelik talep yaratlarak, d ticaret dengesinin lke lehine dntrlmesi.
NO EYLEM ADI
Pazar aratrmasna paralel
olarak yaplan sektrel
6.1 ticaret heyetleri ve alm
heyetleri gelitirilecek ve
yaygnlatrlacaktr.
hracat pazar kayb
yksek olan lke ve rn
6.2
gruplar iin zel tedbirler
belirlenecektir.
Kimya sektrnde evre
6.3 duyarll ile ilgili projeler
hazrlanacaktr.
Ticaret mavirlikleri ile
6.4
ibirlii artrlacaktr.
54
SORUMLU
LGL KURULU SRE AIKLAMA
KURULU
Yaplan, yerinde pazar
Bilim, Sanayi ve aratrmalarna gre tespit
Ekonomi
Teknoloji Bakanl 2016 edilen lkelere, hracat Birlikleri
Bakanl
lgili Sektrel SONU ve dier ibirlii kurulular ile
hracat Birlikleri birlikte sektrel ticaret ve alm
heyetleri gerekletirilecektir.
evre ve ehircilik
Bakanl
Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanl Ylda bir sektrel sivil toplum
Ekonomi
D Ekonomik likiler kurulular ve pazar kayb yksek
Bakanl SREKL
Kurulu olan alt sektr temsilcileri ile
stanbul Maden ve toplantlar yaplacaktr.
Metal hracat
Birlikleri
zel Sektr
Kimya sektrnn evre ve
insan sal zerine etkileri
lgili Kamu Kurum Ve
konusunda ihtiya duyulan
Kurulular 2015
TOBB proje balklar belirlenerek,
Sektrel Sivil Toplum SONU
yaplacak projelerle
Kurulular
kamuoyunun bilgilendirilmesi
salanacaktr.
Hedef lkelerde kimyasal
madde ve rnlerine ynelik
mevzuatlar hakknda bilgi
alnmas srecinde, ilgili
Ekonomi Ticaret Mavirliklerinden
lgili Sektrel
Bakanl SREKL faydalanlacak ve edinilecek
hracat Birlikleri
bilgilerin nda doacak
frsatlar sektrde faaliyet
gsteren sivil toplum rgtlerine
gnderilecek veya bltenlerle
duyurulacaktr.

Yeni pazarlar aratrlacak, Ekonomi
6.5 mevcut pazarlarda ihracat
pay artrlacaktr.
Pazarlama faaliyetleri ve
yeni pazarlama stratejiler
6.6 gelitirilerek, rn ve lke Bakanl
grubuna gre hareket
planlar yaplacaktr.
Firmalarn ihracatta
pazarlama ile ilgili
becerilerinin gelitirilmesi
6.7
amacyla eitim ve Bakanl
bilinlendirme almalar
yaplacaktr.
2023 hracat hedeflerine
ulaabilmek amacyla 2013
ylnda belirlenecek hedef
lgili Sektrel 2016 lkelerde, 2013-2016 yllar
Bakanl
hracat Birlikleri SONU arasnda yerinde pazar
aratrmalar, sektrel heyetler,
sektrel fuarlar ile alm heyetleri
dzenlenecektir.
lgili Sektrel
hracat Birlikleri Pazarlama faaliyetleri,
Ekonomi Kimya Sektr rn ve lke gruplarna
2016
Platformu gre belirlenecek
SONU
TOBB stratejiler kapsamnda
Sektrel Sivil Toplum gerekletirilecektir.
Kurulular
Sz konusu almalarn ihracata
ynelik strateji belirlenmesi,
pazar blmlendirmesi ve
pazar blmne uygun rn
zelliklerinin belirlenmesi,
lgili Sektrel
Ekonomi 2015 pazar aratrmas yaplmas,
hracat Birlikleri
SONU datm kanallar seimi, tantm
yntemleri gibi konularn
yer alabilecei ekilde;
kimya sektrnn arlkl
olduu illerimizde yaplmas
salanacaktr.
55
 EK 1- STRATEJ BELGESNN TEMEL POLTKA BELGELER LE LKS

Kreselleme, hzla gelien ve yaygnlaan bilgi ve iletiim teknolojilerinin de katksyla, lkelerin

ekonomik ve sosyal gelimelerini nemli lde etkilemektedir. Bu srete, gerek organizasyon
yaplarnda gerekse i yapma biimlerinde byk bir deiim gereklemektedir. Gemite
retim yapsnn ve uluslararas sermayenin ak ynnn belirlenmesinde etken olan ucuz
igc ve hammadde bolluu gibi geleneksel faktrler nemini yitirirken; etkin ileyen bir piyasa
mekanizmasna, kurumsal yapya, gelimi bir teknolojik ve ticari altyapya sahip olmann ve
pazarn deien ve gelien tercihlerini yakndan izleyebilmenin nemi artmtr. Uluslararas
piyasalarda uzmanlamaya arlk veren, retim teknolojisini ve yenilik yaratma kapasitesini
gelitirebilen lkeler mal ve hizmet retiminde giderek daha bilgi youn ve yksek katma deer
getiren bir yapya gei yapabilmektedir.

Teknolojik gelimenin artan hz, insanlarn yaam biimlerini ve ilikilerini derinden etkilemektedir.
Kresel bir perspektif kazanmann tesinde, ok hzl bir bilgi eriimi olanana kavuulmu olmas,
corafyay, snrlayc bir unsur olmaktan neredeyse karmtr. Gelimekte olan lkelerin, kresel
ortamda rekabeti konumlarn srdrebilmeleri ve glendirebilmeleri; bymelerini verimlilik
artlarna dayandrmalarna ve yeni mukayeseli stnlk alanlar yaratabilmelerine baldr.
Bu dorultuda, yenilikilie nem verilmesi, bilim ve teknoloji kapasitesinin artrlmas, beeri
sermayenin gelitirilmesi, bilgi ve iletiim teknolojilerinin etkin biimde kullanabilmesi byk
nem tamaktadr.

Trkiye Kimya Sektr Strateji Belgesi ve Eylem Plan; dnyada ve lkemizde deien ekonomik
ve sosyal koullar, Dokuzuncu Kalknma Plan Stratejisi (20072013), Orta Vadeli Program
(20102012), 2010 Yl Program, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl 20102014 Stratejik Plan ve
Trkiye Sanayi Stratejinde yer alan temel ilkeler, vizyonlar, amalar ve hedefler dikkate alnarak
hazrlanmtr.

Bu belge, Dokuzuncu Be Yllk Kalknma Plan (20072013) ve Orta Vadeli Plan gibi st politika
belgelerinde yer alan, Rekabet Gcnn Artrlmas, stihdamn Artrlmas, Beeri Gelime ve
Sosyal Dayanmann Glendirilmesi, Blgesel Gelimenin Salanmas, Kamu Hizmetlerinde
Kalitenin ve Etkinliin Artrlmas eklindeki gelime eksenlerine byk lde katk salayarak;
Trkiye ekonomisine ilikin gemi dnemdeki gelimeler ile mevcut ekonomik ve sosyal
gelimeler dikkate alnarak hazrlanan Dokuzuncu Kalknma Plannn, istikrar iinde byyen,
gelirini daha adil paylaan, kresel lekte rekabet gcne sahip, bilgi toplumuna dnen
ve ABye yelik iin uyum srecini tamamlam bir Trkiye olarak belirlenen vizyonunun
olumasna yardmc olacaktr.

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl 2010-2014 Stratejik Plannda Bakanln vizyonu, Giriimcilie,
yenilikilie ve yksek katma deerli teknoloji retimine dayal ekonomik yapsyla, Avrasyann
mal ve hizmet retim ss haline gelen ve dnyann en gelimi on lkesi iinde yer alan
bir Trkiyenin oluumunda nc olmak eklinde belirlenmitir. Bu vizyona ulamaya ynelik

56
amalardan biri de Trkiyenin kresel rekabet edebilirliinin en st seviyeye karlmasna ve
sanayi ve ticaret alanlarnda yapsal dnmn salanmasna ynelik olarak, ulusal politikalar
dorultusunda, kamu kurulular, niversiteler ve zel sektrle ibirlii iinde politikalar ve
strateji oluturmak, uygulanmasn salamak, izlemek ve deerlendirmektir. Kimya Sektr
Strateji Belgesi bu amaca hizmet ederken; belgede yer alan alt hedef, hem Bakanlmzn
hem de Trkiye Sanayi Stratejisinin Orta ve yksek teknolojili rnlerde Avrasyann retim ss
olmak vizyonunun gereklemesine katkda bulunacaktr.

Hazrlanan bu belge ile, 2010 yl programnn 58. politika ncelii altnda yer alan tedbir 126 ile
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlna verilen, sanayide sektrlerin rekabet gcnn artrlmas
amacyla sektrel stratejilerin ve eylem planlarnn hazrlanmas grevi de yerine getirilmi
olacaktr.

57
 EK 2- BELGE HAZIRLAMA ALIMALARI KATILIMCI LSTES

KAMU KURULULARI
LER BAKANLII
MALYE BAKANLII
SALIK BAKANLII (TRKYE LA VE TIBB CHAZ KURUMU)
ALIMA VE SOSYAL GVENLK BAKANLII
BLM, SANAY VE TEKNOLOJ BAKANLII
EVRE VE EHRCLK BAKANLII (EVRE YNETM GENEL MDRL)
KALKINMA BAKANLII
HAZNE MSTEARLII
EKONOM BAKANLII
GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLII
GMRK VE TCARET BAKANLII
TRK STANDARTLARI ENSTTS
TBTAK -MAM
KOSGEB
HRACATI GELTRME ETD MERKEZ
EXMBANK
NVERSTELER
GAZ NVERSTES FEN EDEBYAT FAKLTES KMYA ANABLM DALI
STANBUL NVERSTES MHENDSLK FAKLTES KMYA MHENDSL BLM
EGE NVERSTES MHENDSLK FAKLTES KMYA MHENDSL BLM
ANKARA NVERSTES MHENDSLK FAKLTES KMYA MHENDSL BLM
ANADOLU NVERSTES MHENDSLK MMARLIK FAKLTES KMYA MHENDSL BLM
MARMARA NVERSTES MHENDSLK FAKLTES KMYA MHENDSL BLM
FATH NVERSTES KMYA BLM
STANBUL TEKNK NVERSTES KMYA METALURJ FAKLTES KMYA MHENDSLK BLM

SVL TOPLUM RGTLER

TRKYE KMYA SANAYCLER DERNE
KPLAS VERENLER SENDKASI
MADEN YA PETROL RNLER SANAYCLER DERNE
TARIM LALARI SANAYC THALATI VE TEMSLCLER DERNE
TRK PLASTK SANAYCLER ARATIRMA GELTRME VE ETM VAKFI
BOYA SANAYCLER DERNE
TRKYE KMYA DERNE
KMYA MHENDSLER ODASI
AKDENZ HRACATILAR BRL
TRKYE HRACATILAR MECLS

58
59
60