2 3
MGA FOI, Isabatas
NILALAMAN EDITORYAL
BANDILYO
magsulat, magulat, magmulat
BOLYUM 1 ISYU 1 NOBYEMBRE 18, 2016
Valenzuela City: Host ng Regional
Level ng Campus Journalism
Ni: Marcelo Del Pilar secondary campus
journalists mula sa ibat
ibang paaralan sa loob
Dinaluhan ng pi- ng National Capital Re-
ling mga batang gion (NCR). Ang palig-
manunulat na kasa- sahan ay may temang
li sa Collaborative Strengthening Free-
Desktop Publishing dom of Information
ang 2016 Regional through Responsible
Schools Press Journalism. Sinimu-
Conference (RSPC lan ang patimpalak sa
2016) na ginanap sa pamamagitan ng isang
Valenzuela National programa na inumpi-
High School, ika-18 ng sahan ng oryentasyon
Nobyembe. para sa mga kalahok
Dumalo dito na pinangunahan ni
ang mga primary at
FOI: Napirmahan na ni Duterte balik Pinas
ganap na alas-7 ng
Ni: Marcelo Del Pilar gabi, dalawang araw
matapos ang kanyang
unang State of the Na-
Nilagdaan na ni Pan- tion Address(SONA).
gulong Duterte ang
Nakapaloob
Executive Order na sa ordinansang ito ang
nagsasaad ng mala- malayang pagkuha ng
wakang pagsasapub- impomasyon sa pama-
liko ng mga opisina magitan ng mga sulat,
ng gobyerno sa ilalim
dokumento, kontrata
ng sangay ng ehekuti- at mga papeles mula
bo. sa lahat ng opisina sa
Ayon kay Sec. executive branch ng
Martin Andanar, Sec- pamahalaan ngunit
retary of Communica-
kailangan munang
tions sa isang Press magbigay ng sulat sa
Conference na ginanap nararapat na opisina
sa Davao City, pinir- bago ito matanggap.
mahan ni Duterte ang Kabilang din sa pag-
pangalawa niyang EO
sasapubliko ang mga
noong ika-23 ng Hulyo, impormasyon mula sa
Ang Payo...
LATHALAIN
Mr. Benjamin Felipe habang
sumasagot ng mga tanong ng
mga campus journalists.
Maam Maricar Agao. dapat siyang iparada sa mga nakatagong tran-
Sinundan ito ng Mini tapat ng Senado dahil saksyon. At ang pinaka-
Conference kung siyay naging senador, malaking problema ni
saan kinapanayam si dapat siyang iparada sa Duterte hinggil kay G.
Ginoong Benjamin Fe- tapat ng Kongreso dahil Felipe ay ang kawalan
lipe at iba pang mga siyay naging isang kon- ng didiplina ng bawat
panauhin. gresista. tao.
Ayon kay Gi- Ayon pa kay Gi- May mga pi-
noong Felipe, Marcos noong Felipe, ang nais na-alala din si G. Fe-
burial is not a state fu- daw ni Duterte sa Free- lipe kabilang na ang
neral, he will be buried dom of Information ay Writing is feeling,
as a soldier only, ang walang transaksyong you cant write any
state funeral ay ipara- nakatago dahil ayaw article if you dont feel
da sa tapat ng Mala- umano niya sa kora- it, Do not impress, just
canang because he psyon at nagmumula express at Practice
became a president, daw ang korapsyon sa Transparency.
Kerwin Espinosa,
na
mga korporasyon na Inuwi si Espinosa mata-
kontrolado o pag-aari Ni: Marcelo Del Pilar pos mahuli ng mga pu-
ng pulitiko kasama ang lis sa Abu Dhabi. Ayon
ilang unibersidad sa Nakalapag na ang sa kanyang ama na si
eroplanong sina-
loob ng bansa. sakyan ng big time
Kerwin Espinosa Sr., al-
kalde ng Alguera,Leyte,
Naaayon din sa drug lord at number nagtago si Kerwin sa
batas na ito na bawal one(1) sa drug watch iba-ibang bansa tulad
tanggihan ang taong list ng Visayas na si ng Hongkong, Thailand,
humihingi ng datos mal- Kerwin Espinosa Jr. Indonesia at Abu Dha-
na namatayan ng ama bi, sinabi ito ni Mayor
iban na lamang kung kamakailan lamang.
Espinosa bago siya pu-
labag at ipinagbabawal Naka-uwi na siya ng manaw.
ang kanyang hinihiling. bansa kasama si PNP Ayon kay Espi-
May ilang grupo ang Chief Ronald Bato nosa Jr., nais na niyang
hadlang pa rin sa batas Dela Rosa at ilang magsalita at sigurado
pulis na kabilang sa siyang ang mga taong
na ito tulad ng Kabata- AIDG noong ika-18 ng
kanyang babanggitin ay
an party list dahil ayon Nobyembre bandang kayang-kayang guma-
sa kanila ay napak- 5:55 ng madaling wa ng krimen. Hinihil-
adaming limitasyon ng araw. ing na lamang niya bil-
ordinansa kayat may Pagbaba sa ang kapalit ng kanyang
eroplano ay dumiretso ibubunyag na magka-
proteksyon pa rin ang sila sa Kampo Krame
roon siya ng proteksyon
iniiwasang mga lihim upang dumalo sa ini- at ang kanyang pami-
na transaksyon. handang press confer- lya.
ence.
 2 EDITORYAL BANDILYO
b o ly u m 1 - i sy u 1

FOI, dapat ng isabatas OPENyon, conCLOSEyon

Mamahayag
ng Bagong
Henerasyon
Emilio Aguinaldo

Strengthening Free-
dom of Information
through Responsible
Campus Journalism.
Ito ang tema para sa
Regional Schools Press
Conference 2016 na

EDITORYAL
ginanap sa Valenzu-
ela National High
School noong ika-18 ng
Nobyembre.

Nakatutuwang
isipin na nasusubok
ang mga batang ma-
nunulat sa kanilang
paglahok sa Campus
Journalism. Mayroong

s
a pagkakahalal syang naging ugat ng pagdedesisyunan kung naging lugmok sa ka-
kahirapan at mabagal itoy gagawing batas o hirapan dahil sa kora- ibat ibang kategoryang
ng bagong Pan- maaring salihan ang
gulo na si Rodrigo na pag-unlad ng ating hindi. psyon. Nawa riy magtu-
bawat isa. Nariyan ang
Roa Duterte, isa bansa. Mapaparusahan Hindi ito ma- lungan ang bawat pagsusulat, pagguhit,
sa kanyang mga un- din ang mga buwayang giging gaanong tulong sangay ng gobyerno pagkuha ng larawan at
ang nilagdaan ay ang ninanakaw ang kaban sapagkat limitado ang upang maisakatuparan pagbabalita. Makatutu-
Executive Order (EO) ng bayan. Mamumulat maaaring maibigay ng na ang FOI. At itoy mag- long ito sa mga mag-
No.2 patungkol sa din ang bawat isa sa FOI ngayong itoy EO ing kapaki-pakinabang aaral sapagkat maha-
Freedom of Informa- hasa nito ang kanilang
paraan ng pagpapatak- pa lamang. Hindi pa rin sa lipunan.
tion Act o FOI. Layun- talentot galing at mas
in ng FOI na gawing bo ng ating pamaha- tuluyang masusugpo Patuloy sanang
laan sa bansa. ang mga tiwaling pu- magkaroon ng ma- lalawak ang kanilang
transparent ang mga isipan. At dahil dito,
dokumento,tran- Gayunpaman, litiko. Patuloy pa ring gandang relasyon ang
nakakalungkot isiping nakatago ang mga gobyerno at ang mam- magkakaroon tayo ng
saksyon at mga im- mga mamahayag na
pormasyon na may- hanggang ngayoy hin- anomalyang matagal amayan. Sa tulong na
malayang maibibigay
roon ang gobyerno. di pa ito naisasabatas ng ginagawa at nangya- rin ng FOI, makakalaya ang kanilang opiniyon
Malaki ang at hanggang Executive yari sa gobyerno. Maka- tayo sa rehas na mata- at saloobin. Sila ang
maitutulong ng FOI sa Order pa lamang. Mata- kapuslit pa rin ang mga gal ng pumipigil sa atin magiging sandigan na-
ating bansa. Dahil kasi gal na itong ipinanukala mandarambong sa upang makamit ang tin sa darating na mga
rito madaling makiki- ng dating senador na ating pamahalaan. katotohanan. Lagi lang panahon.
ta ng taong bayan ang si Raul Roco, at mul- Dapat lamang na mai- nating tatandaan na
mga impormasyon at ing binuhay noong ad- sabatas ito dahil hindi ang disiplina at pagka- Ang bagong
mga dokumentong ministrayong Aquino. matutumbasan ang be- kaisa ang kailangan, henerasyon ang mag-
madalas ay hindi natin Ngunit sa huli, patuloy nepisyong maipagkaka- upang mapaunlad ang tataguyod ng ating
itong pinag-dedebate- loob ng FOI. Maiaangat bansang Pilipinas. kinabukasan. Tulungan
alam. Mapipigilan na
natin sila sa kanilang
rin ang korapsyon na han at hindi pa rin na- nito ang ating bansa na
pag-unlad. Tuklasin
din natin ang kanilang
galing at itoy hasain.
Nang sa gayoy hindi
sila magiging pabigat
sa lipunan at tutulong
sa pag-unlad. Maniwala
tayo sa ating kabataan.
Dahil ayon nga sa ating
pambansang bayaning
si Jose Rizal, Kabataan
ang pag-asa ng bayan
 BANDILYO
b o lyu m 1 - isy u 1 lathalain 3
Payo mula sa Dakilang Manunulat
Ni: Melchora Aquino Malaya tayo... Malayang gumalaw ,malayang mamuhay ,malayang kumantat sumayaw ,malayang magpaha-
yag ,malayang magsulat at malayang mangarap para sa bansang Pilipinas. Sa kabila nitong kalayaan, may
limitasyon at pananagutan pa ring dapat umiral sa ating mga sarili.

Inspirasyon sa lahat ng bagay ang kailangan. Hindi mo magagawa ang isang

bagay kung wala kang pinanghuhugutan. Isang manunulat? Halikat alamin natin
ang mga bagay na dapat isaalang alang dito upang mapabuti ang iyong mga
gawain mula sa patnugot ng diaryo ng Malacanang, Mr. Benjamin Felipe.

Writing is Kailangan bukal sa puso ang bawat salitang binabahagi. Malala-

feeling. You man ng isang mambabasa kung ang artikulong nilkha ng isang
manunulat ay nilikha ng buong puso o nilikha para lamang may
cant write any mailikha. Wala ni isa ang kayang sumulat ng artikulo na hindi
article if you niya naramdaman . At ang pakiramdam nyang ito ang tatagos
sa puso ng milyun-milyong mambabasa.
cant feel it.

Nagsusulat tayo upang magpahayag hindi magpayabang. Do not

Ginagawa natin ito upang magparating ng mensahe,
magpahayag ng ating mga opinyon, magbahagi ng kaala-
impress, just
man at maging inspirasyon rin para sa mga kabataan. express

Kayat kung ikaw ay tanungin Mahirap ba maging isang journalist?. Taas

noong isagot Walang mahirap sa taong nangangarap.

Ni: Melchora Aquino

m

Tanda mo pa ba ang lahat ng naging section mo mula Elementarya hanggang sa

u

kasalukuyan? Kapag ba minsan mong nakikita ang mga class picture mo ay naaalala
sr

mo pa ang mga pangalan ng aging kaklase mo?

la

Heto ang ilang klase ng estudyante upang matulungan kang maalala ang mga
uri at pagkatao nila: the call center
k

king/queen

Kaunting salita lang ang

the hugot

Sila yung tipo ng es- Sila naman ang

tudyante na tanungan ng
mga kapwa kakalase nila
ng Uy, anong English
ng word na ganito.? O
di kaya namany Anong
Tagalog nito?. Sikat sila
laol na kapag ang subject
ay grammar at translat-
ing. Ang tingin sa kanila
ng mga to ay nakalunok
ng Meriam Websters Dic-
sabihin mo ay gagawan
na agad nila ng hugot na mga estudyante pa lang
ay aakalain mong nagta-
sa sobrang kahugutan ay
ang sarap ng ibaon sa trabaho na at panggabi
pa ang pasok dahil sa lag-
lupa at kailanamy hwag
ng hugutin pa. kahit isang ing pagtulog sa klase at
oras na magising, diretso
pirasong tianapay ay
kayang bigyan ng hugot. sa isang sulok at asahan
mong may katawagan sa
telepono. Tiyak na kasin-
tahan nya ang kausap.
calculator

tionary. Sila naman ang mga hari at

walking

reyna ng Math. Kapag nagsulat ng

equation ang guro sa pisara Tadaaa!
walking Alam na nila ang value ng x and y. at
kapag may ipapa add o subtract ang
dictionary isa sa klase, sila ang unang unang hi-
nahanap na pra bang nakalunok ito ng
calculator.

Ibat iba man ang uri ng mga estudyanteng ito, ang bawat isa ay may kani-kaniyang mahalagang
ginagampanan sa loob ng silid-aralan at maging sa lipunan. Maaring ang iba ay di masyadong napapansin,
ang iba ay nakakainis, ngunit hindi magiging Masaya at kumpleto ang isang klase kung may kulang at
Masaya kung wala ang isa. O ngayon, naaalala mo na ?
 BANDILYO
bolyum i isyu i
ISPORTS
Isang matinding depensa ng Blue
Marine laban sa Red Pirates.

Red Pirates, inespada

ang Blue Marine
umaga sa Valenzuela M a r a m i theyre a good listener. Hardwork,
Ni: Juan Luna National High School. kaming errors sa Whenever I told them cooperation and unity
Mabangis ang second set lalo na sa na patayin ang bola, talaga ang aming gina-
laro ni Romel Santos na outside at walang ko- concentrate lang ay wa kaya kami nanalo at
munikasyon sa bawat ginagawa nila yun ng ang naging inspirasyon
Nagwagi ang Red pumalo ng 14 attacks,
isa. Were lucky dahil buong puso. Dagdag ko sa game, especially
Pirates kontra sa dalawang blocks upang
maiahon ang Pirates sa nakabalik kami sa last pa nito. si lord, then sumunod
Blue Marine sa
pagsagupa sa Marine. set ng laro kaya naku- Nagbigay ang na yung teammates ko
pamamagitan ng
Nag-ambag din ha naming ito. Ani ni Red Pirates ng 8 un- at si Coach. Wika ng
kanilang matatalas
ng tig- 3 puntos ang Coach Justin Ortiz ng forced errors kumpara best Player ng laro na si
na palo 15-7, 12-15,
dalawang matikas sa Pirates na 10 taon ng sa 5 lamang ng Blue Santos.
15-12 na panalo na
Pirates na sina Kielle naglalaro ng Volleyball Marine. Ang nang-
naging resulta ng
Dela Merced at Ryan at 7 buwan na pagco- Subalit naka- yaring exhibition game
pagkatalo ng Marine
Dela Cruz, at nagdag- coach. bawi ang Red Pirates ay daan upang maka-
sa ginanap na Mens
dag pa ng kanilang We have sa attack line matapos pag ensayo sila sa pag-
Volleyball exhibition
Captain Ball ng 2 pun- a defense pattern, ibaon ang 20 spikes pasok sa darating na
game nitong Nobyem-
tos gayundin si Michael good attackers, and laban sa 10 lamang ng NCR meet.
bre 18, 2016, alas-9 ng
Duran ng 2. there advantage is Blue Marine.

Walang Mahirap sa Taong Nangangarap

sa kanyangmithiin.
Bunga ng pagsusumi-
kap ni Rome, kasama
Valenzuela National kanyang pinakamama- siya sa magrereprisinta
High School. hal niyang Ama na hindi ng kanilang lungsod na
Ni: Juan Luna nakapasok sa palaro sa
Romel sa um- hadlang ang kanyang
aga Carmela sa gabi, kasarian sa pagtupad NCR. At ditto ay nakiki-
ayan si Romel San- ng kanyang Pangarap. ta niya na malapit niya
tos. Naninirahan sa Pangarap niyang mag- nang makamtan ang
4057 Quegrande Street ing isang sikat na Vol- kanyang pangarap sa
Ugong Valenzuela City. leyball Player. Sumali buhay.
Babae Nagsumikap
man sa Siya may masayang siya sa kanilang school
pamilya at Suporta- at makikita sa kanyang si Romel kaya halos
inyong panin- malapit niya ng makam-
gin, pero lumala- do sa kanya. Ngunit sarili na pursigido si-
hindi lubos akalain ng yang matupad ang tan ang kanyang Pang-
ban pa rin. Ayan arap. Magsumikap sa
ang katagang sina- kanyang Ama na ang kanyang pangarap sa
kanyang lalaking anak buhay. Training doon. buhay upang makam-
bi ng matangkad at tan ang Pangarap sa bu-
malamnot ang puso ay silahis pala. Isa ito Training dito. Nakita
sa malaking problema ng kanyang Ama ang hay. Hindi hadlang kung
pagkatapos ng kanil- ano ang iyong kasarian,
ang Mens Volleyball na kanyang kinaharap kanyang pagsusumikap
sa buhay. Pinatunayan at hindi na rin matiis ang bastat tama ang iyong
exhibition game ni- hangarin ay makakamit
tong Nobyembre 18, niya sa kanyang ma- kanyang anak, kayat
gulang maging sa sinuportahan niya ito mo ang iyong Pangarap
2016 na ginanap sa sa buhay.