NSAN HAKLARI EVRENSEL BLDRGES

Birlemi Milletler Genel Kurulu;

nsanlk topluluunun btn bireyleriyle kurulularnn bu Bildirgeyi

her zaman gz nnde tutarak eitim ve retim yoluyla bu hak ve
zgrlklere saygy gelitirmeye, giderek artan ulusal ve uluslararas
nlemlerle gerek ye devletlerin halklar ve gerekse bu devletlerin
ynetimi altndaki lkeler halklar arasnda bu haklarn dnyaca etkin
olarak tannmasn ve uygulanmasn salamaya aba gstermeleri
amacyla tm halklar ve uluslar iin ortak ideal lleri belirleyen bu
nsan Haklar Evrensel Bildirgesini ilan eder.

Madde 1- Btn insanlar zgr, onur ve haklar bakmndan eit

doarlar. Akl ve vicdana sahiptirler, birbirlerine kar kardelik
anlayyla davranmaldrlar.

Madde 2- Herkes, rk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya baka bir
gr, ulusal veya sosyal kken, mlkiyet, dou veya herhangi baka bir
ayrm gzetmeksizin bu Bildirge ile ilan olunan btn haklardan ve btn
zgrlklerden yararlanabilir. Ayrca, ister bamsz olsun, ister vesayet
altnda veya zerk olmayan ya da baka bir egemenlik kstlamasna bal
lke yurtta olsun, bir kimse hakknda, uyruunda bulunduu devlet veya
203 nsan Haklar Evrensel Beyannamesi lkenin siyasal, hukuksal veya
uluslararas stats bakmndan hibir ayrm gzetilmeyecektir.

Madde 3 -Yaamak, zgrlk ve kii gvenlii herkesin hakkdr.

Madde 4- Hi kimse klelik veya kulluk altnda bulundurulamaz,

klelik ve kle ticareti her trl biimde yasaktr.

Madde 5- Hi kimseye ikence yaplamaz, zalimce, insanlk d veya

onur krc davranlarda bulunulamaz ve ceza verilemez.

Madde 6- Herkesin, her nerede olursa olsun, hukuksal kiiliinin

tannmas hakk vardr.

Madde 7- Herkes yasa nnde eittir ve ayrm gzetilmeksizin yasann

korunmasndan eit olarak yararlanma hakkna sahiptir. Herkesin bu
Bildirgeye aykr her trl ayrm gzetici ileme kar ve byle ilemler
iin yaplacak her trl kkrtmaya kar eit korunma hakk vardr.

Madde 8- Herkesin anayasa yada yasayla tannm temel haklarn

ineyen eylemlere kar yetkili ulusal mahkemeler eliyle etkin bir yarg
yoluna bavurma hakk vardr.

Madde 9- Hi kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve

srgn edilemez.

Madde 10- Herkesin, hak ve ykmllkleri belirlenirken ve kendisine

bir su yklenirken, tam bir ekilde davasnn bamsz ve tarafsz bir
mahkeme tarafndan haka ve ak olarak grlmesini istemeye hakk
vardr.

Madde 11
1. Kendisine bir su yklenen herkes, savunmas iin gerekli olan tm
gvencelerin tannd ak bir yarglama sonunda, yasaya gre sulu
olduu saptanmadka, susuz saylr.
2. Hi kimse ilendii srada ulusal yada uluslararas hukuka gre bir
su oluturmayan herhangi bir eylem veya ihmalden dolay sulu
saylamaz. Kimseye suun ilendii srada uygulanabilecek olan cezadan
daha ar bir ceza verilemez.

Madde 12- Kimsenin zel yaamna, ailesine konutuna ya da

haberlemesine keyfi olarak karlamaz, eref ve adna saldrlamaz.
Herkesin bu gibi karma ve saldrlara kar yasa tarafndan korunmaya
hakk vardr.

Madde 13
1. Herkesin bir devletin topraklar zerinde serbeste dolama ve
oturma hakk vardr.
2. Herkes , kendi lkesi de dahil olmak zere, herhangi bir lkeden
ayrlmak ve lkesine yeniden dnmek hakkna sahiptir.

Madde 14
1. Herkesin zulm altnda baka lkelere snma ve snma
olanaklarndan yararlanma hakk vardr.
2. Gerekten siyasal nitelik tamayan sulardan veya Birlemi
Milletlerin ama ve lkelerine aykr eylemlerden doan kovuturma
durumunda bu haktan yararlanlamaz.

Madde 15
1. Herkesin bir yurttala hakk vardr.
2. Hi kimse keyfi olarak yurttalndan veya yurttaln deitirme
hakkndan yoksun braklamaz.

Madde 16
1. Yetikin her erkein ve kadnn, rk, yurttalk veya din
bakmlarndan herhangi bir kstlamaya uramakszn evlenme ve aile
kurmaya hakk vardr.
2. Evlenme szlemesi, ancak evleneceklerin zgr ve tam iradeleriyle
yaplr.
3. Aile, toplumun, doal ve temel unsurudur, toplum ve devlet
tarafndan korunur.

Madde 17
1. Herkesin tek bana veya bakalaryla ortaklaa mlkiyet hakk
vardr.
2. Hi kimse keyfi olarak mlkiyetinden yoksun braklamaz.

Madde 18- Herkesin dnce, vicdan ve din zgrlne hakk vardr.

Bu hak, din veya topluca, ak olarak ya da zel biimde renim,
uygulama, ibadet ve dinsel trenlerle aa vurma zgrln ierir.

Madde 19- Herkesin dnce ve anlatm zgrlne hakk vardr. Bu

hak dncelerinden dolay rahatsz edilmemek, lke snrlar sz konusu
205 nsan Haklar Evrensel Beyannamesi olmakszn, bilgi ve dnceleri her
yoldan aratrmak, elde etmek ve yaymak hakkn gerekli klar.

Madde 20
1. Herkesin silahsz ve saldrsz toplanma, dernek kurma ve dernee
katlma zgrl vardr.
2. Hi kimse bir dernee girmeye zorlanamaz.

Madde 21
1. Herkes, dorudan veya serbeste seilmi temsilciler aracl ile
lkesinin ynetimine katlma hakkna sahiptir.
2. Herkesin lkesinin kamu hizmetlerinden eit olarak yararlanma
hakk vardr.
3. Halkn iradesi hkmet otoritesinin temelidir. Bu irade, gizli veya
serbestlii salayacak benzeri bir yntemle genel ve eit oy verme yoluyla
yaplacak ve belirli aralklarla tekrarlanacak drst seimlerle belirlenir.

Madde 22- Herkesin, toplumun bir yesi olarak, sosyal gvenlie

hakk vardr. Ulusal abalarla ve uluslararas ibirlii yoluyla ve her
devletin rgtlenmesine ve kaynaklarna gre, herkes onur ve kiiliinin
serbeste geliim iin gerekli olan ekonomik, sosyal ve kltrel haklarnn
gerekletirilmesi hakkna sahiptir.

Madde 23
1. Herkesin alma, iini serbeste seme, adaletli ve elverili
koullarda alma ve isizlie kar korunma hakk vardr.
2. Herkesin, herhangi bir ayrm gzetmeksizin, eit i iin eit crete
hakk vardr.
3. Herkesin kendisi ve ailesi iin insan onuruna yarar ve gerekirse her
trl sosyal koruma nlemleriyle desteklenmi bir yaam salayacak adil
ve elverili bir crete hakk vardr.
4. Herkesin karn korumak iin sendika kurma veya sendikaya ye
olma hakk vardr.

Madde 24- Herkesin dinlenmeye, elenmeye, zellikle alma

sresinin makul lde snrlandrlmasna ve belirli dnemlerde cretli
izne kmaya hakk vardr.

Madde 25
1. Herkesin kendisinin ve ailesinin salk ve refah iin beslenme,
giyim, konut ve tbbi bakm hakk vardr. Herkes, isizlik, hastalk,
sakatlk, dulluk, yallk ve kendi iradesi dndaki koullardan doan
geim sknts durumunda gvenlik hakkna sahiptir.
2. Analarn ve ocuklarn zel bakm ve yardm grme haklar vardr.
Btn ocuklar, evlilik ii veya evlilik d domu olsunlar, ayn sosyal
gvenceden yararlanrlar.

Madde 26
1. Herkes eitim hakkna sahiptir. Eitim, en azndan ilk ve temel
eitim aamasnda paraszdr. lkretim zorunludur. Teknik ve mesleksel
eitim herkese aktr. Yksek retim, yeteneklerine gre herkese tam bir
eitlikle ak olmaldr.
2. Eitim insan kiiliini tam gelitirmeye ve insan haklaryla temel
zgrlklere saygy glendirmeye ynelik olmaldr. Eitim, btn
uluslar, rklar ve dinsel topluluklar arasnda anlay, hogr ve dostluu
zendirmeli ve Birlemi Milletlerin bar koruma yolundaki
almalarn gelitirmelidir.
3. ocuklara verilecek eitimin trn semek, ncelikle ana ve
babann hakkdr.

Madde 27
1. Herkes toplumun kltrel yaamna serbeste katlma, gzel
sanatlardan yararlanma, bilimsel gelimeye katlma ve bundan yararlanma
hakkna sahiptir.
2. Herkesin yaratcs olduu bilim, edebiyat ve sanat rnlerinden
doan maddi ve manevi karlarnn korunmasna hakk vardr.

Madde 28- Herkesin bu Bildirgede ngrlen hak ve zgrlklerin

gerekleecei bir toplumsal ve uluslararas dzene hakk vardr.

Madde 29
1. Herkesin, kiiliinin serbeste ve tam gelimesine olanak veren
topluma kar devleri vardr.
2. Herkes haklarn kullanrken ve zgrlklerinden yararlanrken,
bakalarnn hak ve zgrlklerinin tannmas ve bunlara sayg
gsterilmesinin salanmas ve demokratik bir toplumda genel ahlak ve
kamu dzeniyle genel refahn gereklerinin karlanmas amacyla yalnz
yasayla belirlenmi snrlamalara bal olur.
3. Bu hak ve zgrlkler hibir koulda Birlemi Milletlerin ama ve
ilkelerine aykr olarak kullanlamaz.

Madde 30- Bu bildirgenin hibir kural, herhangi bir devlet, topluluk

veya kiiye, burada aklanan hak ve zgrlklerden herhangi birinin yok
edilmesini amalayan bir giriimde veya eylemde bulunma hakkn verir
biimde yorumlanamaz.

Not: Birlemi Milletler Genel Kurulu'nun 10 Aralk 1948 tarih ve 217

A(III) sayl Kararyla ilan edilmitir. 6 Nisan 1949 tarih ve 9119 Sayl
Bakanlar Kurulu ile "nsan Haklar Evrensel Bildirgesi'nin Resmi
Gazete ile yaynlanmas yaymdan sonra okullarda ve dier eitim
messeselerinde okutulmas ve yorumlanmas ve bu Bildirge hakknda
radyo ve gazetelerde mnasip neriyatta bulunulmas" kararlatrlmtr.
Bakanlar Kurulu Karar 27 Mays 1949 tarih ve 7217 Sayl Resmi
Gazete'de yaynlanmtr. Kaynak (TBMM nsan Haklar Komisyonu)