4.

Kitap-Erk ykleri

BLM BR : ERK EDMLERNN BR TANII

--Bilgiyle Buluma

Don Juan birka aydr grmemitim. 1971 ylnn gzyd. Onun, .don Genaronun orta Meksikadaki evinde olduundan
emindim. Arabayla alt ya da yedi gn srecek bir yolculuun hazrln yaptm. Ne var ki, yola kmn ikinci gnnde leden
sonra bir drtyle Don Juann Sonoradaki yerinde durdum. Arabay park edip eve giden ksa yolu yrdm. aknlkla, orada
olduunu grdm.
Don Juan! Seni burada bulmay ummuyordum, dedim.
Gld; aknlm onu honut etmi gibiydi. n kapya doru, bo bir st sandnn zerinde oturuyordu. Beni bekliyormu gibi
bir hali vard. Kolay kazanlm bir baar havasyla beni selamlad. apkasn kararak gln bir ekilde sallad. Sonra,
yeniden bana geirip asker selam verdi. Semer gibi zerine oturduu sandn zerinde, arada bir duvara yaslanyordu.
Otur, otur, dedi neeli bir sesle. Seni yeniden grmek gzel.
Btn orta Meksika yolunu bouna kat edecektim, dedim. Sonra yeniden Los Angelesa dnmem gerekecekti. Seni burada
bulmak, beni gnlerce direksiyon sallamaktan kurtard.
Nasl olsa bulacaktn beni, dedi, gizemli bir sesle, oraya gitmen iin gereken alt gn bana borlusun, diyelim. Bu gnleri,
arabann gaz pedalna basmaktan daha ilgin eylerle geirirsin artk.
Don Juann glnde ekici bir eyler vard. Scakl bulacyd.
Yaz taklavatn nerde? diye sordu.
Arabada braktm syledim; onlar olmadan ok tuhaf grndm belirtti, gidip onu getirmemi istedi.
Yeni bir kitabn yazmn bitirdim, dedim. ylesine uzun, yabans, bir biimde bakt ki bana, sonunda, karnmn gdklandn
duyumsadm. Sanki bedenimin orta kesimini yumuak bir nesneyle itiyordu. Syrlacam sandm, ama ban yana evirdi de,
ben de eski salkl konumuma dnebildim.
Kitabmdan sz etmeyi arzuladm, ne var, eliyle bu konu hakknda, bir ey duymak istemediini belirten bir harekette bulundu.
Gld. ekici, rahat bir havas vard. Beni abucak, insanlarla, gnlk olaylarla ilgili, sradan bir konumann iine ekli.
Sonunda, konumay kendi ilgi alanma evirmeyi becerdim. Eski notlarm yeniden gzden geirdiimi, onun, birlikteliimizin
bandan bu yana, byclerin dnyasyla ilgili ayrntl tanmlamalar verdiinin ayrdna vardm belirterek baladm
szlerime. O dnemlerde bana sylediklerinin nda, sanrlandrc bitkilerin ilevini sorgulamaya balamtm.
Erk bitkilerini bol bol yutmam neden istedin? diye sordum.
Kahkahayla glerek ok yavaa mrldand, nk sen budalann tekisin.
Bunu ondan ilk kez iitiyordum. Sylediinden emin olmak istediimden, anlayamam gibi yaptm.
Ne dedin, iitemedim, dedim.
Ne dediimi biliyorsun, diye yantlad; ayaa kalkt.
Bana doru yryerek kafama vurdu. Sen biraz yavasn, dedi. Seni sarsmann baka bi yolu yoktu.
Dernek ki, bunlarn hibiri, kesinlikle gerekli deildi? diye sordum.
Yo, sana gerekiyordu. Ama kimi insanlar var ki onlar iin yok bi gerei.
Evinin solunda yer alan allklarn ularna gz taklm bir biimde yanmda, ayakta durdu. Ardndan, yeniden oturdu, br
mezi Eligiodan sz etmeye balad. Eligionun, psikotropik bitkileri, mez olduundan bu yana, yalnzca bir kez kullandn,
stelik belki de benden ok daha ilerilerde olduunu syledi.
Duyarl olmak kimi insanlarn doasnda var, dedi. Sen yle deilsin. Ama ben de yle deilim. Ne var, duyarl olmann yok
fazla bi nemi.
Nedir o halde nemli olan? diye sordum.
Doru yant aryormu gibiydi.
nemli olan bi savann kusursuz olmasdr! dedi, sonunda. Ama yalnzca bi lakrd salatas bu. Sen, bycln kimi
gereklerini yerine getirdiine gre, en nemli eyden sz etmenin zaman. Geldi galiba. Diyeceim o ki, bi savann varaca
en nemli yer zn btnselliidir.
zn btnsellii nedir, don Juan?
Yalnzca sz edeceim, dedim. zn btnselliini aklamadan nce, yaamnda tamamlaman gereken bi dolu yarm kalm
i var.
Konumamz burada bitirdi. Elleriyle konumam durdurmam imlercesine, bir hareket yapt. Yaknlarda biri, ya da bir ey
olmalyd. Ban, dinliyormu gibi soluna edi. Gzn, evin tesinde sol yandaki allklara odaklamt. Gzlerinin akn
grebiliyordum. Bir sre dikkatlice ortal dinledi. Sonra ayaa kalkarak yanma geldi, kulama fsldayarak evi terk edip
yrye kmamz gerektiini syledi.
Ben de, fsltyla, Yolunda gitmeyen bir ey mi var? diye sordum.
Hayr, ters bi ey yok,dedi. Aksine, her ey doru.
Beni, ldeki allklara doru gtrd. Yarm saat kadar yrdkten sonra, bitkiden arnm, kk, deirmi, buuk drt
metre apnda, kzl amurdan temizlenmi, ok dz bir alann yanna geldik. Ne var, burann makineyle temizlenip dzeltildiine
ilikin hibir iz gzkmyordu. Don Juan, yz gneydouya dnk biimde, bu alann merkezine oturdu. Kendinden bir buuk
metre tede bir yeri gstererek, yzm ona dnk oturmam buyurdu.
Burada ne yapacaz? diye sordum.
Burada bi buluma var bu gece, diye yantlad beni. Oturduu yerin etrafnda yeniden gneydou ynne gelinceye dek
dnerek, evreyi gzleriyle abucak tarad.
Devinimleri beni korkutmutu. Ona, kiminle buluacamz sordum.
Bilgiyle, dedi. Diyelim ki, bilgi buralarda sinsi sinsi dolayor.
Bu gizli kapakl yanta karlk vermeye brakmad beni. Konuyu abucak deitirerek neeli bir sesle, doal olmam, yani
evdeymiiz gibi, konuup notlar almam buyurdu.
O sralar, alt ay nce bir akalla konumu olmamla ilgili canl duygular aklmdan hi kmyordu. Bu olay, ilk kez, dengeli
bilinle ve duyularm araclyla, byclerin dnya betimlemesini, hayvanlarla konuarak iletiime girmenin mmkn olduu bir
betimlemeyi gzmde canlandrabildiimi ya da kavrayabildiimi gstermiti.
Bu trden hibi deneyime girmeyeceiz, dedi don Juan, sorumu duyduktan sonra. Dikkatini gemi olaylara odaklamana izin
vermek doru olmaz. Onlardan ancak sz edebiliriz.
Neden byledir bu, don Juan?
Byclerin aklamasnn peine decek denli kiisel erkin yok, senin.
Demek ki byclerin de aklamas var!
Tabii ki var. Bycler de insan. Biz de dnen yaratklarz. Biz de aklamalar gereksiniriz.
En byk kusurumun aklamalar gereksinmek olduu dncesindeydim.
Hayr. Senin en byk kusurun, hem sana hem de senin dnyana uyan aklamalar aramak. Benim en ok kar ktm, senin
mantklln. Bi byc de aklar dnyasndaki eyleri, ama o hibir zaman senin gibi kat olmaz.
Peki, byclerin aklamasna nasl ulaabilirim?
Kiisel erk toplayarak. Kiisel erk, senin kolayca byclerin aklamasna kayabilmeni salar. Aklama, senin aklama
dediin ey deil aslnda; ne var, dnyay da gizemlerini de aa karamazsa bile, daha az korku verici klar. Aklamann z
bu olmal. Ama bu senin aradn deil. Ya! Sen kendi fikirlerinin yansmalarnn peindesin.
Soru sorma isteimi yitirmitim. Ama onun glmsemesi beni yeniden konumaya yneltti. Benim iin ok nemli bir baka konu
da, dostu don Genaroyla onun edimlerinin zerimde yapt olaand etkiydi. Onunla her bir araya geliimizde, en arpc
duygusal bozulmalar yaamtm.
Sorumu dile getirdiimde, don Juan kahkahalarla gld.
Genaro akl almaz bi heriftir, dedi. Ne var, u anda ondan da sana yaptklarndan da sz etmenin yok bi anlam. Gene
diyorum, bu konuyu zmleyecek yeterli kiisel erkin yok senin. Oluncaya dek bekle, sonra gene konuuruz.
Ya hibir zaman olmazsa?
Hibi zaman olmazsa, hibi zaman konumayz.
Bu gidile, hibir zaman elde edemeyecek miyim acaba? diye sordum.
Bu sana bal, diye yantlad. Gereken tm bilgiyi verdim sana. Yeterince kiisel erk kazanmak, kantarn topuzunu krmak
senin elinde.
Kinayeli konuuyorsun, dedim. unu dorudan anlat.
Tam olarak ne yapman gerektiini syle, daha nce syledim diyorsan, varsay ki unuttum.
Don Juan kkrdad, ellerini bann ardna koyarak yere uzand.
Tam olarak ne gerektiini biliyorsun, dedi.
Ona, kimi zamanlar bildiimi sandm, ama ounlukla zgvenimi yitirdiimi syledim.
Ola ki, konulan kartryorsun, sen, dedi. Savann zgveniyle, sokaktaki adamn zgveni ayn ey deildir. Sokaktaki
adan, seyircinin gzndeki kesinlii arar, buna da zgven der. Sava ise kendi gzlerinde kusursuzluu arar, buna
alakgnlllk der. Sokaktaki adam arkadalarna engellenmitir. Sava ise yalnzca kendine baldr. Belki de sen akntya
krek ekiyorsun. Savann zgveninin ardnda olman gerekirken, sokaktaki adamn zgveninin peindesin. Bu ikisinin
arasnda olaanst bir fark var. zgven, bi eyi kesin biimde bilmeyi gerektirir; alakgnlllk, kiinin eylemlerinde ve
duygularnda kusursuzluu gerektirir.
Senin telkinlerine uygun biimde yaamaya abalyordum, dedim. En iyisi olmayabilirim, ama ben kendimin en iyisiyim.
Kusursuzluk deil ki bu?
Hayr. Bundan daha iyisini yapman gerekir. Kendi snrlarn zorlamalsn, her zaman!
Ama bu insafszlk olur, don Juan. Kimse yapamaz bunu.
u anda yaptn bi dolu edim var, on yl nce sana insafszlkm gibi gelen. Bu eylerin kendisi deimedi. Ama senin
kendinle ilgili fikirlerin deiti. nceleri olanaksz olan, imdi olanakl. Senin kendini deitirmede tan anlamyla baarya
ulaman, belki de yalnzca bi zaman sorunu. Bu olayda bi savann izleyecei, olas tek yol, tutarl, ikirciksiz eylemlerde
bulunmaktr. Bi savann yoluyla ilgili yeterli bilgin var, senin. Ama eski alkanlklarn da yntemlerin de kesiyor yolunu.
Ne demek istediini anlamtm.
Yazma iinin brakmam gereken eski alkanlklarmdan biri olduuna inanyor musun? dedim. Yeni kitabmn metnini yrtp
ataym m?
Yant vermedi. Ayaa kalkt, gr allklarn kenarna bakmak amacyla dnd.
Ona, kimi insanlardan, mezliimi yazmamn doru olmadn belirten mektuplar aldm syledim. Doulu gizli doktrinlerin
ustalarnn, retileri konusunda kesin gizlilik istediklerinden sz ettiklerini belirttim.
Don Juan, bana bakmadan, Belki de o ustalar, yalnzca usta olma dknl iindedirler, dedi. Ben usta deil, bi savaym
yalnzca. Bi ustann neler duyumsadn bilemem. Ya!
Ama belki de aa karmamam gereken eyleri aa karyorumdur, ha don Juan?
Birinin bi eyleri aa karmas ya da kendine saklamas nemli deil, dedi. Yaptmz ve olduumuz her ey, kiisel
erkimizde kalr. Eer yeterince erkimiz varsa, bize edilen tek bi sz bile yaammzn akn deitirmeye yeter. Ne var,
yeterince kiisel erkimiz yoksa bilgeliin en grkemli paras bile bi gdam fark etmez.
Ardndan, gizli bir ey syleyecekmi gibi, sesini alaltt.
Belki de dile getirilebilecek en byk bilgi parasn syleyeceim sana, dedi. Grelim, bakalm, ne yapacaksn bununla. Tam
u anda, evrenin sonsuzlukla kapl olduunu, stelik eer ok istersen, bu sonsuzluu kullanabileceini biliyor musun?
Gzlerinin belirsiz devinimleriyle beni yant vermeye ynelttii uzunca bir sessizliin ardndan, sylediklerinden bir ey
anlamadm belirttim.
Orada! Sonsuzluk orada! dedi, ufku imlerken. Ardndan gn doruunu imledi. Ya da orada, belki de sonsuzluk yle bi ey."
Douyu ve baty imlemek amacyla her iki elini de uzatt.
Birbirimize baktk. Gzlerinde bir soru ifadesi vard.
Buna ne dersin? diye sordu, beni szleri zerinde dnmeye ynelterek.
Ne diyeceimi bilemedim.
Kendini, imlediim ynlere doru sonsuza dek uzatabileceini biliyor muydun? diye srdrd. Tek bi ann sonsuzluk
olabileceini biliyor muydun? Bu bi bilmece deil, bi gerek, buna, yalnzca o ana binip, znn btnselliini herhangi bi yne
doru tamada kullanabilirsen, eer.
Bana bakt.
Daha nce bu bilgi yoktu sende, dedi, glmseyerek, imdi var. Bunu sana akladm, ama bi nebze deiiklik olmad sende,
nk aklamam kullanacak yeterince kiisel erkin yok. Olayd, yalnzca u szlerimin aracl bile, znn btnselliini
yakalayp, en nemli parasn snrlar iinden ekip almana yeterdi.
Yanma gelip, parmaklaryla gsme vurdu; ok hafif bir dokunutu, bu.
te, szn ettiim snrlar bunlar, dedi. nsan bunlarn iinden kabilir. Biz burada sakl bi duyguyuz; bi bilinliliiz.
Elleriyle, omuzlarm hafife sarst. Kalemimle defter altlm yere dt. Don Juan altla ayayla bast, bana bakp kahkahay
patlatt. Not almam kafasna takp takmadn sordum. Gven verici bir titremle, Hayr, diyerek ayan ekti.
Bizler ldayan varlklarz, dedi, kafasn tartmla sallarken. Ildayan bi varlk iin nemli olan tek ey kiisel erktir. Ama
kiisel erkin ne olduunu soracak olursan, benim aklamam bunu aklayamaz derim, sana. Don Juan bat ufkuna bakarak,
hl birka saatlik gn kaldn syledi.
Burada uzun bi sre kalmamz gerek, diye aklad. Ya sessizce otururuz, ya da konuuruz. Sessiz durmak senin iin doal
deil. O halde, konumaya devam! Bu nokta bi erk yeri, akam karanl dmeden nce de bize almas gerek. Korku ya da
sabrszlk gstermeden, olabildiince doal biimde oturmalsn burada. Senin iin, dinginlemenin en doal yolu yazmak.
Doya doya yaz bakalm!
imdi de varsay ki, bana rya grmenden sz ediyorsun.
Bu ani deiime kar hazrlksz yakalanmtm. Arzusunu yineledi. Bu konuda sylenecek ok ey vard. Rya grme,
insann kendi ryalar zerinde belirli bir denetim gelitirerek rya boyunca yaanan deneyimlerle uyankken yaananlarn,
klgsal adan ayn deerde olmasn gerektirmekteydi. Byclerin savna gre, "rya grmenin etkisi altndayken rya ile
gerei ayrmann sradan ltleri etkisizleiyordu.
Don Juann rya grme uygulamas, kiinin, ryada ellerini bulmasn ieren bir almayd. Bir baka deyile, kiinin,
ryasnda, ellerini gz dzeyine kaldrdn basite ryada grerek, onlar arayp bulduunun ryasn grmesi gerekiyordu.
Baarsz denemelerle geen yllarn ardndan, bu eylemi sonunda baarabilmitim. Geriye dnp baktmda, bunu gnlk
yaamm bir derece denetim altna aldmda baarabildiimi grdm.
Don Juan dikkat ekici noktalar dinlemek istedi. Ellerime bakma komutunu dzenlemenin ounlukla stesinden gelinemez
olduunu syleyerek baladm szlerime. Onun, rya grmeye geme adn verdii, hazrlk aamasnn ilk ayann, kiinin
zihninin oynad lmcl bir oyun olduunu sylemi, zmn bir tarafnn bunu baarmam engellemek amacyla elinden
geleni ardna koymayaca konusunda beni uyarmt.
Don Juann dediine baklrsa beni anlam yitimine, kara kaygya, hatta kendime kymaya varan bir kntye bile
gtrebilirmi. Ne var, i oralara kadar gelmemiti. Benim deneyimimin daha yaln, daha gln bir taraf vard; bununla birlikte,
sonu o denli asap bozucuydu. Ryamda, tam ellerime bakacam srada olaanst bir ey oluyordu. Ryadaki her ey,
canllk asndan normalin tesine uzand gibi son kerte srkleyici de olabiliyordu. Ellerimi inceleme biimindeki balang
amacm, yeni konunun glgesinde kalp, unutuluyordu.
Bir gece, hi beklemediim bir anda, ryamda ellerimi buldum. Yabanc bir kentin tanmadk bir sokanda yrdm
gryordum ki birden ellerimi kaldrp bamn hizasna getirdim. Sanki zmde bir ey teslim olmutu da ellerimin tersini
incelememe izin vermiti.
Don Juann ynergelerine gre, ellerimin grnts gzlerimin nnde dalmaya balaynca, bakm, ryamda yer alan
herhangi bir baka eye evirmeliydim. Sz konusu ryada, bakm sokan sonunda yer alan bir yapya ynelttim. Yapnn
grnts yok olmaya balaynca dikkatimi ryam evreleyen teki elere odakladm. En sonunda, tanmadm, yabanc bir
kentin bo bir sokann inanlmaz derecede berrak, tam bir grntsn elde etmitim.
Don Juan, rya grmede yaadm baka deneyimleri anlatmay srdrmemi istedi. Uzun bir sre konutuk.
Aklamalarm bilince ayaa kalkarak allklara gitti. Ben de kalktm. Sinirliydim. Korku ya da endie verici bir durum olmadna
gre, bu gerekesiz bir duyguydu. Don Juan birden dnd. Heyecanmn farkndayd.
Dinginle, dedi, hafife kolumu tutarak.
Beni oturttu, defterimi kucama koyarak beni yeniden yazmaya yneltti. Ona baklrsa, gereksiz korku ya da kararszlk
duygularyla, bu erk yerini tedirgin etmemeliydim.
Neden bu denli sinirliyim? diye sordum.
Doal bu,dedi. indeki bi ey, rya grme etkinliklerin nedeniyle ylm durumda. Kafan bu tr dncelerle megul deilken
daha iyi hissediyordun kendini. Ne var, aa kardm eylemler nedeniyle baylacaksn neredeyse, imdi.
Her savann kendine zg bi rya grmesi vardr. Her yntem bi bakasndan deiiktir. Hepimizin iine dt bi tuzak
var: kk dalavereler evirerek kendimizi bu servenden kopmaya zorlamak. Alnabilecek tek kar nlem ise, her trl engel
ve umutsuzlua karn direncini yitirmemek.
Ardndan, rya grme iin konu seebiliyor muyum, diye sordu. Bunu nasl yapacam hakknda en ufak bir fikrim olmadn
syledim.
Byclerin rya grmeyle ilgili aklamas yledir, dedi, bi sava isel syleisini kestii anda zihnindeki bi imgeyi bilerek
tutup, konusunu seer. Baka bi deyile, bi sre boyunca kendisiyle konumamay becerebilir; ardndan rya grmede
karlamak istedii eyi imge ya da konu olarak bi an boyunca bile olsa zihninde tutabilirse, istenen konuyu yakalar. Ayrdnda
deilsin ama bunu yaptna eminim.
Uzun bir sessizlik oldu, ardndan don Juan havay koklamaya balad. Gren, burnunu temizliyor sanrd; burun deliklerinden
ya da drt kez nefes verdi, byk bir gle. Karn kaslar rpnmalarla kasld. Bunu, kk nefes allarla denetledi.
Rya grmeden sz etmeyeceiz, artk, dedi. Taklp kalrsn sonra buna, alimallah. Herhangi bi eyi baarma yolunda, baar
yava yava, byk bi g harcayarak gelmeli ama; asla taknak ya da gerginlie yer yok bu yolda.
Kalkt, alln kenarna yrd. ne eilip yapraklarn arasna bakt. Yapraklara pek yanamadan, aralarnda bir ey aryormu
gibiydi.
Ne yapyorsun? diye sordum, merakm yenemeyip. Bana dnp glmseyerek kalarn kaldrd.
allk garip eylerle dolu, dedi, yeniden yerine otururken.
Sesinde yle bir rahatlk vard ki birdenbire barsayd daha az rkerdim. Defterimle kalemim elimden dt. Don Juan
kahkahay basarak taklidimi yapt. Abartl devinimlerimin, yaammda hl var olagelen, yarm kalm ilerden biri olduunu
syledi.
Karlk vermek istedim ama beni konuturmad.
ok az bi gn kald, dedi. Alacakaranlk bastrmadan deineceimiz baka eyler de var.
Ardndan, rya grme konusunda sylediklerimi yeniden gzden geirdiimde, benim istencimle isel syleimi durdurmay
renmi olmam gerektiini belirtti. Ben de ona hakl olduunu syledim.
Don Juan birlikteliimizin balangcnda bir baka yntem daha betimlemiti: gzlerini hibir eye odaklamadan uzun uzun
yrmek.
Hibir eye dorudan bakmadan, gzleri hafife ksp, gz nne gelen her eyin evresel bir grntsn tutturmay nermiti.
O zamanlar pek anlamamama karn, kiinin odaklanmam gzlerini ufkun hemen zerinde bir noktada tutarak, gznn
nnde yer alan her eyi neredeyse 180 derecelik bir ayla grebilecei konusunda diretmiti. Bu altrmann isel syleiyi
susturmann tek yolu olduu konusunda gvence vermiti. Gsterdiim ilerlemelerle ilgili olaan sorularn ardndan sorgulamay
durdurdu.
Don Juana bu yntemi hibir deiim gzlemlemeden yllarca uyguladm; kald ki, hibir ey beklemediimi belirttim. Ne var,
sonunda bir gn, tam on dakika boyunca, zme tek bir szck bile sylemeden yrdmn aknlkla ayrdna varmtm.
Don Juana bunun yan sra, isel syleiyi durdurmann, kendime sylediim szckleri kesip atmaktan ok baka bir ey
olduunu anladm da syledim. Btn bir dnce srecim durmutu, hemen hemen asl kaldm, bolukta yrdm
duyumsamtm. Bu bilinliliin arasndan bir rk duygusu kmt ortaya, onun iin isel syleime, panzehirmi gibi
sarlmtm.
Bizi yere ivileyen eyin isel sylei olduunu sylediydim, sana, dedi don Juan. Kendimizle, dnya yle ya da byledir diye
konutuumuz iin dnya yle ya da byle oluyor.
Don Juan, byclerin dnyasna gei yolunun, savann isel syleiyi durdurmay rendikten sonra aldn aklad.
Dnya grmz deitirmek bycln dnm noktasdr, dedi. sel syleiyi durdurmaksa bunu becerebilmenin tek
yoludur. Gerisi bo laf. Artk, isel syleiyi, durdurmann dnda, yaptn ya da grdn hibi eyin, tek bana, sende ya da
dnya grnde kendiliinden hibi ey deitiremeyeceini bilme durumunda olman gerekir. Bu deiimin dzenini
bozmamak art, Bi retmen neden mezinin zerine dmez anlamsndr belki. Saplanty, hastal beslemekten baka bi
boka yaramaz bu.
sel syleiyi sustururken yaadm baka deneyimlerle ilgili ayrntlar sordu. Anmsayabildiim her eyi anlattm.
Karanlk basncaya dek konutuk. Artk, rahata not alamyordum; yazma dikkat etmem gerekiyordu. Bu da dikkatimi
datyordu. Bunun farkna varan don Juan glmeye balad. Bir baka byclk edimini, kendimi younlatrmadan yazmay
becerebildiimi belirtti. Bunu syledii an, not alma iini, gerekten dikkatsizce yaptmn ayrdna vardm. Sanki benim deil de
bir bakasnn etkinlii gibiydi. Bir gariplik hissettim. Don Juan, kendi yanna, emberin merkezine oturmam istedi. Artk ok
karanlk olduunu, alln o denli yaknnda oturmamn benim iin uygun olmayacan syledi. Srtmda bir rperme hissedip
onun yanna zpladm.
Yzm gneybatya dndrd; kendime, sessiz durmay, dnmemeyi buyurmam istedi. nce, bunu beceremeyip, bir
sabrszlk an yaadm. Don Juan, bana arkasn dnerek destek olmam iin srtna yaslanmam syledi. Dncelerimi
dindirdikten sonra, gzelerimi ap gneybat ynndeki allklara bakmam gerektiini belirtti. Gizemli bir sesle, benim iin bir
problem dzenlediini, bunu zersem byclerin dnyasnn bir baka yzyle karlamaya hazr olacam ekledi.
Problemin tr hakknda belirsiz bir soru sordum. Yavaa kkrdad. Yantn beklerken, iimde bir ey ters dnd. Askda
kalmm sandm. Kulaklarm, mantar patlam ieler gibiydi, allklardan gelen binlerce ses duyuyordum. Bu sesler ylesine
oktu ki, birer birer ayrt edemiyordum. Tam uyumak zereyken birdenbire bir ey dikkatimi ekti. Benim dnce srecimi
etkileyen bir ey deildi, bir grnt ya da evrenin bir paras da deildi bu. Gene de bilinliliim bir ey taralndan ekilmiti.
Tamamyla uyanktm. Gzlerim alln kesindeki bir noktaya odaklanmt; ne var, bakmyor, dnmyor ya da kendimle
konumuyordum. Duygularm, berrak, bedensel duyulard; szlere gerek yoktu. Belirsiz bir eye doru ekildiimi
duyumsuyordum. Belki de, dncelerim dediim eyler ekiliyordu. Her naslsa, bir toprak kaymasna kapldm, bir tepeye
doru srklendiimi sandm. Midemde devinmeler hissettim. Bir ey beni alla doru ekiyordu. nmde allklarn karanlk
ktlesini ayrt edebiliyordum. Ne var, sradan bir karanlk deildi bu. Her bir all, koyu bir alacakaranln iinden bakyormu
gibi tek tek grebiliyordum. Deviniyormu gibiydiler. Yapraklarnn ktlesi rzgrda oynuyormuasna, zerime doru
dalgalanan kara eteklere benziyordu. Ama rzgr esmiyordu. Cezp edici devinimlerinin iine ekildim. Titreimli dalgalar gibi
yava yava zerime geliyorlard. Sonra, koyu allklarn zerinde duran daha ak bir karalty ayrt ettim. Gzlerimi bu
karaltnn yannda bir noktaya odakladm, ok gemeden sarmtrak bir parlt yakaladm. Birden, odaklanmadan karaltya
baktm. Bunun, allklarn ardna gizlenen bir insan olduu kesindi.
O anda ok tuhaf bir bilinlilik durumundaydm. evremin de, evremin bende uyandrd zihinsel srelerin de ayrdndaydm.
Gene de, her zaman dndm gibi dnmyordum. rnein, allarn stndeki karaltnn bir insan olduunu anlaynca,
lde geen bir baka olay anmsadm; bir gece don Genaroyla allklar arasnda yrrken bir adamn arkamzdaki alln
ardna saklandnn ayrdna varmtm. Olay mantksal adan aklamay denediim anda adamn grntsn yitirmitim.
Ne var, bu kez kendimi yenerek, aklama yapmay, ya da dnmeyi geri evirdim. Bir an, adam yakalayp olduu yerde
kalmaya zorlayabileceim kansna vardm. O anda, midemin stnde garip bir ac duydum. Sanki bir ey beni yarp iime
girmiti da, mide kaslarm gergin tutamaz olmutum. Kendimi braktm anda, byk bir kuun ya da uan bir hayvann koyu
karalts bana doru silkelendi. Sanki adamn karalts bir kuun karaltsna dnmt. zerime, berrak, bilinli bir korku
duygusu gelmiti. Nefes nefese kaldm, ardndan gl bir lk atarak arka st dtm.
Don Juan kalkmama yardm etti Yz benimkine ok yaknd. Kahkahalar, atyordu.
Neydi o? diye bardm.
Elini azmn stne koyarak beni susturdu. Dudaklarn kulama yaklatrp, oradan sessiz ve dingin biimde, hibir ey
yokmu gibi ayrlmamz gerektiini fsldad.
Yan yana yrdk. Dingin, dzenli bir biimde yryordu. Birka kez hzla kendi evresinde dnd. Ben de ayn eyi yaptm-
iki kez, bizi izliyor gibi grnen bir ktlenin grntsn yakaladm. Tekinsiz bir lk koptu arkamdan. Katksz bir korku an
yaadm. Mide kaslarm dalgaland, kaslmalar bedenimi komaya zorlayan bir younlukta artt.
Tepkilerimi en iyi don Juann terimleriyle aklayabilirim: bedenim, yaadm korku deneyimine bal olarak, onun erk trs
adn verdii eyi gerekletirebilmiti. Bu, bana don Juann yllarca nce rettii, insann karanlkta kendini berelemeden,
saa sola arpmakszn koabilmesini ieren bir yntemdi.
Neyi nasl yaptmn tam ayrdnda deildim. Birdenbire kendimi yeniden don Juann evinde buldum. Grne baklrsa, o da
komu ve oraya benimle ayn zamanda varmt. Gaz lambasn yakt, tavandaki bir kirie ast ve teklifsizce, oturup gevememi
syledi.
Sinirliliim daha dayanlr bir hale gelinceye dek, ayn noktada yerimde saydm. Sonra da yere oturdum. Bana, zorla, hibir ey
olmam gibi davranmam buyurarak defterimi elime tututurdu. all aceleyle terk ederken bunlar drdmn ayrdna
varamamtm.
Orada ne oldu? diye sorabildim, sonunda.
Bilgiyle buluacaktn, dedi, enesiyle ln koyu allarn imleyerek. Seni oraya gtrdm, nk gnn erken saatlerinde
evin evresinde dolanan bilginin bakn yakaladm. Ola ki, bilgi senin geleceini biliyordu da, seni bekliyordu. Burada bulumak
yerine bi erk noktasnda karlamay yeledim. Sonra da bilgiyi evremizdeki br eylerden ayrtrabileceinden emin olmak
iin bi deney hazrladm. Aferin, iyi becerdin.
Bir dakika! diye kar ktm. nce alln ardnda gizlenen bir insan karalts grdm, ardndan da koca bir ku.
Sen bi adam grmedin! dedi, kesinlikle. Ne de bi ku. allklardaki karalt da, zerimize uan ey de bi gveydi. Eer
byclerin terimlerine almak istersen, geri senin terimlerine gre gln bi ey bu ama sen bi gveyle bulutun. Bilgi bi
gvedir.
Delici bir bakla bana bakt. Lambann yznde garip glgeler oluturmutu. Gzlerimi baka yne evirdim.
Bu gizi bu gece zmek iin yeterli erkin olur belki. Bu gece olmazsa, yarn. Unutma, bana hl alt gn borlusun.
Don Juan ayaa kalkp evin arka yanndaki mutfaa yrd. Lambay alp, sra gibi kulland otuun zerine yerletirdi. Srt
srta yere oturup, bir tencereden kendimize fasulye ile et aldk. Sessizlik iinde yedik.
Zaman zaman, hzl baklar frlatyordu benden tarafa. Glmesini zor tutuyormu gibiydi. Gzleri iki yar andryordu. Bana
baktnda, gzlerini biraz at; nemli, saydam tabakadan lambann yansd. I bir ayna etkisi yaratmak istercesine
kullanyormu gibiydi. Bununla oynad bir sre; gzlerini zerime her odakladnda ban neredeyse alglanamayacak biimde
sallyordu. ekici bir k titreimi oluuyordu bylece, Yaptklarnn ayrdna bir sre sonra varabildim. Kalasnda belirli bir
dnceyle devindiine inanyordum. Ne yaptn sormak gereini duydum.
"Bi baka nedeni var," dedi gven verici bir titremle. "Gzlerimle seni yattryorum. Artk sinirli deilsin, di mi?"
Kendimi daha iyi hissettiimi teslim etmeliydim. Gzlerinde srekli yan parlaklk korkutucu deildi. Ne skldm ne de irkildim.
"Beni gzlerinle nasl yattryorsun?" diye sordum.
Ban yeniden alglanamaz biimde sallad. Gzlerinin saydam tabakalar lambann n gerekten yanstyordu.
"Sen de yapmaya al," dedi, bana bir tabak yemek daha verirken, "Kendini dinginletirebilirsin, istersen."
Bam sallamay denedim. Devinimlerim sakarcayd.
"Byle yaparsan, anca sallaba olursun," diyerek gld. "Dikkat et, ban aryacak. Bunun gizi kafada deil, devinim, gze
midenin altndaki blgeden gelen duyguda. te, ba sallatan da bu!"
Gbek delii blgesini okad.
Yemei bitirdikten sonra srtm odun destesiyle uvallara dayayp oturdum. Onun ba sallamasna yknmeyi denedim. Don
Juan ok eleniyor gibiydi. Kkrdayp kalalarn tokatlad.
Apansz duyulan bir grlt, kahkahalarn kesmesine neden oldu. Tahtaya vuruluyormu gibi derinden bir ses geldi allk
tarafndan. Don Juan, enesiyle tetikte olmam imledi.
"Bu, seni aran gve," dedi, kesin bir ifadeyle.
Yattm yerden zpladm. Ses birden kesildi. Bir aklama beklercesine don Juan'a baktm. Omuzlarn sallayarak gln bir
umursuzluk deviniminde bulundu.
"Buluman gerekletirmedin, henz," diye ekledi. Kendimi buna hazr hissetmediimi, eve gidip kendimi gl
duyumsadmda dnersem daha iyi olacan syledim, ona.
"Anlamszca konuma," dedi. "Bi sava, payna deni sonsuz bi alakgnlllkle kabul eder. Ne olduunu, kim olduunu da
alakgnlllkle kabullenir; zlerek deil, hem de canl bi meydan okuyula!
"Bu noktay anlayp, tmyle yaamak, hepimiz iin zaman gerektiren bi olay. rnein ben, alakgnlllk szcnn
yanmda dile getirilmesinden bile nefret ederdim. Ben bi Kzlderiliyim. Biz, Kzlderililer hep alakgnllydk, bamz ne
emekten baka bi ey yapmadk. Bi savann yolunda alakgnllle yer olmadn dnrdm. Ne byk yanlg! imdi,
bi savann alakgnlllnn, bi dilencininkine benzemediini ok iyi biliyorum. Sava ban kimseye emez, ama ayn
zamanda kimsenin ona ba emesine de izin vermez. te yandan, bi dilenci kendisinden daha yce olduuna inand birisinin
nnde isteyerek diz ker, bi de yerleri silmeye balar. Ne var, kendinden aa birisinin de kendi nnde yerleri silmesini ister.
"te demin onun iin ustalarn ne hissettiklerini anlayamadm," dedi. "Ben yalnzca savalarn alakgnllln bilirim, ite
bu da benim, bakalarnn ustas olmama asla izin vermez."
Bir sre sessiz kaldk. Szleri iimde derin bir skntya yol amt. Etkilenmi ve zlmtm. Ayn zamanda, allklarda tank
olduklarm da beni endielendiriyordu. Don Juan'n benden bir eyler gizlediine emindim; gerekten neler dndn biliyor
olmalyd.
Tam bu fikirler zerinde kafa yorarken, yeniden duyulan o garip vuru sesi beni dncelerimden kopard. Don Juan nce
gld, sonra yeniden kkrdamaya balad.
"Dilencinin alakgnlllne baylyorsun sen," dedi tatllkla. Akln nnde ban eiyorsun.
Nedense, hep oyuna getirildiimi dnyorum, dedim. Bu da benim amazm.
Haklsn. Oyuna getirildin, diye ekledi dinginletirici bir glle. Ama senin asl amazn olamaz bu. Sen aslnda, benim
srekli, bilerek sana yalan sylediime inanyorsun, haksz mym!
Evet. imde bir yerlerde, u olanlarn gerekliine inanmam nleyen bir eyler var.
Gene haklsn. Burada olanlarn hibiri gerek deil.
Bununla ne demek istiyorsun, don Juan?
Olaylar ancak, kiinin onlarn gerekliini kabul etmesinin ardndan gerektirler. rnein, u akam olanlar senin andan
gerek olamaz. nk hi kimse sana bunlarn gerekliini kabul ettiremez.
Olanlar grmediini mi sylemeye alyorsun?
Tabii ki grdm. Ama ben saylmam. Sana yalan syleyen benim, unuttun mu?
Don Juan ksrkten tkanncaya dek gld. Her ne kadar benimle dalga geiyorduysa da, gl dostayd.
Benim laf oyunlarma kafan ok takma, dedi gven verici bir biimde. Yalnzca seni dinginletirmeye abalyorum, senin anca
aknlanca kendini iyi hissettiini dnya lem biliyor.
Yz ifadesini ylesine glnletirdi ki, buna ikimiz de ok gldk. Ona, biraz nce sylediklerinin beni, imdiye kadar
olduundan ok daha fazla korkuttuunu syledim.
Benden korkuyor musun? diye sordu.
Senden deil, senin simgelediklerinden.
Ben savann zgrln simgeliyorum. Korkuyor musun bundan?
Hayr. Ben senin bilginin rknlnden korkuyorum. Ne bir avuntum var, ne de snacak bir yerim var.
Sen gene konular kartryorsun. Avuntu, snak, korku... Tm bunlar, deerlerini sorgulamadan benimsediin havalar.
Herkesin de grebilecei gibi, kara bycler senin basiretini balam.
Kara bycler kim, don Juan?
Arkadalarmzdr, kara bycler. Onlarla birlikte olduuna gre, sen de bi kara bycsn. Dn bi an bunu. Senin iin
izdikleri yoldan ayrlabiliyor musun? Hayr. Dncelerin de, edimlerin de daima onlar tarafndan belirlenmi. Tutsaklk bu. te
yandan, ben sana zgrlk getirdim. zgrlk pahaldr ama denemez bi deer deil bu. Sen ustalarn, seni tutsak edenleri
korkut. Beni korkutmak iin zaman ve erk harcama. Ya!
Hakl olduunu biliyordum. Ne var, onunla bu itenlikli anlamamza karn, yaam boyu sren alkanlklarm nedeniyle
yolumdan kolay kolay kopamayacam da biliyordum. Kendimi gerekten bir tutsak gibi hissettim.
Uzun bir sessizliin ardndan, don Juan bilgiyle yeniden karlaabilecek denli g toplayp toplayamadm renmek istedi.
Gveyle mi demek istiyorsun? dedim, aka yollu.
Glmekten iki bklm oldu. Sanki ona dnyann en gln fkrasn anlatmtm.
Bilgi bir gvedir demekle aslnda neyi anlatmak istedin? diye sordum.
Baka bi anlam yok bunun, diye yantlad. Gve gvedir. imdi dndm de, tm bu baarlarnn ardndan, grmek iin
yeterli erkin olmalyd. Ama bi insan grnts yakaladn. Bu da gerek grme deil.
Don Juan, mezliimin en bandan bu yana, grme kavramn, kiinin gelitirebilecei ve varoluun zmlenemez doasn
anlamaya yardmc olabilecek zel bir yetenek biiminde tanmlamt.
Birlikte olduumuz yllar boyunca, onun grme dedii olgunun, eyleri sezgi yoluyla kavrama, bir eyi nceden anlama ya da
insan etkileimlerinin satr aralarn grerek rtl anlamlaryla gdleri bulgulama olduu yolunda bir kavram gelitirmitim.
unu belirtmeliyim ki, bu gece gveyle karlatnda, yar bakyor, yar gryordun, diye balad, don Juan. O aamada, sen
her ne kadar, tam anlamyla bilinen sen deildiysen de dnya anlayn kullanacak denli, tam bi bilinlilik durumundaydn.
Don Juan susarak bana bakt. nce, ne syleyeceimi bilemedim.
Dnya anlaym nasl kullanyordum? diye sordum.
Dnya anlayn, allklarn arkasnda yalnzca gizli gizli dolaan hayvanlarn bulunabileceini ya da yapraklarn ardnda
gizlenen insanlar olabileceini syledi sana. Bu dnceye yaptn, bu yzden doal olarak, dnyay bu dnceye uygun
klacak yollar bulman gerekiyordu.
Ama o srada hibir biimde dnmyordum ki, don Juan.
Buna dnme demeyelim, o halde. Bu, daha ok dnyay daima dncelerimize uydurma alkanl. Uymaynca, uydurmak
iin, elimizden geleni ardmza koymuyoruz. nsan kadar byk gveler dnlemez bile. O halde, sana gre allklardaki ey
insandan baka bir ey olamazd.
akalla da ayn ey geldi bana. Eski alkanlklarn bu karlamann da trn belirledi. Seninle akal arasnda bi ey
gerekleti. Ama bu, konuma deildi. Ben de ayn aknla dmtm. Sana, bi zamanlar bi geyikle konutuumu
anlatmtm. imdi de sen bi akalla konutun. Ama ne sen, ne de ben o zaman ne olduunu asla bilemiycez.
Bana ne anlatmaya alyorsun, don Juan?
Byclerin aklamas benim iin bi anlam kazandnda geyiin bana neler yaptn anlamak iin artk ok geti. Konutuk
demitim ama yle olmad. Syletiimizi sylemek, bu konu hakknda konuabilmeyi ayarlamann bi yolu yalnzca. O geyikle
ben bi eyler yaptk ama o sralarda, tpk senin gibi ben de dnyay dncelerime uygun klmay gereksiniyordum. Tpk senin
gibi, yaamm boyunca konumutum. Alkanlklarm ar bast, geyii de iine ald. Geyik yanma gelip, yapacan
yaptnda, bunu konuma olarak almak iin kendimi zorlamtm.
Byclerin aklamas bu mu?
Hayr, bu sana yaptm bi aklama, ama byclerin aklamasyla da pek atmyor.
Bu syledii, bende byk bir zihinsel alkant yaratmt. Bir sre iin sinsi gveyi de not tutmay da unuttum. Anlatmn
yeniden dile getirmeyi denedim, ardndan dnyamzn yansmal doasn konu eden uzun bir tartmann iinde bulduk
kendimizi. Don Juana gre, dnya, tanmna uygun olmalyd. Bir baka deyile tanm kendini yanstmalyd.
Aklamasnn bir baka noktas da, kendimizi, alkanlklar adn verdii kavram balamnda, dnya tanmlamasyla
birletirmeyi renmi olduumuz yolundayd. Ben ise, buna daha kapsaml bir kavram olduunu dndm niyetlilik terimini
getiriyordumyani, insan bilinliliinin bir nesneye gndermede bulunmasn, ya da bir eye niyetlenmesini salayan zellik.
Syleimiz daha da ilgin bir zmlemeyi ortaya kard. akalla yaptm konuma, don Juann aklamasnn nda yeni
bir grnme brnd. Niyetli iletiimin bir baka yolunu bilmediime gre bu konumaya niyetlenmitim. Bunu iletiimin
sylei yoluyla olutuu yolundaki tanma da uydurmay baarp, tanmlamann kendini yanstmasn salamtm.
Byk bir kvan an yaadm. Don Juan glerek szcklerden bu denli etkilenmemin, deliliimin bir baka yan olduunu
syledi. Ses karmakszn konumay ieren gln bir devinimde bulundu.
Hepimiz ayn maskaraln peinde kouyoruz, dedi uzun bir suskunluun ardndan. Bunun stesinden gelmenin tek yolu,
sava gibi davranmay srdrmek. Gerisi kendiliinden gelir.
Nedir, gerisi, don Juan?
Bilgi ve erk. Bilgi adamlarnda her ikisi de vardr. Ne ki, hibiri bunlar nasl elde ettiini anlatamaz. Sava gibi devindikleri ve
bi gn her eyin deitii dnda, tabii.
Bana bakt. Kararsz gibiydi. Sonra, birden kalkp, bilgiyle olan bulumay gerekletirmekten baka bir arem olmadn belirtti.
Bir rperti geirdim. Yreim daha hzl atmaya balad. Ayaa kalktm. Don Juan bedenimi her adan incelermiesine,
evremde dnd. Oturmam ve yazmam imledi.
Bu denli rkersen, bulumana sadk kalamazsn, dedi. Bi sava sakin olmal, kendine hakim olmal, denetimini hibi zaman
yitirmemdi.
Gerekten korktum, dedim. Gve ya da her neyse, allarn orada dolanan bir ey var.
Tabii ki var! diye bard. Benim kar ktm ey, tpk akalla konutuunu dndn gibi, bunun da bi insan olduunu
dnmeyi srdrmen.
Bir tarafm, ne srd eyi tamamyla anlamt. Gene de zmn bir baka yan kendimi brakmam nlyor, beni akla
uygun davranmaya zorluyordu.
Don Juana, her ne kadar onunla tam bir ussal anlama iinde olsam da aklamasnn duyularm tam anlamyla tatmin
etmediini syledim.
Bu, dedi, szlerin sakatlndan ileri geliyor. Szckler kendimizi aydnlanm gibi hissetmeye zorlar bizi, hep. Ama dnyayla
yzlemeye kalktmzda, bizi daima yalnz brakrlar; biz de dnyayla, her zaman yaptmz gibi, aydnlanmasz biimde
yzlemek durumunda kalrz. Bu nedenle, bi byc konumaktansa yapmay yeler, bu balamda yeni bi dnya tanmlamas
karr ortaya; konumann nemini yitirdii, yeni edimlerin yeni yansmalar getirdii bi dnya tanmlamas.
Yanma oturdu. Gzlerime bakp, allkta, gerekte ne grm olduumu dile getirmemi buyurdu.
O anda boucu bir tutarszlkla kar karya kalmtm. Bir insann karaltsn grmtm, ama te yandan, bir kuun karaltsn
da grmtm. O halde, aklmn yeter dediinden fazlasna tank olmutum. Ama iimde bir ey, akl tmden gz ard
etmeden, deneyimin, karaltnn boyu pou gibi paralarn seip bunlar mantkl olaslklar olarak kabul etmi, kua dnen
karalt gibi paralarn ise dorudan gz ard etmiti. Bylece, bir insan grdme inanmtm.
Kukularm dile getirdiimde, don Juan kahkahalarla gld. Byclerin aklamasnn, er ya da ge yardma koacan,
bylece her eyin, mantksal ya da mantk d olmas gerekmeden berraklk kazanacan syledi.
Bu arada, senin iin yapabileceim tek ey grdnn gerekten bi insan olmadn sylemektir, dedi.
Don Juann bak gittike sinir bozucu oldu. Bedenim istem d bir biimde titremeye balad. Sknt hissetmeme neden
oluyordu.
Bedenindeki izleri aryorum, diye aklad. Belki ayrdnda deilsin ama bu akam byk bi g gsterisiyle kar karya
kaldn, orada.
Ne tr izler, bunlar?
Bildiin trden bedensel izler deil bunlar, ldayan telciklerinle parlak blgelerinin zerindeki imleri aryorum. Biz ldayan
varlklarz. Olduumuz, duyumsadmz her ey telciklerin zerinde belirir. nsanlarn kendilerine zg bi parlakl vardr. Bu,
onlar yaayan, ldayan varlklardan ayrt etmenin tek yoludur.
Eer bu gece grebilmi olsaydn, allklardaki karaltnn ldayan bi canl varlk olmadnn, ayrdna varabilirdin.
Bir eyler daha sormak istedim ama elini azma dayayp beni susturdu. Azn kulama yaklatrp, bir hrt, bir gvenin kuru
yapraklarn, dallarn zerinde kard yumuak adm seslerini duymam gerektiini fsldad.
Hibir ey duyamadm. Don Juan birden kalkt. Lambay yerinden alarak sundurmann altnda, n kapya doru oturacamz
syledi. Evin iine girmektense evresinde yrmeye, allklarn kenarna doru gitmeye ynlendirdi beni. Varlmz belirgin
klmann vazgeilmez olduunu aklad. Evi, sol tarafna doru yar yarya evreledik. Don Juann yry ar yavat.
Admlar zayft, sendeliyordu. Lambay tayan eli titriyordu.
Ona, yolunda gitmeyen bir eyler mi olduunu sordum. Bana gz krparak, evrede dolanan byk gvenin gen bir insanla
buluacan, zayf bir yal adamn yava yrynn, buluulacak kiinin kim olduunu gsteren ok belirgin bir yol olduunu
fsldad.
Sonunda, evin nne geldiimizde don Juan, lambay bir kirie asp beni srtm duvara gelecek biimde oturttu. Sama da
kendisi oturdu.
Burada oturacaz, dedi, sen de tm doallnla yazacak, benimle konuacaksn. Sana bugn pusu kuran gve, u anda
buralarda, alln iinde. Bi sre sonra gelip, sana bakacak. Lambay, ite bu nedenle senin tepene astm. Ik, gvenin seni
bulmasna yardmc olacak. alln kenarna geldiinde, aracak seni. ok zel bi sesle yapacak bunu. Sesin salt kendisi
bile sana yardmc olabilir.
Ne tr bir ses bu, don Juan?
Bi ezgi. Gvelerin oluturduu, akldan kmaz bi sestir bu. Aslnda duyamazsn ama oradaki gve bi baka gve. arsn
aka duyacaksn; ola ki kusursuzsan eer, yaamn boyunca seninle birlikte kalr.
Ne iime yarayacak ki?
Bu gece, daha nce balattn bitirmeye abalayacaksn. Grme, sava ancak i syleisini kesince gerekleir.
Bugn allarn orada konuman istencinle durdurdun. Ve grdn. Grdn ey berrak deildi. Onun bi insan olduunu
sandn. Ben de, o bi gveydi, diyorum. kimiz de doru deiliz, nk konumak durumunda kalyoruz. Ben gene de senden bi
kerte stnm. nk senden daha iyi gryorum, stelik byclerin aklamasna da sahibim. Yani, belirgin olmasa da bu
gece grdm eyin bi gve olduunu biliyorum.
imdi de sessizce, dnmeden kk gvenin yeniden sana gelmesini bekle, bakalm.
Not tutmakta glk ekiyordum. Don Juan gld, hibir ey beni rahatsz etmiyormuasna, not almay srdrmemi istedi.
Koluma dokunarak, yaz yazmann sahip olduum en iyi koruyucu kalkan olduunu syledi.
Gvelerden hi konumadydk, diye srdrd. u ana dein zaman deildi. Senin de nceden bildiin gibi, tinin dengesizdi.
Bunun stesinden gelmen iin, sana savann yolunu yaamay rettim. Evet, bi sava ruhun dengesiz olduu
dncesinden yola karak ie koyulur. Tam denetim ve bilinlilik, acele etmeden yaar, dengesini kazanmak iin elinden
gelenin daha iyisini yapar.
Senin konumunda, aslnda hemen her insann konumunda, dengesizlie neden olan ey edimlerinin tmnden birden
kaynaklanyor. Ne var, tinin u anda gvelerden sz edecek denli hafiflemi gibi grnyor.
Gvelerden sz etmek iin doru zaman olduunu ne bildin?
Sen buraya geldiin srada, evrede dolaan gvenin bakn yakaladm. lk kez dostayd ve akt. Onu daha nce,
Genaronun evinin evresindeki dalarda grdmde senin dzen eksikliini yanstan, gz korkutucu bi biimi vard.
O anda garip bir ses duydum. Bir daln bouk bir tnyla krlmasn ya da uzaktan gelen kk bir motor sesini andryordu.
Mzikteki perdelerin gam deitirmesi gibi, tekinsiz bir tartm oluturdu. Sonra birdenbire kesildi.
Bu, gveydi, dedi don Juan. Belki daha nce ayrdna varmsndr; lambann gveleri ekecek denli aydnlk, ama
evrede bi tane bile yok.
Daha nce buna dikkat etmemitim; don Juan, bunun bilincinde olmam salad andan balayarak evin evresindeki lde de
inanlmaz bir sessizliin hkm srdnn ayrdna vardm.
Diken stnde durma, dedi dingince. Yeryznde bi savann yz yze gelemeyecei hibi ey olamaz! Anlamyor musun,
kendisini zaten l kabul ettii iin yitirecek bi eycii kalmaz. En kts bana gelmitir. E, o halde dingin ve durudur. Onu
edimlerine ve szlerine gre yarglayan bi kii, her eye tank olduunu anlayamaz.
Don Juann szleri, her eyin tesinde de havas beni yattrmt. Ona, gnlk yaammda o eski saplantl korkular uzun
sredir yaamadm; ne var, bedenimin, karanlkta beni bekleyen ey nedeniyle korku kaslmalarna uradn syledim.
Orada, yalnzca bilgi var, dedi sradan bir meseleden sz ediyormuasna. Doru, bilgi korku vericidir. Sava bilginin korku
verici doasn olurlarsa, korkutuculuunu da geersiz klar.
O allmadk ses yeniden duyuldu. Daha patrtl, daha yakndan geliyor gibiydi. Dikkatlice dinledim. Dikkatimi arttrdka
doasn belirlemek gleiyordu. Ku ya da hayvan sesine benzemiyordu. Grltler dolgun, derin bir titremdeydi. Kimisi pes,
kimisi de tiz perdeden geliyordu. Bir tartm, belirli bir sresi vard; bazlar uzundu. Bunlar tek bir ses birimi gibi duydum. teki
sesler makineli tfek grlts gibi kesik kesik geliyordu.
Gveler sonsuzun habercileridir. Yok, daha da dorusu bekileridir, dedi don Juan, sesler kesildikten sonra. Baz nedenlerden
tr, ya da hibi nedensiz, sonsuzluun altn tozunun emanetileridir.
Bu benzetmeyi anlamamtm. Aklamasn istedim.
Gveler kanatlarnda bi toz tarlar. Koyu altn tozu. te bu, bilginin tozudur.
Aklamas, mecaz daha da belirsizletirmiti. Sorumu, sze en iyi biimde aktarabilmek amacyla bir sre durdum. Ama o,
yeniden konumaya balad. Bilgi en nemli bi itir, dedi, zellikle de bi sava iin. Savaya bilgi bi seferde gelir, onu iine
eker, sonra gecikmeden yoluna devam eder.
Bilginin, gvenin kanadndaki tozla ne ii olabilir ki? diye sordum, uzun bir arann ardndan.
Bilgi havadan uarak gelir, altn toz zerrecikleri gibi. Ayn toz, gvenin kanatlarn kaplar. Yani, sava iin bilgi, youn koyu
altn tozuyla du yapar, ya da ykanr gibidir.
Taknabildiim en nazik tavrla, aklamasnn kafam daha da kartrdn belirttim. Kahkahalarla glerek bana, olay tam
anlamyla doru biimde aktard, ne var ki, inanlarmn beni rahat brakmad konusunda gvence verdi.
Gveler, dedi, ok uzun sreden beri byclerin dostu ve yardmcs olmutur. Bu konuya, senin hazrln tam olmad iin
daha nce deinmediydim.
yi de, kanatlarndaki toz nasl bilgi olabilir?
Grrsn.
Ellerini defterimin zerine koydu, gzlerimi kapayp sessiz ve dncesiz, ylece oturmam syledi. allklardaki gvenin
arsnn bana yardmc olacan syledi. Dikkatimi verirsem, bana yaknda gerekleecek olay anlatacakt. Gveyle
aramdaki iletiimin nasl kurulacan, bunun ne eit bir iletiim olacan bilmediini vurgulad. Kendimi rahat ve gvencede
hissetmemi, ayrca kiisel erkime de gvenmemi istedi.
Sabrszlk ve sinir iinde geen ilk anlarn ardndan sessiz kalmay baardm. Dncelerim, zihnim tamamyla boalana dek,
teker teker azald. Ben dinginletike ldeki alln grltleri artyor gibiydi.
Don Juann, bir gveden geldiini syledii o artc ses yeniden duyuldu. Bunu zihnimde bir dnce olarak deil de
bedenime yansyan bir duygu biiminde algladm. Gz korkutucu ya da kt bir ey deilmi gibi geldi bana. Yaln ve
sevimliydi. Bir ocuun ars gibiydi. Bir zamanlar tanm olduum kk bir ocuun ansn aklma getirmiti. Uzun sesler,
onun yuvarlak, sarn kafasn anmsatm, ksa kesik sesler ise glnn tnsn hatrlatmt. Aklmda hibir dnce
olmamasna karn ok kayg verici bir duygu beni arl altna ald: kaygy bedenimde de hissettim. Oturduum yerde bundan
daha fazla kalamazdm. Yanma doru kaydm. Hznm ylesine youndu ki yeniden dnmeye koyuldum. Acyla keder
kaplad iimi, birden kendimi ocukla ilgili bir isel tartmann ortasnda buldum. Balantsz immiesine gelen ses kesilmiti.
Gzlerim kapalyd. Don Juann ayaa kalktn duydum. Benim de kalkmama yardm ettiini hissettim. Canm konumak
istemiyordu. O da tek bir szck etmedi. Bana doru yneldiini duydum. Gzlerimi atm. Tam nmde diz km, lambay
bana tutarak yzm inceliyordu. Ellerimi karnmn stne koymam buyurdu. Ayaa kalkt, mutfaa giderek bana su getirdi. Bir
ksmn yzme vurdu, gerisini de imem iin bana verdi.
Yan bama oturup, bana notlarm verdi. Ona, seslerin beni en ac verici dlere srklediini syledim.
Kendine acmada kendi snrlarn da atn, dedi, ince bir alayla.
Yapaca en doru yorumu dile getirmek istermiesine dnceye dalm gibiydi.
Bu gecenin sorunu, insanlar grmek dedi sonunda. nce isel syleini kes, sonra da grmek istediin kiinin imgesini getir.
Kii sessiz bi annda, kafasnda baka bi dnce yokken tek bi dnceyi tutabilirse, bu bi komut olur, ite, dedi. Bu gece,
gve sana yardmc olmak istiyor, az sonra senin iin ark syleyecek. Ezgisi, altn zerrecikleri getirecek. Sen de, setiin her
kimse, onu greceksin.
Daha fazla ayrnt istedim, ne var, ani bir devinim yaparak ie koyulmam imledi.
sel syleimi durdurmak iin birka dakika abaladktan sonra, tamamyla sessizlemitim. Bir dostumun dncesini ksa bir
sre kafamdan geirdim. Bir an olduuna inandm bir sre boyunca gzm kapal tutmutum ki, birisinin omuzlarm
sarstnn ayrdna vardm. Yava bir farkndalkt bu. Gzlerimi atmda, kendimi sol yanma yatm buldum. Grne
baklrsa, o kadar derin bir uykuya dalmtm ki, dtm anmsamyordum bile. Don Juan dorulmama yardm etti. Gene
glyordu. Horlamam taklit ederek, ayet kendisi tank olmasaym, bir insann bu denli hzl biimde uykuya dalabileceine
onu kimsenin inandramayacan syledi. Aklmn anlamad bir ey yapmak zorunda kaldmda benim evremde olmasnn
onun iin bir zevk oluturduunu belirtti. Defterimi benden uzaa iterek her eye yeni batan balamamz gerektiini syledi.
Gerekli admlar yeniden attm. O artc kesik ses yeniden duyuldu. Ne var, bu kez allklarndan deil de, daha ok iimden
geliyormu gibiydi. Sanki dudaklarmla, bacaklarmla ya da kollarmla ben karyordum bu sesi. Ses beni abucak iine ald.
Birtakm yumuak toplar bana doru ya da benden darya doru frlatlyormu gibiydi; ar pamuk balyalaryla bombardmana
tutulmuasna yattrc, farkl bir duyguydu bu. Birden, bir kapnn rzgrn etkisiyle ardna dek aldn iiterek yeniden
dnmeye baladmn ayrdna vardm. Bir baka ans da berbat ettiimi sanmaktaydm. Gzlerimi atm, kendimi odamda
buldum. Masann zerindeki nesneler onlar braktm gibi duruyordu. Kap akt, darda yein bir rzgr esiyordu. Aklmdan,
su stcsna bir gz atmam gerektii dncesi geti. Bunun ardndan, kendi yaptm, ama erevesine pek de iyi oturmayan
srmeli pencereden trmalamaya benzer bir ses geldi. Sanki birisi ieri girmek istiyordu. Korkuyla sarsldm. Oturduum
iskemleden kalktm. Bir eyin beni ektiini duyumsadm. Bardm.
Don Juan omuzlarmdan sarsyordu. Heyecanl bir biimde grdklerimi anlattm. Bunlar ylesine canlyd ki, hl titriyordum.
Masann yannda tm bedenimle ylece durmakta olduumu duyumsamtm.
Don Juan, anlattklarma inanmazmasna ban sallyor, kendimi aldatma konusunda bir dhi olduumu sylyordu.
Yaptklarmla ilgilenmemi gibiydi. Ksa yoldan szm kesti; her eye yeniden balamam buyurdu.
O gizemli sesi yeniden duydum. Don Juann betimledii gibi, onlar altn zerrecikler yamuru olarak algladm. Aslnda bunlar,
bana anlatm olduu gibi, zerrecik ya da parack olarak deil de, kresel baloncuklar biiminde duyumsamtm. evremde
yzyorlard. Bunlardan biri anszn al vereli ve bir grnty aa kard. Sanki garip bir nesneyi gstermek amacyla
almt da tam gzlerimin nnde durmutu. Bir mantara benziyordu. Kesinlikle ona bakmaktaydm, tanklk ettiim her neyse,
bir rya deildi. Mantara benzeyen nesne grnt alanmn iinde deimeden kald, sonra birden iindeki k
sndrlmesine patlad. Bunu, tanmlanamaz bir karanlk izledi: bir rperme, rahatsz edici bir sarsnt duyumsadm. Birden
birisinin beni salladnn ayrdna vardm. Duyularn yeniden devinmeye balamt. Don Juan iddetli biimde beni sarsyor,
ben de ona bakyordum. Gzlerimi o anda am olmalydm.
Don Juan yzme su serpti. Suyun serinlii olduka ekiciydi. Ksa sren bir arann ardndan, ne olduunu sordu.
Grdklerimin her ayrntsn aktardm.
Peki, ben ne grdm! diye sordum.
Arkadan, diye yantlad.
Gldm, sabrla, mantara benzer bir biim grm olduumu akladm. Her ne kadar, boyutlar konusunda fikir yrtecek
durumda olmasam da bunun otuz santimetre dolaynda olduu dncesindeydim.
Don Juan duygunun en nemli ey olduunu belirtti. Duygularmn, grmekte olduum nesnenin varolu halini belirleyen lt
olduunu syledi.
Tanmlamalarndan ve duygularndan anladma gre arkadan iyi bi adam, dedi.
Szleri beni bocalatmt.
Mantara benzer biimin, bir bycnn insanlar uzaktan grd zamanki asl biimleri olduunu, dorudan yz yze
baktnda ise kiiyi parlak telciklerden oluan, yumurtams bir salkm biiminde grdn syledi.
Arkadana bakmyordun, sen, dedi. O nedenle mantar gibi grnd.
Bu neden byle, don Juan?
Kimse bilmez nedenini. Ksacas bu tr grmede insanlar byle grnr.
Mantara benzer biimin her bir blmnn ayr bir anlama geldiini, ama bir mezin bu anlam doru biimde yorumlamasnn
da olanaksz olduunu ekledi.
Sonra, aklma ilgin bir an geldi. Birka yl nce psikotropik bitkilerin almna bal olaand bir gereklik an srasnda, bir su
akntsna baktmda, bir baloncuk salkmnn evremde yzp beni iine aldn yaam ya da sezgilemitim. Biraz nce
tank olduum altn baloncuklar da beni ayn biimde ilerine almt. Aslnda, her iki baloncuk salkmnn da ayn yap ve biime
sahip olduklarn syleyebilirdim.
Don Juan yorumlarm ilgisizce dinledi.
Erkini bu nemsiz eylerle harcama, dedi. u anda seni evreleyen bi sonsuzlukla cebelletiini unutma. Elinin bir
devinimiyle allklar imledi.
"Bu bykl mantklla dntrmek hibi iine yaramaz. Burada bizi evreleyen ey sonsuzluun ta kendisi. Bunu,
stesinden gelinebilir bi anlamszla dntrmek hem abestir, hem de ykm getirir.
Ardndan, tandklarmdan bir baka kiiyi grmem konusunda steledi. Grnt sona erdiinde gzlerimi kendim amam ve
yakn evrenin tam farkndalna varmam gerektiini srarla belirtti.
Mantara benzer bir baka biimin grntsn yakalamay baardm. Ne var, birincisi sarms ve kk, kincisi beyazms,
daha byk ve buruuktu.
Grm olduum iki biim zerinde konumay bitirdiim srada, ok ksa bir sre nce o denli bunaltc gelen allardaki
gveyi oktan unutmutum. Don Juana benim iin ok gizemli olan bir eyi bu kadar ksa bir sre iinde gz ard edebilmesinin
beni gerekten arttn syledim. Sanki ben, kendim olduumu bildiim insan deildim.
Bu konuda neden bu denli grlt kopartyorsun, anlamyorum, dedi don Juan. Sylei durduunda dnya da durur, o zaman
zmzn olaand yanlar, szlerimizin bekiliinden kurtulurmuasna su yzne kar. Sen neysen osun, nk kendine
bunun byle olduunu sylyorsun.
Ksa bir dinlenmenin ardndan, don Juan yeniden arkadalarm aramam istedi. Duyguya klavuzluk etmek asndan,
olabildiince ok grmenin en nemli nokta olduunu belirtti.
Ard ardna otuz iki kiiyi ardm. Don Juan, her denemenin ardndan, grntmde sezgilediim her eyi dikkatli ve ayrntl
biimde betimlememi istedi. Deneyimlerimde yetkinletiimi, isel syleimi birka saniye iinde susturmama, her deneyimimin
ardndan gzlerimi aabilmeme ve sradan etkinlikleri ara vermeden gerekletirmeme bakarak anladktan sonra bu yntemi
brakt. Bu deiimin ayrdna, mantara benzer biimlerin renk deitirmesini tarttmz srada, vardm. Benim renk deitirme
adn verdiim eyin gerekte renk deitirme olmadn, bunun deiik younluklarn ak olduunu daha nce belirtmiti.
Grntlemi olduum sarms bir ak betimlemek zereydim ki beni susturarak ne grm olduumu kendisi ak ve seik
bir biimde betimledi. O andan balayarak, her grnt zerinde, hem de benim sylediklerimi anlam gibi deil de kendi
grm gibi tartt. Bu konuda bir yorum yapmasn istediimde dorudan konumay reddetti.
Otuz iki kiiyi ardktan hemen sonra, bir dizi mantara benzer biim ve ak grm olduumun, onlar hakknda honutluktan
irenmeye kadar uzanan bir dizi duygu gelitirdiimin ayrdna vardm.
Don Juan, insanlarn arzu, sorun, znt, kayg gibi grnlerle dolu olduunu aklad. Yalnzca derin ve gl bir bycnn
bu grnlerin anlamlarn aklayabileceini ve benim, insanlarn d grnlerini gzlemlemekle yetinmem gerektiini
anlatt.
ok yorulmutum. Bu garip grntlerde, aslnda yorgun drc bir ey vard. Mide bulants hissi hepsinden ar
basmaktayd. Grdklerimi beenmemitim. Kendimi tuzaa dm, lanetlenmi gibi hissediyordum.
Don Juan, bu ktmserlik duygusunu datmak amacyla yaz yazmam buyurdu. Hibir ey yazamadm uzun ve sessiz bir
srenin ardndan kendisinin seecei kiileri armam istedi.
Bir dizi yeni biim grnmeye balad. Bunlar mantardan ok ters evrilmi Japon pirin-raks kadehlerini andryordu;
kimileriyse daha deirmiydi. Biimleri ekici ve dingindi. Onlardan yaylan bir mutluluk duygusu algladm. Bir nceki dizide
duyumsadm arlk ve dnyaya bamllk onlarda gzlemlenmiyordu. Bir biimde, az nceki yorgunluumu gidermilerdi.
Setii kiilerin arasnda mezi Eligio da vard. Eligionun grntsn aldmda, beni bu grsel durumunun dna iten bir
sarsnt geirdim. Eligionun sallanan ve bana doru geliyormu duygusunu veren uzun, beyaz bir biimi vard. Don Juan,
Eligionun ok yetenekli bir mez olduunu, hi kukusuz, birisinin kendisini grdn anladn aklad.
Don Juann bir baka seimi de, Don Genaronun mezi Pablitoydu. Pablitonun grntsnn verdii sarsnt, Eligio
nunkinden bile bykt.
Don Juan ylesine gld ki, gzyalar yanaklarndan akt.
Bu insanlarn biimleri niye farkl? diye sordum.
Onlarn daha fazla kiisel erki var, diye yantlad. Sen de grmsndr, onlar topraa bal deil.
Bu hafiflii salayan nedir? Byle mi domular?
Hepimiz hafif ve devingen doar, sonradan da byle arlar ve sabitleriniz. Bu duruma kendimizi biz kendimiz sokarz. Belki
yle diyebiliriz: bu insanlar hafif, nk sava gibi yayorlar. Neyse, bu o kadar nemli deil. nemli olan, senin u anda bi
eylerin kysna gelmi olman. Krk yedi kiiyi aradn ve zgn krk sekizi tamamlamana bi kii kald.
O anda, yllar nce, msrlarla yaplan byclk ve nbili eylemleri zerinde tartrken, bana bir bycnn sahip olduu msr
tanelerinin saysnn krk sekiz olduunu sylediini anmsadm. Nedenini hibir zaman aklamamt.
Ona yeniden sordum. Neden krk sekiz?
Krk sekiz bizim saymz, dedi. Bizi insan klan budur. Nedendir, bilinmez. Aptalca sorularla erkini boa harcama.
Ayaa kalkt, kollarn, bacaklarn uzatp aarak gerindi. Bana da aynsn yapmam syledi. Gkte, douya doru bir k
izgisinin ayrdna vardm. Yeniden oturduk. ne doru eilip azn kulama yaklatrd.
aracan son kii, can dostumuz Genaro olsun, diye fsldad.
Bir merak ve heyecan dalgas sard beni. Gerekli admlar uygulamaya koyuldum. alln kysndan gelen ses, canllk ve yeni
bir g kazand. Bunu neredeyse tmden unutmutum. Altn baloncuklar beni yeniden yuttu, bunlardan birinde Don Genaronun
kendisini grdm. apkas elinde, tam nmde duruyordu. Glmsyordu. abucak gzlerimi atm. Tam don Juanla
konumak zereydim ki, daha tek bir szck bile edemeden bedenim tahta gibi sertleti, salarm diken diken oldu. Uzun bir
sre ne yapacam ya da ne diyeceimi bilemedim. Don Genaro nmde duruyordu! Kendisi!
Don Juana dndm; glmsyordu. Sonra, ikisi birden korkun bir kahkaha tufanna yakalandlar. Ben de glmeyi denedim.
Glemiyordum. ylece kaldm.
Don Juan bana bir bardak su verdi. Ne yaptmn ayrdnda olmadan itim. Yzme su serpeceini sanyordum. Bunun yerine
bardam yeniden doldurdu.
Don Genaro yzn buruturup, srttn gizledi.
Don Genaroya merhaba demek yok mu? diye sordu, don Juan. Dncelerimi ve duygularm dzene koymak iin olaanst
aba harcamam gerekti. Sonunda azmdan birka selam szc kabildi. O da yerlere kadar eildi.
Beni ardn, di mi? dedi glmseyerek. Onu burada grmekten dolay duyduum aknl dile getirmeye altm.
Seni ardyd, diye araya girdi, don Juan.
yi, buradaym ite, dedi don Genaro bana. Senin iin ne yapabilirim?
Yava yava aklm bir dzene kavutu, sonunda bir igryle uyandm. Dncelerim su gibi berraklamtgerekle ne
olduunu biliyordum. Don Genaronun, don Juan grmeye geldiini ve benim arabamn yaklatn duyduklar anda don
Genaronun allklarn ardna gizlendiini, sonra karanlk basncaya kadar orada sessiz ve devinimsiz kaldn dndm.
Sahne gayet inandrcyd. Olay, kukusuz, don Juan tasarlamt. Arada, bana kk ipular vererek sonuna vardrmt. Don
Genaro tam annda varln bana duyumsatm, don Juanla ben eve dnmek iin yola koyulunca, korkmam salamak
amacyla bizi gayet aikr bir biimde izlemiti. Ardndan evin yanndaki allkta beklemi ve don Juann her imleyiinde, o
yabans sesi karmt. Son iaret, gzlerim kapalyken verilmi, don Genaro sundurmaya kadar yryp gzlerimi amam
beklemiti. Ben de gzlerimi am ve korkudan deliye dnmtm.
Mantksal aklamama uymayan iki ey vard. allklarn ardna saklanan kiinin bir kua dntn gerekten grmtm,
ayrca don Genaroyu ilk olarak altn baloncuun iinde bir imge biiminde grntlemitim. Grntmdeki giysisiyle, karmdaki
adamn giysisi aynyd. Bu aykrlklar mantkl biimde aklamann bir yolu olmad iin, benzer durumlarda her zaman
yapm olduum gibi, duygusal gerginliimin, grdme inandm eyi belirlemede nemli bir rol olduunu kabul ettim.
Yaptklar akl almaz numaralar dndmde kendimi tutamayarak glmeye baladm. Onlara bu olay nasl akladm
anlattm. Kkrercesine glmeye baladlar. Safasna, bu kahkahalarn, foyalarnn ortaya km olduunu kabul ettiklerine
baladm.
allklarn ardndayd, deil mi? diye sordum, don Genaroya.
Don Juan yere oturup kafasn ellerinin arasna ald.
Hayr, saklanmyordum, dedi don Genaro, sabrla. Buralardan uzaktaydm; sonra, sen ardn, ben de seni grmeye geldim.
Neredeydin, don Genaro?
ok uzakta.
Ne kadar uzakta?
Don Juan beni susturup, don Genaronun, bana saygda kusur etmemek iin ortaya ktn, ona nerede olduunu
soramayacam, nk hibir yerde olmadn syledi.
Don Genaro yardmma koarak, ona her eyi sorabileceimi syledi.
Eer evin evresinde gizlenmiyorduysan, nerelerdeydin don Genaro? diye sordum.
Byk bir ak yreklilikle, Evimdeydim, dedi.
Nerede, orta Meksikada m?
Evet, sahip olduum tek ev orada.
Birbirilerine bakp yeniden glmeye koyuldular. Benimle dalga getiklerini biliyordum, ama bu konuda artk tartmamaya karar
vermitim. Bylesine grkemli bir ie kalkmalarnn nemli bir nedeni olmal diye dndm. Yerime oturdum.
Gerekte ikiye blndm duyumsadm; bir tarafm hi armamt, stelik don Juan ya da don Genaronun yapabilecei
her eyi grnd gibi kabul etmeye hazrd. Bir de sorgusuz sualsiz reddeden bir tarafm vard; bu benim en gl yanmd.
Bilinli deerlendirmem, don Juann dnyay byclk asndan tanmlamasn ussal adan kabul ederken, bedenimin
tamamyla reddettii yolundayd. Bu da benim ikilemimdi. Ne var ki, don Juan ve don Genaroyla birlikte olduum yllar boyunca,
olaand olaylar yaamtm bunlar ussal deil, bedensel deneyimlerdi. Daha o gece erk trsn uygulamtm ki, bu bile
ussal bak ama gre havsalann alamayaca bir edimdi. Her eyin tesinde, istemim dnda gerekleemeyecek, inanlmaz
grntlere tank olmutum.
Onlara, bu ac veren ama ayn zamanda gerek akl karklmn mahiyetini akladm.
Don Juan duyduklarna inanamazmasna kafasn sallayarak, don Genaroya, Bu olan bi deha, dedi.
Sen kocaman bir dhisin Carlitocuk dedi, don Genaro, bir iletiyi aktarrmasna.
Don Juan sama, don Genaro da soluma gelecek biimde iki yanma oturdular. Don Juan yaknda sabah olacan syledi. O
anda gvenin arsn yeniden duydum. Yer deitirmiti; kar ynden geliyordu. Baklarn yakalamak amacyla ikisini de
gzden geirdim. Mantkl planm paralanmaya balad. Sesin cezp edici bir zenginlii ve derinlii vard. Sonra, kurumu
yapraklar ezen yumuak admlarn sesini duydum. Kesik kesik gelen tn daha da yaknlat. Don Juana doru seirttim. O ise
bana grmemi buyurdu. Onun houna gitmek iin deil de, kendi houma gitmek iin olaanst bir aba gsterdim. Don
Genaronun gve olduundan emindim. Ama don Genaro benimle oturuyordu; peki, o halde allklardaki neydi? Gve mi?
Kesik gelen ses kulaklarmda yankland. sel syleimi durduramamtm. Sesi duymu, ama daha nce yaptm gibi
bedenimde duyumsayamamtm. Belirgin adm sesleri duydum. Karanlkta, bir ey sokuluyordu. Bir dal krlyormu gibi bir
grlt duyuldu, birden rknt verici eski bir an beni yakalad. Yllar nce, bir da banda korku dolu bir gece geirmitim; bir
ey, ok yumuak, ok hafif bir ey bana saldrm, yerde kapaklanm yatarken ensemde dolanp durmutu. Don Juan bu olay,
bycnn bir varlk gibi kabul ettii, gizemli bir g olan dostla bir karlama biiminde aklamt.
Don Juana biraz daha yaklaarak, anmsadklarm kulana fsldadm. Don Genaro bize yaklamak amacyla drt ayak oldu.
Ne dedi, o? diye fsldayarak sordu, don Juana.
Oralarda bi yerde, bi dost var, dedi, diye yantlad don Juan, alak bir sesle.
Don Genaro yerine doru emekleyip oturdu. Sonra bana dnp yksek bir fsldamayla, Sen dhisin,"dedi.
Sessizce gldler. Don Genaro enesiyle, all imledi.
Git, yakala unu, dedi. kar u giysilerini de, git dostun dn patlat.
Kahkahadan krldlar. Bu srada ses de kesilmiti. Don Juan, dncelerimi durdurmam, ama gzlerimi alln kenarna
odaklayarak ak tutmam imledi. Gvenin konum deitirdiini, zira don Genaronun burada bulunduunu, eer bana
grnmeye karar verirse n taraftan geleceini syledi.
Dncelerimi durdurmak amacyla bir an aba harcadktan sonra sesi yeniden duydum. Her zamankinden daha glyd.
nce, kuru yapraklar zerinde yryen adm seslerini duydum, ardndan bunlar bedenimde duyumsadm. O anda, alln
kenarnda, tam nmde bir karalt sezinledim.
Birisi beni sarsyordu. Gzlerimi atm. Don Juanla don Genaro nmde, ayakta duruyorlard. Ben ise melerek dizlerimin
stndeydim, uyuyakalm gibiydim. Don Juan bana su verdi, sonra yeniden, srtm duvara dayayp oturdum.
Ksa bir sre sonra afak skmt. allk uyanyormu gibiydi. Keskin, insan canlandran bir sabah ayaz vard.
Don Genaro, gve deildi. Mantksal yaplanmam paralanyordu. Artk, soru sormak istemiyordum. Bunun yan sra sessiz
kalmak da istemiyordum. Sonunda konumam gerekmiti.
Orta Meksikada idiysen, buraya nasl geldin don Genaro? diye sordum.
Kusura bakma, dedi bana, azm konumak istemiyor.
Sonra, don Juana dnd, srtarak, "Neden sen sylemiyorsun? diye sordu.
Don Juan kararszd. Sonra, don Genaronun yetkin bir byc olarak, olaanst devinimlerde bulunabileceini syledi.
Don Genaronun gs, sanki don Juann szleriyle dolmu gibi iti. ine ylesine ok hava ekmiti ki, gs olaan
boyutunun iki katna km gibiydi. Havalanmann snrndayd sanki. Havaya zplad. Cierlerinin iindeki havann onu
sramaya zorlad duygusuna kapldm. Szde, gsn tmyle denetim altna almay becerinceye kadar toprak zeminin
zerine ne arkaya sallanp durdu. Sonra, bir araba tekerleinin i lastiini indiriyormu gibi, ayalarn olanca gcyle bastn
bastra gs kaslarndan midesine doru srtt. Sonunda oturdu.
Don Juan srtyordu. Gzleri kvanla parlyordu. Notlarn yaz, diye buyurdu, efkatle. Yaz, yaz yoksa leceksin!
Ardndan, yaz yazmamn artk don Genaro tarafndan bile o denli artc karlanmadn ekledi.
Bak, bu doru! diye araya girdi, don Genaro. Ben de yazsam nasl olur diye dnmeye baladydm.
Don Genaro bi bilgi adamdr, dedi don Juan ksaca; ve bi bilgi adam olarak kendini ok uzak yerlere yollama yetisi vardr.
Sonra bana, bir keresinde, yllar nce mz dalardayken, don Genaronun benim aptal aklmn stesinden gelmeme
yardmc olmak iin Sierralarn doruklarna, ta yirmi kilometre uzaa mthi bir srama yapm olduunu hatrlatt.
Don Juan, don Genaronun kimi zamanlarda olaanst iler becerdiini de ekledi.
Genaro bazen Genaro deil, kendisinin iftidir, dedi.
Bunu ya da drt kez yineledi: sonra, ikisi de, ortaya kmak zere olan tepkimi beklercesine beni izlemeye balad.
Kendi ifti szleriyle ne demek istediini anlamamtm. Bundan daha nce hi sz etmemiti. Aklk getirmesini istedim.
Bi baka Genaro daha var, diye aklad.
mz de birbirimize bakmaya baladk. Olduka kayglandm. Don Juan, gzlerinin bir devinimiyle beni yeniden konumaya
ynlendirdi.
Don Genaroya dnerek, Yoksa bir ikiz kardein mi var? diye sordum.
Tabii, dedi, bir ikizim var.
Benimle dalga geip gemediklerini anlayamyordum. kisi de, aka yapan ocuklarn neesiyle kkrdayp durdu.
unu da bil ki, diye srdrd don Juan, Genaro u anda kendi ikizi.
Bu aklamann ardndan ikisi de kahkahalar iinde yerlerde kvranmaya balad. Ne yazk ki, onlarn bu neeli haline elik
edemiyordum.
Bedenim, istem d olarak titremeye balad.
Don Juan acmasz bir sesle, ok usandrc olduumu, kendime ok nem verdiimi syledi.
Koyuver kendini! diye buyurdu ksaca, Don Genaronun bi byc, kusursuz bi sava olduunu biliyorsun. Demek ki,
sradan birisinin aklndan bile ge iremeyecei edimleri yapabilir, di mi? ifti, teki Genaro da bu edimlerden biri ite. Ya!
Syleyecek sz bulamyordum. Benimle elenip elenmediklerini anlayamamtm.
Genaro gibi bi sava iin, diye srdrd, tekini retmek yle eriilmez bi i deil.
Ne syleyeceimi toparlamak iin uzun bir sre getikten sonra sordum. teki dediin de kendin gibi midir?
teki, kendindir, diye yantlad, don Juan.
Aklamas inanlamaz bir durum almt, gene de yaptklar tm o eylerden daha inanlmaz da deildi.
Kararszlkla geen dakikalarn ardndan, teki, ne gibi eylerden olumutur? diye sordum.
Bunu bilemeyiz, dedi.
Gerek mi yoksa bir yanlsama m yalnzca.
Tabii ki gerek.
Etten ve kemikten olumutur diyebilmek mmkn m, o halde? diye sordum.
Yok. Mmkn deil, diye, don Genaro yantlad.
Ama eer benim kadar gerekse...
Senin kadar gerek mi? Don Juanla don Genaro tek bir azdan, ayn anda szm kesti.
Birbirilerine bakp yle bir glmeye baladlar ki, hastalanacaklar sandm. Don Genaro apkasn yere att, sonra evresinde
dans etti. evik, ok ho bir danst bu bir yandan da anlalamayan bir nedenle son kerte glnt. Mizah duygusu belki de,
gereinden fazla profesyonelce uygulad figrlerden ileri geliyordu. ylesine mahir ve ayn zamanda benzersiz bir
uyumsuzluk rnei gsteriyordu ki glmekten ikiye katlandm.
Senin derdin ne, biliyor musun Carlitocuk? dedi, yeniden otururken, Dhisin sen, dhi!
Ama ift hakknda renmem gerekenler var, dedim.
Etten kemikten mi olduunu bilmenin yok bi yolu, dedi, don Juan. nk o senin kadar gerek deil. Genaronun ifti Genaro
denli gerektir, ne demek istediimi anladn m?
Ama don Juan u da bir gerek ki bunu bilmenin bir yolu olmal, deil mi?
ift insann kendisidir; bu aklama yeterli olmal. Ne var, eer grebilseydin, Genaro ile ifti arasnda byk bi fark olduunu
anlayacaktn. Gren bi byc, iftin daha parlak olduunu bilir.
Baka soru soramayacak denli zayf olduumun ayrtna vardm. Yaz tahtam yere braktm, bir an iin, baylacam sandm.
Bir tnelin iindeydim sanki; gzlerimin nndeki yuvarlak, ak seik noktann dndaki her ey karanlkta kalmt.
Don Juan yemek yemem gerektiini syledi. A deildim. Don Genaro alktan midesinin kazndn syledi, ayaa kalkarak
evin arkasna doru yrd. Don Juan da ayaa kalkp, onu izlememi imledi. Don Genaro, mutfakta kendine yemek hazrlad,
sonra yemek isteyip de lokmalar yutamayan bir adam, olabilecek en gln biimde oynad. Bir ara don Juan lecek sandm;
kkredi, kkrdad, bard, alad, glmekten ksr tuttu. Ben de az kalsn yere dyordum. Don Genaronun
soytarlklarna deer biilemezdi.
Sonunda durarak srayla don Juana ve bana bakt; gzleri parlak, gl ltlyd.
Olmad, dedi, omuzlarn silkerek.
ok yemek yedim. Don Juan da yle yapt. Sonra, mz de yeniden evin n tarafna getik. Gn parlak, gk berrakt;
sabah yeli havay keskinletiriyordu. Kendimi mutlu ve gl hissettim.
Yzmz birbirine dnk, gen biiminde oturduk. Ksa bir suskunluun ardndan, kafamn iindeki amaz akla
kavuturmak amacyla onlara soru sormaya karar verdim. Kendimi, gcmn doruunda hissediyor, bundan yararlanmak
istiyordum.
Bana, bu ift nedir, onu anlat, don Juan, dedim.
Don Juan, don Genaroyu gsterdi, don Genaro da ban yerlere eip bizi selamlad.
te sana ift dedi, don Juan. Syleyecek baka bi ey yok. te o, sen gresin diye burada.
Ama o, don Genaro, dedim, zayf da olsa, syleiyi yneltmek amacyla.
Tabii ki Genaroyum, dedi, omuzlarn dikletirerek.
Peki, ift dediiniz nedir o halde, don Genaro? diye sordum.
Ona sor, dedi, parman aklatp don Juan gstererek. Konuan o. Ben dilsizim.
ift, bycnn bizzat kendisidir, onu rya grmesi srasnda gelitirir, diye aklad don Juan. ift bi bycnn erk
eylemidir, senin iinse, yalnzca bi erk yks. Genaronun durumunda, ift zgn Genarodan ayrt edilemez. nk onun
sava olarak kusursuzluu en st dzeydedir; nitekim sen hibi zaman bu farkn ayrdna varamadn. Ama onunla
tantndan bu yana zgn don Genaroyla yalnzca iki kez birlikte oldun; tm br zamanlarda onun iftiyle beraberdin.
Ama bu akl almaz bir ey! diye nledim.
Gsmn sktn hissettim. ylesine huzursuzlamtm ki yaz tahtam yere attm; kalemim gzden uzak bir yere
yuvarland. Don Juanla Don Genaro yere eilip, en maskaraca edimlerle kalemimi aramaya baladlar. Bu trden bir sahne
sihirbazln, byle bir el abukluu marifetini daha nce hi izlememitim. Aslnda, sahnenin de donanmn da olmamas hi
nemli deildi; ayrca, sanatlar el abukluu da yapmyorlard.
Ba sihirbaz don Genaroyla yardmcs don Juan, birka dakika iinde, sundurmann evresinde, sada solda, her gediin
iinden, bulunabilecek en garip, en beklenmedik, en artc nesneleri bir araya topladlar.
Yardmcs, belirgin bir sahne sihirbazl uzluuyla donanm bir araya getirdi: kaya paralar, uvallar, tahta paralar, bir st
iesi kasas, bir fener, bir de benim ceketim; ardndan, sihirbaz don Genaro, bakp da benim kalemim olmadn anladktan
sonra frlatp att bir dizi nesneyi arama eylemine koyuldu. Bu nesnelerin arasnda, giysiler, peruklar, gzlkler, oyuncaklar,
gereler, makine paralar, kadn i amarlar, insan dileri, sandviler hatta dinsel nesneler de yer alyordu. Bunlardan biri
gerekten imrendiriciydi. Bu, don Genaronun benim ceketimin altndan kard, btn bir insan dksyd. Sonunda don
Genaro kalemimi buldu, gmleiyle tozunu aldktan sonra bana verdi.
eytanlklarn barmalarla, kkrdamalarla kutladlar. Kendimi, onlara katlamadan, onlar izlerken buldum.
Byle eyleri o kadar ciddiye alma Carlitocuk, dedi don Genaro, anlayl bir sesle, yoksa...
Her anlama ekilebilecek gln bir devinim yapt.
Kahkahalar dindikten sonra, don Genaroya, iftin neler yaptn, ya da bycnn iftiyle neler yaptn sordum.
Don Juan yantlad. iftin erki olduunu, sradan anlaya gre dlenemeyecek edimlerde bulunabileceini syledi.
Sana kim bilir ka kez dnyann anlalamaz olduunu sylemiimdir, dedi. Bizler de yleyizdir, dnyada yaayan her varlk
da byledir. Bu durumda, ifti akl erevesine oturtmak olas deil. Buna tanklk etmene izin verildi ite. E, bu da yetmiyorsa?..
yi de, bundan sz etmenin bir yolu olsa gerek, dedim. Sen kendin bana geyikle sylemene bu konuda konuabilmek
amacyla bir aklama getirdiini sylemitin. Ayn eyi ift iin de yapamaz msn?
Bir sre sessiz kald. Ona yalvardm. O anda geirmekte olduum sknty daha nce yaadm hibir eyle karlatran
azdm.
Eh ite, bi byc kendini iftleyebilir, dedi don Juan. Sylenebilecek tek ey bu.
Peki, iftlediinin ayrdnda mdr?
Tabii!
Ayn anda iki yerde birden bulunduunu bilebilir mi?
kisi de birbirine bir bak frlatt.
teki don Genaro nerede? diye sordum.
Don Genaro bana doru yaklap gzlerimin iine bakt.
Bilmiyorum, dedi, yavaa, tekinin nerede olduunu hibir byc bilemez.
Genaro hakl, dedi don Juan. Bycnn kafasnda ayn anda iki yerde olmak diye bi kavram yer almaz. Bunun bilincinde
olmak iftinle yz yze gelmek gibi bi ey olsa gerek, oysa kendisiyle yz yze gelen byc l bi bycdr. Bu iin kural bu.
Erkin, ileri yola koyu biimdir bu... Neden byledir, kimsecikler bilemez. Don Juan, bir savann rya grme ve grmenin
stesinden gelip, bir de ift gelitirdii srada, ayn anda kiisel yksn, kendine nem vermeyi ve alkanlklarn silip atmay
bilmesi gerektiini de aklad. Bana rettii ve benim bo laf sandm tm yntemlerin, aslnda gncel yaamda bir ift
retebilmenin zorluunu ortadan kaldrmaya ynelik olduunu, bunu yapmak iin de kiinin zn ve dnyay akmaya brakmas
ve bunlar kehanetlerin tesinde bir yere koymas gerektiini syledi.
Seyyal bir sava dnyay artk tarih srasna gre dleyemez, diye aklad don Juan. Dnya da kendisi de artk onun iin
bi nesne olmaktan kar. O, yan bi dnyann ldayan bi varldr artk. ift, byc iin sradan bi itir, nk ne yaptn
bilir, o. Not tutmak senin iin basit bi i, ama o kaleminle hl Genaroyu korkutabiliyorsun.
Peki, dardan birisi, bycye baktnda, onun ayn anda iki yerde olduunu grebilir mi? diye sordum don Juana.
Tabii. Belki de bunu bilmenin tek yolu bu.
Ama bu durumda insan, bir bycnn de iki yerde birden olduunun ayrdna varm olabileceini mantksal adan
varsayamaz m?
Ooo! diye bard don Juan. Belki de ilk kez on ikiden vurdun. Bi byc, tabii ki, sonradan ayn anda iki yerde birden
bulunmu olduunun ayrdna varabilir. Ne var, bu gene de yalnzca bi tr ktiplikten baka bi bok deildir, stelik de yapacan
yaparken, ikiliinin ayrdna varamad gereiyle de bi alkas yoktur.
Kafam karmt. Yazmay brakrsam patlayabileceimi hissettim.
yle dn, diye srdrd don Juan. Dnya dorudan bize teslim olamyor, nk dnyann tanm araya giriyor. Yani,
doru drst konumak gerekirse, biz hep bi adm gerideyiz, dnya deneyimimiz de, bu deneyimin anmsanmasndan baka bi
ey deil. imdi u anda olan ve geen an hi durmadan anmsyoruz. Yalnzca anmsyor, anmsyor, anmsyoruz.
Ne demek istediiyle ilgili duyguyu bana aktarabilmek amacyla, elini havada evirdi de evirdi.
Eer dnyayla ilgili tm deneyimimiz bu anlar topluluuysa, bi bycnn ayn anda iki yerde bulunabilmesi de o denli artc
olmasa gerek. Hlbuki onun sezgisi asndan bu byle deil, nk dnya deneyimi iin bi bycnn de teki insanlar gibi,
tam u anda yapm olduunu, tank olduu olay, yaad deneyimi anmsamas gerek. Bilinliliinde yalnzca tek bi an vardr,
onun da. Byc dediin, gene de iki tek ve ayr an anmsayabilir, nk zaman betimlemesinin zamk artk onu
balamyordun
Don Juan konumasn bitirdiinde ateimin ykselmi olduundan emindim.
Don Genaro merakl gzlerle beni inceledi.
Adam hakl, dedi, Her zaman bir zplama boyu gerideyiz.
Elini don Juann yapm olduu gibi devindirdi; bedeni sarslmaya balayarak geriye, oturduu yere srad. Sanki hkrk
tutmutu da bu hkrklar onun sramasna neden olmutu. Tm sundurmay bu biimde dolap geri dnd.
Don Genaronun kalalar zerinde geri sramas her zamanki gibi gln olmas bir yana, beni bir korku selinde bomutu. Bu
duygu ylesine youndu ki don Juan parmaklarnn eklemleriyle art arda bamn stne vurmak zorunda kald.
Tm bunlar bir kerede kavrayamam don Juan.
Ben de, dedi, don Juan, omuzlarn silkerek.
Ne de ben, sevgili Carlitocuk, diye ekledi, don Genaro.
Yorgunluum, duygusal deneyimimin yk, ortal saran hafiflik ve mizah havas, stelik bir de don Genaronun maskaralklar
sinirlerimin kaldramayaca denli ar gelmiti. Karn kaslarmdaki hareketlenmeyi durduramyordum.
Don Juan, dinginliimi yeniden kazanana dek beni yerde yuvarlad. Sonra da, yeniden yzm onlara dnk biimde oturdum.
Uzun bir sessizliin ardndan, don Juana, ift dediin kat bir madde midir? diye sordum.
Bana baktlar.
iftin bedensellii var mdr? diye sordum, bu kez.
Tabii, dedi, don Juan. Katlk, bedensellik, bunlar hepsi anlar. Demek ki, kendileri yoluyla dnyay duyumsadmz tm br
eyler gibi topladmz anlar bunlar da. Sende, benim kat olmamn ans vard, tpk szcklerle konumann ans olduu gibi.
Bylece, bi akalla konutun sen, beni de kat olarak anmsyorsun.
Don Juan omzunu omzuma yaklatrarak hafife dirseiyle drtt beni.
Dokun bana, dedi.
Ona elimle dokundum sonra da sarldm. Gzmden yalar gelmek zereydi.
Don Genaro yerinden kalkp daha da yaknma geldi. Haylazca parldayan gzleriyle, kk bir ocua benziyordu. Dudaklarn
bzp uzun bir sre bana bakt.
Ya ben? diye sordu, bir gl saklamaya alarak. Bana da sarlmayacak msn?
Ayaa kalkp kollarm uzattm: bedenim o anda buz gibi oldu. Kmldayacak gcm kalmamt. Ona doru yaklamay denedim
ama abalamam bounayd.
Don Juanla don Genaro yan yana ayakta beni izliyorlard. Bedenimin bilinmez bir g altnda ezildiini hissettim.
Don Genaro oturdu; ona sarlmadm iin, bozulmu adam oynamaya balad.
Yzn ekitti, topra topuklad. Sonra ikisi birden daha da korkun bir kahkaha seline kaptrdlar kendilerini.
Karnmn kaslar tm bedenimin sarslmasna yol aacak denli titremeye balad. Don Juan kafam, daha nce gstermi olduu
gibi sallamam buyurdu. Bylece gzmn bebeinden bir gne nn yanstarak kendimi yattrma ansn yakalayacaktm.
Beni zorla sundurmann altndan kaldrd, aa karp bedenimi gzlerimin dou n yakalayaca biimde devindirdi; ama o
byle bedenimi dndrrken yatmtm bile. Don Genaronun, ktlarn alnn bana titreme verdiini syledikten hemen
sonra defterimi skca kavradmn ayrdna vardm.
Don Juana bedenimin oradan ayrlmak iin neredeyse beni srklediini syledim. Don Genaroya el salladm. Onlara,
dncemi deitirebilecekleri kadar zaman tanmak istemedim.
Haydi, eyvallah, don Genaro, diye bardm. imdi gitmem gerek.
O da bana el sallad.
Don Juan benimle birlikte, arabaya doru birka metre yrd. Senin de iftin var m, don Juan? diye sordum.
Tabii! diye bard.
O anda lgnca bir dnce geldi, aklma. Bunu kafamdan atp aceleyle oradan ayrlmalydm, ama iimde bir ey sanki beni
oraya yaptrmt. Tm birlikte olduumuz yllar boyunca benim iin, buraya her geldiimde don Juan bulmak amacyla
Sonoraya, ya da orta Meksikaya gitmem yetiyordu, onu orada beni bekler buluyordum. Bunu ylece kabullenmeyi renmitim,
bu ana dek de bu olgudan kukulanmak gelmemiti aklma.
Syle bana, don Juan, dedim, yar aka yar ciddi, sen sen misin yoksa iftin misin?
Bana yaklat. Srtyordu.
iftimim, diye fsldad.
Bedenim, inanlmaz bir g tarafndan itilmiim gibi havada srad. Arabama komaya baladm.
aka ediyordum, diye bard. Gidemezsin daha. Bana hl be gn borlusun.
Ben hzla geri srerken ikisi de arabama doru kouyorlard. Glyor, hoplayp zplyorlard.
Carlitocuk, istediin zaman beni ara! diye bard, don Genaro.

--Rya Grenle Ryada Grlen

Arabam don Juann evinin olduu yere doru sryordum.

Gnn erken saatleriydi. Geceyi yol zerinde bir motelde geirmitim. Bylece, leden nce don Juann evine varabilirdim.
Don Juan arka bahedeydi. arnca geldi. Selam iten ve scakt. Beni gmlekten memnun olmua benziyordu. Beni
yattracana inanm olduunu dndm bir yorumda bulunduysa da bu gene de ters bir etki yapt.
Geldiini duyduydum, dedi srtarak. Hemen evin ardna kotum. Beni burada grnce korkmandan rktm.
Yeterince skntl ve ktmser olduumun ayrtna varmt. Ona Eligioyu anmsattm syledi. Dediine baklrsa, Eligio
byc olmak iin yeterince maraziymi. Ama bilgi adam olmak iin gereinden te maraziymi. Byclerin dnyasnn insan
yutan etkilerinin stesinden gelmenin tek yolunun buna glp gemek olduunu belirtti.
Havam hakkndaki yorumunda isabetsiz deildi. Aslnda, endieli ve skntlydm. Uzun bir yrye ktk. Duygularmn
hafiflemesi saatler ald. Ktmserliim hakknda konumaktansa, onunla birlikte yrmek ok daha iyi geldi bana.
Evine, akamstne doru dndk. Ackmtm. Yemeimizi yedikten sonra sundurmann altnda oturduk. Gkyz akt.
leden sonraki aydnlk beni kendime getirmiti. Konumak istedim.
Aylarca kt hissetim kendimi, dedim. Geen sefer geldiimde, senin ve don Genaronun dediklerinizde ve yaptklarnzda ok
rktc bir eyler vard.
Don Juan hibir ey sylemedi. Ayaa kalkarak sundurmann evresinde dolanmaya balad.
Seninle bunu konumam gerek, dedim. Beni ok rkten bu konuyu kafamda srekli tartmaktan alamyorum kendimi.
Korkuyor musun?
Korkmuyordum belki ama duyup grdklerim nedeniyle bocalyordum, bana fazla geliyordu. Aklmdaki delikler ylesine
bymt ki, ya bunlar onaracak ya da aklm toptan yitirecektim.
Sylediklerim onu gldrd.
Daha akln frlatp atma, dedi. Henz bunun zaman deil. zlme, o da olacak ama sanrm daha zaman deil.
Olanlara bir aklama getirmeye alaym m, yani? diye sordum.
Tabii, niye olmasn! dedi. Zihnini salam tutmak senin grevin. Savalar kafalarn duvara vurarak zafer kazanmazlar;
duvarlarn stnden geerek kazanrlar. Savalar duvarlarn stnden atlarlar; onlar ykmazlar.
Bunun stnden nasl atlarm? diye sordum.
ncelikle, senin yaptn gibi her eye ok ciddi yaklamak lmcl bi yanl, diyerek yanma oturdu. Allmadk olaylarla
karlatmzda hi durmadan yinelediimiz kt alkanlmz vardr. lki udur: her ne oluyorsa ya da olduysa bunu
grmezden gelir ya da hi olmad sayarz. Bu, banazlarn yoludur. kinci olarak, olan grnd gibi kabullenir, ne olup bittiini
biliyormuuz hissine kaplrz. Bu da softann yoludur. ncs de, olan biten bizi bask altna alr. nk ne grmezden
gelebiliriz ne de kabullenebiliriz. Bu da aptallarn yoludur. Senin yolun mu bu, acaba? Bi de drdnc yol vardr, en doru olan:
savann yolu. Bi sava hibi ey olmam gibi davranr, nk hibi eye inanmaz, ama her eyi de grece deeriyle
kabullenir. Kabullenmeden kabul eder, grmezden gelmeden grmezden gelir. Hibi zaman biliyormu gibi yapmaz, hibi
zaman da hibi ey olmuyormu gibi. Altna yapacak denli korksa bile denetimi elinden brakmaz. Byle davranarak takntlarn,
kaygy yok eder.
Bir sre sessizce oturduk. Don Juann szleri kokulu merhem gibiydi.
Don Genaro ile ifti hakknda konuabilir miyim? diye sordum.
Onun hakknda ne sylemek istediine bal, diye yantlad. Yine kayglarn, taknaklarna dknln m
sergileyeceksin?
Aklamalarla ilgili dknlk gstereceim, dedim. Takmak sahibi oldum, nk gelip seni grmeyi gze alamadm.
Kukularm, umutsuzluumu kimselere aamadm.
Dostlarnla konumuyor musun?
Konuuyorum, ama onlar bana nasl yardm etsinler ki?
Sana yardm gerektii hi gelmemiti aklma. Bi savann hibi eye gerek duymad duygusuna almalsn artk. Yardm
gerek diyorsun. Niin yardm gerek? Yaam denen u lgn yolculuk iin gereken her ey var sende. Sana, gerek deneyimin
insan olabilmek, tek geerli eyin yaamak olduunu retmeye abaladm; yaam, u anda zerinde yrdmz dolambal
yoldur. Yaam, kendi iinde yeterli, aklayc ve tamdr.
Bi sava bunu anlar ve buna uygun biimde yaar; bu nedenle, pek de abartmadan, deneyimlerin deneyimi sava olmaktr
diyebiliriz.
Bir eyler sylememi bekliyor gibiydi. Bir an iin ne diyeceimi bilemedim. Szlerimi dikkatle semek istedim.
Eer, bi sava teselliye gerek duyuyorsa, diye srdrd, yalnzca birini seip, karmaasn, son ayrntsna varncaya kadar
bu kiiye anlatr. Bi savann, anlalmaya ya da yardm grmeye gereksinimi yoktur; konuarak, stndeki basky az da olsa
azaltr. Tabii, eer konumaktan holanyorsa. Yok, yle deilse, kimseye bi ey anlatmaz. Ama sen tam anlamyla bi sava
gibi yaamyorsun henz. Karlatn boluklar da son kerte byk olmal. Tamamyla anlyorum seni.
aka yapmyordu. Gzlerindeki yaknla baklrsa, kendisini benim yerime koymutu. Ayaa kalkarak hafife bama vurdu.
Sundurma boyunca ileri geri yrmeye, rastgele evin evresindeki allklara bakmaya balad. Devinimleri beni ikillendirmiti.
Gevemek amacyla, ikilemimle ilgili konumay srdrdm. Hibir eyden habersiz bir seyirci gibi davranmann benim iin artk
imknsz olduunu hissettim birden. Onun denetimi altnda, isel syleiyi durdurmak gibi tuhaf sezgileri gelitirmi, ryalarm
denetim altna almay baarmtm. Bunlar, rol keserek yaplacak eyler deildi. Her ne kadar, harfi harfine olmasa da,
nerilerini yerine getirmi, gnlk alkanlklarm srdrmeyi ksmen brakm, kiisel tarihimi silmi, edimlerimin sorumluluunu
stlenmi, yllar nce ok rktm bir noktaya sonunda ulaabilmitim; bedensel ya da duygusal erincimi bozmadan tek
bama olabilmeyi becerebiliyordum. Bu, benim belki de biricik artc haarmd. Eski beklentilerim ve ruhsal konumum
asndan gzlemlendiinde, hem tek bama olmay becerebilmem hem de aklm yitirmemi olmam yepyeni bir olayd.
Yaammda, dnya grmde sregelen tm deiikliklerin kesin biimde bilincine varmtm. Ayrca, don Juanla don
Genaronun ift hakkndaki aklamalarndan bu denli etkilenmenin gereksiz olduunun da bilincindeydim.
Benim neyim var byle, don Juan? diye sordum.
Dknlk gsteriyorsun, diye atld. Kukulara, skntlara dknlk gstermeyi, duyarl bir insan olmann iareti sayyorsun.
Eh ite, iin gerei u ki, duyarllktan en uzak olan kii sensin. O halde niye yleymi gibi yapyorsun? Geenlerde, sana bi
savann kendisini olduu gibi, alakgnlllkle kabullendiini sylememi miydim?
Kafam bilerek kartrdm sylemeye getiriyorsun, dedim.
Hepimiz kafamz bilerek kartrrz, dedi. Hepimiz ne yaptmzn da ayrdndayz. O elimsiz aklmz, kendini byleyen
aptal devi oynamaya baylr. Ksaca, da fare douruyor.
Ona, ikilemimin dile getirdiinden belki de daha karmak olduunu aklamaya altm. Kendisinin de don Genaronun da
benim gibi bir insan olmalarna karn, stn denetim glerinin bana rnek oluturduunu syledim. Ama eer, bana oranla ok
byk bir farklla sahiplerse, benim iin rnek deil, olsa olsa ak atamayacam bir gariplikler kumkumas oluturabilirlerdi.
Genaro bi insandr, dedi don Juan, gven verici bir sesle. Senin gibi bi insan deil artk, doru. Ama zaten baarmas gereken
de buydu; neden korkuyorsun ki? Senden farkl olduu iin daha ok deer vermelisin ona.
Ama ondaki fark, insani bir fark deil ki, dedim.
Peki, yle deilse nedir, sence? Bi insanla bi at arasndaki fark m yani, bu?
Bilmem. Ama o benim gibi deil.
Bi zamanlar senin gibiydi.
Peki, ben bu deiimi anlayabilir miyim?
Tabii! Sen kendin bile deiiyorsun.
Benim de bir ift oluturabileceimi syleyebilir misin?
Hi kimse ift oluturmaz. Lafn gelii bu. Senin drdrna bakldnda, bi szck manya olduun aka grlyor. Szlerin
anlamlar seni tuzaa dryor, her zaman. Sen simdi, Allah bilir, insann, ifti kt yollardan oluturduunu dnyorsundur.
Tm biz ldayan varlklarn bi ifti vardr. Hepimizin! Bi sava bunun farknda olmay renir, hepsi bu. Tabii ki, bu
farkndal kefetmemizi zorlatran almaz engeller var. Ama bu beklenen bi ey; bu engeller o bilinlilie ulama yolunda
karlatmz, benzersiz bi meydan okumadr.
'Ben, neden bu denli korkuyorum, don Juan?
nk sen, iftin, szlerin sana anlatt ey olduunu, bi ift ya da bi baka sen olduunu sanyorsun. Bu szckleri, bunu
tanmlamak asndan setim. ift, insann kendisidir, bununla baka trl yzleilmez.
Ya ben buna sahip olmak istemiyorsam?
ift, kiisel seim konusu deildir. Byclerin, farkndal kazandran bilgilerini renmek iin yaplan kiisel bi seim de
deildir sz konusu olan. Sen hi kendine, neden zellikle sen, diye sordun mu?
Her zaman. Sana bu soruyu belki de yz kere sordum, ama sen beni hi yantlamadn.
Ben sana, yant gerektiren bi soru gibi sor demedim; bi savann, sahip olduu hazinenin, meydan okuyabilme hazinesinin
zerinde dnp, tanmas anlamnda syledim.
Bunu, sradan bi soruya dntrmek, beenilmek ya da kendini acndrmak isteyen, kibirli, sradan bi insann ii olsa gerek. Bu
tr sorularla iim yok benim, nk bunlar yantlamann yolu da yok. Senin seilmen erkin bi edimiydi; erkin edimlerine kimse
kar gelemez. imdi, sen seilmi olduuna gre bu edimin sonuca ulamasn hi kimse engelleyemez.
Ama insann her an baarszla urayabileceini sen kendin sylemitin, don Juan.
Doru. nsan her an baarszla urayabilir. Ama sen baka bi ey sylemeye alyorsun, galiba. Sen bi k yolu bulmak
istiyorsun. Baaramama zgrlne sahip olup, ayrm kendi anladn biimde terk etmek istiyorsun. ok ge arlk. Bi
savann, erkin eline dtkten sonraki tek zgrl, kusursuz bi yaam yolu semektir. Uyduruk bi zafer ya da yenilgi
yaratamazsn. Akln, senden znn tamln krman iin yenilgiyi kabullenmeni istiyor da olabilir. te yandan, yalanc bi zafer
ya da yenilgi ilan etmeni nleyecek bi kar nlem de yok deil. Yenilginin huzurlu cennetine ekilmeyi dzlyorsan ldrm
olmalsn. Bedenin buna kar gelir de, seni hibi yere brakmaz.
Sessizce kkrdamaya balad.
Niye glyorsun? diye sordum.
Berbat bi noktaya ulatn, dedi. Geri ekilmen iin ok ge, eyleme gemen iinse ok erken. Yapabilecein tek ey olaylara
tank olmak. Sen u anda, ne anasnn rahmine dnebilen, ne de istedii gibi devinebilen bi ocuun o sefil durumundasn.
ocuun yapabilecei tek ey, seyredip, kendisine anlatlan akl almaz eylem yklerini dinlemek. te imdi sen de tam bu
noktadasn. Ne eski dnyann rahmine kaabilirsin, ne de erkle edimlerde bulunabilirsin. Yapabilecein tek ey erk edimlerine
tank olmak, ykler, erk ykleri dinlemek
te ift de, bu yklerden biri yalnzca. Biliyorsun bunu. Zaten, aklnn buna bu kerte taklmasnn nedeni de bu. Anlarm gibi
yaptndaysa, kafan duvarlara vurmu oluyorsun. Sana aklama kabilinden syleyebileceim tek ey u: ift, her ne kadar
rya grme sonucunda ortaya ksa bile, olabildiince gerektir.
Senin sylediklerine baklrsa, don Juan, ift, edimlerde bulunabiliyor. Peki, o halde ift...?
Yrttm mant srdrmeye brakmad beni. iftin varlna tanklk ettikten sonra, bana bu konuda bir eyler anlatmasnn
yakk almayacan anmsatt.
ift, tabii ki edimde bulunabilir, dedim.
Tabii ki, diye yantlad.
Peki, ift z adna edimde bulunabilir mi? diye sordum.
O, bizzat zdr, kahretsin!
Ne demek istediimi anlatmann ok zor olduunun ayrdna vardm. Kafamda, eer bir byc ayn anda iki eylem birden
gerekletirebiliyorsa, yararc retkenliinin de ikiye katlanmas gerektii yolunda bir dnce dolanyordu. Ayn anda iki ite
alabilir, iki yerde olabilir, iki kiiyle grebilirdi.
Don Juan sabrla dinledi.
u biimde aklamama izin ver," dedim. Don Genaro, varsaymsal adan bakldnda, iftine, binlerce kilometre uzaklktaki
bir adam ldrtebilir mi?
Don Juan bana bakt. Ban sallad, gzlerini benden uzaklatrd.
iddet ykleri sarm, her bi tarafn, dedi. Genaro kimseyi ldremez. Nedeni ok basit, nk artk insan dostlaryla
arasnda alp verecek hibi ey kalmad. Bi sava grme ve rya grme yetisini yakaladktan, ltsnn bilincinde olduktan
sonra, iinde baka eylere kar ilgi kalmaz.
mezliimin ilk gnlerinde, bir bycnn, dostunun yardmyla kendini yzlerce kilometre uzaa tatp, dmanlarna darbe
indirebileceine ilikin bir aklama yapm olduunu anmsattm.
Kafann karmaklndan ben sorumluyum, dedi. Ama unutma ki baka kez de, retmenimin bana uygulatt admlar sana
uygulamadm sylediydim sana. Bi bycyd o, seni de o dnyaya tam anlamyla sokmalydm. Yapmadm, nk artk
insan kardelerimin usuyla busuyla ilgilenmiyorum. Geri, retmenimin szlerine saplanp kalmmdr. Seninle onun
konutuu biimde konumuumdur ou zaman.
Genaro, bi bilgi adamdr. Hem de en hasdr. Eylemleri kusursuzdur. Sradan insann da, bycnn de ok tesindedir. Onun
ifti, neesinin ve mizahnn ifadesidir, o bunu, sradan durumlar yaratmak ya da zmlemek amacyla ortaya karmaz.
Bilebildiim kadaryla ift, bizim ldayan varlk olma durumumuzun farkndaldr. O, her eyi yapabilirse de kimseye
karmamay yeler, sevecen olmay yeler.
dn alnm szcklerle, seni yanl biimde ynlendirmi olmak benim hatamd. retmenimin, don Genaronun
yapabildiklerini yapmaya gc yetmezdi. Ne yazk ki kimi eyler, retmenim iin, tpk senin iin olduu gibi, yalnzca bi erk
yks olmaktan ileri gidemedi.
Bak am savunmak zorunda hissettim kendimi. Varsaymsal adan konutuumu syledim.
Bilgi adam sz konusu olduunda varsaymsal a diye bi ey kalmaz, dedi. Bilgi adamnn insan kardelerine zarar vermesi
olanakszdr; ister varsaymsal olsun isterse baka bi ey.
Peki, ya insan kardeleri onun gvenliine ve salna zarar vermeyi planlarsa? O zaman, kendini korumak amacyla iftini
kullanabilir mi?
Umarszlk iinde, dilini aklatt.
Bu ne inanlmaz, iddet dolu dnceler byle, dedi. Hi kimse, bi bilgi adamnn gvenliine ve salna zarar vermeyi
planlayamaz. O, bunu grr, nlemek amacyla gerekeni yapar. Genaro, rnein, sana ulaaym derken hesapl bi tehlikeye
atld. Ama sen, onun gvenliine zarar verecek hibi ey yapamazdn, zaten. yle bi ey olsayd, grmesi ona sylerdi bunu.
Ama eer, senin doanda ona zarar verecek bi ey varsa ve grmesi buna ulaamyorsa bu da onun yazgsdr, zaten ne
Genaro ne de bi bakas bunu nleyebilir. Grdn gibi, bilgi adam hibi eyi denetlemeden denetimi elinde tutar. Ya!
Sessiz kalmtk. Gne evin bat yanndaki sk, uzun allklarn ucuna ulamak zereydi. Gn nn yitmesine iki saat kadar
daha vard.
Don Juan teklifsizce, Neden Genaroyu armyorsun? dedi.
Bedenim srad. lk tepkim elimdeki her eyi atp arabama komak oldu. Don Juan kahkahadan krlyordu. Ona, kendime hibir
ey kantlamak zorunda olmadm, kendisiyle konumaktan ok honut olduumu syledim. Don Juan, glmesini
durduramyordu. Sonunda, don Genaronun byle bir sahneyi karmasnn utan verici olduunu syledi.
Bak, don Genaroyu sen armazsan, ben arrm, dedi, kararl bir ses tonuyla. Onun arkadalna baylyorum.
st damamda korkun eki bir tat olumutu. Kalarmdan, st dudamdan ter boand. Bir ey sylemek istedim ama
aslnda syleyecek bir ey yoktu.
Don Juan, uzun dikkatli bir bak frlatt bana.
Hadi, dedi. Bi sava her zaman hazrdr. Salt sava olmay dilemekle sava olunmaz. Yaammzn son anna dek sren
bitmeyen bi savamdr, bu. Kimse sava domaz, tpk kimsenin mantkl bi varlk olarak domad gibi. Birine ya da tekine
dnmeyi biz beceririz.
Topla kendini! Genaronun, seni byle titrerken grmesini istemem.
Ayaa kalkt, sundurmann temiz taban zerinde ileri geri gezinmeye balad. Hibir ey yapmadan durmam olanakszd.
Sinirlerim ylesine gerilmiti ki, sonunda tek bir szck yazamaz oldum, ayaa frladm.
Don Juan, yzm batya dnk biimde noktamn zerinde yerimde saydrd. Ayn devinimleri birok kez uygulatmt. Ama,
kiinin oluan alacakaranlktan erk ekmesiydi. Bunun iin, kollar havaya kaldrlyor, parmaklar pervanenin kanatlar gibi
geriliyor, sonra kollar tepe noktasyla ufkun tam ortasndayken kuvvetice sklyordu.
Devinimler ie yarad, olabildiince dinginleip kendimi topladm. Gene de, bu yaln, aptalca devinimlerle asla bu denli
dinginleemeyecek olan eski benime, ne olduunu merak etmekten de kendimi alamadm.
Dikkatimi, don Juann don Genaroyu armak amacyla kukusuzca izleyecei yntem zerinde younlatrmak istedim. Don
Juan, yz gneydouya dnk biimde sundurmann kenarnda durdu, ellerini azna gtrp bard, Genaro! Buraya gel!
Don Genaro bir an sonra alln ardndan ortaya kt. Her ikisi de ldyorlard. nmde, neredeyse dans ettiler.
Don Genaro beni taknca selamlad, ardndan st sandnn stne oturdu.
Kesinlikle yolunda gitmeyen bir ey vard, bende. Dingindim, telalanmyordum. nanlmaz bir vurdumduymazlk, uzaktalk hali
tm varlm kaplamt. Sanki bir yere saklanm, kendimi seyrediyordum. Don Genaroya, olduka kaytsz bir tavrla, geen
grmemiz srasnda beni lesiye korkuttuunu, hatta psikotropik bitkilerle olan deneyimlerim srasnda bile bu denli bir
kargaaya srklenmediimi anlatmaya girilim. Her ikisi de, anlattklarm, sanki glnm gibi karladlar. Ben de onlara
gldm.
Duygularmdaki uyuukluun kesinlikle bil ncilideydiler. Beni seyredip, sanki sarhomuum gibi dalga getiler.
imde bir ey, durumu aina bir konuma getirmek amacyla umutsuz bir sava veriyordu. lgilenmi ve korkmu olmak
istiyordum.
Don Juan, sonunda yzme su serperek, oturup bir eyler yazmaya yneltti beni. Daha nce de syledii gibi, not almam,
yoksa leceimi belirtti. Yalnzca birka szck yazmak bile, beni o eski bildik halime dndrmeye yetmiti. nceden bulank
olan bir ey, sanki yeniden eski berraklna kavumutu.
Bilinen zmn ortaya kmas, bilinen korkularmn da ortaya dklmesi anlamna geliyordu. Korkmam olmaktansa,
korkmaktan artc bir biimde daha az rkmtm. Tatsz da olsalar, eski alkanlklarn getirdii tanklk duygusu ho bir
dinlence gibiydi.
Sonra, Don Genaronun, alln oradan ortaya ktnn tam anlamyla ayrdna vardm. Bilinen dnce srelerim alt. e
olay hakknda yorum yapmay reddetmekle baladm. Ona hibir ey sormamaya karar verdim. Bu kez sessiz bir tank
olacaktm.
Genaro duvara dayanmt. Hem srtn duvarda dinlendiriyor, hem de oynak st sand zerinde oturmay srdryordu. Tpk
at binmi de sryormu gibi grnyordu. Elleri nndeydi, bir atn dizginini tutuyormu izlenimini veriyordu.
ok doru, Carlitocuk, diyerek st kasasn yere oturttu.
Sa ayan dsel bir atn boynunun zerinden geirerek at indi ve yere atlad. Devinimlerinde ylesine bir kusursuzluk vard ki,
bende at srtnda yolculuk yapp gelmi olduu yolunda sarslmaz bir kan oluturmutu. Yanma gelerek soluma oturdu.
Genaro geldi, nk sana tekinden sz etmek istiyor, dedi, don Juan.
Sahneyi don Genaroya brakrmasna bir deviminde bulundu. Don Genaro eildi. Yzm grmek amacyla hafife dnd.
Ne renmek isterdin, Carlitocuk? diye sordu, yksek perdeden bir sesle.
Eh, eer ift hakknda konuacaksan, bana her eyi anlat, dedim, yapma bir kaytszlkla.
Her ikisi de birbirileriyle bakp balarn salladlar.
Genaro sana rya gren ile ryada grlenden sz edecek, dedi don Juan.
Senin de bildiin gibi Carlitocuk, dedi don Genaro, snmaya balayan bir konumac havasyla, ift, rya grme srasnda
balar.
Bana uzun uzun bakarak glmsedi. Baklarn, yzmden defterime ve kalemime kaydrd.
ift, bir ryadr, dedi, kollarn kad ve ayaa kalkt. Sundurmann sonuna doru yrd, alla doru yoluna devam etti.
Yznn drtte n bize gsterecek biimde alln ardnda durdu; grne baklrsa iiyordu. Bir sre sonra, yolunda
gitmeyen bir eyler varm gibi geldi bana. Sanki umarszca iemeye alyor, ama beceremiyordu. Don Juann kahkahas,
don Genaronun gene soytarlk ettii anlamna geliyordu. Don Genaro bedenini ylesine gln durumlara sokuyordu ki, don
Juan da ben de glmekten neredeyse sinir nbetine tutulmak zereydik.
Don Genaro sundurmaya dnerek oturdu. Glnden, pek az rastlanan bir scaklk yaylyordu.
Yapamadn m, yapamazsn ite, deyip omuzlarn silkti.
Sonra, bir anlk sessizliin ardndan iini ekerek, Evet, Carlitocuk, ift, bir ryadr, diye ekledi.
Gerek deil midir demek istiyorsun? diye sordum.
Hayr, bir ryadr demek istiyorum, diye karlk verdi.
Don Juan araya girerek, don Genaronun, bilinliliin ilk belirmesine, bir baka deyile bizim ldayan varlklar oluumuza
gnderme yaptn aklad.
Her birimiz farklyz; bu, savamlarmzn ayrntlarn da farkl klyor, dedi don Juan. Aslna bakarsan, ifte ulamak amacyla
attmz admlar ayn. zellikle de pek belirgin ve emin olmayan ilk admlar.
Don Genaro da bunu kabul ederek bycnn bu aamada yaad belirsizlik zerinde bir yorumda bulundu.
Benim, ilk bama geldiinde, ne olduunu anlamadydm, diye aklad. "Bir gn, dalarda bitki topluyordum. Baka ot
toplayclarnn da alm olduklar bir yreye gitmitim. ki kocaman torba bitki toplamtm. Eve dnmeye hazrdm, ama nce
bir sre dinlenmeye karar verdim. Patika taralnda bir aacn glgesinde uzanarak uyuyakaldm. Sonra, tepenin altndan doru
gelen insanlarn sesini duyup uyandm. Aceleyle koup, yattm yere yakn bir alnn ardna gizlendim. Orada ylece beklerken
bir ey unuttuum duygusuna kapldm. Torbalarm alm mym, diye bakndm; almamtm. Yolun karsnda, uyuduum yere
bakyordum ki korkudan leyazdm. Hl orada uyuyordum! Bendim, o! Bedenime dokundum. Kendimdim! Bu arada, gelenler
uyuyan bana iyice yaklamlard. Tam anlamyla uyank olan ben ise gizlendiim yerde umarszca baknyordum. Kahretsin!
Beni bulacaklar, antalarm yrteceklerdi. Ama sanki orada deilmiim gibi bana doru gelmeyi srdrdler.
Grdklerim ylesine canlyd ki, ldrmak zereydim. Bir lk attm ve yeniden uyandm. Kahretsin! Bir ryayd bu!
Don Genaro yksn kesti, benden bir soru ya da yorum beklermi gibi durdu.
Don Juan, kinci kez nerede uyandn syle ona, dedi.
Patikann yaknnda, uyuyakaldm yerde uyandm, dedi don Genaro. Ama bir sre nerde olduumu bilemedim. Yalnz, unu
diyebilirim ki, sanki hl kendimi uyanrken izlemekteydim. Sonra, birden bir ey beni patikann yanna ekti, kendimi, gzlerimi
ovalarken buldum.
Peki, sonra ne yaptn? diye sordu don Juan.
kisi birden glmeye balaynca, don Juann bana takldn anladm. Sorularma yknyordu.
Don Genaro konumasn srdrd. Bir an durup kaldn, ardndan gidip her eye baktn syledi.
Gizlendiim yer tam grdm gibiydi, dedi. Bana doru gelen adamlar da yollarna gidiyorlard. Bunu biliyorum, nk
koarak arkalarndan baktm. Bunlar, grdm adamlard. Onlar kasabaya dek izledim. Her halde deli olduumu sandlar.
Yolun yannda uyuyan arkadam grp grmediklerini sordum. Hibiri grmemiti.
Grdn gibi, dedi don Juan, hepimiz ayn kukulara dyoruz. Delirmekten korkuyoruz; ne yazk ki bizler zaten deliyiz.
Don Genaro, bana, Sen bizden bir kerte daha delisin aslnda, diyerek kkrdad. Daha da kukucu.
Kukuculuumla dalga getiler. Sonra, don Genaro yeniden konumaya balad.
Hepimiz youn varlklarz, dedi. Sen tek deilsin, Carlitocuk. Rya nedeniyle birka gn biraz sarsldm, ama yaamm
kazanmam iin almam gerekiyordu, ryalarmn gizemleri zerine dncelere dalmaya gerekten zamanm yoktu. Bylece,
abucak sildim bunlar kafamdan. Sana ok benzerdim, ben.
Ama bir gn, birka ay sonra yorucu almayla geen bir sabahn ardndan, ikindistne doru, bir ktk gibi yatp uyudum.
Sonra, yamur yamaya balad, tavandaki delikten damlayan su beni uyandrd. Yataktan frladm, atya trmanp ieriyi su
basmadan, delii tamir etmek istedim. Kendimi yle iyi, yle gl hissediyordum ki, ii bir dakikada bitirdim. Islanmamtm bile,
O ksa ekerlemenin bana ok iyi geldiini dndm. im bitince eve dnp bir eyler yemek istedim. Ama lokmalar
yllamadmn ayrdna vardm. Hastalandm sandm. Kimi otlar, yapraklar ineyip boynuma baladm, yatama dndm.
Yatan yanna gelince, korkudan dizlerimin ba zld gene. Yataktaki bendim; uyuyordum! Beni drtp uyandrmak istedim,
ama bunun kesinlikle yaplmamas gereken bir ey olduunu biliyordum. Bylece, evden dar katm. ok fena rkmtm. Ne
yaptm, nereye gittiimi bilmeden tepelerde dolatm, oysa tm yaamm oralarda gemiti. Yamurda, damlalar
duyumsamadan yrdm. Sanki dnmyordum. Sonra, imekler, yldrmlar ylesine younlat ki yeniden uyandm.
Bir sre sustu.
Nerde uyandm bilmek ister misin? diye sordu bana.
Tabii, diye yantlad, don Juan.
Yamur altnda, tepelerde uyandm, dedi.
Ama uyandn nasl anladn? diye sordum.
Bedenim anlad, diye yantlad.
Aptalca bi soruydu bu, diye girdi araya don Juan. Savann iinde, bi yerlerdeki bi eyin tm deiimlerin bilincinde
olduunu sen de biliyorsun. Savann kesin erei bu bilinci glendirmek ve srdrmektir. Sava, bunu temizler, parlatr ve
alr durumda tutar.
Haklyd. imdeki bir eyin her eyi kaydettiini, yaptm her eyin bilincinde olduunu bildiimi onlara sylemeliydim. Ayrca
bunun sradan bil ini iliimle de bir ilgisi yoktu. Tam anlamyla saptayamadm, deiik bir eydi. Onlara, belki de Don
Genaronun bunu benden daha iyi tanmlayacan syledim.
Bakma, sen de iyi gidiyorsun, dedi don Genaro. Sana neyin ne olduunu syleyen bir i sestir. te o srada bana da ikinci kez
uyandm syledi. Tabii, uyanr uyanmaz rya grm olduum kansna vardm. Belli ki sradan bir rya deildi bu. Ama tam
anlamyla rya grme de deildi. Bylece baka bir kan oluturdum: sanrm yar uyank halde uykumda yrmtm. Bunu
baka trl anlayamyordum.
Don Genaro, velinimetinin ona, yaadklarnn bir rya olmadn, bunu kesinlikle uyurken rya grmek biiminde ele almamas
gerektiini akladn syledi.
Bunun ne olduunu syledi sana? diye sordum.
Birbirlerine baktlar.
Bana bunun bir hayalet olduunu syledi, dedi, sesinde kk bir ocuun titremiyle.
Onlara, don Genaronun velinimetinin, olaylar onlarn bana akladklar gibi mi akladn renmek istediimi syledim.
Don Juan, Tabii ki yle aklad, dedi.
Velinimetimin akladna gre, diye sze girdi don Genaro, kiinin iinde kendini uyurken grd rya, iftin zamanym.
Bana, meraklanp kendime sorular sorup erkimi ziyan edeceime, hazrlkl olmam tlemiti.
Bir sonraki deneyimimi velinimetimin evinde yaadm. Ona ev ilerinde yardmc oluyordum. Bir ara dinlenmek iin biraz
uzandm, her zamanki gibi uyuyakaldm. Evi, kesinlikle bir erk yeriydi ve bana yardm etmiti. Bir grltyle uyandm, birden.
Velinimetimin byk bir evi vard. Varlkl bir adamd, yannda alan oktu. Grlt, akl talarna arpan bir krein sesine
benziyordu. Oturup dinledim. Sonra da ayaa kalktm. Ses ok tedirgin ediciydi ama neden byle olduunu kavrayamyordum.
Yerde uyumakta olduumun ayrdna vardm srada dar kp sesin kaynan arayp bulmam gerekir mi, diye
dnyordum. Bu kez neyi nasl yapmam gerektiini biliyordum. Sesi izledim. Evin arkasna yrdm. Kimse yoktu. Ses, evin
uzaklarndan geliyor gibiydi. zlemeyi srdrdm. Ne kadar izlersem o denli hzl devinebiliyordum. Uzak bir yere geldim ve
inanlmaz eyler grdm.
Bu olaylarn bana geldii srada mezliinin balang aamalarnda olduunu, rya grme alannda pek az ilerlediini,
ama kendine bakt trden ryalar anlalmaz bir kolaylkla grdn aklad.
Nereye gittin don Genaro? diye sordum.
Rya grme srasnda ilk kez gerekten devinmitim, o gn, dedi. Aslna bakarsan doru davranacak denli bilgim vard bu
konuda. Hibir eye dorudan bakmadm; sonunda kendimi, velinimetimin kimi erk bitkilerinin yer ald derin bir koyakta
buldum.
nsan, rya grme konusunda ne denli az ey bilirse daha m iyi oluyor? diye sordum.
Hayr, diye girdi araya don Juan. Herkes belirgin konularda kimi kolaylklara sahiptir. Genaronun ustal da rya grme
zerine.
Koyakta neler grdn, don Genaro? diye sordum.
Velinimetimin kimi adamlarla birlikte tehlikeli uygulamalarda bulunduunu grdm. Orada ona yardm etmek iin bulunduumu
dndm, aalarn ardna gizlendim. Ne var ki, nasl yardm edeceimi bilmiyordum. Kafasz da deildim; sonunda, gzmn
nndeki sahnenin rol almak iin deil, seyretmek iin olduunu anladm.
Ne zaman, nasl ve nerede uyandn?
Ne zaman uyandm bilemem. Saatler sonra olmal. Btn bildiim, velinimetimi ve adamlar izlediimdir. Velinimetimin evine
vardklarnda kardklar grlt, nk tartyorlard, beni uyandrd. Kendimi uyurken seyrettiim yerdeydim.
Uyanmamn ardndan, grdklerimin ve yaptklarmn rya olmadnn ayrdna vardm. Sesin klavuzluunda uzak bir yere
gitmitim.
Velinimetin, senin ne yaptnn farknda myd?
Tabii ki. Yapacaklarm yerine getirmemde yardmc olmak amacyla, krekle o sesleri karan kendisiydi. Eve girdiinde,
uyuduum iin beni azarlarm gibi yapt. Beni grdn biliyordum. Daha sonralar, dostlar evinden gittiinde bana, aalarn
ardnda gizlenen parltm fark ettiini syledi.
Don Genaro, bu olayn ona rya grme yolunda birka adm attrm olduunu, bir sonraki sefer iin on be yl gemesi
gerektiini syledi.
Drdncs ok daha garip, ok daha tam bir grsyd, dedi. Kendimi, ilenmi bir tarlann ortasnda buldum. Kendimi yan
tarafma yatm derin derin uyurken grdm. Bunun rya grme olduunu biliyordum, nk her gece kendimi rya grmeyi
uygulamak iin hazrlyordum. ounlukla, ne zaman kendimi uyurken grsem uyuduum yerin yannda olurdum. Bu kez
yatamda deildim, oysa o akam yatama yattm ok iyi biliyordum. Hlbuki rya grme, bu sefer gndzn oluyordu.
Uzandm yerden ayrlp bir yne doru gittim. Nerede olduumu biliyordum. Evimden pek uzakta deildim; olsa olsa birka
kilometre. Her ayrntya bakarak evrede dolandm. Byk bir aacn glgesinde durup bir tepenin yamacndaki kimi msr
tarlalarnn hemen yan bandaki dz bir toprak parasn gzledim. Sonra, olaand bir ey ekti dikkatimi, ne denli uzun
bakarsam bakaym evremdeki ayrntlar deimiyor ya da gzden yitmiyordu. rkerek, uyumakta olduum yere doru kotum.
te gene tam oradaydm. Kendime bakmaya baladm. Baktm bedene kar rktc bir kaytszlk duygusu iindeydim.
Sonra, yaklaan insanlarn sesini duydum. nsanlar hep evremde gibiydi. Kk bir tepenin zerine koup onlar dikkatlice
izledim. Bulunduum tarlaya gelen on kii vard. Hepsi de gentiler. Yattm yere kotum ve kendimi orada bir domuz gibi
horlarken grdmde yaammn en bunaltc anlarndan birini yaadm. Benimi uyandrmam gerektiini de biliyordum. Ama
nasl? Kendimi uyandrmann ldrc olabileceini de biliyordum. Ama gen insanlar beni orada bulurlarsa altst olacaklard.
Usumdan geen tm bu irdelemeler aslnda tam anlamyla dnce deildi. Bunlar daha ok gzmn nndeki sahnelere
benziyordu. Endie duymam, rnein, kendimi, kapana kslmlk duygusu iindeyken grmemdi. Buna endielenme diyordum.
Ondan sonra da ok geldi bu bama.
Eveet, ne yapacam bilemediim iin olacan en ktsne hazrlanarak, kendime bakarak orada ylece bekledim. Bir sr
imge gzmn nnden uuarak geti. Bir tanesine zellikle asldm. Bu, evimin ve yatamn grntsyd. Grnt olduka
netleti. Ah, evimde olmay ylesine isterdim ki! Sonra, bir ey sarst beni; birisi beni itti gibi geldi ve uyandm. Yatamdaydm!
Belirgin biimde rya grmtm. Yatamdan frlayp, rya grme srasnda bulunduum yere kotum. Tmyle grdm
gibiydi. Genler orada alyordu. Uzun sre onlar izledim. Bunlar, onlard.
"Gnn sonunda, herkes gittikten sonra uyuduumu grdm yere geldim. Biri burada uzanmt. Ekinler ezilmiti.
Don Juanla don Genaro beni gzlyorlard. Garip hayvanlara benziyorlard. Srtmda bir titreme hissetim. Onlarn benim gibi bir
insan olmad yolunda gayet kesin bir korkuya kaplmak zereydim ki, don Genaro bir kahkaha patlatt.
O gnlerde, dedi, tpk senin gibiydim, Carlitocuk. Her eyi aratrmak isterdim. Senin gibi kukucuydum.
Durdu, parman kaldrp sallayarak don Juana dnd.
Sen de bu ocuk kadar kukucu deil miydin? diye sordu.
Nerde, dedi, don Juan. ampiyon, o.
Don Genaro bana dnp zr diler gibi bir devinimde bulundu.
Galiba, yanldm, dedi. Ben, senin kadar kukucu deildim.
Grlt karmak istemez gibi hafife kkrdamaya baladlar. Don Juann bedeni sessiz kahkahalarla krlyordu.
Bir erk yeri buras, senin iin, dedi don Genaro, fsltyla. Oturduun yerde, parmaklarn kopuncaya dek yazp durdun. yle
zorlu bi rya grme yaadn m hi burada, sen?
Hayr, dedi don Juan, alak sesle. Ama zorlu bi yaz yazma yaad.
Artk, ikiye katlandlar. Sanki yksek sesle glmek istemiyorlard. Bedenleri sarslyordu. Sessiz kahkahalar, tartml bir
gdaklamay andryordu.
Don Genaro dik oturdu, sonra yanma doru kayd. Art arda srtma vurup benim bir alak olduumu yineledi; birden sol
kolumdan tutup byk bir gle kendine doru ekti. Dengemi yitirip, ne doru yuvarlandm. Yzm sert topraa arpmak
zereydim. Dnmeden, sa kolumu ne uzatp, dm yavalattm. kisinden biri, ensemden bastrarak beni yere
yaptrd. Kim olduundan emin deildim. Beni tutan el, don Genaronunkiymi gibiydi. Yok, edici bir rk an yaadm.
Baylyorum sandm, belki de bayldm. Midemdeki bask ylesine youndu ki, sonunda kustum. Buradan sonraki ilk duru
sezgim, birisinin oturmama yardm ettiinin ayrdna varmak oldu. Don Genaro nme melmiti. Don Juan grmek iin
evreye bakndm. Gremedim. Don Genaronun ldayan bir gl vard. Gzleri parlyor, dorudan bana bakyordu. Bana ne
yapm olduunu syledi. Sesinde sitemli bir titrem vard; benden sklm ya da memnun deilmi gibiydi. Birok kez,
paralandm yineleyerek bir araya gelmem gerektiini syledi. Acmasz bir sesle konumay denedi ama tam sylevinin
ortasnda kahkahay patlatt. Benim paralara ayrlmamn korkun bir ey olduunu, yeniden bir araya getirmek iin bir sprge
kullanmas gerektiini sylyordu. Paralar yanl birletirebilirmiim de, sonunda baparmamn olduu yere kamm
gelebilirmi. Glmekten atlyordu. Ben de glmek istedim ve olaanst bir duygu algladm. Bedenim paralanverdi! Sanki
mekanik bir oyuncaktm da, paralara ayrlmtm. Ne bedensel bir duyum alyordum, ne de bir korkuya kaplmtm.
Parampara olmak, alglayann bak asndan tank olduum bir sahneydi, ama duygusal bir noktadan baktmda hibir ey
sezgileyemiyordum.
Bunun ardndan sezgileyebildiim ey ise don Genaronun bedenimi oynatabilmesiydi. Sonra, bedensel bir duyum, evremdeki
grntleri yitirmeme neden olan bir titreim hissetim.
Birisinin, yeniden dik oturmama yardm ettiinin ayrdna vardm. Don Genaro gene nmde melmiti. Beni koltuk altlarmdan
tutup ekerek yrmeme yardmc oldu. Nerede olduumu anlayamyordum. Bir ryadaymm duygusu iindeydim, ama zaman
kavramn da yitirmemitim. Don Juann evinin sundurmasnda, don Genaro ve don Juanla birlikte olduumun sarslmaz bilinci
iindeydim.
Don Genaro sol koltuk altmdan tutup destek vererek yrmeme yardm etti. Seyrettiim sahneler srekli deimekteydi. Ne var
ki, izlediklerimin ne olduunu belirleyemiyordum. Gzlerimin nnde belirenler daha ok bir duyguyu ya da bir hali andryordu,
bu eyleri deitiren yerin merkezi kesinlikle midemdeydi. Bu balant, bir dnce ya da kavrama biiminde olumamt.
abucak belirginleip, her eyin nne geen bedensel bir duyguydu bu. Beni evreleyen bu dzensiz deiimler dorudan
midemden geliyordu. Duygu ve grntlerin sonsuz akndan oluan bir dnya kurmutum. Tandm, bildiim her ey
oradayd. Bu, bir dnce ya da bilinli bir deerlendirme deil, kendi iinde bir duyguydu.
Her eyi deerlendirmeye ynelik o onulmaz alkanlm nedeniyle, olanlar bir sre izlemeyi denedim. Ama yle bir an geldi ki,
o kaydetme sreci kesildi ve isimsiz bir ey, her trden duygularla grntler beni iine ald.
Bir an, iimde bir ey bu deerlendirmeye kar kmaya balad, bir grntnn srekli yinelendiini ayrt ettim: don Juanla don
Genaro bana ulamaya alyorlard. Bu uuan grnt, bir sre sonra hzla kayp geli. Sanki hzl giden bir aracn camndan
onlara bakyordum. Beni yakalamaya alr gibiydiler. Grnt durulat, daha uzun srmeye balad. Binlerce deiik grnt
arasndan bunu durdurduumun bilincine vardm. Bu belirgin grntye ulamak iin brlerini yel gibi frmtm. Sonunda,
dnme yoluyla bunu srdrmeyi becermitim. Dnmeye balaynca, olaan srelerim denetimi ele ald. Gnlk
etkinliklerimde tanmlandnca belirgin olmasalar bile, yalttm grntnn ya da duygunun, don Juanla don Genaronun, don
Juann evinin sundurmasnda, beni koltuk altlarmdan tuttuklarn anlatacak denli berrakt. Baka grnt ve duygularn arasna
kamak istedim ama olmad. Bir sre bununla uratm. Mutluydum, canlydm. Her ikisinden de holandm, onlardan
korkmadm biliyordum. Onlarla akalamak istedim! Bunu nasl yapacam bilemedim, ylece, srtlarna vurarak glmeye
baladm. ok belirgin bir baka sezgim de vard. Rya grdmden kesinlikle emindim. Gzm bir eye odakladm an
hemen bulanklayordu.
Don Juan ile don Genaro benimle konumaktaydlar. Szckleri dorudan alglayamyor, kimin konutuunu ayrt edemiyordum.
Sonra, don Juan bedenimi dndrerek yerdeki bir bei gsterdi. Don Genaro, beni bunun yaknna ekip, evresinde
dndrmeye balad. Yerde yatan bir adamd bu bek. Yz saa dnm, srtst yatyordu. Benimle konuurken, adam
imlemeyi srdrdler. Beni ekip, evresinde dndrdler. Gzlerimi adama odaklayamyordum. Ama sonunda, bir dinginlik, bir
lmllk duygusu kaplad beniadama baktm. Yerde yatan adamn ben olduuma ilikin bir alg yavaa her yanm sard. Bu
alglama hibir korku ya da rahatszlk yaratmad. Bunu heyecan duymadan kabullenmitim. O anda ne tam anlamyla
uyuyordum, ne de tmden uyank ve bilinliydim. Don Juan ile don Genaroyu daha ok ayrt etmeye, kimin konutuunu da
anlamaya balamtm. Don Juan, allklardaki yuvarlak erk yerine gideceimizi syledi. Bunu syler sylemez, orasnn
grnts usumda patlad. evremdeki kara, youn allklar grverdim. Sama dndm, don Juan ile don Genaro da
oradaydlar. Bir sarsnt geirdimonlardan rkmm gibi bir duyguya kapldm. Belki de tehlikeli iki glge gibi
grnmelerindendi bu. Yaknma geldiler. Biimlerini grr grmez korkularm dald. Onlar yeniden sevdim. Sanki esrimitim,
ama hibir eyi kavrayamyordum. Beni omuzlarmdan tutup ayn anda sallamaya baladlar. Uyanmam buyurdular. Seslerini
ayr ayr ve ak seik iitebiliyordum. Sonra, benzersiz bir an yaadm. Usumda iki grnty, iki ryay birden tuttum. imde
derin derin uyuyan bir eyin uyanmak zere olduunu hissettim ki kendimi sundurmada, don Juan ile don Genaroyu beni
sallarken buldum. Ama ayn anda erk yerindeydim, don Juan ile don Genaro beni hl sarsyorlard. Ne sundurmada ne de
allkta olmadm, buna karn iki grnty birden izleyen bir seyirci gibi, ayn anda iki yerde birden bulunduum can alc bir
an yaadm. O an, istersem, her iki yere de gidebilirmiim gibi inanlmaz bir duygu yaadm. Yapacam tek ey perspektifi
deitirerek her iki grnty dardan seyretmek yerine, kiinin bak asndan hissetmekti.
Don Juann evinde pek lk bir eyler vard. Bu grnty yeledim.
Bunun ardndan korkun bir nbet yaadm. Bu, ylesine sancyd ki, sradan bilinliliim bir anda geri geldi. Don Juanla don
Genaro stme kova kova su dkyorlard. Don Juann evinin sundurmasndaydm.

Saatler sonra mutfakta oturuyorduk. Don Juan, hibir ey olmam gibi davranmam konusunda dayatmt. Bana yemek verdi,
gcm yitirdiim iin yok yemem gerektiini syledi.
Yemeimizi bitirdikten sonra saatime baktmda sabahn dokuzunu biraz getiini grdm. Bu deneyim birka saat srmt.
Bununla birlikte, anmsadklarm asndan baktmda, bana ok ksa bir sre nce uyuyakalmm gibi gelmiti.
Tmyle kendimde olmama karn, hl aptal gibiydim. Defterime yazmaya balayncaya dek her zamanki bilinliliime
kavuamadm. Not almaya balar balamaz aykmam, aknlk vericiydi. Yeniden kendim olduum an bir dizi mantkl dnce
usumu doldurdu; yaadm olay aklamaya ynelik dncelerdi bunlar. ncelikle don Genaronun beni, yere mhlad an,
ipnotize ettiini biliyordum ama bunu nasl becerdiini anlayamyordum. Dncelerimi dile getirdiimde, glmekten ikisinin de
sinirleri bozuldu. Don Genaro kalemimi inceleyerek, bunun benim zembereimi kuran anahtar olduunu syledi. Bir an kendimi
kavgaya hazr hissettim. Yorgun, iren bir durumdaydm. Kendimi onlara neredeyse barrken buldum. Onlarsa glmekten
krlyorlard.
Don Juan treni karmamn izin verilebilir bir ey olduunu, ama bu denli olmamas gerektiini, don Genaronun yalnzca bana
yardm etmek, rya grenle ryada grlenin gizemini bana gstermek iin geldiini syledi.
Tedirginliim dorua ulamt. Don Juan, don Genaroyu bann bir devinimiyle uyard. kisi birden kalkp, beni evin evresinde
bir yere gtrdler. Orada, don Genaro bana o mthi hayvan lklaryla homurtular sekisini gsterdi. Aralarndan birini
sememi istedi ve o sesi nasl karacam retti.
Saatler sren almann ardndan sesi olduka iyi taklit edebiliyordum. Onlar ise benim beceriksiz denemelerimle eleniyor,
glmekten gzlerinden yalar boanyordu. Sonunda bir hayvann grltl lna yknp gerginliimi drebilmitim.
yknmemde gerekten huu verici bir ey olduunu syledim onlara. Bedenimi benzersiz bir dinginlik kaplamt. Don Juan,
eer l yetkinletirebilirsem bunu bir erk nesnesine dntrebileceimi ya da yalnzca, gerektiinde gerginlii gidermek
amacyla kullanabileceimi syledi. Uyumam nerdi. Ama uyuyamayacak denli rkmtm. Bir sre mutfaktaki ocan yan
banda onlarla birlikte oturdum. Sonra birdenbire derin bir uykuya daldm.
Gn aarrken uyandm. Don Genaro kapya yakn bir yerde uyuyordu. Grne baklrsa, benimle ayn anda uyand. stm
rtm, ceketimi de drp bana yastk yapmlard. Dinlenmitim, dinginlemitim de. Don Genaroya, nceki gece ok
yorulmu olduumu akladm. Kendisinin de ayn durumda olduunu syledi. Bana gnah karrm gibi fsldayarak don
Juann daha da yorgun dtn, nk bizden daha yal olduunu syledi.
Sen de ben de genciz, diye ekledi, gznde bir parltyla. Ama o yal. imdilerde yz yanda olmal.
Hemen, yattm yerden doruldum. Don Genaro, yzn rtnn altna saklayarak kahkahay patlatt. Don Juan o an odaya
girdi.
Bir btnlk, bar duygusu her yanm sard. lk kez, hibir eyin nemi kalmamt. Kendimi ylesine iyi hissediyordum ki
alamak istedim.
Don Juan, nceki gece ltmn bilincine varmaya baladm syledi. Kendimi iyi hissetme konusunda dknlk
gstermemem iin beni uyard. Yoksa bu kendini beenmilie dnebilirdi.
u anda, dedim, hibir ey aklamak istemiyorum. Don Genaronun tm gece bana ne yapm olduu hi nemli deil.
Sana hibir ey yapmadm, diye araya girdi don Genaro. Bana bak, ben Genaroyum, senin Genaron! Dokun bana!
Don Genaroya sarldm; ikimiz de ocuklar gibi gltk.
Geen kez ona dokunamazken imdi ona sarlabilmi olmay biraz tuhaf bulup bulmadm sordu bana. Ona bu tr konularn
benim iin nemi kalmadna ilikin gvence verdim.
Don Juann yorumu, iyi ve ak fikirli olma konusunda dknlk gsterdiim yolundayd.
Dikkat et! dedi. Bi sava ihtiyat hibi zaman elden, brakmaz. Bu denli mutlu olmay srdrrsen, sende kalan az buuk
erki de tketirsin.
Ne yapmalym? diye sordum.
Kendin ol, dedi. Her eyden phelen. Kukucu ol.
Ama yle olmaktan holanmyorum, don Juan.
Holanp holanmamak nemli deil. nemli olan, kalkan olarak neyi kullanabileceindir. lmcl yark aldnda, sava
elinin altndaki her eyi bunu kapamak iin kullanmaldr. Kukucu olmaktan ya da soru sormaktan holanmamann yok bi
nemi. Bu senin tek kalkann imdi. Ya!
Yaz, yaz yoksa lrsn! Kvan iinde lmek sama bi lm biimi.
Peki, bi sava nasl lmeli? diye sordu don Genaro, ayn benim sesimin titremiyle.
Sava zorlu lmle lr, dedi don Juan. lm, onu almak iin savam vermelidir. Bi sava kendini ona teslim etmez.
Don Genaro gzlerini koca koca at, sonra krpt.
Genaronun dn sana gsterdiklerinin nemi ok byk, diye srdrd, don Juan. Bunu, softaca bandan savamazsn. Dn
bana, iftin dncesine saplanp kalm olduunu syledin. Ama imdi u haline bak! Artk hi nem vermiyorsun. ldran
insanlarn sorunu da bu zaten. ldrdlar m tam ldrrlar. Dn her yann soruydu, bugn tam bi olurlama iindesin.
Neyi nasl yaptma bakmadan, her yaptmda bir kusur bulduunu belirttim.
Doru deil! diye bard. Savann yolunda, kusura yer yoktur. Sen yeter ki bu yolu izle, o zaman hi kimse seni
eletiremez. rnein, dn. Savann yolu, ncelikle, korku ve kuku duymakszn soru sormakt; don Genaroyla
dvmeksizin ya da kendini tketmeksizin, onun sana rya grmenin gizemini gstermesine izin vermekti. Sava bugn
kstahlk etmeksizin, softalna saplanmakszn rendiklerini bi araya getirmeliydi. Byle yap, kimse de sana kusur bulmasn.
Don Juann sesinden, yaptm hatalardan tr korkun sklm olabileceini dndm. Ama bana glmseyerek, kendi
szleri onu gldrm gibi kkrdad.
Yalnzca kendimi tutmaya altm, sorularmla onlar skmak istemediimi syledim. Aslnda, don Genaronun yaptklar beni
son kerte etkilemiti. Geri artk nemi kalmasa da, don Genaronun, allarn ardndan, don Juann, kendisini armasn
beklediine inanm olduumu syledim. Sonra da korkumun stne oynayp beni artm. Zorla yere yatrldktan sonra hi
kukusuz baylmtm, don Genaro da beni ipnotize etmiti.
Don Juan, yle kolayca boyun emeyecek kadar gl olduumu syledi.
Peki, ne oldu yleyse? diye ona sordum.
Genaro, sana ok zel bir ey sylemeye geldi, dedi. allarn ardndan ortaya ktnda o kendinin iftiydi. Olanlar
aklamamn bi baka yolu daha var ama imdi olmaz.
Neden, don Juan?
nk sen henz zn btnselliinden sz etmeye hazr deilsin. u anda sana yalnzca bu Genaronun, kendisinin ifti
olmadn syleyebilirim.
Kafasnn bir devinimiyle don Genaroyu gsterdi. Don Genaro, srekli gzn krpyordu.
Dn geceki Genaro, kendisinin iftiydi. Sana daha nce de sylediim gibi, iftin gz ard edilemeyecek bi erki vard. Sana ok
nemli bi sorunu aklad. Bunu yapmak iin sana dokunmas gerekti. ift, dostun yllar nce zerinde dolat noktaya, ensene
hafife dokundu. Sen de doal olarak, bi imek gibi dar ktn. Ve gene doal olarak tam bi orospu ocuu gibi dknlk
gsterdin. Seni toparlamak saatler ald. Bylece, erkini harcadn, savann baarmas gerekenleri saati gelip atnca da yeterli
yaam zn kalmad iin baaramadn.
Nedir bu, savann baarmas gereken, don Juan?
Sana, Genaronun bi ey gstermeye, ldayan varlklarn rya grenler olarak gizini gstermeye geldiini sylediydim. ift
hakknda bi eyler bilmek istiyordun. Ryalarda balar bu. Ama sen, ift nedir? diye sordun. Ben de, ift, zdr dedim. z, ifti
ryasnda grr. Bu ok yaln olmaldr, bizimle ilgili, yaln olan hibi ey yok, o da baka. zn sradan ryalar belki yalndr,
ama bu, zn de yaln oluu anlamna gelmez. ifti dlemeyi renmeye grsn; z, ite o an o tekinsiz yol ayrmna varr. Bi
de bakmsn ift, z dlyor.
Syledii her eyi yazmtm. Yazarken, sylediklerine dikkat etmeye de alyordum ama anlam karmtm.
Don Juan aklamalarn yineledi.
Dn gecenin dersi rya grenle, ryada grlen, ya da kim kimi dlyor hakkndayd.
zr dilerim, anlayamadm, dedim
kisi birden glmeye baladlar.
Dn gece, diye, sz yeniden ele ald, neredeyse, erk yerinde uyanmay semek zereydin.
Ne sylemek istiyorsun, don Juan?
Baarlmas gereken buydu. Aptalca nedenlerinden tr dknlk gstermeseydin, dorua ulamak iin yeterince erkin
olacakt ve kukusuz, lesiye korkutacaktn kendini.
yi ki, ya da duruma gre ne yazk ki yeterince erkin yoktu. Aslnda sen, erkini kafann karkl nedeniyle yitirdin. ylesine
karmt ki kafan, neredeyse yaamaya erkin kalmayacakt.
Senin de ok iyi anlayabilecein gibi, dknlk gstermek yalnzca aptallk ve g yitimi demek deil, ayn zamanda lm de
demektir. Kendisini yitiren bi sava yaayamaz. Beden yklmaz diye bi ey yok. Tehlikeli biimde hastalanabilirdin. yle
olmad, nk Genaroyla ben senin kimi samalklarn saptrmay becerebildik.
Szlerinin arpc etkisi yava yava tm benliime sindi.
Dn gece don Genaro, iftin anlalmazlklarna giden yolda sana klavuzluk etti, diye srdrd don Juan. Bunu senin iin
yalnzca o yapabilirdi. Sen kendini yerde yatarken grdnde bu bir grs ya da sanr deildi. Dknlkler iinde kendini
yitirmeseydin, dn gece kendinin bi rya olduunun, iftinin seni ryada grdnn, ayn zamanda senin de onu ryanda
grdnn, ak seik biimde ayrdna varabilirdin.
Ama bu nasl mmkn olabilir? don Juan.
Nasl olduunu kimseler bilmez. Biz yalnzca, olabildiini biliriz. Bu bizim, ldayan varlklar olarak gizimizdir. Dn gece iki rya
grdn, sen, herhangi birinde uyanabilirdin, isteseydin. Ama bunu anlayacak denli erkin kalmamt.
Bir sre gzlerini stmden evirmeden bana baktlar.
Anladn sanyorum, dedi don Genaro.

--Ildayan Varlklarn Gizi

Don Genaro, saatler boyunca, gnlk yaamm dzenlemem konusunda akl almaz ynergeler vererek, beni mutlu etti. Don
Juan, don Genaronun verdii ynergeler konusunda ok dikkatli olmam, zira bunlarn gln de olsa pek ciddi eyler
olduklarn syledi.
leye doru, don Genaro ayaa kalkt, tek sz sylemeden allara yneldi. Ben de kalkyordum ki don Juan beni zenle tutup
yerime oturtarak arbal bir edayla, don Genaronun benimle bir ey daha deneyeceini bildirdi.
Neyin peinde? diye sordum. Ne yapacak bana?
Bi yol ayrmna yaklayorsun, dedi. Her savann geldii, belirli bi yol ayrmna.
lmmden sz ediyor, diye dndm. Soracam soruyu nceden sezinlemi gibiydi, hibir ey sylememem konusunda
beni uyard.
Bu konuyu tartmayacaz, dedi. Deindiim yol ayrmnn, byclerin aklamas olduunu bilmen yeterli. Genaro, buna
hazr olduuna inanyor.
Bu konuda ne zaman konuacaksn?
Bilemem. Alc sensin. Sana bal. Ne zaman olduuna sen karar ver.
u ann nesi var?
Karar vermek, ylesine zaman semek deildir, dedi, karar vermek, ruhunu kusursuzca pekitirmen, bilgi ve erk sahibi olmak
konusunda gereken her eyi yapm olman demektir.
Neyse, bugn Genaro iin kk bi bilmece zmen gerekecek. Bizden nce gittialn orda bi yerde seni bekleyecek.
Durduu noktay ya da ona gidilmesi gereken belirli an kimse bilmiyor. Evden ayrlma ann belirlemenin de stesinden
gelebilirsen, kendini onun bulunduu yere gtrmenin de stesinden gelebilirsin.
Don Juana, kimsenin byle bir bilmeceyi zemeyeceini syledim.
Evden belirli bir anda ayrlmam, beni don Genaroyla nasl buluturabilir ki? diye sordum.
Don Juan glmseyerek bir ezgi mrldanmaya balad. Skntl durumumla eleniyormu gibiydi.
Genaronun sana hazrlad problem ite bu, dedi. Eer yeterince erkin varsa, evden ayrlma zamann mutlak bi kesinlikle
belirlersin. Doru zamanda ayrlmann, sana nasl rehberlik edeceiniyse kimse bilemez. Ayrca, yeterince erkin varsa eer,
bunun byle olacan sen kendin de greceksin.
Ama bu klavuzluk nasl olacak, don Juan?
Bunu da kimse bilemez.
"Don Genaro, herhalde bacamdan ekecek.
O halde, sen de ok dikkatli ol, dedi. Eer Genaro bacan ekerse, yerinden bile kartr.
Don Juan kendi akasna gld. Ona kanlamyordum. Don Genaronun edimleriyle ilgili korkularm olduka canlyd.
Biraz ipucu verebilir misin? diye sordum.
pucu yok, deyip, ksa kesti.
Don Genaro bunu neden yapmak istiyor?
Seni denemek istiyor, diye yantlad. Diyelim ki, byclerin aklamasn alp alamayacan bilmek, onun iin ok nemli.
Bilmeceyi zersen eer, yeterince erk biriktirdiin ve hazr olduun anlalacak. Ama yzne gzne bulatrrsan, buna neden
yeterince erkin olmamasdr, o zaman da byclerin aklamas, senin iin hibi anlam tamaz. Bana kalrsa, anlasan da,
anlamasan da aklamay vermeliyiz; tabii bu benim fikrim. Genaro daha tutucu bi sava; her eyin yolunda gitmesini ister.
Hazr olduunu kafas almadan bunu sana vermeyecektir.
Byclerin aklamasn neden sen hemen sylemiyorsun?
nk sana yardm eden don Genaro olmal.
Neden yle, don Juan?
Genaro nedenini sana sylememi istemiyor, dedi. Henz deil.
Byclerin aklamasn bilmek beni zedeler mi? diye sordum.
Sanmam.
Ltfen don Juan, syle o halde.
aka m bu? Genaronun bu konularda kesin fikirleri vardr. Ona sayg duymal, onu onurlandrmalyz.
Beni susturan, buyurganca bir devinimde bulundu.
Uzun, sinir bozucu bir suskunluun ardndan bir soru sordum.
yi ama bu bilmeceyi nasl zerim, don Juan?
Gerekten bilmiyorum. te bundan dolay yle ya da byle yap, diyemem sana, dedi. Genaro ok daha yeterli. Bilmeceyi
yalnzca senin iin tasarlad. Bunu senin iin yaptndan tr, u anda yalnzca sana kilitlenmi durumda. Evden ayrlmann
tam zamann bi tek sen anlayabilirsin. Seni aracak, arsyla da sana rehberlik edecek.
Bu ar neye benzeyecek?
Bilemem. ary sana yapacak, bana deil. Dorudan istencine dokunacak. Baka deyile, ary anlamak iin istencini
kullanmalsn.
Genaro, bu aamada, senin istencini alan bi birime dntrecek denli kiisel erk toplayabildiinden emin olmas gerektiini
dnyor.
sten, don Juann byk bir zenle altn izdii, ama ak seik anlatmad bir baka kavramd. Aklamalarnda, istencin,
karn blgesinde oluan, yark adn verdii, gbek deliinin altnda yer alan bir yerden dar kan bir g olduunu
anlamtm. sten, yalnzca bycler tarafndan oluturulabiliyordu. Kullanabilenler, bununla o olaanst edimlerin
stesinden gelebiliyorlard.
Don Juana, benim iin bu kerte belirsiz bir eyin asla alan bir birime dnemeyeceini anmsattm.
te, yanldn nokta da bu, dedi. Savadaki isten her trl mantksal kar ka ramen geliir.
Bir byc olan don Genaro, hazr olup olmadm beni denemeden bilemez mi? diye sordum.
Hem de nasl, dedi. Ama bu bilginin hibi deeri ya da nemi olmaz, nk bunun seninle bi ilgisi yoktur. renen sensin; o
halde, erk demek olan bilgiyi sen istemelisin, Genaro deil. Genaro'yu senin bilmen ilgilendirir, kendi bilmesi deil. stencinin
alp almadn kendin anlamalsn. Bu, olduka zor bi nokta. Benim ya da Genaronun senin hakknda bildiklerimize
bakmakszn, erk demek olan bilgiyi isteyecek konuma geldiini kendine kantlamalsn. Baka deyile, istencini
altrabileceine sen inanmalsn. nanmadysan, bugn inanmalsn. Bu grevi baaramazsan, Genaro sende ne grrse
grsn, henz hazr olmadn sonucunu karacaktr.
Kar konulmaz bir endie yaadm.
Gerekli mi tm bunlar? diye sordum.
Bunlar Genaronun isteidir ve yerine getirilmelidir, dedi, kesin ama dosta bir sesle.
Peki, don Genaronun benimle ne alp veremedii var?
Belki bugn anlarsn, dedi ve glmsedi.
Don Juana, beni bu zorlu durumdan kurtarmas, gizemli konumalarn aklamas iin yalvardm. Gld, enemi okad;
olaanst gs kaslarna sahip olan, ama srt zayf kald iin ar kilolar kaldramayan Meksikal bir halterciyle ilgili akalar
yapt.
u kaslara bak, hele, dedi. Yalnzca gstermek iin olmalyd bunlar.
Kaslarmn senin sylediklerinle hibir ilgisi yok, dedim, kavgac bir tutumla.
Var, var," diye yantlad. isten, ileyen bi birim olmadan nce, beden kusursuzlua ulamal.
Don Juan, sorgulamann ynn yeniden saptrmt. Rahatszdm, hedefime ulaamamtm.
Kalktm, mutfaa gidip su itim. Don Juan beni izledi, don Genaronun rettii hayvan ln almam nerdi. Evin yan
tarafna doru yrdk; bir odun ynnn zerine oturdum, kendimi bu l karmaya verdim. Don Juan kimi dzeltmeler
yaparak nefes alma yntemi hakknda yararl bilgiler verdi; sonuta, tam bir bedensel rahatlama hali yaadm.
Sundurmaya dnp yeniden oturduk. Bu denli umarsz olmam nedeniyle kimi zaman kendimden usandm syledim ona.
Umarsz olduunu hissetmenin kt bi yan yok, dedi. Hibirimiz bu duygunun yabancs deiliz. Umarsz bebecikler olarak
sonsuz zamanlar harcadmz unutma. u anda karyolasndan inemeyen bi bebecie benzediini daha nce de sylemitim
sana. Genaro, szn gelii, seni o karyoladan ekip alyor, ite. Bebecik devinmek ister, beceremeyince yaknr. Bunda bi yanl
yok. Ama yaknmay, kar kmay dknle varacak denli arttrmak da bi baka konu.
Benden, kendimi gevek brakmam istedi; daha uygun bir ruh haline gelene dek, ona soru sormam nerdi.
Bir an kendimi yitmi gibi hissettim, ne soracama karar veremedim.
Don Juan yere bir hasr yayg sererek oturmam syledi. Sonra, byk bir sukaban suyla doldurup bir filenin iine yerletirdi.
Bir gezi iin hazrlanyormu gibiydi. Yeniden yerine oturup kalarnn bir devinimiyle sorularma balamaya yneltti beni.
Ondan, gve hakknda daha ok ey anlatmasn istedim.
Uzun, aratran bir bakla bakp kkrdamaya balad.
Dosttu, o, dedi. Biliyorsun bunu.
Tamam da, dost nedir aslnda, don Juan?
Dostun tam anlamyla ne olduunu syleyemeyiz, tpk bi aacn, aslnda ne olduunu syleyemeyeceimiz gibi,
Aa, canl bir varlktr, dedim.
Pek bi ey anlatmyor bana bu," dedi. Ben de dostun bi g, bi gerilim olduunu syleyebilirim. Bunu daha nce de demitim,
ne var, dost hakknda tek bi ey aklamyor.
Tpk aata olduu gibi, dostu da ancak yaayarak anlayabilirsin. Yllarca, seni bi dostla yapacan o nemli karlamaya
hazrlamak iin didinip durdum. Bunu anlamayabilirsin ama, aala karlaman bile yllarn ald. Dostla bulumak farkldr.
retmen, dostu, mezine yava yava, para para tantmaldr. Sen, yllar getike nemli bilgi birikimine ulatn. imdi bu
bilgiyi bi araya getirip, aac yaadn gibi dostu da yaayabilirsin.
Bunu yaptm bilmiyordum, don Juan.
Akln bunun bilincinde deil, nk ncelikle dostun olabilirliini kabul edemez. Neyse ki, dostu bi araya toplayan, akl deildir.
Bedendir. Dostu, aama aama sezgiledin sen. Tm bu sezgiler, bedeninde topland. Dost, bu paralarn toplamdr ite. Bunu
tanmlayacak baka bi yol bilmiyorum.
Bedenimin, aklmn dnda ayr bir varlk gibi tek bana edimlerde bulunabileceine inanamadm syledim.
Bulunmaz zaten, ama biz o hale getiririz. Aklmz pek nemli deildiro her zaman bedenimizle eliki iindedir. Tabii yalnzca
bi lakrd bu. Aklla bedeni birletirmek, bilgi adamnn utkusudur. Sen bilgi adam olmadna gre, bedenin de aklnn almad
iler yapar. Dost da bunlardan biri. O gece, tam burada dostun varln sezdiinde ne delirmitin ne de rya gryordun.
Kendisinin ve don Genaronun, dostun, beni kuzey Meksika dalarnda, bir yaylann kenarnda bekleyen bir varlk olduu
hakknda iime yerletirmi olduklar o korkutucu dnce ile ilgili sorular sordum. Bana, er ya da ge onunla buluup
gremem gerektiini sylemilerdi.
"Bunlar, szle anlatlamayacak gizemlerin dile getirili biiminden baka bi ey deil. Genaroyla ben, dostun seni o dzln
kenarnda beklediini sylediydik. Bak, bu anlatm doru, ama iinde senin karmak istediin anlam yok. Dost seni bekler hi
kukusuz, ama bi dzln kenarnda deil. Tam burada, orada, ya da herhangi baka bi yerde, tpk lmn seni her yerde ve
hibi yerde bekledii gibi.
"Dost neden beni bekliyor?
"lm seni neden bekliyorsa, dedi, nk sen dodun. Bunun ne anlama geldiini bu aamada aklayabilmek olas deil.
ncelikle, dostu yaamalsn. Onu, tam gcndeyken sezgilemelisin. Ancak ondan sonra byclerin aklamas bunu
aydnlatabilir. Eninde sonunda, sen de bi noktay aa karabildin: dost bi gvedir.
"Yllar nce seninle dalara gitmitik, hani bi ey sana saldrmt. Olanlar sana anlatamyordum. Atein nnde uuan
yabanc bi glge grmtn. Sen kendin bunun gveye benzediini sylediydin; ne dediini bilmesen de doruyu sylyordun:
bi gveydi o glge. Bi baka sefer de, gene atein banda uyuyakaldn srada, bi ey akln bandan alacak kerte
korkutmutu seni. Uyuyakalmaman konusunda seni uyarmtm, ama bunu gz ard ettin; bu edim seni dostun insafna brakt,
ylece gve de ensende tepindi durdu. Hl yayor olman benim iin bi muamma olarak kalacak. Bilmiyorsun ama, ldn diye
braktydm seni. te, yaptn dncesizlik bu kerte ciddiydi.
O zamandan bu yana, dalara ya da bozkra her kmzda, sen ayrdna varmasan da gve bizi srekli izledi. Sonu olarak,
dost senin iin bi gvedir, diyebiliriz. Ama bunun bildiimiz trden bi gve olduunu syleyemem. Dosta gve demek, bi dile
getiri biimi, oradaki sonsuzluu anlalabilir klma yolu.
Peki, dost senin iin de bir gve mi? diye sordum.
Hayr. nsann, dostu anlay biimi kiiseldir, dedi.
Yine baa dnm olduumuzu belirttim, dostun aslnda ne olduunu sylememiti.
Kafalar kartrmann gerei yok, dedi. aknlk insann iine dt bi durumdur. Ama kmasn da bilmek gerek. Bu
aamada, bi eyleri akla kavuturmann yolu yok. Gnn ge saatlerinde bu konular yeniden ayrntsyla ele alabiliriz belki;
bu sana bal. Ya da, daha ok kiisel erkine bal.
Tek bir sz daha sylemeyi reddetti. Denemede baarl olamayacam korkusuyla endielenmitim. Don Juan beni evinin
arkasna gtrd, sulama kanalnn yanna, hasr yaygnn stne oturttu. Su, ylesine yavaa deviniyordu ki, bir an akmyor
sandm. Sessizce oturmam, isel syleimi kesmemi ve suya bakmam buyurdu. Yllar nce, su perilerine yaknlk duyduumu
bulguladn, girimi olduum ilere uygun dtklerini hissettiini syledi. Su perilerinden ne holandm, ne de
holanmadm anmsattm. te bundan dolay suyun bana yararl olacan syledi, nk suya kaytszmm. Su, gerilim
altndayken beni ne tuzaa drebilir ne de reddedebilirmi.
Hemen ardmda bir yere oturdu; kendimi brakmam, korkmamam, eer gerekirse kendisinin yardm iin orada bulunduunu
syledi.
rkn bir an yaadm. Ona bakp baka ynergeler bekledim. Kafam zorla suya evirerek balamam buyurdu. Ne yapmam
istedii hakknda hibir fikrim yoktu, bylece, ben de dinginlemekle yetindim. Suya bakarken, kar kydaki kamlarn
grntsn yakaladm. Gzlerimi odaklamadan, bilinsizce bunlarn stnde gezdirdim. Suyun yava yava ak kamlar
titretiriyordu. Su, bozkr topra rengindeydi. Kamlarn evresindeki dalgacklar, yumuak bir yzey stndeki saban izlerine
ya da yarklara benzettim. Bir an, kamlar birden devleti, suyun st aboyas rengine brnd ve dzleti; birka saniye
iinde uyuyakaldm, ya da o ana dek hi yaamam olduum, sezgisel bir duruma getim. Uyuyup harikulade bir rya grm
olmam, bunu tanmlamann en doruya yakn olan yoluydu.
stemi olsaydm, bunu sonsuza dek srdrebileceimi ayrmsadm iin, kendimi kiisel bir syleiye ektim. Gzlerimi atm.
Hasr yaygnn zerine uzanm, yatyordum. Don Juan be kar temdeydi. Ryam ylesine grkemliydi ki, hemen ona
anlatmaya baladm. Sessiz kalmam imledi. Uzun bir sopayla, te alllktaki iki kuru daln yerde oluturduklar uzun glgeleri
gsterdi. Sopasnn ucu glgelerden birinin uzantsn izermiesine izledi, birden tekine atlayp ayn eyi yapt; glgeler
hemen hemen bir ayak uzunluunda, iki parmak geniliindeydi; aralar bir kar kadard. Sopann devinimi, gzlerimin
odaklanmasn bozdu; kendimi a bakan gzlerle drt uzun glgeye bakarken buldum. Ortadaki iki glge aniden teke inerek
olaanst bir derinlik duygusu oluturdu. Bu biimde olumu glgede anlatlmaz bir deirmilik ve oylum vard. Bilinmez bir
maddeden yaplm saydam bir tp gibiydi. Gzlerimin a baktn bilmeme karn, tek bir noktaya odaklanm olmalar
gerei ok ilginti; grnt ylesine berrakt ki gzlerimi oynatsam da bunu yitirmiyordum.
Tetikteliimi azaltmakszn, izlemeyi srdrdm. imde, gidip o sahneye katlmak gibi beklenmedik bir drt duyumsadm.
zlemekte olduum grntnn iindeki bir ey beni kendisine ekiyor gibiydi; ama iimde aa kan baka bir ey de yar
bilinli bir sylei balatmama neden oldu; neredeyse bir anda, kendimi gnlk yaam evremin iinde buluverdim.
Don Juan beni izliyordu. arma benziyordu. Yanl bir ey mi var diye sordum. Yantlamad. Oturmama yardm etti. Ancak o
an, srtst yatp ge bakmakta olduumu ve don Juann yzme doru eildiini ayrmsayabildim. lk tepkim, uzanm ge
bakarken glgeleri grebildiimi ona anlatmak istemek oldu, ama eliyle azm kapad. Bir sre sessizce oturduk. Kafamda
hibir dnce yoktu, ok belirgin bir dinginlik iindeydim, birden alla gidip don Genaroyu aramak iin kar konulmaz bir
drt hissetim.
Don Juanla konumay denedim; enesini kaldrp dudaklarn bzerek, sessizce, konumamam buyurdu. Durumumu mantkl
biimde deerlendirmeyi denedim; ne yar, bu sessizliimden ylesine horlanmtm ki, bunu mantksal karsamalarla bozmak
istemedim.
Ksa bir aradan sonra, o kar konulmaz aratrma arzusunu yeniden hissettim. Bir patikay izlemeye baladm. Don Juan, ben
nderiymiim gibi ardm sra geliyordu.
Bir saat boyunca yrdk. Dnmemeyi baarmtm. Sonra, bir tepenin yamacna geldik. Don Genaro oradayd, kayadan bir
duvarn stnde oturuyordu. Bararak, cokuyla selamlad beni; yerin on be metre kadar yukarsndayd. Don Juan beni
oturttu, kendisi de yanma oturdu.
Don Genaro, bekledii yeri bulduumu, nk kard bi sesle bana klavuzluk etmi olduunu aklad. Szcklerini
seslendirince, kulamdaki bir vzlt olduunu dndm zel bir sesi gerekten duyduumu anladm; bu, bedensel bir
durum, isel bir olay, bilinle deerlendirilemeyen, anlatlamayan, belirsiz bir ses duygusu gibiydi.
Don Genaronun sol elinde kk bir alg var sandm. Oturduum yerden, bunu tam anlamyla ayrt edemiyordum. Az
tamburasna benziyordu; bununla, neredeyse anlalmaz, yumuak, tekinsiz bir ses kard. Ne yaptn tam olarak anlamam
iin almay bir sre daha srdrd. Sonra, bana sol elini gsterdi. Elinde hibir ey, hibir alg yoktu. Elini azna gtr
biimi nedeniyle bir alg alyor gibi gelmiti bana. Aslnda sesi, dudaklaryla ve sol elinin yan tarafnn, baparmakla
iaretparma arasnda kalan blmyle karyordu.
Don Juana dnp, don Genaronun hareketlerine aldandm sylemek istedim. Hzl bir devinim yaparak konumamam, don
Genaronun yaptklarna ar dikkat gstermemi syledi. Dnp don Genaroya baktm ama yerinde yoktu. Aaya inmi
olduunu dndm. Bir sre bekledim, allarn ardndan ortaya ksn diye. zerinde durduu kayann deiik bir biimi vard,
kayadan bir duvarn yanndaki byke bir knty andryordu. Gzm ondan yalnzca birka saniye boyunca ayrm
olmalydm. Yukar trmansa, daha kayadan duvarn doruuna ulamadan onu grrdm. Aa indiyse, oturduum yerden
grnrd.
Don Juana, don Genaronun nerede olduunu sordum. Hl kntnn stnde durduunu syledi. Grebildiim kadaryla
orada kimse yoktu ama don Juan, don Genaronun hl kayann tepesinde durduu savndan vazgemiyordu.
aka yapar hali de yoktu. Baklar keskindi. Kesip atarcasna, aklm, don Genaronun yaptklarn deerlendirecek biimde
kullanmadm syledi. sel syleimi susturmam buyurdu. Bir sre abaladktan sonra gzlerimi kapamaya baladm. Don
Juan stme gelip omuzlarm sarst. Bakm kaya kntsnn stnde tutmam fsldad.
Uyuukluk iindeydim, don Juann szleri ok uzaktan geliyor gibiydi. Dnmeden kntya baktm. Don Genaro gene
oradayd. Bu, beni hi meraklandrmad. Yar bilincimle, ok zor nefes aldm ayrt ettiim srada, daha bu konuda tam
anlamyla dnemeden, don Genaro aaya atlad. Bu edim de ilgimi ekemedi. Yanma geldi, kolumu tutup kalkmama
yardm etti; don Juan da br kolumdan tuttu. Beni iki yandan desteklediler. Daha sonra yalnzca don Genaro yardmc oldu
yrmeme. Kulama, anlayamadm eyler fsldad, hemen ardndan bedenimi yabans biimde ektiini ayrmsadm; deyim
yerindeyse, karnmn stnden kavrayp kntnn ya da baka bir kayann stne ekip almt beni. Bir anda kayann stne
ktk. Bunun, o kaya knts olduuna yemin edebilirdim; ne var, grnt ylesine titrekti ki, tam ayrntsyla
deerlendiremiyordum. Sonra, iimde bir ey sarsldsrtst dtm. Bir kayg ya da belki bedensel bir rahatszlk duygusu
iindeydim. Bunun ardndan, don Juann benimle konutuunu grdm. Onu anlayamyordum. Dikkatimi dudaklarnda
younlatrdm. Rya gibi bir duygu yayordum; ben, her yanm saran, filme benzer bir maddeden yaplm bir torbay ieriden
yrtmaya alrken, don Juan da dardan paralamaya abalyordu. Sonunda torba patlad; don Juann szleri anlalr hale
geldi, anlamlar berraklat. Kendimi yzeye karmam buyuruyordu. tidalimi yeniden kazanmak iin umarszca abalyordum;
baaramamtm. Tm bilincimle, neden bam bu denli belaya soktuumu dndm. Konuabilmek iin deli gibi abaladm.
Don Juan, ektiim zorluu anlama benziyordu. Daha ok aba gstermem iin zorlad beni. Dmda bir ey, isel syleiye
dalmam engelliyordu. Sanki yabanc bir g beni uyuuklua srklyor, her eye kar kaytsz klyordu. Nefesim tkeninceye
dek buna direndim. Don Juann benimle konutuunu duydum. Bedenim, istemeden, gerilim nedeniyle sarsld. lmcl bir
savan gbeinde, beni nefes almaktan alkoyan bir ey tarafndan sarmalanmm, kilitlenmiim gibi hissettim. Korkmuyordum,
ama denetimsiz bir fke her yanm sarmt. ylesine gazaba geldim ki, bir hayvan gibi kkreyip lk attm. Sonra, bir nbete
tutuldum; tm bedenimi saran bir sarsnt o an durdurdu beni. Yeniden nefes alabiliyordum, don Juann, beni kendime getirmek
iin karnma ve boynuma, sukabandaki suyu boalttn ayrmsadm.
Don Juan oturmama yardm etti. Don Genaro, kntnn stnde duruyordu. Adm syledi, sonra birden aaya atlad. Onun,
on be metre ykseklikten dikine dtn grdm, karn blgemde dayanlmaz bir sanc hissettim; ayn duyguyu, ryalarmda
aaya derken de hissetmitim.
Don Genaro yanma geldi, glerek, uuunu beenip beenmediimi sordu. Don Genaro yeniden adm syledi.
Carlitocuk! Bana bak! dedi.
Sanki hz kazanmak istermi gibi kollarn drt be kez iki yana dndrd, ardndan bir anda srayarak grntmn dna kt,
ya da ben yle yaptn sandm. Belki de tanmlayamadm bir ey yapmt. Bir buuk, iki metre uzamda dururken
birdenbire denetim d bir g tarafndan emilmi gibi yok oluverdi.
Yorgundum, kopmu gibiydim. Bir kaytszlk duygusu her yanm sard; ne dnmek istedim, ne de kendimle konumak.
Korkmamtm, ama aklanamaz biimde mutsuzdum. Alamak istedim. Don Juan hi durmadan parmaklarnn boumlaryla
kafamn tepesine vuruyor, btn bunlar bir akaymasna da glyordu. Kendimle konumam, nk isel syleinin en
gerekli olduu ann geldiini syledi. Bana, Konu! Konu! diye buyurduunu duydum.
Dudak kaslarn istemsizce gerildi. Azm ses karmadan deviniyordu. Don Genaronun soytarlk ederken azn ayn biimde
devindirdiini anmsadm, ben de onun gibi, Azm konumak istemiyor, diyebilmeyi diledim. Szckleri dile getirmek iin
abaladm, dudaklarm acyla arpld. Don Juan kahkahadan iki bklm olmann eiindeydi. Neesi ylesine bulacyd ki,
glmeden edemedim. Ardndan, ayaa kalkmama yardm etti. Don Genaronun geri gelip gelmeyeceini sordum. Don Juan, don
Genaronun, bugn iin, benden stknn syrlm olduunu syledi.

Neredeyse baarmtm, dedi don Juan.

Kilden ocakta yanan atein yannda oturuyorduk. Yemek yemem iin diretmiti. A ya da yorgun deildim. Allmadk bir hzn
sarmt beni; gn boyunca bama gelenlerden ok uzaklardaydm imdi. Don Juan yaz tablam kucama yerletirdi. Olaan
konumuma dnmek iin olaanst bir aba harcadm. Ufak tefek bir eyler iziktirdim. Yava yava kendimi topladm. Sanki
zerimden bir yk kalkmt; her zamanki ilgi duyan, akn tavrma yeniden kavumutum.
yi, iyi, dedi don Juan, kafam tplayarak. Sana, bi savann gerek sanatnn, korkuyla merak dengelemek olduunu
sylemitim.
Don Juan benzersiz bir konumdayd. Neredeyse sinirli, endieli gibiydi. Sanki hi durmadan konumak istiyordu. Beni
byclerin aklamasna hazrlyor sanarak ben de endielendim. Gzlerinde, yalnzca birka kez grm olduum yabans bir
lt vard. Son kerte olaand bir tavr iinde olduunu dndm sylememin hemen ardndan, benim adma sevindiini,
bir sava olarak, yoldalarnn utkularylahele de tinsel utkularsamutlu olmaya hakk olduunu syledi. Don Genaronun
bilmecesini baaryla zm olmama karn, ne yazk ki byclerin aklamas iin henz hazr olmadm ekledi. stme su
dkt srada, neredeyse lmek zere olduumu, tm baarmn, don Genaronun son saldrsn engellemekteki yetersizliim
nedeniyle boa gittiini belirtti.
Genaronun erki, seni yutan bi gelgit gibiydi, dedi.
Don Genaro bana zarar vermek mi istedi? diye sordum.
Hayr, dedi. Genaro sana yardm etmek istiyor. Ne var, erk erki eker. O seni deniyordu, sen ise baaramadn.
Ama bilmeceyi zdm, deil mi?
ok iyi becerdin, dedi. ylesine iyi becerdin ki, don Genaro senin tam bi sava baars gstereceine inand. Bitirmene
ramak kalmt. Bu kez srtn yere getiren ey dknlk deildi aslnda.
Neydi o halde? dedim.
ok sabrszsn, ok da sertsin; geveyip, Genaronun yolundan gitmek yerine, onunla savamaya baladn. Genaroyu
yenemezsin; senden daha gldr o.
Don Juan daha sonra, kendiliinden, benim insanlarla olan kiisel ilikilerim konusunda yararl tler verdi. Getirdii
yaklamlar, don Genaronun daha nce akayla kartrarak sylediklerini ciddi bir biimde tamamlyordu. Konukan bir
gnndeydi; sz tarafmdan kesilmeden, bu ve bundan nceki kez neler olduunu aklamaya balad.
Senin de bildiin gibi, dedi, bycln dnm noktas isel syleidir; bu her eyin anahtardr. Sava bunu durdurmay
rendii an her ey mmkn olur; en ulalmaz sanlan tasarlar artk avucundadr. Yaadn tm o tekinsiz, endie verici
deneyimlere, bunu baararak geebildin. Tam bi itidal iinde dostu, Genaronun iftini, rya grenle ryada grleni yaadn,
bugn kendi znn btnselliini neredeyse reniyordun, Genaronun, senin stesinden gelmeni istedii edim, baar buydu
ite. Tm bunlar, biriktirebildiin kiisel erk miktar sayesinde gerekleebildi. Her ey, bi nceki geliinde grdn o uurlu
kehanetle balad. Geldiinde, dostun evrede gizli gizli dolatn duydum; nce, onun sessiz admlarn duydum, sonra
arabadan karken sana baktn grdm. Bu, kehanetlerin en iyisiydi benim iin. Dost, her zaman yapt gibi senin varlndan
rahatsz olmuasna evrede dolanp dursayd, olaylarn ak farkl olacakt. Dostun o hi de dosta olmayan tavrn kim bilir
ka kez grmtm; ama bu kez kehanet ortadayd, dostta, sana verilecek bi bilgi paras olduunu anlamtm. te o nedenle,
sana bilgiyle buluacaksn demitim; gveyle, ok uzun sreden beri askda kalan bi buluma. Bizim anlayamayacamz
nedenlerden tr, dost sana bi gve gibi grnmeyi yelemiti.
Ama sen dostun biimi olmadn, onun varlnn yalnzca yaptklaryla anlalabileceini sylemitin, dedim.
Doru, dedi. Ama dost seninle btnleen izleyiciler iin-yani, Genaroyla ben bi gvedir. Dost, senin iin yalnzca bi etki,
bedeninde bi his ya da bi ses, ya da bilginin altn paracklardr. Dost, gve biimini semekle, Genaroyla bana bi eyler
anlatmak istiyordu. Gveler bilgi datr; byclerin dostu ve yardmclardrlar. te, dostun evreden bi gve biiminde
dolamas nedeniyle Genaro sana ok nem veriyor.
Gveyle bi araya geldiin gece, benim de beklediim gibi, senin iin bilgiyle gerek buluma oldu bu. Gvenin arsn
rendin, kanadnn altn tozlarn hissetin, ama her eyin tesinde o gece, yaamnda ilk kez, grdnden emin oldun ve
bedenin, bizlerin ldayan varlklar olduumuzu rendi. Genaro, yaamnn bu muazzam ann hakkyla anlad. Genaro,
olaanst bi g ve ak seiklikle sana bizim bi duygu olduumuzu, bedenimiz dediimiz eyin, sezgisi olan, ltl telciklerin
kabuu olduunu gsterdi.
Dn gece, dostun tm uuru gene senin zerindeydi. Geldiinde neler olduunu anlamak iin baktmda, rya grenle ryada
grlenin gizini sana aklamas iin Genaroyu armam gerektiini anladm. Her zaman yaptn gibi, seni mandepsiye
getirdiimi sandn. Akln inanmay reddetse bile, Genaro yalnz senin iin gelmiti; allarn ardndan gizlenmiyordu.
Don Juann demecinin en zor inanlabilir blm de buydu. Kabul edemezdim. Don Genaronun gerek ve bu dnyada
olduuna inandm syledim.
Tank olduun her ey sapna dek gerek ve bu dnyadand, dedi. Bi baka dnya yok. Bu engel, bu aparz senin en zel
diretme biimin, stelik bu zellik, aklamalarla ifa bulacak gibi deil. Neyse, Genaro bugn dorudan bedenine seslendi.
Bugn yaptklarn dikkatlice incelersen, bedeninin, olagelenleri kayda deer biimde bi araya getirebildiini grrsn. Her
naslsa, sulama kanalnn orada, grdklerinle ilgili olarak dknlk gstermekten uzak durabildin. Tpk bi sava gibi, az
bulunur bi denetim ve mesafelilik rnei gsterdin, hibi eye inanmadn ama gene de gerektii gibi hareket edip, Genaronun
arsn izlemeyi baardn. Benden hibi yardm almadan bulabildin onu.
Kayalk kntya vardmzda, sann teline dek erkle dopdoluydun, onun iin Genaroyu, onca bycnn ayn nedenle
durduklar yerde dururken grdn. kntdan atladktan sonra, sana doru yrd. O anda erkin ta kendisiydi. Daha nce su
kanalnn orda davrandn gibi davranabilseydin, onu olduu gibi, yani ldayan bir varlk olarak grebilecektin. Ama sen
korktun; zellikle de Genaro seni ekip alnca. Bu bile, seni snrlarnn, tesine gtrmeye yeterdi. Ama yeterince gcn yoktu,
yeniden mantnn dnyasna dtn. Sonra da, doal olarak kendinle lmcl bi kavgaya tututun. inde bi ey, istencin
Genaroyla gitmek istedi, aklnsa buna kar geldi. Sana yardm etmemi olsaydm, u anda seni o erk yerine gmyor
olacaktk. Ama bi ara, sonu, benim yardmma karn kuku vericiydi.
Birka dakika sessiz durduk. Onun konumasn bekledim. Sonunda, dayanamayp sordum, Don Genaro, benim kaya kntya
sramam m salad?
Bu srama iini senin anladn anlamda ele alma, dedi. Bi daha sylyorum, yalnzca bi konuma biimi bu, Kendinin bi
beden olduunu dndn srece ne dediimi anlayamazsn.
Sonra, lambadan yere kl dkp yerin iki karlk blmn kaplayarak parmayla stne bir ekil, bir ema izdi. Bunun,
izgilerle birbirilerine bal sekiz noktas vard; geometrik bir ekildi.
Yllar nce, ayn yapran bir aatan st ste drt kez dmesinin bir yanlsama olmadn anlatrken, buna benzer bir ekil
izmiti.
Kldeki emann iki merkezi vard; birini akl brn de isten diye adlandrd. Akl, konuma adn verdii bir noktayla
dorudan balantlyd, akl, konuma yoluyla, br noktayla, hissetme, rya grme, ve grmeyle dolayl olarak
balantlyd. sten adl br merkez, hissetme, rya grme, ve grme noktalaryla dorudan; akl ve konuma
noktalaryla da dolayl biimde balantlyd.
emann, yllar nce bana gstermi olduundan farkl olduunu anmsattm.
D biim nemli deil, dedi. Bu noktalar bi insan simgeliyor, istediin gibi izebilirsin.
Bir insann bedenini mi simgeliyorlar? diye sordum.
Buna beden deme, Bunlar, ldayan bi varln telcikleri zerindeki sekiz nokta. Senin de, izgenin zerinde grebilecein
gibi, bi byc, insann her eyden nce isten olduunu syleyecektir, nk isten, hissetme, rya grme ve grme
noktalaryla dorudan balantldr; bunun ardndan, insan akldr. Bu, istenten daha kk bi merkez, nk yalnzca konuma
ile balantl,
br iki nokta nedir, don Juan?
Bana bakarak glmsedi.
Seninle bu ema zerinde ilk konutuumuzdakine oranla ok daha glsn imdi, dedi. Ama sekiz noktann tmn de
bilecek denli deil. Genaro, bi gn sana br ikisini de gsterir.
Herkesin sekiz noktas var m, yoksa yalnzca byclerin mi var?
yle diyelim: hepimiz doarken bu sekiz noktayla geliyoruz dnyaya. kisi, ak ve konuma', herkese bilinir. Hissetme biraz
bulankadr ama tannmaz da deildir. Ama insan yalnzca byclerin dnyasnda tanr rya grme, grme ve isten ile.
Sonuncularla ise, bu dnyann d kylarnda rastlarz. Sekiz noktann tm, zn btnselliini oluturur.
emann zerine, tm noktalarn, dolayl balantlarla, birbirlerine balanabileceklerini gsterdi.
Aklamasz kalan iki gizemli noktayla ilgili soru sordum, yeniden. Bana, bunlarn yalnzca isten ile balantl olduunu,
hissetme, rya grme ve grme ile uzak durduklarn, konuma ve akl noktalaryla ise iyice ayr dtklerini gsterdi.
Parmayla, tekilerden ve birbirilerinden yaltlm olduklarn imledi.
Bu iki nokta, konuma ve akl noktalarna hibi zaman katlmaz, dedi, anca isten idare edebilir onlar. Akl ise ylesine uzak
der ki, bunlar bi arada dnmek yararszdr. Bu ayrdna varlmas en zor olan eylerden biridir; eninde sonunda, akln asl
hneri her eyi mantksal bi sonuca ulatrmak deil de nedir?
Bu sekiz noktann, insann kimi noktalarna ya da organlarna denk dp dmediklerini sordum.
Doru, diye ksaca yantlayp emay sildi.
Kafama dokundu, akl ve konuma merkezinin buras olduunu syledi. Gs kemiinin ucu hissetme merkeziydi. Karn
deliinin altndaki blge istenti. Rya grme, kaburgalarn sa karsnda, grme ise solundayd. Kimi savalardaysa
bazen grme" de rya grme de sa tarafta olurmu.
Dier iki nokta nerede? diye sordum.
Verilebilecek en ak seik yant verdi: karnn hoplatarak, kahkahalarla glmeye balad.
Ne ylansn sen, dedi. Beni yal, uykucu bi teke belledin, he?
Sorularmn ister istemez byle bir ivme kazanm olduunu akladm.
Aceleci olma, dedi. Gerektiinde renecek, ondan sonra da tek bana, kendinle kalacaksn.
Seni bir daha gremeyecek miyim demek istiyorsun don Juan?
Hibi zaman, dedi. Genaroyla ben hep ne idiysek o olacaz: yollarn tozu.
Midemin ucunda bir sarsnt hissettim.
Sen ne diyorsun, don Juan?
Diyorum ki, hepimiz anlalamaz, ldayan, snrsz varlklarz. Sen, Genaro ve ben kendi kararmz olmayan bi amala bi araya
geldik.
Hangi amatan sz ediyorsun?
Savann yolunu renmekten. Bundan kurtulamazsn, bizler de. Grevimiz bitmedii srece, beni ya da Genaroyu
greceksin ama tamamlanr tamamlanmaz zgrce uacaksn.
Yaamnn gcnn seni nerelere srkleyeceini de kimsecikler bilemeyecek.
Peki, don Genaronun bu ile ilikisi ne?
Bu konu henz senin ilgi alann iinde deil, dedi. Bugn, Genaronun balatt eyi bitirmeliyim; bizlerin ldayan varlklar
olmamz gereini. Bizler alglayanlarz. Biz bi bilinliliiz; bizler nesne deiliz; younluumuz, katlmz yok. Snrszz biz.
Nesneler ve younluklar dnyas, yalnzca bu leme geiimizi kolaylatrmak iindir. Yalnzca bize yardmc olmak iin
yaratlm bi betimleme. Bizler ya da aklmz, betimlemenin salt betimleme olduunu unutur, bylece zmzn btnselliini
tuzaa drrz ki deme gitsin. Yaammz boyunca nadiren kurtulabildiimiz bi ksr dngye girmiizdir bi kez.
u an, kendini akln dmlerinden kurtarmaya kaptrmsn, rnein. Genaronun, alln kenarndan ylece kvermesi akl
almaz, dnce d bi ey senin iin, ama bi yandan da tank olduun bu eyi reddedemiyorsun. nk olduu gibi algladydn
bunu.
Don Juan kkrdad. Kllerin stne zenle bir baka ema izdi, ben bunu deftere geiremeden nce onu apkasyla rtt.
Alglayanlarz biz, diye balad. Algladmz dnya, aslnda bi yanlsama. Doduumuz andan balayarak bize anlatlan bi
betimlemeden yaratlan bi yanlsama.
Bizler, ldayan varlklar, iki erk halkasyla birlikte doduk; ne var, dnyamz yaratmak iin yalnzca birini kullanrz. Biz
doduktan hemen sonra bize taklan bu halka akldr, yoldaysa konuma. kisinin arasnda tertip edilip srdrlr bu dnya.
Yani, aslnda, aklnn srdrmek istedii dnya, bi betimlemeden, akln kabullenmeyi ve savunmay rendii deitirilemez
kurallarndan yaratlan dnyadr.
Ildayan varlklarn gizi ise udur; hibi zaman kullanmadklar ikinci bi erk halkas daha vardr onlarn: isten. Bycnn
oyunu, sokaktaki adamn oyunuyla ayndr. kisinin de bi betimlemesi vardr. Biri; sokaktaki adam, bunu aklyla destekler. Dieri;
byc ise istenci ile. ki betimlemenin de kendine zg kurallar vardr. Ama byc daha stn durumdadr, nk isten, akla
oranla daha kapsaycdr.
Bu aamada varmak istediim nokta u: betimlemenin, aklnla m yoksa istencinle mi desteklendiini sezgilemelisin artk.
Bunun gnlk yaam bi meydan okuyua dntrmenin biricik yolu, znn btnselliine ulaman iin gereken yeterli erki
biriktirmen iin bi ara olacan hissediyorum.
Belki, gelecek sefer yeterince erkin olur. Her ne olursa olsun, bunu hissedene dek bekle, tpk bugn sulama kanalnn orada
hissettiin gibi; i sesin sylesin sana bunu. Eer baka bi ruhla gelirsen, hem zaman kayb hem de bi tehlike olur bu, senin
iin.
sesimi beklersem, onlar belki de bir daha hi gremeyeceimi anmsattm.
Kii keye skmaya grsn; nelere kadirdir, bi bilsen, arr kalrsn, dedi.
Ayaa kalkarak bir kucak odun ald. Atee birka kuru dal koydu. Alevler sarms bir parlt oluturdu. Sonra lambay sndrerek,
kllerin zerine izdii ekli rten apkasnn nnde meldi.
Dingince oturmam, isel syleimi durdurmam ve gzm apkasndan ayrmamam buyurdu. Bir sre abaladktan sonra
yzermi ya da bir tepeden aa dermi gibi bir duygu hissettim. Beni tayan hibir ey yokmu, oturmuyormuum, ya da
bedenim yokmu gibiydi.
Don Juan apkasn kaldrd. Altnda klden sarmallar vard. Dnmeden, bunlar izledim. Sarmallarn devindiklerini hissettim.
Onlar midemde hissettim. Sarmallar katlanyorlar gibiydi. Sonra, canlanp kabardlarbirden don Genaroyu karmda oturur
buldum.
Grnt bir anda isel syleime dnmeye zorlad beni. Uyuyakaldm sandm. Ksa aralklarla nefes almaya baladm,
gzlerimi amak istedim, ama gzlerim zaten akt.
Don Juann ayaa kalkp evrede dolanmam sylediini duydum. Olduum yerde srayp, sundurmaya doru kotum. Don
Juanla don Genaro da peimden seyrettiler. Don Juan, lambasn getirdi. Bir trl nefesimi dzenleyemiyordum. Daha nce de
yapm olduum gibi, yzm batya dnk biimde yerimde koarak dinginlemeyi denedim. Kollarm sarktarak yeniden nefes
almaya baladm. Don Juan yanma gelip, bu devinimlerin yalnzca alacakaranlkta yaplacan syledi.
Don Genaro, benim iin alacakaranlk olduunu syledi; ikisi birden glmeye baladlar. Don Genaro allara doru kotu, dev
bir sapan lastiiyle frlatlmasna hzla sundurmaya geri dnd. Ayn devinimi ya da drt kez yineleyerek yanma geldi.
Don Juan bir ocuk gibi kkrdayarak, gzlerini dikmi bana bakyordu.
Birbirlerine kaamak nazarlarla baktlar. Don Juan yksek sesle don Genaroya, aklmn tehlikeli olduunu, yattrlmad
takdirde beni ldrebileceini syledi.
Aman Tanrm! diye bard don Genaro, kkreyen bir sesle, Yattr unun akln!
ocuklar gibi en kahkahalar atarak glmeye baladlar.
Don Juan beni lambann altna oturtup, defterimi elime tututurdu.
Bu gece gerekten de dalga getik seninle, dedi yattrc bir sesle. Korkma sakn. Genaro apkamn altnda gizleniyordu.

BLM K : TONAL VE NAGUAL

--nanma Zorunluluu

Paseo de la Reformann ar tarafndan yryordum. Yorgundum; Mexico Citynin ykseklii, hi kukusuz buna yol
amaktayd. Otobse ya da taksiye binebilirdim ama, nedendir bilinmez, yorgunluuma karn yrmek istemitim. Bir Pazar
gn, leden sonrayd. Trafik youn deildi ama, dizel motorlu otobs ve kamyonlarn egzoz dumanlar pazaryerinin dar
sokaklarn sisli kanyonlara dntrmt.
Zocaloya vardm Mexico City katedrali, son grdmden bu yana daha da yana yatm gibi grnd bana. Muazzam
koridorlarnda yrdm bir sre. Kafamdan alayc bir dnce geti.
Oradan, Lagunilla arsna yneldim. Belirgin bir amacm yoktu. Hedef belirlemeden, ama sk admlarla, hibir eye zellikle
bakmakszn yrdm. Sahaflarla eski madeni paralarn satld tezghlarn orada durdum.
Selam! Selam! Bak, kim varm burada! dedi birisi, omzuma hafife dokunarak.
Bu ses ve dokunu beni yerimde zplatt. abucak sa yanma dndm. Azm aknlkla ald. Benimle konuan kii don
Juand.
Tanrm, don Juan! diye bardm; tepeden trnaa bir titreme almt beni. Ne yapyorsun burada?
Napyorsun burada, diye bir yank gibi yantlad.
Orta Meksika dalarnda onunla bulumadan nce, kentte birka gnlne konaklamakta olduumu syledim ona.
yi, diyelim ki ben de kente, seni bulmaya indim, dedi, glerek.
Birka kez omzuma vurdu. Beni grmekten kvan duymu gibiydi. Ellerini kalalarna koydu, enesini kaldrd, grnn
beenip beenmediimi sordu. Takm elbise giymi olduunu, ancak o an ayrmsayabildim. Bylesi bir uyumsuzluun etkisiyle
arplmtm. Dilim tutulmutu.
Tacuchemi nasl buldun? diye sordu, ltlar iinde.
spanyolcada takm anlamna gelen traje szc yerine, bir argo terimi olan tacucheyi kullanmt.
Bugn takmlarm giydim, dedi, aklamas gerekirmi gibi, ardndan azm gstererek ekledi, kapa unu! Kapa!
Bo bo gldm. aknlm fark etmiti. Her yann greyim diye, kendi evresinde dnerken bir yandan da kahkahalar art
arda koyuveriyordu. Giysisi mthiti. nce izgili, ak kahverengi bir takm giymiti; ayanda, gene kahverengi ayakkablar
vard. Gmlei beyazd. Ya boyunbana ne demeli! orap giymi miydi acaba? Yoksa ayakkablar plak ayaklarna m
geirivermiti?
Don Juan omzuma vurup da geri dnp baktm zaman onu haki pantolonu ve gmlei, hasr apkas, ve sandallaryla
grdm; giysisine dikkat ekince, bunlar bir anda dncemde ben yarattm sanmtm. te bu, aknlm son kerte
arttrmt. Azm, bu aknlktan nasibini en ok alan blgeydi. stemim dnda almt. Don Juan, sanki kapanmasna
yardm etmek istermi gibi hafife eneme dokundu.
Kesinlikle ikinci bi ene gelitirme yolundasn, diyerek ks ks glmeye balad.
Banda apka tamadn, ksa, beyaz salarn sa yandan ayrm olduunu grdm. Yal bir Meksikal beyefendi,
kusursuzca giyinmi bir kentli gibiydi.
Kendisini orada bulmamn ok sinir bozucu olduunu, oturmam gerektiini syledim. ok anlaylyd, yaknlarda bir parkta
oturmamz nerdi.
Tam bir suskunluk iinde birka blok yryp Plaza Garibaldiye geldik; buras mzisyenlerin hizmet sunduklar, bir tr mzisyen
i bulma brosu gibiydi.
Don Juanla, izleyicilerin ve turistlerin arasna karp parkn evresinde yrdk. Bir sre sonra durdu, srtn bir duvara dayayp
pantolonunun paalarn hafife yukar ekti; ayanda ksa, kahverengi oraplar vard. Ondan, bu esrarengiz giysinin anlamn
sordum. O gn, yle giyinmesi gerektii, bunun nedenini ileride reneceim yolunda yaln ve belirsiz bir yant verdi.
Don Juan takm elbise iinde bulmak ylesine allmadk bir eydi ki, heyecanm neredeyse denetlenemez bir kerteye
ulamt. Onu aylardr grmemitim, dnyada en ok istediim ey onunla konumakt, ama ortam uygun deildi, stelik her
nedense dikkatim dalmt. Don Juan kaygm hissetmi olmalyd; birka blok tedeki La Alameda adl daha sakin bir parka
gitmemizi nerdi.
Parkta pek fazla insan yoktu, bo bir sra bulmakta glk ekmedik. Oturduk. Sinirim, rahatsz edici bir duygunun gelip beni
bulmasna yol amt. Don Juana bakmay gze alamadm.
Uzun, sinir bozucu bir sessizlik oldu; sonra ona bakmadan, iimdeki sesin sonunda beni, kendisini aramaya ynelttiini, evinde
yaam olduum sersemletici olaylarn yaamm derinden etkilemi olduunu, btn bunlar ona anlatmam gerektiini
syledim.
Elini sabrszca sallayp, gemite kalan olaylardan sz etmenin ilkelerine ters dtn syledi.
u anda nemli tek ey, benim nerilerimi yerine getirmi olmandr, dedi. Gnlk yaam bi meydan okuma nedeni olarak
kabul etmisin. Yeterince kiisel erk toplayabildiinin kant ise, beni, hi zorluk ekmeden, bulman gereken noktada
bulabilmelidir.
Buna inanabilmeyi isterdim, dedim.
Seni bekliyordum, sonra, birden, ortaya ktn, dedi. Ben bunu bilirim; bi savann da bilmesi gereken budur.
Seni buldum, tamam. imdi ne olacak? diye sordum.
ncelikle, dedi, aklnn amazlarn tartmayacaz; bu deneyimler bi baka zamana, bi baka duruma ait. Bunlar, deyim
yerindeyse, sonsuz bi merdivenin bir iki basamadr, yalnzca. Bunlar irdelemek, u anda olup bitenlerin nemini azaltmaktan
baka bi ie yaramaz. Bi sava byle bi eyi gze alamaz!
nne geilmez bir yerinme arzusuna kaplmtm. Bama gelenlerden tr gcenmi deildim. Tm istediim, biraz itenlik,
biraz da avuntuydu. Don Juan, konumumu anlam gibiydi; sanki benim dncelerimi dile getirirmiesine konutu.
Kii, bilgi yolunda yalnzca bi sava olarak ayakta kalabilir, dedi. Sava hibi eyden yerinmez, hibi eye zlmez.
Yaam, bi meydan okumadr, meydan okuma iyi ya da kt olamaz. Meydan okuma, meydan okumadr.
Sesinde sert, acmasz bir titrem vard, ama gl scakt, dostayd.
imdi burada olduuna gre, tm yapacamz bi yora beklemek.
Ne tr bir yora? diye sordum.
Erkinin kendi aya zerinde durup duramayacan bilmemiz gerekiyor, dedi. Geen sefer sefilce tkenmiti; kiisel
yaamndaki olaylar bu kez, yzeysel de olsa, byclerin aklamasyla ba edebilmen iin gerekenleri salam gibi
grnyor.
Bana bundan sz etmen, bu kez mmkn olacak m? diye sordum.
Kiisel erkine bal bu," dedi. Savalarn tm yapma ve yap-mama durumlarnda tek geerli olan ey kiisel erktir.
Bu takm senin iin giydim, dedi gizemli bir sesle. "Bu giysi benim meydan okumamdr. Gryor musun, bununla ne denli
yakklym? Bak ne kadar gzel! Efendim?
Don Juan, bu giysiyle olaanst yakkl grnyordu. Yapabildiim tek karlatrma, ar ngiliz flanelinden bir takm giyen
byk babam dnmek oldu. Onu o takmla hi doal bulmazdm. Don Juan ise tam tersine, olduka rahatt.
Ne dersin, bu elbiseyle doal grnyor muyum? diye sordu don Juan.
Ne diyeceimi bilemedim. Ne var, grnne, davranlarna baktmda, o takmla gayet doal grnd sonucuna vardm.
Takm elbise giymek benim iin bi meydan okumadr, dedi. Senin iin panoyla sandal giyerek meydan okumak ne denli
zorsa, benim iin de ite o denli zor bi meydan okuma bu. Sen bunu bi meydan okuma olarak alma gereini duymamsndr
hi. Ama benim iin biraz farkl. nk ben Kzlderiliyim.
Birbirimize baktk. Kalarn kaldrarak sessiz bir soru tmcesiyle, yorumumu beklermi gibi bakt.
Sradan bi insanla bi sava arasndaki en temel ayrm, savann her eyi bi meydan okuma olarak grmesidir, diye
srdrd konumasn, sradan insan ise her eyi uur ya da uursuzluk, kutsanmlk ya da lanet olarak ele alr. Bugn burada
olman, savann yolunda olumlu admlar attn gsterir.
Grnts, sinirlerimin bozulmasna neden olmutu. Yerimden kalkp yrmeye abaladm ama beni yeniden oturttu.
imiz bitene dek drdr etmeden oturacaksn urada! dedi, buyruk verircesine. Bi yora bekliyoruz; o olmadan kaldmz
yerden devam edemeyiz, nk beni bulmu olman yeterli deil, tpk o gn lde Genaroyu bulmu olmann yetmedii gibi.
Erkin, bi kant yaratncaya dek kendisini toparlamal!
"Ne istediini anlayamyorum, dedim.
"Parkn evresinde dolanan bi ey grdm,dedi.
"Dost muydu? diye sordum.
"Hayr, deildi. Demek ki, burada oturup erkinin ne tr bi yora oluturduunu beklememiz gerek.
Sonra benden, don Genaronun ve kendisinin vermi olduu tleri gnlk yaamma ve kiilerle ilikilerime nasl yanstm
olduumu ayrntl biimde anlatmam istedi. Kiisel ilerimin zel olmadn, nk don Genaronun ve kendisinin destekledii
byclk ilerini de ierdii savyla iimi rahatlatt. Bu byclk ileri nedeniyle, hayatmn rezil olduunu aka yollu syleyip,
gnlk yaammda karlatm zorluklar sayp dktm.
Uzun sre konutum. Don Juan, yaptm kimi irdelemelere gzlerinden yalar boanncaya dek gld. Kalalarna vurup durdu,
yzlerce kez tank olduum bu devinim, bir takmn pantolonu zerinden yaplnca ok yersiz kayordu. im korkuyla dolmutu.
Bunu dile getirmeden edemedim.
"Bu takm, yaptn her eyden ok daha fazla korkutuyor beni, dedim.
Alrsn, dedi. Sava dediin esnek olmal, ister akl dnyas olsun ister isten, evresindeki dnyayla uyum iinde
deimeyi bilmeli.
Bu deiimin en tehlikeli yan, savann evresindeki dnyann ne biri ne de br olduunu bulgulad anlardr. Byle
nemli anlarda baarmak iin yaplacak tek eyin, savann inand gibi hareket etmesi olduunu rendim, ben. Baka bi
deyile, sava inanmadan inanr; onun srr budur. Tabii, sava, inanyorum deyip sonra da olaylar akna brakamaz. ok
kolay olurdu bu. Yalnzca inanmak, durumu gzlemekten, incelemekten al koyar adam. nanma durumunda olan bi sava
bunu, bi seim gibi, en irek tercihinin ifadesi gibi ele alr. Bi sava inanmaz, inanmas gerekir.
Yazm yazarken o da birka saniye bana bakt. Sessiz kaldm. Fark anladm syleyemezdim; ne var, tartmak ya da soru
sormak gelmiyordu iimden. Sylediklerini dnmek istedim. Ama aklm hi yerinde deildi. evreme baknmaya baladm.
Ardmzdaki caddede otomobil ve otobslerden oluan uzun bir ara dizisi, hi durmadan klaksonlarn alyordu. Parkn
kesinde, yirmi metre kadar ileride, ak gri niformal polisin de dahil olduu yedi kiilik bir grup, oturduumuz srayla ayn
izgide, imlerin stnde hareketsiz yatan bir adamn banda kmelenmiti. Ya sarhotu, ya da ciddi biimde hastayd.
Don Juana gz attm. O da adama bakyordu.
Ona, bana henz anlatm olduklarn, baz nedenlerden tr, kafamda tam berraklatramam olduumu syledim.
Artk soru sormak istemiyorum, dedim. Ama bir yandan da aklaman istemezsem, anlayamam. Soru sormamak benim iin
ok olaand.
Ltfen, hemen olaanla, dedi, yapay bir ciddiyetle.
nanmakla, inanmak zorunda olmak arasndaki fark anlayamadm syledim. Benim iin ikisi de birdi. Aklanlarnn farkl
olduunu ne srmekse, kl krk yarmaktan baka bir ey deildi.
Bana, kz arkadanla kedileri hakknda anlatm olduun yky anmsar msn? diye sordu kaytszca.
Ge bakt, srtn sraya yaslad, bacaklarn birletirdi. Ellerini bann ardna koyup tm kaslarn gevetti. Kemiklerini, her
zamanki gibi, grltl ekilde ktrdetti.

Ona, bir amarhanede, amar makinesinin iinde neredeyse lmek zere olan iki yavru kedi bulan bir arkadamn daha
nce anlatm olduum yksnden sz ediyordu. Yavrular ok iyi beslemi, onlara bakm ve yaamalarn salamt. O iki
yavru, biri kara, biri kzl, iki azman kediye dnmt.
Arkadam iki yl sonra evini satmt. Ne kedileri yannda gtrebiliyor ne de onlara baka bir yuva bulabiliyordu. O koullar
altnda yapabilecei tek ey kedileri bir hayvan hastanesine gtrp ilala uyutmakt.
Ona yardm ettim. Kediler daha nce arabaya hi binmemilerdi; hayvanlar dinginletirmeye abalamt. Kz srp trmaladlar;
zellikle de Max adl kzl kedi. Sonunda, hayvan hastanesine geldiimizde nce kara kediyi tuttu. Onu kollarna ald, tek sz
etmeden arabadan kt. Kedi onunla oynuyordu; hastanenin cam kapsn itip ieri girerken, hayvan patileriyle hafife ona
vuruyordu.
Maxa bir gz attm; arka koltukta oturuyordu. Kafamn devinimi onu korkutmu olmalyd ki birden src koltuunun altna
dalverdi. Koltuu arkaya kaydrdm. Elimi srr ya da trmalar korkusuyla, hayvan tutmak istemedim. Kedi arabann tabannda
bir sinir knts geiriyordu, ok kayglanm gibiydi, nefesi hzlanmt. Bana bakt; gzlerimiz akt. Bunaltc bir duygu
sarmt beni. Bir ey beni eline geirmiti; bir tr korku, umarszlk, belki de olayn bir paras olmann verdii bir sknt.
Maxa, bunun arkadamn karar olduunu, benim yalnzca ona yardm ettiimi aklamak gereini duydum. Kedi szlerimi
anlyormuasna bana bakmay srdrd.
Arkadamn gelip gelmediini anlamak iin bakndm. Cam kapya doru yaklatn grebiliyordum. Danmadaki memurla
konumaya balad. Bedenimi yabans bir sarsnt kaplamt. Birden arabamn kapsn atm.
Ka, Max, ka! diye bardm kediye.
Arabadan dar frlad. Trnn gerek bir rnei gibi bedenini yere yaptrarak kar kaldrma geti. Sokan te yan botu,
arabalar park etmemiti. Maxn sokak boyunca kotuunu grebiliyordum. Byk bir caddenin kesine ulat, ak bir yamur
zgarasndan kanalizasyona dalverdi.
Arkadam geri geldi. Ona Maxn gittiini syledim. Arabaya binerek tek sz etmeden kullanmaya balad.
Bunu izleyen aylarda, bu olay benim iin bir simge olmutu. Arabadan atlamadan nce bana son bir kez bakarken, Maxn
gzlerinde tekinsiz bir parlt grmtm ya da yle sanmtm. O an, idi edilmi, ar kilolu yararsz hayvann bir kediye
dntne inanmtm.
Don Juana Maxn yol boyunca koup zgaradan ieri dald srada 'kedi ruhunun kusursuz olduuna, belki de, yaamnn
baka hibir aamasnda kediliinin bu kerte ortaya kamayacak olduuna kanaat getirdiimi sylemitim. Bu olay bende
unutulmaz bir izlenim brakmt.
yky tm dostlarma anlattm; ylesine ok anlattm ki kediyle aramda ok zevkli bir zdeleme olutu.
Kendimi Maxa benzetiyordum; ar dkn, pek ok konuda evcillemi biri... Gene de, yle bir an gelir ki insann ruhu tm
varlna hkim oluverir, diye dnmekten alamyordum kendimi. Tpk, Maxn kediliinin o yararsz, imi bedenini ele
geirmesi gibi.
Don Juan yky beenmi, kimi iten yorumlarda bulunmutu. nsan ruhunun bir anda akverip denetimi ele geirmesinin ok
zor olmadn, ne var ki, bunu srdrmenin ise savalara has bir edim olduunu sylemiti.

Ne olmu kedilerin yksne? diye sordum.

Sen de, Max gibi, ansn denediine inandn sylediydin bana, dedi.
Evet, inanyorum.
Sana, bi sava olarak buna inanp sonra da ii oluruna brakamazsn demek istemitim. Maxn durumunda, inanmak zorunda
olma, onun kann yararsz bir deneme olduunu kabul etmen anlamna gelir. Kanalizasyona atlad an lm olabilirdi.
Boulmu, alktan lm ya da sanlar tarafndan yenilmi olabilirdi. Bi sava tm bu olaslklar gz nnde bulundurur,
sonra en irek tercihine uygun olarak inanmay seer.
Bi sava olarak, Maxn baardna, yalnzca kamadna bunun yan sra erkini de srdrebildiine inanmak zorundasn.
Buna inanmak zor undasn. Bu inan yoksa, senin de hi bi eyin yoktur diyelim.
Ayrm ok belirgindi, artk. Maxn, yaam boyu srdrd kedilikten uzak hayatn bildiim iin, baaracana inanmay
yelediimi anmsadm, birden.
nsan ok kolay inanr, diye srdrd konumasn don Juan. "nanmak zorunda olmak ise baka bi ey. Bu olayda, erk sana
ahane bi ders vermi, ama sen yalnzca bi blmn kullanma yolunu semisin. Ne var, inanmak zorundaysan tm olay
kullanmalsn.
Ne sylemek istediini anladm, dedim.
Usum son kerte duru bir konumdayd, getirdii her kavram zorlamadan kavradm dndm.
Kusura bakma ama hl anlam deilsin, dedi, neredeyse fsldayarak.
Bana bakt. Bir sre karlk verdim bu baka.
Peki ya br kediye ne oldu? diye sordu.
Ha? br kedi mi? diye, istemeden yineledim.
Onu unutmutum. Benim simgem Maxti. br kedinin benim iin bir nemi yoktu.
Ama var! diye bard don Juan, dncemi dile getirdiimde. inanmak zorunda olmak demek, br kediyi de hesaba katmak
demektir. Kendisini kt yazgya gtren kiinin ellerini yalayarak oynaan kediyi... Bu hayvan, inanarak, kedice yarglaryla
dolu olarak lme giden kediydi.
Max gibi olduunu sanyorsun, ama br kediyi unutuyorsun. Adn bile bilmiyorsun, inanmak zorunda olmak, her eyi gz
nnde bulundurmak demektir. Maxa benzediine karar vermeden nce br kediye benziyor olabildiini de gz nnde
bulundurmalsn; kn kurtarmak iin kap talihini denemek yerine, mutlu olarak, yarglarnla dolu biimde kt yazgna
yryor da olabilirsin.
nsan merakta brakan bir hzn vard szlerinde, ya da bu hzn belki de bana aitti. br kediye benziyor olabileceim
dncesi hi gememiti kafamdan. Son kerte rahatszlk verici bir dnceydi bu.
Hafif bir grlt ve kimi seslerin homurtulu tnsyla zihinsel tartmalarmdan kopuverdim. Polisler yerde yatan adamn
evresindeki insanlar datyorlard. Birisi adamn kalasnn altna dertop edilmi bir ceket yerletirdi. Adam, sokaa paralel
biimde yatyordu. Yz douya dnkt. Oturduum yerden, gzlerinin ak olduunu neredeyse grebiliyordum.
Don Juan i geirdi.
Ne mthi bi leden sonra, dedi, ge bakarak.
Mexico Cityi sevmiyorum, dedim.
Neden?
Kirli havadan nefret ederim.
Benimle ayn dncedeymiesine kafasn tartmla sallad.
Seninle, lde ya da dalarda olmay yelerdim, dedim.
Senin yerinde ben olsaydm, bunu asla sylemezdim, dedi.
Yanl bir ey sylemek istemedim, don Juan,
ikimiz de biliyoruz bunu. Ne demek istediin nemli deil, o da baka. Bi sava ya da herhangi bi adam baka bi yerde olmay
pek istemeyebilir; nk sava meydan okuyarak yaar, sradan adam ise, lmnn kendisini nerede bulacan bilmez.
u, imenlerin zerinde yatan adama bi bak. Nesi var dersin?
Ya sarho ya da hasta, dedim.
lyor! dedi don Juan, son kerte inanmlk iinde, Buraya ilk oturduumuzda, lmn, adamn evresinde dolanrken
grdydm. Sana, kalkma dememin nedeni bu; isterse dolu yasn, bu i bitmeden kalkamazsn oradan. Beklediimiz yora
buydu. Akama yaklayoruz. Gne u anda batmak zere. Bu senin erk saatin. Bak! u adamn grnts yalnzca bizim
iin.
Oturduumuz yerden, adam hibir engel olmadan grebiliyorduk. Kimi merakl yayalar adamn te tarafnda bir yarm ember
oluturmulard.
imenlerin zerinde yatan adamn grnts bana gittike rahatsz edici gelmeye balamt. nce ve esmerdi, henz genti.
Kvrck, siyah salar vard. Gmleinin dmeleri akt, gs plakt. Dirsekleri delik, V yaka bir sveterle eprimi, gri bir
pantolon giymiti. Rengi belirsiz ayakkablarnn balar zlmt. Nefes alp almadn anlayamyordum. Gerekten, don
Juann dedii gibi, lyor mu, diye merak ettim. Yoksa don Juan buradan bir hisse karmak amacyla olay m kullanyordu?
Onunla yaadklarm nedeniyle, her eyi, o gizli planna uydurmasn bildiine emindim artk.
Uzun bir sessizliin ardndan ona dndm. Gzleri kapalyd, amadan konumaya balad.
O adam, u an lmek zere, dedi. nanmyorsun aslnda, di mi?
Gzlerini ap bir an bana bakt. Bak beni yerime mhlayacak denli deliciydi.
Hayr, inanmyorum, dedim.
Her eyin gereinden kolay gelitiini gerekten hissetmitim. Gelip parkn tam burasnda oturmutuk, sanki her ey sahneye
konulmu gibi, gzmzn nnde bir de adam lyordu.
Dnya, kendi kendini ayarlamasn bilir, dedi, kukularm dinledikten sonra. Bu bi tezgh deil. Bu bi yora, erkin edimidir bu.
Akl destekli dnya, tm bunlar, daha nemli ilere kotuumuz yolun zerinde, geerken bi an izlediimiz bi olaya dntrr.
Bunun hakknda syleyebileceimiz tek ey, imenler zerinde yatan, belki de sarho bi adam olduudur.
isten destekli dnya ise bunu, grebilmemizi salayan bi erk edimine dntrr. Adamn evresinde dnen, kancalarn
diplere, gittike diplere ldayan telciklere saplayan lm grebiliriz. Ildayan telciklerin gerginliklerini yitirdiklerini, birer birer
yok olduklarn grebiliriz.
Biz ldayan varlklarn nnde iki olaslk vardr. Sen, bu ikisinin arasnda bi yerde, her eyi hl akl bal altna toplamaya
abalayp duruyorsun. Erkinin sana bi yora getirdiini hl nasl gz ard edersin? Seni beklediim yerde beni bulduktan
sonradn, yalnzca yryerek geldin; ne dndn, ne plan yaptn ne de bilerek akln kullandngeldik bu parka oturduk;
oturup bi yora beklerken bu adam grdk. Her birimiz, onu kendimizce ayrmsadk; sen, aklla, ben, istenle.
Bu len adam, erkin tm savalara daima sunmu olduu, b i santimetre kp boyundaki talihtir. Sava esnekleip bunu
kvrmasn bilir. Ben bunu kvrdm, peki ya sen?
Yant veremedim. imde alan ok derin bir yarn bilincine vardm birden, bir an, szn ettii o iki dnyay bir biimde
alglayabildim.
Ne mthi bi yoradr bu, diye srdrd. Hepsi de senin iin! Erk sana, lmn, inanmak zorunda olmann vazgeilmez bi
paras olduunu gsteriyor. lm bilinci yoksa her ey sradanlar. nk lm pusuda bekler, dnya ise anlalmaz bi
gizemdir. Erk gsterdi sana, bunu. Ben yalnzca yorann ayrntlarnn altn ynergeyi senin iin belirginletirmek amacyla
izdim. Ama, ayrntlar bi araya getirirken, bugn sana sylediim her eye inanmak zorunda olduumu da gsterdim, nk
bunlar ruhumun seimidir.
Bir an gz gze baktk.
Bana okuduun bi iiri anmsadm imdi, dedi gzlerini yana evirerek. Pariste lmeye ahdetmi bi adamla ilgiliydi. Nasld
o?
Bu, Cesar Vallejonun Ak Tan stndeki Kara Ta adl iiriydi. iirin ilk iki ktasn don Juana, arzusu zerine, saysz kez
okumutum.

Pariste leceim yamur yaarken,

imdiden anmsadm bir gnde.
Pariste leceim kamyorum da
belki bugn gibi bir Gz Perembesinde.
Bir Perembe olacak, nk bugn,
bu dizelerin dizildii Perembe
kemiklerim hissediyor dn,
tm getiim yol boyunca, bu gn olduunca
grmedim kendimi, bylesine tek bana.

iir, onulmaz bir hzne bomutu beni.

Don Juan, lmek zere olan adamn, Mexico Citynin sokaklarn, lm yeri olarak semesine yetecek kertede erki olduuna
inanmak zorunda olduunu fsldad.
Yeniden, iki kedinin yksne dndk, ite, dedi, Maxin, kendisini pusuda bekleyenin ne olduunun bilincine vardna, tpk
urada yatan adam gibi, en azndan onu bekleyen son iin uygun bi yer seecek denli erke sahip olduuna inanmak zorundayz.
Ama, bi de teki var, tpk lmleri kendilerini evrelerken tek balarna olan, bilinsiz, irkin bi odann tavanna ve duvarlarna
baknan sradan adamlar gibi.
u anda ise her zaman yaam olduu yerde lyor, sokaklarda. O polis, onun onur ktasdr. Snp giderken, gzleri
sokan te yanndaki dkknlarn n son bi kez yakalayacak, arabalar, aalar evrede dolanan insanlar, kulaklar son
kez trafiin ve gelip geen insanlarn sesiyle dolacak.
Grdn gibi, lmmzn hep orada hazr olduunun farkndal yoksa ne erk kalr ne de giz.
Uzun sre adama baktm. Devinimsizdi. Belki de lmt. Ama, inanszlmn nemi yoktu, artk. Don Juan haklyd.
Dnyann gizemine, aklanamazlna inanmak zorunda olmak, bir savann en irek seiminin davurumuydu. Bu eksikse,
baka hibir ey de olamazd.

--Tonal Adas
Don Juanla, ertesi gn leye doru ayn parkta bulutuk. Gene kahverengi takmn giymiti. Bir sraya oturduk; ceketini
kard, dikkatlice ama mthi kaytszlk havalarnda katlayp srann zerine brakt. Bu, son kerte zoraki, ama tmyle de
doal bir kaytszlkt. Kendimi ona bakarken yakaladm. Yaadm elikinin bilincinde gibiydi, glmsedi. Boyunban skt.
Uzun kollu, bej rengi bir gmlek giymiti. ok yakmt.
Yine takm elbisemi giydim, nk sana ok nemli bi ey sylemek istiyorum, dedi, omzumu tplayarak. Dn byk bi
baar gsterdin. imdi, bi karara varmann tam zaman.
Bir sre sustu. Bir aklama yapmaya hazrlanyor gibiydi. Karnmda yabans bir duygu hissettim. nce, bana byclerin
aklamasn syleyeceini sandm. Birka kez kalkp dndklerini dile getirmek ok zormuasna nmde ileri geri yrd.
Hadi karki lokantaya gidip bi eyler yiyelim, dedi sonunda.
Ceketini dzeltti, giymeden nce, tmyle astarlanm olduunu gsterdi bana.
Ismarlama yaplmtr, diyerek gld sanki bununla gurur duyarm, sanki ok nemliymi gibi.
Dikkatini ekmezsem, bunu ayrmsamazdn, bunun bilincinde olman da ok nemli, Yalnzca bilinli olman gerektiini
dndnde yle oluyorsun; bi savann konumu her an her eyin farknda olmay gerektirir.
Takm elbisem de tm bu taklavat da ok nemli, nk yaamdaki konumumu simgeliyor. Ya da, btnselliimin iki
blmnden birinin konumunu. Bu tartma daha nce askda kalmt. imdi, bunun tam zaman olduunu hissediyorum.
Gerektii gibi yaplmal, yoksa bi anlam kalmaz. Giysimin sana bi ipucu vermesini istemitim. Verdi, sannn. imdi konuma
zaman, nk bu konu konuulmadan anlalmaz.
Konu ne, don Juan?
zn btnsellii, dedi.
Birden ayaa kalkarak sokan karsndaki byk otelin lokantasna yneldi. Pek de dosta davranmayan bir kadn garson,
salonun dibinde bir kede yer gsterdi bize. Sekin yerler camlara yaknd.
Don Juana, bu kadnn, bana, Arizonada bir lokantada yemek yemeye gittiimizde listeyi vermeden nce, yeterli paramz var
m diye soran bir baka kadn anmsattn syledim.
Bu kadncaza da kzamam, dedi, kadna acrm gibi. Bunun da, br gibi MeksikalIlardan d kopuyor.
Sessizce gld. Yan masalardan birka kii dnp bize bakt.
Don Juan, kadnn, bilmeden ister istemez bize en iyi masay, rahata konuabileceimiz, benim de istediim gibi yazabileceim
bir masay vermi olduunu syledi.
Tam yaz tahtam cebimden karm, masaya koymutum ki garson birden tepemizde bitiverdi. Onun da, kt gnndeymi
gibi bir hali vard. Meydan okuyan bir havayla bamzda dikildi.
Don Juan, kendine grkemli bir yemek smarlamaya koyuldu. Meny ezbere biliyormu gibi, bakmadan smarlamt. Ben ne
istediime karar vermemitim. Garson beklenmedik bir anda kagelmiti, meny okuyacak frsat bulamamtm. Sonunda,
ben de ayn eyleri istediimi syledim.
Don Juan kulama fsldad, Bahse girerim, smarladm ey onlarda yoktur.
Kollarn, bacaklarn gerdi, bana da rahatlamam, zira yemei hazrlamalarnn sonsuza dek sreceini syledi.
ok keskin bi yol ayrmndasn imdi, dedi. Belki de en sonuncusu bu, stelik anlalmas en zor blm. Bugn kimi
anlatacaklarm ola ki sana hi berrak gelmeyecek. Berrak gelmeleri de gerekmiyor zaten. Yani sklma, ya da cesaretini yitirme.
Byclerin dnyasna ayak bastmzda hepimiz sersem yaratklarzdr; bu dnyaya girmekle sersemlikten kurtulacaz diye bi
ey de yoktur. Kimimiz sonuna dek sersem kalrz.
Aptallarn arasna kendisini de katmasn beenmitim. Bunu salt incelikten yapmyordu. Daha ok, reticilikti amac.
Sylediklerime bi anlam veremezsen, sarslmann gerei yok, diye srdrd. Seni bilirim ben, baylncaya kadar anlamaya
alrsn imdi. Yapma! Sylemek zere olduum eyi yalnzca yn gsterme amacyla dile getireceim.
Bir rk duygusuna kapldm birden. Don Juann uyarlar, beni sonsuz varsaymlara srklemiti. Beni daha nce de bu
biimde uyarmt da, ne zaman byle yapsa, uyard her neyse, i karartc bir konuya dn verirdi.
Ne zaman byle konusan, sonunda hep sinirlerim gerilir, dedim.
Bilirim, dedi, dingince. Tetikte olasn diye bilerek yapyorum. Tm dikkatin, blnmez dikkatin gerek bana.
Sustu ve bana bakt. stemeden, sinirli sinirli gldm. Durumu olabildiince dramatikletirmek amacyla elinden geleni ardna
koymayacan ok iyi bilirdim.
Tm bunlar, zerinde bi etki yaratmak iin sylemiyorum, dedi, dncelerimi okumu gibi. Yalnzca, son ayarlarn yapasn
diye zaman brakyorum sana.
O srada garson, smarladklarmzn kendilerinde bulunmadn bildirmek iin yanmza geldi. Don Juan yksek sesle glerek
tortillayla fasulye smarlad. Garson utanla kkrdad, bunlar da sunamayacaklarn syleyerek, biftek ya da pili nerdi.
orbada karar kldk.
Konumadan, yemeimizi yedik. orbay beenmediim iin bitiremedim. Don Juan ise ne varsa silip sprmt.
Takmm giydim, dedi, durup dururken, nk sana bi ey syleyeceim. Geri sen bunu nceden biliyorsun ama, etkili
olmas iin, ak seik ortaya konmas gerek. u ana dek bekledim, nk Genaro, senin, yalnzca bilgi yolunun stesinden
gelmeye istekli olman deil, bizzat abalarnn da seni bilgiye gtrecek denli kusursuz olmas gerektiini hissediyordu. Bunu
becerdin. imdi byclerin aklamasn syleyeceim sana.
Yeniden sustu, yanaklarn okad, dilerini duyumsamak istermiesine dilini aznn iinde dolatrd.
Sana tonaldan ve nagualdan sz edeceim, dedi iime ileyen bir bak atarken.
Bu iki terimi tantmzdan bu yana ilk kez kullanmt. Orta Meksika kltryle ilgili insanbilim yazn dolaysyla bunlar
iitmiliim vard. Tonaln bir tr koruyucu ruh, genellikle bir hayvan; bir ocuun doumla birlikte edindii, ve yaam boyunca
sk balarla baland bir hayvan olduu dnlrd. Nagual ise byclerin, kendilerini dntrdkleri kabul edilen
hayvana ya da bu dnm salayan bycye verilen isimdir.
Bu benim temalm, dedi don Juan, eliyle gsn gstererek.
Takmn m?
Yo, ahsm.
Gsne, kaburgalarna, uyluklarnn yan tarafna vurdu.
Bunlarn hepsi benim tonalm
Her insann, doumuyla birlikte ilev grmeye balayan iki yan, iki ayr varl, karlkl iki paras olduunu aklad; birinin ad
tonal tekininkiyse naguald.
nsanbilimcilerin bu iki kavram hakknda bildiklerini ona anlattm. Szm kesmeden sonuna kadar dinledi.
Evet, bunlar hakknda bildiini sandn her ey tam bi samalk, dedi. Bunu, sana tonal ve nagual hakknda anlatacaklarm
hi duymam olmana balyorum. Bunlarla ilgili herhangi bi bilgin olmadn aptallar bile anlar, nk bilebilmen iin byc
olman gerek, ama byc deilsin. Ya da, bi bycyle konumu olman gerek, ama konumadn. O halde, bildiin her eyi
unut, nk kullanlamaz bunlar.
Yalnzca bir yorumdu, dedim.
Gln bir devinimle kalarn kaldrd.
Bozuk o yorumlar, dedi. Bu kez, dikkatini blmeden beni dinlemeni istiyorum; seni tonal ve nagal ile tantracam.
Bycler bu bilgiyle zel, benzersiz bi biimde ilgilenirler. Tonal ve nagualn, bilgi adamlarnn leminde ok nemli bi yeri
vardr. Senin konumunda ise, bu, sana rettiim her eyin stn rten kapaktr. Bunlar dile getirebilmek iin u ana dek
bekledim. Ya!
Tonal, insan koruyan bi hayvan deil. Bunun yerine, hayvanm gibi tantlan bi koruyucudur, diyebiliriz. Ama nemli bi nokta
deil bu.
Bana glmseyerek gz krpt.
Senin szcklerinle konuacam imdi, dedi. Tonal, toplumsal kiidir.
Gld, sanrm benim aknlmayd glmesi.
Tam anlamyla tonal, bi koruyucudur, ounlukla bekiye dnen bi koruyucu.
Defterimi drdm. Sylediklerine dikkat etmeye alyordum. Sinirli devinimlerime yknp gld.
Tonal, dnyann rgtleyicisidir, diye srdrd. Onun, grkemli amacn tanmlamak iin dnyann karmaasn dzene
sokma uran srtlanm olduunu syleyebiliriz, belki de. Byclerin de bildii gibi, insan olarak bilip yaptmz her eyin,
tonaln yapt olduunu kavrayabilmek o denli zor deil.
rnein, u anki syleimize anlam vermeye abalayan ey senin tonal indir; o olmadan birtakm yabanc sesler duyar, aptalca
az devinimleri izler, sylediklerimden bi halt anlamazdn.
Tonal, deer biilemez bi eyi, gerek varlmz esirgeyen bi koruyucudur, diyebiliriz. Yalnz bu da ona, edimlerinde kskan
ve kurnaz olma niteliini verir. Edimlerinin yaamamzn en nemli blmlerini oluturmas nedeniyle, tonaln, koruyucu
olmaktan kp bi bekiye dnebilme olasl, yle anlalmaz bi ey deil.
Durdu, sonra anlayp anlamadm sordu. Hi dnmeden, olurlarm gibi bam salladm, o da buna kukuyla gld.
Bi koruyucu ak fikirlidir, anlayldr, diye aklad.
Bi bekiyse, zorbadr, dar kafaldr, buyurgandr. Yani, hepimizde bulunan tonal, ak fikirli bi koruyucu olabilecei yerde
buyurgan bi bekiye dnyor.
Aklamasnn akn kesinlikle izleyemiyordum. Syledii her szc iitmeme ve yazmama karn, isel syleim nedeniyle
tkanm gibiydim.
Seni izlemek olduka zor, dedim.
Kendinle konumaya dalmam olsaydn, byle bi derdin kalmazd, diye kestirip att.
Bu szleri, uzun bir aklama getirmeme neden oldu. Sonunda kendime hkim oldum, ve kendimi savunma inadm nedeniyle
zr diledim.
Glmseyerek, tavrmn aslnda onu skmadn belirtir grnen bir devinimde bulundu.
Tonal, bizi biz yapan her eydir, diye srdrd. stedini syle! Adlandrabildiimiz her ey tonaldr. Tonal da kendi edimlerinin
bi btn olduu iin, her ey ister istemez onun alanna girer.
Ona, tonal, toplumsal kiidir, dediini anmsattm; bu terimi ben toplumsallama sreci sonundaki insan kavramn betimlemek
amacyla kullanmtm. Eer tonal bu srecin rnyse, onun her ey anlamna gelemeyeceini, nk evremizdeki
dnyann, toplumsallamann rn olmadn vurguladm.
Don Juan ise, savmn, ona gre, bir temele dayanmadn, nceleri evremizde bir dnya olmadn, yalnzca grmesini
rendiimiz, olduu gibi kabul ettiimiz bir dnya betimlemesi olduunu vurguladn anmsatt.
Bildiimiz her eydir, tonal dedi. Tonaln bu denli ezici bi egemenlie sahip olmas iin kendi iinde yeterli bi neden bu,
sanrm.
Bir an iin sustu. Kesinlikle soru ya da yorum bekler gibiydi. Ama benim ne soracak sorum ne de yapacam bir yorum vard.
Gene de, kendimi soru sormaya zorunlu hissedip, uygun bir soru hazrlamaya abaladm. Baaramadm. Syleiyi aarken
getirdii uyarlarn belki de bendeki soruturma isteini engellemek amacyla yapldn hissettim. Allmadk biimde
sersemlemitim. Ne younlaabiliyor, ne de dncelerimi bir dzene sokabiliyordum. Dnmekten ciz olduumu en kk
bir kukuya yer vermeyecek biimde anlamtm. Ve sanki, byle bir olaslk varm gibi bunu dnmeden biliyordum.
Don Juana bir gz attm. Bedenimin orta ksmna bakyordu. Gzlerini kaldrd an zihnimin berrakl geri geldi.
Bildiimiz her eydir, tonal diye yavaa yineledi, ve bu, kiiler olarak yalnzca bizleri deil, dnyamzdaki her eyi de ierir.
Gze grnen her ey tonaldr da denebilir.
Onu, doumla birlikte bytmeye balarz. imize havay ilk ektiimiz o an, tonal iin de erkle nefes almaya balam oluruz.
Yani, bi insann tonal, doumuna yakndan baldr demek, uygun der.
Bu noktay unutmamalsn. Tm bunlarn anlalmas asndan ok nemli bu. Tona! doumla balar, lmle biter.
Tm bu aamalar bir araya getirmek istedim. Syleinin can alc noktalarn yinelemesini istemek amacyla azm amtm ki,
aknlkla szcklerimi seslendiremediimi grdm. ok ilgin bir yetersizlik rnei yayordum; szlerim bana ar geliyordu,
bu duyguyu denetim altna alamyordum.
Konuamadm imlemek amacyla don Juana baktm. Gzlerini mide blgeme dikmiti.
Gzlerini kaldrp kendimi nasl hissettiimi sordu. Szler, ipim ekilmi gibi, azmdan dklmeye balad. Yabans bir
konuamama ya da dnememe duygusu yaam olduumu, gene de, ayn anda dncelerimin ok berrak olduunu
syledim.
Dncelerin ok mu berrakt, diye sordu.
Neden sonra, bu berrakln dncelerime deil de dnyay alglamama zg olduunu ayrmsadm.
Bana bir ey mi yapyorsun, don Juan? diye sordum.
Yorumlarnn gerekli olmadna inandrmaya alyorum seni, deyip gld.
Soru sormam istemiyorsun anlamna m geliyor bu?
Hayr, hayr. Ne istersen sor, ama dikkatini datma.
Konunun enginliinin beni dattn itiraf etmeliydim.
Tonal her eydir, anlatmyla ne sylemek istediini gene de anlam deilim don Juan, dedim, bir anlk suskunluun ardndan.
Tonaldr, dnyay yapan.
"Tonal, dnyann yaratcs m?
Don Juan, trmalarcasna akaklarn kad.
"Tonaln dnyay oluturmas szn gelii. Hibi eyi yaratamaz ya da deitiremez, ama gene de oluturur dnyay;
yarglamak, deer bimek, tanklk etmektir ilevi, nk. Tonal, dnyay yapar, diyorum, zira tona/, kurallarn uyum iinde
deerlendirir ve tanklk eder. Tonal ok ilgintir, hibi ey yaratmayan bi yaratcdr. Baka bi deyile, tonal, dnyay anlamas
iin gereken kurallar koyar. Yani, deyim yerindeyse, dnyay yaratr.
Parmaklaryla, iskemlesinin kenarnda belirli bir tartm tutturarak tannm bir havay mrldanmaya balad. Gzleri parlyordu;
sanki kvlcmlar kyordu. Ban sallayarak kkrdad.
Beni pek izleyemiyorsun, dedi, glerek.
zliyorum, canm. Sorun yok, dedim ama sesim inandrc deildi.
Tonal, bi adadr, diye aklad. Bunu tanmlamann en iyi yolu, tonaln bi ada olduunu sylemek.
Elini masann stnde gezdirdi.
Tonal, bu masann st gibidir diyelim. Bi ada. Bu adann stnde de her eyimiz var. Bu ada da aslnda dnya.
Her birimizin bi tonal var, bi de her ana zg ortak bi tonal var. Buna da zamann tonal diyebiliriz.
Lokantadaki masa kmelerini gsterdi.
Bak! Her masann biimi ayn. Kimi eyalar hepsinin zerinde bulunmakta. Gene de kiisel adan farkllar; kimi masalarn st
daha kalabalk; deiik yemekler var stlerinde, deiik tabaklar, deiik bi hava, bununla birlikte, bu lokantadaki masalarn
olduka benzetiini syleyebiliriz. Ayn durum tonal iin de geerli. Nasl bu lokantann masalar benzeiyorsa, bizleri de
benzetiren zamanlarn tonaldr. Ayr ayr her masa hi kukusuz kiisel bi durumdur, tpk her birimizin kiisel tonal gibi. Aklda
tutulmas gereken en nemli nokta u: kendimizle ve dnyayla ilgili bildiimiz her ey tonal adas zerinde yer alr. Anlyor
musun?
Kendimizle ve dnyayla ilgili olduunu bildiimiz her ey tonalsa, nagual nedir, peki?
Nagual, bizim hi ilgilenmediimiz paramzdr.
Anlayamadm?
Nagual, bizim betimleyemediimiz blmmzdr isim yok, sz yok, duygu yok, bilgi yok.
Burada bir eliki var don Juan! Fikrimce, hissedilemez, betimlenemez ya da adlandrlamaz ise, var olamaz demektir.
eliki senin fikrinde var. Seni uyarmtm, anlamaya abalarken kendini nakavt etme.
Nagual, zihindir diyebilir misin?
Hayr. Zihin masann zerindeki bi nesnedir. Zihin tonaln bi parasdr. Zihin acl sostur diyelim.
Bir sos iesi alp nme brakt.
Nagual, tin midir?
Hayr. Tin de masann stnde. Kllk de tin olsun.
nsan dncesi midir, peki?
Hayr. Dnceler de masann stnde. Dnceler atal bak takm gibidir.
Bir atal alp, sos iesiyle klln yanna koydu.
lahiyat m? Cennet mi?
Onlar da deil. Bu dediklerin her neyse, o da masann zerinde; peeteler rnein.
Sznn ettii eyi betimleyebilmek amacyla, olas her yolu denemeye giritim; saf bilin, insan ruhu, yaam gc, lmszlk,
yaam ilkesi. Szn ettiim her ey iin, masann stnden bir nesneyi her ey nmde toplanncaya dek benim tarafma
koydu.
Don Juan son kerte eleniyormu gibiydi. Kkrdyor, dile getirdiim her yeni olasln ardndan ellerini ovuturuyordu.
Nagual, Ulu Varlk, Kadir-i Mutlak, ya da Tanr m? diye sordum.
Hayr, Tanr da masann stnde. Masa rts de Tanrdr diyelim.
rty kaldrp, iindeki tm nesnelerle birlikte kn yaparm gibi gln bir yknmede bulundu.
Ama, sen Tanr yok mu demek istiyorsun?
Hayr. Ben bunu demedim. Tm sylemek istediim, nagualn Tanr olmaddr, nk Tanr kiisel temalmzn ve zamanlarn
tonalnn bi nesnesidir. Tonal ise, daha nce de sylediim gibi, dnyay oluturduunu sandmz her eydir, tabii, Tanr da
dahil buna. Tanrnn zamanmzn temalnn bi paras olmaktan baka bi nemi yoktur.
Don Juan, benim anlayma gre Tanr her eydir. Ayn eyden sz etmiyor muyuz?
Hayr. Tanr, dnebildiin her eydir yalnzca. Doru konumak gerekirse, o da masann stndeki baka bi nesne. Tanrya
her istediinde tank olamazsn, onun hakknda konuabilirsin yalnzca. te yandan, nagual, savann hizmetindedir. Tank
olunabilir, ama hakknda konuulamaz.
Nagual, sylediim hibir eyin kapsamna girmiyorsa, dedim, Belki bana yerini syleyebilirsin. Nerede bu?
Don Juan, eliyle her taraf sprrm gibi yapp, masann snrlar tesindeki blgeyi gsterdi. Elini, tersiyle masann tesindeki
imgesel bir yzeyi temizliyormuasna devindirdi.
Nagual, orda, dedi. Orda, aday evreliyor. Nagual, erkin olduu yerdir.
Daha doduumuz anda aslnda iki para olduumuzu hissederiz. Doum annda ve sonraki ksa srede tmyle nagualzdr.
Sonra da, ilev grebilmek amacyla, sahip olduumuz parann bi kar paras olmas gerektiini hissederiz. Aranan, tonaldr;
bu da, ta bandan bizde bi eksiklik hissi yaratr. Sonra, tonal gelimeye balar ve bize ilev salad iin ylesine nem
kazanr ki, nagualn parlts krelir; onu tmyle kaplar. Artk tmyle t o nal olduumuz anda ise doum anndan balayarak
bize elik eden, ve bizi btnleyen bi baka para olduunu srekli anmsatan o eski yetersizlik duygusunun arttn
seyretmekten baka bi ey yapamayz.
Tmyle tonal olduumuz andan balayarak, eler oluturmaya koyuluruz. ki yanmz olduunu hep duyumsarz ama bunu
tonaln nesneleriyle dile getiririz. Bi yanmzn ruh, dierinin beden olduunu syleriz. Zihin ve madde. Ya da, iyi ve kt. Tanr
ve eytan. Aslnda adann zerindeki eyleri eletirdiimizin ayrdna varamayz; bu, ayla kahveyi, ekmekle tortillay, hardalla
acl sosu eletirmeye ok benzer. Diyorum sana, bizler tekinsiz hayvanlarz. Aklmz bamzdan gitmitir; ama hl, lgnlar
gibi, anlaml eyler yaptmza inanrz.
Don Juan ayaa kalkp bir konferans gibi konumaya balad benimle. aret parman bana dorultarak ban titretti.
nsan iyi ile kt arasnda deil, art kavram ile eksi kavram arasnda gidip gelir, dedi, sesinde komik bir belagat titreimiyle;
bir eliyle tuzluu dieriyle biberlii kavramt. Gerek devinim art ile eksi arasndadr.
Tuzluu ve biberlii brakp, bir atalla bir bak kapt.
Yanl diyorsun! Devinim yoktur, diye srdrd, kendini yantlarmasna, nsan yalnzca zihindir.
Sos iesini tutup kaldrd. Sonra, yerine brakt.
Senin de grdn gibi, dedi, yavaa, krmzbiber sosuyla zihnin yerlerini kolaylkla deitirip, sonra da, nsan yalnzca
krmzbiber sosudur! diyebiliriz, bu da bizim eskisinden daha kak olduumuz anlamna gelmez.
Doru soruyu soramadm, galiba, dedim. Adann tesindeki yerin neresi olduunu anlamak amacyla doru soruyu
sorabilseydim eer, daha iyi bir anlay yakalayabilirdik belki?
Bunu yantlamann yok bi yolu. Bunu, hilik diye yantlasaydm bile, nagual, o saat tonaln bi paras durumuna sokmu
olurdum. nsan adann tesinde bulur nagual, tm diyebileceim bu.
Peki, ona nagual dediin an, tonaln bir paras konumuna getirmi olmuyor musun?
Hayr. Byle bir ey olduunun bilincine varasn diye syledim adn onun.
Peki! Ama nagualn bilincine varmak onu tonaln bir paras konumuna getiren adm atmak olmuyor mu?
Yazk, anlamyorsun. Tonal ve nagual gerek bi ift olarak dile getirmitim. Tm yaptm buydu.
Bir zamanlar ona, anlam konusundaki srarclmn nedenini aklamaya alrken, ocuklarn, anlamn stesinden gelinceye
dek anne ile baba arasndaki fark anlayamadklarn, bunu belki de yalnzca babann pantolon, annenin ise etek giydii ya
da sa biimi gibi farklar yoluyla kavrayabildikleri fikrini tartm olduumu anmsatt.
ki paramz betimleyebilmek iin, bizler de kesinlikle ayn eyi yaparz, dedi. Bi baka yanmz daha olduunu duyumsarz.
Ama ne zaman bu br yanmz saptamak istesek, tonal, sopasn gsterir. Kskan, sradan bi yneticidir o. Kurnazca yanltr
bizi, gerek iftin teki tekinden, nagualdan geldiine inand en ufak imgeyi bile ezip gemeye zorlar bizi.

--Tonaln Gn
Lokantadan ayrldktan sonra, don Juana beni konunun zorluu hakknda uyarmakla doru yapm olduunu, zihinsel
yetersizliimin, kavramlar ve aklamalar kavramakta ciz kaldn syledim. Otele gidip yazdklarm okursam konuyla ilgili
anlaymda belki de bir ilerleme olabileceini belirttim. Beni dze karmaya alt; endielerimin nedeninin szckler olduunu
syledi. O konuurken bir titreme geirdim, o an bende, benden te bir ey daha olduunu sezinledim.
Don Juana, kimi anlatlamaz duygular iinde olduumu belirttim. Grnte, ilgilenmie benziyordu. Daha nce de ayn
duygular yaadm, bunlarn bilinliliimin akndaki anlk duraksamalara, kesintilere benzediini syledim. nce, bedenimde
bir sarsnt balyordu, bunu, bir eye asl kalmlk duygusu izliyordu.
Gezine gezine kentin alveri yrelerine doru yneldik. Don Juan, sz konusu duraksamalar ayrntlaryla anlatmam istedi.
Bunlar, unutkanlk anlar, dalgnlk ya da ne yaptm izlememe trnden getirdiim yaktrmalar tesinde aklayabilmekte
olduka zorluk ektim.
Tepki gstermeden, sabrla kar kt bana. Sorgulayc kiiliimin, yetkin belleimin, eylemlerimdeki dikkatliliimin altn izdim.
Bu belirgin duraksamalarn, ncelikle, ya isel syleimi durdurmamn ya da kendimle ok youn konutuum anlarn hemen
ardndan olutuu yolunda bir izlenimim vard. Tandm, bildiim her trl blgenin dnda bir yerden kyorlard, ortaya.
Don Juan srtm tplad. Belirgin bir mutluluk iinde gld.
Gerek balantlar kurmaya baladn sonunda, dedi.
Ondan, bu rtl anlatmn amasn istemitim ki birdenbire syleiyi kesip kendisini, bir kilisenin yan bandaki kk bir
parka gitmek amacyla izlememi imledi.
Bu, pazar yerindeki gezintimizin sonu, diyerek bir sraya oturdu. Tam, insanlar izleyebilecek bi noktadayz burada. Kimileri
yolda yryor, kimileriyse kiliseye gidiyor. Her eyi grebiliriz buradan.
lek, dkknlarla dolu soka ve kilisenin merdivenlerinin bana ulaan sapa gren oturduumuz sra, kiliseyle sokan tam
ortasnda yer alyordu.
Bu, benim ok sevdiim bi sra, dedi, ahab okayarak. Bana gz krpp dilerini gstere gstere srtt. Sever beni. Bundan
dolay kimse oturmaz stne. Zaten, geleceimi de biliyordu.
Ne? Sra, geleceini biliyor muydu?
Hayr! Sra deil. Nagualm.
Nagual, bilinlilie mi sahip? Olaylarn ayrdnda m?
Tabii. O her eyin ayrdnda. Anlattklarnla ilgilenmemin nedeni de bu zaten. Duraksama ya da duygu dediin, nagualn ta
kendisidir. Bunun hakknda konuabilmek iin tonal adasndan alntlar yapmak gerek, ama aklama yapma deil de, etkilerini
anlatma yoluna gitmeliyiz.
O belirgin hisler konusunda bir eyler sylemek istedim ama, beni susturdu.
Yeter. Bugn, nagualn deil, temaln gn, dedi. Takn elbisemi giydim ben, nk bugn tmyle temalm.
Bana bakt. Konunun, o ana dek bana anlattklarnn en zoru olduunu sylemek zereydim; syleyeceklerimi kabul etmi
gibiydi.
Doru, zordu, diye srdrd. Biliyorum. Ne var ki, bunun, nihai bi kapak, sana tm rettiklerimin son aamas olduunu
dnrsek, tantmz gnden bu yana sz ettiim her eyi kapsadn sylemek pek anlalmaz gelmese gerek.
Uzun sre sessiz kaldk. Aklamasn zetlemesi iin beklemem gerektiini dnmtm, ama birden yein bir korkuya
kaplarak, Nagual ve tonal bizim iimizde mi? diye sormak gereini duydum.
Delici bir bak frlatt.
ok zor soru, dedi. Sen olsaydn iimizdedir, derdin; bense deildir derdim, ama ikimiz de hakl kmazdk. Senin zamannn
tonal, duygu ve dncelerinle ilgili her eyin, iinde yer aldn savunman ister senden. Byclerin temalysa, buna kar
gelmek amacyla, her ey dardandr, der. Kim hakl? Hi kimse. te, dta, aslnda pek nemli de deil.
Bir noktaya parmak basmak istedim. Tonal ve nagualdan sz ederken, hep nc bir blm varm gibi gelmiti bana.
Tonaln, bizi edimlerde bulunmaya zorladndan sz etmiti. Zorlanan varlk derken neye gnderme yapm olduunu
sordum.
Beni dorudan yantlamad.
Tm bunlar aklamak, o kerte kolay deil yle, dedi. Tonaln denetimi ne denli zekice olursa olsun, iin z u ki, nagual her
zaman yzeye kar. Ne var, bu hep kendiliinden bi ktr. Tonaln en byk baars, nagualn bu tr belirtilerini, bu ortaya
k ne denli belirgin olursa olsun, onu anlalamaz klacak ekilde bastrmaktr.
Kimin iin anlalamaz?
Kafasn yukar aa sallayarak kkrdamaya balad. Yant vermesi iin bastrdm.
Tonal iin, dedi. Yalnzca ondan sz ediyorum. Konuya dorudan gelinceye dek evresinde dolanabilirdim ve eminim, bu da
seni pek skmazd. Sylemedi deme, anlatacam konuyu anlamann zorluu hakknda uyarmtm seni. Neden bu safsataya
daldm; zira benim tonalm, kendisinden sz edildiinin bilincinde. Baka deyile, tonalm, senin tonalnca anlalmasn
istediim bilginin ne olduunu anlamak amacyla kendisini kullanyor. yle de diyebiliriz, tonal, kendisi hakknda konumann
ne denli yorucu olduunu ok iyi bildii iin, belirli bi denge yaratmak amacyla, ben ve kendim gibi terimler ortaya karmtr;
bu terimler sayesinde baka tonallarla, ya da kendisiyle, kendi hakknda konuabilir.
imdi, tonal, bizi bi ey yapmaya zorlar demisem, bu, nc bi taraf var anlamna gelmez. Tonal, kendi yarglarn izlemeye
zorlar, kendini.
Ne var, kimi durumlarda ya da kimi zel konumlarda, tonaln iinde bi ey, bizim fazladan bi eylerimizin daha olduunun
bilincine varr. Derinlerden gelen bi ses gibidir bu; nagualn sesi. Anlyor musun, zmzn btnsellii, tonaln btn btn
ortadan kaldramayaca doal bi durumdur, zellikle de savann yaamnda, btnselliin belirginletii anlar vardr. Bu
anlarda, kii, gerekte ne olduumuz konusunda ipular bulur.
u senin sarsntlar ilgimi ekti, bunlar nagualn ortaya ktnn resmidir nk. Bylesi anlarda, tonal, zn btnselliinin
farkna varr. Bu, bi sarsntyla ortaya kar hep, nk bu farkndalk dinginlii bozar. Ben, buna lmek zere olan varln
btnsellii diyorum. O da uradan geliyor; lm annda, gerek iftin teki yesi, yani nagual tmyle ilerlik kazanr; bylece
baldrlarmzda ve uyluklarmzda, srtmz, omuzlarmz ve boynumuzda toplanan farkndalk, anlar ve alglar genilemeye ve
ayrmaya balar. Kopan bi gerdanln taneleri gibi, yaam gcnn birletiriciliinden yoksun olarak yerlere dalr.
Bana bakt. Gzleri dingindi. Kendimi rahat, biraz da aptallam hissettim.
zmzn btnsellii ok apaul bi itir, dedi. Yaamn ykledii en zorlu ilerin stesinden gelmek iin bile bunun ok
kk bi paras yeterlidir. Kald ki, lrken zmzn tm btnselliiyle lrz. Bi byc, 'zmzn btnsellii iinde
lyorsak eer, neden bu btnlkle birlikte yaamayalm? sorusunu sorar.
Bayla yoldan geen insanlar imledi.
Tmyle tonal, hepsi, dedi. Aralarndan birkan ayraym, tonaln bunlara bi deer bisin, bylece kendisine de deer bimi
olsun.
Dikkatini kiliseden kan iki yal kadna yneltti. Bir an kiretandan basamaklarn banda durdular, ardndan, gayet saknml,
her basamakta dinlenerek, aa inmeye baladlar.
u iki kadn ok dikkatli izle, dedi. Ama onlar kiiler ya da bizimle ortak eylere sahip olan yzler gibi grme; onlar tonallar
olarak gr.
ki kadn basamaklarn dibine ulatlar. Yerdeki kaba akllar sanki misketmi de, onlar da her an dengelerini yitirebilirlermi gibi
ilerliyorlard. Kol kola, birbirilerinin bedenlerini kendi arlklaryla destekleyerek yrdler.
unlara bak! dedi don Juan, alak bir sesle. Bu kadnlar, insann arayp bulaca en sefil tonal rneidir.
Kadnlarn ince kemikli ama iman olduklarn ayrmsadm. Ellili yalarnn balarnda olmalydlar. Yzlerinde ac dolu bir ifade
vard, sanki kilisenin basamaklarn inmek onlarn gcn aan bir eymi gibi.
nmzdeydiler, bir an duraksar gibi oldular, sonra durdular. akl yola ulamalarna bir basamak kalmt.
Don Juan ani bir devinimle ayaa kalkp, Amman basamaa dikkat sayn bayanlar! diye bard.
Kadnlar onun bu ani kndan tr kafalar karmasna ona baktlar.
Anacm daha geen gn ayn yerde kaburga kemiini krd, diyerek kadnlara yardm etmeye kotu.
Onlarn iten teekkrlerini kabul etti, eer bir gn dengelerini yitirip de yere derlerse, cankurtaran gelinceye kadar dtkleri
yerden kmldamamalarn tledi. Sesinde iten, inandrc bir titrem vard. Kadnlar istavroz kardlar.
Don Juan yeniden yerine oturdu. Gzleri parlyordu. Yavaa konutu.
Bu kadnlar o kadar yal deil, bedenleri de o denli zayf deil ama gene de ypranmlar. Her eylerigiysileri, kokular,
tavrlarkasvetli. Neden byle sence?
Belki de byle domulardr, dedim.
Kimse byle domaz. Biz, kendimizi bu duruma sokarz. Bu kadnlarn tonal hem zayf hem de ezik.
Bugn, tonaln gn olacak demitim; bu, yalnzca onunla ilgilenmek istiyorum demek. Takm elbisemi belirli bi nedenle giydim
de, demitim. Bununla, bi savann, temalna ok zel biimde davrandn gstermek istedim. Takmmn smarlama
olduunu belirtmi, bugn onlarn stme kusursuzca oturduunu sylemitim. Sana gstermek istediim ey kibrim deil;
sava ruhumu, sava temellimi gstermek istiyorum.
O iki kadn, bugnk ilk tonal grnmn verdiler sana. Tonalna dikkat etmezsen, yaam o kadnlara davrand kadar
acmasz olabilir sana da. Bense kendimi bunun karsna koyuyorum. Bunu gerektii gibi anlarsan, bu noktay vurgulamann da
bi gerei kalmaz.
Birden bir kuku duygusuna kaplarak neyi anlamam gerektiini aka belirtmesini istedim ondan.
Umarszca bir dile getiri olmalyd bu. Kahkahayla gld.
u pembe gmlekli, yeil pantolonlu gence bak, diye fsldad don Juan, hemen nmzde duran zayf, olduka esmer, keskin
izgilere sahip gen adam gstererek. Yoluna m gitsin yoksa kiliseye mi girsin, bilmezmi gibiydi. Elini iki kez kilise ynne
kaldrd, kendisiyle konuuyormuasna, oraya doru yrmeye hazrland. Sonra yznde bo bir ifadeyle bana doru bakt.
u giyini biimine bak! dedi don Juan, fsltyla. "u ayakkablara bak.
Gencin giysileri hem eprimiti hem de buruuk. Ayakkablarysa paramparayd.
Belki ok yoksul, dedim.
Btn syleyecein bu mu? diye sordu.
Gen adamn klkszln aklayabilecek bir dizi neden sraladm; salkszlk, talihsizlik, d grnne nem vermeme,
engelik ya da cezaevinden yeni km olma durumu.
Don Juan anlamsz varsaymlarda bulunmakta olduumu, adamn yenilmez glerin tutsa olduunu syleyerek bir eyleri
hakl karmakla ilgilenmediini syledi.
Belki de kendini serseri gibi gstermek isteyen bir sarhotur, dedim, aka yollu.
Gen adam dank bir yryle sokak boyunca ilerledi.
Serseri gibi grnmeye almyor o; serserinin teki zaten, dedi don Juan. Bak una, ne kadar zayf. Bacaklar, kollar incecik.
Zorlukla yryor. Kimse, yknmez byle bi grne. Yolunda gitmeyen bi eyler var onda, ama bu yaam koullaryla ilgili
deil aslnda. Bu adam tonal olarak grmen konusunda srar ediyorum.
Bir insan tonal olarak grmek ne ie yarar?
Ahlak asndan yarglamay kesmeye ya da rzgrn insafna kalm bi yaprak gibi grnmesi nedeniyle onu affetmeye yarar.
Baka deyile, bi insan, umutsuz ya da umarsz diye dnmeden grebilmeye yarar.
Neden sz ettiimi ok iyi biliyorsun. Bi insan yarglamadan ya da affetmeden de deerlendirebilirsin.
ok iiyor, dedim.
stem d bir karsamayd bu. Nedenini bilmeden sylemitim. Bir an, bu szleri arkamda duran birisinin dile getirdii hissine
bile kaplmtm. Son karsamann da varsaymlarmdan biri olduunu aklamaya koyuldum.
Yok, bu sefer yle deil, dedi don Juan. Sesinin titreminde, daha nce duymadm bi kesinlik vard. Kald ki. belki de
sarhoun tekidir bile demedin.
Nedenini belirleyemediim bir skntya dmtm. Don Juan gld.
Adamn iini grdn, dedi. Grmeydi bu. Grme byledir ite. karsamalar kesindirinsan bunun nasl olduunu anlamaz.
Adamn tonalnn arpldn bilirsin, ama bunu nasl bildiini bilemezsin.
Benim de, bir biimde ayn duyguyu paylatm itiraf etmeliydim.
Haklsn, dedi don Juan. Gen olmas gerekten nemli deil. O da, en az o iki kadn kadar ypranm. Genlik tonaln
ypratmasna kar ekilebilecek bir set deil.
O adamn bu konuma gelmesine yol aabilecek bi dolu neden saydm. Bana gre yalnzca bi neden var, o da tonal. iyor diye
tonal zayf dm deil, aksine, tonal zayf olduu iin iiyor. Bu zayflk onu neyse o olmaya itiyor. Ama bu hepimizin bana
gelir, u ya da bu biimde.
Buna neden tonaldr, derken, adamn davrann da dorulam olmuyor musun, ayn anda?
Sana, daha nce hi duymadn cinsten bi aklama yapyorum. Bu dorulama ya da mahkm etme deil. Bu gen adamn
tonal zayf ve ezik. Ne var, trnn tek rnei de deil, Hemen hepimiz, aa be yukar ayn kefedeyiz.
O srada, olduka yapl bir adam nmzden geip kiliseye yneldi. Koyu gri bir takm elbise giymiti, elinde bir evrak antas
vard. Yakasnn dmesi iliklenmemi, boyunba yana kaymt. Hi durmadan terliyordu. Terlemeyi iyice belirgin klan ak bir
tene sahipti.
zle onu! diye buyurdu don Juan.
Adam kk fakat sk admlarla yryordu. Yrrken yalpalanyordu. Kiliseye girmedi; evresinden dolanp gzden yitti.
nsann bedenine bu denli kt bakmasnn hibi gerei yok, dedi don Juan, kmseyen bir tavrla. Ama iin ac veren taraf
da u ki hepimiz ok iyi biliriz tonalmz zayflatmann yollarn. te buna dknlk gstermek diyorum, ben.
Elini defterimin stne koyup yazmay srdrmemi engelledi. Not almay srdrdke younlamada yetersiz kaldm syledi.
Dinginlememi, isel syleimi kesmemi, izlemi olduum kiinin iinde yitip gitmemi nerdi.
inde yitip gitme ile ne demek istediini sordum. Bunu aklamann bir yolu olmadn, bedenin, baka bedenleri izleme
konumuna getiinde duyumsad ya da yapt bir ey olduunu belirtti. Ardndan, gemite, bu srece grme adn vermi
olduunu; bunun ieride gerek bir sessizlikten, darda da zden gelen bir eyin uzantsndan olutuunu, ve br bedenle ya
da bilinlilik alanndaki herhangi bir eyle buluup onun iinde yitip gittiini syleyerek konuya aklk getirdi.
Bu aamada yeniden defterime dnmeyi istedim, ama beni durdurup nmzdeki kalabaln kimi insanlarn ayrmaya balad.
Deiik cinsiyet ve yalarda dzinelerce kiiden oluan geni insan yelpazesini imledi. Bana deiik dknlk biimlerini
tantmak iin zayf tonala sahip insanlar setiini syledi. Bana gsterdii ve zerinde tarttmz kiilerin tmn
anmsayamayacaktm. Eer not alabilseydim, en azndan, onun bu dknlk tantm dzenlemesinin ilgin taraflarn ksaca
belirleyebilmi olacam konusunda yakndm. Bunlar bir daha yinelemek istemezse, ya da kendisi de unutursa ne olacakt?
Gld ve anmsamayacan, zira bir bycnn yaamnda, yaratma konusunda sorumlu olan tek eyin nagual olduunu
syledi.
Ge bakarak ge olmaya baladn, o andan balayarak yn deitireceimizi; zayf tonallar aramak yerine gerek tonaln
ortaya kmasn bekleyeceimizi syledi. Aslnda yalnzca byclerin gerek tonal olduunu, sradan insanlarn en fazla,
doru tonala sahip olabileceklerini ekledi.
Birka dakika sren bir bekleyiin ardndan kalasn tokatlayp kkrdamaya balad.
"u gelene bak," dedi, enesinin bir devinimiyle soka imleyerek. "Sanki smarlama yapmlar."
Kzlderili adamn yaklatn grdm. Ynl, ksa, kahverengi panolar, baldrlarnn ortasna kadar inen beyaz
pantolonlar, kirli, n ak sandallar uzun kollu beyaz gmlekleri, eski hasr apkalar vard. Hepsinin de srtnda birer torba
aslyd.
Don Juan ayaa kalkp yanlarna gitti. Onlarla konutu. arm gibiydiler; evresini alverdiler. Ona glmsediler. Benimle ilgili
bir eyler sylyor olmalyd; de dnp bana glmsediler. U drt metre kadar uzamdaydlar; dikkatli dinlememe karn
ne konutuklarn iitemedim.
Don Juan cebinden para karp ellerine tututurdu. Bundan holanm gibiydiler. Ayaklarn devindiriyorlard. ok holanmtm
onlardan. ocuk gibiydiler. Hepsinin de dileri kk, yz hatlar yumuakt. Grne gre en yalsnn favorileri vard.
Gzlerinde de yorgun ama dosta baklar. apkasn karp srann yaknna geldi. brleri de onu izledi. de ayn anda
beni selamlad. Don Juan onlara biraz para vermemi syledi. Bana teekkr ettiler, sonra incelik gerei geen sessiz bir
sresinin ardndan allahasmarladk deyip yanmzdan ayrldlar. Don Juan yeniden yerine oturup onlarn kalabala
karmalarn izledi.
Don Juana onlar anlayamadm bir nedenden tr pek sevmi olduumu syledim.
Pek de anlalmaz deil, dedi. Tonallarnn doru olduunu anlam olmalsn. Doru, ama gnmze uygun deil.
ocuklar gibi olduklarn hissetmisindir. yleler. Zor olan da bu ite. Onlar senden daha iyi anlarm ben, bu nedenle kk bi
znt hissetmekten alkoyamadm kendimi. Kzlderililer kpekler gibidir; hibi eyleri yoktur. Ama bu da onlarn yazgs gerei.
zlmemeliyim. Benim zntm de bana gre bi dknlk ite.
Nereli bunlar don Juan?
Sierralardan geliyorlar. Buraya, ksmetlerinin peine dmeye gelmiler. Tccar olmak istiyorlar. Karde bunlar. Onlara benim
de Sierralardan geldiimi, tccar olduumu, senin de benim ortam olduunu syledim. Bi andat onlara verdiimiz para. Bi
sava byle anmalklar datmaldr, hep. Hi kukusuz o paraya gereksinimleri vard ama anmalklar gereksinme nedeniyle
datlmamaldr. Histir, burada aradmz. ahsen ben ok duygulandm.
Kzlderililer yenik dmlerdir, gnmzde. Dleri spanyollarn, geliiyle balad, bugn de torunlarnn egemenlii altnda
her eylerini yitirdiler. Kzlderililerin tonallarn bile yitirdiklerini sylemek abart olmaz bence.
Bunu mecazen mi sylemektesin, don Juan?
Hayr. Bi olgu bu. Tonal ok abuk yaralanr. Kt bakm kaldramaz. Beyaz adam, ayan bu topraklara bastndan bu yana,
hem Kzlderili tonaln, hem de her Kzlderilinin kiisel tonaln belirli bi dizge iinde yok etmeyi becerdi. nsan, zavall, sradan
Kzlderili asndan, beyaz adamn egemenliinin cehenneme dntn kolaylkla grebilir. Kaderin cilvesine bak ki, bi
baka tr Kzlderili iin byk bi mutluluktu.
Kimden sz ediyorsun? Hangi tr Kzlderiliymi bu?
Byc. Fetih, byc iin yaam boyu sren bi meydan okumaya dnt. Yalnzca bycler yok edilememeyi baarabildi.
Bununla da kalmayp, fethi kendilerine uyarlamay, kendi yararlarna kullanmay bildiler.
Don Juan, bu nasl mmkn olabildi? diye sordum. spanyollarn, altna baklmadk ta paras bile brakmadklar
kansndaydm.
Kendi tonallarnn snr iinde baklmadk ta brakmadlar diyelim, istersen. Ne var, Kzlderilinin yaamnda, beyaz adamn
anlayamad eyler vard; bu eylerin ayrdna bile varlamad. Bycleri, belki ksmetleri, belki de bilgileri kurlard. O zamann
tonal ve her bi Kzlderilinin tonal yok edildikten sonra bycler kendilerini, el dememi kalan tek eye, naguala tutunmu
buldular. Baka deyile, tonallar, naguallarna snd. Yenilmi bi halkn azap verici koullar olmadan da gerekleemezdi bu.
Gnmzn bilgi adamlar o gnk koullarn rndr, iinde tek balarnda kalm olmalar nedeniyle de nagual ok iyi
tanrlar. Beyaz adam o alanda hi at oynatmamtr. Aslnda varln bile bilmez.
Bu noktada bir tartma yapma gerei duydum. Avrupa dnce dizgesinde, onun nagual dedii eyin tanndn itenlikle
anlattm. Akn Benlik ya da, tm dnce, alg ve hislerimizde yer akn gzlenmeyen gzlemci kavramn getirdim. Don Juana,
bireyin akn benlik yoluyla kendini bir z olarak alglayabileceini ya da sezgiliyebileceini, nk bunun, kendi bilinlilii iinde
yarglama, gerei aa karma yetisi olan tek ey olduunu akladm.
Don Juan hibir tela belirtisi gstermedi. Gld.
Gerei aa karma, dedi, bana yknerek. Tonal bu, tonal!
Buna olsa olsa, kiinin geip giden bilin aknda ya da deneyiminde yer alan Grgl Benlik denebileceini, Akn Benlik in bu
akn te yannda bulunduunu savundum.
"Oradan bakyordur, her halde, dedi, alay edercesine.
"Doru! Kendine bakar, dedim.
"Bi eyler anlatyorsun, dedi. Ama, hibi ey sylemiyorsun. Nagual, ne deneyimdir, ne sezgidir ne de bilinlilik. Bu terimler, ya
da syleyecein baka ne varsa, tonal adasnn zerindeki nesnelerdir. te yandan, nagual yalnzca etkidir. Tonal, doumla
balar, lmle son bulur, ama nagual hi bitmez. Nagual, erkin olduu yerdir, demitim; ondan yalnzca bu biimde sz
edebiliriz. Nagual, etkisel nedenlerinden tr, belki de en iyi biimde erk yoluyla anlalabilir. rnein bu sabah kendini aptal
gibi hissettin ve konuamadn srada, aslnda seni yumuatyordum ben; nagualm seninle urayordu.
Peki, bu nasl mmkn oluyor, don Juan?
nanmayacaksn ama kimse bilmez bunun nasl olduunu. Bana, senin paralanmam dikkatin gerekiyordu, sonra da
nagualm seninle uramaya balad, tm bildiim bu. O kadarn biliyorum, zira etkisini gryorum, ama ileyi zamazingosu
nasldr, bilemem.
Bir sre konumad. Yeniden ayn konuya dnmek istedim. Soru sormay denedim, susturdu beni.
Nagual, yaratmak iin vardr, diyebilirsin, dedi sonunda ve iime ileyen bir bakla bakt. Nagual, yaratabilen biricik paramz,
bizim.
Sessizce bana bakt. Beni, aklamalarnda daha ilerilere gitmesini arzuladm bir alana doru ekmekte olduunu hissettim.
Tonaln hibir ey yaratmadn, yalnzca tanklk ederek deerlendirdiini sylemiti. Grkemli yaplar ve makineler
yapyorduk, bu olguyu nasl gerekletirebildiimiz konusunda aklama istedim.
Yaratclk bu deil, dedi. Bu yalnzca kalplandrma. Ellerimizle her eyi kalba dkebiliriz, ister kiisel biimde olsun, isterse
de baka tonallarla uyum iinde. Bi tona! Grubu her eye biim verir; nasl demitin, grkemli yaplara bile.
Peki, bu yaratclk nedir o halde don Juan?
Gzlerini a bakar duruma getirerek bana bakt. Sessizce kkrdad, sa elini bann zerine kaldrarak, keskin bir devinimle
bir kap tokman dndrrmesine bileini evirdi.
Yaratclk bu, ite, diyerek avucunu ukurlatrd elini gzlerimin dzeyine indirdi.
Gzlerimi elinin zerinde odaklayabilmek iin ok uzun bir sre gemesi gerekti. Saydam bir zarn tm bedenimi kaplayp beni
sabit bir konuma getirdiini, bakm eline yneltebilmek iin bunu koparmam gerektiini hissettim.
Yzmden ter boanncaya dek abaladm. Sonunda bir patlama duydum ya da hissettimellerimle kafam zgrce devinebildi.
Sa avucunda, o ana dek grdm kemirgenlerin en ilginci duruyordu. rp kuyruklu bir sincaba benziyordu. Ne var, kuyruu
daha ok bir oklu kirpinin kuyruunu andryordu. Sert dikenleri vard.
Dokun! dedi don Juan, sesi yumuackt.
Elimde olmadan, bu buyuruya uydum ve parmaklarm hayvann yumuak srtnda gezdirdim. Don Juan, elini gzlerime daha da
yaklatrd, birden beni sinirsel kaslmalara sokan bir eyin varln duyumsadm. Sincabn gzlkleri ve kocaman dileri vard.
Japona benziyor, deyip, sinirden kahkahalar atmaya baladm.
Kemirgen, don Juann avucunun iinde bymeye balad. Gzlerimdeki yalar henz kurumamken, kemirgen ylesine
byd ki gzden kayboldu. Tam anlamyla grnt erevemin dna kmt. Daha ben attm kahkahann sonuna
gelmeden, her ey olup bitmiti. Yeniden baktmda, ya da gzlerimi silip yeniden odakladmda, don Juan gryordum.
Srann stnde oturmutu, bense ne zaman kalktm anmsamamama karn ayakta, nnde duruyordum.
Sinirliliim bir an iin dayanlmaz bir hal ald. Don Juan dingince ayaa kalkp, beni yerime oturttu, enemi sol kolunun pazs ile
nkolu arasnda sktrd, sonra sa elinin parmak boumlaryla tam kafamn tepesine vurdu. Bu, bende elektrik akmnn
sarsnts gibi bir etki yaratt. Bir anda dinginlemitim.
Sormak istediim ok ey vard. Ama szcklerim, tm bu dncelerin arasndan kacak bir yol bulamyorlard. Birden, ses
tellerimin denetimini yitirmi olduumun ayrdna vardm. Ne var, konumaya abalamaktan vazgeip srann arkalna
dayandm. Don Juan, gl bir sesle kendime ekidzen vermemi ve dknlk gstermekten saknmam syledi. Biraz
sersemlemitim. Egemen bir sesle notlarm yazmam buyurdu, srann altna den defterimle kalemimi alp bana verdi.
Bir ey sylemek iin ar aba sarf etmitim ki bir zarn yeniden her yanm kaplamakta olduunu aka hissettim. Don Juan
gledursun, ben de zar yeniden patlayncaya dek uflayp puflayarak homurdanp durdum.
Hemen yaz yazmaya baladm. Don Juan, bana yazdrrm gibi tane tane konutu.
Bi savann edimlerinden biri de hibi eyin, kendisini etki altna almasna izin vermemektir, dedi. Bylece, eytann
kendisini grse, bunu bakalarna kesinlikle sylemez. Savann denetimi kusursuz olmaldr.
Yazmay bitirmemi bekledi, ardndan glerek sordu, Yazdn m bunlarn hepsini?
Bir lokantaya gidip yemek yememizi nerdim. Alktan lyordum. Gerek tonal ortaya kncaya dek beklememiz gerektiini
syledi. Ciddi bir sesle, eer gerek tonal ayn gn ortaya kmazsa, grnnceye dek o srada oturup beklememiz
gerekeceini syledi.
Gerek tonal nedir? diye sordum.
Tam anlamyla doru, dengeli ve uyumlu bi tonal. Bugn bi tane bulmalsn, ya da baka deyile, erkinin bize bi tane getirmesi
gerekir.
yi de, br tonallarn arasndan nasl ayrabilirim, bunu?
Kafan takma buna. Ben sana gsteririm.
Neye benzer bu, don Juan?
Sylemesi zor, Biraz da sana bal. Bu senin gsterin, kurallarn da sen koyacaksn.
Nasl?
Bilemem. Senin erkin, nagualn becerecek bunu.
Kabaca altn izmek gerekirse, her tonaln iki yan vardr. Biri d taraftr; adann st, yzeyi. Bu, eylemde bulunmaya ynelik
sert ve przl yandr. teki ksm ise karar ve yarglamadr, ya da i tonal. Daha yumuak, daha duyarl ve daha karmak.
Gerek tonal, her iki dzeyin yetkin bi uyum ve denge iinde olduu tonal d ir.
Don Juan konumay brakt. Hava olduka kararmt, not alrken zorlanyordum. Gerinmemi ve dinginlememi istedi. Yorucu
ama bi o kadar da yararl bir gn geirdiimizi, gerek tonaln ortaya kacandan emin olduunu syledi.
Dzinelerle insan geti nmzden. On on be dakika boyunca dingin bir sessizlik iinde oturduk. Sonra, don Juan birden
ayaa frlad.
Vay canna, baardn! Kim geliyor, bak. Bi kz!
Bayla, park geip, sramza doru yaklamakta olan gen bir kadn imledi. Don Juan, gen kadnn gerek tonal olduunu,
ayet yanmzda duraklayp ikimizden biriyle konuursa bunun olaanst bir yora olacan ve ne isterse yapmamz
gerekeceini syledi.
Gen kadnn hatlarn aklkla ayrmsayamyordum, hlbuki yeterince k vard, henz. Bir metre kadar yaknmza dek geldi
ama bize bakmadan geip gitti. Don Juan, fsltyla, kalkp onunla konumam buyurdu.
Arkasndan koup yn sorma bahanesiyle konumaya baladm. Ona ok yakndm. Genti, yirmi drt, yirmi be yalarnda
olmalyd. Orta boylu, ok ekici ve iyi giyimliydi. Gzleri parlak ve barl bakyordu. Konuurken bana glmsedi. nsan eken
bir yan vard. Kzlderiliyi sevdiim kadar sevdim onu da.
Geri dnp yerime oturdum.
Sava m o? diye sordum.
Pek deil, dedi don Juan, Erkin, bi sava getirebilecek kerte keskinlemedi daha. Ama ok doru bi tonal vard. Gerek
tonala dnebilecek bi tonal. Savalar da bu soydan gelir, ite.
Anlattklar ilgimi ekmiti. Kadnlar da sava olabilirler mi diye sordum. Sorum onu afallatm gibi bakt.
Elbet olabilirler, dedi, hatta bilgi yolunda erkeklerden daha da donanmldrlar. Ama erkekler bi para daha esnektir, onlara
oranla. Gene de, sonu olarak kadnlar biraz daha avantajldr, dersem yanl olmaz.
Kadnlarn, onun bilgisi balamndaki yerlerini hi konumam olmamzn kafam kartrdn syledim.
Sen bi erkeksin. Seninle konuurken eril cins szckleri kullanyorum, hepsi bu. Gerisi ayn.
Ona daha ok soru sormak istedim, ama elinin bir devinimiyle konuyu kapattn imledi. Yukarya doru bakt. Gkyz
neredeyse kapkarayd. Bulut kmeleri de ok karanlk grnyorlard. Gene de bulutlarn hafife portakal rengine ald yerler
de yok deildi.
Gnbatm senin en iyi zamanndr, dedi. Bu gen kadnn tam bu zamanda ortaya kmas bi yoradr. O srada tonal dan sz
ediyorduk. Demek k, tonalnla ilgili bi yora bu.
Yorann aklamas nedir, don Juan?
Dzenlemelerini tamamlaman iin pek az zamann kalddr. Kurduun dzenlemelerin tutarl olmas gerekiyor, nk
yenilerini yapacak zaman yok. Dzenlemeler ya imdiden ilemeye balar ya da bunlar dzenleme mzenleme deildir.
Evine dndnde tm savunma hatlarn denetlemeni neririm. Berkitilmiler mi, iyice bak. htiyacn olacak.
Bana ne olacak, don Juan?
Yllar nce, erkin peine dtn. Acele etmeden, sinirlenmeden tm kalbinle renmek iin ne gerekiyorsa yerine getirdin.
imdi gnn batnma, kysna geldin artk.
Ne demek, bu?
Gerek tonal iin, tonal adas stndeki her ey bi meydan okumadr. Baka deyile, bu dnyadaki her ey sava iin bi
meydan okumadr. En byk meydan okumas, erkin peine dmesidir, tabii. Ama erk, nagualdan gelir, bi savann da,
kendini gnn bitiminde bulmas demek, nagualn saati, savann erk saati yaklayor demektir.
Tm bunlarn anlamn henz kavrayabilmi deilim, don Juan. Yaknda lyor muyum, yani?
Eer yeterince salaksan, dedi ksa kesercesine. Daha yumuak terimlerle sylersek, donuna doldurmaya hazr ol. Erkin
peine dtydn. Bu istekte geri dn olmaz. Yazgna kavutun, demiyorum. nk yazg mazg yok. Sylenebilecek tek ey
var, erkine kavumak zeresin. Yora ok akt. Samalkla geirilemeyecek kerte az zamann kalm bulunuyor. ok ince bi
nokta bu. unu diyebilirim ki en iyi yanmz her zaman keye sktmzda, kl kafamzn stndeyken ortaya kar. Baka
trl de olsun istemezdim ben, ahsen.

--Tonal Kltmek
aramba sabah, saat dokuz krk be civarnda otelden ktm. Don Juanla kararlatrdmz buluma yerine ulamak iin on
be dakikam vard; yava yrdm. Be ya da alt blok uzakta Paseo de la Reformann kelerinden birinde bir havayolu
brosunu buluma noktas olarak semiti.
Bir dostumla birlikte yaptm kahvaltm yeni bitirmitim. Benimle birlikte yrmek istedi, ama ben bir kzla buluacam ne
srdm. Bilerek, bronun bulunduu yerin ters ynnde yrdm. Kendisini don Juanla konuturmam srekli isteyip duran bu
dostumun, onunla buluacam anlayp beni izleyebileceinden kukulanmtm. Arkama dndmde onu grmekten
korkuyordum.
Don Juann, yolun kar tarafndaki bir gazete tezghnn nnde durduunu grdm. Karya gemeye baladm, ama geni
bulvar tehlikesizce geebilmek amacyla orta kaldrmda durup bekledim. Bam amaszca evirdiimde, dostumun ardmdaki
kede durduunu grdm. Kendini denetlemekten yoksun olduunu sylemek istermiesine elini sallayp utanarak gld.
Beni yakalamasna olanak tanmadan yolun karsna frladm.
Don Juan, bama gelenleri anlam gibiydi. Ona yaklatmda, omzumun zerinden, belli etmeden bakarak, Geliyor, dedi.
Alt sokaa gesek iyi olur.
Bizim durduumuz yere gre, Paseo de la Reformay aprazna kesen soka gsterdi. Hemen oraya yneldim. O sokaa hi
girmemitim, ama iki gn nce havayolu brosuna gitmitim. Kendine zg konumunu grmtm. yeri, iki sokan
oluturduu keskin kede yer alyordu. ki sokaa da alan birer kaps vard. Bu iki kapnn aras buuk metre kadar
vard. ki kapnn arasndaki aklk sayesinde bir sokaktan tekine geilebilirdi. Bu gei yolunun bir yannda masalar, te
yanndaysa veznesiyle, memurlaryla dairesel bir tezgh yeniliyordu. Oraya gittiim gn broda insan kaynyordu.
Acele ettim, hatta komak istedim ama don Juan yava yryordu. yerinin apraz sokaktaki kapsna vardmzda, arkama
bakmaya gerek kalmadan, dostumun bulvar gemek iin kotuunu ve bulunduumuz sokaa girmek zere olduunu
biliyordum. Bir zm umarcasna don Juana baktm. Omuzlarn kaldrd. ok sklmtm, dostumun burnuna bir yumruk
indirmekten baka bir ey dnemiyordum. Tam o anda nefesimi brakm ya da i geirmi olmalydm. nk bir sonra
hissettiim ey, don Juann beni, kendi evremde dnerek bronun kapsndan ieri dalmama yol aan o inanlmaz itii
nedeniyle koyuverdiim hava oldu. Bu mthi darbe nedeniyle, neredeyse uarak broya girdim. Don Juan beni ylesine
hazrlksz yakalamt ki, bedenim en kk bir diren bile gsterememiti; korkum, onun bu deviminin sarsntsyla birlemiti.
Yzm koruma dncesi, kollarm ister istemez ne doru uzatmama neden olmutu. Bronun ortasnda sendeleyip
dururken orta apta bir ba dnmesi geirdim. Dengemi neredeyse yitirmek zereydim, dmemek iin inanlmaz bir aba
harcamam gerekmiti. Birka kez frldak gibi dndm; devinimlerimin hz nedeniyle grntm bulanklam gibiydi. lerine
bakan bir mteri kalabaln belirsizce ayrmsamtm. ok rahatsz olmutum. Herkesin, tm bunlar olurken bana baktn
biliyordum. Aptal yerine konulmak ise rahatszlktan da teydi. Zihnimden bir dizi dnce yldrm hzyla akmt. Yz st
deceimden emindim. Ya da bir mteriye belki de ihtiyar bir bayana arpp onu yaralayacaktm. Daha da beteri, kar
taraftaki cam kap kapanacak ve ben de cam kapya bindirecektim.
Kafam bylesine karkken, Paseo de la Reforma tarafndaki kapya ulatm. Akt, hemen dar frladm. O an tek dncem,
soukkanllm yitirmeden saa dnp hibir ey olmamasna, bulvardan pazar yerine doru yrmekti. Don Juann bana
ulaacandan emindim ve ola ki, dostum apraz sokakta yrmeyi srdrmekteydi.
Gzlerimi atm ya da daha ziyade, onlar nmdeki alana odakladm. Neler olduunu anlayncaya dek uzun bir sersemlik an
yaadm. Olmam gereken yerde, Paseo de la Reformada deil, iki kilometre uzandaki Lagunilla arsndaydm.
Bunun ayrdna vardm an ylesine youn bir aknlk geirdim ki, yapabildiim tek ey aptalca evreme baknmak oldu.
Kendimi ynlendirmek amacyla evreme bakndm. Aslnda, Mexico City ye ilk geldiim gn don Juana rastladm yere ok
yakn olduumu anladm. Belki de ayn noktayd. Madeni paralarn satld sergi iki metre kadar uzamdayd. Kendime gelmek
iin inanlmaz bir aba harcadm. Bir sanr yaamakta olduum ok belirgindi. Baka trl olmas mmkn deildi. ktm
dkkna girmek iin abucak geri dndm, ikinci el kitap ve dergi satan sergilerden baka hibir ey gremedim. Don Juan sa
yanmda duruyordu. Yznde bir glck vard.
Bamn iinde bir basn vard; genzime gazoz kam gibi bir his. Bir ey sylemeye altm. Herhangi bir ey. rktc bir
fke ykseliyordu iimden. Gzlerimden yanaklarma ya boandn hissettim. Don Juan, denetlenemez korkulara yenik
dtmde hep yapm olduu gibi ayplamad bu kez beni. Onun yerine yavaa kafam tplad.
Hadi, hadi bakiyim Carlos, hadi km, dedi. Akln bana topla, emi.
Yzm ellerinin arasnda tuttu bir sre.
Konumaya abalama, dedi.
Yzm brakp, evremizde olup bitenleri gsterdi.
Konumak iin deil bu, dedi. Yalnzca izlemek iin. zle! Her eyi izle!
Gerekten alyordum. Alamaya kar verdiim tepki ok yabansyd gene de. Hi nedensiz dklyordu gzyalarn. O an
kendimi deli gibi hissetmemin de bir nemi yoktu.
evreye bakndm. Tam samda ksa kollu, pembe bir gmlekle koyu gri bir pantolon giymi, orta yal bir adam vard. Bir
Amerikaly andryordu. Tombul bir kadn, belli ki ei, adamn koluna girmiti. Adam elinde kimi bozuk paralar tutuyor, on on
drt yalarnda, tezgh sahibinin olu olduunu sandm bir ocuk da adama bakyordu. ocuk adamn yapt her devinimi
izliyordu. Sonunda adam paralar yerine brakt; ocuk da bir anda dinginleti.
Her eyi izle! dedi don Juan, yeniden.
zlenecek, olaand hibir ey yoktu. nsanlar gelip geiyor, her yne gidiyorlard. evreme bakndm. Dergi tezgh ilettiini
sandm bir adam beni gzlyordu. Uykuya dalmak zereymi gibi, srekli gzlerini krptrd. Yorgun ya da hasta gibiydi,
keyifsiz grnyordu.
zlenecek bir ey olmadn, en azndan gerekten nemli bir ey olmadn hissettim. nmdeki sahneye bir gz attm.
Dikkatimi herhangi bir ey zerinde younlatrmamn olanaksz olduunu bulguladm. Don Juan yryerek etrafmda bir
ember izdi. Bendeki bir eyi deerlendirir gibi davranyordu. Ban sallad, dudaklarn bzd.
Gel, gel, dedi, beni yavaa kolumdan tutarak.
Yrmeye baladmz an bedenimin ok hafiflemi olduunu ayrmsadm. Aslnda, ayaklarmn altnda snger varm gibiydi.
Sanki kaln bir kauuk tabakasyla kaplyd, ya da yay taklmt.
Don Juan bu durumun bilincinde olmalyd; kamam nlemek istercesine, skca tuttu beni; bir balon gibi uup gitmemden
korkuyormu gibi beni yere doru bastrd.
Yrynce daha iyi oldum. Sinirliliim, yerini ho bir rahatlk duygusuna brakt.
Don Juan yeniden her eyi izlemem konusunda diretti. Seyretmek istediim hibir eyin olmadn, ardaki insanlarn
yaptklarnn beni ilgilendirmediini, gerek bir ey parmaklarmn arasndan kayp giderken, para ve eski kitap satn alan bir
adamn apalca hareketlerini, aptalca bir grev duygusu iinde izlemeye hi mi hi niyetim olmadn syledim ona.
Nedir o gerek bir ey? diye sordu.
Yrmeyi kesip, hiddetle ona nemli olan eyin, bana ne yapp da broyla bulunduum yer arasndaki uzakl birka saniyede
am gibi hissetmeme neden olduunu syledim.
O anda beni bir titreme ald, hastalanacam anladm. Don Juan, ellerimi karnmn stne yerletirdi.
evresini gstererek, gvenli bir sesle, en nemli eyin grdmz gnlk etkinlikler olduunu syledi.
Beni skyordu. Bedenimin kendi evresinde dnp duruyormu gibi olduunu hissettim. Derin bir nefes aldm.
Ne yaptn, don Juan? diye sordum, zorlama bir kaytszlkla.
Gven verici bir sesle, bunu ne zaman istersem anlatmaya hazr olduunu, ama evremizde olup bitenleri seyretmenin o an iin
en ok nem tadn, zira bunlarn bir kez daha yinelenmeyeceini syledi. Buna bir itirazm yoktu. Tan olduum sahne
tm btnl iinde bir daha asla yinelenmeyecekti. Buna benzer etkinlikleri her zaman seyredebilirim, dncesindeydim. te
yandan, hangi biimle olursa olsun uzaklardan buraya tanm olmam dncesinin paha biilmez bir nemi vard.
Bu dncemi dile getirdiimde, don Juan, sylediim ey sanki ona ac veriyormu gibi ban sallad.
Konumadan yrdk bir sre. Bedenim ate iinde yanyordu. Ellerimin tersinin ve tabanlarmn ok scak olduunu
ayrmsadm. Bu allmadk ate burun deliklerime ve gz kapaklanma da yerlemi gibiydi.
Ne yaptn, don Juan? diye sordum, yaknrcasna.
Yantlamad ama gsm tplayp gld. nsanlarn krlgan yaratklar olduklarn, dknlk gstererek iyice
krlganlatklarn syledi. ok ciddi bir sesle, yok olmak zere olduumu dnmememi, kendimi snrlarmn sonuna dek
zorlayp, dikkatimi d dnyaya vermemi syledi.
ok yava admlarla, yrmeyi srdrdk. Zihnim ok meguld. Hibir eye dikkat edemiyordum. Don Juan durdu,
konumakla konumamak arasnda gidip gelir gibiydi. Bir ey sylemek iin azn at, sonra fikrini deitirir gibi oldu, gene
yrmeyi srdrdk.
Buraya geldin; sana olan bu ite, dedi birden dnp bana bakarak.
Peki, nasl oldu?
Bilmediini, tek bildii eyin, yeri benim semi olduumu syledi.
Amazmz yrdke artyordu. Aamalar renmek istedimse de en nemli eyin yer seimi olduunda ve buray neden
semi olduumu bilmediime gre konuacak bir ey kalmadnda diretti. Gereksiz bir dknlk olarak grd, her eyi
mantk erevesinde grme takntm fkelenmeden eletirdi. Aklama peine dmeden, yalnzca edimde bulunmann daha
yaln ve etkileyici olduunu, deneyimlerim hakknda konuarak ve dnerek, bunlar ziyan ettiimi syledi.
Bir sre sonra, bu yeri terk etmemiz gerektiini, nk burasn bozduumu, bunun da benim iin ok zararl olabileceini
syledi.
Pazar yerini brakp Alameda Parkna yrdk. ok yorulmutum. Bir sraya kercesine oturdum. Sonra aklma, saate bakmak
geldi. Saat 10.20ydi. Dikkatimi younlatrmak iin byk bir aba harcadm. Don Juanla bulutuumuzda saatin tam olarak
ka olduunu anmsamyordum. On civarnda olmas gerektiini hesapladm. ardan parka yrmemiz on dakika srmemiti
bile. Bu hesapla, geriye on dakika kadar bir sre kalyordu.
Don Juana hesaplamalarmdan sz ettim. Gld. Glnden, hakkmda dndklerini gizlediini anlamtm, yzndeki
ifadede de bu dnceme kar gelen bir ey gremedim. Benim deva bulmaz bir salak olduumu dnyorsun, deil mi, don
Juan?
Hah! diye imleyerek yerinden frlad.
Tepkisi yle beklenmedik bir anda geldi ki, ayn anda ben de yerimden frladm.
Hislerimin neler olduunu dnyorsun tam olarak, syle bana, dedi, duygularm paylarcasna.
Hislerini biliyordum, sanrm. Onlar ben hissediyormu gibiydim. Ama bunlar dile getirmeye alnca, konuamadm grdm.
Konuabilmek iin olaanst aba harcamam gerekiyordu.
Don Juan, onu grmek iin henz yeterince erkim olmadn syledi. Ama hi kukusuz, neler olduuna ilikin aklamalar
bulmak amacyla grmeyi becerebiliyormuum.
ekinme, dedi. Tam olarak ne grmektesin, syle bana.
Birden, ok yabans bir dnce belirdi, uyumadan nce zihnime doluan dncelere ok benziyordu. Dnceden de ileri bir
eydi; bunu betimleyebilmek iin, btn, tam bir grntyd demek yerinde olurdu. inde bir dolu kiinin yer ald bir tablo
grdm. Tam nmdeki kii, bir pencere pervazna dayanm bir adamd. evrenin tesindeki alan belirgin deildi. Ama adam
ve ereve ak seik belli oluyordu. Bana bakyordu; ba hafife sola dnkt; bana gz ucuyla bakyordu. Gzlerini, beni
odakta tutmak amacyla oynattn grebiliyordum. Sa dirseiyle pencereye yaslanmt. Elini yumruk biimine getirmiti,
kaslar sklyd.
Tabloda, adamn solunda bir baka grnt vard. Uan bir asland bu. Ama ba ve yelesi aslan olan bu hayvann bedeninin alt
ksmlar beyaz kvrck tyl bir Fransz kaniine aitti.
Dikkatimi bu yaratn zerine odaklamken, adam dudaklaryla ok canl bir ses kard, ban ve gvdesini pencerenin dna
kartt, tm bedeni, bir ey onu itiyormu gibi dar urad. Bir sre, parmaklarnn ucundan ereveye asl kald, orada sarka
gibi salland. Sonra, kendini aa brakt.
Tm bedenimle ayn d duygusunu yaadm. Kurun gibi bir dme deildi bu, nce yava bir ini, sonra da hz kesilmi
biimde, havadan szlme. Adamn arl yoktu. Bir an asl kald, sonra denetlenemeyen bir g, tablodaki bir atlaktan onu
emmi gibi, birden grntden kt. Bir saniye sonra, bana pencereden gz ucuyla bakyordu. Sa koluyla pencerenin eiine
dayanmt. Yalnz, bu kez, br eliyle bana gle gle dercesine el sallyordu.
Don Juan, grmemin ar derecede ayrntl olduu yorumunda bulundu.
Bundan daha iyisini becerebilirsin, dedi. Bana, ne olduunu aklamak istiyorsun. yi, o halde ben de bunu yapman iin
grmeni kullanman istiyorum. Grdn, ama bi dolu anlamsz ey grdn. Bu tr bilgi bi sava iin gereksizdir. Neyin ne
olduunu ortaya karmak ok zaman alr. Grme, dolaysz olmaldr, nk bi savann ne grdn zmlemeye zaman
yoktur. Grme, grmedir, tm bu samal delip geer, ve sana ular.
Grdklerimin gerekten grme deil de bir sanr olabileceini dnp dnmediini sordum. Ayrntlarn girildii nedeniyle
bunun grme olduunu anlam olduunu, ama bunun o ann balamna uygun dmediini syledi.
Grdklerimin hibir ey aklamadn m dnyorsun? diye sordum.
Tabii ki aklyor. Ama senin yerinde olsam bunu zmlemekle zaman yitirmezdim. Grme, en balarda adamn kalasn
kartrr, ok abuk yitip gidebilirsin. Sava glendike, grmesi de olmas gerektii gibi olur, yani dolaysz bilgi.
Don Juan konuurken, o bilinen duygu boluklarndan birine dmtm gene, ayrca, daha nce bildiim bir eyi, bulanklat
iin gzmden kaan bir eyi aa karmak zere olduumun ayrdna da vardm. Byk bir ura vermeye balamtm.
Aa karmak istediim bilgiye ulamaya abaladka, onun daha da dibe battn hissediyordum.
"u senin grmen ok... ok dseldi, dedi don Juan. Sesinin tnsyla sarsldm.
"Bi sava nce soru sorar, ve grme yoluyla bi yant alr; ne var, bu yant, yaln bi yanttr, Fransz finosu uurmaya dek
varmaz hibi zaman.
Bu betimlemesi karsnda glmeye baladk. Yar akalarcasna, ona ar sert olduunu, bu sabah bama gelenleri yaayan
herkesin bir para anlaya gereksinme duyabileceini syledim.
"Kolay bi k olurdu, dedi. Dknln yoludur bu. Her eyin senin bana geldii dncesiyle dalmaktasn. Bi sava
gibi yaamyorsun.
Savann yolu dedii eyin birden ok yz olduunu, bunlarn tmnn gereklerini yerine getirmenin olanakszln, stelik
bunun anlamnn yalnzca yeni rneklerle karlatmda aa kacan dndm syledim ona.
"Bi savann uymas gereken balca kurallardan biri de, dedi, kararlarn, sonradan olacaklarn kendisini habersiz yakalayp
erkini azaltmasna olanak tanmayacak biimde almasdr.
Sava olmak, alakgnll ve uyank olmak demektir. Bugn gznn nndeki sahneyi seyretmekle ykmlydn, tm
olanlarn nasl gerekletiine hayflanmakla deil. Dikkatini yanl yne odakladn. Sana anlayl davranmak isteseydim, bu ilk
kez bana geldii iin hazrlkszdn diyebilirdim. Ama buna izin yok. nk buraya bi sava gibi geldin, lmeye hazr olarak!
te bu nedenle, bugn olanlar, henz kn akken yakalamamalyd seni.
Korku ve aknlk dknl gsterdiimi itiraf ettim.
"yle desek daha doru olur; bu kez bana geldiinde unutmaman gereken balca kural, lmeye hazr olmand, dedi. Eer
lmeye hazr olarak gelebilseydin, ne aknlk yaardn ne de bi eylere taklp kalrdn. Hibi ey beklemediin iin de her ey
yerli yerine oturmu olurdu.
Sylemesi kolay, don Juan. Bense dinleyen taraftaym. Tm bunlar yaamas gereken benim.
Tm bunlar yaaman gerekmez. Sen bunlarn tmsn zaten. Bycln kt dnyasyla gcn birletirme konusunda
verdiin karar tm bu oyalayc karklk hislerini yakp kl etmeye yetineli, tm bunlarn senin dnyan olduu hissini sana
vermeliydi.
Skntl ve zntlydm. Don Juann edimlerinin, ne denli hazrlkl olsam da, onunla her bulutuumda bana yar akll,
drdrc bir insan gibi davranmaktan baka kar yol brakmad dncesi beni parampara elti. Gazaba geldim ve artk yaz
yazmak istemedim. O an, notlarm yrtp her eyi p bidonuna atmak geldi iimden. Eer don Juan glerek elimi tutup beni
caydrmasayd, yapacaktm da.
Alayc bir tavrla, tonalmn gene karmak zere olduunu syledi. emeye gidip enseme ve kulaklarma su rpmam
tledi.
Su iyi gelmiti. Uzunca bir sre konumadk.
Yaz, yaz, dedi sonunda don Juan, dosta bir titremle. Defterin, bugne dek becerebildiin tek by desek yalan olmaz.
Yrtmak, kendini lme hazr etmenin bi baka yolu. Saysz huysuzluklarndan biri olurdu bu, ya da imek gibi akan bi
huysuzluk, ama kesinlikle bi deiiklik olmazd, ha! Sava dediin, tonal adasn terk etmez, bilakis kullanr.
Hzl bir devinimle evremi gstererek defterime dokundu.
Senin dnyan bu. Reddedemezsin. Kendine kzp, krlmak gerekmez. Tm bunlar, kiinin tonalnn bi i savaa giritiini
gsterir; kiinin, tonalyla savamasysa dnebilecein en anlamsz didimedir bence. in banda, alamamay,
hayflanmamay retmitim sana. imdi senin iinde bi sava yok artk, olmamas gerek, nk savann yolu uyumdur -
kararla eylem arasndaki uyum ncelikle, ikinci olarak da tonalla nagual arasndaki uyum.
"'Seni tandmdan bu yana hem tonalnla hem de nagualnla konutum. Ynergeler byle verilir.
"Balangta, tonalla konumak gerekir. Denetimi brakmas gereken, tonaldr. Ama bunu kvan iinde yapmasn salamak
gerekir. Senin tonaln rnein, kimi denetimleri fazla savamakszn brakt, neden, nk ylece kalrsa, znn btnselliinin
imdiye kadar lm olacan anlad. Baka deyile, tonal, kendisini skntya boan, kendine nem verme, dknlk
gsterme gibi tutumlardan vazgemesini bilir. Ama asl bela da burada yatar; tam kvanla vazgeecei anda yapverir bu
samalklara. Sana den grev, tonal zgr ve akkan olacana inandrabilmektir. Bi bycnn her eyden nce buna
gereksinmesi vardr: salam ve zgr bi tonala. Salamlatka, saa sola yapmas azalr. Bunu baarmann en kolay yolu,
tonal kltmektir. Bu sabah da ayn ey oldu, tonaln kltme frsatn yakaladm. Bi an iin dnemiyordun, acelen vard ve
zihnin bombotu, ite onu seni itmek iin kullandm.
Tonal, kimi zaman klr, zellikle de skldnda. Aslnda, tonaln zelliklerinden biri de utangalktr. Bu utangalk, yle
gerek bir sorun oluturmaz. Ama tonaln hazrlksz yakaland kimi anlar vardr, bunun neden olduu utangalk da onu ister
istemez kltr.
Bu sabah santimetre kplk ansm kullandm. Bronun ak kapsn ayrmsayp seni ieri itiverdim. tme, tonal kltme
tekniklerinden biridir ve tam annda yaplmaldr; bunun iin de itecek olan kiinin grmeyi bilmesi gerekir, tabii.
"Kii itildiinde ve bylece tonal kldnde, nagual, devinime gemise eer, bu devinim ne denli kk olursa olsun
denetimi ele alr ve inanlmaz iler baarr. te, nagualn, bu sabah her eyi ele ald ve sonuta sen de kendini arda buldun.
Bir sre sessiz kald. Soru sormam bekliyor gibiydi. Birbirimize bakp durduk.
"Nasl oluyor, gerekten bilmiyorum, dedi, dncelerimi okumu gibi. "Tm bildiim, nagualn akla hayale gelmeyecek ilerin
stesinden gelebildii.
Bu sabah izlemeni istedim senden. Gznn nndeki sahne, her ne olursa olsun, paha biilmez bi deer tayordu senin iin.
Ama dm dinlemek yerine, kendine acma ve kafann karmas gibi lks dknlkler gsterip, izlemekten vazgetin.
Bi ara, tmyle nagual olmutun da konuamyordun. te o an izleme zamanyd. Sonra, temaln, yavaa denetimi yeniden
ele ald; ben de seni temalnla nagualn arasnda lmcl bi savaa itmek yerine buraya getirdim.
Peki, sahnede ne vard, don Juan. Bu kerte nemli olan ey neydi?
Bilemem. Yaayan ben deilim.
Ne demek istiyorsun?
Senin deneyiminde bu, benim deil.
Ama sen de oradaydn, yle deil mi?
Hayr. Sen tek banaydn. Sana, her eyi izle dedim, nk sahne senin sahnendi.
Ama sen yanmdaydn, don Juan, deil mi?
Hayr. Neyse, konumann gerei yok. Syleyeceim hibi eyin anlam olmayacak, nk o srada nagualn zamanndaydk.
Nagualn ileri beden yoluyla anlalr, aklla deil.
Benimle birlikte deildiysen, sen olduunu grdm kii ya da ey kimdi peki, don Juan?
Bendim, ama orda deildim.
Neredeydin o halde?
enle birlikteydim, ama orda deildim. Senin evrendeydim, ama nagualnn seni gtrd o belirgin yerde deildim, diyelim.
Yani, arda olduumuzu bilmiyordun mu demek istiyorsun?
Hayr, bilmiyordum. Yalnzca peini brakmamaya abaladm, seni yitirmemek amacyla.
Ama bu tmyle korkun, don Juan.
Nagualn zamanndaydk, orda korku verici hibi ey yoktur. Bundan daha fazlasn baarma yetimiz var bizim. Bu biz ldayan
varlklarn doasnda var. Tek hatamz, bu yorucu ama uygun adada kalma konusunda diretmektir. Tonal ise kt adam oynar,
ama bu byle olmamaldr.
Anmsayabildiklerimi anlatmaya koyuldum. Gn durumunu sordu; gn, bulut ya da gne var mym, grlt duymu
muydun, olaand kii ya da olaylarn grntsn yakalayabilmi miydim? Kavga eden var myd, bilmek istedi. Ya da
insanlar baryor muydu; eer yleyse ne diyorlard?
Sorularnn hibirini yantlayamadm. Yaadklarm, belirgin yzeysel deeriyle, birka saniye boyunca iinden geip gittiim,
doruluu belgelenmi bir nerme biiminde kabul etmitim; don Juann bilgisi sayesinde de, tm nesnel gerekliimle arya
ini yapmay baarabilmitim-ite gerek buydu.
Tepkilerim, bylesi bir nermenin dorudan sonucu olabilmiti ancak. Yntemleri, mezlere aklanan bilgileri, neyin nasl
yaplacan bilmek istemitim. te bu nedenle, sradan bir olayn sradan oldu-bittileri olduklarna inandm eylerini
gzlemeye zen gstermemitim.
ardakiler beni grdler mi dersin? diye sordum.
Don Juan yantlamad. Bir kahkaha patlatp yumruuyla hafife vurdu bana.
nsanlarla bedensel iliki kurup kurmadm anmsamaya altm ama belleim bana ihanet etti.
Havayollar brosundakiler, ieri daldmda ne grdler?
Bi kapdan dierine, sendeleyerek geen bi adam grm olmallar.
Peki, havaya karp ortadan yok olduumu grdler mi?
Bu sorduun, nagualn stesinden gelmesi gereken bi eydi. Neler oldu bilemem. Sana diyebileceim tek ey, telciklerden
rl, ldayan varlklar olduumuzdur. Ktlesi olan bedenli varlklar olduumuz dncesiyse dorudan, tonala zg bi
dncedir. Tonal klnce ise olaanst iler kabilir ortaya. Tabii, tonal asndan olaanst iler.
Nagual iin, senin bugn bana gelenleri baarmak ocuk oyunca kalr. zellikle de ok daha zorlu ilerin stesinden gelmi
olan senin nagualn iin. Aslna bakarsan ok daha tekinsiz bi eye de girimiti. Ne olduunu hissedebiliyor musun?
Kafama bir anda milyarlarca soru ve duygu t. Her yanm kaplam olan dinginlik duygusu, iddetli bir rzgr nedeniyle
uup gitmiti sanki. Bedenim, karanlk bir ukurun kenarnda olduumu hissedebiliyordu. Gizemli ama somut bir bilgi parasyla
savatm bir sre. Bir ey kendisini bana gstermek isterken benim inat bir param bunu rtmek istiyor gibiydi. Bu tepime
beni aama aama, bedenimi hissedemeyinceye dek aptallatrd. Azm ak, gzlerim yar kapalyd. Yzmn gittike
sertleerek, sonunda, kurumu bir cesedin sararm derisinin kafatasna yapt gibi yapacan greceim hissine kapldm.
Bunun ardndan bir sarsnt yaadm. Don Juan, elinde bo bir su kovasyla nmde duruyordu. Beni slatmt. ksrdm,
yzmdeki suyu sildim, ardndan, srtmda buz gibi bir baka dalgann yayldn hissettim. Oturduum yerden frlayp kalktm.
Don Juan srtma da su dkmt.
Bana bakp glen bir grup ocuk vard. Don Juan bana glmsedi. Birlikte otelime gitmemizi, stm deitirmemin iyi olacan
syledi. Beni parktan kard. Taksi beklerken, bir sre kaldrm talarnn kenarnda durduk.

Saatler sonra, yemeimizi yiyip, dinlenmemizin ardndan, don Juanla ben, kilisenin yanndaki parkn en sevdiimiz srasnn
stnde oturuyorduk. Dolayl yoldan, o gn gstermi olduum yabans tepki konusuna dndk. Don Juan ok dikkatliydi. Beni,
dorudan sulamad.
Byle eylerin olduu bilinir, dedi. Nagual, yzeye kmay renir renmez, hibi denetim olmadan aa kp tonalda
byk zararlara yol aabilir. Ama senin durumun zel. Dknlk gstermeyi ylesine abarttn ki, lebilirsin ve bunu kafana
takmayabilirdin, ya da daha da kts lmekte olduunu bile anlayamayabilirdin.
Ona, tepkimin, bana, nagualmn yaptklarn hissediyor muyum, diye sorduu anda baladn syledim. Ne demek istediini
anladm dnm, ama bunun ne olduunu tanmlamaya kalkar kalkmaz duru biimde dnemediimin ayrdna
varmtm. Ba dnmesi gibi, hibir eyin gerekten nemi yokmu gibi kaytszlk duygusuna kaplmtm. Sonra, bu duygu
byleyici bir younlamaya dnmt. Sanki yavaa dar doru emiliyordum. Dikkatimi eken ya da tuzaa dren ey
ise meum bir bilginin bana aklanmak zere olduuna ilikin ak seik bir duygu ile hibir eyin bunu blmesine izin
vermemesi isteimdi.
Sana aklanacak ey lmnd, dedi don Juan. Dknlk gstermenin tehlikesi bu, ite. ok abartan bi kiiliin olmas
nedeniyle senin iin zellikle geerli. Tonaln dknlk gstermeye ylesine alm ki, znn btnselliini tehlikeye atyor.
Korkun bi var olma biimi bu, be!
Ne yapabilirim?
Biri, tekini destekleyinceye dek tonaln aklla, nagualnsa eylemlerle gvence altna alnmal. Sana dediydim, tonal, egemendir
ama abucak da yaralanabilir. Naguala gelince, hi ya da nerdeyse hibi edimde bulunmaz. Ama bi de eyleme geerse, tonal
yle bi korkutur ki...
Bu sabah, tonaln ok korktu da kendiliinden bzt, bylece nagual ii ele ald.
Yaramaz bi kpei yerine gndermek istermi gibi, nagualn sarsabilmek amacyla parktaki fotoraflardan birinden bi kova su
dn aldm. Her ne olursa olsun, tonal korunmal. Egemenlii elinden alabilirsin, ama uzaklar gren bi danman olarak
yannda tutmalsn onu.
Tonala yneltilen ciddi bi tehdit lmle sonulanr daima. Tonal lrse, insan da lr. Tonal, zayfl nedeniyle kolayca yok
edilebilir. Savann sanatlarndan biri de, nagual, tonala destek verecek biimde ortaya karmasdr. Sanat szcn
kullanyorum, nk bycler nagual ortaya karmann yalnz tonal desteklemekle mmkn olabileceini ok iyi bilir. Anlyor
musun? te, bu destee kiisel erk ad verilir.
Don Juan ayaa kalkt, gerindi, arkaya doru yayland. Ben de kalkmaya niyetlendim, ne var, don Juan beni yumuaka yerime
oturttu.
Alacakaranla dek bu srann stnde oturman gerek, ahbap, dedi. Benim gitmem gerekiyor imdi. Genaro dalarda bekler
beni. gn iinde evine gel, orda buluuruz, emi?
Genaronun evinde ne yapacaz? diye sordum.
Yeterince erkinin olmasna bal, dedi, Genaro sana nagual gsterebilir.
O aamada dile getirmem bir ey daha vard. Takm elbisesinin, yaamnn bir paras m, yoksa beni artmak iin uygulanm
bir yntem mi olduunu bilmem gerekiyordu. Edimlerinin hibiri, bu giysiyi giymesi kadar ykntya uratmamt beni. Durumun
kendi iinde rknt verici olmas bir yana, don Juann kendisi de pek heybetli olmutu. Bacaklarna genlere zg bir eviklik
gelmi. Ayakkab giymekle denge noktas deimiti sanki, altmdan daha uzun ve emin admlar atyordu.
Bu takm giyer misin hep? diye sordum.
Evet, diye yantlad, ekici bir glle. "Daha bakalar da var. Ama daha da ok korkmayasn diye, deiik bi takm giymek
istemedim bugn.
Ne dneceimi bilemedim. Yolun sonuna vardm hissettim. Eer don Juan takm giyip bu kerte heybetli grnyorsa, her
ey mmknd, demek ki.
Kafam kartrdndan memnum olmu gibi glyordu.
"Hisse senetlerim var benim, dedi gizemli ama iten bir sesle, ardndan yryp gitti.

Ertesi Perembe sabah, bir dostumdan benimle don Juann beni itmi olduu havayolu brosunun karsndan Lagunilla
arsna dek yrmesini istedim.
Bizi oraya ulatracak en kestirme yolu setik. Tmn yrmek otuz be dakikamz ald. arya ulatmzda ynm
bulmaya altm. Baaramadm. Durduumuz geni caddenin kesindeki giysi dkknna yneldim.
Elindeki frayla bir apkay dikkatle temizleyen gen bir kadna, Affedersiniz, dedim. "Madeni para ve sahaf tezghlar nerede
acaba?
Bizde yok, dedi sinirli bir sesle.
Ama, bu arda bir yerlerde, dn grdm daha.
aka m bu? deyip tezghn ardna geti.
Peinden seirtip, seyyar tezghlarn nerede olduunu sylemesi iin yalvardm ona.
Dn grm olamazsnz, dedi. O tezghlar yalnzca Pazar gnleri, u duvarn orada alr. Haftann dier gnlerinde
gremezsiniz onlar burada.
Demek yalnzca Pazar gnleri, dedim, kendimi bilmeden.
"Evet. Yalnzca Pazarlar, kural bu. br gnler trafiin akn nleyebiliyorlar.
Arabayla dolu geni caddeyi gsterdi.

--Nagualn Zamannda
Don Genaronun evinin nndeki yokuu koarak ktmda, don Juanla don Genaroyu evin nndeki sprlm alanda
otururken buldum. Bana glmsediler. Gllerinde ylesine bir scaklk ve saflk vard ki bedenim o an kaygyla kaslverdi.
Kouyorken yry konumuna getim. Onlara selam verdim.
Naslsn? diye sordu don Genaro, ar sevecenlik dolu bir sesle, ardndan hep birden glmeye baladk.
ok iyi grnyor, diye araya girdi don Juan, ben yantlamadan nce.
Bunu gryorum, dedi don Genaro. u ifte eneye bak bir! Hele gerdandaki u ya tabakalarna bak!
Don Juan kahkahalar koyuverirken midesini tuttu.
Yzn yuvarlaklam, diye srdrd don Genaro. Neler yapyordun? Tknyor muydun?
Don Juan ona, yaammn henz ok yememi gerektirdii konusunda aka yollu bir gvence verdi. ok dostane biimde
yaammla dalga getiler. Don Juan, aralarna oturmam istedi. Gne daha o srada batdaki koca sradalarn ardna girmiti.
Nerde senin u nl defter? diye sordu don Genaro, defterimi cebimden kardmda da, Yaasn! diye barp onu elimden
ald.
Beni ylesine zenle izlemiti ki tm tavrlarm ezbere biliyordu. Defteri iki eliyle tutup ne yapacan bilmezmi gibi, sinirli sinirli
oynad durdu. ki kez frlatp atma aamasna gelerek, kendini zor tutarm gibi yapt. Sonra da, dizlerinin arasna sktrp,
benim yaptm gibi, ateli bir biimde yazmama yknd.
Don Juann glmekten tkanmasna ramak kalmt.
Ben gittikten sonra ne yaptn? diye sordu.
Don Genaro srtst dp, azyla yere arpan bir kafann o tok sesini kard. Gz ucuyla bana bakp srtt.
Gitmem gerekiyordu, dedim. Hafta ii gnlerde seyyar tezghlarn kurulmadn rendim, hem.
kisi de glmeye balad. Sonra, don Juan soru sormamn yeni hibir ey ortaya karmayacan syledi.
Ne oldu gerekten, don Juan? diye sordum.
nan bana, bilmiyorum, diye kestirip atl. Bu konularda eitiz seninle. Benim sana gre tek avantajm naguala nasl gidileceini
biliyor, seninse bilmiyor olmaldr. Bunun dnda senden daha fazla bi ey bilmiyorum.
Gerekten o arya gittim mi ben, don Juan? diye sordum.
Tabii. Sana nagualn, savann hizmetinde olduunu sylemitim. yle dimi, Genaro?
Doru! diye bard don Genaro patlayan bir sesle ve bir srayta ayaa kalkt. Sanki kendisini yere uzanr konumda, dimdik
ayaa kaldrmak iin sesiyle yeri itmiti.
Don Juan, glmekten yerlerde kvranyordu. Kaytsz bir havaya brnm olan don Genaro gln bir biimde yere kadar eilip
bize veda etti.
Genaro seni yarn sabah grecek, dedi don Juan. imdi, tam bi sessizlik iinde oturmalsn urada.
Baka tek bir szck etmedik. Saatler sren sessizliin ardndan uyuyakalmtm.

Saatime baktm. Neredeyse, sabahn altsn gsteriyordu. Don Juan, dou ufkundaki youn bulut kmelerini izleyerek yamurlu
bir gn olaca kansna vard. Don Genaro ise havay koklayp gnn scak ve rzgrsz geeceini ekledi.
Ne kadar uzaa gidiyoruz? diye sordum.
uradaki okalipts aalarnn oraya, diye yantlad don Genaro, bir bir buuk kilometre tedeki aa kmesi olduunu
sandm eyi gstererek.
Aalara ulatmzda, bunun bir kme olmadn ayrmsadm; okaliptsler, deiik bitkilerin ekildii tarlalarn snrlarn
belirlemek amacyla dz sralar halinde ekilmiti. Bir msr tarlasnn kenarndan ve boylar otuz metreye varan aalarn
yannda yryp bo bir alana geldik. Ekinin yeni biilmi olduunu dndm. Yalnzca kimi saplar ve yapraklar kalmt.
Birka yaprak toplamak iin eildiysem de don Genaro beni durdurdu. Kolumu byk bir gle tuttu. Acdan kvranrken koluma
yalnzca parmaklaryla demi olduunu ayrmsadm.
Kesinlikle, ne yaptnn ve benim neler yaadmn bilincindeydi. Parmaklarn kolumdan hzla ekti, sonra yeniden yavaa
ayn yere koydu. Ayn devinimi bir kez daha yineledi; ben rknce de ocuklar gibi elenip glmeye koyuldu. Sonra, profilini
bana doru evirdi. O gaga burnuyla bir kuu andryordu; yabans uzun beyaz dileri olan bir kuu.
Don Juan yumuack bir sesle hibir eye dokunmamam syledi. Burada ne tr bir ekin ekildiini bilip bilmediini sordum. Tam
sylemek zereydi ki don Genaro araya girip burasnn bir toprak kurdu tarlas olduunu syledi.
Don Juan kahkaha atmadan, dorudan yzme bakt. Don Genaronun anlamsz yant bir akay andryordu. Kahkahay
balatacak bir kvlcm bekledim, ama yalnzca bana bakmakla yetindiler.
Kocaman solucanlarla dolu bir tarla, dedi don Genaro. Evet, burada yetien ey, hayatta grebilecein en lezzetli solucanlar.
Don Juana dnd. Bir sre birbirlerine baktlar.
yle deil mi? diye sordu.
Kesinlikle doru, dedi don Juan, sonra bana dnp alak sesle ekledi, Mhr bugn Genaroda; neyin ne olduunu ancak o
syleyebilir, onun iin ne derse yap.
Denetimin don Genaroda olmas dncesi korkudan souk terler dkmeme yetti. Bunu sylemek iin don Juana dndm;
ama daha dncemi dile getirmeye zaman bulamadan, don Genaro uzun ve mthi bir lk kopard; ylesine yksek ve
korkutucu bir haykrt ki, ensem kabard, salarm rzgrla dalm gibi oldu. Bir an iin kesin bir paralanma duygusu
yaadm. Don Juan inanlmaz bir hz ve denetimle beni dndrmeseydi yerimde yapm gibi kalacak, imknsz bir olaya
tanklk edemeyecektim. Don Genaro, hemen elli metre uzaklktaki bir okalipts aacnn gvdesi zerinde yerden otuz metre
kadar yukarda yatay olarak duruyordu. Bu yetmezmi gibi, bacaklar bir metre kadar aralanm biimde, aala bir dik a
oluturuyordu. Sanki ayakkablarnda kancalar vard da yerekimine byle kar geliyordu. Kollarn gsnn zerinde
kavuturmutu, srt bana dnkt.
Ona baktm. Korkuyla gzlerimi kapatmak ya da grnty yitirmek istemiyordum. abucak bir deerlendirme yapp, eer onu
grme alanmn iinde tutmay srdrrsem, neler olup bittiini anlamama yardmc olacak bir ipucu, bir devinim, ya da herhangi
bir ey yakalayabilirim diye dndm.
Don Juann kafas sa kulamn dibinde bitiverdi; fsldayarak, olanlar aklamaya abalamann gereksiz ve aptalca olduunu
sylediini iittim. Onun, Gbeini aa it, aa! diye yinelediini de duydum.
Bu, bana yllar nce byk tehlike, korku ya da gerginlik anlarnda kullanmam iin rettii bir yntemdi. Diyafram aaya
doru itildii srada azdan drt kez keskince nefes alnyor, bunu, burundan yaplan nefes alma ve verme devinimleri izliyordu.
Azdan alnan ilk nefeslerin bedenin orta blmnde oluan sarsntlar biiminde hissedilmesi ve skca kenetlenmi ellerle
karn delii kapatlarak, orta blmn glendirilmesi ve diyafram aadayken sekiz kez alnan derin nefesler ile ilk alnan
nefeslerin denetimine yardmc olunmas gerektiini aklamt. Nefes vermeler ise iki kez azdan iki kez de burundan, kiinin
tercihine gre yava ya da hzl biimde yaplyordu.
Dnmeden, don Juann dediklerini yerine getirdim. Ne var, don Genaroya bakmay bir an iin bile brakmadm. Nefes alp
vermeyi srdrdke bedenim dinginleti, don Juann da bacaklarm bktnn bilincine vardm. Grne baklrsa, beni
evremde dndrd srada, sa ayam topraktaki bir yara skm, bacam rahatszlk verecek biimde, burkulmutu.
Beni dzelttii srada, don Genaroyu o biimde, bir aacn stnde grmenin, beni evremde olup bitene duyarsz kldn
ayrmsadm.
Don Juan kulama, don Genaroya bakmamam fsldad. Onun, Krp gzlerini, krp! dediini duydum.
Bir an iin isteksizlik hissettim. Don Juan yeniden buyurdu. Tm olayn, bir seyirci olarak, bir biimde benimle ilintili olduuna,
don Genaronun, yaptklarnn tek tan olan benim bakmay kestiim takdirde onun yere deceine, ya da tm sahnenin
ortadan yok olacana inanmtm.
Ac verici derecede uzun bir srenin ardndan, don Genaro topuklar zerinde krk be derece saa dnp aa gvdesinin
zerinde yrmeye balad. Bedeni titriyordu. nce kk bir adm att, sonra bir kincisini derken, toplam sekiz adm attn
grdm. Bir daln evresini bile dolamt. Sonra, kollar hl gsnde kavumu, srt bana dnk olarak aacn gvdesine
oturdu. Bacaklar, sandalyeye oturmu da, sanki yerekimi onu etkilemiyormu gibi sallanyordu. Sonra, oturduu yerin
zerinde, aa doru, ilerlermi gibi devindi. Bedenine paralel duran bir dala yaklat, sol kolu ve bayla, birka saniye
boyunca buna dayand; dayanak aramaktan ok, tiyatrovari bir etki yaratmak ister gibiydi. Sonra oturduu yer zerinde
devinerek santim santim gvdeden dala geti, konumunu deitirip, sradan bir insann yapaca gibi dala oturdu.
Don Juan kkrdad. Azmda berbat bir tat vard. Sa arka yanmda duran don Juana dnmek istedim, ama don Genaronun
edimlerinden tekini bile karmay gze alamadm.
Don Genaro bir sre ayaklarn sallad, sonra yavaa eksenleri evresinde dndrd ve sonunda yeniden, yukar, gvdenin
zerine doru kayverdi.
Don Juan, kafam iki eliyle yavaa tutarak, o ana dek aaca dik duran gr am aala kout olana dek boynumu sola
evirdi. Bu adan bakldnda, don Genaro yerekimine meydan okuyormu gibi durmuyordu. Yalnzca bir aacn gvdesi
stnde oturmaktayd. Gzlerimi ksmayp, bakmay srdrnce art alann bulanklatn ve derinlik kazandn ayrmsadm.
Bunun yan sra, don Genaronun bedeninin berrakl daha da younlam, biimi, evrede baka hibir ey yokmu gibi
belirginleip ne kmt.
Don Genaro abucak dala kaymt gene. Bir trapezin zerinde oturuyormu gibi ayaklarn sallyordu. arptlm bir
perspektiften bakldnda her iki konuma da zellikle de aa gvdesinin zerine oturmas, yaplabilirmi gibi geliyordu insana.
Don Juan, bam, omzuma deinceye dek saa evirdi. Don Genaronun dal stndeki durumu ok doal gibi grnyordu.
Ama, yeniden aacn gvdesine ynelince, gerekli grsel ayarlamalar yapamadm, onu kafas toprak ynnde, ba aa durur
gibi grdm.
Don Genaro birok kez ne ve arkaya doru devinirken, don Juan, onun her kmldannda, bamn ynn deitirdi.
Yaptklar ayarlamalar sonucunda perspektif duygumu tmyle yitirdim, bu duygu yitince de don Genaronun devinimleri o denli
rktc gelmemeye balad.
Don Genaro uzun bir sre dalda kald. Don Juan boynumu dzelterek, don Genaronun inmek zere olduunu fsldad.
Buyurgan bir sesle fsldadn iittim, Aa bastr, aa!
Don Genaronun bedeni bir tr gerilimle mhlanm gibi dururken, ben hzl hzl nefes veriyordum; sonra, bedeni evke geldi,
yumuad, geriye doru savrularak bir sre dizlerinden asl kald. Bacaklar, biimlerini yitirmi de asl kalamyorlarm gibiydi;
birden yere doru dmeye balad.
Dn balad an, ben de sonsuz bir uzayda dyormuum hissine kapldm. Tm bedenimle, ac verici olduu kadar
zevkli bir strap yaadm; ylesine youn ve uzun bir strapt ki bu, sonunda bacaklarm bedenimin arln tayamaz oldu
da, yumuak topraa dverdim. Dm yavalatabilmek iin, kollarm zorlukla oynatabildim. ylesine sk ve youn nefes
alyordum ki, yerdeki tozlar burnuma doldu, burun deliklerimi kandrd. Kalkmay denedim, ama kaslarm sanki tm glerini
yitirmilerdi.
Don Genaroyla don Juan gelip yan bamda durdular. Seslerini, ok uzaktan geliyormu gibi duyuyordum, ama beni ektiklerini
hissedebildim. Birer kolumdan ve bacamdan tutup, beni kaldrm, ksa bir sre tam olmalydlar. Aa doru sarkk
bamla boynumun rahatszlk verici konumunun kesinlikle bilincindeydim. Gzlerim akt. Altmdan geip giden topra, ekin
saplarn grebiliyordum. Sonunda bir titreme nbetine yakalandm. Sular azma burnuma girerek beni ksrtt. Kollarm,
bacaklarm deliler gibi deviniyordu. Yzmeye baladm, ama su yeterince derin deildi; birden kendimi, beni atm olduklar s
ayn iinde ayakta dururken buldum.
Don Juanla don Genaro, aralarnda aptalca glp durdular. Don Juan paalarn svayp yanma geldi. Gzlerime bakt,
henz iimin bitmediini syleyip beni yavaa suya itti. Bedenim hibir diren gstermedi. Yeniden slanmak istemiyordum,
ama bu arzumu kaslarma iletebilmenin bir yolu yoktu, geriye yuvarlandm. Soukluk daha da younlamt. Hzla, dtm
yerden frladm, ama yanllkla kar kyya getim. Don Juanla don Genaro yanl yne giden bir sry toplarm gibi barp,
slk alp nmdeki allara ta attlar. ay yeniden geip kyya ulatm, yanlarndaki bir kayann stne oturdum. Don
Genaronun giysilerimi geri verdii an plak olduumu ayrmsadm. Giysilerimi ne zaman, nasl kardm anmsayamyordum.
stmden sular damlyordu, hemen giyinmek istemedim. Don Juan, don Genaroya dnp, patlayan bir sesle, Tanr akna, u
adama bi havlu ver! dedi. Olayn samaln kavramak birka saniyemi ald.
ok iyiydim. ylesine mutluydum ki canm konumak istemiyordu. Ne var, ar zindeliimi gsterirsem beni yeniden suya
atacaklarndan emindim.
Don Genaro beni izledi. Delici bir bakla bana bakan gzlerinde vahi bir hayvann yabansl vard.
Don Juan, durup dururken, yisin, dedi. Denetimine kavutun, ama okalipts aalarnn orda bi orospu ocuu gibi dknlk
gsterdin.
Katla katla glmek istedim. Don Juan, o szleri ylesine gln bir biimde sylemiti ki denetimime kavumak iin ar
derecede abalamam gerekti. Sonra iimde bir yerden bir komut aldm. Bedenimin ortasndan gelen bir kant, elbiselerimi
karp gene suya girmeme neden oldu. Be dakika kadar kaldm suda. Dar ktmda sakinimi ele alm, yeniden kendim
olmutum.
Gzel gsteri, dedi don Juan, omzumu tplayarak.
Beni yeniden okalipts aalarna gtrdler. Yrdmz srada don Juan, tonalmn tehlikeli biimde zedelenebilme
olaslnn bulunduunu, don Genaronun edimlerindeki uyumsuzluun bunda pay olabileceini aklad. Bunu srdrmekten
nce vazgeerek don Genaronun evine dnmeye karar verdiklerini, ama kendimi yeniden suya atmam gerektiini biliyor
olmamn her eyi deitirdiini syledi. Ne var, aalarn orada ne yapacamzla ilgili tek sz etmedi.
Tarlann ortasnda, daha nce durduumuz noktada durduk. Don Juan samda, don Genaro ise solumdayd. Kaslar gerili, tetik
bir konumda ylece kaldlar. Bu gerginlii on dakika kadar srdrdler. Gzlerim ikisi arasnda gidip geliyordu. Don Juann, ne
yaplaca konusunda ipucu vereceini dndm. Haklydm. Bir an iin bedenini dinginletirip topraklar tekmeledi. Bana
bakmadan, Gitsek daha iyi olacak, galiba, dediini duydum. Don Genaronun, nagualla ilgili bir gsteri daha yapmaya
niyetlendii, ama sonra bunu yapmama karar ald dncesi bir anda imek gibi geiverdi kafamdan. Gerginliimin getiini
hissettim. Son bir iaret iin bir an daha bekledim. O srada don Genaro da dinginlemiti. Sonra ikisi birden birer adm ne
ktlar. Artk, orada iimizin bittiini anladm. Ama don Genaro o mthi ln yeniden savurdu.
Deliler gibi nefes alp vermeye baladm. evreme baktm. Don Genaro gzden yitmiti. Don Juan nmde duruyordu.
Kahkahalar iinde kvranyordu. Bana dnd.
Kusura bakma, dedi, fsltyla. Baka yolu yoktu.
Don Genaroya ne olduuna ilikin sorular sormak istedim, ama diyaframm aa itmeyi srdrmeyip de nefes alp vermeyi
kesersem leceimi anladm. Don Juan, enesiyle ardmda bir yeri imledi. Ayaklarm kmldatmadan, bam sel omzuma doru
dndrmeye baladm. Ama daha neyi imlemi olduunu gremeden, don Juan yerinden frlayp beni durdurdu. Srayndaki
gle beni yakalayndaki hz yznden dengemi yitirdim. Srtst derken tepkisel olarak don Juana tutundum, ama onu da
kendimle birlikte yere drdm. Ama yukar baktmda grdklerim grme duyumla dokunma duyum arasnda tam bir
uyumsuzluun ortaya kmasna neden oldu. Don Juan, ayakta bana glerken grdm, oysa bedenim beni neredeyse topraa
mhlamak zere olan bir baka bedenin arln ve basksn kesinkes hissediyordu.
Don Juan ellerini uzatp kalkmama yardm etti. Bedensel duyumum ise iki ayr bedeni birden tutup ekmekle olduu
biimindeydi. Olanlar biliyormu gibi glmseyerek, insann nagualla kar karya iken asla soluna dnmemesi gerekliini
belirtti. Nagualn lmcl olduunu, sakncalar zaten olduklarndan daha da tehlikeli bir duruma getirmenin hi gerekmediini
syledi. Sonra beni yavaa dndrp kocaman bir okalipts aacyla kar karya brakt. Bu, o yredeki en yasl aa
olmalyd. Gvdesi herhangi bir baka aacn en az iki kat byklkteydi. Gzleriyle aacn tepesini imledi. Don Genaro bir dala
tnemiti. Yz bana dnkt. Gzleri, yanstan iki kocaman ayna gibi grnyordu. Bakmak istemedim ama don Juan
gzlerimi kmldatmamam konusunda diretti. Gli bir fsltyla gzlerimi ksmam, korku ya da dknlk gstermeye frsat
yaratmamam buyurdu.
Gzlerimi krpa krpa baktmda, don Genaronun gzlerinin eskisi kadar rktc olmadn ayrmsadm. Gzlerimi ap
baktmdaysa gene o delirtici parlty grebiliyordum.
Uzun sre, daln stne tnedi. Sonra, bedenini kesinlikle kmldatmadan, ayn melmi konumu koruyarak aaya atlayp
bulunduum yerden birka metre uzakta yere kondu. Atlaynn tmne tank olmutum, gzlerimin yakalamama izin verdiinin
tesinde baka eyler de sezinlemitim. Don Genaro gerekten atlamamt. Bir ey onu arkasndan itmiti de, bir parabol
izerek kaymasn salamt. Tnedii dal otuz metre kadar yksekteydi; aa ise krk be metre uzamdayd; bedeninin,
konduu yere ulaabilmesi iin bir eri izmesi gerekirdi. Ama, bu uzakl amak iin kulland g, don Genaronun kaslarnn
rn deildi; bedeni bulunduu daldan yere doru "gtrlmt. Ayakkablarnn altyla srtn, bedeni parabol izerken bir
an grebilmitim. Sonra, arlyla kuru toprak topaklarn ezerek, hatta bir miktar toz kaldrarak, ama yavaa, yere kondu.
Don Juan arkamda kkrdad. Don Genaro hibir ey olmam gibi ayaa kalkp gmleimin kolundan ekerek, orasn terk
etmek zere olduumuzu bildirdi.
Don Genaronun evine dn yolunda, hi kimse tek bir sz bile etmedi. Dingindim, aklm bamdayd. Don Juan beni birka kez
durdurup gzlerimi, ilerine bakarak inceledi. Tatmin olmu gibiydi. Gelir gelmez, don Genaro evin arkasna geti. Saat henz
sabahn erken saatlerini gsteriyordu. Don Juan kapnn nne oturarak bana da yer gsterdi. Yorulmutum. Uzanr uzanmaz
imek gibi uykuya daldm.

Don Juann beni sarsmasyla uyandm. Zaman renmek istedim. Saatim kaypt. Don Juan gmlek cebinden kard saatimi
bana verdi. leden sonra 1.00i gsteriyordu. Yukar baktm, ve gzlerimiz bulutu.
"Hayr. Aklama yok, dedi yzn benden uzaklatrrken. Naguala yalnzca tank olursun.
Evin evresinde don Genaroya bakndm; yoktu. n tarafa dndm. Don Juan yemem iin bir eyler hazrlamt. Son lokmay
da bitirdikten sonra konumaya baladk.
nsan nagualla ilgileniyorsa eer, asla dorudan bakmamaldr, dedi. Sense, bu sabah ona gzlerini dikmi yle bakyordun;
ite o yzden takatin kesildi. Naguala sradan bi imi gibi bakacaksn, tek kar yol bu. Gzlerinin taklp kalmasn nlemek iin
onlar krptrarak bakacaksn. Gzlerimiz, tonaln gzleridir, ya da yle desem daha iyi, tonaldr gzlerimizi eiten; stelik
malna sahip kmakta da stne yoktur. Rahatszlk duymann nedenlerinden biri bu ite, tonaln, senin gzlerini salvermiyor.
Salverdii gn, nagual byk bir savam kazanacaktr. Sana musallat olan taknak, ya da daha kts herkesin takna,
dnyay tonaln kurallarna gre dzenlemek; bylece, nagualla her kar karya kalmzda, gzlerimizi inat ve uyumaz
klmak amacyla yolumuzdan karz. Ben, tonalnn bu ikilemi anlayan tarafna hitap edip akln elmeye alrken sen de
gzlerini zgr brakmak iin aba gstermelisin. nemli olan ey, tonal, ayn pencerelerin nnden baka dnyalarn da
getiine inandrmak. Nagual sana gsterdi bunu, bu sabah. Gzlerini zgr brak! Brak ki gerek pencerelere dnsnler.
Gzler sknt krallna da alabilir, o sonsuzlua da.
Don Juan sol eliyle, tm evremizdekileri gsteren bir ember izdi. Gl hem rktcyd hem de dosta.
Nasl yapabilirim, bunu? diye sordum.
ok basit bi itir, derim ben. Basittir derim, zira ok uzun sredir yapyorum. Tm yapman gereken, niyetini bi gmrk binas
gibi dzenlemek. Tonaln dnyasndayken kusursuz bi tonal olmalsn; mantkszln ne yeri ne de zamandr. Ama nagualn
dnyasndaysan da gene kusursuz olmalsn; mantn ne yeri ne zamandr. Niyet, bi sava iin aradaki kapdr. Ne
taraftaysa, kap teki yan iin kapanr.
Nagualdayken yaplmas gerekenlerden biri de, gz hattn ara sra kaydrmaktr, bylece nagualn bysn bozmu olursun.
Gzlerin konumunu deitirmek, nagualn getirdii yk azaltmtr hep. Bu sabah ar derecede incinebilirdin, o yzden
bann konumunu deitirdim. Bylesine bir gereksinme karsnda gzlerini kaydrmay becerebilmelisin. Ne var, bu kaydrma
acy dindirmek amacyla yaplmal, tonaln buyruklarn yerine getirmenin bi baka biimi olarak deil. Bu yntemi, tonalnn
mantn bunun ardna saklamak iin kullanmaya abalayacana bahse girerim, bylece, tonaln yok olmaktan kurtardna da
inandrrsn kendini. Senin mantk akn bilirim ben, kimse, tonaln mantkllnn yok olmasn istemez, diye dnrsn sen.
Ama unutma, bu hastalkl bi korkudur.
Genaronun her devinimini, kendini tketmeden izle demekten baka syleyecek eyim kalmad. u an, tonalnn aslsz
eylerle tkanp tkanmadn anlamaya almaktasn. Adann stnde, eer ok fazla gereksiz nesne bulunuyorsa, nagualla
karlamalarn pek uzunca srdremezsin.
Ne olabilir ki bana?
lebilirsin. Hi kimse, nceden uzun uzun kendini hazrlamadan nagualla yaplan bi karlamay srdrebilme yetisine sahip
deildir. Genelde, nagualla karlaan sradan bi insann oku ylesine byk olur ki, bi bakmsn lvermi. Savann
almalarnn hedefi, tonaln cezp etmek ya da bylemek deil, samalamasn nlemek olmaldr. Olduka zor bi ura.
Sava dediin, nagualla yzlemeden nce, kusursuz olmay ve iini kesinlikle bo tutabilmeyi renmelidir.
Sen, rnein, hesap yapmay durdurmalsn. Bu sabah yaptn ey ok samayd. Bi de buna aklama diyorsun. Bense,
tonaln, her eyi denetim altnda tutmaya ilikin skc ve soluksuz inad, diyorum. Bu denetim ne zaman baarszla urasa,
tonaln geirdii aknlk, insan lme kar savunmasz brakr. Ne ahmaklk ama! Denetimi elden brakmaktansa lmeyi
yelemek. in rkn yan, bu durumu deitirebilecek pek bi ey gelmez elimizden.
Sen nasl deitirdin, don Juan?
Tonal adas sprlmeli ve temiz tutulmal. Bu bi savann tek seeneidir. Temiz bi ada direnmez, zira diren gsterecek bi
ey yoktur.
Evin evresinde dolanp, byke dz bi kayann stne oturdu. Bulunduumuz yerden derin bir yark grlyordu. Yanma
oturmam imledi.
Sylesene don Juan, bugn baka neler yapacaz? diye sordum.
Hibi ey yapmayacaz. Yani, olaylara tanklk etmekten baka bi ey yapmayacaz. Senin velinimetin Genarodur.
Canla bala not tutmaya abaladm bir srada sylediklerini yanl duyduumu sandm. Velinimet terimini, mezliimin
balarnda ilk kez kullanan don Juann kendisiydi. Velinimetimin o olduunu dnmtm hep.
Don Juan konumay kesmi, bana bakyordu. abucak bir deerlendirme yapp, don Juann, don Genaronun o gnk
edimlerin yldz oyuncusu olaca gibi bir ey kastettii kansna vardm. Don Juan, dncelerimi okumu gibi kkrdad.
Genaro senin velinimetin, diye yineledi.
Ama benim velinimetim ensin; yoksa deil misin? diye sordum, sesimde lgn bir titremle.
Ben, tonal adan temizlemene yardm eden kiiyim, dedi. Genaronun iki mezi vard. Pablitoyla Nestor. O da onlarn
adalarn temizlemelerine yardm ediyor; ama, onlara nagual ben gstereceim. Velinimetleri ben olacam. Genaro onlarn
retmeni, yalnzca. Bizim konular sz konusu olduunda ya konuursun ya da edimlerde bulunursun; insan ayn kiiyle ikisini
birden gerekletiremez. Biri tonal adasn ele alr, dieri de nagual. Benim, senin mezliindeki grevim, tonalmla
uramakt.
Don Juan konuurken yle bir korkuya kapldm ki kusmama az kalmt. Beni don Genaroyla yalnz brakacak sansna
kapldm; bu, hakkmda yaplabilecek en rknt verici, en kt pland.
Korkularm dile getirince, don Juan da ben de gltk.
Ayn ey Pablitoya da oluyor, dedi. Gz bana takld an ktlyor. Geen gn, Genaronun etrafta olmad bi srada eve
girdiydi. Tek bamaydm orada, sombreromu kapnn yaknna bi yere brakmtm. Pablito bunu grd; tonal ylesine korktu
ki, nerdeyse donuna syordu.
Pablitonun hislerini ok iyi anlayabiliyor, ona katlyordum. Olay tmyle ele aldmda, don Juann gerekten korkutucu
olduunu itiraf etmeliydim. Ne var, onunla birlikteyken kendimi rahat hissetmeyi renmitim. Uzun sreli birlikteliimizin
getirdii bir tanklk duygusu domutu onunla aramda.
"Seni, Genaroyla tek bana brakmam, dedi, hl glerek. "Ben, senin tonalnm bakmn stlenen kiiyim. Bu olmazsa
lrsn.
"Her mezin hem retmeni, hem de velinimeti var m? diye sordum, kafamn karkln biraz giderebilmek amacyla.
"Yok, her mezin olmaz. Yalnzca bazlarnn...
"Neden, bazlarnn hem retmeni hem de velinimeti var?
"Sradan insan hazr olunca, erk, ona bi retmen bulur, bylece mezlie geer.
"Sradan bir insan hazr klp, erkin, ona bir retmen bulmasn salayan nedir?
"Bilmem. Kimse de bilemez. Bizler insanz yalnzca. Kimilerimiz grmeyi ve nagual kullanmay renen insanlarz, ama
yaammz sresince elde ettiimiz hibi ey bize, erkin tasarmlarn anlamamzda yardmc olmaz. Yani her mezin bi hocas
vardr. Erk, karar verir buna.
Ona, kendisinin de hem retmeni hem de velinimeti oldu mu, diye sordum. On yldr ilk kez onlar hakknda zgrce
konuabildi. Hem retmeninin hem de velinimetinin orta Meksikal olduklarn syledi. Don Juan hakkndaki bilgileri
insanbilimsel aratrmalarm asndan her zaman deerli bulmu olmama karn, nedense aklamalarnn bu aamasnda,
bunun bir nemi kalmamt benim iin.
Don Juan bana bir gz att. Bunun ilgi dolu bir bak olduunu dndm. Birden konuyu deitirip, o sabah yaadklarm,
ayrntlaryla anlatmam istedi, benden.
"Ani bi korku, tonal kltverir, dedi, don Genaro l bastrnca neler hissetmi olduuma ilikin betimlememe aklama
getirmek amacyla. Buradaki sorun, tonal tek bana kltmeye brakmamakt. Bi savann, tonaln ne zaman kleceini,
ne zaman durdurulmas gerektiini bilmesi gerekir. nce bi konudur bu. Sava, tonal kltebilmek iin lgnca bi abaya
girmeyi bilmeli. Zaman geldiinde bu abay tersine dndrp, tonal durdurmay da bilmeli.
Ama byle yaptnda, eskiden her neyse o konuma dnm olmaz m? diye sordum.
Hayr. Tonal kldkten sonra sava, kapy te taraftan kapatr. Tonalna meydan okunmad ve gzleri yalnzca tonaln
dnyasna ayarl olduu srece, sava duvarn gvenlikli tarafndadr. Kendi toprandadr ve tm kurallar bilir. Ama tonal
kldnde rzgrl tarafa gemi olur, ite bu aklk, annda skca kapatlmaldr. Yoksa savrulur gider. Bunu, laf olsun diye
sylemiyorum. Tonaln gzlerinin kaps ardnda kuduruk bi rzgr vardr. Gerek bi rzgr. Mecaz falan deil, ha! Adamn
yaamn uurup gtren bi rzgr. Aslnda, bu dnya zerindeki tm canllar gtren rzgrdr bu. Yllar nce tantrdm sana
bu rzgr da aka gibi gelmiti o zaman sana, bu.
Beni dalara gtrp de rzgrn kimi zelliklerini aklad bir zaman anmsatyordu. Ne var, hibir zaman aka gibi
gelmemiti bana, bu.
Bunu ciddi biimde ele alm olman da nemli deil, dedi, kar kmalarm dinledikten sonra. Tonal, genelde, tehdit altnda
kaldnda, kendini savunma zorundadr; bylelikle, tonaln, savunmasn baarmak iin ne tr davrand gerekten nemli
deil. Mhim olan tek ey, bi savann tonalnn, br seeneklerden de haberli olmas gerektiidir. Bu balamda, bi
retmenin nem verdii tek ey, bu olaslklarn toplam arldr. Tonaln klmesine yardmc olan, bu yeni olaslklarn
arldr, ite. Gene bu ayn arlk, tonaln gerektiinden fazla klmesini durdurmaya da yardm eder.
Sabah bamdan geenleri anlatmay srdrmemi imledi; ben don Genaronun, aacn gvdesiyle dal arasnda gidip geldii
blme vardmda beni durdurdu.
Nagual inanlmaz eyler yapabilir, dedi. Mmkn olamayaca sanlan eyler, tonaln dnemeyecei eyler. Ama
uygulayann, neyin nasl gerekletii ynnde hibi ey bilmemesi, bu iin olaanst yandr. Baka bir deyile, Genaro bu
ileri nasl yaptn bilmez; yalnzca yaptn bilir. Savann gizi, naguala nasl ulalacan bilmektir. Bi kez ulamaya
grsn, neler olacan sen benden daha iyi tahmin edersin, artk.
yi de, insan bu ileri yaparken neler hisseder?
nsan bi eyler yapyormu gibi hisseder.
Yani, don Genaroya, bir aacn gvdesi zerinde yukarya doru ilerliyormu gibi mi gelmitir?
Don Juan bir an bana bakt, sonra yzn te yana dndrd.
Hayr, dedi gl bir fsltyla. Senin demek istediin anlamda deil.
Baka bir ey sylemedi. Nefesimi tutmu, aklama bekliyordum. Sonunda, sormadan edemedim, Peki, ne hissetmitir?
Syleyemem, kiisel bi konu olduu iin deil, ha, ama bunu betimleyecek bi yol bilmiyorum.
Hadi, diye dalna bastm. nsann szlerle aklayamayaca hibir ey olamaz. Ben, dorudan aklanamasa bile,
aratrlabileceine, dolayl anlatlabileceine inanrm.
Don Juan gld. Dosta, sevecen bir glt bu. Gene de hafif bir alay ve yaramazlk da okunmuyor deildi glnde.
Konuyu deitirsem iyi olacak, dedi. Bu sabah nagualn sana nian alm olduunu sylemek yeterli bence. Genaronun
yapt, her neyse, kendisiyle senin bi karmnd. Onun nagual, senin temalnla yumuatld.
Konuyu demeyi srdrp, ona sordum, Pablitoya nagual gsterirken neler hissediyorsun?
"Bunu aklayamam," dedi, sesinde yumuak bir titremle. "stemediim iin deil, yapamayacam iin. Tonalm orda durur
nk."
Onu daha fazla sktrmak istemedim. Bir sre sessiz kaldk, sonra yeniden konumaya balad.
Bi sava, istencini ayarlamay rendi diyelim, ister bi noktaya ynlendirmek iin, ister herhangi bi ey zerinde younlamak
iin. Bu isten, bedenin orta blmnden kan tek bi kl telcik gibidir, aklna gelebilecek herhangi bi yere ynlendirebilecei bi
telcik. Naguala giden yoldur ite bu telcik. Baka bi anlatmla, sava, naguala bu telcik yoluyla batar.
ine battktan sonra, nagualn tanm kiisel bi yorumdur artk. Sava neeli bi kiiyse, nagual da neelidir. Sava
somurtkann tekiyse, nagual da somurtkandr. Sava kt herifin biriyse, nagual da ktdr.
Genaro, beni hep krp geirmitir, nk yaayan en nefis yaratklardan biridir. Gene neler yapacan nceden bilemezsin,
hi. te bu da bycln zdr, bana gre. Genaro ylesine akkan bi sava ki, istencinin, en kk bi odaklanmasyla,
nagualna inanlmaz edimler yaptrabilir.
Peki, sen don Genaronun aata yaptklarn izledin mi? diye sordum.
Hayr. Bilmiyorum nk nagualn aacn tepesinde olduunu grdm. Gsterinin gerisi yalnzca senin iindi.
Yani, don Juan, sen imdi, beni ittiin ve kendimi arda bulduumda olduu gibi, benimle birlikte deildin mi demek
istiyorsun?
te onun gibi bi ey. nsan, nagualla yz yze geldiinde daima tek bana olmaldr. Ben yalnzca, tonaln korumak amacyla
evrede dolanyordum. Grevim bu.
Don Juan, tonalmn, don Genaro aatan atlad srada, patlayp paralanmasna ramak kalm olduunu syledi. Bunun
nedeni, nagualda var olan herhangi bir tehlike nitelii deil, tonalmn aknlk konusunda ar dknlk gstermesiymi.
Savann reniminin amalarndan birinin de, sava hibir eyi kabul etmeden, her eyi kabul edecek denli akkanlaana
dek tonaln aknln kesmek olduunu syledi.
Don Genaronun aaca zplamas ile aa atlamasn anlattmda, don Juan, savann lnn, bycln nemli
konularndan biri olduunu, don Genaronun da lna odaklanabildiim, bunu bir ara olarak kullandn syledi.
Haklsn," dedi, Genaro ksmen lyla ksmen de aa tarafndan ekildi. Bu, gerek bi grmeydi, senin andan. Bu,
nagualn gerek bi resmiydi. Genaronun istenci la odaklanmt, sonra kiisel dokunuuyla, aacn nagual ekmesini
salad. Hatlar hem Genarodan aaca hem de aatan Genaroya ulat.
Genaro aa atladnda grmen gerekense uydu: Genaro senin nnde bi noktaya younlayordu, aa, onu o noktaya itti.
Ama bu bi iti gibi algland yalnzca; aslnda aa tarafndan braklmt, bu. Aa nagual brakt, nagual da Genaronun, t anal
dnyasnda odakland noktaya geldi.
Genaro aatan ikinci kez atladnda, tonaln o denli akn deildi; fazla dknlk gstermemitin, bylece ilkinde olduu
denli tketmedin kendini.
leden sonra saat drt sularnda, don Juan syleyiimizi kesti.
Okalipts aalarnn oraya dnyoruz, dedi. Nagual, bizi bekliyor orada.
Bakalarnca grlmek tehlikesine dmyor muyuz, diye sordum.
Hayr. Nagual her eyi ayarlar, dedi.

--Nagualn Fsldamas

Okalipts aalarna yaklatmzda, don Genaroyu bir aa otuu stnde otururken grdm. Glerek el sallad. Yanna
gittik.
Aalar kargalar kaplamt. Bir eyden rkm gibi gaklyorlard. Don Genaro, kargalar dinginleinceye dek devinimsiz ve
sessiz kalmamz gerektiini syledi.
Don Juan srtn bir aaca vererek benim de ayn eyi, bir metre solundaki bir aaca dayanarak yapmam imledi. kimiz de,
drt metre nmzde duran don Genaroya bakyorduk.
Don Juan, gzlerinin belirsiz kmldanlaryla ayaklarm dzeltmem gerektiini gsterdi. Ayaklar yar ak biimde, aacn
gvdesine yalnzca omuz balar ve kafasnn en arkasyla deerek, dimdik duruyordu. Kollarm iki yanma yaptrmt.
Bir saat kadar ylece durduk. kisini de, zellikle don Juan yakndan izliyordum. Bir an geldi, bedeninin ayn noktalaryla aaca
dokunmay srdrerek, yavaa aa kayp yere oturdu. Kollarn, yukarda kalan dizlerinin stne koydu. Ben de,
devinimlerinin tpklarn yaptm. Bacaklarm ar yorulmutu, bu konum deiiklii beni rahatlatt.
Kargalar, tek bir ses duyulmayncaya dek, gaklamalarn aama aama azalttlar. Bu sessizlik, kargalarn gaklamasndan daha
da sinir bozucuydu.
Don Juan sessizce konutu, benimle. Alacakaranln, benim en gzel zamanm olduunu syledi. Ge bakt, saat alty
gemi olmalyd. Bulutlu bir gnd, gnein konumunu belirleyemiyordum. Kazlarn, ya da ola ki hindilerin uzaktan gelen
bartlarn duyuyordum. Ama okalipts aalarnn olduu yerde tek bir grlt duyulmuyordu. Uzun sredir ne kular tyor,
ne de bycek bcekler trdyordu.
Grebildiim kadaryla don Juanla don Genaronun bedenleri mkemmel bir devimsizlik iindeydi. Yalnzca dinlenmek
amacyla, bir an iin arlk merkezlerini deitirmilerdi.
Don Juanla benim oturmak amacyla yere doru kaymamzdan sonra don Genaro, apansz bir devinimde bulundu. Ayan
kaldrp otuun stne koydu. Sonra, onu sol profilden grebileceim biimde krk be derece kadar dnd. Bir ipucu
yakalamak amacyla don Juana baktm. enesini uzatt; bu, don Genaroya bakmay srdrmemi anlatan bir buyruktu. Dev bir
kayg her yanm ele geirmeye balad. Kendime sz geirmekten acizimdir. Barsaklarm tutamamaktan korkuyordum.
Pablitonun, don Juann sombrerosunu grdnde neler hissettiini kesinlikle anlyordum. Yaadm barsak geveklii
nedeniyle en yakn alla komak zorunda kaldm. Ulumaya dnen kahkahalarn iittim.
Yanlarna dnmeyi gzm yemedi. Duraksadm bir sre; bynn, benim ani kmla bozulmam olmas gerekliini
dndm. Gene de uzun sre kalamazdm, orada; don Juanla don Genaro bulunduum yere geldiler. Beni aralarna aldlar,
hepimiz baka bir tarlaya doru yollandk. Tam arkasnda durduumuzda, burasnn sabahki tarla olduunu grdm.
Don Juan benimle konutu. Akkan ve sessiz olmam gerektiini, isel syleimi durdurmam syledi. Dikkatle dinledim. Tm
younluumu don Juana verdiimin kesinkes bilincinde olan don Genaro bunu, sabahleyin yaptklarn yeniden yapmak iin
kulland; o ldrtan ln koyuverdi. Beni habersiz, ama hazrlkl yakalamt. Nefes alp vermeyle, dengemi neredeyse ayn
anda gene ele almtm. Geirdiim sarsnt korkuntu, ne var etkisi uzun soluklu olmad, gene de don Genaronun devinimlerini
gzlerimle izlemeyi baardm. Bir aacn alak bir dalna zpladn grdm. Yaptklarn yirmi be otuz metre uzaktan izlediim
srada gzlerimle ilgili ilgin bir bozukluk yaadm. Kaslarnn eylemiyle zplamamt da, ksmen o mthi lyla kendini
iterek, ksmen de aatan gelen belirsiz hatlar tarafndan ekilerek havada kaymt. Aa, telleriyle ekip almt sanki onu.
Don Genaro, alaktaki daln stnde bir an kald. Sol profilini gene benden yana dndrmt. Bir dizi yabans devinimi
uygulamaya giriti. Ban sallad, bedenini titretti. Ban birok kez dizlerinin arasna sktrd. Kmldanp, titredike, gzlerimi
zerinde odaklamak zorlayordu. znyormu hissi veriyordu. Umarszca gz krparak bam don Juann bana retmi
olduu gibi saa sola evirip bak hattm kaydrdm. Sol perspektiften baktmda, don Genaronun gvdesini daha nce hi
grmediim bir biimde grdm. Sanki klk deitirmiti. stnde krkl bir takm vard; sa Siyam kedisi rengindeydi; ak
kahverengi ve bunun yan sra srtta ve bacaklarda koyu ikolata rengi. Takmn bir de uzun krkl bir kuyruu vard. Don
Genaronun elbisesi onu bir dala oturmu krkl, uzun bacakl kahverengi bir timsaha benzetmiti. Ban ya da yz hatlarn
gremiyordum. Bam doal bir konuma getirdim. Don Genaronun, szn ettiim grnts deimedi.
Don Genaronun kollar titredi. Daln zerinde ayaa kalkt, ne eilir gibi yaparak yere atlad. Dal be alt metre kadar
yksekteydi. Atlay, giysili, sradan bir adamn yere demek zere olduunu grdm srada giysinin kaln kuyruunun
titreyerek onu sessiz bir tepkili motor gibi havalandrdn ayrmsadm. Aalarn stne gitti, sonra yere doru kayd
handysa. Bu devinimi art arda yineledi. Kimi zaman dallara tutunuyor, aacn evresinde dnyor ya da bir ylan bal gibi
dallar arasnda kvrla kvrla gidiyordu. Ardndan, ikimizin arasndan geip evremizde emberler iziyor, ya da karnyla
aalarn tepe ularna deip ellerini rpyordu.
Don Genaronun oyunlar iimi korkuyla doldurdu. Gzlerimle onu izledim, onun bir yerden tekine kayarken kimi parlak telleri
makara ipi gibi kullandn grdm. Sonra, yeniden gneydeki aalarn tepesine kt; onlarn ardnda gzden kayboldu.
Ortaya kaca yeri belirlemeye altmsa da bir daha grnmedi.
Sonra, perspektif deitirmeden yerde yatyor olduumun ayrdna vardm. Tm olanlar boyunca, don Genaroyu ayakta
izlediim dncesindeydim.
Don Juan oturmama yardmc oldu. Sonra, Don Genaronun kaytsz bir havayla evremizde dolatn grdm. Utanga
utanga glmseyerek uuunu beenip beenmediimi sordu. Bir ey sylemeyi denedim ama konuamyordum.
Birbirlerine yabans biimde baktlar, ardndan don Genaro yeniden melme konumuna girdi. Uzanarak sol kulama bir eyler
fsldamaya balad. Hadi gel, benimle u, dediini duydum, sonunda. Bunu be ya da alt kez yineledi.
Don Juan da yanma gelip sa kulama fsldamaya balad, Konuma. Yalnzca Genaroyu izle!
Don Genaro beni de melik duruma sokup yeniden fsldamaya balad. Ak seik bir durulukla iitiyordum sesini. Dediklerini
belki on kez yineledi. Naguala gven. Nagual seni alp gtrr, dedi.
Sonra, don Juan da sa kulama bir eyler fsldamaya balad. Duygularn deitir, dedi.
kisinin de ayn anda konutuklarn duyuyordum, ama onlar teker teker de duyabiliyordum. Don Genaronun her sylediinin,
genel balamda aalar arasnda kaymakla bir ilintisi vard. Onlarca kez yineledii tmceler sonunda belleime kaznd. te
yandan, don Juann szleri belirli buyruklarla ilgiliydi, o da bunlar saysz kez yinelemiti. Bu ifte fsldamann inanlmaz bir
etkisi vard. Her birisinin kard seslerin tnlar sanki beni ikiye ayrmt. Sonunda, iki kulam arasndaki uurum ylesine
ald ki, tm birlik duygumu yitirdim. Kukusuz, ben olan bir ey vard; ama bedenim yokmu gibi hissediyordum. nsan saran
bir sis, duygular olan koyu sar bir pus gibiydi.
Don Juan beni uu iin biime sokacan syledi. Bundan sonra, szlerin, tuta kvra, duygularm biime sokan penselere
dntklerini hissettim.
Don Genaronun szleriyse onu izlememe davet eder gibiydi. stediimi, ama yapamayacam hissettim. Blnme ylesine
bykt ki, hibir ey yapamaz olmutum. Sonra, her ikisinin de ayn cmlecikleri sonsuz kez yinelemeye baladklarn
duydum; u mkemmel, uan biime bak, Zpla, zpla, Ayaklarn, aalarn tepesine ulaacak, Okalipts aalarna bak,
yeil noktalar gibi, Solucanlar ktr gibi eyler.
imdeki bir ey bir anda durmu olmalyd; belki de benimle konuulmasnn farkndal. Don Genaronun benimle birlikte
olduunu sezinlediysem de sezgimin bak asndan bakldnda yalnzca kocaman, olaanst klardan oluan bir ktle
ayrmsayabiliyordum. Kimi zaman parltlar snd, kimi zamansa klar artt. Devinim de yaamaktaydm. Beni hi durmadan
eken bir vakuma da benziyordu, bunun etkisi. Ne zaman devinimlerim azalp, bilinliliimi klara odaklasam, vakum beni
yeniden ekmeye balyordu.
Bir an geldi, itilip ekilmeler arasnda yein bir karmaa yaadm. evremdeki dnya, her ne idiyse, vakum etkisiyle birlikte ayn
anda bir geliyor bir gidiyordu. ki ayr dnya grebiliyordum; biri yaklarken, teki uzaklayordu. Bunu tek, sradan bir dnya
olarak alglamyordum. Gene de, ok uzun sredir gizlenmi bir eye de benzemiyordu. Daha ok, birletirici sonucu olmayan iki
farkndala sahipmiim gibiydi.
Bunun ardndan, sezgilerim zayflad. Kesinliklerini yitirmie benziyorlard ya da ylesine oalmlard ki, bunlar
snflandramyorum. Daha sonra gelen anlalabilir sezgiler boruya benzer bir biimin ularnda oluan bir dizi tnyd. Boru
bendim, tnlar ise benimle yeniden her bir kulama da konumaya balam olan don Juanla don Genaroydu. Onlar
konutuka, boru, tnlar anlayabildiim bir dalga boyuna dek ksald. Bir baka deyile, don Juanla don Genaronun sesleri
olaan sezgi anlamna girdi; tnlar nce anlalabilir grltleri andryordu; sonra barlarak sylenen szcklere, sonundaysa
kulamn dibindeki fsltlara dntler.
Bunun ardndan, tandk dnyann nesnelerinin ayrdna vardm. Grne baklrsa, yzkoyun uzanmtm. Toprak paralar,
kk talar, kuru yapraklar gryordum. Sonunda okalipts aal tarlann ayrdna vardm.
Don Juanla don Genaro yanmda, ayakta duruyorlard. Gn henz kararmamt. Kendime gelmek amacyla suya girmem
gerektiini hissettim. aya doru yrdm, giysilerimi kardm, algsal dengemi salayncaya dek suyun iinde kaldm.

Don Genaro, evine geldiimizde, bizden hemen ayrld. Gideceini belirtmek istermi gibi, omzumu tplad. Bir refleksle
zpladm. Dokunuunun gene ac vereceini dnmtm; ama aknlkla, bunun dosta bir dokunu olduunu grdm.
Don Juanla don Genaro, kaba bir akaya glen iki ocuk gibi gltler.
Bu denli dleklik etme, dedi don Genaro. Nagual, hep peinden koacak deil ya!
Ar tepkimi knarm gibi, dudaklarn bztrd, bir yoldalk ve itenlik havas iinde kollarn bana uzatt. Ona sarldm. En
scak, dosta hareketlerle srtm tplad.
Nagualla yalnzca belirli anlarda ilgilenmelisin, dedi." Geriye kalan zamanlarda sen ve ben, bu dnyann tm br insanlar
gibiyiz.
Don Juana dnerek ona glmsedi.
yle deil mi, Juancho? diye sordu, Juann gln bir trevi olan Juancho szcn vurgulayarak.
yledir, yledir, Gerancho, diye yantlad don Juan, Gerancho szcn uydurarak.
Kahkahalar patlattlar.
Bak seni uyaryorum, dedi, don Juan, bi adamn nagual m, yoksa sradan bi insan m olduunu anlayabilmek iin zorlu bi
gzlem gelitirmen gerek, nagualla dorudan ilikiye girersen lebilirsin ha!
Don Juan, don Genaroya dnerek ldayan bir glle sordu, yle mi, Gerancho?
yle, kesinlikle yle Juancho, dedi; yeniden gltler.
ocuksu neelerini paylaamyordum. Gn iinde yaadklarm olduka yorucuydu, ayrca ok heyecanlydm. Her yanm
kendime acma duygusu kaplad. Bana her ne yaptlarsa, bunun dn olmadn, bunun bana zarar verici olduunu
yinelemeye baladm srada alamak zereydim. Dncelerimi okuduundan kuku duymadm don Juan, duyduklarna
inanamyormu gibi ban sallad. Kkrdad. sel syleyiimi kesmek iin abaladm, kendime acma duygusu da yok oldu.
Genaro ok scak bi insan, dedi don Juan, don Genaro ayrldktan sonra. Bylesine incelikli bi velinimetin olmas erkin
ilerinden biridir.
Ne diyeceimi bilemedim. Don Genaronun benim velini metim olduu dncesi beni sonsuz derecede artmt. Don
Juandan bu konuda daha fazla bilgi vermesini istedim. Konu maya yatkn bir tavr yoktu. Ge ve evin yan tarafndaki kimi
aalarn koyu glgelerinin tepelerine bakt. Neredeyse kapnn nne dikilmi kaln, bodur bir aaca yaslanarak oturdu, benim
de sol yanna oturmam istedi.
Oturdum. Koluna dokununcaya dek kendine ekti beni. Gecenin o saatinin, zellikle o gn olanlardan sonra, benim iin tehlikeli
olduunu syledi. ok dingin bir sesle bir dizi ynerge verdi bana; onun uygun grd ana dek oturduumuz yerden
kmldamayacaktk; uzun suskunluklara dalmadan, belirli bir dengeyle konumay srdrecektik, nagualla karlarsam nefes
almaya balayp gzlerimi krptracaktm.
"Nagual buralarda m? diye sordum.
Tabii, diyerek kkrdamaya balad.
Neredeyse don Juana abanmtm. O konumaya balad, hemen her tr sorumu yantlad. Sanki karanlkta yazabilirmiim gibi
defterimle kalemimi bile verdi. Olabildiince doal, dingin olmam istiyordu, tonalm pekitirmek iin not tutmamdan daha iyi bir
yol yoktu. Tm bunlar zorlayc bir biimde uygulatt; not tutmann benim seimim olduunu, bu durumda bunu koyu karanlkta
bile yapmam gerektiini syledi. Not tutmay bir sava edimine dntrebileceimi, bylece karanln bir engel
oluturmayacan sylerken, sesinde bir meydan okuma tns seziliyordu.
Syleimizin kimi blmleriyle ilgili notlar iziktirebildiime gre beni, bir biimde buna inandrmt belli ki. Ana konumuz, don
Genaronun benim velinimetimin olmasyd. Don Juan beni, don Genaroyla ilk karlatmda meydana gelen ve gerek bir
yora ilevi gren o olaanst olay anmsamaya zorlad. Buna benzer bir ey gelmedi aklma. O gn yaadklarm yeniden
anlatmaya baladm. Anmsayabildiim kadaryla, sknt vermeyen, sradan bir bulumayd, 1968in ilkbaharnda gereklemiti.
Don Juan beni durdurdu.
Anmsayamayacak denli sarsaklatna gre, dedi, bo verelim gitsin. Sava dediin, erkin sylediklerini izlemeli.
Gerektiinde anmsarsn.
Don Juan, insann bir velinimeti olmasnn zor gerekletiini syledi. rnek olarak, teki mezi Eligioyu gsterdi. Yllardr
kendisiyle birlikte olan Eligio, henz bir velinimete kavuamamt. Eligio bulabilecek mi, diye sordum; erkin edimlerini nceden
bilmenin mmkn olmadn syledi. Yllar nce, kuzey Meksika llerinde bir grup gen grm olduumuzu anmsatt. Henz
bir velinimet bulamam olduklarn grdn, o ann genel koullaryla havasnn onlara yardmc olup nagual onlara
gsterme frsat verdiini anmsatt. Drt gencin atein banda oturduu, don Juann da herkesin gzne ayr bir giysiyle
gzkt, benim bir gsteri olarak algladm eyi yapt geceden sz ediyordu.
O ocuklar ok ey biliyordu, dedi. Aralarndaki tek aylak endin.
Peki, sonra ne oldu onlara? diye sordum.
Bazlar bir velinimet bulabildi, diye yantlad.
Don Juan, erk blgesini teslim etmenin, bir velinimetin grevi olduunu, mezine de en azndan bir retmen kadar el vermesi
gerektiini syledi.
Konumaya ksa bir ara verdiimiz srada, evin ardndan gelen yabans bir gcrt duydum. Don Juan, kapp koy vermemi nledi;
neredeyse bir tepkiyle ayaa kalkmak zereydim. Grlt duyulmadan nce sylei ok doal bir yn almaya balamt, benim
iin. Ama konumann kesildii bir sessizlik annda o grlt ortaya kmt. O anda, syleimizin olaanst bir ey olduu
kesinlik kazand. Don Juann ve benim szlerimin bir it oluturduu, evrede sinsi sinsi dolanan gcrtnn onu krp ieri girmek
iin frsat kollad kansna kaplmtm.
Don Juan, sk durmam ve dikkatimi evreye yneltmememi buyurdu. Gcrtl grlt, bana sert ve kuru topra trmalayan bir
sincab anmsatmt. Bu dnceyi oluturduum anda, don Juann bana gstermi olduu kemirgeni anmsadm. Uyumak
zereymi gibiydim, dncelerim grntlere ve ryalara dnyordu.
Nefes alma almasna balayp ellerimle karnm tuttum. Don Juan konumaya balad, ama onu dinlemiyordum. Dikkatim,
kuru yapraklar zerinde srnen ylanms bir eyin yumuak hrtsna taklmt. rktm, bedensel deiiklikler yaadm, bir
ylann bana sarld sansna kapldm. Ayaklarm, istemeden don Juann bacaklarnn altna sokup deliler gibi nefes alp
vermeye, gzlerimi krptrmaya baladm.
Grlt ylesine yakndan geliyordu ki, kayna yarm metre tedeydi, sanki. Don Juan dingin bir biimde, kendimi naguala
kar savunmann tek yolunun deimeden kalmak olduunu syledi. Bacaklarm bititirmemi, dikkatimi grltye odaklamam
buyurdu. Buyurgan bir sesle yazmam ya da soru sormam, kendimi brakmamam istedi benden.
nanlmaz abalarmn ardndan, grlty karann don Genaro mu olduunu sordum. Bunun nagual olduunu, ikisini
birbirine kartrmamam gerektiini syledi; Genaro, tonaln adym. Sonra baka bir ey syledi, ama anlayamadm. Evin
etrafnda dolanan bir ey vard ve ben dikkatimi younlatramyordum. Olaanst bir aba gstermemi buyurdu don Juan. Bir
an, kendimi deersiz hissettiim konusunda samalarken buldum. Bir korku sarsnts geirdim, ama bir anda olabildiince
saduyulu bir hale geiverdim. Don Juan artk evremizi dinleyebileceimizi syledi. Hibir ses gelmiyordu.
Nagual gitti, diyen don Juan; ayaa kalkarak ieri girdi.
Don Genaronun gaz lambasn yakt, yiyecek bir eyler hazrlad. Sessizce yedik. Nagualn geri gelip gelmeyeceini sordum.
Hayr, dedi ciddi bir tavrla. Yalnzca deniyordu seni. Gecenin bu saatinde, alacakaranln hemen ardndan daima bi eylerle
ilgilenmelisin. Ne olursa. Yalnzca ksa bi sre iin, bi saat belki ama senin en lmcl saatin bu.
Bu gece, nagual seni kstrmay denedi, ama sen bu saldry savuturacak kerte glydn. Bi keresinde boyun emitin de
bedenine su dkmem gerekmiti. Bu kez iyi becerdin.
Saldr szcnn, olay tehlikeli bir boyuta getirdiini belirttim.
Tehlikeli mi? diye sordu. Bu, olay ortaya koymann en acayip biimi bence. Seni korkutmaya almyorum, ben. Nagualn
eylemleri lmcldr. Sana daha nce de syledim bunu. Ayrca seni yaralamaya alan Genaro deil; tersine, sana verdii
nem tam anlamyla kusursuz, ama nagualn saldrlarna kar koyacak erkin yoksa, benim yardmma, Genaronun zenine
bakmakszn lp gidiverirsin.
Yemeimizi bitirdikten sonra, don Juan yanma oturup, omzumun stnden notlarma bakt. O gn bama gelenleri yerli yerine
oturtabilmemin ola ki yllar alaca yorumunda bulundum. Anlamay umut bile edemeyeceim sezgilerle dolup tamtm.
Anlayamazsan, ok iyi durumdasn saylr, dedi. Eer anlarsan boka battnn resmidir. Bu bi bycnn bak as, elbet.
Sradan bi adamn bak asna greyse anlamay baaramazsan batarsn. Sradan bi adam, senin paralara ayrldn ya da
paralara ayrlmaya baladn dnr.
Szck seimine gldm. Paralanma kavramn nme attnn ayrdndaydm; bunu daha nce, korkularmla balantl olarak
ona ben sylemitim. Bu kez, bama neler geleceiyle ilgili sorular sormayacam konusunda gvence verdim.
Konuma yasa koymadm hibi zaman, dedi. Aklama abasna girmediin srece, gcn tkenene dek konuabiliriz,
nagual hakknda. Eer anmsamay becerirsen, nagualn yalnzca tanklk etmek iin olduunu sylediydim. Yani neyi nasl
izlediimiz konusunda konuabiliriz. Sense hep bunlarn nasl mmkn olabildiine ekmek istersin konuyu, iren bi ey bu.
Nagual, tonalla aklamak istersin, aptallk bu. zellikle de artk bilgisizliin ardna saklanamayacan gz nnde
bulundurulursa. Konuma bizim iin bi anlam tayor belki, ama bu belirli snrlar iinde kalmak zorunda olduumuz iindir; bu
snrlar naguala uygulanamaz.
Konuya bir aklk getirmeye altm. Her eyi mantksal adan aklamay istemem bir yana, aklama gereksinimimin
yaadm alglarn ve kaotik uyarlarn saldrsndan frsat bulup bir dzen oluturma gereinden kaynaklandn belirttim.
Don Juann yorumu, kabul etmediim bir noktay savunuyor olduumdu.
Dknlk gsterdiini yle iyi biliyorsun ki, dedi. Dzen kurmak, yetkin tonal anlamna gelir, yetkin tonal olmak ise tonal
adasnn stnde olup biten her eyin bilincinde olmak anlamna gelir. Ama sen yle deilsin. Dzen kurma dncenin iinde
gerek yok, yani. Bunu yalnzca tartmay kazanmak iin kullanyorsun."
Ne diyeceimi bilemedim. Don Juan, tonal adasnn temizlenmesi iin olaanst aba gerektiini syleyerek, bir biimde
gnlm ald. Sonra da, nagualla ikinci karlamamda sezgilediklerimin tmn anlatmam istedi benden. Bitirdiimde, krkl
timsah biiminde algladm eyin, don Genaronun mizah duygusunun bir uzants olduunu syledi.
Hl bu kerte zgn olman ok yazk, dedi. Hep aknla saplanp kalyorsun, bylece Genaronun gerek sanatn
skalayp duruyorsun.
O grntnn ayrdnda miydin, don Juan?
Hayr, gsteri bir kiilikti.
Ne grdn?
Bugn tm grebildiim nagualn aalarn arasnda kaymas, evremizde dolanp durmasyd. Grebilen herkes buna tank
olabilirdi.
Peki, ya grmeyenler?
Hibir eye tank olamazlard; olsa olsa vahi bi rzgrn etkisiyle sallanp duran aalar grrlerdi, belki. Nagualn, anlalmaz
davurumlarn, bildiimiz eyler gibi yorumlarz hep. Bugnk durumda nagual yapraklar sallayan bi esinti, yabans bi k ya
da kocaman bi atebcei olarak yorumlanabilirdi. Grmeyi bilmeyen bi insan, hele acelesi varsa, bi eyler grdn ama
anmsayamadn bile syleyebilir. Doal bu. Adam kendisine gre mantkldr. Zira onun gzleri olaand bi ey
bulunmadn sanacaktr; tonaln gzleri olduklarndan dolay tonaln dnyasyla snrl kalacaktr ve o dnyada insan sarsan
bi yenilik, gzlerin anlayamayaca ve tonaln aklayamayaca hibi ey olmayacaktr.
Kulaklarma fsldamalarnn getirdii beklenmedik alglar sordum.
Olayn en gzel yanyd bu, gerisi pek nemli deil; ama o, gnn incisiydi. Kurallar, velinimetle retmenin bu son ayar
yapmalarn gerektirir. Tm edimlerin en zorunu. Hem velinimetin, hem de retmenin bi insan ikiye ayrmaya yeltenebilmeleri
iin kusursuz birer sava olmalar gerekir. Bunu bilemezsin, nk henz alglamann tesindeama, erk gene ok iyi
davrand sana. Genaro bulup bulabilecein en kusuruz savadr.
nsan ayrmak neden ok nemli bir i?
Tehlikelidir de ondan. Bi bcek gibi lebilirdin. Ya da, daha beteri seni bi araya getiremezdik; bylece o duygu yaylasnda
kalrdn.
Bunun, bana da yaplmas neden gerekliydi, don Juan?
Nagualn, mezin kulana fsldayp onu ikiye ayrmas gereken bi zaman vard.
Ne demek bu, don Juan?
nsann, sradan bi tonal olabilmesi iin birlie gereksinimi vardr. Tm znn tonal adasnn stnde yer almas gerekir. Bu
birlik olmazsa insan ldrr; ne var, bi bycnn bu birlii, zn tehlikeye atmadan blmesi gerekir. Bycnn hedefi
yaamaktr, bylece gereksiz tehlikelere atlmaz. Bu nedenle ta ki bi an gelip de, deyim yerindeyse oradan svncaya dek,
yllarca sprr adasn. nsan ikiye blmek, bu kan kapsdr.
Yaadn eylerin en tehlikelisi olan bu blme ok yaln ve kolay oldu. Nagual, ustaca klavuzluk etti sana. nan bana; yalnzca
kusursuz bi sava baarabilir bunu. Senin adna ok sevindim.
Don Juan elini omzuma koyduunda kar konulmaz bi alama istei yaadm.
"Seni bir daha gremeyeceim ana m geldim?" diye sordum.
Glerek ban sallad.
"Gene bi orospu ocuu gibi dknlk gsteriyorsun," dedi. Hepimiz yaparz ya bunu, neyse. Baka baka biimlerde olur,
hepsi bu. Bazen ben de dknlk gsteririm. Ben, seni martp gszletirdiimi dnrm. Genaro, Pablito'ya verebilecei
her eyi verir, insan bundan baka ne isteyebilir ki? Elinden gelenin en iyisini kusursuzca yapan birini kim eletirebilir ki?"
Bir sre konumad. Sessizlik iinde oturmak sinirime dokunmutu.
"Bir vakumla ekilmi gibi hissettiimde bana neler oluyordu, syleyebilir misin? diye sordum.
"Szlyordun," dedi, kaytsz bir titremle.
"Havada m?"
"Hayr. Nagual iin toprak, hava ya da su yoktur. Bunu sen kendin de anlayabilirsin. O gayya kuyusunda iki kez bulundun,
stelik nagualn kapsndaydn yalnzca. Seni evreleyen eyi tanmadn sylemitin. Nagual, nagualn zamannda szlr,
uar ya da her ne yapyorsa onu yapar; bunun, tonaln zamanyla hibi ilgisi yoktur. Bu iki ey uyumaz."
Don Juan konuurken bedenimde bir rperme hissettim. enem dt, azm istemeden ald. Kulaklarmn tpas alr gibi
oldu ve ok duyulabilir bir titreim ya da tnlama iittim. Don Juan'a bu duyumlar aktardm srada konuurken, bir bakasnn
sesini duyuyormu gibi olduumu ayrmsadm. Syleyeceimi, sylemeden nce duyuyordum; blnmez, tam bir duyguydu bu.
Sol kulam, olaanst duygularn kaynayd. Sa kulamdan daha gl ve duyarlyd. Daha nce olmayan bir eyler vard.
Don Juan'a bakmak amacyla sama dndmde, bu kulamda bir dizi berrak duyusal sezgi olutu. Fiziksel bir uzam, erimi
iindeki her eyi tam bir hassaslkla duyduum bir diziydi.
Nagualn fsldamas verdi sana bunu, dedi don Juan, duyusal deneyimimi betimlediimde. Kimi zaman gelecek, sonra da
kaybolacak. Bundan sonra olabilecek herhangi sra d bi duyumdan korkma. Ama her eyin tesinde, sakn ola ki bu duyumlar
konusunda dknlk gstermeyesin, onlar taknak haline getirmeyesin. Baaracan biliyorum. Senin blnme zamann
doru bi zamand. Bunlar hep erk ayarlad. imdi her ey sana bal, artk. Yeterince glysen eer, blnmenin getirdii oku
srdrmeyi baarrsn. Baaramazsan yazk sana. Kurumaya balarsn, kilo kaybedersin, benzin solar, bo bo bakarsn,
konumazsn, pek ho birisi olmazsn.
Belki de, bunu bana yllar nce syleseydin, dedim, yani senin ve don Genaronun yaptklarnz; o zaman yeterince...
Elini kaldrp szm kesti.
Ne bo bi lakrd bu, dedi. Bi zamanlar bana, eer bu inatln ve mantksal aklama gereksinimin olmasayd, imdiye dek
oktan byc olabileceini sylemitin? Senin andan, byc olabilmek, yoluna dikilen bu inatln ve aklama
gereksiniminin stesinden gelmek demektir, anla bunu. Dahas, bu kusurlar gtrecek seni erke. Yaamn farkl olsayd erkle
dolup taar mydn sanyorsun sen?
Genaro da ben de, senin gibi belirli snrlar iinde edimlerde bulunabildik ancak. Bu snrlar erk koyarsava da, ne desek,
bi erk mahkmudur; tek bi zgr seim hakk olan bi mahkm: kusursuz bi sava gibi davranmayla bi aptal gibi davranma
arasndaki seim. Son tahlilde, sava iin erkin mahkmu deil, klesi de diyebiliriz; nk bu seim artk bi seim olmaktan
kar, onun iin. Genaronun kusursuzca davranmaktan baka bi ey gelmez elinden. Bi aptal gibi davranmak iini boaltr,
ykmna neden olur.
Genarodan korkuyorsun, nk tonalm kltmek iin korkutma yolunu kullanyor. Bedenin biliyor bunu, akln bilmese de.
Bylece, bedenin Genaroyu her grdnde kap saklanmak istiyor.
Ben de, don Genaronun beni bilerek mi korkutmak istediini merak etmi olduumu syledim. Nagualn nceden bilinemeyen
yabans eyler yapt karln verdi. rnein, sabahleyin, soluma dnp don Genaronun aata ne yaptna bakmak
istediim an beni nlediinde aramzda neler getiini anlatt. Nagualnn ne yaptnn, her ne kadar bunu zamanndan nce
anlamann imkn yoksa da, farkna varm olduunu syledi. Ksacas, sola dnmem, tonalmn bilerek att, intihara
srkleyen bir admm. Bu devinim, nagualnn dikkatini ekmi, bu nedenle onun bir paras tepeme dm.
stemeden, aknlm gsteren bir devinimde bulundum.
Akln, sana lmsz olduunu sylyor, gene, dedi.
Ne demek bu, don Juan?
lmsz bi varln, aknlk, korku ve kuku duymak iin nnde dnyann zaman vardr. te yandan, bi sava tonaln
buyruuyla oluturulmu anlamlara boyun emez, zira znn btnselliinin bu dnyada geirecek pek az zaman olduunu
bilir.
nemli bir noktaya parmak basmak istedim. Korkularm kukularm ve aknlm bilinli bir dzeyde yer almyordu; ben onlar
denetlemek amacyla ne denli aba gsterirsem gstereyim, don Juanla ve don Genaroyla bir araya geldiim an da kendimi
umarsz hissediyordum.
Bi sava umarsz olmaz, dedi. Ne de korkulu, akn ve kukulu; hangi koulda olursa olsun. Savann yalnzca
kusursuzlua ayracak zaman vardr; tm dierleri erkini emer, kusursuzluksa onu erkle doldurur.
Yine dndk dolatk, u eski soruya geldik, don Juan. Kusursuzluk nedir?
Evet. Gene u eski soru, gene u eski yant: kusursuzluk, neyle urarsan ura, en iyisini yapmaktr.
Ama don Juan benim de anlatmaya altm bu, her an en iyisini yaptm sanyorum, ama grlyor ki yle deilmi."
Gstermeye altn kadar karmak deil bu i. Bu kusursuzluk dalgasnn anahtar, zamann olmas ya da olmamas
duyumudur. Kendini lmsz gibi grr yle de davranrsan o ite kusursuzluk arama, ana kuraldr bu; yle zamanlarda dn,
sana soluna bakzamann varm gibi hissetmenin bi aptallk olduunu anla. lmsz insan yok bu dnyada.

--Algnn Kanatlar
Don Juanla tm gnmz dalarda geirdik. Gn aarrken yola ktk. Don Juan beni, drt deiik erk yerine gtrd; her
birinde, yllar nce benim iin bir yaam durumu diye betimledii o zel grevin stesinden gelmeme yardmc olacak belirgin
ynergeler verdi. Akamstne doru geri dndk. Yemeimizi yedikten sonra don Juan evden ayrld. Benim, lamba iin
gazya getirecek olan Pablitoyu beklemem ve onunla konumam gerektiini sylemiti.
Notlarma ylesine gmlmtm ki, Pablito yanma varncaya dek, geldiini anlamamtm. Pablito'nun yorumu, "erk trs"na
alt, bu nedenle, "grme" yetim olmadka, onun geliini iitemeyeceim yolundayd.
Pablitoyu her zaman beenmitim. yi dost olmamza karn, gemite onunla tek bana kalma frsatn yeterince
yakalayamamtm. Pablitonun ekici kiilii ok arpcyd. Ad Pabloydu, ne var, Pablito deyimi ona daha uygun dyordu.
nce kemikliydi ama srm gibiydi. O da, don Juan gibi, olduka kasl bir yapya sahipti, bedeninde bir gram ya yoktu, glyd.
Yirmili yalarnn sonuna yaklamt ama on sekizinde gsteriyordu. Esmer, orta boyluydu. Kahverengi gzleri duru ve parlakt.
Don Genaro gibi, onun da dosta glnde bir ocuun haylazl kyordu ortaya, kimi zaman.
Ona, don Genaronun teki mezi olan arkadam Nestoru sordum. Gemite, onlar hep birlikte grmtm, aralarnda daima
mkemmel bir iliki olduu hissini vermilerdi bana; ne var ki, bedensel grnt ve kiilik alarndan birbirlerinin tam tersiydiler.
Pablito ne kadar neeli ve itense, Nestor da o kadar kasvetli ve ekingendi. Ayrca, daha uzun, daha kilolu, daha esmer ve ok
daha yalyd
Pablito, Nestorun sonunda don Genaroyla olan almasnn stesinden geldiini ve onu son grdmden bu yana tmyle
deiik bir insan olup ktn syledi. Nestorun almas ya da kiilik deiimiyle ilgili fazla bir ey sylemekten kanp,
konuyu birden deitiriverdi.
ittiime gre nagual seni fena kstrm, ha? dedi.
Bunu bildiine ok ardm ve nasl rendiini sordum.
Genaro bana her eyi anlatr, dedi.
Don Genarodan sz ederken, benim yaptm gibi, sayg biimini kullanmadn ayrmsadm. Ona itenlikle, Genaro diyordu,
yalnzca. Don Genaroyu kardei gibi grdn, bir aradayken, ailedenmi gibi rahat olduklarn syledi. Don Genaroyu ok
sevdiini aka itiraf etti. Yalnlndan, drstlnden ok etkilenmitim. Onunla konuurken, don Juanla benim
davranlarmzn ne denli birbirine yakn olduklar kafama dank ettiyse de bizim ilikimiz, don Genaroyla Pablitonun ilikisiyle
karlatrnca resmi ve kasntl grnyordu.
Pablitoya, don Juandan korkmasnn nedenini sordum. Gzleri yerinden frlad. Don Juan yalnzca dnmek bile ona rk
veriyormu gibiydi. Yant vermedi. Beni gizlice deerlendiriyormu gibi bir havas vard.
Sen ondan korkuyor musun? diye sordu.
Ben don Genarodan korktuumu syledim, o da duymay bekledii en son ey buymuasna glmeye balad. Don Juan'la
don Genaro arasndaki farkn, gndzle gece arasndaki fark gibi olduunu syledi. Don Genaro gndzm, don Juansa
geceymiona dnyann en rktc varl gibi geliyormu. Don Juana duyduu korkuyu betimlemek, Pablitoyu, bir mez
olarak, kendi konumu hakknda yorum yapmaya yneltti.
Dnebileceim en sefil durumdaym, dedi. Beni evde grsen, sradan bir adama oranla ok ey bildiimi anlardn, ama beni
bir de nagualla birlikte gr; o zaman da pek fazla bir ey bilmediimi anlarsn.
Konuyu abucak deitirerek not tutmamla dalga gemeye balad. Don Genaronun, kiiliimdeki garipliklere karn beni ok
beendiini, benden duyduu honutluu onun protegidosu olduumu syleyerek gsterdiini ekledi.
Bu terimi ilk kez duyuyordum. Don Juann birlikteliimizin banda getirdii bir baka terime uygun dyordu. Bana, onun
escogidosu, seilen kiisi olduumu sylemiti. Protegido szc ise korunan kii anlamna geliyordu.
Pablitodan, nagualla bulumalarn anlatmasn istedim. O da, ilk karlamasn anlatt. Bir keresinde, don Juann ona bir
sepet vermi, onun da bunu iyi dileklerle verilen bir armaan olarak kabul etmi olduunu syledi. Onu bir kancayla kapnn
stne asm, bir kullanm alan bulamad iin sepeti unutup gitmiti. Pablito, sepetin bir erk armaan olduuna, bu nedenle
onu zel bir amala kullanmas gerektiine inandn anlatt.
Akamn erken bir vaktinde, Pablito bunun onun lmcl saati olduunu da ekledi, ceketini almak iin odaya girmi. Evde tek
banaym da, bir dostu grmeye gitmek iin hazrlanmaktaym. Oda karanlkm. Ceketini aldktan sonra tam kapya
yaklat bir srada sepet yere dp ayann dibine dek yuvarlanm. Pablito, yere denin sepet olduunu grnce kendi
korkusuna kendisinin glm olduunu syledi. Onu yerden almak iin eildiinde, unutamayaca bir sarsnt geirmi. Sepet,
ulaamayaca bir noktaya frlayp, birisi onun stnden bastryor, onu bkyormuasna sallanp atrdamaya balam.
Pablito, mutfaktan, odadaki her eyi ayrt edecek kadar k gelmekte olduunu da ekledi. Sonra, yapmamas gerektiini bile
bile, bir sre sepete bakm. Sepet birden, hrlt biiminde solumaya balam. Pablito anlatmasn srdrerek, sepetin nefes
alp verdiini hem duymu hem de grm olduunu syledisepet canlym, odada Pablitoyu kovalamaya balam, odadan
kn engellemi. Sonra, sepetin itiini, sazlarn teker teker alp, kuru bir horozibii bitkisi gibi stne gelen dev bir topa
dntn syledi. Srtst yere dm, top ayaklarna dolamaya balam. Pablito, o srada aklnn uup gittiini, lgnlar
gibi bardn anlatt. Top onu yakalam ve bacaklarndan yukar doru kmaya balam. Ondan kurtulmaya alt srada,
topun, don Juann, ak azyla onu yutmaya hazrlanan yz olduunu grm; yaad dehetten tr bir anda kendinden
gemi.
Pablito ok iten ve ak bir biimde, kendisinin de evdeki br kiilerin de nagualla karlamalaryla ilgili balarndan geen,
bir yn yk anlatt. Saatlerce konutuk. Benimle hemen hemen ayn kukular duymaktayd o da, ama kendisini bycler
dnyasnn bilgilerine brakmada bana oranla ok daha duyarl davranyordu.
Bir ara ayaa kalkt, don Juann geldiini hissettiini, onun iin orada kalmak istemediini syledi. nanlmaz bir hzla uup gitti.
Sanki bir ey ekip almt onu odadan. Gle gle demeyi bile bitirememitim.
Az sonra don Juanla don Genaro geldi. Glyorlard.
Pablito, eytan arpmasna yola doru kouyordu, dedi don Juan. Neden acaba?
Her halde Carlitocuu, parmaklarn eritip bitirircesine alrken grnce korkmutur, dedi don Genaro, yazlarmla dalga
geerek.
Sonra bana yaklat.
Dinleyin! Bir fikrim var, dedi, neredeyse fsldayarak. Mademki yazmay bu kadar seviyorsun, o halde neden kalem yerine
parmanla yazmay renmeyesin? Ne mthi, dimi?
Don Juanla don Genaro yanma oturdular, insann parmayla yazmasyla ilgili eitli fikirler ne srerek elendiler. Don Juan
ok ciddi bir sesle yabans bir yorumda bulundu.
Parmayla yazmay kolayca renir, kukusuz, ama yazdklarn okuyabilir mi, bakalm?
Don Genaro, glmekten iki bklm olmasna aldrmadan yant yaptrd, Okur o, okur. Sonra, siyasi bir karklktan
yararlanarak nemli bir mevkii kazanmay baaran taral bir ahmak hakknda, olduka skc bir yk anlatmaya balad. Don
Genaronun anlattklarna baklrsa, yknn kahraman, bakan, vali, hatta bakan olarak atanmt, zira o furya iinde, halka ne
yapacan sylemeye frsat bulamamt. Adam, bu atamann da verdii cesaretle kendisini pek nemli grmeye balamt.
Don Genaro susup, ar derecede rol kesen kt bir oyuncu havalarnda bana bakt. Bana srtt, kalarn indire kaldra gz
krpt. Olayn kahramanlarnn, halk toplantlarnda ok baarl olduunu, konumalarn stesinden kolaylkla geldiini, ama
konumu gerei konumalarn okumas gerektiini, ne var ki adamn okuma yazma bilmediini anlatt. Adam, insanlar
kandrmak iin akln kullanyordu. stne bir eyler iziktirimi bir sayfay, yapaca konumann metniymi gibi her yere
tamaya balamt. Bylece etkililii de tm br iyi nitelikleri de teki ahmaklar arasnda su gtrmez biimde kabul
ediliyordu. Ama bir gn okuma yazma bilen bir yabanc km ortaya da, kahramanmzn, konumasn okurken kd ba
aa tuttuunu ayrmsam. Yabanc glmeye balam, saptad bu yalan herkese gstermi.
Don Genaro yeniden susup, benden yana bakarak sordu, Kahramanmzn app kaldn m sanyorsunuz? Ne gezer.
Dingince herkesin yzne bakp yle demi: Ba aa m? Okumasn bilirsen eer kdn ynnn ne nemi kalr? Marifet,
tersten okuyabilmektir, zaten! Btn ahmaklar da onunla paylamlar bu fikri.
kisi de, patlayarak kahkahalar koyuverdiler. Don Genaro yavaa srtm tplad. Sanki yknn kahraman bendim. Her
yanm bir sknt sard, sinirli sinirli srtmaya baladm. yknn belki de sakl bir anlam vard, diye dndm, ama sormay
gzm yemedi.
Don Juan daha da yaknma geldi. ne doru eilip sa kulama doru fsldamaya balad, Gln m sandn? Don Genaro
da bana doru eilip sol kulama fsldad, Ne dedi? ster istemez, istensiz bir sentez oluturarak, ayn anda iki soruya birden
yantlamaya kalktm.
Evet. Gln oluunu sorduunu sanyorum, dedim.
Kukusuz, evirdikleri manevrann ayrdndaydlar; gzlerinden ya boanrcasna gldler. Don Genaro, her zamanki gibi don
Juana oranla daha ok abartlyd; srtst yuvarlanp, bir iki metre geriledi. Sonra, karn st uzanp, kollarn, bacaklarn
uzatt, bir eksenin evresinde dnyormuasna frldak gibi evirdi kendini. Bana yaklancaya dek dnd, sonunda aya,
ayama dedi. Bir anda ayaa kalkp utanga utunga gld. Don Juan kalalarn tutuyordu. Tam bir glme krizine
yakalanmt, midesini actacak biimde gld belliydi.
Bir sre sonra ikisi birden yanma gelip kulaklarma fsldamaya baladlar. Sylediklerini srayla ezberlemeye altm ama
yararsz olduunu anladm bu abalamay brakmak zorunda kaldm. ok fazla gelmiti bana bunlar.
kiye ayrlm olduum duygusu yerleene dek fsldamay srdrdler. Geen gnkne benzer bir sise dntm; her eyi
dorudan hisseden sar bir pusa. Baka bir deyile, her eyi bilebiliyordum. Sz konusu olan, dnceler deildi; yalnzca
kesin emin olma durumlar vard. Yumuak, sngerimsi, canl, benim dmda ama gene de benim bir param olan bir duyguyla
iliki kurduumda bunun bir aa olduunu bilmitim. Onun aa olduunu kokusundan hissetmitim. Anmsayabildiim,
belirgin bir aa gibi kokmuyordu geri ama iimde bir ey, bu zel kokunun aa esans olduunu biliyordu. Bunu ne
nceden biliyordum, ne de mantm kullanarak bulgulamtm. Yalnzca, orada benimle iliki kuran bir eyden, ne kat ne de
sulu, benim tanmlayamadm, ama beni evreleyen bir eyden kan dosta, sarmalayc, scak bir koku nedeniyle bunun bir
aa olduunu biliyordum. Bu biimde bilmeyle onun zn tpladm hissettim. Beni kendinden uzaklatrmam, tersine,
onunla birlikte erimeye davet etmiti. Her yanm kaplad, ya da ben onun her yann kapladm. Aramzda, ne ok zel ne de
rahatszlk verici bir ba vard.
Kesin durulukta algladm ikinci duyum, bir sevin, bir merak dalgasyd. Her yanm titreti. Bir dolu elektrik yk bedenime
giriyordu sanki. Ac verici deildi bunlar. Holanmtm bunlardan, ama snflandramadm, belirsiz biimleri vard. Gene de,
iliki kurduum eyin, toprak olduunu bilmitim. Bir yanmla bunun toprak olduunu kesinlikle anlamtm. Ama bu dolaysz
alglamalarmn sonsuzluunu idrak etmeye altm anda, onlar ayrt etme yetisini hepten yitirdim.
Sonra birden kendim oldum yeniden. Dnyordum. ylesine hzl bir geiti ki bu, uyandm sandm. Gene de, hissedi
biimimden, tam anlamyla kendim olamadm anladm. Gzlerimi tmyle amadan nce, eksik bir eyler olduunu
biliyordum. evreme bakndm. Hl bir ryann ya da o trden bir grnn iindeydim. Ne var, dnce srelerim yalnzca
yetkin deil, ayn zamanda kesin bir berraklk iindeydi. abucak bir deerlendirme yaptm. Don Juanla don Genaro bu ryams
durumu belirli bir nedenle oluturmulard hi kukusuz. Tam bu nedeni anlamann kysna yaklamtm ki, dmdan gelen bir
ey, dikkat etmeye zorlad beni. Kendimi ynlendirmek uzun zamanm ald. Srtst uzanmtm, stne uzandm ey
grlesi bir zemindi. nceledike, aknlm, merakm iyice artt. Anlayamadm bir maddeden yaplm dzensiz dilimler ilgi
ekici ama yaln biimde yerletirilmiti. Bir arada duruyorlard ama yere ya da birbirlerine bititirilmemilerdi. Elastik bir yaplar
vard; parmam sokunca ayrldlar, ekince yeniden birletiler.
Ayaa kalkmay denedim ama, en olaand duyusal arpklklardan birine kapldm. Bedenimi denetleyemiyordum; aslnda,
bedenim bana ait deilmi gibiydi. Devimsizdi; hibir blmyle balantm yoktu, ayaa kalkmay denediimde kollarm
kmldatamadm, kalalarmla kendimi itmeye alarak karn st yalpalanmaya baladm. Bu yalpalanma, nerdeyse yeniden
karn st dnmeme neden oluyordu. Gerilmi kollarm ve bacaklarmla bu dn engelleyip, srtst konuma geldim. Bu
konumdayken hayatta grebileceim en arpk ayaklarla iki yabans bacan grntsn yakaladm. Bu benim bedenimdi! Bir
zbna sarlm olmalydm. Aklma, sakat ya da yatalak bir benle ilgili bir sahne izlemekte olduum dncesi geldi. Srtst
yuvarlanp bacaklarma bakmay denedim, ama bedenimi sallamaktan baka bir ey yapamyordum. Dorudan sar bir ge
bakyordum, koyu limon sars bir ge. Bu gn daha koyu yarklar ya da kanallar, asl kalm su damlalarna benzeyen,
saysz tmsekleri vard. Bu inanlmaz gk, zerimde sersemletici bir etki yaratmt. Tmseklerin bulul olup olmadklarn
belirleyemiyordum. Bam iki yana evirdike glgeli, deiik sar tonlar ieren blgeler olduunu da bulguladm.
Birden, baka bir ey ekti dikkatimi; sar gn tam tepesinde, bamn stnde bir gne grdm; dorudan bakabildiim iin
pek yakc olmad kansna vardm, beyazms ho bir k yayan bir gne.
Tm bu yabans grntleri seyretmeye zaman bulamadan iddetle sarsldm hissettim. Keskin bir ses bir kkrdama duydum;
bunun hemen ardndan arpc bir grntyle kar karya kaldm; plak ayakl dev bir diiydi bu. Yuvarlak, kocaman bir yz
vard. Siyah salar bir olan ocuu gibi kesilmiti. Kollaryla bacaklar bir devinki gibiydi. Beni bir oyuncak bebek gibi yerden
kapp, kaldrarak omzuna oturttu. Bedenim asl kald. O gl srtn gryordum. Omuzlarndan ve srtndan aa doru ince
tyler vard. O inanlmaz arl altnda demenin ezildiini duyuyor, ayann bast yerlerdeki izleri gryordum.
Beni binaya benzer bir yapnn nnde karn st yere brakt. Derinlik alglamamda tuhaf bir eyler olduunu hissettim. Binann
boyutlarna bakarak kestiremiyordum. Kimi anlar, gln derecesinde kk duruyordu, ama alglamam dzelttiime inandm
bir andan sonra baktmda, devasa boyutlarnn ayrdna varabildim.
Dev kz yeri gcrdatarak yanma oturdu. O kocaman dizine dokunuyordum. eker ya da ilek gibi kokuyordu. Benimle
konutuunda dedii her eyi anladm; yapy gstererek orada yaayacam syledi.
Kendimi birden burada bulmann okunu atlattktan sonra, evreyi inceleme isteimin arttn grdm. Binann, ilevsiz drt
stunu vard; hibir ey tamyorlard, binann tepesine dek uzanyorlard. Biimleri, yalnln ta kendisiydi, sar ge
ulatklarn sandm dmdz, drt uzant. Bir estetik vecit haline girmitim.
Dev kz, beni yapnn iine srtst kaydrd. at siyah ve dzd, gnein klarn geirerek ok ilgin ekiller olumasn
salayan bakml delikler vard, stnde. O gzelim gnein yayd n deliklerden geip ilgin zemin zerinde rettii ho
oyunlar zevkle izliyordum. Yap drt keliydi, gze batan gzellii dnda her eyi anlalmaz geliyordu.
Sevinli halim ylesine younlamt ki, alamak ya da sonsuza dek orda kalmak istedim. Ama bir g ya da gerilim ya da
tanmlanamaz bir ey beni ekmeye balad. Birden, kendimi srtst uzanm olarak yapnn dnda buldum. Dev kz oradayd,
ama onunla birlikte bir baka varlk, byklyle gnei bile rten bir kadn daha vard. Onunla karlatrldnda, dev kz
kk bir kz gibi kalyordu. Byk kadn kzgnd; yapy, stunlarndan birini tuttuu gibi kaldrd, ba aa getirip yere brakt.
Bir iskemleydi bu!
Bunun ayrdna varmam, bende yeni bir eyler balatt; kimi rknt verici alglamalar tetiklemi oldu. Birbirinden ayr, ama pek
de ksa srmeyen bir dizi grntye kaplverdim. Art arda gelen patlamalarla o ahane zemin, hasr bir yayg; sar gn
ptrl yzeyi olan bir tavan; gnein bir elektrik ampul; beni o denli alp gtren yapnn da kk bir kzn ters evirip oyun
evine dntrd bir iskemle olduunu grdm ya da ayrt ettim.
Mimari yapda, devasa boyutlu bir baka nesneye ilikin son bir grnm daha oldu. ylece duruyordu bu ey. Ucu yukar
dnk bir salyangoz kabuunu andryordu. Yzeyleri yabans, mor bir maddeden yaplm kimi ibkey ya da dbkey
plakalardan oluuyordu; her plakann stnde, ss olmaktan ok bir ileve sahip gibi grnen oluklar vard.
Yapy zenle ve ayrntl bir biimde izledim, ama bir ncekinde de olduu gibi onu kesinlikle anlalamaz buldum. Yapnn
"gerek doasn ortaya karmak amacyla, gene alglamam dzeltebileceimi umdum. Ama byle bir ey olmad. Bylece,
binayla da, anlayamadm ilevi hakknda da, yabans ve kestirilemez bir bilinlilik ya da bulgular kmesinin iine daldm.
Olaan bilinliliime bir anda dndm. Don Juanla don Genaro yanmadaydlar. Yorgundum. Saatime baktm; bileimde deildi.
Don Juanla don Genaro bir azdan kkrdamaya baladlar. Don Juan zamana nem vermememi, don Genaronun yapm
olduu kimi neriler zerinde younlamam syledi.
Don Genaroya dndm, o da bir aka yapt. En nemli nerisinin parmamla yazmay renmem olduunu, bylece hem
kalem savurganlndan kurtulacam, hem de gsteri yapabileceimi syledi.
Notlarmla, uzunca bir sre dalga getiler, sonra gidip yattm.

Ertesi gn uyandmda, don Juann isteiyle, deneyimimin ayrntl yksn anlattm onlara.
"Genaro, yaadklarnn u an iin yeterli olduunu hissediyor, dedi don Juan, konumamn bitmesiyle.
Don Genaro ban sallayarak ayn fikirde olduunu gsterdi.
"Geen akam yaadklarmn anlam neydi? diye sordum.
Bycln en nemli konusuna, kysndan bi bak attn, dedi don Juan. Dn gece, znn btnselliine bi dal yaptn.
Tabii, u an pek anlam olmayan bi ey bu, senin iin. znn btnselliine ulamak iin, kiinin renme arzusu ya da
kabullenme isteine bal bi ey deil, kukusuz. Genaro, nagualn fsldamasnn, bedeninde yer etmesi iin zaman gemesi
gerektiini dnyor.
Don Genaro ban sallad.
ok zaman, dedi, kafasn aa yukar sallayarak.
Yirmi ya da otuz yl, belki.
Ne tepki vereceimi bilemedim. pucu ararcasna don Juana baktm. kisinin de yzlerinde ciddi bir ifade vard.
Peki, gerekten yirmi ya da otuz ylm var m? diye sordum.
Tabii ki yok! diye baran don Genaronun ardndan kahkahalar patlattlar.
Don Juan, isel sesimin syledii zaman oralara yeniden dnmemi, bu arada ben blnmken yaptklar esinlemeleri bir araya
getirmemi syledi.
Nasl yapacam bunu?
sel syleyiini susturup, iinde bi eyin taarak her yeri kaplamasna izin verirsen, olur biter, dedi don Juan. Bu ey, senin
alglamandr, ama sylediime bi biim vermeye alma hi. Brak nagualn fsldamas sana yol gstersin, bu yeter.
Sonra da, dn gece birbirinden ok farkl iki dizi gryle uratm syledi. Biri aklanamaz imi, tekiyse tamamyla
doalm, grnme sralar da hepimiz iin gerek olan konuyu imliyormu.
Bir gr nagual, dieriyse tonald, diye ekledi, don Genaro.
Bu sylediini aklamasn istedim. Bana bakp, srtm tplad.
Don Juan araya girip ilk iki grnn "nagual" olduunu, don Genaronun, ilgilinim noktas olarak bir aala topra setiini
syledi. teki ikisiyse, kendisinin setii "tona!" grntleriymi; birisi, bebekken dnyay alglama biimiymi.
Sana yabanc bi dnya gibi geldi, nk alglaman henz istenen kalba girmedi, dedi.
Gerekten, bu benim dnyay gr biimim miydi? diye sordum.
Kesinlikle, dedi. Senin belleindi o.
Don Juana beni alp gtren o estetik duygusunun belleimin bir paras olup olmadn sordum.
Bugnk gibi gideriz o grntlere, dedi. O sahneyi, bugn grecein gibi grrsn. Ne var, bu bi alglama almasyd.
Dnyann, bugn senin iin ierdii anlamn olutuu zamana ait bir grnt. skemlenin iskemle olduu bi zaman.
Dier sahne konusunda tartmak istemedi.
ocukluumdan kalma bir an deildi o, dedim.
Doru, dedi. Baka bi eydi.
Gelecekte greceim bir ey miydi? diye sordum.
Gelecek yoktur! dedi, serte. Gelecek, szn gelii gelecektir. Bi byc iin yalnzca imdi ve buras vardr.
Aslnda bununla ilgili sylenecek bir ey olmadn, nk almann amacnn, algmn kanatlarnn almas olduunu, her ne
kadar o kanatlarla umamsam da sradan algmla ulaamayacam drt noktaya dokunabildiimi syledi.
Ondan ayrlmak amacyla eyalarm toplamaya baladm. Don Genaro defterimi toparlamaya yardmc oldu, onu antamn en
dibine koydu.
Oras scak ve rahattr, diyerek srtt. Souk almayacana emin olabilirsin.
Sonra, don Juan oradan ayrlmam konusunda fikir deitirmi gibi yeniden deneyimim hakknda konumaya balad. Hi
dnmeden, don Genaronun elinden antam almay denedim, ama daha ben dokunmadan onu yere att. Don Juan srtn
dnm, konuup duruyordu. antama atlayp aceleyle defterimi aramaya koyuldum. Don Genaro defteri yle bir yere
yerletirmiti ki, ulaabilmek iin ok zaman yitirdim; sonunda, bulup not tutmaya baladm. Don Juanla don Genaro bana
bakyordu.
ok kt grnyorsun, dedi, don Juan, glerek. Bi sarhoun, iesine kavumas gibi kavutun o deftere.
efkat dolu bir annenin, ocuuna kavutuu gibi, dedi, don Genaro.
Bi papazn hana kavutuu gibi, diye ekledi don Juan.
Bir kadnn, klotlu orabna kavutuu gibi, diye bard don Genaro.
Ben arabama doru ilerlerken onlar hl benzetiler tretiyor, ulurcasna glyorlard.

BLM : BYCLERN AIKLAMASI

--Naguala Tank
Eve dner dnmez, tuttuum notlar bir dzene koyma iine daldm. Yaadklarm anmsadka, don Juanla don Genaronun
bana yaattklar giderek daha da etkileyici olmaya balad. Ne var, bulatm eylerden tr, aylarca korku ve aknlk iinde
dknlk gsterme biimindeki tepkimin, eskiye oranla younluunu yitirmi olduunu ayrmsadm. Birok kez nceden de
yapm olduum gibi duygularm bilerek kendime acmaya ve karsama yapmaya doru ynlendirmeye altysam da, bir
eylerin eskisi gibi olmadn anladm. Bunun yan sra, don Juana, don Genaroya, hatta Pablitoya soracam bir dolu soruyu
yazma niyetindeydim. Bu tasar daha balamadan sona erdi. imde, aratrma ve aknlk konumuna girmemi nleyen bir ey
vard.
Don Juanla don Genaronun yanma gitme arzusunda deildim. Ama bu olaslktan kanyor da deildim. Bununla birlikte, bir
gn, bu konu hakknda nceden dnmeden onlar grme zamannn geldiini hissettim.
Gemite, Meksikaya doru yola kmadan nce, don Juana sormak istediim binlerce nemli soru doluuyordu kafama; bu
kez aklma bir tane bile gelmiyordu. Sanki notlarm zerinde yaptm almalarla gemiten arnm, don Juanla don
Genaronun dnyasnn imdi ve buradasna hazrlanm gibiydim.
Don Juann beni, orta Meksikann dalarnda bir kasabann pazaryerinde bulmas iin yalnzca birka saat beklemek yetmiti.
Beni byk bir muhabbetle selamlayp sradan bir neride bulundu. Don Genaronun yerine gitmeden nce, don Genaronun
mezleri Pablito ile Nestoru ziyaret etmek istediini syledi. Otoyoldan kar kmaz, yolun yannda ya da yolun zerinde
herhangi allmadk bir grntye kar gzm ak tutmam istedi. Kafasndakilere ilikin dnceleri daha ak bir biimde
dile getirmesini istedim.
Yapamam, dedi. Nagualn kesin ipularna gereksinmesi yok.
Yantna dnmeden karlk verircesine arabay yavalattm. Yksek sesle glerek eliyle, arabay srmemi imledi. Pablitoyla
Nestorun yaadklar kasabaya yaklatmzda, don Juan arabay durdurmam istedi. enesini, sezilmeyecek bir biimde
kmldatp, yolun solunda yer alan bir kme orta boy kaya parasn gsterdi.
te Nagual, dedi, fsltyla.
evrede kimse grnmyordu. Don Genaroyu greceimi ummutum. Kaya paralarna bir kez daha bakarak aralarndaki
blgeyi taradm. Grnrde bir ey yoktu. Herhangi bir ey, kk bir hayvan, bir bcek, bir glge, kayalarda kk bir oluum,
beklenmedik bir ey ayrt edebilmek amacyla, gzlerimi ksp baktm. Bir sre sonra vazgeerek yzm don Juana evirdim.
Baklarm glmsemeden karlad, ardndan yeniden kaya paralarna bakmam salamak amacyla, kolumu elinin tersiyle
yavaa itti. Yeniden onlara bakmaya baladm. Bir sre sonra arabadan kan don Juan, kendisini izlememi talar dardan
inceleyeceimizi syledi.
Kayalarn altm ya da yetmi metre yaknna gelinceye dek yavaa, sakin admlarla yrdk. Don Juan orada bir sre durarak
sa kulama, nagualn beni tam o noktada beklediini syledi. Ona, ne denli zorlanm olsam da kayalardan, birka
kaktsten, bir iki de allk meyvesinden baka bir ey grmediimi syledim. Ama o, nagualn, orada beni beklediinde diretti.
Sonra, oturmam, isel syleimi susturmam, gzlerimi odaklamakszn kayalarn tepelerinde gezdirmemi buyurdu. Yanma
oturdu, azn sa kulama yaklatrarak nagualn orada olduunu ve sorunumun, isel syleimi tmyle susturamamamdan
kaynaklandn fsldad. Syledii her szc isel suskunluk halindeyken duydum. Her eyi anlamtm ama yant
veremiyordum; dnmek, konuabilmek iin aba harcayamyordum. Yorumlarna verdiim tepki, tam anlamyla dnce
biriminden ok, genellikle dnceyle badatrdm tm anlam imlerini ieren, eksiksiz his birimlerini andryordu.
Nagualn yolunda tek bama yrmemin ok zor olduunu, benim ise bu ie gveyle ve onun arksyla atlm olmamdan
tr pek talihli olduumu fsldad. Gvenin arsnn ansn aklmda tutarsam, onu, bana yardmc olmas iin geri
getirebileceimi syledi.
Szleri, ya erk veren bir etki yaratm olmal, ya da ola ki onun gvenin ars adn verdii o sezgisel grngy ben
arm olmalym ki, don Juan fsltl szlerini bitirdii anda o olaand, tkrk saarcasna kan sesi duymaya baladm.
Ses renkleri ylesine zengindi ki kendimi bir an yank odasnda sandm. Tn ykseldike, rya halindeymiim gibi bir konuma
getim, kayalarn tepesinde kmldayan bir ey olduunu saptadm. Bu devinim beni youn bir biimde korkutmutu, o anda
berrak farkndalma dnverdim. Gzlerimi kayalara odakladm. Don Genaro onlarn tepesinde oturuyordu! Ayaklar
sallanyor, ayakkablarnn altyla kayalara vururken, gvenin arsyla ezamanl olduu anlalan tartml bir tn kartyordu.
Sonra bana glerek el sallad. Mantkl dnmek istedim. Onun, buraya nasl gelmi olduunu ya da onu orada nasl
grdm bulgulama hissi ya da arzusu iindeydim, ama mantm hibir biimde ynlendiremiyordum. O koullar altnda
yapabileceim tek ey, orada oturmu glp el sallarken, ona bakmaktan ibaretti.
Bir sre sonra, oturduu yuvarlak kaya parasndan aa doru kaymaya hazrlanr gibi oldu. Bacaklarn berkittiini,
ayaklarnn sert topraa doru inie hazrlandn ve kayarken ivme kazanmak amacyla srtn kayalara deene dek gerdiini
grdm. Ama iniinin tam ortasnda bedeni durdu. Bir yere skt duygusuna kapldm. Sanki suyun stndeymi gibi birka
kez bacaklarn rpt. Kendisini pantolonunun oturma yerinden yakalam bir eyden kurtulmak istermi gibi bir hali vard. Sinirli
devinimlerle, kaba etlerini iki eliyle svazlad. Bana, ac verici bir biimde yakalanm hissi veriyordu. Koup, ona yardmc olmak
istedim, ama don Juan kolumdan tutup bir yandan da gln yarm azla saklayarak bana, zle onu! zle! dediini iittim.
Don Genaro tekmeledi, bedenini gerdi, kendini saa sola att; sanki bir iviyi gevetmeye alyordu. Birden bir patlama sesi
duyuldu ve tam don Juanla benim durduumuz yere kadar kayd. ki aya zerinde bir, bir buuk metre nme indi. Kalalarn
svazlad, acdan dans edermi gibi zplad ve yakas almadk kfrler savurdu.
Kaya beni brakmak istemedi, kmdan yakalad, dedi, utanga bir sesle.
Benzersiz bir nee duygusu iindeydim. Yksek sesle gldm. Neemin, zihin berraklma eit olduunu ayrmsadm. O anda,
her eyi kaplayan engin bir farkndalk durumuna girmitim. evremdeki her ey kristal gibi berrakt. Daha biraz nce uyuukluk,
dalgnlk iindeydim. Ama, don Genaronun birden belirmesi, grkemli bir berraklk durumuna sokmutu beni.
Don Genaro kaba etlerini svazlayarak zplamay bir sre daha srdrd; sonra arabama yneldi, kapy aarak emekleye
emekleye koltua geti.
Konumak amacyla don Juandan yana dnmtm. Grnrde bir yerde deildi. Yksek sesle onu armaya baladm. Don
Genaro da arabadan kt, don Juann adn tiz, lgnca bir sesle ararak, arabann nndeki dzlkte daireler ize ize
komaya balad. Beni taklit ediyordu kukusuz. Kendimi don Genaroyla tek bama bulmann getirdii youn korkuyla
arabann evresinde birka kez bilinsizce koarak bara bara don Juan armtm.
Don Genaro, Pablitoyla Nestoru almamz gerektiini, don Juan yolun bir yerinde bulacamz syledi.
lk korkumun stesinden geldikten sonra, onu grmekten mutluluk duyduumu belirttim. Tepkim nedeniyle azarlad beni. Don
Juann babam gibi deil, annem gibi davrandn syledi. Annelerle ilgili ok gln kimi benzetmeler, akalar yapt. ylesine
eleniyordum ki, Pablonun evine geldiimizin farkna varamadm. Don Genaro durmam syledi, sonra arabadan indi. Pablito,
evinin kapsnda bekliyordu. Koarak geldi, arabaya girip yanma oturdu.
Hadi, Nestorun evine gidelim, dedi, ok acelesi varmasna.
Dnp don Genaro nerede diye bakndm. Ortalkta yoktu. Pablito yalvarrcasna acele etmemi syledi.
Nestorun evine doru yola koyulduk. O da kapda bekliyordu. Arabadan ktk. kisinin de neler olup bittiini bildiklerine dair bir
kan vard iimde.
Nereye gidiyoruz? diye sordum.
Genaro sylemedi mi sana? diye sordu Pablito, inanmyormuasna.
Ne don Juann, ne de don Genaronun bana hibir ey sylemedikleri konusunda gvence verdim onlara.
Bir erk yerine gidiyoruz, dedi Pablito.
Ne yapacaz orada? diye sordum.
kisi de bir azdan bilmediklerini sylediler. Nestor, don
Genaronun ona beni erk yerine gtrmesini sylediini ekledi.
Sen, don Genaronun evinden mi geliyorsun? diye sordu, Pablito.
Don Juanla birlikte olduumu, don Genaroyu yolda bulduumuzu, sonra don Juann beni onunla braktn syledim.
Don Genaro nereye gitti? diye sordum, Pablitoya.
Ama Pablito neden sz ettiimi anlayamad. Don Genaroyu arabamda grmemiti.
Benimle, senin evin oraya kadar geldi, dedim.
Nagual arabandayd, galiba, dedi Nestor, korkulu bir sesle.
Arkada oturmak istemediinden, nde Pablitonun yanna skt.
Nestorun yolu belirtmek iin verdii ksa buyruklar dnda hi konumadan ilerledik.
Sabahleyin olanlar hakknda dnmek istedim, ama bunlar aklama abasnn, bir biimde, yararsz bir dknlkten baka
bir ey olmayacan biliyordum. Nestorla Pablitoyu konuturmaya abaladm; arabann iindeyken ok sinirli olduklarn, onun
iin konumayacaklarn sylediler. Alakgnll yantlar ylesine houma gitmiti ki, konumalar iin daha fazla zorlamadm
onlar.
Bir saat bekledikten sonra, arabay bir yan yola park edip sarp bir dan yamacn trmanmaya baladk. Hi konumadan bir
saat kadar yrdk; Nestor nden gidiyordu. Byk bir tepenin dibinde durduk. Neredeyse altm metre yksekliindeydi ve
dimdik ge uzanyordu. Nestor, yar kapal gzleriyle topra tarayp oturacak doru drst bir yer arad. Tarama devinimlerinin
ok zayf olduunu zntyle ayrmsamtm. Yanmda duran Pablito birka kez onun hareketlerini dzeltmeye yeltendiyse de
kendini tutarak stne dmedi. Sonra, Nestor bir anlk teredddn ardndan bir yer seti. Pablito, rahatlam biimde nefesini
koy verdi. Nestorun setii yerin doru yer olduunu biliyordum, ama bunu nasl bildiimi anlayamyordum. Bylece, ben nder
olsaydm neresini seerdim diye baknmaya baladm. Ne var, izlemem gereken yntem hakknda bir karara bile varamadm.
Pablito ne yaptmn kesinlikle ayrdndayd.
Beceremezsin bunu, diye fsldad. Beni yasal olmayan bir eyle yaparken yakalam gibi skntyla gldm. Pablito da glerek
don Genaronun daima onlarla birlikte dalarda yrdn, nderlii zaman zaman birine ya da tekine braktn, bu yzden
kiinin, seiminin ne olacan bilmesinin mmkn olmadn bildiini syledi.
Genaro der ki, bunu yapamamann nedeni, yalnzca doru ve yanl seimlerin var olmasdr, dedi. Yanl bir seim yaparsan
bedenin bunu bilir; oradaki baka herkesin bedeni de bilir bunu; ama doru bir seim yaptnda beden bunu anlayp, gever
seim falan yaptn hemen unutur. Bedenini, gelecek seim iin yeniden doldurursun, anlyor musun, tpk bir silah gibi.
Bedenini ayn seim iin yeniden kullanmak istersen, yapamazsn bunu."
Nestor bana bakt; not tutmam onu meraklandrm gibiydi. Pablitonun sylediklerini onaylamasna ban sallarken ilk kez
gldn grdm. st dilerinden ikisi eriydi. Pablito, Nestorun kaba ya da ask suratl olmadn, sadece dileri yznden
utandn, hi glmemesinin nedeninin de bu olduunu aklad. Nestor azn rterek gld. Dilerini dzelttirmesi iin onu bir
diiye gnderebileceimi syledim, ona. Bu nerimi aka sanp ocuklar gibi gldler.
Genaro, utangalnn stesinden tek bana gelmesi gerektiini sylyor, dedi Pablito. stelik Genaro onun ansl olduunu
da sylyor; herkes ayn biimde srrken, Nestor bir kemii uzunlamasna ayrabilir, srarak insann parmanda, iviyle deler
gibi delik aabilirmi.
Nestor azn aarak bana dilerini gsterdi. Sol kesici diiyle kpek dii yana doru kmt. Dilerini birbirlerine vurarak
takrdatp kpek gibi hrlad. Yalandan stme saldrr gibi yapt. Pablito gld.
Nestoru bylesine rahat grmemitim. Gemite birka kez birlikte olmutuk, bende orta yal bir adam izlenimi brakmt. O
anda orada ylece oturup dilerini gsterirken, ne kadar gen olduunu anladm. Yirmili yalarnn bandaki gen bir adam
gibiydi.
Pablito yeniden yetkinlikle dncelerimi okudu.
Kendine nem vermeyi brakma zerinde urayor, dedi. Onun iin byle gen duruyor.
Nestor olurlarcasna ban ne doru sallad, tek bir sz sylemeden grltlce osurdu. arm, kalemimi drmtm.
Pablitoyla Nestor, glmekten handysa leceklerdi. Dinginletiklerinde, Nestor yanma gelerek bana, elde sklnca zel bir ses
karan kendi yapm olduu bir dzenei gsterdi. Bunu yapmay ona don Genaronun rettiini aklad. Dzenek kk bir
krkten, iki para tahta arasndaki yuvaya yerletirilmi, titreici ilevi gren bir yapraktan oluuyordu; tahta paralar ise
skma gibi alyordu. Nestor, oluturulan tnnn, kullanlan yapran cinsine gre deitiini syledi. Denememi isteyerek
belirli bir ses oluturmak iin skmalarnn nasl sklacan, bir baka ses iinse nasl alacan gsterdi.
Ne iin kullanyorsun bunu? diye sordum?
Birbirlerine ksaca baktlar.
Bu onun tin tuza, aptal! dedi Pablito, serte.
Sesinin titremi hrnca, ama bak dostayd. Bu ikisi, don Juanla don Genaronun yabans, insan sindiren bir karm
gibiydiler.
Dehet verici bir dnceye daldm. Yoksa don Juanla don Genaro bana gene oyun mu oynuyorlard? Bir an mthi bir rkye
kapldm. Ama karnmn iinde bir yerlerde bir eyler koptu da yeniden dinginletim. Pablitoyla Nestorun, don Juanla don
Genaroyu davran modeli olarak kullandklarn biliyordum. Ben de gn getike onlar gibi davrandm bulgulamtm.
Pablito, Nestorun bir tin tuzann olmasnn uurlu olduunu, kendisinin henz bir tane edinemediini syledi.
Burada ne yapacaz? diye Pablitoya sordum.
Nestor soruyu kendisine sormuum gibi, yant verdi.
Genaro bana dedi ki, burada bekleyecekmiiz, beklerken de glp elenecekmiiz, dedi.
Ne kadar beklememiz gerekir, sence? diye sordum.
Yantlamad; ban sallayp, sorarcasna Pablitoya bakt.
Bir fikrim yok, dedi Pablito.
Bylece, Pablitonun kz kardeleriyle ilgili koyu bir syleiye daldk. Nestor en byk kzn ok kt baklar olduunu,
gzleriyle bitleri bile ldrebileceini syleyerek Pablitoyla dalga geti. Pablitonun ondan ok korktuunu, nk kavga
ederken, kz kardeinin kzgnlkla onun koca bir tutam san tavuk yolar gibi bir ekite koparacak denli kuvvetli olduunu
anlatt
Pablito ablasnn bir canavar olduunu kabul ettiini, ama nagualn onu dzene sokup, hizaya getirdiini syledi. Kzn nasl
yola getirildiinin yksn anlatmasnn ardndan, Pablitoyla Nestorun don Juann adn hi anmadklarn, ondan, srekli
biimde nagual diye sz ettiklerinin ayrdna vardm. Grne baklrsa, don Juan, Pablitonun yaamna girmi, btn kz
kardelerini, daha uyumlu bir yaam srmelerini salamak amacyla, biraz zorlamt. Pablito, nagualn onlarla iini bitirmesinin
hemen ardndan kzlarn birer azizeye dndn anlatt.
Nestor notlarmn ne ie yaradn renmek istedi. Onlara iimi akladm. Anlattklarmla gerekten ilgileniyorlarm gibi
tuhafa bir hisse kaplp, insanbilimden girdim, felsefeden ktm. Kendimi sonuta gln bularak susmak istedim, ama
anlatma ylesine dalmtm ki, ksa kesemiyordum. kisi bir takm gibi, beni bu uzun aklamay srdrmeye zorluyorlard sanki.
Gzleri stme kilitlenmiti. Sklm ya da yorulmua benzemiyorlard.
Bir yorumun tam ortasndayken, gvenin arsnn belirsiz tnsn duydum. Bedenim gerildiszm asla bitiremedim.
Nagual burada, dedim, dnmeden.
Nestorla Pablito dehet dolu baklarla birbirlerini szdler, yerlerinden frlayp yanma geldiler; bana adeta yaptlar. Azlar
almt. rkm ocuklar gibi bakyorlard.
Sonra, anlalmaz bir duyusal deneyim yaadm. Sol kulam kmldamaya balad. Bir biimde kprdyordu. Bu kprt bam
yz seksen derece dolaynda dndrp dou olduumu sandm yne bakmama yol at. Bam hafife saa doru titredi; bu
konumdayken, gvenin arsnn tkrk saan tnsn rahatlkla yakalayabiliyordum. Uzaktan, kuzeydou ynnden
geliyormu gibiydi. Yn saptadktan sonra, kulam inanlmaz zenginlikte bir tn saana yakalad. Ne var, bunlar duyduum
tnlarn anlar myd yoksa o anda m oluuyorlard, bilemiyordum.
Bulunduumuz yer, bir da srasnn sol yamacnda yer alyordu. Kuzeybatya doru aa kmeleriyle yer yer da fundalklar
vard. Kulam, o ynden gelen, kayalarn zerinde yryen ar eyin sesini yakalama benziyordu.
Nestorla Pablito, ya tepkilerime yant veriyor ya da ayn tnlar kendileri de iitiyorlard. Bunu onlara sormak isterdim, ama
gzm yemedi; ya da, ola ki younlamam durduramyordum.
Tn yaknlap ykseldike, Nestor ile Pablito iki yanma yapt. Nestor bundan en ok etkilenenimizdi; bedeni denetlenemez
biimde titriyordu. Bir an geldi, sol kolum sallanmaya balad. stemim dnda yzme dek ykselerek fundalklarn bulunduu
blgeyi gsterdi. Titreen bir tn ya da kkreme duydum; bu, bildik bir tnyd. Yllar nce, psikotropik bir bitkinin etkisi
altndayken duymutum. Fundalklarn arasndaki devasa bir karalty saptadm. Fundalklarn kendileri kararyormu da,
sonunda tam bir siyaha dntryormu gibiydi. Karaltnn belirli bir biimi yoktu, ama kmldyordu. Nefes alyor gibiydi.
Pablitoyla Nestorun korku dolu barlarna karan, kan dondurucu bir lk duydum; ardndan, fundalklar ya da dntkleri
karalt bize doru umaya balad.
Artk kendimi tutamaz duruma gelmitim. Nasl oldu bilmiyorum, iimde bir ey sarsld. Karalt nce stmzde doland,
ardndan bizi iine ald. evremizdeki k karard. Gne batm, ya da alacakaranlk birden bastrm gibiydi. Nestorla
Pablitonun, balarn koltuklarmn altna soktuklarn hissettim; bilinsiz bir koruma igdsyle kollarm balarna doladm
yuvarlanarak arkaya doru dtm.
Ne var ki, tala kapl yere ulamamtm bir an sonra, iki yanmda Pablitoyla Nestor, kendimi ayakta bulmutum. kisi de
benden uzun idilerse de, ekmi gibi duruyorlard; srtlarn eip bacaklarn bkerek koltuklarmn altna sacak boya
gelmilerdi.
Don Juan ile don Genaro nmzde duruyorlard. Don Genaronun gzleri geceleyin parldayan kedigzleri gibiydi. Don Juann
gzlerinde de ayn parlt vard. Don Juan hi bu biimde grmemitim. Gerekten korkutucuydu. Don. Genarodan da te: Her
zamankinden daha gen ve glyd. Onlara baktka benim bildiim anlamda insan olmadklar yolunda lgn bir dnceye
kapldm.
Pablitoyla Nestor sessizce inliyorlard. Don Genaro tam bir l Birlik tablosu oluturduumuzu syledi. Ben, Babaymm,
Pablito Oul, Nestorda Ruhlkuds. Don Juanla don Genaro gmbrdercesine gldler. Nestorla Pablito ise utangaa
glmsediler.
Don Genaro, birbirimizden ayrlmamz gerektiini, zira bu tr sarlmalara yalnzca kadnla erkek arasnda, ya da bir erkekle
tokmaks arasnda destur verildiini syledi
Hl ayn noktada durduumu, sandm gibi yere dmemi olduumu grdm. Aslnda Pablitoyla Nestor da eski noktalarnda
duruyorlard.
Don Genaro, bayla imleyerek Nestorla Pablitoyu uyard. Don Juan da onlar izlememi imledi. Nestor nmzden giderek
Pablitoyla bana oturacak birer yer gsterdi. Don Juanla don Genaronun kmldamadan durduklar kaya dibinden elli metre
kadar uzakta, tek sra halinde oturduk. Onlara baknca, gzlerimi odaklayamaz oldum. Gzlerimi a bakar duruma getirdiimin
ayrdndaydm, nk iki deil, drt kii gryordum. Sonra, sol gzmdeki don Juan grnts, sa gzmdeki don Genaro
grntsyle st ste geldi; bu birleimin sonunda, ortada, don Juanla don Genaronun arasnda yanardner renklerde bir
varlk belirdi; bildiimiz insana deil, beyaz ateten bir topa benziyordu. Her yan, k telcikleri gibi bir eylerle kaplanmt.
Bam salladm, ift grnt birden yok oldu; ne var, don Juanla don Genaronun ldayan nesneler olarak grntleri srd.
ki tuhaf uzunca nesne grmekteydim. Kendiliinden kl telcikleri olan, beyaz yanardner futbol toplarn andryorlard.
ki ldayan varlk titredi, telciklerinin sallandn, sonra da yok olduklarn gerekten grdm. Uzun, rmcek ana benzer ve
tepenin stnden frlatlm gibi grnen ipince bir telcik tarafndan ekilmilerdi sanki. Yaadm duyum, kayalarn stnden
gelen beyaz bir k huzmesinin, onlar ekip ald biimindeydi. Bu olanlar hem gzlerimle, hem de bedenimle alglamtm.
Bunun yan sra, alglama konumunda devasa oranszlklarn olduunun da ayrdndaydm, ama bunun hakknda her zamanki
trden bir yorum getiremiyordum. rnein tepenin dibine bakarken don Juanla don Genaroyu, sanki gzm krk be derecelik
bir ayla emiimcesine doruktayken grebiliyordum.
Korkmak, yzm kapayp alamak ya da olaan tepkilerimin dahilinde baka bir ey yapmak istedim. Ama kilitlenmi gibiydim.
Dncenin ne olduunu bildiim kadaryla, arzularm, dnceye benzemiyorlard, bu nedenle, da vurmaya altm trden
cokusal tepkileri ortaya karamyordum
Don Juanla don Genaro yere atladlar. Bunu, karnmda duyumsadm bir dme duygusuna dayanarak hissetmitim.
Don Genaro atlad yerde kald; don Juan ise bize doru yrd, arkama geip sada bir yere oturdu. Nestor melmiti;
ayaklarn karnna ekmi, enesini ellerinin arasna almt, kollarn dirsekleri zerinde baldrna dayam, bana destek
veriyordu. Pablito ise elleri karnnda, hafife ne eik biimde oturuyordu. Ben de kollarmn n ksmyla karn blgemi
kapattmn ayrdna vardm. Omzumdan dirseime kadar olan blmleri bedenimin iki yanna yaptrmtm, yle ki, basn
brlerimi actmaktayd.
Don Juan tekdze bir mrldanmayla hepimize seslendi.
Baknz nagualn zerine sabitlemelisiniz, dedi. Tm dnceler, tm szler ortadan kalkmal.
Bunlar alt yedi kez yineledi. Sesi ok yabansyd, bilmediim bir sesti; kertenkele derisi zerindeki pullar anmsatt bu ses
bana. Bu benzetme bilinli bir dnce deil, bir duyguydu. Szcklerinin her biri, pul pul soyuluyor gibiydi; tartm hr tekinsiz,
ksrk gibi kuru, bouk szcklerbuyrua dnen tartml mrltlar.
Don Genaro hi kmldamadan durmaktayd. Ona baktmda grnty dntrmeyi srdremedim. Gzlerim istemim dnda
a bakar duruma geldi. Don Genaronun bedenindeki yabans lty yeniden ayrt ettim. Gzlerim kapanmaya ya da yalarla
kaplanmaya balamt. Don Juan yardmma kotu. Gzlerimi a bakar duruma getirmemi buyurduunu iittim. Bamda
yumuak bir darbe hissettim. Apak algladm ki, bana ufak bir akl ta atmt. Tan etrafmdaki kayalarn zerinde birka
kez sektiini grmtm. Nestorla Pablitoya da atm olmalyd; kayalarda seken baka akl ta sesleri de iitmitim.
Don Genaro, yabans bir dans durumuna gemiti. Dizlerini bkm, kollarn yanlarna yaptrm, parmaklar gerilmiti. Burgu
hareketi yapmaya hazrlanyormu gibiydi; kendi evresinde yarm bir dn yaparak yukarya doru ekildi. Dev bir trtln
ipliine taklarak, bedeninin kayaln ta tepesine doru ekildiine ilikin berrak bir alg yaadm. Onun yukarya doru
devinimiyle ilgili algm grsel ve bedensel duyularn son kerte yabans bir karmndan oluuyordu. Yukar doru uuunu yar
grm, yar hissetmitim. Onu, yukar eken, iplie ya da neredeyse grnmez bir k demetine benzeyen bir ey vard. Onun
uuunu, bir kuun uuunu gzlerimle izleme biiminde grmemitim. Devinimlerinde dorusal bir ardklk yoktu. Onu
grnt alanmda tutmak iin gzlerimi kaldrmam da gerekmemiti. pliin onu ektiini grmtm, ardndan bunu bedenimle
ya da bedenimde hissetmitim ve bir an sonra otuz krk metre yukarlarda, kayaln ta tepesindeydi.
Birka dakika sonra kurun gibi yere indi. Dn his setmi, gayri ihtiyari inlemitim. Don Genaro bu olaanst gsterisini
tam kez daha yineledi. Her seferinde, sezgim daha da berraklayordu. Son kezinde, karn blgesinden kan bir dizi iplii
bile ayrt edebildim. Bu ipliklerin kmldanndan, yukarya m yoksa aaya m gideceini bile anlyordum Yukarya doru
sramaya hazrlanrken iplikler de yukar doru deviniyorlard; aaya doru inmeye hazrlanrken de, iplikler nce darya,
ardndan da aaya doru deviniyorlard.
Drdnc srayn ardndan, don Genaro gelip, Pablitoyla Nestorun arkasna oturdu. Don Juan da ne doru eilip don
Genaronun oturduu yere geldi. Bir sre kmldamadan durdu. Don Genaro, Pablitoyla Nestora ksa ynergeler verdi. Ne
dediini anlamamtm. Onlara bir gz attm, don Genaro'nun her birine bir ta aldrp, gbek deliklerinin zerine koydurduunu
grdm. Bunu benim de yapmam gerekir, diye dnrken, don Genaro benim bu nlemi uygulamama gerek olmadn, ama
ne olur ne olmaz, diye ulaabileceim bir yere bir ta koymam syledi. Don Genaro, enesini uzatarak don Juana bakmam
imledi, ardndan anlalmaz bir eyler syledi; szcklerini bir kez daha yineledi; anlamyor olsam da, yapt eyin, aa yukar
don Juann yntemini yinelemek olduunun ayrdna varmtm. Szcklerin nemi yoktu; tartm, tnsnn sertlii, ksrms
niteliiydi nemli olan. Don Genaronun kulland dil her neyse, tartmnn ksa ksa vurgulanma nitelii asndan spanyolcaya
oranla daha uygun dmt.
Don Juan, don Genaronun daha nce yaptklarnn aynsn yaptysa da, yukarya doru sramak yerine, bir jimnastiki gibi
olduu yerde dnp durdu. Yar-farkndalkl durumda, ayaklar zerine dmesini bekledim. Bunu hi yapmad. Yerin bir metre
kadar stnde, kendi ekseni evresinde dnmeyi srdrd. Taklalar nce epey hzlyken, giderek yavalamt. Bulunduum
yerden, don Juann bedeninin de, tpk don Genaronunki gibi, ipliksi bir a asl kaldn grebiliyordum. Onu tmyle
grmemizi salamak istermi gibi, yavaa dnyordu. Sonra, ykselmeye balad; tepeye ulaana dek ykselmesini srdrd.
Don Juan, arlksz immiesine, yokmuasna havada umaktayd. Dnleri, ok yavat, uzayda, arlksz ortamda
devinen astronotlar antryordu. .
Onu izledike bam dnd. Kendimi kt hissetmem onu tetiklemi olmal ki, birden byk bir hzla dnmeye balad. Tepeden
uzaklat, o hz kazandka ben daha da ktledim. Ta kapp karnma yerletirdim. Olabildiince bastrdm. Tan temas beni
biraz kendime getirdi. Taa ulama ve karnm tutma edimi gzlerimi, bir an iin don Juandan ayrmama neden olmu,
younlamam kesilmiti. Taa ulamadan hemen nce, umakta olan bedeninin kazand hzn, bedeninin biimini
bulanklatrdn hissettim. nce evrilmekte olan bir diskin, ardndan da dnen bir n biimini ald. Ta karnmn zerine
yerletirdikten sonra, hz azald; havada uuan bir apkaya, ileri geri zplayan bir uurtmaya benzedi.
Uurtmann devinimleri daha da rahatsz ediciydi. Artk denetlenemez biimde ktlemitim. rpan kukanad sesleri duydum,
bir anlk bir belirsizliin ardndan, olayn sona erdiini anladm.
ylesine kt, ylesine bitkindim ki, uyuyakalmm. Bir sre horlam olmalydm. Birisi kolumu drtnce, gzm atm.
Pablitoydu bu. Korkudan delilmiesine bir sesle konuuyor, uyumamam gerektiini, nk uyursam hepimizin leceini
sylyordu. Drt ayamzn stnde emeklememiz gerekse bile o yreden ayrlmamz konusunda diretti. Kendisi de bedensel
bir bitkinlik iindeydi. Aslnda, geceyi orada geiririz, diye dnmtm. Bu karanlkta arabamn olduu yere yrmek, berbat
bir fikir gibi geliyordu bana. Gittike daha ok rkmekte olan Pablitoyu ikna etmeye altm. Nestor ylesine ktyd ki hibir
ey fark etmiyordu onun iin.
Pablito tam bir umarszlk iinde yere kt. Dncelerimi dzenlemeye abaladm. Ortalk, evremizdeki kayalar ayrt edecek
kadar aydnlk ise de, hava o an epey kararmt. Nefis, insan yattran bir sessizlik vard. O ann tadn tam olarak
karmaktaydm, ama bir anda bedenim irkildi; bir daln uzaktan gelen atrtsn iitmitim. Hemen Pablitoya dndm. Bana ne
olduunu anlam gibiydi. Nestoru koltuk altlarndan kavrayp, neredeyse havaya kaldrdk. Onu aramza alp komaya
baladk. Grnd kadaryla yolu yalnzca Nestor biliyordu. Zaman zaman ksa buyruklar verdi bize.
Ne yaptmzla ilgilenmiyordum. Dikkatim, tm bedenimde bamsz bir birim gibi alan sol kulamn zerinde younlamt,
imde bir his ksa aralklarla durup evreyi kulamla taramam sylyordu. Bir eyin bizi izlediini biliyordum. Youn bir eydi;
ilerlerken kk kayalar eziyordu.
Nestor, bir para g kazanmt, arada Pablitonun kolunu tutarak tek bana yrmeye balad.
Bir aa kmesinin yanna vardk. O anda hava tmyle kararmt. Birden insan sar edici bir atrdama sesi duydum. Sanki
aalarn tepesinde kocamam bir dal krlmt. Bamzn zerinde bir hrt iittim.
Pablitoyla Nestor l basp tm hzlaryla komaya baladlar. Onlar durdurmaya altm. Karanlkta koabileceimden
emin deildim. Ama o anda tepemde bir dizi youn solumalar hissettim. Tanmlanamaz bir korkuya kaplmtm.
mz de arabaya ulancaya dek kotuk. Nestor anlalmaz biimde nderlik etti bize.
Onlar evlerine brakp kasabada bir otele gitmem gerektiini dnmtm. Hibir ey beni don Genaronun evine gtremezdi;
ama ne Nestor, ne Pablito, ne de ben arabadan kmay gze alamadk. Sonunda Pablitonun evine gittik. Annesiyle kz
kardeleri bize yiyecek hazrlarken, Nestoru da birayla kola almaya gnderdiler. Nestor, akayla kark, kpeklerden ve
sarholardan korktuunu, Pablitonun byk kz kardeinin kendisine elik etmesini istediini syledi. Pablito glerek Nestorun
velisi olduunu aklad.
Kim seni onun velisi olarak atad? diye sordum.
Erk, tabii! diye yantlad Pablito. Bir zamanlar, Nestor benden daha yalyd, ama Genaro bir ey yapt ona da, grdn gibi,
imdi benden ok daha gen. Sen de grdn ya!
Don Genaro ne yapt, yani?
Bilirsin ite, yeniden ocuklatrd onu. Kendisine ar nem veriyordu, ar m ard. Genlemeseydi, lecekti.
Pablitonun gerekten deerli, alakgnll bir yan vard.
Aklamalarndaki yalnlk benim amdan ok aknlk vericiydi. Nestor gerekten daha kkt ondan. Yalnzca grn
deil, davran da masum bir ocuk gibiydi. Gerekten de yle hissettiine kalbm basardm.
Ona dikkat ediyorum, diye srdrd Pablito. Genaro, bir savay ekip evirmenin onur verici olduunu syler. Nestor iyi bir
savadr.
Gzleri don Genaronun gzleri gibi parlad. Yiite srtma vurarak gld.
"yi dileklerini esirgeme ondan, Carlitocuk. ok yorgundum. Mutlu bir hzne kapldm. Ona, benim geldiim yerde, insanlarn
birbirlerine neredeyse hi iyi dilekte bulunmadklarn syledim.
Biliyorum, dedi. Ayn ey bana da olmutu. Ama imdi bir savaym ben. Bir dilee gcm yeter.

--Bycnn Stratejisi
Sabahn ilerleyen saatlerine doru don Genaronun evine vardmda, don Juan orada buldum. Onu selamladm.
"Neredeydin yahu? Genaroyla ben, seni btn gece bekledik, dedi.
aka yaptn biliyordum. Kular gibi hafif ve mutluydum. Gn boyu yaadklarm hakknda yorum yapmaktan kesinlikle
kanmtm. Ne var, o an duyduum merak tm denetimimi yok etmiti. Dayanamayp, sordum.
Yok canm, grdklerin yalnzca bi gsteriydi; byclerin aklamasn renmeden nce bilmen gereken her eyin yaln bi
gsterisi, dedi. Dn yaptklarn Genaroyu, sonuca ulamak iin, yeterince erk biriktirdiine inandrm durumda. Onun tm
nerilerini izlemi olduu ortada. Dn, algnn kanatlarn aabildin. Gergin olmana karn, naftalin tm geli gidilerini sezgiliye
bildin; baka deyile de, gnln. u aamada belki de grmekten daha nemli bi eyin stesinden gelebileceini de kantladn;
blnmez dikkatini nagualn zerine younlatrabildin. te bu da, nihai aamann, yani byclerin aklamasnn sonucunu
etkileyecek.
Pablitoyla sen buna ayn zamanda gireceksiniz. Bylesine yein bi savann elii, erkin sana armaandr. Kanmca, tm
sylemek istedii bu kadard. Bir sre sonra da don Genaroyu sordum.
Buralarda bi yerde, dedi. allklarn oraya, dalar titretmeye gitti.
O anda uzaktan gelen, bastrlm gk grltsn andran bir ses duydum.
Don Juan bana bakt ve gld.
Oturmam syleyerek a mym diye sordu. Karnm toktu. Don Juan defterimi vererek beni don Genaronun noktasna, evin bat
yannda, derin bir koyaa yukardan bakan yass bir kayaya gtrd.
te imdi tm dikkatini bana vermeni istiyorum, dedi don Juan. Savalarn bildii anlamda dikkatten sz ediyorum;
byclerin aklamasnn iine ilemesini istiyorsan, baka her eye gerek bi dur diyeceksin. Grevimizin sonuna vardk.
Gerekli tm ynergeleri aldn; imdi durup geriye bakmalsn. Bycler, kazanlanlar salam kaza balamann tek yolunun
bu olduunu syler. Tm bunlar kesinlikle senin erk yerinde anlatman isterdim; ne var, Genaro senin velinimetindir, byle bi
anda onun noktas senin iin belki de daha hayrldr. Benim erk yerimden sz ederken, yllar nce kuzey Meksikada, bana
verdiini syledii bir tepenin doruunu kastediyordu.
Seni not tutmadan m dinlemeliyim? diye sordum.
"Aslnda bu ok alengirli bi vaziyet, dedi. Zira bi yandan tm dikkatini bana vermen, te yandan da dingin ve gvencede olman
gerek. Yazmaksa, sana en iyi gelen ey, o halde tm kiisel erkini topla da, kendin olmadan kendin olmak gibi imknsz bi edimi
yerine getir.
Gld ve kalalarn tokatlad.
Benim, senin temalndan, Genaronun da senin nagualndan sorumlu olduumuzu sana daha nce de sylemitim, diye
srdrd. Tonalna ynelik her ey konusunda yardmc olmak benim grevimdi; sana her ne yaptysam tek bi ey iindi: tonal
adan temizlemek ve yeniden dzenlemek. Bi retmen olarak benim grevim buydu. Senin velinimetin olarak da Genaronun
greviyse, naguala ilikin yadsnamaz gsteriler sergileyerek ona nasl ulalacan sana gstermekti.
Tonal adasn temizleyip, yeniden dzenlemekle neyi kastediyorsun? diye sordum.
Seninle tantmz ilk gnden bu yana szn ettiim topyekn deiiklii kastediyorum, dedi. Sana, saysz kez
sylemitim, bilgi yolunda baarmak iin kkten bi deiiklik gerekir. Bu deiim hal, tavr ya da d grnm deiimi deildir;
bu deiim tonal adasnn dnmn gerektirir. Sen de bu edimi yerine getirdin.
Deitiime inanyor musun? diye sordum.
nce bir durdu, ardndan kahkahay patlatt.
nceki kadar aptalsn, dedi. Ama gene de ayn deil. Ne demek istediimi anladn m?
Yaz yazmamla dalga geerek, keke don Genaro burada olsaym da, o zaman byclerin betimlemesini yazmamn
samalyla ne biim dalga geer, bundan ne denli keyif alrd, diye hayfland.
Tam bu noktada, retmen rencisine son bi yol ayrmna gelmi olduunu syler, diye srdrd. Aslnda, byle bi eyi
sylemek biraz yanltc, Fikrimce son bi yol ayrm, ya da atlacak son bi adm diye bi ey yok. Atlacak son bi adm olmadna
gre, ldayan varlklar olarak geleceimizin hibi yannda da bi gizlilik olmamas gerekir. Bi aklamadan kimin yararlanp,
kimin yararlanmayacana kiisel erk karar verir. Deneyimlerime gre, insan kardelerimden pek az dinlemeye heveslidir; bu
dinleyenlerin de pek az dinledikleri uyarnca hareket ederler; bunlarn, edimlerinden yararlanacak kerte kiisel erke sahip olan
ise azn da azdr. Bylece byclerin aklamasnn gizlilii meselesi de giderek bayalar, ola ki tm bayalklar gibi ayaa
der.
Her ne olursa olsun, byclerin aklamasnn kalbi demek olan tona/la nagual hakknda yeterince bilgiye sahipsin. Bunlar
bilmek olduka zararsz grnyor. urada oturmu, bunlar sradan konu balklarymasna konuuyoruz. Sen, yllardr
yaptn gibi, dingince yaz yazyorsun. evremizdeki sahne, dinginliin resmi adeta. leden sonrasnn ilk saatleri, ok gzel
bi gn, evremizi saran dalar, koruyucu bi koza oluturuyor sanki. Genaronun erkini ve kusursuzluunu anlatan bylesi bi
yerin, kapy amak iin en uygun yer olduunu anlamak iin insann byc bile olmas gerekmez; bugn benim yaptm da bu
ite, sana kapy ayorum. Ne var, bu noktann tesine ulamadan, kk bi uyarda bulunmam gerekecek; retmenden yaln
szckler kullanarak, rencisini, bu ann dinginliinin ve zararszlnn bi serap olduu, nnde dipsiz bi uurumun yer ald,
ve kap aldnda kapanmasnn olanaksz olduu yolunda uyarmas beklenir.
Bir an sustu.
Kendimi hafif ve mutlu hissediyordum. Don Genaronun yerinden bakldnda nefes kesen bir manzara seriliyordu insann
gzlerinin nne. Don Juan haklyd, gn de manzara da, gzelin ok tesindeydi. Yapt uyarlardan tr endie duymak
istedim; ne var, evremin sakinlii tm endielenme gayretlerimi rtt de, kendimi herhalde mecazi tehlikelerden sz ediyordur,
diye umarken buldum.
Don Juan birdenbire yeniden konumaya balad.
Yllar sren zorlu almalar, savann bu noktann tesinde karlaaca o mthi ...
Yine sustu, gzlerini ksarak bana bakarken kkrdamaya balad.
... te her neyse onunla karlamaya hazrlanmasndan baka bi ey deildir, dedi.
Ondan, bu uursuz savn aklamasn istedim.
Hi de bi aklamaya benzemeyen bycnn aklamas, lmcldr, dedi. Zararsz ve ekici gibi gelir insana o, ama
sava kendisini buna aar amaz, kimselerin kanamayaca darbeyi de indiriverir.
Grltl bir kahkaha koyuverdi.
"yisi mi, en ktsne hazrlan sen, ama acele etme, panie de kaplma, diye srdrd. "Bi yandan zamann yok, te yandansa
sonsuzlukla evrilmi durumdasn. Akln iin ne paradoks ama!
Don Juan ayaa kalkt. Dzgn, kse eklindeki bir ukurun tozunu topran temizleyip, yz kuzeybatya dnk biimde
yeniden rahata oturdu. Bana, benim de rahata oturabileceim bir yer gsterdi. Ben solunda kalmtm, yzm de kuzeybatya
dnkt. Ilk kaya, bana esenlik ve gvenlik hissi veriyordu. Scak bir gnd, yumuak bir rzgr leden sonrasnn gneini
pek ho bir hale dntrmt. apkam karttm, ama don Juan giymem iin diretti.
"u anda kendi erk yerine doru bakyorsun, dedi. Bu, seni koruyabilecek bi nesne. Bugn kullanabilecein her trl yardmc
nesneye gereksinmen var. apka da bunlardan biri olabilir.
Beni neden uyaryorsun, don Juan! Ne olacak, gerekten? diye sordum.
Bugn burada olacaklar, dalmaz dikkatini sezginin kanatlarna odaklayabilecek kertede kiisel erkin olup olmamasna bal,
dedi.
Gzleri ldad. Onu tandmdan bu yana, bu denli heyecanlandna tank olmamtm. Sesinde beklenmedik bir ey, belki de
allmadk bir sinirlilik vard.
inde bulunduumuz durumun, tam orada, velinimetimin noktasnda, tona! adam temizleme ve yeniden dzenleme
savamm srasnda rettii her bir adm yeniden zetlemesini gerektirdiini aklad. Kl krk yaran bu zet tam be saatimizi
ald. Grkemli, ak ve seik bir biimde, tanmamzdan balayarak benim iin ne yaptysa hepsini teker teker ele ald. Sanki bir
baraj yklmt. Aklamalar, beni tmyle savunmasz yakalamt. Saldrgan ve soruturucu tarafn hep ben olmasna
almtm; bu kez don Juan, retisinin nemli noktalarn bu denli akademik biimde akladn gzlemek, en az, Mexico
Cityde onu takm elbisesiyle grmek kadar artcyd. Dil denetimi, zamanlamas ve szck seimi ylesine olaanstyd ki,
buna mantksal bir aklama getirecek halim kalmamt. Bir retmenin, bu aamada rencisiyle ok zel terimlerle
konumas gerektiini, benimle bu konuma biimiyle konumasndaki ak seikliin bana ektii numaralarn son blmn
oluturduunu, ve tm bu yaptklarnn anlamn ancak sonunda bulgulayabileceimi syledi. Sunduu zetin sonuna gelinceye
dek hi durmadan konutu. Ben de, syledii her eyi bilinli bir aba harcamadan yazdm.
Bi retmenin hibi zaman mez peine dmediini, hi kimsenin de retileri talep edemeyeceini syleyerek balamama
izin ver, dedi. Bi mezi daima bi yora imlemitir. retmen olma konumundaki bi sava o bi santimetre kplk ansn
kullanabilecek denli tetikte olmaldr. Seni, karlamamzdan hemen nce grmtm, Mexico Cityde karlatmz o gen kz
gibi gzel bi tonaln vard. Seni grdkten sonra, o akam o kz iin parkta beklediimiz gibi bekledim seni. Kz bize dikkat
etmeden geip gitmek zereydi. Ama sen, sama sapan birka laf ettikten sonra ekip giden birisi tarafndan bana getirilmitin.
Benimle yz yze braklmtn, sen de samalamtn. ok abuk davranp seni yakalamam gerektiini biliyordum. O kz
seninle konusayd senin de ayn eyleri yapman gerekecekti. Benim yaptm, seni istencimle yakalamakt.
Don Juan, onunla tantmz gn bana yneltmi olduu o olaanst baktan sz ediyordu. Gzn bana diker dikmez
anlatlmaz bir boluk ya da sersemlik hissi yaamtm. Bu tepkiye hibir mantksal aklama getirememi, bu bak taknak
haline getirmi olmam nedeniyle onu ikinci kez grmeye gitmi olduuma da hep inanmtm.
Bu seni yakalamak amacyla kullanabileceim en hzl yoldu benim iin, dedi. Senin tonalna dorudan bi darbeydi. stencimi
onun zerine odaklayarak sersemlettim onu.
Nasl yaptn bunu? diye sordum.
Savann bak, teki kiinin sa gzne yerletirilir, dedi, yapt ey de isel syleiyi susturmaktr; ardndan nagual
devreye girer ki, bu manevrann tehlikesi de budur. sterse bi saniye srsn, Nagual duruma hkim olduunda, bu sadece bi
anlk dahi olsa, bedenin duyumsad duyguyu tanmlayamazsn. Bunun ne olduunu anlayabilmek amacyla saatler boyu
dndn ve u ana dek bi sonuca ulamadn bilmekteyim. Bense yapmak istediimi becerdim seni yakaladm.
Ona, o bak hl anmsadm syledim.
Sa gze bak, sradan bi bak deildir, dedi. Daha ok, kiinin, br kiinin gz vastasyla gl bi yakalama, bi ele
geiritir. Baka bi deyile, kii, gznn ardndaki bi eyi yakalar. Kii istenciyle bi eyi tutmay andran, gerek bedensel bi
duyum yaar"
Kafasn kad, apkasn alnnn stne kaldrd.
Szn gelii byle dedim, elbet, diye srdrd. Yabans bedensel duygular aklamann yolu. 4
Yazmay durdurup, kendisine bakmam buyurdu. Tonalm, istenciyle nazike yakalayacan syledi. Yaadm duyum,
onunla ilk tantmz gn hissettiklerimin ve don Juann gzleriyle bana gerekten dokunuyormu hissini verdii anlarn tpatp
aynsyd.
Bana dokunuyormu hissini nasl yaratyorsun, don Juan? Tam anlamyla ne yapyorsun? diye sordum.
Ne yaptm tam olarak betimleyebileceimi sanmyorum, dedi. Karn blgesinin oradan bi ey frlyor; bu ey
ynlendirilebiliyor, sonra da istediin eyin zerine odaklanabiliyor.
Yeniden, yumuak, cmbzms bir eyin belirsiz bir yerimi tutmasna benzer bir ey duyumsadm.
Bu yalnzca, savann, istencini odaklamay renmesinden sora harekete geer, diye aklad don Juan, gzlerini uzaklara
evirdikten sonra. Bunu alarak yapamazsn, onun iin seni bu konuda yreklendirmi deilim. Bu, savann yaamnn belli
bir anndan balayarak ortaya kar. Kimse nasl olduunu bilmiyor.
Bir sre sustu. Birden endielendiimi hissettim. Don Juan birdenbire konumasn srdrd.
Asl giz sol gzde, dedi. Sava bilgi yolunda ilerledike sol gz her eyi kavramaya balar. Aslnda bi savann sol
gznn deiik bi grnts vardr, kimi zaman ksktr, kimi zaman da brnden daha byk ya da daha kktr, ya da bi
biimde deiiktir.
Bana bakarak, dalga geercesine sol gzm incelemeye balad. Hayal krklna uram gibi ban sallayp kkrdamaya
balad.
mez yakalandktan sonra eitim balar, diye srdrd.
retmenin ilk edimi, grdmz sandmz dnyann yalnzca bi grnt, dnyann bi betimlemesi olduu fikrini ilemektir.
retmenin her abas bu fikri mezine kantlamaya yneliktir. Ne var, bunu kabullenmek kiinin stesinden gelebilecei en
zor itir belki de, Kendimize zg dnya grmze ylesine kaplmzdr ki, bu dnyayla ilgili her eyi bildiimizi sanrz.
retmen daha ilk ediniminden balayarak bu gr deitirme urama girer. Bycler buna isel syleyii susturma adn
verirler, bunun bi mezin renebilecei en nemli teknik olduuna inanrlar.
Kiinin, beikten balayarak gelitirdii bu dnya grn durdurmak amacyla azimle davranmas yeterli deildir. Kiinin
uygulamaya da gereksinimi vardr; buna doru yrme biimi ad verilir. Zararsz ve anlamsz bi ey gibi grnr. inde erk
tayan her ey gibi, doru yrme biimi de pek dikkat ekmez. Bunu anladn, ya da en azndan buna birka yl boyunca
deiik bi davran biimi olarak baktn ama isel syleini susturmay baardn o yakn gemie kadar senin iin pek bi anlam
ifade etmedi.
Doru yrme, isel syleiyi nasl durdurur? diye sordum.
Belirli biimde yrmek, tonal doldurur? dedi don Juan. Hatta tarr. Temaln dikkati, onun yaratt eylerin zerinde
olmaldr, anlyor musun? Aslnda, dnyann dzenini oluturan da bu dikkattir; ite, tonal, dnyasn srdrebilmek amacyla
onun nesneleri zerinde dikkatini srdrmelidir ve en nemlisi de, dnya grn isel sylei olarak desteklemelidir.
Don Juan, doru yrme biiminin bir bahane olduunu aklad. Sava, ncelikle parmaklarn kvrarak dikkati kollarna
ekermi; ardndan, gz odaklamadan, dorudan nnde, ayann ucuyla, ufuk arasnda oluan yaydaki herhangi bir noktaya
bakarak tonaln gerekten malumatla doldurup tarrm. Tonal", betimlemesinin eleriyle bire bir ilikiyi kesmek zorunda
kalnca, kendisiyle konuamaz, bylece kii de sessiz kalrm.
Don Juan parmaklarnn konumunun nem tamadn, yaplacak tek eyin parmaklar allmadk biimlerde kvrarak, dikkati
kollarn stne ekmek olduunu ve gzleri odaklamakszn, saysz dnya nesnesini, onlara anlam yklemeksizin saptamann
nemini aklad. Bu konumdaki gzlerle, olaan grntden kaan ayrntlarn da yakalandn ekledi.
Doru yrme biiminin yan sra, diye srdrd don Juan, retmen, mezine daha da incelikli bi eyi retmekle de
ykmldr: edimlerini onlara inanmakszn, dllendirilmeyi beklemeksizinsalt yapm olmak iin yapmak. Bi retmenin
baarsnn, mezine bu konuda ne lde uyumlu ve iyi bi klavuzluk etmesine bal olduunu sylersem, abartm olman.
Don Juana, bana srf bir edimde bulunmu olmak iin edimde bulunmak gibi zel bir yntemi retmi olduunu hi
anmsamadm syledim; tm aklmda kalan, bu konuya ilikin kimi rastgele yorumlard.
Gld. Manevrasnn ok incelikli ayarlanm olduundan, ta bugne dek bunun ayrdna varamam olduumu syledi. Sonra
bana, evine her gittiimde vermi olduu kimi anlamsz grevleri anmsatt. Odunlar ekillerine gre dizmek, parmam
topraktan kaldrmadan izdiim bir emerkezli daireler zinciriyle tm evini evirmek, kimi dkntleri bir yerden bir baka yere
doru sprmek, vesaire gibi sama sapan iler. Bu tr grevlere, kendi evimde tek bamayken yapmam gereken eyler de
eklenmiti: siyah bir apka giymek, ayakkablarm balamaya sol tekinden balamak, kemerimi sadan sola doru skmak gibi.
Bunlar akadan te bir balamda grmememin nedeni de, her seferinde, verdii grevi alkanlk haline getirdiim anda artk
onlar yapmay brakarak unutmam, deimez biimde yinelemesiydi.
Bana yaptklarn birer birer anmsattka, bunlar bana yaptrarak karlnda herhangi bir ey beklemeksizin edimlerde
bulunma dncesinin bende yava yava yerlemi olduunun ayrdna vardm.
sel syleiyi susturmak, gene de byclerin dnyasnn asl anahtardr, dedi don Juan. br edimler yalnzca bunu
desteklemek, etkisini hzlandrmak amacyla yaplr. sel syleiyi susturmay hzlandrmada kullanlan iki ana etkinlik ya da
teknik olduunu belirtti: kiisel tarihin silinmesi ve rya grme. mezliimin balangcnda, kiiliimi deitirmem amacyla
bana belirli yntemler vermi olduunu anmsatt. Bunlar notlarmn arasna kaydetmi, sonra, tadklar nemin ayrdna
varncaya dek yllar boyunca unutmutum. Bu belirgin yntemler bana nceleri, davranlarm deitirmeye zorlayan son
derece zel dzenlemeler gibi gelmiti.
Don Juan, retmenin sanatnn, mezin dikkatini temel konulardan ayrmada yattn aklad. Bu sanatn en ilgi ekici bir
rneinin, o gne dek bana son derece nemli u noktay, hem de gzmden kararak, rettii gerei olduunu yeniden
anmsatt: yani, dl beklemeksizin edimlerde bulunmak.
Bu mantk erevesinde, ilgimi, grme dncesi etrafnda toplamay baarmt. Grme, laykyla aralatlacak olursa,
dorudan nagualla temas etme edimiydiretilerin kanlamaz sonucu olan bu edim, ayr bir grev olarak ele alnacak
olursa, ulalmas imknsz bir grevdi.
Beni bu biimde kandrmann amac neydi, peki? diye sordum.
Bycler hepimizin bi sr enayi dmbelei olduumuza inanrlar, dedi. O mendebur denetimimizi elden brakmaya bi trl
yanaanlayz. Bu nedenle kandrlmamz gerekir.
Dikkatimi uyduruk bir grev olan grmeyi renmeye odaklamam salayarak iki eyi baaryla yerine getirmiti. Birincisi, adn
bile anmakszn, "nagualla dorudan karlamam hazrlam, kincisiyse, retisinin asl meselelerini, nemsiz eylermi gibi
gstermeyi baarmt. Kiisel tarihimi silme ve "rya grme bana asla, "grme denli nemli gelmemiti. Bunlar, elendirici
etkinliklerdi benim iin. Hatta stesinden en kolayca gelebildiim etkinlikler olduklarn dnmtm.
Don Juan, "En kolayca, diye dalga geercesine yineledi, yorumumu dinledikten sonra. "Bi retmen hibi eyi rastlantya
brakmamaldr. Kandrldn hissetmekte hakl olduunu sylemitim. Sorun, bu kandrmacann, akln artmaya ynelik
olduuna inanmamda yatyordu. Kandrmaca, benim iin, senin dikkatini datmak ya da gerektiinde onu tuzaa drmek
anlamna geliyordu.
Ksk gzlerle bana bakp, elinin tek devinimiyle, sprrcesine tm evremizi gsterdi.
"Kiinin dikkatidir, tm bunlarn altnda yatan giz, dedi.
"Ne demek istiyorsun, don Juan?
"Tm bunlar, dikkatimizden tr var. u stnde oturduumuz kaya bile, biz dikkatimizi bi kaya olarak ona yneltmeye
zorladmz iin kayadr.
Bu dnceyi aklamasn istedim. Gld, sularcasna parman bana doru sallad.
Bu, uzunca bi zet, dedi. "Daha sonra yeniden dneriz.
Kurnazca manevras nedeniyle kiisel tarihi silme ve "rya grmeyle ilgilenmeye baladm ne srd. Bu iki tekniin, kendi
btnlkleri iinde uygulanmalar durumunda ykc bir etkileri olacan syledi. Bu balamda, tm retmenlerin tad
kaygy tayordu: mezinin sapkn ve hastalkl bir duruma dmesine izin vermemek.
"Kiisel tarihi silme ve rya grme, yalnzca bi yardmc olmaldr, dedi. "mez, kendisini lllkle, gle desteklemelidir.
retmen, ite bu nedenle savann yolunu, ya da sava gibi yaama retisini sunar. Bu, bycnn dnyasndaki her eyi
bi araya getiren yapkandr. retmen bunu azar azar verip gelitirmelidir. Savann yolunun salaml ve sagrll
olmakszn, bilgi yolunda ilerlenemez.
Don Juan, savann yolunu renmenin, mezin dikkatinin saptrlmasndan ziyade, yakalanmasn gerektiren bir olgu
olduunu, benim dikkatimi de, onu her grmeye gidiimde, beni olaan koullarmn dna iterek yakaladn syledi. Dalarda,
llerde dolamalarmz bunu baarmann yollarndan biriydi.
Olaan dnyamn balamn deitirme manevralarndan biri de, uzun yrylere kmak, avclk yapmakt ki, bunun da asl
nedenini atlamtm. Balamn bozulmas, bir ey bilmemem ve dikkatimin don Juann yapt her bir eye odaklanmas
anlamna geliyordu.
Don Juan, Ne numara ama dimi? diyerek gld.
Ben de gldm aknlkla. Bylesine farkndalkla olduunu anlayamamtm hi.
Sonra, dikkatimi ynlendirme ve yakalama srecindeki admlar saymaya balad. Anlatsn bitirdiinde, retmenin, mezin
kiiliini de dikkate almas gerektiini, benim durumumda ok dikkatli olmasnn gerektiini, zira benim iddet dolu bir kiilie
sahip olduumu, umarsz bir anmda kolaylkla kendimi ldrebileceimi de ekledi.
Ben, aka yollu, Ne deh adammsn meerse don Juan, deyince, dev bir kahkaha patlatt.
Ardndan, kiisel tarihin silinmesine yardmc olacak tekniin daha retildiini syledi. Bunlar: kendine nem vermeyi
brakma, sorumluluk alma ve lm bi danman olarak kullanmayd. Bunun amac uydu: bu tekniin yardm olmadan
kiisel tarihi silmeye almak, mezi kaypakla, kaamakla ve kiiliiyle edimleri zerinde gereksiz yere phecilie
srkleyebilirdi.
Don Juan, benden, mez olmazdan nce gerginlik, engellenme ve d krkl anlarnda gsterdiim en doal tepkinin ne
olduunu sylememi istedi. Don Juan kendi tepkisinin gazaba gelme olduunu syledi; ben de kendi tepkimin kendime acmak
olduunu syledim.
Her ne kadar, ayrdnda bile deilsen de, bu hissi doallatrabilmek iin elinden geleni ardna koymamsn, dedi. u an iin,
kendine amay, adacnn doal bi nesnesi klmak amacyla harcadn o inanlmaz abay anmsaman olanaksz. Kendine
acma, yaptn her eye tanklk etmi. Sana danmanlk edebilmek amacyla her an hazr ve nazrm. lm daha uysal bi
danmandr sava iin; kendine acma gibi, gazap gibi, o da her eye tanklk edebilir. Ne var, sonu gelmez gibi grnen bi
savamn ardndan kendine acmay rendin. Ama ayn biimde, yan banda duran kanlmaz sonunu hissetmeyi ve
bylece kendi lmn dncesini her an hazr ve nazr klabilirsin. Bi danman olarak, kendine acma lmle
karlatrldnda bi hitir.
Bunun ardndan, deiim konusunda bir eliki varm gibi grndn syledi; bir yandan, byclk dnyas devasa
dnmleri gerektiriyordu, te yandan, byclerin aklamas, tonal adasnn tam olduunu ve en ufak bir nesneni bile
oradan karlamayacan ileri sryordu. O halde, deiim, bir eylerin yok edilmesi deil, bu nesnelere atanan kullanmn
deitirilmesi anlamna gelmekteydi.
Kendine acmay ele alalm, rnein, dedi. Bundan ilelebet kurtulmann bi yolu yok; adanda belirli bi yere ve yapya sahiptir o,
tannabilir belirli bi grnm vardr. Bylece her frsatta, kendine acma derhal etkinleebiliyor. Bi tarihi var onun. O halde
kendine acmann grnmn deitirirsen, onun nemlilik srasn kaydrm olursun.
Kulland mecazlarn, zellikle de grnmn deitirilmesi dncesini aklamasn istedim ondan. Ben bunu ayn anda
birden ok rol oynama biiminde anlam olabilirdim.
Kii, grnm, adadaki nesnelerin kullanmn bakalatrarak deitirir, diye yantlad. Gene kendine acmay ele alalm.
Sana yarad, zira o senin kendini nemli hissetmeni, daha iyi koullar ve daha iyi davranlmay hak ettiine inanman salad,
zira sen, seni kendine acmaya iten durumun sorumluluunu stlenmek istemiyordun, ya da zira sen yan banda duran lmn
senin edimlerine tanklk ve sana da danmanlk etmesi fikrini kabul etmekten acizdin.
Kiisel tarihi silmek ve ona elik eden teki teknik, byclerin, adadaki nesnelerin grnmlerini deitirmede kullandklar
aralardr. rnein, kiisel tarihini silmekle, kendine acmay kullanmay reddetmi oldun; kendine acmann ileyebilmesi iin
senin kendini nemli, sorumsuz ve lmsz olarak hissetmen gerekir. Bu duygular bi biimde bakalatrldnda, artk kendine
acmann olana kalmaz.
Adanda deitirdiin tm br nesneler iin de ayn ey geerli. Bu teknikleri kullanmadan, onlar deitiremezdin. Ne var,
grnmleri deitirmek, daha nce nemli olan bi eye, ikincil bi yer vermek anlamna gelir, yalnzca. Kendine acman, gene
de adann bi parasdr; gerilerde bi yerde, tpk yan bandaki lmnn, ya da alakgnlllnn, ya da edimlerin iin
duyduun sorumluluun orada hi kullanlmadan durduu gibi ylece duracaktr.
Don Juan, tm tekniklerin sunulmasnn hemen ardndan, mezin bir yol ayrmna geldiini syledi. mez, anlayll
orannda iki eyden birini yaparm. Ya retmenin ona verdii tleri olduu gibi kabul eder ve onlar dl beklemeksizin
uygular, ya da tm bunlar bir aka ya da sapklk olarak deerlendirirmi.
Benim, kendi hesabma 'teknik szc nedeniyle, kafamn karm olduunu syledim. Bunlarn bir dizi kesin ynergeler
olacan beklemitim, oysa o bana belirsiz telkinlerde bulunmutu; onun iin bunlar ciddiye alamam, belli ynergelere uygun
biimde hareket edememitim.
Bu da senin yanlnd, dedi don Juan. O zaman, erk bitkilerini kullanp kullanmama kararn vermem gerekmiti. Bu drt
teknii kullanarak, tonal adan temizleyip yeniden dzenleyebilirdin. Bunlar seni naguala gtrm olurlard. Ama kimilerimiz
basit nerilere uygun olarak edimlerimizi yenileyemiyoruz. Senin de, benim de, bizi sarsacak bi eylere ihtiyacmz vard; bu erk
bitkilerini gereksindik.
Gerekten de, don Juann bu ilk telkinlerinin nemini kavrayabilmem yllarm almt. Bu psikotropik bitkilerin zerimde yapt
olaanst etkiler nedeniyle, bunlarn kullanmnn, retilerin temelini oluturduu fikrine kaplmtm. Bu inanm srdrm
ve byclerin anlaml ileriyle bulgularn yalnzca ayk bilinlilik durumlarnda gerekletirdiklerini ancak mezliimin ileri
yllarnda kavrayabilmitim.
Peki, tlerini ciddiye alsaydm ne olurdu? diye sordum.
Nagualna ulardn, diye yantlad.
Ama naguala velinimetim olmadan m ulaacaktm?
Erk, senin kusursuzluuna gre salar her bi eyini, dedi. Eer bu drt teknii ciddiyetle uygulasaydn, bi velinimet bulacak
kerte kiisel erk toplam olurdun. Kusursuzlardn, erk de sana tm yollar aard. Kural budur.
Neden bana biraz daha zaman tanmadn? diye sordum.
Gereken tm zaman verilmiti, sana, dedi. Erk bana yolu gsterdi. Bi gece sana bi bilmece vermitim. Kapmn nnde yer
alan hayrl noktan bulacaktn. O gece, bask altnda iyi i kardn, sabah olunca, benim oraya koymu olduum ok zel bi
kayann stnde uyuyakaldn. Erk bana senin acmaszca zorlanmam gerektiini, yoksa hibi ey yapamayacan gsterdi."
Erk bitkileri yardmc oldu mu, bana? diye sordum.
Hi kukusuz, dedi. Dnya grn durdurarak, almana katklar oldu. Bu balamda erk bitkileri, tonal zerinde, doru
yrme biimiyle ayn etkiyi yapar. kisi de tonal malumatla doldurarak isel syleinin durmasn salar. Bitkiler, bu i iin
biilmi kaftandr; ne var, bedeli ok ar. Bedene, anlatlmaz derecede zararldrlar. Bu da onlarn bedeli, zellik de eytan otu.
Bu denli tehlikeli olduklarn biliyordun da neden o kadar ok miktarda, o kadar sk verdin bana bunlar? diye sordum. Don
Juan bana, tm ayrntlarn erk tarafndan ayarlanm olduu konusunda gvence verdi. Her ne kadar retiler, tm mezler
iin hemen hemen ayn esaslar kapsyor olsalar da, bunlarn sralarnn her bir kii iin deiik olabileceini ve benim herhangi
bir eye kar ilgilenmemi salayabilmesi iin bana bask uygulamas gerektii yolunda art arda belirtiler grm olduunu
syledi.
lmne ve yaamna kar sayg duymayan kstah bi ilahla urayordum, dedi, glerek.
Bu bitkileri betimler ya da tartrken insan biimsel eler getirdii gereini ne srdm. Bitkilerin kiilikleri varm gibi
konuurdu hep. Bunun, mezin dikkatini asl konu olan isel syleiyi susturma ediminden uzaklatrmak amacyla, bilerek
yapldn syledi.
Eer yalnzca isel syleiyi durdurmak iin kullanlyorlarsa, dostla ne ilikileri var, peki? diye sordum.
Bu aklamas g bi nokta, dedi. Bu bitkiler, mezi dorudan naguala gtrr, dost ise bunun bi aamasdr. Kim
olduumuza, nereden geldiimize bakmakszn, akl merkezinden i grrz biz. Akl da doaldr ki her eyi u ya da bu ekilde
kendi dnya gryle aklar. Dosta gelince, o, bu grn dnda, akln eriminin dnda bi eydir. Sradan bakmzn
durduu anlarda, yalnzca istencin merkezinde tank olunabilir ona, bu nedenle tam anlamyla nagualdr o. Ne var, bycler
gayet dolambal bi yolla dostu sezgilemeyi renebilirler ve bylece yepyeni bi bak asnn iine dalm olurlar. Seni bu
yazgdan kurtarmak iin, byclerin ounlukla yaptklarnn tersine, dostu ne karmadm. Bycler kuaklar boyunca bitki
kullandktan sonra, aklanabilir her eyi aklayacak konuma gelmilerdir. Baka deyile, bycler istenlerini kullanarak
dnya grlerini geniletmeyi renmilerdir. Benim retmenim ve velinimetim bunun en belirgin rneklerini oluturuyorlard.
Byk erk adamlarydlar, ama bilgi adam deildiler. O devasa grlerinin snrlarn asla aamadlar ve konuyu bilmelerine
karn asla zlerinin tamamna ulaamadlar. Sapkn bi yaantlar oldu ya da ulaamayacaklar eyleri istediler demiyorum;
treni kardklarn biliyorlard; ya da gizemin tm ancak lmleri srasnda onlara akland. Byclk onlara perdeyi biraz
aralamt, zn tamlna ulamann gerek yolunuysa asla bulamamlard.
Byclerin gr hakknda sana yeterince bilgi verdim; hem de buna kaplmana izin vermeden. Kii ancak iki gr birbirine
kar kkrtarak aralarndan syrlp gerek dnyaya ulaabilir, demitim. Kii, ancak dnyann bi grnt olduunu tam
anlamyla ayrmsayabildiinde, zn btnselliine ulaabilir demek istemitim; bu grnt ister sradan bi insann, isterse bi
bycnn gr olsun, fark etmez.
te burada gelenekten ayrldm. Yaam boyu sren bi savamn ardndan, nemli olann, yeni bi betimlemeyi renmek deil,
zn btnselliine ulamak olduunu biliyorum. Kii, tonalna veher eyin tesinde de, bedenine zarar vermeksizin
naguala ulamal. Bu bitkileri, benim izlediim admlarn aynlaryla aldn. Tek fark uydu: seni, onlara itmek yerine, yeterince
nagual grnts biriktirmi olduuna karar verir vermez durdurdum. Bitkilerle karlamalarn hakknda hibi zaman tartmak
istemememin, ya da senin onlar taknaklcasna anlatp durmana izin vermememin nedeni de budur; zira konuulamazn
zerinde fikir yrtmenin gerei yoktu. Bunlar, bilinmeyene, naguala yaplan gerek yolculuklard.
Psikotropik bitkilerin etkisi altndayken ki alglamalarm hakknda konuma gereksinmemin, kendime ait bir varsaym akla
kavuturma isteinden kaynaklandn belirttim. Bu tr bitkilerin de yardmyla, beni, akl almaz alglama anlaryla
doldurduuna inanmtm. Yaadm anda pek zel grnen ve kopuk kopuk bu anlar, daha sonralar anlam birimleri halinde
birletirilmilerdi. Don Juann, bana her seferinde, ustalkla klavuzluk ettiini, oluturulan anlamlarn onun rehberlii altnda
gerekletirildiini biliyordum.
O olaylar tartmak ya da aklamak niyetinde deilim, dedi, serte. Aklamalarla urama edimi, bizi, bulunmay hi
istemediimiz o noktaya geri gtrr; bi baka dnya grne, bu kez daha da geni bi gr olsa bile.
Don Juan, mezin isel syleisi erk bitkilerinin etkisiyle durdurulduktan sonra, nlenemez bir kmazla karlaldn syledi.
mez, tm mezlii hakknda birtakm kukulara kaplrm. Don Juana gre en azimli mez bile ciddi bir ilgi yitimine
girermi.
Erk bitkileri tonal sarsar, adann salamln tehdit eder, dedi. te bu noktada mez geriler ki akllca bi tutumdur bu; btn
o alkantdan syrlmak ister. retmen ite bu noktada en ustaca tuzan kurar: yarakl bi dman. Bu tuzan iki amac
vardr. Birincisi, retmenin mezi elinde tutmasn salar; kincisi, meze ileride de kullanabilecei bi rnek oluturur. Tuzak,
yarakl dman sahneye karmak iin yaplan bi manevradr. Gerek bi dman deil de yarakl bi rakip olan bu kii
olmadan, mez, bilgi yolunda daha fazla ilerleyemez. Karar kendisine braklacak olsayd, en iyi mez bile o an her eyi terk
etmeye hazrdr. Sana; yarakl dman olarak, grp grebilecein en iyi savay, la Catalinay setim.
Don Juan yllar ncesinden, beni Kzlderili bir kadn bycyle soktuu o uzun mesafeli dvten sz ediyordu.
Seni, onunla bedensel temasa srkledim, diye srdrd. Bi kadn setim, nk kadnlara gveniyordun. Senin bu gvenini
bozmakta epey glk ekmiti. Yllar sonra, bana seni ok beenmi olduu iin stlendii ii brakmasna ramak kalm
olduunu itiraf etti. Ama byk bi savadr o, sana olan duygularna karn seni neredeyse dnyadan siliyordu. Tona linin
dzenini ylesine bozdu ki, senin iin her ey deimiti artk. Aslnda, adann yzndeki hatlar ylesine derinlemesine
deitirdi ki, edimleri seni baka bi leme srkledi. ayet senin yapn onun trnde bi byc haline gelmeye elverili
olmasayd, la Catalinann senin velinimetin olmas iten bile deildi, ikinizin arasnda ters bi ey vard. Ondan korkmak elinden
gelmiyordu. Nihayet bi gece sana yaklatnda keileri karyordun handysa, ama gene de sana ekici geliyordu. Seni ne
kadar korkutsa da arzulamtn o kadn. Biliyordu bunu. Bi gn onu gstermek iin seni kasabaya gtrmtm, korkudan altna
ederken bile kuyruk sallyordun kadna.
Neyse, mez yarakl dmann edimleri sonucunda ya paralanr gider ya da kkl bi deiime urar. La Catalinann
seninle olan eylemleri, seni ldrmediine greelbet elinden geleni ardna koymadndan deil ha, sen ayan salam
bastn da ondan senin iin hayrl oldu, stelik bi karar vermene yol at.
retmen yarakl dman, mezini, hayatnn seimini yapmaya zorlamak amacyla kullanr. mez bi savann
dnyasyla, kendi sradan dnyas arasnda seim yapmak zorundadr. Ne var, mez seenekleri anlamadan, bu seim
gereklemez; bu nedenle, retmen sabrl ve anlayl bi tutum sergilemeli, mezinin, bi savann dnyasn ve yaamn
seeceinden her eyin tesinde emin olmaldr. La Catalinann stesinden gelmeme yardm etmeni isteyerek, bunu baardm.
Beni ldrmek zere olduunu, ondan kurtulmam iin senin bana yardm etmen gerektiini anlattm. Seiminin sonular
hakknda aka uyardm seni, kararn verebilmen iin yeterince zaman tandm sana.

Don Juann beni salverdii o gn tm ayrntlaryla anmsyordum. Ona yardm etmek istemediim takdirde, gitmekte ve bir
daha oraya dnmemekte kesinlikle zgr olduumu sylemiti. O an yolumu izmekte zgr olduumu, ona kar bir
ykmllmn kalmadn hissetmitim.
Evinden ayrlp, yar hzn, yar mutluluk iinde arabam srdm. Don Juan braktm iin zgndm; ne var, tm o sinir
bozucu etkinliklerden kurtulduum iin de mutluydum. Los Angelesi, dostlarm, beni bekleyen gnlk ilerimi, o her zaman beni
mutlu klan kk rutin uralarm dndm. Bir sre ar neelendim. Don Juann da, yaamnn tekinsizlii de ardmda
kalmtartk zgrdm.
Ne var, bu mutlu halim ok uzun srmedi. Don Juann dnyasn terk etme arzumun savunulmas olanakszd. Gnlk
uralarm eski glerini yitirmiti. Los Angelesda yapmak istediim bir ey dnmek istedim. Hibir ey bulamadm. Don
Juan, bir keresinde, insanlardan nefret ettiim ve hibir ey istemeyerek kendimi korumay renmi olduumu sylemiti.
Hibir ey istemememin, bir savann en iyi hneri olduunu belirtmiti. Ben ise tm aptallmla, hibir ey istememeyi, hibir
eyden holanmama kertesine vardrmtm. Bylece, yaamm skc ve bo bir hale gelmiti.
Don Juan haklyd, otoyolda tm hzmla kuzeye doru ilerlerken, kuku gtrmez lgnlm tm acmaszlyla, sonunda
kafama dank etti. Seimimin sonularn kavramaya baladm. Srekli yenilenen byl bir dnyay geride brakyor, skc,
hmbl bir yaam srdrmek iin Los Angelesa dnyordum. Bombo gnlerim geldi aklma. Bir pazar gnn zellikle
anmsadm. Yapacak hibir eyim olmamas nedeniyle sknt iinde dolanp durmutum. Kimse beni grmeye gelmemiti. Hi
kimse beni bir toplantya armamt. Grmek istediim kiiler evlerinde yoktu, iin kts, kentteki tm filmleri grmtm.
Akamstne doru, tam bir umarszlk iinde tm filmleri yeniden aratrarak grmeyi hi arzulamam olduum bir tanesini
bulmutum. Altm kilometre uzakta bir yerde gsteriliyordu. Onu grmeye gittim ve nefret ettim, ama bu bile hibir ey
yapmamaktan daha iyiydi.
Don Juann dnyasnn etkisi altnda deimitim. ncelikle, onu tandm andan balayarak sklmaya zamanm olmamt.
Bu bile kendi iinde yeterliydi benim iin; don Juan, savann dnyasn seeceimden emindi. Geri dnp, arabam don
Juann evine doru srmeye baladm.

Peki, ya Los Angelesa dnmeyi seseydim ne olurdu? diye sordum.

Bu imknszd,dedi. yle bi seim var olmad. Sana tm gereken, tonalnn, byclerin dnyasna katlmaya karar verdiini
anlamasna izin vermekti. Tonal, bu tr kararlarn, nagualn lkesinde yer aldn bilmez. Biz karar verdiimizi
dndmzde, anlaymzn tesinde bi eylerin, karar dediimiz o eyin erevesini hazrlam olduunu kabul etmekten
baka bi ey yapmyoruzdur, yaptmz tek ey rza gstermekten ibaret olur.
Savann hayatnda karara balanmam yalnzca tek bi ey, tek bi konu yer alr: kiinin erk ve bilgi yolunda ne denli uzaa
gidebilecei. Bu, akta kalm bi konudur, hi kimse sonular hakknda fikir yrtemez. Bi zamanlar sana savann sahip
olduu tek zgrln, kusursuzcasna ya da bi enayi dmbelei gibi davranmak arasnda seim yapmak olduunu
sylemitim. Kusursuzluk aslnda zgr olan tek edimdir, bu nedenle de bi savann tininin gerek lsdr.
Don Juan, mez, byclerin dnyasna katlma kararn aldktan sonra, retmeninin kendisine, pratik bir i, gnlk
yaamnda yapmas gereken bir grev verdiini syledi. mezin kiiliine uygun biimde tasarlandn syledii bu grev,
mezin dnya grn srekli biimde etkileyecei varsaylan, zorlama bir durummu. Ben, bunu ciddi bir durumdan ziyade,
ho bir aka olarak ele almtm. Ne var, zaman getike bu konuda ciddi olmam gerektiini anladm.
mez, byclk grevini tamamladktan sonra baka bi ynerge iin hazrdr, diye srdrd don Juan. "O bi savadr,
artk. Konu sen olduunda, mezliin sona erdii iin, rya grmeye yardmc olacak teknik rettim, sana: yaamn
sradanln krma, erk trs ve yap-mama. ok tutarlydn dorusu, mezken de ahmaktn, savayken de ahmaktn. Sana
sylediim her eyi, bana tm gelenleri yazp durdun da, sana nasl anlattysam yle davranmay bi trl beceremedin. Erk
bitkileriyle gmbrdetmem gerekti seni, yeniden.
Bundan sonra, don Juan, dikkatimi, rya grme den nasl uzaklatrdn, adm adm aklad. Yap-mama adn verdii,
zlmesinin ok g olduuna beni inandrd bu eylem, nesnelerin glgeleri gibi genellikle ilgimizi ekmeyen eyler zerinde
dikkatin younlatrlmasn gerektiren sezgisel bir oyundu. Don Juann stratejisi, yap-mamaya bir gizlilik katarak, bunu ayrca
gstermeyi baarmakt.
Yap-mama, brleri gibi ok nemli bi teknikti ama en nemli konu deildi, dedi. Sen gizliliine bayldn onun. Peki, ya senin
gibi bi boboaz nasl sr tutacakt, o da baka!
Gld ve azm kapal tutmak iin ne zorluklar ektiimi tahmin edebildiini syledi.
Yaamn sradanln krma, erk trs ve yap-mamann dnyay alglamann yeni yollarn oluturmada yardmca olduklarn,
savann eylemlerine yepyeni olanaklar kattn syledi. Don Juan pratik ve farkl bir rya grme lemine ilikin bilgilerinin,
bu tekniin kullanlmasyla salanabilecei dncesindeydi.
Rya grme, byclerce tasarlanm kullanl bi yardmcdr, dedi. Adamlar aptal deildi; ne yaptklarn biliyorlard,
tonallarn terbiye ederek bi an iin naguala gidip dnmenin, baka bi deyile, bi an iin kendilerini brakp sonra yeniden
yapmann yararn grmlerdi. Yapmak, bu deyim senin iin bi anlam tamyor, biliyorum. Ama senin hep yaptn eydi o:
keileri karmadan kendini kapp koyuvermek iin kendini yetitirmek. te, rya grme de byclerin abalarnn doruuna
ulamas, nagualn nihai kullanmdr.
Bana uygulatt tm yap-mama almalarn, alkanlklarm kesebilmem iin gnlk yaammda belirledii rutin ileri ve beni
erk trs yapmaya zorlad tm elverili durumlar sayp dkt.
zetimin sonuna geliyoruz, dedi. imdi Genarodan sz etmemiz gerekiyor.
Don Juan, don Genaroyu grdm gn ok nemli bir yorann gerekletiini syledi. Ona olaand hibir ey grmediimi
syledim. O gn birlikte, bir parkn srasnda oturmu olduumuzu anmsatt. Bana, daha nce hi karlamadm belirttii bir
dostunu bekleyeceini sylemiti. Bu dost ortaya knca hibir kukuya kaplmadan, byk bir kalabaln arasndan onun
beklenen adam olduunu anlayabilmitim. Bu, onlara, don Genaronun benim velinimetim olmas gerektiini gsteren kehanetti.
O syleyince, orada ylece oturmuken evreme bakndm ve ksa boylu, salam yapl, olaanst bir canllk yayan, zarif ya
da zevk sahibi bir insann geldiini grdm anmsadm; tam parkn kesinden dnyordu. akayla kark biimde, don
Juana arkadann gelmekte olduunu, grne baklrsa onun da, hi kukusuz bir byc olduunu sylemitim.
Genaro, daha o gnden itibaren sana neler yaplmas gerektiini nermeye balad, diye srdrd, don Juan. "Naguala giden
yoldaki klavuzun olarak sana kusursuz gsterilerde bulundu; bi nagual olarak sergiledii her bi uygulamada senin akln hie
sayp onu sollayan yeni bi bilgi paras aktard sana. Dnya grn paralad, ama sen bunun ayrdna varamadydn o
sralar. Bylesi anlarda bile, sen, o erk bitkilerini aldn zamanlardaki gibi davrandngerektiinden fazlasn gereksindin.
Nagualn birka saldrs kiinin grn bozmaya yeter; ama bugn bile, nagualn onca hcumlarnn ardndan bile, grn
yara alma benzemiyor. Ne tuhaf ki, senin en iyi yann bu.
Netice olarak, Genaronun ii seni naguala gtrmekti. Ama burada garip bi soruyla karlayoruz. Naguala gtrlen neydi?
Gzlerinin bir devinimiyle soruyu yantlamaya ynlendirdi beni.
Aklm m? diye sordum.
Yo, akl anlamsz kaar bu balamda, diye yantlad.
Akl, s ve esen sularndan ayrld anda ansn yitirir zaten.
Peki, temalm o halde, dedim.
Yo, tonal ve nagual zmzn iki doal parasdr, dedi, serte Birbirlerine gtrlemezler.
Alglaym m? diye sordum.
Buldun ite! diye bard, sanki doru yant veren bir ocukmuum gibi. Ve imdi de byclerin aklamasna geliyoruz.
Bunun pek bi ey aklamayacana ilikin seni uyarmtmgene de...
Sustu, prldayan gzleriyle bana bakt.
Bu da bi baka byc numaras,dedi.
Ne demek istedin? Ne kandrmacas,diye sordum, hafif bir endieyle.
Byclerin aklamas, elbet, diye yantlad. Bunu kendin de greceksin. Neyse, biz devam edelim. Hepimizin bi baloncuun
iinde olduumuzu syler bycler. Doum anmzda yerletirildiimiz bi baloncuktur, bu. nceleri aktr baloncuk, sonralar
kapanmaya balar ve mhrlenir. Bu baloncuk bizim alglamamzdr. Yaammzn tmn bu baloncuk iinde geiririz.
Yuvarlak eperlerinde kendi yansmamz grrz.
Ban aa indirerek sorarcasna bakt. Kkrdad.
Dalga geiyorsun, dedi. Tam bu noktada bi soru sorman gerekirdi.
Gldm. Byclerin aklamas hakkndaki uyarlar ve onun rknt veren farkndal sonunda beni derinden etkilemeye
yeniden balamt.
Nasl bir soru sormam gerekirdi, don Juan? diye sordum.
Eer eperlerde grdmz kendi yansmamzsa, o takdirde yansyan ey gerein kendisi olmaldr, dedi glerek.
Gerekten iyi bir nokta, dedim, aka yollu.
Mantm bu saptamay kolaylkla izleyebiliyordu.
Yansyan ey bizim dnya grmzdr, dedi. Bize doum anmzda verilen bu gr nce bi betimlemedir, tm dikkatimiz
onun tarafndan elinip de betimlemenin bi dnya grne dnmesine dek de yle kalr.
retmenin devi, bu gr yeniden dzenlemek, ldayan varl, velinimetin baloncuu dardan aaca ana
hazrlamaktr.
Yine maksatl bir suskunlua dalp, doru drst bir soru ya da yorum getirme yetersizlii biiminde niteledii dikkatsizliimle
ilgili bir yorumda bulundu.
Sorum ne olmalyd? diye sordum.
Baloncuk, neden almaldr? diye yantlad.
Ben, Bu iyi bir soru, derken o kahkahalarla glerek srtm tplyordu..
Tabii, ya! diye imledi. Sana gre iyi bi soru olmal, zira bu senin sorularndan biri.
Baloncuk, ldayan varln, btnselliine ilikin bi fikir edinebilmesi amacyla alr, diye srdrd. Elbet biz buna szn
gelii baloncuk diyoruz, ama bu sefer uygun da dmyor deil hani.
Ildayan varl btnselliine doru ynlendirmek dikkat isteyen bi manevradr, onun iin retmenin ieriden, velinimetin de
dardan almasn gerektirir. retmen dnya grn yeniden dzenler. Bu gre tonal adas adn vermitim. Bizi biz
yapan her eyin bu adann stnde olduunu sylemitim. Byclerin aklamasna gre, bu tonal adas kimi elerin zerinde
odaklanmay renmi olan alglamamz tarafndan yaplmtr; bu nesnelerin her biri ve tm birlikte, bizim dnya grmz
oluturmaktadr. mezin alglamas sz konusu olduunda, retmenin grevi tm nesneleri, baloncuun bi yarsnda yeniden
dzene sokmaktr. Sen artk u anda, tonal temizleme ve yeniden dzenlemenin, onun akl taratmadaki tm elerinin yeniden
kmelendirilmesi olduunu kavramsndr. Benim devim senin sradan grn kartrmakt; ama paralamak deildi bu,
yalnzca yeniden akl tarafnda kmelenmesini salamakt. Sen bunu, tandm herkesten daha yetkin bi biimde baardn.
Kayann stnde imgesel bir daire izdi, sonra bunu dikine bir apla ikiye bld. retmenin ustalnn, mezini, dnya
grn baloncuun sa yarsnda yeniden kmelendirmeye zorlamak olduunu syledi.
Neden sa yars? diye sordum.
Oras, tonaln tarafdr, dedi. retmen kendini hep bu yne doru yneltir, mezine savann yolunu tantrken onu
mantkl olmaya, aykla, kiisel ve bedensel salamla doru ynlendirir; te yandan, mezin ba edemeyecei akl almaz
ama gene de gerek birtakm durumlar ona sunarken, aklnn, hayret verici bi biimde, yalnzca ok kk bi alan kavradnn
ayrdna varmaya zorlar onu. Sava, her eyi manta vuramayacan anladnda yenik dm olur da, akln glendirmek
ve yenik akln savunmak amacyla olanca gcyle evresinde grd her bi veriyi bi araya getirmeye balar. retmen de
onu acmaszca drtkleyerek, tm dnya grn tek bi yarm krede toplamasna yardmca olur. teki, temizlenmi yarm
kre byclerin isten dedii eye ayrlmtr.
retmenin grevinin, baloncuun yarsn temizleyerek her eyi tek bi yanda dzenlice toplamak olduunu sylersek, bunu
daha iyi aklam oluruz. Velinimetin greviyse, baloncuu, temizlenmi tarafndan amaktr. Mhr bi kez krlmaya grsn,
sava bi daha asla eskisi gibi olamaz. Btnselliinin ynetimi elindedir artk. Baloncuun bi yars akln, tonaln mutlak
merkezidir. teki yars da istencin, nagualn mutlak merkezidir artk. Olmas gereken dzen budur. Tm br dzenlemeler
anlamszdr, botur; doamza aykrdr; zira onlar bysel mirasmz yoksar ve bizi bi hie indirger.
Don Juan ayaa kalkt, kollarn, srtn gerdi, bir sre yryp kaslarn gevetti. Hava biraz soumutu.
Sonuna geldik mi? diye sordum.
Neden, gsteri balamad bile daha! diye nleyerek gld. Bu yalnzca bi giriti.
Sonra, gkyzne bakarak bann kaytsz bir devinimiyle baty gsterdi.
Bi saat iinde nagual burada olur, diyerek gld.
Yeniden oturdu.
Bi tek meselemiz kald, dedi. Bycler buna ldayan varlklarn gizi adn verir, bizim alglayclmz da ite burada yatar. Biz
insanlar da, tm teki ldayan varlklar da alglayclaradr. Bu bizim baloncuumuzdur, alg baloncuu yani. Bizim hatamz,
kabul edilebilir tek algnn akl szgecinden geen alg olduuna inanmaktr. Bycler, akln merkezlerden yalnzca biri
olduuna ve ona o kadar fazla gvenilmemesi gerektiine inanrlar.
Genaroyla ben, alg baloncuumuzun btnselliini oluturan sekiz nokta hakknda bilgi vermitik sana. Alt noktay biliyorsun.
Bugn, Genaroyla ben baloncuunu biraz daha temizleyeceiz; bylece, geriye kalan o iki noktay da renebileceksin.
Anszn konuyu deitirerek, don Genaroyu yol kenarndaki kayann tepesinde grdmz andan balayarak, nceki gnle
ilgili tm alglamalarm ayrntlaryla anlatmam istedi benden. Ne bir yorumda bulundu, ne de szm kesti. Bitirdiimde, bir
gzlemimi de ekledim. Sabahleyin Nestor ve Pablitoyla konumutum, onlar da benimkilere benzer alglamalarn anlatmlard.
Oysa don Juan bana, nagualn yalnzca tank olan kiinin gzlemleyebilecei bireysel bir deneyim olduunu anlatmt. nceki
gn izleyici vard, mz de aa yukar ayn eylere tank olmutuk. nemsiz farkllklar da, tm olaylarn belirli anlarna
gsterdiimiz deiik tepki ve duygulard.
Dn olanlar, sen, Nestor ve Pablito iin yaplan bi nagual gsterisiydi. Ben onlarn velinimetiyim. Genaro ile ben nzn de
akl merkezlerini iptal ettik. Genaronun ve benim, sizi tank olduunuz eylere ilikin fikir birliine getirecek denli erkimiz var.
Yllar nce, sen ve ben bi gece birka mezle birlikteydik. Ne var, tek bama hepinizi ayn eyi grdnze inandracak
derecede erkim yoktu o zaman.
Bir gn nceki olaylara ilikin algladklarm dinledikten sonra, bende grdklerini de buna ekleyince, byclerin
aklamasna hazr olduuma karar vermi olduunu syledi. Pablito iin de ayn eyin geerli olduunu, ama Nestor hakknda
tam karara varamadn aklad.
"Byclerin aklamasna hazr olmak baarlmas zor bir itir, dedi don Juan. Belki olmamalyd, ama hl, yaam boyu
sren dnya grmz hakknda dknlk gsteriyoruz. Nestor, Pablito ve sen bu bakmdan birbirinize benziyorsunuz.
Nestor utangalnn ve kederliliinin ardna gizleniyor, Pablito dayanlmaz ekiciliinin ardna, sen ise szcklerinle
dalyaraklnn ardna snyorsunuz. Tm bu grler meydan okunamazm gibi geliyor size; siz nz bunlar kullanmada
direttike, baloncuklarnz tam anlamyla temizlenemeyecek, byclerin aklamas sizin iin bi anlam tamayacaktr.
Uzun sredir aklm u byclerin nl aklamasna takm olduumu, ama ne denli yaklarsam o derece uzaklatm aka
yollu syledim. Tam gln bir yorum bekliyordum ki laf azmdan ald.
u byclerin aklamas fos kmasn, sakn? diye patlatt, kahkahalar arasnda.
Srtm tplad, neeli bir olaya tank olmu bir ocuk gibi mutlu grnyordu.
Genaro kurallar konusunda ar titizdir, dedi, sesinde gvence veren bir titremle. Bu Allahn cezas aklamada kafa
kartran bi ey yok, ha! Bana kalsa yllar nce vermitim bile sana bunu. Kafan fazlaca takmana gerek yok. Yukarlara doru
bakarak gkyzn inceledi.
imdi hazrsn, dedi, ciddi ve tiyatrovari bir edayla. Ama buradan ayrlmadan nce sylemem gereken son bi ey daha var:
byclerin aklamasnn gizemi ya da gizi algnn kanatlarn amakta yatar.
Elini not defterimin zerine koydu, alla gidip bedensel ilevlerimle ilgilenmemi, sonra da elbiselerimi karp boha ederek,
tam bulunduumuz yere koymam syledi. Soru sorarcasna baktmda plak olmam gerektiini, ama ayakkablarmla
apkam karmayabileceimi ekledi.
Neden plak olmam gerektiini renmekte direttim. Don Juan glerek bunun kiisel bir nedeni olduunu ve kendimi o biimde
daha rahat hissedeceimi syledi. Dediine baklrsa byle olmasn ben istemitim. Aklamas beni aknla uratt. Bunun
bir aka olduunu sandm, ya da bana anlattklarna uygun bir biimde dikkatimi datmaya alyordu. Bunu niin yaptn
sordum.
Yllar nce, don Genaro, kendisi ve ben kuzey Meksikann dalarndayken bama gelen bir olay anlatmaya balad. O srada,
tek bana akln, bu dnyadaki her eyi aklayamayacan anlatyorlard. Don Genaro, bana yadsnamaz bir kant sunmak
amacyla, bir nagual olarak mthi bir sray yapm, altm yetmi kilometre uzaklktaki tepelerin doruklarna doru
uzatmt. Don Juan o meseleyi skalam olduumu, aklmn ikna edilmesi asndan olayn baarszlkla sonulanp, benim
bedensel tepkim asndan tam bir hengmeye dntn syledi.
Don Juann szn ettii bedensel tepkim btn canllyla zihnimde yayordu. Don Genaronun gzlerimin nnde, yel
frrmesine yok olup gittiini grmtm. Sramas, ya da her ne yaptysa, zerimde ylesine derin bir etki yaratmt ki,
deviniminin barsaklarmda bir eyleri sktn duyumsamtm. Dkm tutamam, pislenen pantolonumla gmleimi frlatp
atmak zorunda kalmtm. Duyduum rahatszlk ve utan snrszd; sadece bamdaki apkayla trafii youn bir otoyolda
arabama varana dek rlplak yrmtm. Don Juan bylesi bir durumda giysilerimi gene mahvetmemem iin nlem almasn
kendisinden istediimi anmsatt.
Giysilerimi karttktan sonra, yz metre kadar yryp, ayn koyaa bakan genie bir kayann yanna geldik. Aa bakmam
istedi. Krk metrelik bir uurum vard. Sonra, isel syleimi kesmemi, evremizdeki sesleri dinlememi syledi.
Bir sre sonra bir akl tann kayalara arpa arpa uurumun dibine doru zplayarak dtn iittim. akl tann her
zplayn inanlmaz bir berraklkla iitebiliyordum. Sonra, bir akl tann sesini, ardndan bir akl tann sesini daha iittim.
Kafam kaldrp sol kulam sesin geldii yere doru tuttuumda, drt be metre uzamzdaki bir kayann tepesinde oturmu
olan don Genaroyu grdm. akl talarn kaytszca frlatp durmaktayd koyan dibine.
Ben onu grnce, don Genaro barp kkrdayarak, orada gizlenip kendisini bulmam beklediini syledi. Tam bir aknlk an
yaadm. Don Juan ha bire, aklmn bu olaya davetli olmadn, her eyi denetimim altna alma biimindeki kahrolas arzumu
bolamam fsldayp duruyordu, kulama. Nagualn yalnzca bana ynelik bir alg olduunu, bu nedenle de Pablitonun
arabamn iindeki nagual grmediini syledi. Seslendirmediim hislerimi okuyormuasna, her ne kadar naguala yalnzca
ben tank olmaktaysam da, karmdakinin, don Genaronun kendisi olduunu ekledi.
Don Juan kolumdan tutarak neeli bir ekilde, beni don Genaronun oturduu yere gtrd. Don Genaro ayaa kalp bana
yaklat. Bedeninden yaylan sy grebiliyordum, hayret verici bir kzartyd bu. Yanma gelerek, bana dokunmadan, azn sol
kulama yaklatrp fsldamaya balad. Don Juan da br kulama fsldamaya balamt. Sesleri ezamanlyd. kisi de ayn
eyleri yineliyorlard. Korkmamam gerektiini, uzun, gl telciklerim olduunu, orada beni korumak iin onlarn, tpk gzlerimin
doal tonal alglamasna klavuzluk ettii gibi, nagual alglamama klavuzluk etmek amacyla bulunduklarn sylediler.
Telciklerimin tm bedenimi sarmaladn, onlarn yardmyla her eyi derhal sezebileceimi, tek bir telciin bile bulunduumuz
yerden koyan dibine, ya da koyan dibinden bulunduumuz yere sramam iin yeterli olacan sylediler.
Fsldadklar her eyi dinlemitim. Her szck bana benzersiz bir kavram artryormu gibiydi. ittiim her eyi hi
unutmakszn, bir kasetalar imi imcesine yeniden dinleyebiliyordum. kisi birden, koyan dibine atlamam istiyorlard. nce
telciklerimi duyumsamal, sonra da uurumun dibine kadar uzanan bir telcii belirleyip onu izlememi sylediler. Onlar
komutlarn verdike, ben de onlarn szcklerini uygun den duygularla gerekten eletirebiliyordum. Bir kantnn her
yanm kapladn, zellikle kendi bana belirlenemeyen, ama uzun kant biiminde dile getirebileceim tuhaf buduyum
hissetmekteydim. Bedenimle koyan dibini hissedebiliyordum, bu duyumu, bedenimin belirleyemediim bir yerindeki bir kant
gibi alglamtm.
Don Juanla don Genaro bu duygu boyunca kaymam iin ha bire beni tava getirmeye alyorlard, ama bunun nasl
yaplacan bilmiyordum. Sonra, yalnzca Genaronun sesini iittim.
Benimle birlikte atlayacan sylyordu; beni yakalad m, itti mi, ya da kucaklad m, bilemiyorum, benimle birlikte karanlk
uuruma atlayverdi. nce bedensel aclarn en iddetlisini duyumsadm. Sanki midem ineniyor ya da yutuluyordu. Acyla
zevkin ylesine bir karmyd, ylesine youn ve uzundu ki, yapabildiim tek ey, cierlerim patlayncaya dek barmak,
barmak, barmak oldu. Bu duyum dindiinde, birbirinden sklemez birtakm kvlcmlar, kara ktleler, k huzmeleri ve
bulutumsu oluumlar salkm grdm. Gzlerimin ak m yoksa kapal m olduunu, ya da gzlerimin nerede olduunu, brak
gzlerimi, bedenimin bile nerede olduunu bilemiyordum. Sonra, birincisi kadar iddetli olmasa bile ayn bedensel acy
duyumsadm, hemen ardndan, uykudan uyanmm hissine kapldm; don Juan ve don Genaroyla birlikte kayann stnde
oturmaktaydk.
Don Juan gene uvalladm, atlaym alglaym karmaklktan ibaret kalacaksa bunun bir yarar olmadn syledi. kisi
birden kulaklarma, nagualn tek bana yeterli olmayacan, tonalla tavlanmas gerektiini defalarca fsldadlar. steyerek
atlamam ve edimimin ayrdnda olmam gerektiini anlattlar.
Korku deil, ama isteksizliim yznden duraladm. Kararszlm, bedenimin sanki bir sarka imiesine bir saa bir sola
sallanmas eklinde hissettim. Ardndan, yabans bir hava beni sarmalad ve tm cismaniyetimle atladm. Atlaya geer gemez
dnmek istediysem de, baaramadm. Bir sisin iinden bakyormuasna, darack koyan eperlerini, uurumun dibindeki
sivri ta kntlarn grdm. niimi, bir zaman ak iinde cereyan ediyormuasna sezgileyememitim, onun yerine, dipte
yere varmlk duyumunu tayordum; evremdeki kk bir dairenin iinde yer alan kayalarn tm zelliklerini ayrt
edebiliyordum. Grmn gz seviyesinde tek ynl ve stereoskopik olmadn, dzlem eklinde ve yz altm dereceyi
kapsadn fark ettim. Bir sre sonra panie kapldm, bir ey beni yoyo gibi yukarya doru ekti.
Don Juanla don Genaro, beni birok kez atlattlar. Don Juan her atlaymn ardndan, suskunluumu ve isteksizliimi krmam
iin urayordu. Byclerin nagual kullanmalarndaki gizin alglamada olduunu, bu atlama uygulamasnn bir alglama
altrmasndan baka bir ey olmadn ve bunun yalnzca yetkin bir tonal gibi, koyan dibinde ne olduunu alglayabildiim
takdirde sona ereceini birok kez yineledi.
Bir an, akl almaz bir duyuma kapldm. Don Juan ve don Genaroyla birlikte koyan tepesinde durmakta olduumun, onlarn
kulaklarma ha bire fsldadklarnn son derece ve ayk bir biimde farkndaydm ki, birden kendimi koyan dibine bakarken
buldum. Her ey kesinlikle doald. Hava neredeyse kararmak zereydi, ama gndelik yaammda olduu gibi, her eyi
tanyabilecek kadar aydnlkt. Yuvarlanan bir tan grltsn duyduum srada bir alla bakmaktaydm. Byke bir
kayann, koyan dibine, tam benim zerime doru yuvarlandn grdm. Bir an iin, onu atann don Genaro olduunu da
grdm. Tam bir panie kaplmtm ki, kayann tepesindeki yerime ekiliverdim. Etrafma baktm; don Genaro grnrlerde
yoktu. Don Juan glmeye balad, don Genaronun benim iren kokuma dayanamayp gittiini syledi. O anda, her yanmn
pislik iinde olduunu utanla ayrmsadm. Don Juan giysilerimi karmam isterken, haklym meer. Yaknlardaki bir pnara
gittik; don Juan, apkam kullanarak zerime boaltt sularla beni bir at ykarcasna ykad. Pantolonumu kurtarm olduuma
ilikin en atr akalar yapt.
--Alg Baloncuu
Gn tek bama don Genaronun evinde geirdim. ounlukla uyudum. Don Juan akamstne doru dnd, tam bir sessizlik
iinde, yaknlardaki bir da srasna doru ilerledik. Alacakaranla doru durduk, derin bir vadinin kysnda hava iyice kararana
dek oturduk. Sonra don Juan beni, yaknlarda bir baka yere, yamac tmyle bir kaya duvardan olumu dimdik, devasa bir
tepenin dibine gtrd. Yar, don Juann bana burasn birok kez gstermi olmasna karn, oraya giden patikada yrrken
gze arpmyordu. Don Juan en aa yz metre yksekliindeki bu yerin, zellikle de dibindeki derin kanyonun tam bir erk yeri
olduunu sylemi, eitli frsatlar oluturarak buradan bakmam salamt. Buradan her bakmda iimi tedirgin bir rperti
kaplamt; bu kanyon her zaman karanlk ve rktcyd.
O yere ulamadan nce, don Juan tek bama gidip uurumun kenarnda Pablitoyla bulumam syledi. Sinirsel yorgunluumu
gidermek ve gevememi salamak amacyla erk trs yapmam nerdi.
Don Juan admlarn yana, patikann soluna doru yneltti, karanlk onu bir anda yutuverdi. Durup nereye gittiini grmek
istedim, ama bedenim bana itaat etmedi. ok yorgun olmama, ayakta zor durmama karn koar adm gitmeye baladm.
Uurumun kysna ulatmda kimseyi gremeyince, derin derin soluyarak yerimde saymaya baladm. Bir sre sonra, bir
para gevedim; Srtm bir kayaya dayayp sessizce durdum, birka metre temde, bir insan karalts grdm. Ban ellerinin
arasna alm oturmaktayd. Bir an yein bir korku yaadm, ama adamn Pablito olmas ihtimalini dnnce, kuku duymadan
ona doru ilerledim. Pablito, diye adn yksek sesle ardm. Benim kim olduumu ayrt edememi olabileceini ve onun da
benim kadar korkarak yzn kapatm olacan tahmin ettim. Ama daha ona yaklamadan yabans bir korku her yanm sard.
Sa elimi uzatm ona dokunmak zereyken bedenim olduu yerde dondu kald. Adam ban kaldrd. Pablito deildi, bu!
Gzleri kaplan gzleri gibi, iki dev aynay andryordu. Bedenim geriye doru frlad; kaslarm yay gibi gerildi de tmyle benim
istemim dnda boalp inanlmaz bir hzla geriye, ok uzaa sramam salad; sradan bir zamanda olsa bu konuda saatlerce
dnr mantksal aklamalar dzerdim. Korkum ok bykt, oyalanmaya hi niyetim yoktu; hemen oradan uzaklamak
zereydim ki, birisi kuvvetlice kolumdan tuttu. Bu kez, birisinin beni kolumdan tuttuu dncesiyle iyice panie kapldm; l
bastrdm. Gerekte tepkim bir lk deil, uzun ve insann tylerini diken diken eden bir narayd.
Yzm saldrgandan yana evirdim. Pablitoydu bu; benden bile daha ok titriyordu. Sinirliliim dorua ulamt.
Konuamyordum, enelerim birbirine vuruyor, azmdan anlamsz szck paralar dklyor, srtmdaki rpertiler istemsizce
sramama neden oluyordu. Azdan nefes almak zorunda kalmtm.
Pablito, atrdayan dilerinin arasndan, nagualn kendisini beklediini, bana arpt srada keileri tmyle karmak zere
olduunu, barmla onu ldrmeme handysa ramak kaldn syleyebildi. Glmek istedim, akla gelebilecek en tekinsiz
sesleri kardm.
Dinginliime kavutuumda, Pablitoya hemen hemen ayn eyin benim de bama geldiini syledim. Bende yorgunluktan iz
kalmamt; kendimde iime smayan bir g, bir rahatlk hissediyordum. Pablito da ayn duygular yayor gibiydi; sinirli, aptal
bir biimde kkrdamaya baladk.
Uzaktan gelen yava, ihtiyatl ayak sesleri iittim. Sesleri, Pablitodan nce yakalamtm. Benim kendimi kasmama tepki verdi.
Birisinin, bulunduumuz yere doru yaklatndan emindim. Sesin geldii yne dndk; bir sre sonra, don Juanla don
Genaronun karaltlar grnd. Dingince yryorlard. Birka metre nmzde durdular; don Juan banim, don Genaro da
Pablitonun karsndayd. Don Juana bir eyin beni fena halde korkuttuunu sylemek zereydim ki Pablito kolumu skt. Ne
demek istediini anlamtm. Don Juanla don Genaronun tavrlarnda yabans bir eyler vard. Onlara bakmay srdrdke,
gzlerimi odaklayamaz oldum.
Don Genaro keskin bir komut verdi. Ne dediini anlamamtm, ama gzlerimizi a bakar duruma getirmemiz gerektiini
bilmitim.
Karanlk, dnyann stne yerleti, dedi don Juan, ge bakarak.
Don Genaro yere bir yarmay izdi. Bir an, ldayan bir tebeir kulland sandm; ne var, elinde hibir ey yoktu. Parmayla
izdii imgesel yanmay sezgiliye biliyordum. Pablitoyla beni dbkey emberin iine oturttu. Kendisiyle don Juan ise yarapn
dna, iki metre kadar uzana bada kurarak oturdular.
nce don Juan konutu; bize dostlarn gstereceklerini syledi. Bize, sol taraflarna, kalalaryla, kaburga kemiklerinin arasna
bakarsak, kemerlerine asl bir aput, ya da mendil gibi bir ey greceimizi syledi. Don Genaro, aputlarn hemen nnde
dmeye benzer iki nesne bulunduunu, bu nesneleri ve aputlar grnceye dek kemerlerine bakmamz gerektiini de ekledi.
Don Genaro henz konumaya balamadan nce, kemerlerine asl, kuma parasna benzer dz bir eyle; deirmi, akl
tana benzer bir nesnenin ayrdna varmtm. Don Juann dostlar, don Genaronunkilere oranla daha koyu renkli, daha
korkutucuydular. Merakla korku karm bir tepki vermitim. Tepkilerimi karn blgemle yayor, mantksal hibir yarg
retmiyordum.
Don Juanla don Genaro ellerini kemerlerine attlar, koyu renkli kuma paralarn yerlerinden karrmasna devinimlerde
bulundular. Bunlar sol elleriyle aldlar; don Juan kendisininkini bann zerinden atverdi; don Genaroysa yavaa yere brakt.
Kuma paralar atlma ve frlatlmayla uurtma gibi szlp yavaa inerken tl birer mendil gibi alp yere serildiler. Don
Juann dostunun devinimleri, geen gn stmzde dnp durduu srada sezgilediklerimin tam bir kopyasyd. Kuma
paralar yere yaklatka katlatlar, yuvarlaklatlar ve ktle kazandlar. nce bir kapnn tokmana dmesine
bkldler, sonra da aldlar. Don Juannki oylumlu bir glgeye dnt. ne kp, yerdeki kk talarla topra eze eze bize
doru ilerlemeye balad. Be alt kar temize kadar geldiinde, yanmayn tam dibinde don Genaroyla, don Juann arasnda
durdu. O anda duyduum dehet yakc bir alev gibi her yanm sarmt. nmzdeki dev glgenin boyutlar be metre
ykseklie, iki metre genilie varmt. evresini gzleri olmadan hissedermiesine devindi. Salland ve yalpaland. Beni
aradn biliyordum. Pablito o an ban gsne gizledi. Onun bu deviniminin yaratt duyum, glgeye odakladm dikkatimin
bir blmn yok edivermiti. Glgenin geliigzel devinimlerine baknca, onun ayrtn dndm, ardndan glge karanla
kararak grnmez oldu gitti.
Pablitoyu sarstm. Ban kaldrd ve bouk bir lk koyuverdi. Yukarya doru baktm. Yabans bir adam bana bakmaktayd.
Glgenin hemen ardndayd, ola ki saklanmaktayd. Srk gibi, zayf bir adamd, surat da upuzundu sa namna bir ey yoktu,
bann sol taraf egzama ya da buna benzer kzl bir lekeyle kaplyd. Deli bakl gzleri parlamaktayd; az yar aralanmt.
Tuhaf, pijamams bir giysisi, ona ok ksa gelen bir pantolonu vard. Ayanda ayakkab var myd, bilmiyorum. Uzunca bir sre
bize bakp durdu; bir gedik bulur da ieri dalp bizi paralamak istermiesine. Baklarnda bir keskinlik vard. Bu nefret ya da
iddet deildi; bir tr hayvansal gvensizlik almetiydi. Bu gerilime daha fazla dayanamadm. Don Juann yllar nce bana
retmi olduu sava duruuna gemek istedim, ama Pablito, dostun don Genaronun izdii izginin tesine geemeyeceini
fsldayverdi. Gerekten de, nmzde duran her trden eyin bize yaklamasn nleyecek lt izginin farkna vardm.
Bir sre sonra adam, glgenin de yapt gibi, sola doru devindi. Don Juanla don Genaronun ikisini de geri ardklar hissine
kapldm.
Ksa bir sessizlik oldu. Don Juanla don Genaroyu gremiyordum; artk yanmayn iki noktasnda oturmuyorlard. Birden
oturduumuz som kayaya arpan iki kk akl tann kard sesi duydum; nmdeki alan bir anda sarms bir kla
aydnland. nmzde, yrtc bir hayvan, dev gibi, iren bakl bir kurt ya da akal duruyordu. Tm bedeni, salya ya da tere
benzer beyaz bir svyla kaplyd. Postu slakt, berbat durumdayd. Baklar ok vahiydi. Canavarca bir fkeyle hrldad,
tylerim diken diken olmutu. eneleri titredi, salyalar her yeri slatt. Zincirini paralamak isteyen kuduz bir kpek gibi yeri
peneledi. Sonra, arka ayaklar zerine ykselerek n peneleriyle enelerini hzl hzl devindirdi. Tm fkesini, aramzdaki bir
engeli yok etmek amacyla younlatryormu gibi bir hali vard.
Bu lgn hayvana kar duyduum rknn, daha nce tank olduum iki grntye kar duyduum korkudan farkl olduunun
ayrdna vardm. Bu hayvana kar bedensel bir irenme, bir dehet duyuyordum. fkesi karsnda gsz dmtm. Birden
vahetini yitirircesine, grntmzden kverdi.
Ardndan, baka bir eyin bize doru geldiini iittim, ya da ola ki hissettim; birdenbire dev boyutlarda bir aslan ya da baka bir
kedigil belirdi nmzde. Karanlkta parldayan gzlerini grdm nce; bunlar inanlmaz boyutlardayd yanstan su dolu
iki havuz gibi kprtszd. Homurdand ve hafife hrlad. Soluk verip, gzlerini stmzden ayrmakszn nmzde dolanmaya
balad. akaln yayd elektriksel kzart bunda yoktu; bedensel hatlarn ak seik kestiremiyor idiysem de, bu hayvan
tekine nispeten kesinlikle ok daha dehet vericiydi. G topluyormu gibiydi. ylesine saldrgan grnyordu ki, snrlar
aacakm hissini uyandryordu. Pablito da benimle ayn duyguyu paylayor olmalyd, zira fsldayarak bamz eip dmdz
yere uzanmamz nerdi. Bir saniye sonra hayvan hcuma geti. Bize doru kotu, penelerini kaldrarak zerimize atlad.
Gzlerimi kapadm, bam kollarmn arasna alp topraa yaptm. Hayvann, don Genaronun izdii koruyucu izgiyi
paraladn hissettim; neredeyse tepem izdeydi. Arlnn beni yere ivilediini hissettim; gbeindeki tyler ensemi yalad. ki
n aya bir eye taklmt sanki kendini kurtarmak iin rpnd. Titreyilerini, rpnlarn ve kard eytans sesleri
iitmekteydim. Sonum gelmiti demek. Belirsiz bir mantksal seim yaparak kendimi orackta lmek eklindeki yazgmn eline
brakmak istediimi fark ettim; ne var, bu denli dehet verici koullarda bedensel aclar ekerek lmekten korkuyordum. Birden,
bedenimde yabans bir g ykseldi; bedenim lmeyi reddediyor, tm gcn bir noktada, sol kolumda ve elimde topluyora
benziyordu. Kar koyulamaz bir dalgalanmann kabardn duyumsadm. Denetlenemez bir ey bedenimi ele geiriyor ve beni,
zerimize ullanan bu ar, netameli ktleyi stmzden atmaya itiyordu. Pablito da ayn ekilde tepki vermiti; ikimiz birden
ayaa kalktk. kimizin oluturduu enerji ylesine fazlayd ki, hayvan bezden bir bebek gibi savrulup gitti.
Mthi aba harcamtk. Yere ykldm, nefes almaya zorlanyordum. Karn kaslarm solumam nleyecek kerte gerilmiti.
Pablitonun yaptklarna dikkat edemiyorum. Sonunda, don Juanla don Genaronun beni oturtmaya altklarn ayrmsadm.
Pablito yzkoyun yere serilmi yatmaktayd. Baylma benziyordu. Beni oturttuktan sonra, don Juan ile don Genaro Pablitoya
yardm ettiler. kisi birden onun srtn ve karnn ovdular. Onu ayaa kaldrdlar, bir sre sonra Pablito tek bana oturabildi.
Don Genaroyla don Juan yanmayn iki kesine oturdular, sonra, altlarnda ileri geri, saa sola kayabilmelerini salayan raylar
varmasna devindiler. Devinimleri bam dndrmt. Sonunda Pablitonun yannda durup kulaklarna fsldamaya
baladlar. Bir sre sonra birden ayaa kalkp uurumun kysna gittiler. Don Genaro, Pablitoyu bir ocuk imiesine
kaldrd. Pablitonun bedeni tahta gibi dmdz ve sertti; Don Juan Pablitoyu ayak bileklerinden yakalad. Ona ivme ve g
kazandrmak istermiesine kendi evresinde dndrd, sonunda, bacaklarn koyuverip, tm bedenini hzla uurumdan aa,
karanln iine savurdu.
Pablitonun bedenini karanlk bat semasnda grdm. Gnler nce don Juann yapm olduu gibi, daireler iziyorduyava
dnlerle izilen daireler. Pablito yere decek yerde, giderek ykseliyor gibiydi. Sonra, dnleri hzland; Pablitonun bedeni
bir ara havada bir disk gibi dnmeye balad, ardndan paralara ayrld. Havann iinde yitip gittiini sezgilemitim.
Don Juanla don Genaro yanma geldiler, evremi sarp fsldamaya baladlar. kisi de ayr eyler sylyorlard, ama onlarn
komutlarn izlemede hi glk ekmedim. Daha ilk szcklerini syler sylemez yarlm gibi olmutum. Pablitoya
yaptklarn bana da uyguladklarn anladm. Beni don Genaro evirdi, bir an iin dnyormu ya da uuyormuum hissine
kapldm. Hemen sonra, havada ilerliyor, inanlmaz bir hzla uurumun dibine yaklayordum. Derken nce giysilerimin
paralandn, ardndan etlerimin dkldn, en sonunda da yalnzca bamn kaldn hissettim. Bedenimin paralara
ayrlmas nedeniyle gereksiz arlmdan kurtulduumu ak ve seik biimde anladm, bylece dm ivmesini yitirmi,
hzm azalm oluyordu. Dm artk bamn dnmesine yol amyordu. Bir yaprak gibi ileri geri devinmekteydim. Ardndan,
bam da arln yitirmeye balad da, sonunda benden, bir santimetre karelik bir kle, kk bir akl ta byklnde bir
posa kald. Tm duygum burada younlamt; sonra, bu da patlaynca kendimi bin paraya ayrlm hissettim. Bin parann da
ayn anda farknda olduumu biliyordum, ya da benim dmda bir yerde bir ey bunu fark ediyordu. Farkndaln ta kendisi
olmutum ben.
Ardndan, farkndalmn bir blm kaynat, ykseldi, byd. Bir yere yerleti, azar azar snrlarmn m desem, bilinliliimin
mi desem, ayrdna yeniden vardm ve birden bildiim, aina olduum ben bir volkan gibi patlayarak, dlenebilecek tm
gzel sahnelerden oluan grkemli bir gsteriyi, dnyann binlerce insanlarnn, nesnelerinin resimlerini ayn anda nmde
sergiledi.
Daha sonra grntler bulanklat. Gzlerimin nnden hzla geiyorlard, artk onlar izleyemiyordum. Sonunda, dnyann
oluumu kesiksiz, bitmeyen bir erit gibi gzlerimin nne serilmiti, sanki.
Birden, kendimi don Juan ve don Genaroyla birlikte uurumun kysnda buldum. Beni geri ektiklerini ve hi kimsenin hakknda
konuamayaca bilinmezi yaadm fsldadlar. Beni bir kez daha savuracaklarn, ancak bu kez tonaldan naguala gemek
yerine algmn kanatlarn ap, birinden tekine gidip geldiimin farkna varmakszn, ikisine de ayn anda dokunmam gerektiini
sylediler.
Yine ayn evrilme, dnme ve byk bir hzla aa frlatlma duygularn yaadm. Sonra, patladm. Zerrelere ayrldm. imde
bir ey boand; bu, tm yaamm boyunca kilitli tuttuum bir eyi aa karmt. Gizli hazinemin aldnn ve durdurulamaz
biimde dar aktnn kesinlikle ayrdndaydm. Ben adn verdiim o tatl birlik kalmamt, artk. Hibir ey yoktu; ne var, bu
boluk dopdoluydu. Aydnlk ya da karanlk, scak ya da souk, gzel ya da irkin deildi. Gidiyor, dalgalanyor ya da duruyor
deildim; alageldiim gibi, tekil bir birim, bir z de deildim artk. Hepsi ben olan saysz zdm, birbiriyle zel bir biimde
bantl bu ayrk birim kolonileri nnde sonunda birlemiyor, kanlmaz biimde tek bir farkndala, benim insan farkndalma
dnyordu. Hibir kukuya yer brakmakszn biliyordum kizira bilecek olan bir ey de yoktu zaten-gene de tm ve tek
farkndalmla biliyordum ki, tandk dnyamn beni, kendim i, hep bir koloni, birbirlerinden ayr ve bamsz ve birbirleriyle
sarslmaz bir dayanma iindeki duygularn salam ve sarslmaz bir topluluuydu. Saysz farkndalklarmn sarslmaz
dayanmas, bu blmlerin birbiriyle olan balants benim yaam gcmd.
Bu birlemitik duygusunu betimlemenin bir baka yolu da, bu farkndalk ktlelerinin salm olduunu sylemekti; her biri
kendisinin ayrdndayd ve hibiri tekinden daha nemli deildi. Ardndan bir ey bunlar bir kartryor ve her birinin bir
kmede toplat bir alana, bildiim bene dnyordu. Bu durumda ben, ya da kendim olarak dnyasal etkinlie zg bir
sahne izledim, ya da ola ki bu sahne baka dnyalara, salt imgesellie, yani salt dnce dnyasna aitti. Entelektel dizgelere
ya da szelletirmeler olarak birbirine dizilmi dncelere ilikin grntlerle karlatm. Kimi sahnelerde azm kuruyana dek
konutum da konutum. Bu tutarl grntlerin her birinden sonra ben" zlp gidiyor, bir hie dnyordu.
Bu tutarl grntlere yaptm yolculuklardan birinde, kendimi uurumun kysnda don Juanla birlikte buldum. Bir anda,
tandm bene dntmn ayrdna vardm. Bedenselliimi gerekmiesine algladm. Grntlerden birinde deil de
dnyadaydm.
Don Juan, beni bir ocuk gibi barna bast. Bana bakt. Yz bana ok yaknd. Karanlkta gzlerini grebiliyordum. ok
sevecendiler. Bir soru sorar gibiydiler. Ne olduunu biliyordum bu sorunun. Konuulamaz olan, gerekten konuulamazd.
Eee? diye sordu sevecence, sanki onaym beklemeye ihtiyac varm gibi.
Dilim tutulmutu. Aptallam, arm, kafas karm gibi szckler o anda hissettiklerimi dile getirmeye yetmezdi. Bir
balon gibiydim. Don Juann beni tutup yere doru bastrmas gerektiini biliyordum, yoksa havada salnp yeniden yok
olacaktm. Yitmekten korkmuyordum. Farkndalnn birleik olmad o bilinmezi zlemitim.
Don Juan beni omuzlarmdan bastra bastn yavaa yrterek don Genaronun evinin yaknnda bir yere gtrd; orada beni
yatrp, nceden hazrlam olduu yumuak bir toprakla tm bedenimi boazma kadar rtt. Yapraklardan yapt bir yasta
bam yaslayarak, kesinlikle kmldamam ya da uyumamam tembihledi. Orada oturacan, toprak bedenimi pekitirene dek
bana yoldalk edeceini syledi.
Kendimi ok iyi hissettim, uyumak isteime kar koyamyordum, ama don Juan buna izin vermiyordu. Az nce yaadklarmn
dnda istediim her ey hakknda konuabileceimi syledi. nce konuacak bir ey bulamadm; sonra, don Genaroyu
sordum. Don Juan, don Genaronun Pablitoyu alp oralarda bir yere gtrdn, o anda onun bana yaptklarnn aynsn
Pablitoya uygulamakta olduunu syledi.
Sylemeyi srdrmek istedim, ama iinde bir tamamlanmamlk duygusu vard; allmadk bir kaytszlk, skntya benzer bir
yorgunluk iindeydim. Don Juan ne hissettiimi anlyor gibiydi. Pablitodan, onunla yazglarmzn nasl birletiinden sz
etmeye balad. Don Genaro, onun retmeni olduu zaman, kendisinin ayn zamanda Pablitonun velinimeti olduunu, erkin
adm adm Pablitoyla beni bir araya getirdiini anlatt. Pablitoyla aramdaki tek fark, onun bir sava olarak dnyasna korku ve
basknn, benimkine ise sevecenlik ve zgrln hkim olmasym. Don Juan byle bir farkn, velinimetlerin zlerindeki kiilik
farkllndan kaynaklandn aklad. Don Genaro, tatl, sevecen ve akac, kendisiyse sert, buyurgan ve dolayszd. Benim
kiiliimin zorlu bir retmeni, ama efkatli bir velinimeti gereksindiini, Pablitonunsa bunun tam tersi olduunu sylediyani
mfik bir retmenle hain bir velinimetti onun gereksinmesi.
Bir sre daha konutuk, sabah olmutu. Gne dou ufkundaki dalarn zerinden grnnce, topran altndan kmama
yardm etti.

leden sonra uyandm zaman, don Juanla ben don Genaronun evinin kapsnn nne oturduk. Don Juan, don Genaronun
hl Pablitoyla birlikte olduunu, onu son karlamaya hazrladn syledi.
Yarn Pablitoyla sen bilinmeze gidiyorsunuz, dedi. imdi benim de seni hazrlamam gerek. Oraya tek banza gireceksiniz.
Dn gece atlp ekilen yoyolara benziyordunuz; yarn kendi banzn aresine bakacaksnz.
Birden meraklandm, aklma bir gece nceki deneyimlerime ilikin sorular verdi. Ama bu hcumum onu hi mi hi
tndrmad.
Bugn bi dnm noktas tekil edecek bi manevrann stesinden gelmeliyim, dedi. Sana son bi numara daha ekmem gerek;
senin de bu numaray yutman.
Glerek kalalarn tokatlad.
Geen gece ilk altrma srasnda don Genaro sana byclerin nagual nasl kullandklarn gstermek istemiti, diye
srdrd. Kii kendi isteiyle nagual kullanmad srece, daha dorusu, nagualdaki eylemlerinden bi anlam karmak
amacyla kendi isteiyle tonaln kullanmad srece byclerin aklamasna ulaamaz. Tm bunlar aa kavuturmak
amacyla yle de diyebiliriz: kii, nagual bycler gibi kullanacaksa, tonaln gr etkili olmaldr.
Son syledii eyde bariz bir eliki grdm syledim don Juana. Daha iki gn nce benimle yapt o inanlmaz zet
konumasnda, yllar boyunca benim dnya grm deitirmek iin yapt o amal edimleri sayp dkmt; imdi de
kalkm, ayn dnya grnn etkili olmasn istiyordu.
Birinin tekiyle hibi alakas yok, dedi don Juan. Alglamamzn dzeni yalnzca tonaln alanna girer; eylemlerimiz yalnzca
orada bi ardklk kazanabilir; bu eylemler yalnzca orada, basamaklarn sayabilecein bi merdiven gibi dizilebilir.
Nagualda buna benzer bi ey bulamazsn. Anlayacan, tonaln gr bi aratr, bu balamda yalnzca en iyi ara deil, sahip
olduumuz tek aratr da.
Dn gece senin alg baloncuun ald, kanatlar da alm oldu. Hepsi bu kadar ite. Bana neler geldiini aklayabilmem
olanaksz, bunu denemeyeceim bile, ama sen de kalkma byle bi eye. Algnn kanatlarnn, senin btnlne dokunmas
amacyla yapldn sylemek yeterli. Dn gece sen nagualdan tonala saysz kez gidip geldin. Seni iki kez savurduk, bylece
hata olasln nledik. kinci kezinde bilinmeyene yolculuu olanca arpclyla yaadn. Algn, senin iindeki bi ey senin
gerek doan kavrad an, kanatlarn averdi. Sen bi salkmsn.
Budur byclerin aklamas. Nagual konuulmaz olandr. Tm olas duygular, varlklar, zler onun iinde salapuryalar gibi
barl, deiimsiz, sonsuza dek salnp dururlar. Sonra, yaam tutkal birkan birbirine yaptrverir. Sen kendin bulguladn
bunu dn gece, Pablito hakeza, tpk Genaroyla benim, bi zamanlar bilinmeze yaptmz yolculuklarda anlam olduumuz gibi.
Yaam tutkal bu duygularn kimilerini yaptrnca ortaya bi varlk kar; tonaln blgesine doluan tm br varlklarla birlikte o
yerin aaas ve grkemi karsnda krleip gerek doasn unutan bi varlk. Tonal, birleik rgtlenmelerin yaad yerdir.
Yaam gc, tm gerekli duygular bi araya getirir getirmez, bi varlk, tonalda beliriverir. Sana bi keresinde, tonaln doumda
balayp, lmde bittiini anlattydm; bunu dedim, zira yaam gc bedeni brakr brakmaz tm o tekil farkndalklarn zp
gelmi olduklar yere, naguala dndklerini biliyorum da ondan. Savann bilinmeyene yapt yolculuklar, tpk lmek gibidir,
elbet onun salkmndaki tekil duygular ayrmayp, kendi birlikteliklerini yitirmeksizin bi para geniler yalnzca. Oysa lmdeyse,
bunlar ok diplere batarlar ve daha nce hi birim olmamlarcasna bamszca devinirler.
Ona, anlattklarnn, yaadklarmla inanlmaz derece rttn sylemek istedim. Ama beni konuturmad.
Bilinmezden sz edebilmenin yoktur bi yolu, dedi. Yalnzca tank olabilirsin ona. Byclerin aklamas der ki, her birimizin
naguala tank olabileceimiz bi merkezimiz vardr: isten. Bylece bi sava nagualn iine dalverir de, salkmnn kendisini
sonsuz olaslklar iinde istediince dzenlemesine izin verir. Sana, nagualn ifade edilme biiminin kiisel bi mesele olduunu
anlattydm. Bununla, savann, salkmn istedii gibi dzenlemesinin tmyle kendisinin bilecei bi i olduunu anlatmak
istemitim. nsan biimi ya da insan duygular hepsi arasnda zgn olandr, ola ki tm biimler arasnda bize en tatl gelenidir;
ne var ki, salkmn benimseyebilecei saysz baka biimler vardr. Bi bycnn istedii bi biimi benimseyebileceim
anlattydm sana. Dorudur bu. znn btnlne sahip bi byc, salkmnn kimi blmlerini akla gelebilecek her bi ekilde
birlemeye yneltebilir Tm bu karmlar olas klan ey, yaam gcdr. Yaam gc tkenince salkm yeniden bi araya
getiremezsin, artk.
Ben bu salkma, alg baloncuu adn koymutum. Onun mhrlenmi ve skca kapatlm olduunu, lm anmza dek asla
almadn sylemitim. Ne var, alabilir de. Bycler aikr bu gizi renmilerdir, her ne kadar hepsi de zlerinin
btnlne ulaamazlarsa da, bunun mmkn olduunu bilirler. Baloncuun, yalnzca kiinin naguala frlatlmas durumunda
aladn bilirler. Dn sana, senin bu noktaya ulamak amacyla izlediin tm aamalarn bi zetini vermitim.
Bir yorum ya da soru beklermi gibi szd beni. Anlattklar, yoruma yer brakmyordu. Sonunda, tm bunlar bana on drt yl
nce ya da mezliimin herhangi bir aamasnda anlatm olmasnn, hibir eyi deitirmemi olacan kavramtm. nemli
olan tek bir ey vard; bu deneyimin tm nermelerini bedenimle ya da bedenimde yaam olma gerei.
u nl sorulardan birini bekliyorum, dedi, ar ar konuarak.
Ne sorusu? diye sordum.
Aklnn sormak iin yanp tututuu soru.
Bugn btn sorular brakyorum. Gerekten hibir sorum yok, don Juan.
Hadi, haka deil bu, dedi glerek. Sorman beklediim zel bi soru daha var.
sel syleimi bir an iin kesebilirsem sz konusu soruyu bulgulayabileceimi syledi don Juan. Ani bir dnce, bir i gr an
yaadm, ne istediini anlamtm.
Bamdan tm bunlar geerken, bedenim nerelerdeydi, don Juan? diye sorduum an glmekten iki bklm oldu.
te bu, byclerin numaralarnn sonuncusudur, dedi. imdi syleyeceklerim, byclerin aklamasnn sonuncusudur,
diyelim. u ana dek, senin akln iyi kt benim yaptklarm izleye geldi. Senin akln, dnyann betimlendii gibi olmadn, gzle
grndnden daha fazla bi eylerin olduunu kabul etmeye istekli. Senin akln, algnn uurumdan bi inip bi ktna ya da
senin iindeki bi eyin, hatta tm varlnn uurumun dibine atladna ve tonaln gzleriyle oradaki eyleri, tpk bedeninle
oraya bi ip ya da merdivenle inmiesine incelediine inanmaya handysa istekli ve hazr. Gidip koyan dibini inceleme edimin
var ya, ite o senin yllarca eitilmenin bi sonucu. Bu ii iyi yaptn. Genaro, koyan dibindeki sana kayay atarken, o bir
santimetre kplk ans grd. Her eyi grdn sen. Genaro da ben de senin bilinmeze frlatlmaya hazr olduunu hi kuku
duymadan anladk. O anda, ift hakknda, yani teki hakknda her eyi grmekle kalmam, bilmiimde.
Don Juan durdurup, anlamadm bir ey hakknda beni, hak etmediim biimde onurlandrmakta olduunu syledim. Don
Juan tm bu izlenimlerin yerine oturmas iin zamana gereksinim duyduumu, bu baarlarmn ardndan gemite sorular nasl
sel gibi geldiyse imdi de yantlarn ayn biimde dkleceini syledi.
iftin gizi sezgi baloncuunun iinde sakldr, dedi, geen gece ayn anda hem koyan dibinde hem de uurumun stnde
olduun gibi. Duygular salkm istenen anda, istenen yerde bi araya getiril i verir. Ya da yle diyebiliriz, kii burasn ve orasn
ayn anda alglayabilir.
Don Juan, pek sradan olduklar iin unutmu olabileceim bir dizi ardk eylemi dnp anmsamam istedi.
Neden sz ettiini anlayamamtm. yice dnmeye almam syledi don Juan.
apkan dn, dedi. Genaronun apkanla ne yaptn dn.
Sarsc bir anmsama an yaadm. Gerekten don Genaronun apkam, debileceini ya da rzgrn uuracan syleyerek
onu karmam istediini unutmutum. apkam karmak istememitim. plaklm aptalca buluyordum. Genelde hi
giymediim bir apkay giymek bana tuhaf bir duygu veriyordu; tam anlamyla kendim deildim ve bu durumda, giysisiz
olmaktan o kadar sklmyordum. Sonra, don Genaro apkasn benimkiyle deitirmek istemiti, ama onunki benim bama ok
kk geliyordu. O da tuttu, bamn bykl ve bedenimin lleriyle ilgili akalar yapt; sonunda apkam alp eski bir
panoyu kavuk gibi bama sard.
Don Juana, o iki szde atlaym arasnda getiinden emin olduum bu blm sonradan unuttuumu syledim. Bu
atlamalarn belleimde o ana dek brakt iz, kesilmemi bir btnlk olarak kalmt.
Kesilmemi bi btnlk olduu kesin, dedi. Genaronun apkanla oynamasnn da kesin olduu gibi. Bu iki any art arda
sralayamazsn, zira ikisi de ayn anda olutu.
Sol elinin parmaklarn, sa elinin parmak aralarna sokamyormu gibi yapt.
Bu atlamalar iin balangcyd, yalnzca, diye srdrd. Sonra sra, bilinmeze yaptn gerek geziye geldi; dn gece,
konuulamaz olan, nagual yaadn. Akln, senin isimsiz bi duygu salkm olduun eklindeki fiziksel bi bilgiyle baa kamaz.
Akln, bu aamada, isten dediimiz ve nagualn olaanst etkilerinin bunun sayesinde tartld ve kullanld baka bi
birletirme merkezinin varlnn bile kabul edebilir. Kiinin, nagual isten yoluyla yanstabilecei, ama bunun yolunu asla
aklayamayaca, sonunda aklna dank etti, sanrm.
imdi de senin soruna gelelim: Btn bunlar olurken ben neredeydim? Bedenim neredeydi? Gerek bi senin olduu inanc,
sahip olduun her eyi aklnn evresinde toplama olgusuna dayanr. Akln bu noktada nagualn betimlenemez olduunu kabul
eder; ne var, yaad kantlar nedeniyle deildir bu, kabul etmek gvencelidir de ondan. Aklnn aya gvenceli topraa basar,
tonaln tm nesneleri kendi yanndadr.
Don Juan durarak beni inceledi. Gl itenlikliydi.
Hadi, Genaronun yeledii yere gidelim, dedi, birden.
Ayaa kalkt, iki gn nce stnde oturup konutuumuz kayaya doru yrmeye baladk; gene ayn noktalarmzda oturup
srtmz kayaya verdik.
Akl gvencede hissettirmek, retmenin grevi olmutur, daima, dedi. Seni tonaln sorumlu olduuna ve eylemlerinin
nceden tahmin edilebilirliine inandrarak, akln tuzaa drdm. Genaroyla ben, sana, yalnzca nagualn aklanamaz
olduu izlenimini verebilmek amacyla ok altk; tuzan ilediinin kant, u anda, yaadn her eye karn hl sana kalan
bi eyin, aklnn var olduuna inanmandr. Serap bu, serap. Senin o deerli akln yalnzca bi birletirme merkezi, kendi dndaki
bi eyi yanstan bi ayna. Dn gece yalnzca betimlenemez nagual deil, betimlenemez tonal da yaadn sen.
Byclerin aklamasnn son paras, akln sadece dsal bi dzeni yansttn ve akln bu dzene ilikin hibi ey bilmediini
syler; bunu aklayamaz, tpk nagual aklayamad gibi. Akl anca, tonaln etkilerine tanklk edebilir, ama onu anlamas,
hatta aa karmas mmkn deildir. Konuuyor ve dnyor olduumuz gerei, bize, izlediimiz bi dzenin varln
gstermektedir; ama bunu nasl yaptmz da, o dzenin aslnda ne olduunu da bilmeksizin.
Ona, batl insann, beynin almasyla ilgili aratrmalarnn bu dzenin ne olabileceine ilikin kimi ipularn aa
karabilmekte olduunu anlattm. Don Juan, tm bu aratrmalarn, bir eylerin olageldiini kantlamaktan te gitmediinin altn
izdi.
Bycler ayn eyi istenleriyle yaparlar, dedi. sten yoluyla, nagualn etkilerine tanklk ettiklerini sylerler. Ben de u an
buna, akl yoluylaonunla ne yapyoruz, nasl yapyoruz, hi nemli deilsadece tonaln etkilerine tanklk ettiimizi
ekleyebilirim. Her iki durumda da, tanklk ettiimizin ne olduunu anlama ya da aklama yolunda en ufak bi umut bile
gremiyorum.
Dn gece algnn kanatlarnda utun, ilk kez. Gene ok ekingendin. Yalnzca insansal alg izgisinde dolatn. Bi byc o
kanatlar baka duyarlklara dokunmak amacyla da kullanabilir; bi kargannkine rnein, bi akalnkine, bi crcr bceininkine,
ya da o sonsuz uzayn baka dnyalarnn dzenine.
teki gezegenleri mi kastediyorsun, don Juan?
Tabii. Algnn kanatlar bizi, nagualn en gizli kelerine ya da tonaln en akl almaz lemlerine tayabilir.
"Bi byc, rnein aya gidebilir mi?"
Tabii ki gidebilir, diye yantlad. Ama oradan bi torba ta getiremez. Ya!
Bununla ilgili glerek akalatk, ama aklamasn son kerte ciddi anlamda yapmt.
Eveet, geldik byclerin aklamasnn son blmne, dedi. Dn gece, Genaroyla ben size insann btnselliini salayan
son iki noktay da gsterdik: nagual ve tonal. Sana bi keresinde bu iki noktann insann dnda yer aldn, ama yle de
olmadn sylemitim. Iltl varlklarn ikilemidir, bu. Her birimizin tonal, o dzenle dolu, betimlenemez bilinmeyenin bi
yansmasndan baka bi ey deildir; her birimizin nagual, her eyi ieren o anlatlamaz hiliin yansmasndan baka bi ey
deildir.
imdi, Genaronun yerinde oturmalsn, ta alacakaranla dek; o ana kadar, byclerin aklamasn yerli yerine koymu
olacaksn kukusuz. imdi burada otururken, o duygu salkmn bi arada tutan yaam gcnden baka bi eyin yok."
Kalkt.
Yarnki grev, Genaroyla ben ie karmadan izlerken tek bana bilinmeze atlamak, dedi. Burada bylece otur ve isel
syleini durdur. Algnn kanatlarn ap sonsuzlua umak iin gereken erki biriktirebilesin diye.
--ki Savann Yeledii
Don Juan beni afak skerken uyandrd. Elime su dolu bir sukabayla bir kurutulmu et torbas tututurdu. ki gn nce
arabam brakm olduum, drt kilometre uzaklktaki yere doru, konumadan yrdk.
Bu, birlikte yapacamz son yolculuk,dedi alak bir sesle, arabann yanna vardmzda.
Karnmda gl bir sarsnt hissettim. Ne demek istediini anlamtm.
Ben kapy aarken o arka amurlua yasland, imdiye dek rastlamadm bir duyguyla bana bakt. Arabaya bindik, ama
motoru altrmadan nce st kapal kimi uyanlarda bulundu; bunlar da ok iyi anlamtm. Arabada oturup kimi ok kiisel ve
dokunakl duygulara deinmek iin birka dakikamz olduunu syledi.
Dingince oturdum, ama ruhum huzursuzdu. Ona bir eyler sylemek istedim, aslnda beni rahatlatacak bir eyler yani. Bildiim
eyi dile getirmeksizin ifade edebilecek en isabetli szckleri bulmak iin bouna abaladm.
Don Juan, bir zamanlar tandm bir ocuktan, onun hakkndaki duygularmn geen zaman ve uzaktala karn nasl
deimemi olduundan sz etti. Don Juan, o kk olan ocuunu her dnmde ruhumun neeyle cotuunu, en ufak
bir vnme ya da bencillik pay karmadan onun iyiliini istediimi syledi.
Bana daha nce anlatm olduum o ocukla ilgili bir yky anmsatt; ok beendii, derin anlamlar bulduu bir ykyd bu.
Los Angeles evresindeki dalardan birine trmanrken ocuk yrmekten yorgun dmt, ben de onu omuzlarma
karmtm. Youn bir mutluluk dalgas ikimizi birden kaplamt da, ocuk bara bara gnee, dalara teekkr etmiti.
Bu, onun sana elveda deyiiydi, dedi don Juan.
Boazm dmlendi.
Elveda demenin birok yolu vardr,dedi. En iyisi, belki de belirli bi mutluluk ann akldan hi karmamaktr. rnein, bi
sava gibi yaarsan eer, omuzlarna aldn o ocuun yayd scaklk yaam boyu taptaze, iine ilemi olarak srer.
Savann elveda demesidir bu.
Motoru abucak altrdm; o tal yolda srmeye almadm bir hzla gaza bastm.
Ksa bir yol kat ettikten sonra, yolun gerisini yrdk. Bir saat kadar sonra, bir aala ulatk. Don Genaro, Nestor ve Pablito
orada bizi bekliyorlard. Onlar selamladm. Hepsi de mutlu ve capcanl grnyordu. Onlara ve don Juana baknca, hepsine
kar derin bir duygudalk kaplad iimi. Don Genaro bana sarlp, sevgiyle srtm tplad. Nestor ve Pablitoya, koyan dibine
atlarken ok baarl olduumu syledi. Bir eli hl srtmda, yksek sesle konumaya balad.
Evet beyler, dedi, onlara bakarak. Ben velinimetiyim onun, ok baarl olduunu syleyebilirim. Bu, bir sava olarak
yaanm yllarn doruk noktasyd.
Bana dnerek teki elini de omzuma koydu. Gzleri parlak ve barld.
Sana syleyecek hibir szm yok, Cartilocuk dedi, szcklerini ar ar seslendirerek. Barsaklarnda bolca bulunan dk
dnda, yani
Der demez, o da don Juan da baylma kertesine gelinceye dek, ulurcasna glmeye baladlar. Pablitoyla Nestor ne
yapacaklarn pek bilemeden sinirli sinirli kkrdadlar.
Don Juanla don Genaro dinginletiklerinde, Pablito bilinmeze tek bana gidebilme yeteneinden pek emin olmadn syledi
bana.
Bunun nasl yaplacana dair en ufak bir fikrim bile yok, gerekten, dedi. Genaro, kiinin kusursuzluktan baka hibir eye
gereksinmesi olmadn sylyor. Sen ne dnyorsun?
Ben, ondan da az ey bildiimi syledim. Nestor i geirdi, gerekten ilgilenmie benziyordu; ellerini ve azn nemli bir ey
syleyecekmi de bunu nasl diyeceini bilemiyormu gibi kprdatt.
Genaro, sizin ikinizin baaracan syledi, dedi, sonunda.
Don Genaro, eliyle, gitmek zere olduumuzu imledi. O ve don Juan birka metre nmzde yrdler. Hemen btn gn
boyunca ayn da yolunu izledik. Tam bir sessizlik iinde yrdkhi durmamtk. Hepimizde erzak olarak kuru et ve bir
sukaba dolusu su vard anlalan yrrken yiyecektik onlar. Keiyolu belirli bir yerde gerek bir yola dnt. Bir da
yamacnn evresinden doland, sonra birden, nmzde bir vadinin manzaras beliriverdi. Nefes kesici bir manzarayd bu, gn
yla parldayan yemyeil bir vadi; zerinde grkemli iki gkkua, evredeki tepelerde de yamur serpintileri vard.
Don Juan durarak, vadide grd bir eyi enesiyle don Genaroya gsterdi. Don Genaro ban sallad. Ne olumlu ne de
olumsuz bir devinimdi bu; daha ziyade bann bir silkinmesinden ibaretti. Uzun bir sre vadiyi szerek kmldamadan durdular.
Oradaki yolu brakp, kestirmeden gitmeye baladk. Dar, tehlikeli bir patikadan, vadinin kuzeyine doru inmeye baladk.
Dz araziye ulatmzda leden sonra olmutu. Her yan nemli topran ve nehir stlerinin keskin kokusu kaplamt.
Yamur bir ara sol yanma den aalarn zerindeki yeil, yumuak bir grlemeye, sonra da sazlktaki bir titremeye dnt.
Akan bir ayn hrtsn iittim. Bir an durup, dinledim. Aalarn tepesine baktm; bat utkumdaki saakbulutlar gkte top top
pamuklar gibi uuuyordu. Orda durmu bulutlara bakarken nmdekiler epey yol almt. Arkalarndan kotum.
Don Juanla don Genaro durup ayn anda dndler; gzlerini zerime yle bir beraberlik ve kesinlikle odakladlar ki, bir an iin
onlar tek bir kii sandm. Tylerimi diken diken eden tek ve ksa, ama heybetli bir bakt bu. Sonra, don Genaro gld; yerleri
titrete titrete yz elli kiloluk dztaban bir Meksikal gibi kotuumu syledi.
Neden Meksikal? diye sordu, don Juan.
Yz elli kiloluk dztaban bir Kzlderili komaz, dedi don Genaro, aklayc bir tonla.
Hu, dedi don Juan, don Genaro gerekten bir eyler aklamasna.
Dar, yeilliklerin cotuu vadiyi geip doudaki dalara trmanmaya koyulduk. Akamst, gneydeki yksek bir vadiye bakan,
zeri yass bir tepede durduk. Buradaki bitki rts kesinlikle farklyd. Etrafmz erozyonun andrd yuvarlak dalarla
evriliydi. Vadideki ve yamalardaki topraklar yer yer ekiliydi; ama tm evre bende bir oraklk duygusu uyandryordu.
Gne imdiden gneybat ufkunda epey alalmt. Don Juan ile don Genaro, bizi tepe dzlnn kuzey kysna ardlar. O
noktadan bakldnda olaanst bir manzara grlyordu. Kuzeye doru sonu gelmez dalar ve vadiler, batya doruysa
yksek sradalar uzanyordu. Kuzeydeki uzak dalara arpan gne , batdaki bulut kmelerini turuncu rengine bulad
gibi bulamt oralar da. Bu gzelliine karn, hzn ve yalnzlk vard bu manzarada.
Don Juan defterimi elime tututurdu, ama not tutmak gelmiyordu iimden. Don Juanla don Genaronun iki ucunda yer ald bir
yarm daire biiminde oturduk.
Bilgi yolunda yazarak yrmeye baladn, ayn ekilde bitireceksin, dedi don Juan.
Herkes beni yazmaya zorlad, sanki benim yaz yazmam nemli bir eymi gibi.
Yze yze kuyruuna geldiniz, Carlitocuk, dedi Genaro, birden. Sen ve Pablito, ikiniz.
Sesi yumuakt. O akac titremi olmakszn, iten ve endieli kyordu sesi.
Bilinmeze yolculua kan birok sava da durduumuz bu yerde durdu,"diye srdrd. Hepsi de en iyi dileklerini sunar
sizlere.
evremde bir dalgalanma hissettim; sanki hava yar kat bir kvamdayd da, bir ey onun depremesine yol amt.
Hepimiz siz ikinize iyi dileklerimizi sunarz,dedi.
Nestor, Pablitoyla beni kucaklayp, bizden ayr oturdu.
Biraz zamanmz daha var, dedi don Genaro, gkyzne bakarak. Sonra, dnp Nestora sordu. Beklerken, ne yapalm
dersin?
Glp, elencemize bakacaz, diye yantlad Nestor kabna smazcasna.
Don Juana, beni bekleyen eyin beni korkuttuunu, hi kukusuz bir tuzaa drlm olduumu syledim; Pablitoyla benim
yaadmz durumlarn var olabilecei aklmn kesinden bile gememiti. Gerekten korku verici bir eyin beni etkisi altna
aldn, beni azar azar, belki de lmden de beter bir eye doru itmek zere olduunu syledim.
Yaknyorsun, dedi serte. Son ana dek kendine acmay srdryorsun.
Hepsi de gldler. Haklyd. Ne yenilmez bir drtyd bu! Birde bunu yaammdan skp attm dnmtm. Bu
salaklmdan tr herkesten, beni balamalarn diledim.
zr dileme, dedi don Juan bana. zr dilemek samalktr. Bu benzersiz erk yerinde nemli olan tek ey kusursuz bi
sava olmaktr. Bu yer en iyi savalar konuk etti. Onlar kadar iyi ol.
Sonra Pablitoyla bana unlar syledi:
Bunun, birlikteliimizin son grevi olduunu biliyorsunuz. Srf kiisel erkinizin gcyle naguala ve tonala gireceksiniz.
Genaroyla ben, elveda demek iin buradayz. Erk, Nestorun bi tank olmasna karar verdi. Hayrls olsun.
Bu ayn zamanda, Genaroyla benim hazr bulunacam son bulumanz olacaktr. Siz bi defa bilinmeyene kendi banza
girdikten sonra, artk bizden sizi geri getirmemizi beklemeyin, onun iin bi karar vermeniz lazm; yani, dnp dnmemeye karar
vermeniz lazm. Biz, ikinizin de, dnmeye karar verdiiniz takdirde bunu yapabilecek gce sahip olduunuzu biliyoruz. Geen
gece, hem birlikte hem de tek banza, dostu banzdan savabilecek denli iyiydinizyoksa alimallah sizi ezip eek cennetine
gnderiverirdi. Bylece gcnz snam olduk.
unu da eklemeliyim ki, pek az sava biraz sonra banza gelecek olan bilinmeyenle karlamann ardndan hayatta
kalmay becermitir; ama zor olduundan deil de, nagualn o anlatlmaz ayartclndan dolay ve oraya yolculuk yapan
savalar iin, tonal dnyasna, ya da dzen, grlt ve ac dnyasna dnmek pek de ii ac deildir.
Kalma ya da dnme kararn aklmzla ya da arzumuzla deil, istencimizle veririz; onun iin, ne olacan nceden kestiremeyiz.
ayet dnmemeyi seerseniz, yeryz sizi yutmu gibi yitip gidersiniz. Ama eer bu dnyaya dnmeyi seerseniz, grevleriniz
bitinceye dek gerek bi sava gibi beklemelisiniz. Baaryla, ya da baarszlkla bitmesinin ardndan, znzn btnselliine
egemen olabileceksiniz.
Don Juan bir sre sustu. Don Genaro bana bakarak gz krpt.
Carlitocuk znn btnselliine egemen olmann ne anlama geldiini bilmek istiyor, dedi ve herkes gld.
Haklyd. Baka koullar altnda, bunu sormaktan ekinmezdim; ne var, iinde bulunduumuz durum soru soramayacam denli
ciddiydi.
Sava sonunda erkle karlamtr, demeye gelir bu, dedi don Juan. Her bi savann onunla ne yapacan hibi kimse
bilemez; ola ki siz ikiniz yeryznde kimsecikler farknda olmakszn dolap duracaksnzdr, ya da ola ki, nefretle dolu ya da ip
kakn, ya da mfik birisi olarak dneceksinizdir. Tm bunlar tininizin kusursuzluuna ve zgrlne bal.
En nemli ey gene de grevinizdir. Bu size retmeninizin ve velinimetinizin armaandr. kinizin de bu grevi en iyi biimde
baarmanza dua ediyorum.
Grevin sona ermesini beklemek ok zel bir beklemedir, dedi don Genaro, birdenbire. imdi size, baka bir zamanda
uradaki dalarda yaam olan savalarn yksn anlatacam.
Douyu gsterdi, Sonra bir anlk kukunun ardndan, ayaa kalkp, uza, kuzeydeki dalar imledi.
Yok. u ynde yaamlard, dedi bana bakp ve bilgiesine glerek. Buradan tam tamna yz otuz be kilometre uzakta.
Don Genaro belki de beni taklit ediyordu. Az ve aln gerilmiti. Ellerini gsnn stne kapam, sk skya imgesel bir eyi
bastryordu. Bir defter olabilirdi. Bu son derece gln duruu srdrd. Bir zamanlar, tpk bu ekilde duran bir in bilimci
Alman bilim adamyla tanmtm. Bilinsizcesine o Alman in bilimci gibi davranyor olmam ihtimali, bana birden son derece
komik geldi. Kendi kendime gldm. Beni hedef alan bir akayd bu.
Don Genaro oturarak anlatsn srdrd.
Bu sava topluluunun yelerinden biri kurallara aykr bir davranta bulunursa, onun kaderi toplu olarak kararlatrlyordu.
Sulunun, yaptklarnn nedenini aklamas, yoldalarnn da onu dinlemeleri gerekiyordu; nedenler inandrcysa toplant
dalrd, deilse, hepsi birden, ellerinde silahlaryla u anda bulunduumuz yere ok benzeyen bir dzln hemen kysnda
dizilir, lm cezasn yerine getirmek iin hazrlanrlard. Bu durumda cezalandrlacak olan sava dostlarna veda eder ve
infaz balard.
Don Genaro, benden ya da Pablitodan bir iaret beklermi gibi bakt. Sonra Nestora dnd.
Belki buradaki tank, bize bu yknn u ikisiyle ne ilgisi olduunu bize anlatr, dedi Nestora.
Nestor utangaa gld, bir an derin dncelere dalar gibi oldu.
Tann bir fikri yok, diyerek sinirli sinirli kkrdad.
Don Genaro herkesten kalkp giderek dzln bat kysndan bakmalarn istedi.
Yama tatl bir eilimle topraa dek iniyordu, sonra dz bir arazi grnyordu, bu arazinin sonundaki yark, taan yamur
sularnn akt doal bir kanal gibi uzanyordu.
Kanaln olduu yerde bir aa kmesi yer alyordu, ykmzdeki dada, dedi don Genaro. Onun da ardnda sk bir orman
vard.
Mahkm sava yoldalaryla vedalatktan sonra yamatan aalara doru yrrd. Sonra, yoldalar silahlarn kaldrp ona
doru nian alrlard. Kimse ate etmezse, ya da sava ald yaralara karn hayatta kalmay baarrsa, zgr olurdu.
Oturduumuz yere dndk.
imdi bir ey syleyecek misin tank? diye, Nestora sordu don Genaro. Nestor sinirliliin doruundayd. apkasn kararak
kafasn kad. Sonra, elleriyle yzn kapad.
Bu zavall tank ne bilsin? dedi sonunda, meydan okuyan bir sesle, ardndan da herkesle birlikte gld.
Tek bir yara bile almadan syrlan adamlar olmu, derler, diye srdrd don Genaro. Kiisel erkleri, yoldalarn etkilermi,
diyelim. Nian alrken bir dalgalanma olurmu aralarnda da, kimse silahn kullanmaya cesaret edemezmi. Belki de, onun
cesaretine hayranlklarndan, onu incitemezlermi.
Don Genaro, nce bana sonra da Pablitoya bakt.
Aalara doru yrmenin de bir yolu yordam varm, diye srdrd. Sava dingince, kasntszca yrmeliymi. Salam
ve emin admlar atmal, gzleriyle ileriye doru bakmalymm. Aa inerken tkezlememeli, duraksamamal, evresine
bakmal ve en nemlisi de komamalym.
Don Genaro durdu; Pablito ban sallayarak onun sylediklerine katldn gsterdi.
Siz ikiniz yeryzne dnmeye karar verirseniz, dedi, gerek savalar gibi grev tamamlanncaya dek beklemelisiniz. Bu
bekleyi, ykdeki savann yryne ok benzer. Anlyor musunuz? Savann insan zaman tkenmi oluyordusizin de
yle. Tek farknz, size kimin nian alddr. O savaya nian alanlar, onun sava yoldalaryd. Size nian alan ise
bilinmeyendir. Kusursuzluunuz, tek ansnzdr. Arkaya bakmadan beklemelisiniz. dl beklentisi olmadan beklemelisiniz. Tm
kiisel erkinizi grevinizi yerine getirmeye hedeflemelisiniz.
Kusursuzluu elden brakr, hrnlk etmeye balar, sabrszla ve umutsuzlua kaplrsanz, bilinmeyenin keskin nianclar
tarafndan acmaszca vurulursunuz.
te yandan, kusursuzluunuz ve kiisel erkiniz grevinizi yerine getirmeye yeterse, erk, size verdii sz tutacaktr. Nedir bu
sz, diye sorabilirsiniz. Erkin, ldayan varlklar olarak insana verdii szdr, bu. Her bir savann yazgs farkldr, sizin her
birinize verilen szn ne olduunu bilmenin imkn yok.
Gne batmak zereydi. Kuzeydeki uzak dalarn ak turuncu renkleri koyulayordu. Grnt, bana rzgrn silip sprd
ssz bir dnya izlenimini verdi.
Alakgnll ve etkili olmann, bir savann belkemiini oluturduunu renmi bulunuyorsunuz, dedi don Genaro onun
sesini duyunca sradm. Hibir ey beklemeden edimlerde bulunmay rendiniz. Bugn yaayacaklarnza katlanabilmeniz
iin olanca sabr ve dayanma gcnze ihtiya duyacanz sylyorum, imdi de.
Karnmda bir sarsnt hissettim. Pablito sessizce titremeye balad.
Bir sava daima hazr olmal, dedi don Genaro. Burada bulunan herkesin yazgs, erkin tutsaklar olduumuzu bilmek
olmutur. Neden zellikle biz, bilinmez ama ne byk talihtir bu!
Don Genaro konumay kesip, tkenmiesine ban edi. Bylesine terimlerle konutuunu ilk kez iitiyordum.
Savann buradakilere ve geride brakt her eye elveda demesi gerekir, dedi, don Juan anszn. Bunu kendi szckleriyle
ve yksek sesle yapmaldr ki, sesi bu erk yerinde sonsuza dek nlasn.
Don Juann sesi o anki ruh halime baka bir boyut katt. Arabada konutuklarmz daha bir anlam kazand. evremizdeki
manzarann sknetinin bir serap olduunu ve byclerin aklamasnn hi kimsenin kanamayaca bir darbe indirdiini
sylerken ne kadarda haklyd. Byclerin aklamasn duymu, ncllerini yaamtm; ite oradaydm, tm yaammda
olduumdan ok daha plak ve ok daha aresiz. Yaamm boyunca yapm olduum, yaamm boyunca hayal ettiim hibir
ey, o ann kederiyle ve yalnzlyla mukayese bile edilemezdi. Byclerin aklamas beni aklmdan bile yoksun brakmt.
Don Juan, bir savann aclardan ve kederlerden kanamayacan, yalnzca bunlara dknlk gstermekten
kanabileceim tekrar tekrar sylerken ok haklyd. O andaki hznm dayanlmaz bir noktaya ulamt. Yazgmn dnglerini
benimle paylam olanlara elveda demeye katlanamazdm. Don Juanla don Genaroya, birisiyle birlikte leceimize ilikin bir
antlama yapm olduumu, ruhumun tek bama gitmeyi kaldramayacan syledim.
Hepimiz tek banayz, Carlitocuk, dedi don Genaro yavaa. Oyunun kural bu.
Boazmdaki dmlenmede, yaama ve bana yakn olanlara duyduum tutkunun kederini hissettim; onlara veda etmeyi
reddettim.
Bizler yalnzz, dedi don Juan, ne var, tek bana lmek, yalnzlk iinde lmek deildir.
Sesi bouk ve sert kt, ksrr gibi.
Pablito sesizce alyordu. Sonra kalkarak konutu. Bir syleve ya da veda konumasna benzemiyordu. Duru bir sesle, don
Genaroya ve don Juana iyiliklerinden tr teekkr elti. Nestora dnd, ona kanat germe frsatn kendisine tand iin
teekkr etti. Yeniyle gzyalarn sildi.
Bu gzel dnyada olmak ne olaanst bir eydi! Hele bu ahane zamanda! diye bararak i geirdi.
Syledikleri hepimizi etkilemiti.
Eer dnmezsen, senden biricik isteim, yazgm paylaanlara yardmc olmandr, dedi don Genaroya.
Sonra batya, evinin ynne dnd. Aladka, snr gibi bedeni sarslyordu. Kollarn aarak birisini kucaklamak istercesine
dzln kysna doru kotu. Dudaklar kprdad, alak sesle konuuyor gibiydi.
Bam uzaa doru evirdim. Pablitonun sylediklerini iitmek istemiyordum.
Oturduumuz yere dnd, yanma yld ve ban ne edi.
Tek bir ey bile syleyemiyordum. Ne var, bir d g denetimi ele alp beni ayaa kaldrd. Ben de teekkrlerimle zntm
dile getirdim.
Yeniden sustuk. Hafife slk alarak esen kuzey yeli, yzm yalyordu. Don Juan bana bakt. Gzlerindeki sevecenliin bu
kerte younlatna hi tank olmamtm. Bir savann kendisine yaknlk ve ilgi gsteren herkese teekkr ederek elveda
dediini, ancak yalnzca kendilerine deil, bu yolda bana gz kulak olmu, yardm etmi herkese teekkr etmem gerektiini
syledi.
Kuzeybatya, Los Angelesa doru dndm ve ruhumun tm duygusall dklmeye balad. Teekkrlerimi sunmak ne kadar
da paklayc bir edimmi!
Yeniden oturdum. Kimse bana bakmad.
Sava acsn kabullenir ama ona dknlk gsteremez, dedi don Juan. Onun iin bilinmeyene dalan savann havas
hzn deildir; tersine, talihi yzne gld, ruhu kusursuz olduu, her eyin tesinde etkililiinin ayrdna vard iin neelidir.
Savann sevinlilii yazgsn kabul etmekten, nndekini gerek anlamda deerlendirmekten kaynaklanr.
Uzun bir sessizlik oldu. Kederi iliim doruuna ulamt. Bu bunaltc havadan kurtulmak iin bir eyler yapmak istedim.
Tank, ltfen tin tuzan sk, dedi don Genaro, Nestora.
Nestorun dzeneinden yaylan yksek, gln m gln tny iittim.
Pablito, ardndan da don Juanla don Genaro glme krizine girdiler. Garip bir koku dikkatimi ekti; Nestorun osurduunu
anladm. Asl dehet verici kertede komik olan ey, onun yzndeki ar arballk ifadesiydi. aka olsun diye osurmamt
Nestor; tin tuzan yannda getirmemiti zira. Elinden gelen en iyi biimde yardmc oluyordu ocukcaz.
Hepsi birden, kendilerini koyuverip gldler. En duyarl konulardan en glnlerine ne de kolay atlayabiliyorlard.
Pablito birden bana doru dnd. Bende ozanlk var m, renmek istiyordu. Ne var, sorusunu yantlamaya frsat bulamadan
don Genaro bir uyak denemesine giriti. Carlitocuk dingindir; biraz ozan, biraz atlak, delilii engindir, dedi.
Bir baka kahkaha tufan patlad, hepsinin katld.
Hah! te byle daha iyi, dedi don Juan. Ve imdi, Genaroyla ben s izlere veda etmeden nce, siz ikiniz, aklnza geldii gibi,
bir ift laf etseniz ya. Belki de konuabileceiniz son kez olabilir bu.
Pablito olumsuzca ban sallad, ama benim syleyecek bir eyim vard. Don Juan ile don Genaronun sava ruhlarnn
mkemmel kvamna duyduum sayg ve hayranl dile getirmek istedim, ama szlerim tkendi ve hibir ey syleyemeden
sustum; iin kts, gene yaknyormuum gibi bir hava estirmitim.
Don Juan yapmack bir honutsuzluk havas iinde ban sallad, dudaklarn aprdatt. Kendimi tutamayarak gldm;
hayranlm dile getiremeyiimin bir nemi kalmamt artk. Olduka ilgin bir duygu beni avucunun iine ald. Beni gldren
cokulu bir sevinlilik, grkemli bir zgrlk havasna girmitim. Don Juanla don Genaroya, bilinmeyenle karlamam
yksk kadar bile umursamadm, kendimi mutlu ve tam hissettiimi, lmm kalmm, o an iin hi nemi olmadn
syledim.
Don Juanla don Genaro sylediklerimden, benden de fazla honut kalma benziyorlard. Don Juan kalalarn tokatlayp gld;
don Genaro apkasn yere frlatp vahi bir at sryormu gibi bard.
Beklerken elenip, neemize baktk, tpk tann nerdii gibi, dedi don Genaro birden. Ne var, dzenin doal bir kural
olarak, bunun da sonu gelmeli.
Gkyzne bakt.
ykdeki savalar gibi, dalma zamanmz geldi, dedi. Herkes kendi yoluna gitmeden nce, siz ikinize son bir ey
sylemeliyim. Bi sava gizini aklayacam size. Buna savann yeledii de diyebilirsiniz.
Szlerini zellikle bana ynelterek, bir keresinde savann souk, yalnz ve duygulardan uzak bir yaam srdrdn
sylemi olduumu anmsatt. u an bile yle olduuna inandm syledi.
Bir savann yaamnn souk, yalnz ve duygulardan uzak olmas imknszdr, dedi, nk yaam, sevgilisine duyduu
efkat, ballk ve zveri zerine kurulmutur. Kimdir sevgilisi? diye sorabilirsiniz. Gstereyim.
Don Genaro kalkp, biraz nmzde yer alan dmdz bir yere yrd. Yabans bir devinimde bulundu orada. Elleriyle,
gsndeki ve karnnn stndeki tozu silkelermi gibi yapt. Sonra garip bir ey gerekleti. Neredeyse grlmeyecek denli
ince bir k oku ona doru gitti; topraktan kmt ve tm bedenini sevecence okar gibiydi. Geriye doru bir dn, daha
dorusu bir dal yaparak gsyle kollarnn zerinde yere indi. Devinimlerinde ylesine bir dakiklik ve maharet vard ki,
arlksz bir varl, kendi stne kvrlan bir kurtuu anmsatyordu. Yerdeyken, bir dizi grlmemi devinim sergiledi. Yerin bir
kar stnde, altnda bilyeli yatak varmasna, havada kayyor, ya da okyanusta ilerleyen bir ylanbalnn kvrak ve sratli
devinimleriyle yzyordu.
Bir an gzlerim a bakmaya balad ve hibir gei yaamadan, iinde binlerce n parldad bir buz pateni alann andran
bir dzlemin zerinde ileri geri kayan kl bir kreyi seyrederken buldum kendimi.
ahane bir grntyd bu. Sonra, ate kresi durdu. Beni sarsan bir ses dikkatimi datt. Konuan don Juand. nce, ne
dediini anlayamadm. Yeniden ate topuna baktm; alm kol ve bacaklaryla yerde yatan don Genaroyu grebildim,
yalnzca.
Don Juann sesi ok berrakt. imdeki bir eyi tetiklemi olmalyd; yazmaya koyuldum yeniden.
Genaronun ak dnyadr, dedi. Az nce bu koskoca yeryzn kucaklamaya alyordu, ama kendisi ylesine kck ki
yapabilecei biricik ey onun zerinde yzmektir. Ama dnya onun kendisini sevdiini biliyor ve onun iin ona ilgisini sunuyor.
te Genaronun yaam bu nedenle dopdolu, o nereye gitse bereket iinde olacaktr. Genaro aknn yollarnda yryor, o
nereye giderse gitsin, hep btn kalacaktr.
Don Juan nmzde meldi, efkatle topra okad.
ki savann yeledi budur, dedi. Bu topra, bu dnyay. Bi sava iin bundan byk ak olamaz.
Don Genaro ayaa kalkp don Juann yanna meldi. Bir sre gzlerini dikip bize baktlar; Sonra ayn anda bada kurup
oturdular.
Kii ancak bu dnyay tutkuyla severek arnr kederlerinden, dedi don Juan. Bi sava her zaman sevinlidir, nk sevgisi
deimez; bunu iyi bilen ak, yeryz, ona akla hayale gelmez armaanlar sunar. znt, yalnzca varlklarna barnak
salayan eyden nefret edenlere zgdr.
Don Juan yeniden topra efkatle okad.
Son zerresine dek canl olan ve her trl duyguyu anlayan bu sevgili varlk beni saaltt, aclarm dindirdi, ve sonunda ona olan
akm anladmda bana zgrl retti.
Durdu. Aramzda rktc bir sessizlik vard. Rzgr hafife slk alarak esti, ta uzaklardan yalnz bir kpein duyulan
havlamasn tad.
u havlamay dinleyin,dedi don Juan. Sevgili dnyam imdi de size gstermek istediim noktay aklamama yardmc oluyor.
u havlama, insann duyabilecei en hzn verici eydir.
Bir sre sustuk. Kpein havlamas o kadar hznl, evredeki sessizlik o kadar kesifti ki, benliimi uyuturan bir kedere
brndm. Yaamm, zntm, nereye gideceimi, ne yapacam bilmediimi anmsatt, bana.
Bu kpein havlamas, bi insann geceleyin ki sesidir, dedi don Juan. u gneydeki vadinin orda ki bi evden geliyor.
Bi adam kpei araclyla baryor kederini, kasvetini, zira yolda tutsaklardr yaam boyunca onlar. lmnn gelip onu
yaamnn bu snk ve hazin prangalarndan kurtarmas iin yalvaryor.
Don Juann szleri iimdeki son derece ac verici bir yaray demiti. Dorudan bana konutuunu dndm.
Bu havlama da, yaratt yalnzlk da, insanlarn duygularn anlatr, diye srdrd don Juan. Tm hayatlar bir Pazar leden
sonras gibi sefilce demesem bile bunaltl, snk ve tedirginlikle geen insanlarn. ok terlemi, ok da oflayp puflamlardr.
Nereye gideceklerini, ne yapacaklarn bilememilerdir. O pazar leden sonras onlarda sudan zntler ve bkknlklarn
ansn brakmtr sadece, sonra bi bakarlar ki i bitmi, gece gelmitir bile.
Ona daha nce anlatm olduum, yaamn pek abuk gemi olduundan, ksa pantolonuyla parkta oynayan bir ocuk olduu
gnlerin ona daha dn imi gibi geldiinden yaknan yetmi iki yandaki bir ihtiyarn yksn tekrar anlatt. On yamdayken
giydiim pijamay anmsyorum. Yalnzca, bir gn gemi gibi geliyor bana. Nereye utu, zaman? demiti o adam bana.
O zahirin panzehiri burada, ite, dedi don Juan topra okayarak. Byclerin aklamas ruhu tmyle zgr klmaz. Bakn
u ikinizin haline! Bycnn aklamasn alm durumdasnz, ama onu biliyor olmanz sizde bi fark yaratmyor ki! Her
zamankinden daha da yalnzsnz, zira size barnak sunan bu varla sevgi duymuyorsanz, tek banalk yalnzla dnr.
Yalnzca bu muhteem varln sevgisi zgrlk getirebilir bi savann ruhuna; zgrlkse sevintir, etkililiktir, kmazlar
karsnda kendini brakabilmektir. Son derstir bu. Hep en sona braklr, lm ve tek banalyla nihai yalnzl iinde
yzleen adamn son anna. nk yalnzca o an bi anlam tar.
Don Juanla don Genaro ayaa kalktlar, kollarn gerdiler, srtlarn yaylandrdlar. Kalbim hzla atmaya balad. Pablitoyla beni
de ayaa kaldrdlar.
Alacakaranlk, dnyalarn arasndaki atlaktr, dedi, don Juan. Bilinmeyene alan kap.
Elinin dairesel bir hareketiyle, stnde durduumuz dzl gsterdi.
Bu da o kapnn nndeki dzlk.
Sonra, dzln kuzey kysn gsterdi.
Kap orada. tesindeyse uurum, onun tesindeyse bilinmeyen.
Sonra, don Juanla don Genaro, Pablitoya dnp veda ettiler. Pablitonun gzleri bym ve sabitlemiti; yalar yanaklarna
dklyordu.
Don Genaroyla don Juan Pablito ya yaklap ona elveda dediler. Pablitonun gzleri irilemi, baklar sabitlemiti;
yanaklarndan aaya gzyalar szlyordu.
Don Genaronun sesinin bana elveda dediini iittim. Ama don Juann sesini iitmemitim.
Don Genaroyla don Juan Pablitoya yaklatlar ve kulaklarna ksaca fsldadlar. Sonra da benim yanma geldiler. Ama onlar
daha tek szck bile fsldamadan, o tuhaf ikiye blnme duygusunu yaamaya balamtm bile.
Yolun yanndaki tozlar gibi olacaz, dedi don Genaro.
Belki bir gn gznze kaarz.
Don Juanla don Genaro geri ekildiler, sanki karanla kartlar. Pablito bileimin az gerisinden kavrad, birbirimize elveda
dedik. Sonra, yabans bir gd, bir g, beni onunla birlikte tepedeki dzln kuzey kysna doru komaya zorlad. kimiz
atlarken kolumu tutmakta olduunu hissettim, sonra tek banaydm.