K NNG I TRC AM M

CAL NEWPORT

Dch gi: Ung Xun Vy - Trn ng Khoa

HY GII N MC

KHNG AI

DM PHT L BN

TGM BOOKS

NXB PH N

MC LC
NIM AM M CA MT THY TU .................................................................... 5
Hy theo ui am m l mt li khuyn nguy him. .................................. 5
HNH TRNH TM KIM BT U ................................................................... 10
QUY TC 1 NG THEO UI AM M CA BN ............................................. 15
CHNG 1 AM MCA STEVE JOBS ........................................................... 15
CHNG 1 AM MCA STEVE JOBS ........................................................... 15
THUYT AM M .......................................................................................... 15
HY LM THEO IU STEVE JOBS LM, KHNG PHI IU NG Y NI..... 18
NHNG BI HC HN N T JOBS ........................................................... 20
CHNG 2 AM M L RT HIM HOI ............................................................ 22
CHNG 2 AM M L RT HIM HOI ............................................................ 22
MT KHM PH V ROADTRIP NATION ........................................................ 22
KHOA HC CA NIM AM M .................................................................... 24
CHNG 3 AM M RT NGUY HIM .............................................................. 30
CHNG 3 AM M RT NGUY HIM .............................................................. 30
TNH NGUY HIM CA THUYT AM M ....................................................... 30
VT KHI NIM AM M ......................................................................... 32
QUY TC #2: HY TR NN GII N MC H KHNG TH PHT L BN ......... 34
CHNG 4 S R RNG CA MT NGI TH ............................................ 34
CHNG 4 S R RNG CA MT NGI TH ............................................... 34
TRN CN GC CA HI NHNG NGI CHI NHC NG QU BLUEGRASS .. 34
T DUY TH LNH NGH ........................................................................... 37
T DUY NIM AM M ............................................................................... 41
TIP NHN T DUY TH LNH NGH ........................................................... 42
CHNG 5 SC MNH CA VN LING S NGHIP ......................................... 46
CHNG 5 SC MNH CA VN LING S NGHIP ......................................... 46
KINH T HC V NHNG CNG VIC TUVT VI .......................................... 46
NHNG C IM XC NH MT CNG VIC TUYT VI ............................. 46
THUYT VN LING S NGHIP CA MT CNG VIC TUYT VI................... 50
T S CAN M CHO N TEM PHIU LNG THC ..................................... 51
KHI S LNH NGH THT BI .................................................................... 56
BA YU T KHNG TH P DNG T DUY TH LNH NGH ........................... 57
CHNG 6 NHNG NH T BN THT NGHIP................................................ 59
CHNG 6 NHNG NH T BN THT NGHIP................................................ 59
HAI NH T BN S NGHIP ...................................................................... 59
TH GII BN TRONG CA NHNG NH T PH TRUYN HNH ...................... 59
ALEX BERGER BC VO HOLLYWWOOD NH TH NO? ......................... 62
S VN CA ALEX .................................................................................... 66
CNG VIC NG M C NHT TI THUNG LNG SILICON ......................... 67
MIKE JACKSON TR THNH NH U T MO HIM NH TH NO? ......... 68
S VN CA MIKE .................................................................................... 71
CHNG 7 TR THNH MT NGI TH LNH NGH ...................................... 72
CHNG 7 TR THNH MT NGI TH LNH NGH ...................................... 72
TI SAO J0RDAN TICE LI CHOI N GHI-TA GlI HN TI? ......................... 72
LM TH NO TR THNH MT I KIN TNG QUC T ...................... 75
ALEX BERGER KHAO KHT NHNG LI PH BNH V MAKE JACKSON KHNG
KIM TRA E-MAIL ...................................................................................... 81
NM THI QUEN CA TH LNH NGH........................................................ 86
Bc 1: Quyt nh th trng vn m bn tham gia ................................... 86
 Bc 2: Xc nh loi vn ca hn ............................................................ 88
Bc 3: nh ngha tt ......................................................................... 89
Bc 4: ko gin hay ph hy .................................................................. 90
Bc 5: Kin nhn .................................................................................. 92
QUY TC #3: T CHI C HI THNG TIN ................................................... 96
(HAY TM QUAN TRNG CA S KIM SOT) ................................................. 96
CHNG 8 LIU THUC TIN CNG VIC M C .......................................... 96
CHNG 8 LIU THUC TIN CNG VIC M C .......................................... 96
S QUYN R B N CA RED FIRE ............................................................. 96
GII M RED FIRE ..................................................................................... 98
SC MNH CA S KIM SOT................................................................. 102
CHNG 9 BY KIM SOT TH NHT ......................................................... 105
CHNG 9 BY KIM SOT TH NHT ......................................................... 105
TM NHN PHIU LU CA JANE ............................................................... 105
QUYN KIM SOT I HI NGUN VN .................................................. 106
By Kim Sot Th Nht ....................................................................... 107
CHNG 10 BY KIM SOT TH HAI .......................................................... 110
CHNG 10 BY KIM SOT TH HAI .......................................................... 110
TI SAO LULU LIN TC T CHI NHNG C HI THNG TIN .................... 110
KIM SOT TO NN S CHNG I ........................................................ 114
By Kim Sot Th Hai ......................................................................... 117
NH NGHA LI LNG CAN M .............................................................. 117
CHNG 11 TRNH BY KIM SOT ............................................................ 119
CHNG 11 TRNH BY KIM SOT ............................................................ 120
DEREK SIVERS L MT K THCH S KIM SOT ....................................... 120
QUY LUT KH THI TI CHNH.................................................................. 122
Quy Lut Kh Thi Ti Chnh.................................................................... 124
QUY TC 4 NGH NH LM LN ................................................................... 128
(HAY TM QUAN TRNG CA S MNH) ....................................................... 128
CHNG 12 CUC SNG Y NGHA CA PARDIS SABETI ....................... 128
CHNG 12 CUC SNG Y NGHA CA PARDIS SABETI .......................... 128
V GIO S HNH PHC .......................................................................... 128
 S MNH CA PARDIS ............................................................................. 130
SC MNH CA S MNH ........................................................................ 131
CHNG 13 S MNH I HI VN LUYN SU NGHIP ............................... 134
CHNG 13 S MNH I HI VN LUYN SU NGHIP ............................... 134
S MNH THT BI ................................................................................. 134
TNH PH BIN KH HIU CA PHNG PHP M HA TUYN TNH NGU
NHIN ................................................................................................... 135
S MNH C THC Y BI VN LUYN S NGHIP .............................. 138
S KIN NHN CA PARDIS ..................................................................... 140
CHNG 14 S MNH CN NH CC CHT T .......................................... 143
CHNG 14 S MNH CN NH CC CHT T .......................................... 144
T TNG N HIN THC ................................................................... 144
BU VT M ........................................................................................... 145
NH KHO C BN GIY.......................................................................... 147
TN DNG NHNG CUC NH CC NH ............................................... 150
TM NGH .............................................................................................. 153
CHNG 15 S MNH CNG CN TIP TH ................................................... 154
CHNG 15 S MNH CNG CN TIP TH ................................................... 154
CUC I C BIT CA GILES BOWKETT ................................................ 154
NHNG CON B MU TM V NGI SAO M NGUN M .............................. 156
QUY LUT TO DU N ............................................................................ 160
Quy lut to du n .............................................................................. 161
Quy lut trong thc tin ........................................................................ 162
TIP TC CU CHUYN CA TI ............................................................... 165
TI P DNG QUY TC #1 NH TH NO ............................................. 168
TI P DNG QUY TC #2 NH TH NO ............................................. 171
Thi quen s tay nghin cu .................................................................. 176
Thi Quen Kim Gi .............................................................................. 176
Thi Quen S Tay L Thuyt .................................................................. 177
TI P DNG QUY TC #3 NH TH NO ............................................. 178
TI P DNG QUY TC #4 NH TH NO ............................................. 182
Tng Cao Nht S Mnh Nghin Cu Th Nghim ....................................... 184
 Tng Cui Cng Nghin Cu Kin Thc ...................................................... 184
Tng Gia: Cc D n Khm Ph .............................................................. 185
SUY NGM CUI: LM VIC NG HN L TM NG VIC............................ 186

LI GII THIU

NIM AM M CA MT THY TU

Hy theo ui am m l mt li khuyn nguy him.

Thomas nhn ra iu ny ti mt trong nhng ni m bn kh tin nht. Lc
anh ang i b trn con ng mn qua cnh rng si pha nam ni
Tremper. Con ng ny l mt trong nhng con ng bng qua a phn
rng 93 hc-ta ca Tu vin Zen Mountain n mnh di dy ni Catskill t
nhng nm u 1980. Thomas i c na chng ng ca qu trnh
hai nm tu tp ti tu vin tr thnh mt thy tu. Mt nm trc, anh n
v mt cng vic m c m anh p trong nhiu nm. Anh dn mi
am m tm huyt vo vic tp Thin ti vng ni Catskill ho lnh ny v
hy vng rng mnh s tm c hnh phc. Nhng khi Thomas ng di
gc cy si vo chiu hm y, anh bt khc v nhng mng tng bt u
sp .

Ti lun t hi, Cuc sng ny c ngha g? Thomas ni khi ln u ti

gp anh y ti mt qun c ph Cambridge, Massachusetts. Lc ,
nhiu nm tri qua k t khi Thomas nhn ra c vn Catskill, nhng
anh vn nh r con ng dn n nhn thc , v anh ho hng k v n,
nh th nu k li th qu kh phc tp ca anh s c tr t vy.

Sau khi c c bng c nhn trit hc v thn hc, sau l bng thc s
chuyn ngnh tn gio so snh, Thomas quyt nh rng vic tp Thin Pht
gio chnh l b quyt c c mt cuc sng ngha. C mt im giao
nhau rt ln gia trit hc m ti ang hc v Pht gio khin ti ngh rng
Mnh s i thc hnh v Pht gio mt cch trc tip tr li cc cu hi
ln ny, anh y bc bch.

Tuy nhin, sau khi tt nghip, Thomas li cn tin, v vy anh phi lm rt

nhiu cng vic khc nhau. Chng hn nh anh i dy ting Anh ti Gumi,
mt thnh ph cng nghip ti trung tm Hn Quc. i vi nhiu ngi,
cuc sng vng ng c v lng mn, tuy nhin i vi Thomas, s hp
dn ny ngy cng gim st. Mi ti th Su, sau gi lm vic, nhng
ngi n ng tp trung ti cc xe bn hng ngoi ng c cm lu
ung ru soju (mt loi ru lm t go) cho n khuya. Vo nhng m
ma ng, hi bc ln t nhng ci lu, t nhng ngi n ng ung ru.
V iu ti nh nht chnh l sng hm sau, ng ph y nhng bi nn
ma kh.

Cuc tm kim ca Thomas cng truyn cm hng cho anh i xuyn Trung
Quc, vo Ty Tng, dnh thi gian Nam Phi cng nhiu cuc hnh trnh
khc, trc khi kt thc ti Lun n, ni anh lm cng vic nhp d liu
kh t nht. Sut khong thi gian ny, Thomas nui dng nim tin rng
Pht gio chnh l cha kha m cnh ca hnh phc. Theo thi gian, c m
ny ca anh pht trin thnh tng tr thnh mt tu s. Ti xy dng
mt o tng tuyt vi v vic tp Thin v cuc sng ti tu vin,anh bc
bch. Mng tng ny n - hin thc ha c m ca ti.Tt c cc
cng vic khc hon ton khng th so snh c vi mng tng ny. Anh
dn ht tm huyt theo ui am m .

Thomas bt u bit n Tu vin Zen Mountain khi ang Lun n, v anh

lp tc b hp dn bi nt nghim trang ca n. Nhng ngi tp Thin
rt nghim tc v thnh tm,anh nh li. Nim am m mch bo anh rng
Tu vin Zen Mountain chnh l ni anh thuc v.
Thomas mt chn thng hon thnh th tc gia nhp. Sau khi c chp
nhn n sng v luyn tp ti thin vin, anh p chuyn bay xung sn
bay Kennedy ri bt xe but i vo vng ngoi ca Catskill. Chuyn i di
ba gi ng h. Ri khi thnh ph, xe but bt u i ngang qua nhiu th
trn c qui, vi phong cnh mi lc mt tr nn p hn.Cui cng xe
but cng n c chn ni Tremper, ri n dng li cho Thomas xung.
T trm xe but, anh i b dc theo con ng dn ti li vo tu vin, ni
c canh gi bi cnh cng bng st ang m cho nhng ngi mi n.

Vo trong khun vin, Thomas n ta nh chnh, mt nh th bn tng

c xy dng bng xanh v g si a phng. C nh th ni non
hin thn mnh lm thnh ni dnh cho vic luyn tp tm linhl cch m
cc tu s thin vin miu t n trong vn hc chnh thng ca h. y cnh
ca si bc vo, Thomas c mt tu s cho n. Rt kh khn din t
cm xc lc y, Thomas gii thch vi ti nh sau, Ging nh bn ang rt
i, v bn bit rng mnh s c mt ba n thnh son.

Cuc sng lm thy tu ca Thomas bt u kh sun s. Anh sng trong

mt cn nh g nh c dng trong cnh rng pha sau ta nh chnh.
Trong ln n thm mt thy tu lu nm, ngi tng sng trong cn nh
tng t hn 15 nm, Thomas hi ng y c bao gi cm thy mt mi
khi i b t ni n ta nh chnh hay khng. V thy tu im nhin tr li:
Ti ch mi bt u hc thi.

Mt ngy ti Tu vin Zen Mountain c th bt u sm t 4g30 sng, ty

thuc vo thi im trong nm. Vn gi s tnh lng, cc thy tu n cho
bui sng bng 40 - 80 pht ngi thin trn cc tm thm c xp vi
chnh xc hnh hcti hi trng chnh. Khung cnh bn ngoi cc ca s
theo phong cch Gothic pha trc hi trng tuyt p, nhng nhng tm
thm qu thp nn cc thin s khng th nhn thy. Pha cui cn phng c
hai ngi gim st thnh thong i xung quanh cc tm thm. Thomas thm
vo, Nu cm thy bun ng, bn c th yu cu h nh bn bng mt
cy gy m h lun mang theo bn ngi dng vo mc ch ny.

Sau ba cng trong chnh hi trng , tt c mi ngi c phn cng

nhim v. Nhim v ca Thomas bao gm dn dp nh v sinh v o
mng, ngoi ra anh cng c giao phn x l cc thit k ha cho tp
ch ca tu vin. Mt ngy tip din gm nhiu bui thin hn, nhng cuc
phng vn vi cc thin s cp cao, v thng l cc bi ging di dng, kh
hiu. Cc tu s c mt khong thi gian ngh ngi trc ba ti. Thomas
thng tranh th thi gian ny t l si trong cn nh g ca mnh,
chun b cho nhng m lnh lo Catskill.

Cc rc ri ca Thomas bt ngun t cng n. Mt cng n, theo truyn

thng ca phi Thin, l mt cu ch, thng c trnh by thng qua
mt cu chuyn hay mt cu hi. Mc ch ca n l thch li cch suy
ngh logic, do buc bn phi s dng trc gic din gii thc t. Khi
gii thch cc khi nim ny cho ti, Thomas a ra mt v d m anh
gp: Hy ch cho ti mt cy bt ng trong cn gi ln.

Ti thm ch cn khng bit cu tr li cho cu hi ny i loi nh th no

na,ti phn i.

Trong mt bui phng vn,Thomas ni r, anh phi tr li ngay lp tc,

khng suy ngh. Nu ngng li, h s tng anh ra khi phng; cuc phng
vn kt thc.

Vy th ti chc chn l b ra ngoi ri.

y l cu tr li gip ti vt qua cng n,anh y ni. Ti ng nh

mt ci cy, v vy tay mt cht nh th ang trong mt cn gi ln. ng
khng? Vn y l mt khi nim anh khng th nm bng li.
Mt trong nhng ro cn ln u tin m cc hc vin tr phi i mt tp
Thin chnh l cng n Mu: Vt qua c cng n ny l vt cnh cng
u tin trong tm cngca Thin Pht Gio. Nu cha t c ct mc
ny, bn vn cha c xem l hc vin chnh thc ca thin vin. Thomas
c v ngn ngi gii thch v cng n ny ti. Ti tng gp phi vn
ny khi lm mt cuc nghin cu v phi Thin: Bi v nhng cu thng
i ngc li logic, bt k n lc gii thch no cho ngi ngoi u tr nn
tm thng. Chnh v vy, ti khng p Thomas ni chi tit v vn ny
m i tra thng tin Google. y l mt din gii m ti tm c:

Mt khch hnh hng hi i Thin s Chu: Loi ch c Pht tnh

khng? Triu Chu tr li, Mu.

Mu theo ting Trung c ngha l khng.Theo nh li gii thch m ti tm

c, Triu Chu khng tr li cu hi ca khch hnh hng m y li cho
ngi hi. Sau hng thng tri cng thng, Thomas mi cht vt vt qua
c cng n ny. Ti suy ngh lin tc v cng n , anh y k vi ti.
Ti mang n vo gic ng, n chim hu c th mnh.

Ri anh cng gii c n.

Mt ngy, lc i do trong rng, trong mt khonh khc khi ti nhn vo

nhng chic l, ti bin mt. Chng ta u tri qua nhng chuyn nh vy
nhng khng quan tm. Cn ti c s chun b cho tri nghim ny. Ti
nhn ra, y chnh l ton b cng n. Thomas c c ci nhn v s
hp nht ca t nhin vn hnh thnh nn ct li s hiu bit v th gii ca
Pht gio. Chnh s thng nht ny a ra cu tr li cho cng n. V
cng ho hng, ti bui phng vn tip theo vi tu s cp cao, Thomas
lm mt c ch - mt c ch n gin m bn vn lm thng ngy - iu
ny cho thy r rng rng anh y hiu c li gii cng n mt cch trc
gic. Anh y vt qua c cnh cng th nht: tr thnh hc vin chnh
thc ca Thin tng.
Khng lu sau khi vt qua cng n Mu, Thomas nhn ra nim am m ca
mnh. Anh ang i b trong chnh khu rng m anh gii c cng n. Vi s
thu hiu su sc sau khi vt qua Mu, anh bt u hiu c nhng bi
ging kh hiu ca cc thy tu cp cao. Khi i b trn con ng mn, ti
nhn ra cc bi ging u ni v nhng iu tng t nh cng n
Mu,Thomas ni. Ni mt cch khc, chnh l y. y chnh l nhng g m
cuc sng ca mt Thin s c c: ci nhn ngy cng su sc v vn
ct li.

Thomas t n nh cao ca nim am m - anh c th t ho nhn

mnh l mt hc vin Thin tng - vy m anh y vn khng c c s bnh
an v hnh phc m anh tng m mng.

Thc t th chng c g thay i c. Ti vn l con ngi c, vn c nhng

ni lo lng tng t. Ti nhn ra iu ny vo mt bui chiu Ch nht, v
ti bt khc.

Thomas theo ui nim am m ti Tu vin Zen Mountain, tin tng

nh nhiu ngi khc rng cha kha n vi hnh phc l xc nh nim
am m v theo ui n vi tt c s can m v nhit huyt. Nhng cng
nh nhng g Thomas tri qua vo bui chiu Ch nht trong khu rng si,
nim tin ny l mt s ng nhn ng s. Hon thnh c m tr thnh mt
Thin s tht s khng lm cho cuc sng ca anh tr nn tuyt vi.

Thomas pht hin ra rng, con ng dn ti hnh phc - t nht l lin

quan n cng vic bn lm kim sng - l mt th phc tp hn rt
nhiu so vi vic tr li mt cu hi kinh in, Ti nn lm g vi cuc sng
ca mnh?

HNH TRNH TM KIM BT U

Ma h nm 2010, ti b m nh bi vic i tm cu tr li cho cu hi n
gin: Ti sao mt s ngi yu thch cng vic h lm, nhng s khc li
khng? Chnh s m nh ny dn ti n gp nhng ngi nh Thomas,
nhng ngi c cc cu chuyn gip chng minh cho mt quan im m ti
canh cnh trong lng t rt lu: Ni n to ra mt cng vic m bn yu
thch, th theo ui am m khng hn l mt li khuyn hu ch.

Li gii thch cho nhng g khin ti i theo con ng ny nh sau: Sut

ma h nm 2010, cu hi ny bt u xut hin trong lc ti ang nghin
cu sau tin s ti MIT, ni ti c bng Tin s ngnh Khoa hc My tnh
mt nm trc . Ti ang trn con ng tr thnh mt gio s, m vi
mt chng trnh sau i hc nh MIT, th y l mt con ng ng n.
Nu i ng hng, th gio s i hc chnh l mt cng vic c i. Ni
cch khc, vo nm 2010, ti ang lp k hoch cho cuc sn vic u tin
v cng l cui cng trong i. Nu c lc bn cn tm hiu xem iu g to
nn nim am m trong cng vic kim sng ca mi ngi, th y chnh l
lc .

Kh nng ti c th khng tr thnh mt gio s chnh l th khin ti quan

tm nhiu nht trong khong thi gian ny. Khng lu sau cuc gp g vi
Thomas, ti c mt cuc hn vi c vn ca mnh tho lun v cng cuc
sn vic cho bn thn. Mt ngi trng t c no th anh sn lng v
dy?chnh l cu hi u tin ca ng y. Th trng cng vic ging dy
lun kh khn, nhng trong nm 2010, khi nn kinh t vn cn suy thoi,
th n c bit kh khn.

T hn na, chuyn ngnh nghin cu ca ti khng ph bin lm trong

nhng nm gn y. Hai sinh vin tt nghip thuc nhm m ti vit lun n
tr thnh gio s ti chu , trong khi hai ngi cn li trong nhm lm
vic ti Lugano, Thy S v Winnipeg, Canada. Phi tha nhn rng ti cm
thy qu trnh ny kh l kh khn, cng thng v nn lng thoi ch, mt
trong nhng cu sinh vin ni vi ti. Hn na, ti v v mnh mong mun
c li nc M, u tin b ng, v iu ny thu hp s la chn hn
na ca chng ti. Ti phi i mt vi kh nng rt cao rng cng cuc sn
vic ging dy ny s tht bi, buc ti phi suy xt li vic mnh nn lm g
trong i.

y chnh l l do m ti khi u th gi l hnh trnh tm kim ca

ti.Cu hi ca ti rt r rng: Lm th no m mt ngi yu thch cng
vic h lm? v ti cn mt cu tr li.

Quyn sch ny ghi chp li nhng g m ti khm ph ra trong hnh

trnh tm kim ca mnh.

y l nhng g m bn c th tm thy trong nhng trang tip theo:

Nh cp, ti khng cn phi i su vo hnh trnh tm kim th mi

nhn ra, nh Thomas nhn ra trc ti, rng quan nim truyn thng v
thnh cng trong s nghip - theo ui am m - l mt sai lm nghim
trng. N khng nhng khng din t c cch m a s mi ngi tm
c mt cng vic hp dn m i vi nhiu ngi, n cn khin mi
chuyn ti t hn: dn n vic chuyn i cng vic v lo lng lin tc, nh
trng hp ca Thomas, thc t khng ging nh nhng g mnh m mng.

T im khi u ny, ti bt u vi Quy tc #1, ni ti ph b thuyt am

m. Nhng ti khng dng li . Hnh trnh tm kim ny y ti tin
xa hn vic xc nh u l nhng th khng hiu qu, tin n cu hi:
Nu theo ui am ml mt li khuyn ti, vy th ti nn lm g?
Qu trnh i tm cu tr li cho cu hi ny, nh Quy tc t #2 n #4 th
hin, a ti n nhng ni khng ng ti. V d nh hiu r hn tm
quan trng ca kh nng t lp. Ti dnh mt ngy trn nng tri thuc s
hu ca mt ngi tr tt nghip t mt i hc danh ting. nng cao
hiu bit ca mnh v k nng, ti dnh thi gian vi cc nhc s chuyn
nghip. Ti cng len li vo th gii ca cc doanh nghip t bn, cc nh
bin kch, ngi sao nhc rock, lp trnh vin my tnh, v tt nhin c c cc
gio s. ch l mt vi v d cho n lc tm kim nhng g quan trng v
nhng g khng quan trng trong vic xy dng mt s nghip hp dn. Ti
rt ngc nhin khi thy r nhiu iu sau khi xa tan m sng m che
khut, vn c to ra khi ch chm chm tp trung theo ui nim am
m.

Cc cu chuyn trong quyn sch ny xoay quanh mt ch thng gp:

tm quan trng ca nng lc. Ti nghim thy rng nhng yu t to nn
mt cng vic tuyt vi th rt him hoi v qu gi. Nu mun c n, bn
cn mt th g him hoi v qu gi trao i. Ni cch khc, bn cn
phi gii mt vic g trc khi mong i c c mt cng vic tt.

Tt nhin, ch s tinh thng thi th khng m bo hnh phc: C rt

nhiu v d v nhng con ngi ng knh nhng li b nghin cng vic mt
cch kh s. Do , lp lun ca ti khng ch dng li vic n thun t
c nhng k nng hu ch m cn tin vo ngh thut u t vn ling s
nghip tinh t. iu ny dn n nhng nt biu lin quan n qung i
lm vic ca bn.

Lp lun ny i ngc li quan nim thng thng. N y am m sang

mt bn, qu quyt rng cm gic ny ch l mt nhn t ph trong mt s
nghip tt p. ng theo ui am m; thay vo , hy n ui theo
bn trong hnh trnh tm kim bn tr nn, trch li ca Steve Martin m
ti rt thch, gii n mc khng ai c th pht l bn.

i vi nhiu ngi, khi nim ny l mt s chuyn i ln, v cng nh

bt k tng t ph no, n cn mt s xut hin honh trng. l l
do ti vit quyn sch ny theo phong cch mt bn tuyn ngn. Ti chia
ni dung thnh bn quy tc, mi quy tc c mt tiu khch ng. Ti
cng c gng lm cho quyn sch ngn gn v pht huy tc dng mnh m:
ti mun gii thiu mt cch nhn mi v th gii, nhng ti khng mun
nhi nht qu nhiu nhng v d v cc cuc tho lun. Quyn sch ny c
cha ng nhng li khuyn c th, nhng bn s khng tm thy kiu h
thng mi-bc hay cc bi kim tra t nh gi trong nhng trang sch.
Ch ny qu tinh t n mc khng th a thnh nhng cng thc.

Sau khi c xong quyn sch ny, bn s bit c kt cc cu chuyn ca

ti v nhng cch thc c th m ti ang p dng vo cng vic ca mnh.
Chng ta cng s quay tr li vi Thomas, ngi m sau khi nhn ra s chn
nn tu vin quay tr li vi nhng nguyn tc ban u ca bn thn,
chuyn s tp trung t tm ng vic thnh lm vic ng, ri cui cng,
ln u tin trong cuc i, c c cm gic yu thch cng vic mnh lm.
y chnh l nim hnh phc m bn cng nn c c.

Ti hy vng nhng iu ti sp trnh by s gii thot cho bn khi cu khu

hiu thng ngy nh theo ui am m ca bnhay lm nhng g bn
yu thch - nhng loi khu hiu to ra s nhm ln ngh nghip - thay vo
s cung cp cho bn mt con ng thc t hn tin vo mt s
nghip ngha v hp dn.
 QUY TC 1 NG THEO UI AM M CA BN

CHNG 1 AM MCA STEVE JOBS

Trong chng ny, ti t vn v tnh hiu lc ca thuyt am m, mt
gi thuyt cho rng b quyt hnh phc trong ngh nghip l tm mt
cng vic i i vi nim am m tn ti sn t trc.

CHNG 1 AM MCA STEVE JOBS

THUYT AM M
Thng 6 nm 2005, ti sn vn ng Stanford, Steve Jobs c bi din vn
tt nghip cho cc sinh vin sp ra trng ca i hc Stanford. ng b
qun jean v giy xng-an bn di tm o chong trang trng, Jobs pht
biu trc m ng 23.000 ngi v nhng bi hc c kt t cuc i
ng. c khong mt phn ba bi, Jobs a ra li khuyn:

Bn phi tm kim iu bn yu thch Cch duy nht lm tt mt

cng vic chnh l yu cng vic bn lm. Nu bn cha tm thy n,
hy tip tc tm, ng ngng li.

Khi ng kt thc bi pht biu, m ng ng dy tn thng nhit lit.

Mc d bi din thuyt ca ng cha ng rt nhiu bi hc khc nhau,

nhng r rng, th c nhn mnh nht l hy lm cng vic mnh yu
thch. Chng hn nh trong bi bo chnh thc vit v s kin ny, b phn
truyn thng ca Stanford ni rng Jobs khuyn khch cc bn sinh vin
hy theo ui c m.

Khng bao lu sau, mt on video khng chnh thc v bi din thuyt ny

c ng trn Youtube v nhanh chng lan truyn khp ni vi hn 3,5
triu lt xem. V khi Stanford chnh thc ng on video ln th li c
thm 3 triu lt xem na. Cc nhn xt v on video ch yu tp trung
vo tm quan trng ca vic yu thch cng vic ca mnh. Ngi xem tm
tt li phn ng ca h theo nhiu cch tng t nhau nh:

Bi hc gi tr nht l tm ra mc ch sng ca bn, v theo ui am

m... Cuc sng qu ngn ngi n mc khng th lm nhng g m bn
ngh rng mnh phi lm.

Hy theo ui am m ca bn - cuc sng l dnh cho nhng ngi sng.

am m chnh l ng lc bn sng cuc i mnh.

am m trong cng vic mi l iu quan trng.

Ni mt cch khc, hng triu ngi xem bi din thuyt ny rt ho

hng khi thy Steve Jobs - mt bc thy v t duy khc bit - a ra li
khng nh chc nch v mt li khuyn trong kha cnh s nghip rt ph
bin v hp dn, li khuyn m ti gi l thuyt am m:

Thuyt am m

Cha kha m ra cnh ca hnh phc trong cng vic l trc tin phi tm
c ci m bn am m ri sau hy tm mt cng vic ph hp vi am
m ny.

Gi thuyt ny l mt trong nhng ti c cp nhiu ln trong x

hi nc M hin i. Ngay t khi cn nh, nhng ngi may mn
c t do la chn iu h mun lm trong cuc i b nhi nht thng
ip ny. Chng ta c khuyn rng hy knh trng nhng ngi c can
m theo ui am m, v thng hi nhng k an phn ch bit bm vu
ly con ng an ton.

Nu bn nghi ng tnh ph bin ca thng ip ny, ln ti khi vo nh sch,

hy dnh vi pht lt qua t sch v nh hng ngh nghip. B qua
nhng quyn sch v hng dn cch vit s yu l lch hay cc quy tc
phng vn, th tht kh tm thy mt quyn sch no m khng ng h
thuyt am m ny. Nhng quyn sch ny ha hn rng ch cn vi bi
kim tra tnh cch l bn c th tm ra cng vic m c. Thi gian gn y,
c mt xu hng mi, quyt lit hn tng ng vi thuyt am m ang
c lan ta rng ri - xu hng by t ni tht vng v loi hnh cng vic
ngi trong vn phng. Xu hng ny cho rng v bn cht, kiu cng vic
ny tht t hi, v rng theo ui am m i hi bn phi t mnh lm ch.

Nhng quyn sch v vic lm ch ny, cng vi hng ngn blogger, cc

chuyn gia t vn chuyn nghip, cng nh cc bc-thy-t-nhn - nhng
ngi cng bn lun v cc vn ct li ca hnh phc trong cng vic -
u quy v mt bi hc: hnh phc, bn phi theo ui am m ca
mnh. Nh khi mt chuyn gia t vn ngh nghip ni ting ni vi ti
rng, li khuyn hy lm iu bn yu thch, ri tin s vo ti bn tr
thnh cu khu hiu mc nh trong lnh vc hng nghip.

Tuy nhin, y c mt vn cha c nhc ti: Khi bn b qua nhng

cu khu hiu tt p ny v nghin cu k hn v cch m nhng con
ngi y am m nh Steve Jobs tht s khi u, hoc hi cc nh khoa
hc v iu tht s to nn hnh phc trong cng vic, th vn tr nn
phc tp hn. Bn bt u nhn thy nhng cch nhn khc tit l s tht v
thuyt am m, v n dn n mt s tha nhn ng lo ngi l: Theo
ui am mrt c th l mt li khuyn ti t.

Ti bt u tm hiu vn ny vo khong thi gian chuyn tip t lp cao

hc, v cui cng n a ti n vic bc b hon ton thuyt am m v
bt u chuyn hnh trnh tm kim iu tht s to nn cng vic bn yu
thch. Ti dnh ton b chng Quy tc #1 ny trnh by lun im ca
mnh chng li thuyt am m, bi v nhn thc rng theo ui am ml
mt li khuyn ti t chnh l nn tng cho ton b phn sau ca quyn
sch. C l ni tt nht khi u l ti ni chng ta bt u, vi cu
chuyn tht s ca Steve Jobs v s ra i ca hng Apple Computer.

HY LM THEO IU STEVE JOBS LM, KHNG PHI IU

NG Y NI
Nu tng gp Steve Jobs thi cn tr cho n khi ng thnh lp Apple
Computer, bn s khng cho rng ng l ngi c hng th thnh lp mt
cng ty cng ngh, Jobs tng theo hc trng i hc Reed, mt ngi
trng danh gi v khoa hc nhn vn ta lc ti Oregon. Vo thi im
ny, ng tc di v i chn khng. Khc vi cc nhn vt cng ngh c
tm nhn cng thi vi ng, khi cn l sinh vin, Jobs khng tht s hng
th vi c kinh doanh ln in t. Thay vo , ng hc v lch s phng
Ty, khiu v, v tm hiu v s huyn b ca phng ng.

Jobs ngh hc sau nm u tin, nhng vn nn li trng mt thi gian.

ng ng trn sn nh v n n min ph ti n Hare Krishna trong vng.
Chnh kh cht khng tun th lut l bin ng thnh ngi ni ting
trong trng - mt g lp dtheo cch ni thi . Theo Jeffrey s. Young
ghi chp trong quyn tiu s c nghin cu rt k lng nm 1988, Steve
Jobs: The Journey Is the Reward (Steve Jobs: Hnh Trnh Chnh L Phn
Thng), th Jobs cui cng cng chn ngn cnh n nh u ca mnh.
u nm 1970, ng quay tr v nh ti California, sng cng vi b m v
lm mt cng vic ca m ti Atari. (ng mt n cng ty nh mu
qung co trn t San Jose Mercury vi tiu Va tn hng va kim
tin. ) Trong giai on ny, Jobs phn chia thi gian ca mnh cho Atari v
All-One Farm, mt cng x nng thn nm pha Bc San Francisco. C mt
thi im Jobs ri b cng vic ti Atari trong nhiu thng lin thc hin
chuyn hnh trnh tm linh xuyn n , v khi quay v, ng bt u tp
luyn nghim tc ti Trung Tm Thin Los Altos gn nh.
Nm 1974, sau khi Jobs tr v t n , mt k s trong vng v cng l
mt doanh nhn - Alex Kamradt - thnh lp mt cng ty my tnh dng cng
ngh phn chia thi gian c tn Call-in Computer. Kamradt tm n Steve
Wozniak nh ng thit k mt thit b u cui bn cho khch hng,
v h s s dng thit b truy cp vo my ch. Khng nh Jobs,
Wozniak l mt thin ti v k thut in t, mt ngi b m nh vi cng
ngh v c o to qua trng lp ng hong. Nhng mt khc,
Wozniak li khng bit g v kinh doanh, nn ng cho php Jobs, mt
ngi bn lu nm, ng ra tha thun thng v ny. Tt c u ang tin
trin tt cho n ma thu nm 1975, khi Jobs ri cng vic dnh thi
gian cho cng x All-One. Tht ng tic l ng li khng ni cho Kamradt
bit l ng s ri i mt thi gian. Khi tr v, ng b thay th.

Ti k cu chuyn ny bi v bn c th thy rng nhng hnh ng ny

khng phi l ca mt ngi am m cng ngh v kinh doanh, vy m iu
ny li xy ra cha y mt nm trc khi Jobs thnh lp Apple Computer.
Hay ni cch khc, trong nhng thng trc khi dn n thi im thnh lp
cng ty, Steve Jobs l mt thanh nin vi y mu thun bn trong, mt k
i tm kim s khai sng tm linh v ch quan tm n in t tr khi n ha
hn mang n mt khon tin mt nhanh chng.

Cng vi li t duy ny m trong cng nm y, Jobs v tnh t c thnh

cng t ph. ng thy rng nhng tay hacker phn cngtrong vng
rt ho hng vi s xut hin ca b cng c m hnh my tnh c th lp
rp ti nh. (ng khng phi l ngi duy nht nhn ra tim nng ca s
hng khi ny. Khi nhn thy b cng c my tnh u tin trn ba tp ch
Popular Electronics, mt sinh vin tr y tham vng ca trng Harvard
thnh lp mt cng ty pht trin mt phin bn ca ngn ng lp trnh
BASIC dnh cho chic my mi ny v sau cu quyt nh ngh hc
kinh doanh. Cu t tn cho cng ty mi l Microsoft.)
Jobs trnh by vi Wozniak tng thit k mt trong nhng b cng c
bng mch my tnh ny bn cho nhng ngi c s thch s dng
chng. K hoch ban u l ch to mi bng mch vi gi 25 v bn li
vi gi 50 . Jobs mun bn tng cng 100 ci. Sau khi tr i chi ph in
bng mch v 1.500 ph thit k bng mch ban u, h s thu c li
nhun l 1.000 . C Jobs v Wozniak u khng t b cng vic thng
ngy ca mnh: y hon ton l mt cuc u c ri ro thp c h thc
hin trong thi gian rnh.

Tuy nhin, k t thi im ny, cu chuyn nhanh chng tr thnh huyn

thoi. Steve i chn khng n Byte Shop, ca hng my tnh tin phong
ca Paul Terrell ti Mountain View, v ngh bn bng mch cho Terrell.
Terrell khng mun bn bng mch n thun, v ngh mua nhng chic
my tnh c lp rp hon chnh. ng s tr 500 cho mt chic my,
v yu cu 50 chic c chuyn n nhanh nht c th. Jobs n nhn
ngay c hi mang v mt khon tin ln hn d tnh v bt u i xin tin
vn khi nghip. Chnh s may mn bt ng ny dn n s ra i ca
Apple Computer. Nh Young nhn mnh: K hoch ca h rt cn trng v
quy m nh. H khng h m n vic thay i c th gii.

NHNG BI HC HN N T JOBS
Ti chia s cc chi tit trong cu chuyn ca Steve Jobs bi v khi cp n
vic tm kim cng vic mn nguyn, cc chi tit l cc k quan trng. Nu
nh Steve Jobs thi tr nghe theo chnh li khuyn ca mnh v quyt nh
ch theo ui cng vic m ng yu thch, th c l ngy hm nay ng tr
thnh mt trong nhng gio vin ni ting nht ca Trung Tm Thin Los
Altos. Nhng ng khng lm theo li khuyn n gin ny. Cng ty Apple
Computer ra i khng nh vo nim am m, m l kt qu ca mt thnh
cng may mn - mt k hoch nhbt ng to c bc t ph.
Ti khng nghi ng vic Jobs cui cng to dng c nim am m
trong cng vic. Nu tng xem mt trong nhng bi thuyt trnh ni ting
ca ng, bn chc chn s nhn thy mt con ngi tht s yu cng vic
mnh ang lm. Nhng th th sao ch? Tt c nhng iu ch ni vi
chng ta rng yu thch cng vic mnh lm l tt. D rng li khuyn ny l
ng, nhng n li khng tr li cho cu hi quan trng m chng ta tht s
quan tm: lm th no tm thy cng vic m mnh s yu thch? Chng l
chng ta cng nn lm nh Jobs, thay v an phn trong mt con ng s
nghip cng nhc, chng ta hy th nhiu c hi nh v ch i mt trong
s chng to ra bc t ph? Lnh vc m chng ta tm hiu c quan trng
khng? Lm th no chng ta bit khi no th nn i n cng vi mt d n
v khi no th nn tm kim iu g mi hn? Hay ni cch khc, cu
chuyn ca Jobs t ra nhiu cu hi hn l mang n cu tr li. C l iu
duy nht m n lm r chnh l t nht i vi Jobs th theo ui am
mkhng tht s l mt li khuyn hu ch.
 CHNG 2 AM M L RT HIM HOI
Trong chng ny, ti s cho cc bn thy rng cng tm kim cc v d v
thuyt am m, bn cng nhn ra s him hoi ca n.

CHNG 2 AM M L RT HIM HOI

MT KHM PH V ROADTRIP NATION

Ha ra con ng phc tp ca Steve Jobs i n mt cng vic mn
nguyn li rt ging vi nhng con ngi th v ang lm nhng cng vic
th v. Vo nm 2001, mt nhm bn bn ngi va tt nghip i hc
khn gi thc hin chuyn hnh trnh xuyn quc gia phng vn nhng
ngi [ sng] ang sng mt cuc i c ngha.Nhm ngi ny tm
kim li khuyn v vic to dng mt s nghip mn nguyn. H quay mt
b phim ti liu v chuyn hnh trnh ca mnh, v sau m rng thnh
chng trnh nhiu tp trn truyn hnh. Sau , h thnh lp mt t chc
phi li nhun c tn Roadtrip Nation, vi mc tiu gip nhng bn tr
khc c c hi thc hin chuyn hnh trnh ging nh h. iu lm cho
Roadtrip Nation c gi tr chnh l n c mt th vin cc on phim phng
vn c thc hin trong d n. C l khng c ngun tham kho no tt
hn l Roadtrip Nation tm hiu lm th no m mt ngi c th tht s
tm c mt ngh nghip hp dn.

Khi dnh thi gian tm hiu v th vin lu tr ny (min ph trn internet),

bn s nhanh chng nhn ra bn cht hn n trong con ng ca Steve
Jobs tht s l mt quy lut hn l mt ngoi l. Trong mt bui phng vn
vi Ira Glass, pht thanh vin ca chng trnh ra-i- cng chng, mt
nhm ba sinh vin t cu hi dn dp cho ng v cch bit c iu
mnh munv bit ci mnh s lm tt.Glass tr li h nh sau, Trong cc
b phim, bn thng thy quan im l chng ta nn theo ui c m.
Nhng ti khng tin vo iu . Mi vic xy ra theo tng giai on ca
n.
Glass nhn mnh rng tr nn gii giang trong bt k vic g u cn c
thi gian. ng k chi tit v khong thi gian my nm m ng b ra
tr nn tinh thng v ra-i-, cho n lc ng c nhng la chn th v
khc. ng chia s, im mu cht chnh l p bn thn thc hin cng vic,
p bn thn thun thc cc k nng; chnh l giai on kh nht.

Nhn thy khun mt bt ng ca nhng ngi phng vn, nhng ngi

ang hy vng c nghe thy mt iu g ng vin tinh thn hn l kt
lun cng vic rt kh i, hy tp lm quen vi n, ng tip tc ni: Ti c
cm gic rng vn ca cc c cu l cc c cu ang c gng nh gi
mi th trn l thuyt trc khi thc hin n. chnh l mt sai lm tai
hi.

Nhng bi phng vn khc trong th vin lu tr cng cng c cho quan

im ny, rng tht kh on trc c iu m bn s yu thch sau
ny. Ly v d ca Andrew Steele, mt nh sinh vt hc v tr, anh cho bit,
Khng, lc ti chng bit mnh s lm ci g. Ti phn i bt k ai ni
rng bn phi quyt nh ngay lc ny iu bn d nh lm sp ti.Mt
trong nhng sinh vin hi Steele rng liu - vic ng theo hc chng trnh
tin s c phi l v hy vng mt ngy no s thay i th gii.

Steele p, Khng. Lc ti ch mun c nhng la chn m thi.Al

Merrick, nh sng lp ca Channel Island Surifboards, cng chia s cu
chuyn tng t v vic tm thy nim am m qua thi gian. Anh ni vi
ngi phng vn, Mi ngi qu vi v bt u cuc sng ca h, v l
iu ng bun.Anh ni thm, Ti khng bc ra ngoi kia vi mc tiu
to nn mt ch to ln. Ti ch t mun tr thnh ngi gii nht trong
bt k vic g ti lm.

Trong mt on clip khc, William Morris - mt th thi thy tinh c ting

sng ti Stanwood, Washington - dn mt nhm sinh vin n xng ca
mnh t trong mt trang tri, c bao ph bi mt rng cy ti tt ca
vng Ty Bc Thi Bnh Dng. Mt trong nhng bn sinh vin than th,
Em c c ng s thch khc nhau, v em khng bit nn tp trung vo ci
g.Morris nhn c v ni, Em s khng bao gi chc chn c. V em s
khng mun mnh c s chc chn u.

Cc bi phng vn ny nhn mnh mt im quan trng: Cc con ng

s nghip hp dn thng c khi ngun phc tp v chng bc b
quan nim rng tt c nhng g bn cn lm l theo ui am m.

Nhn nh ny c th kh bt ng vi nhng ngi m mnh qu lu

trong nh ho quang ca thuyt am m. Tuy nhin, n li chng gy ngc
nhin cho cc nh khoa hc, nhng ngi tm hiu v s tha mn trong
cng vic thng qua cc nghin cu c bnh duyt nghim ngt. Nhiu
thp nin qua h rt ra cc kt lun tng t, nhng cho n ngy nay,
vn khng c nhiu ngi trong lnh vc hng nghip tht s nghim tc
tm n cc kt lun ny. Tip theo y ti mun hng s ch ca
bn n nhng n lc nghin cu b b qua ny.

KHOA HC CA NIM AM M
Ti sao c mt s ngi yu cng vic ca mnh trong khi s khc li khng?
Sau y l tm tt cc nghin cu khoa hc x hi trong lnh vc ny ca
CliffsNotes: C rt nhiu l do phc tp dn n s tha mn trong cng
vic, nhng quan nim tm mt cng vic ph hp vi nim am m tn ti
sn c khng nm trong s nhng l do ny.

gip bn hiu r hn v thc t c tit l trong nghin cu ny, sau

y l ba trong s rt nhiu kt lun th v m ti bt gp:

Kt lun #1: am m ngh nghip l rt him hoi

Nm 2002, mt nhm nghin cu do nh tm l hc ngi Canada Robert J.

Vallerand dn u thc hin mt cuc kho st bao qut vi mt nhm
539 sinh vin i hc Canada. Cuc kho st c thit k tr li hai cu
hi quan trng: Nhng sinh vin ny c nim am m hay khng? Nu c,
th am m l g?

Ct li ca thuyt am m nm s gi nh rng tt c chng ta u am

m mt th g v n ang ch i ta khm ph. Th nghim ny nhm
kim tra xc thc ca gi nh trn. V y l kt qu: 84% sinh vin
thc hin kho st c xc nh l c mt nim am m no . Thng tin
ny qu l tin vui vi nhng ai ng h thuyt am m, cho n khi ta o
su hn v cc nim am m ny. Sau y l 5 nim am m cao nht:
khiu v, khc cn cu (ti mun nhc bn nh rng y l nhng sinh vin
Canada), trt tuyt, c sch v bi li. Mc d nhng hot ng trn rt
quan trng vi cc sinh vin ny, n li chng gip ch g trong vic la chn
mt cng vic c. Trn thc t, c t hn 4% trong tng s nhng nim am
m c kho st c lin quan n cng vic hoc hc tp, 96% cn li l
nhng s thch nh th thao v ngh thut.

Bn hy dnh mt cht thi gian suy ngm v kt qu ny, bi v r rng

l n nh mt c tht mnh vo thuyt am m. Lm sao chng ta c th
theo ui nim am m nu nh chng ta khng c bt k nim am m
no lin quan n cng vic m theo ui? Ch t l i vi cc sinh vin
Canada ny, phn ln trong s h s phi cn mt chin lc khc la
chn s nghip cho mnh.

Kt lun #2: am m cn c thi gian

Amy Wrzesniewski l mt gio s nghin cu ti i hc Yale v hnh vi

trong cc t chc. B thc hin mt cuc nghin cu v cch ngi khc
ngh nh th no v cng vic ca h. Khi cn l mt nghin cu sinh,
nghin cu t ph ca b c ng trn t Journal of Research in
Personalfty (Tp Ch Nghin Cu Tnh Cch). Nghin cu ny khm ph s
khc bit gia mt cng vic, mt s nghip, v mt s mnh. Theo nh
ngha ca Wrzesniewski, cng vic l mt cch tr tin cho cc ha n,
s nghip l mt con ng a n cc cng vic tt hn, v s mnh c
nh ngha l mt cng vic ng vai tr quan trng trong cuc i bn v
n l mt phn khng th thiu to nn con ngi bn.

Wrzesniewski kho st cc nhn vin n t nhiu lnh vc khc nhau, t

bc s cho n lp trnh vin ri nhn vin vn phng, v b pht hin ra
rng phn ln mi ngi phn loi cng vic ca mnh vo mt trong ba
hng mc trn. C th l gii cho vic phn loi khc nhau ny l mt s
cng vic tt hn cc cng vic khc. Ly v d, thuyt am m cho rng
nhng ngh nghip no ph hp vi cc am m thng thy, nh tr thnh
bc s hay gio vin, s c mt lng ln ngi xem chng nh mt s
mnh, trong khi nhng cng vic km ho nhong hn - loi cng vic m
chng ai m c - gn nh s khng mt ai coi l s mnh c. kim
chng cho li gii thch ny, Wrzesniewski xem xt mt nhm nhn vin c
cng mt v tr v trch nhim cng vic gn ging nhau: tr l hnh chnh
trong trng i hc. B ngc nhin khi pht hin ra s nhn vin xem v tr
ca mnh nh mt cng vic, mt s nghip, hay mt s mnh gn nh l
bng nhau. Hay ni mt cch khc, ch xt loi cng vic khng thi th cha
hn c th d on c mt ngi s yu thch n n mc no.

Tuy nhin, nhng ngi ng h thuyt am m c th tranh lun rng mt

v tr nh tr l hnh chnh ti trng i hc s thu ht nhiu kiu nhn
vin a dng. Mt s ngi c th tm n cng vic ny v h c am m
c hc cao hn v v th s yu thch cng vic ny, trong khi mt s
khc c th nhn cng vic ny v nhng l do khc nhau, do n n nh v
c nhiu phc li, v chnh v th s khng nh gi n cao bng nhng
ngi khc.

Nhng Wrzesniewski cha dng li y. B kho st nhng tr l ny

tm ra l do v sao h li nhn nhn cng vic ca mnh khc nhau nh vy,
v b khm ph ra rng nhn t d bo mnh nht i vi nhng tr l xem
cng vic ca mnh nh mt s mnh chnh l s nm lm cng vic ny
Hay ni cch khc, ngi tr l cng nhiu kinh nghim, th cng c nhiu
kh nng c y yu thch cng vic ca mnh.

Kt qu ny li ging thm mt n tht mnh na vo thuyt am m.

Trong nghin cu ca Wrzesniewski, nhng nhn vin hnh phc v hng
hi nht khng phi l nhng ngi theo ui am m ca mnh, m l
nhng ngi li lu tr nn gii giang trong cng vic h lm.
Nu ngh k, iu ny hon ton hp l. Nu bn c nhiu nm kinh nghim,
ngha l bn c thi gian tr nn tt hn trong nhng g mnh lm v
bit th no l lm vic hiu qu. N cng ng thi cho bn thi gian
pht trin nhng mi quan h gn b vi ng nghip v nhn thy nhng li
ch m cng vic mnh lm em li cho ngi khc. Tuy nhin, iu quan
trng y l li gii thch ny d hp l nhng li i ngc li vi thuyt
am m - mt gi thuyt nhn mnh rng hnh phc s n tc th khi bn
tm c mt cng vic ph hp vi am m ca mnh.

Kt lun #3: am m l hiu ng ph n t s tinh thng

Khng lu sau khi tc gi Daniel Pink ni v quyn sch Drive (ng Lc)
ca ng trong bi thuyt trnh TED vi ta On the Surprising Science of
Motivation(S Bt Ng Trong Khoa Hc v ng Lc), ng cho bit mnh
b ra nhiu nm nghin cu v ng lc ca con ngi. ng ni, Nu bn
xem xt theo gc khoa hc, c mt s bt tng ng gia nhng g khoa
hc khm ph v nhng g cc cng ty ang lm.Khi Pink ni v nhng g
khoa hc khm ph, ng y ang m ch, phn ln, n mt m hnh l
thuyt 40 nm tui c bit n vi ci tn Thuyt T Quyt (Self-
Determination Theory - SDT), v c th ni rng y l s hiu bit tt nht
m nn khoa hc hin ti c c v l do ti sao mt s ngh nghip li to
ng lc cho chng ta, trong khi s khc li khng.
SDT cho rng ng lc, ni cng s hay ni no khc, i hi bn phi p
ng c ba nhu cu tm l c bn - nhng yu t c miu t nh cht
dinh dngcn thit bn c c ngun ng lc thc y trong cng
vic ca mnh:

S t ch: l cm gic bn nm quyn kim sot mt ngy ca mnh, v

nhng g bn lm l quan trng.

Nng lc: l cm gic bn thun thc cng vic mnh lm.

S lin kt: l cm gic kt ni vi ngi khc.

Nhu cu cui cng l nhu cu t gy ngc nhin nht: Nu gn kt vi mi

ngi trong cng s, bn s yu thch cng vic ca mnh hn. Nhng hai
nhu cu u tin mi th v. V d, r rng ta c th thy s t ch v nng
lc c lin quan vi nhau. Trong hu ht cng vic, khi tr nn tt hn, bn
khng ch c cm gic mn nguyn xut pht t vic lm tt cng vic ca
mnh, m bn cn c tng thng bng nhiu quyn kim sot hn i
vi trch nhim ca mnh. Kt qu ny l gii cho cc khm ph ca Amy
Wrzesniewski: C l nhng ngi lm cng vic tr l c nhiu nm kinh
nghim yu thch cng vic ca h l v h c thi gian xy dng nng lc
v s t ch mang n cm gic hng th ny.

Mt im th v ngang nga khc nm nhng iu m danh sch nhu cu

tm l cn bn ny khng cp ti. Hy rng cc nh khoa hc khng
xem vic tm mt cng vic ph hp vi am m sn cl mt phn quan
trng to ra ng lc. Ngc li, nhng th m h tm c c tnh
tng qut hn v khng ph thuc vo mt cng vic c th no c. Ly v
d, hu ht mi ngi u c th t c nng lc v s t ch trong mt
lot nhng cng vic khc nhau - gi nh rng h sn sng n lc ht mc
t n s tinh thng. Thng ip ny d nhin khng truyn c cm
hng nh thng ip theo ui am m ca bn v hnh phc ngay lp tc
s n,nhng r rng n cho ta thy s tht. Hay ni cch khc, lm vic
ng vt tri hn hn tm ng vic.
 CHNG 3 AM M RT NGUY HIM
Trong chng ny, ti tranh lun v vic tin theo thuyt am m c th
khin bn km hnh phc hn.

CHNG 3 AM M RT NGUY HIM

TNH NGUY HIM CA THUYT AM M

K c khi bn ng vi lun im ca ti rng thuyt am m c l hng,
th ti thi im ny bn vn c th ni rng, Ai thm quan tm ch!Bn
c th s tranh lun rng nu thuyt am m c th khuyn khch, thm ch
ch vi mt nhm nh ngi, ri b cng vic ti t ca mnh hay th
nghim hng i mi vi s nghip ca h, vy th cng tt lm ri. Vy
th cu chuyn thn tin ny c lan ta rng ri n u cng chng c g
ng ngi.

Ti khng ng . Cng nghin cu v vn ny, ti cng nhn thy

thuyt am m thuyt phc mi ngi rng u c mt cng vic thn
k thch hpang ch i h, v nu tm thy n, h s ngay lp tc nhn
ra rng y chnh l cng vic m h sinh ra lm. V d nhin, vn l
khi h khng tm ra cng vic ny, nhng iu ti t s ko n, chng hn
nh nhy vic lin tc hoc t nghi ng chnh bn thn mnh.

Chng ta c th thy nh hng ny qua cc s liu. Cho d tp trung ti a

vo vic theo ui am m v tm kim cng vic m mnh yu thch, chng
ta vn khng hnh phc hn. Kho st ca Conference Board nm 2010 v
s tha mn trong cng vic M cho thy ch c 45% ngi M hi lng vi
cng vic ca mnh. Con s ny gim u n t mc 61% ln u tin
c ghi nhn vo nm 1987. Nh Lynn Pranco - gim c Trung tm
Nghin cu Ngi tiu dng ca Board - cho hay y khng ch l mt chu
k kinh t ti t: Xuyn sut chu k ln v xung ca kinh t trong hai thp
nin va qua, con s tha mn trong cng vic u c chiu hng i
xung.Trong s nhng ngi tr, nhm ngi quan tm nht n vai tr
ca cng vic trong cuc i h, c 64% s ngi cho hay h khng hnh
phc vi cng vic ca mnh. y l mc km hi lng cao nht tng
c o lng qua kho st cho bt k nhm tui no trong lch s hai thp
nin va qua. Ni cch khc, th nghim ly am m lm trng tm trong
s nghip c th c nh gi l tht bi: Cng ch trng vo vic yu
thch cng vic mnh lm, chng ta cng kh c cm gic thch th.

D nhin, nhng s liu ny khng r rng nh cc yu t khc ng vai tr

trong vic lm gim nim hnh phc trong cng vic. hiu hn v vn
ny, chng ta c th tm hiu cc ngun khc. Hy cng xem qua quyn
sch ni v s bt mn ca tui tr Quarterlife Crisis: The Unique Challenges
of Life in Your Tiventies (Khng Hong u i: Th Thch ca Cuc sng
trong Nhng Nm 20 Tui) ca hai tc gi Alexandra Robbins v Abby
Wilner. Quyn sch ny tng hp li nhng cu chuyn ca nhiu ngi tr
trong tui 20, nhng ngi cm thy mt nh hng trong th gii cng
vic. Ly v d ca Scott, 27 tui, n t Washington, D.c.

Cng vic ca ti lc ny khng th hon ho hn c na,Scott cho bit.

Ti la chn theo ui s nghip m ti bit rt r rng mnh yu thch:
chnh tr... Ti yu thch vn phng ca mnh, bn b ca ti... k c sp
ti.Tuy nhin, nhng ha hn hp dn ca thuyt am m khin Scott t
hi liu cng vic hon ho ny hon ho cha. N khng trn
vn,cu lo lng khi suy ngm v cng vic ca mnh rng cng nh tt c
cc cng vic khc, cng vic ca cu bao gm nhng trch nhim kh
khn. T lc , cu bt u li hnh trnh tm kim cng vic ca i mnh.
Scott ni, Ti t ha vi lng rng s khm ph nhng la chn th v
khc. Nhng ti ang gp kh khn trong vic suy ngh v mt s nghip
hp dn.
Jill, mt bn tr khc trong Quarterlife Crisis, cho hay, Ti tt nghip i
hc, v ti khng mun iu g khc ngoi vic tm c cng vic ca i
mnh.Khng c g ngc nhin khi mi cng vic m Jill th qua u khng
p ng c chun mc cao ny.

Elaine, 25 tui, tht vng ni, Ti tht s khng bit mnh mun lm g
na, n ni ti thm ch khng nhn ra ti ang hy sinh nhng g.

V c th. Nhng cu chuyn ngy cng ph bin mi tui ny, t sinh

vin cho n nhng ngi trung nin, u hng n cng mt kt lun:
Thuyt am m khng ch sai lm, m cn nguy him na. Khuyn
nh mt ngi no theo ui am mkhng ch n gin l mt hnh
ng ca s lc quan ngy th, m cn c th l c s to nn mt s
nghip khin ngi trong cuc bi ri, bn khon v lo lng.

VT KHI NIM AM M
Trc khi tip tc, ti cn nhn mnh mt im r rng rng: i vi mt s
ngi, theo ui nim am m hon ton c tc dng. Ly v d, trong th
vin lu tr ca Roadtrip Nation c mt bi phng vn ca t Rolling Stone
vi nh ph bnh phim Peter Travers, ng khng nh rng t khi cn l mt
a tr, ng lun em theo mt quyn s vo rp chiu phim ghi li
nhng suy ngh ca mnh, sc mnh ca am m thm ch cn r rng hn
khi bn nhn vo s nghip ca nhng c nhn ti nng, chng hn nh cc
vn ng vin chuyn nghip. Bn kh m tm c mt cu th bng chy
chuyn nghip no ni rng h khng am m mn th thao ny t nh.

Khi ti chia s tng ca mnh th mt s ngi s dng cc v d kiu

nh th gt i kt lun ca ti v nim am m. H ni, y l mt
trng hp m ngi ny theo ui thnh cng am m ca mnh, chnh
v th theo ui am m l mt li khuyn hu ch.Lp lun ny tht s
rt thiu st. Ch thy mt vi trng hp hiu qu khng c ngha l tt c
u hiu qu. Thay vo , chng ta cn phi nghin cu mt s lng ln
v tm hiu xem ci g pht huy tc dng i vi a s. V khi bn nghin
cu mt nhm ln nhng ngi am m cng vic h lm, nh ti lm
khi thc hin nghin cu cho quyn sch ny, bn s thy rng hu ht -
khng phi tt c - s k cho bn nghe mt cu chuyn phc tp hn nhiu
so vi vic n gin tm ra mt am m tn ti t trc v theo ui n.
Chnh v vy, nhng v d nh Peter Travers hay cc vn ng vin chuyn
nghip l ngoi l. Hay c chng th nhng trng hp him c ca h nhn
mnh thm nhn nh ca ti rng i vi hu ht mi ngi, theo ui
am ml mt li khuyn ti t.

Kt lun ny truyn cm hng cho mt cu hi quan trng tip theo: Khng

c thuyt am m dn dt chng ta, vy th chng ta nn lm g? y l cu
hi m ti s gii p trong ba quy tc tip theo. Nhng quy tc ny ghi
chp hnh trnh ca ti trong cng cuc tm kim cch m mt ngi cui
cng cng tht s yu thch cng vic mnh lm. N th hin mt s chuyn
hng trong ging vn tranh lun c s dng y sang mt th mang
tnh c nhn hn: nhng bng chng v n lc ca ti trong vic nm bt s
phc tp v m h ca s tht v hnh phc trong cng vic. Khi hiu r
v thuyt am m ri, by gi chng ta c th lm sng t mt li khuyn
ngh nghip thc t hn nhng b che khut trong bng ti t rt lu.
Qu trnh ny s bt u trong quy tc tip theo m ti pht hin ra khi
tm n mt ngun thng tin t ai ngh ti: mt nhm nhc s nhc ng qu
ang luyn tp ti vng ngoi Boston.
QUY TC #2: HY TR NN GII N MC H KHNG TH
PHT L BN

CHNG 4 S R RNG CA MT NGI TH

Trong chng ny, ti s gii thiu hai cch tip cn khc nhau i vi cng
vic: t duy th lnh ngh, l t duy tp trung vo gi tr m bn to ra
trong cng vic ny em li cho bn. Hu ht mi ngi tip nhn v lm
theo t duy nim am m, nhng trong chng ny, ti mun a ra lp
lun rng t duy th lnh ngh mi l nn tng to ra cng vic bn yu
thch.

CHNG 4 S R RNG CA MT NGI TH

TRN CN GC CA HI NHNG NGI CHI NHC NG QU

BLUEGRASS
Ln u tin khi ti vng qua gc ph Mapleton, ngi nh y, mt ngi nh
kin trc cu k nhng ti tn, ng ha ln vi khung cnh nhch nhc ca
khu dn c ngoi . V ch khi tin li gn hn ti mi nhn ra s k d ca
n. Sn tng trc tng mng. Ngoi cng c hai chic gh da bng da
thuc. Nhng v chai Empty Bud Light nm ngn ngang trn sn.

Jordan Tice, mt ngh s ghi-ta chuyn nghip theo phong cch New
Acoustic, ang ng trc cng ht thuc. Anh vy tay ra hiu ku ti vo
trong. Trong lc bc theo anh vo trong, ti thy mt phng ngh chn
nh li ra vo c chuyn thnh phng ng. Jordan ni, Tay chi
banjo ng y c bng Tin s MIT y. Anh s thch anh ta cho m xem.

Jordan l mt trong rt nhiu ngh s thu ry y mai , nhng ngi c

gng nht mnh vo bt k khng gian no ph hp vi nh ngha c th
sng c.Khi chng ti bc ln lu 2 ni anh , Jordan ni, Cho mng
anh n vi ngi nh ca nhng k chi nhc Bluegrass.Phng ca Jordan
nh mt tu vin. Cn phng y nh hn bt k cn phng k tc x no
ti tng , ch va nht mt ci ging i v mt ci bn k st
tng. Trong gc phng dng mt ci amply v mt hnh l ko t mt
gc khc. Khi ch nhn thy mt cy ghi-ta Martin c, ti on rng hu
ht ghi-ta ca Jordan c ct di lu trong ch tp chung. Chng ti phi
mn gh t phng khc ngi.

Jordan nm nay 24 tui. Trong my ngnh ngh thng thng th anh c th

c nh gi l cn tr, nhng nu bn bit rng ln u tin Jordan k
hp ng thu m l khi cn hc trung hc, th r rng ta c th thy trong
gii nhc acoustic, Jordan khng phi l tn binh. Anh y cng cc k khim
tn. Mt bi nh gi v album th ba Long Story (Cu Chuyn Di) ca anh
bt u nh th ny, m nhc lun lun c nhng thn ng, t Mozart cho
n thi i ngy nay.y chnh l kiu khen ngi m Jordan rt ght. Khi
ti hi anh ti sao Gary Ferguson, mt ngh s Bluegrass ni ting, li chn
Jordan cng lu din vi ng khi anh mi 16 tui, Jordan ch lp bp ri chm
vo im lng.

Ti ln ti, Chuyn ny khng nh u. ng y chn cu lm tay chi ghi-ta

bn cnh mnh. ng y c rt nhiu la chn, v ng y chn mt ngi 16
tui.

Jordan cui cng cng tr li, Ti khng ly lm kiu ngo.

Tuy nhin, c mt th lm Jordan v cng ho hng: m nhc ca anh y.

Khi ti hi Jordan, Hm nay cu tp g vy?, mt anh ta sng rc ln trong
lc chp ly mt quyn s sng tc nhc trn bn. Trong s l 5 dng k
nhc c t m - trn dy c nhng nt en ln xung qung tm, i
ch c vit ch thch bng tay. Anh gii thch, Ti ang sng tc mt giai
iu mi. Nhp iu cc nhanh.

Jordan cm cy Martin ln n bn nhc mi cho ti nghe. Bn nhc ny

c nhp iu dn dp ca Bluegrass, nhng m iu ca n c truyn cm
hng bi mt sng tc ca Debussy li khng ging vi th loi Bluegrass.
Khi Jordan chi nhc, anh nhn chm chm vo cn n, th nhanh v ri
rc. C mt lc, anh nh ht mt nt, v n khin anh kh chu. Anh chi
li t u, khng khng rng s chi cho n khi no hon tt mt on
nhc trn vn m khng phm mt li no mi thi.

Ti ni rng ti cm thy rt n tng trc tc ca nhng bn nhc. Anh

tr li, Khng, n vn cn chm.Sau anh biu din cho ti xem tc
m anh ang tp: N phi nhanh t nht l gp i. Ti vn cha chi c
on ny,anh xin li sau khi nh trt tay. Ti ngh l mnh c th lm
c, nhng ti vn cha lm cho nt nhc bt ra c nh cch ti
mun.Anh ch cho ti thy cch m nhng nt lin tip trong on nhc bc
qua nhiu dy khc nhau, khin cho vic gy n nhanh tr nn phc tp.
Khong cch tht s rt rng.

Jordan cho ti xem cch thc tp bi nhc ny theo yu cu ca ti. Anh bt

u bng cch chi chm va c c hiu ng mong mun. Anh
mun nhng nt ch o ca m iu ngn ln trong khi anh lp y
khong trng gia bng cch chy tay ln xung cn n. Sau anh a
thm tc vo - ch va anh phm li. Anh lp i lp li hot ng
ny Jordan gii thch, y l mt bi tp v th cht v tinh thn. Anh phi
c gng theo kp m iu v nhng th khc na. Trn n piano, cc phm
c tri ra r rng trc mt anh; 10 ngn tay anh khng bao gi cn
nhau. Trn n ghi-ta, anh cn phi tnh ton trc ngn tay ca mnh.

Anh gi bi tp ny l k thut tp trung. Mt ngy bnh thng nu khng

phi chun b cho s din no th Jordan s tp vi cng nh vy; lun
lun chi nhanh hn mt cht so vi tc thoi mi ca mnh trong khong
hai hay ba gi lin tc. Ti hi anh khong bao lu th s thnh tho k nng
mi ny. Anh on chng, C l khong mt thng.Sau anh li chi
on nhc thm mt ln na.
T DUY TH LNH NGH
Cho php ti ni r iu ny: Ti tht s khng quan tm liu Jordan Tice c
yu thch cng vic mnh lm hay khng. Ti cng khng quan tm ti sao
anh y li quyt nh tr thnh mt nhc s hay liu anh y c xem vic chi
ghi-ta l am mca mnh hay khng. Con ng s nghip ca cc nhc
s kh c bit, thng khi ngun t nhng hon cnh khc thng v
nhng c hi may mn n sm trong cuc i h. (Ly v d l vic c cha
ln m ca Jordan u l nhc s Bluegrass r rng ng mt vai tr ln i
vi nim am m ghi-ta t sm ca anh). Chnh v iu ny m ti cha bao
gi nhn thy cu chuyn khi ngun ca cc ngh s biu din c lin quan
g n chng ta c. Tuy nhin, c mt th khin ti tht s hng th v
Jordan: l cch anh y tip cn cng vic ca mnh hng ngy. y ti
pht hin ra mt thng tin rt c gi tr i vi hnh trnh tm kim cng vic
m ti yu thch.

Con ng a ti n vi Jordan v nhng g m anh th hin bt u mt

t pht sng ca chng trnh truyn hnh Charlie Rose vo nm 2007. Lc
y Rose ang phng vn din vin v ngh s hi Steve Martin v quyn hi
k Born Standing Up. H tho lun v con ng thng tin ca Martin. Ti
hay c t truyn,Martin k li. [V ti thng cm thy tht vng]... v
t ni, Anh b mt mt phn ri, lm th no m anh c th vt qua
bui thi tuyn v t nhin lm cho Copa? iu xy ra nh th
no?Martin vit quyn sch ca mnh tr li cho cu hi lm th
no, t nht l vi s tn trng dnh cho thnh cng ca chnh mnh
trong s nghip hi c thoi trn sn khu. Trong quyn sch v cch lm
th nony, Martin a ra mt tng n gin nhng li khin ti ngc
nhin trong ln u tin nghe thy n. on trch dn ny nm 5 pht cui
cng ca bi phng vn, khi Rose yu cu Martin cho li khuyn vi cc
ngh s biu din khao kht thnh cng.
Cha bao gi c ai ghi li li khuyn ca ti, bi v khng phi l cu tr
li m h mun nghe.Martin ni. Ci m h mun nghe l y l cch
gip bn tm c ngi i din, y l cch gip bn vit kch bn,...
nhng ti lun p rng, Hy tr nn gii n mc h khng th pht
l bn.

p li v mt kh hiu ca Rose, Martin gii thch li khuyn ca ng nh

sau, Nu mt ngi suy ngh rng, Lm th no mnh tht s tr nn ti
gii?, s c rt nhiu ngi mun tm n ngi .

y chnh xc l trit l gip Martin gia nhp hng ng ca nhng ngi

sao. ng quyt nh i mi phong cch din ca mnh thnh mt phong
cch tt n mc mi ngi khng th pht l khi ng ch mi 20 tui.
Martin chia s vi Rose, Hi kch vo thi im ch ton l dn dng v
s dng cc cu gy ci... din hi rp khun trong cc cu lc b
m.ng ngh rng hi kch c th tr nn phc tp hn. Sau y l bi vit
ca Martin trong khong thi gian phng vn vi Charlie Rose v qu trnh
tin ha ca mnh: Gi s nh khng c nhng cu gy ci th sao? Gi s
nh khng c nhng du hiu g th sao? Gi s nh ti to ra bu khng kh
cng thng v khng gii ta c n th sao? Gi s nh ti ang tin n
on cao tro nhng cui cng li lm hng n th sao?Trong mt on
din ni ting, Martin ni vi khn thnh gi rng n lc biu din tit
mc tr danh mi-t-trn-micro ca ng. Sau , ng ci ngi ti trc
v t mi ca mnh ln micro trong vi giy, ri ng bc li li, ci u
cho, v trang trng cm n khn gi. ng gii thch,Ting ci khng n
ngay sau , m ch n sau khi h nhn ra rng ti chuyn sang mn
biu din khc.

Theo c on ca Martin, phi mt 10 nm th phong cch mi ca ng mi

n khp vi nhau. Nhng khi t c iu ny, ng tr nn cc k ni
ting. R rng trong cu chuyn ca ng khng c con ng tt dn n
thnh cng. Martin gii thch, Cui cng bn s thy mnh kinh nghim
n mc c mt s t tin ta ra bn ngoi. Ti ngh rng y l ci m khn
gi c th cm nhn c.

Hy tr nn gii n mc h khng th pht l bn. Ln u tin ti nghe li

khuyn ny l khi ti xem on phng vn Martin trc tuyn. l vo ma
ng nm 2008, v ti ang bc vo nm cui cao hc. Ti thi im ,
ti va mi to mt trang blog tn l Study Hacks tp trung ch yu vo cc
mo dnh cho cc sinh vin. Trang blog ny c truyn cm hng bi b
sch hng dn dnh cho sinh vin m ti xut bn trc . Ngay sau khi
nghe phng chm ca Martin, ti lp tc vit mt bi blog gii thiu quan
im ny ca ng vi c gi. Ti kt lun rng, Nghe th ng s tht,
chc chn ri. Nhng trn ht, ti nhn thy n mang n cm gic t do.

Trong lc s nghip nghin cu sinh ca ti ang dn i n hi kt, ti b

m nh vi chin lc nghin cu ca bn thn - mt ni m nh c sinh
ra t qu trnh lin tc miu t i miu t li cng vic ca mnh. y l mt
qu trnh v cng chn nn: Ti cm thy nh mnh ang c cng ngi ra
thuyt phc th gii rng cng vic ca ti rt th v, nhng chng ai
quan tm n n c. Phng chm ca Martin gip ti tch ra khi qu trnh
t qung b ny. Ti t ni vi mnh, Hy thi tp trung vo nhng tiu tit
i, thay vo , hy tp trung vo vic tr nn gii hn.c truyn cm
hng, ti chuyn s tp trung t trang web sang mt thi quen vn tip din
cho n ngy nay: Theo di s gi ng h mnh dnh ra mi thng cho vic
suy ngh tht nghim tc v nhng vn nghin cu (Ly v d, trong
thng m ti vit chng ny, ti dnh 42 ting cho nhng cng on ch
cht).

Chin thut theo di s gi ny gip ti hng s tp trung vo cht lng

ca sn phm do ti to ra. ng thi ti cng cm thy vic ny nh nht,
nh th ti cha tht s nm bt c ht ng trong t tng cp tin ca
Martin. Sau ny, khi thc hin cuc hnh trnh khm ph cch m mi ngi
yu thch cng vic ca mnh, chng mt bao nhiu thi gian ti quay tr
li vi li khuyn ca Martin. Trc gic mch bo ti rng li khuyn ny
ng vai tr quan trng trong vic to nn mt s nghip tuyt vi. y
cng l th dn ti n vi Jordan Tice: Ti nhn ra rng nu ti tht s
mun hiu thu phng chm ny ti cn phi hiu nhng ngi sng theo
n.

Khi lng nghe Tice k v cng on luyn tp ca mnh, ti bt ng trc s

tp trung ca anh vo nhng g anh to ra. Nh bn thy y, anh hnh
phc khi b ra hng gi ng h mi ngy, ht tun ny sang tun khc,
trong mt cn phng nh tu vin chng c nhiu c, luyn tp n
kit sc mt k thut gy n mi, tt c ch v anh ngh rng n s ng
vai tr quan trng i vi giai iu m anh ang sng tc. Ti nhn thy s
tn tm vo thnh qu ny cng gii thch cho s khim tn ca anh. i vi
Jordan, kiu ngo l iu v l. Anh gii thch, y l nhng g ti tn
trng: to ra mt th g c ngha v sau gii thiu n vi c th
gii.

c truyn cm hng sau ln gp mt Jordan, ti lin lc vi Mark

Casstevens c thm gc nhn khc t mt cu chin binh v t duy ca
ngh s biu din. L mt nhc s phng thu ca Nashville, ng tht s xng
ng vi danh ting ca mnh: ng tng chi cho 99 a n ng u
bng xp hng Billboard. Khi ti ni vi Mark v Jordan, ng ng rng
qu trnh tp trung n m nh v cht lng ca ci bn to ra chnh l
nguyn tc trong m nhc chuyn nghip. ng gii thch, N vt ln trn
ngoi hnh, thit b, tnh cch v nhng mi quan h ca bn. Cc nhc s
phng thu c phng chm sau: Bng ghi m khng bit ni di. Ngay khi
thu m xong bng s c chi li; lc kh nng ca bn khng trn
c i u ht.
Ti thch cm t y - bng ghi m khng bit ni di - bi v n tm gn li
iu truyn ng lc cho nhng ngh s biu din nh Jordan, Mark v
Steve Martin. Nu bn khng tp trung vo vic tr nn gii n mc ngi
khc khng th pht l bn, bn s b b li pha sau.

n gin ha cho cc chng sau, ti s gi hng tip cn tp trung vo

sn phm ny l t duy th lnh ngh. Mc tiu ca ti trong Quy tc #2
ny l thuyt phc bn v mt tng ngy cng tr nn r rng vi ti
hn khi ti dnh thi gian nghin cu nhng ngh s biu din nh Tice: Bt
k loi cng vic bn lm, t duy th lnh ngh l rt quan trng trong vic
xy dng mt s nghip m bn yu thch. Tuy nhin, trc khi chng ta i
qu nhanh, ti mun dnh cht thi gian i chiu t duy ny vi cch
suy ngh quen thuc cua hu ht chng ta v ngh nghip.

T DUY NIM AM M
[Con ngi] pht trin bng cch tp trung vo cu hi rng h tht s l ai
- v sau kt ni n vi cng vic m h tht s yu thch.y l nhng
g m Po Bronson vit trong bn tuyn ngn nm 2002 c ng trn Fast
Company. Nghe quen thuc phi khng? Bi v n chnh xc l kiu li
khuyn bn s cho ngi khc nu nghing v thuyt am m m ti
vch trn Quy tc #1. Cng vi quan im ny, hy gi hng tip cn
cng vic m Bronson tn thnh l t duy nim am m. Trong khi t duy
th lnh ngh tp trung vo iu m bn c th trao cho th gii ny, th
thay vo , t duy nim lam m tp trung vo iu m th gii ny c th
trao cho bn. T duy ny chnh l cch m phn ln mi ngi tip cn i
sng cng vic ca mnh.

C hai l do ti khng thch t duy nim am m (tc l hai l do ngoi ci

s tht m ti cp Quy tc #1 l t duy ny da trn mt tin sai
lch). L do u tin, khi bn ch tp trung vo ci m cng vic trao cho
bn, n khin bn cc k tm n ci m bn khng thch v cng vic,
iu ny dn n cm gic khng hnh phc ko di. iu ny c bit ng
vi cc v tr cp mi vo, m theo nh ngha, th s khng trn ngp
nhng d n th thch hay s t ch - nhng th nh vy s n sau ny.
Khi bn bc vo gii cng s vi t duy nim am m, nhng nhim v kh
chu m bn c giao hay ch quan liu trong t chc c th khin bn
khng th chu ng ni.

L do th hai, v nghim trng hn, cu hi thi thc t duy nim am m -

Ti l ai?v Ti tht s yu thch iu g?- gn nh l iu khng th xc
nhn c. Cu hi y c phi l con ngi tht ca ti?v Ti c yu
thch iu ny khng?rt kh m c cu tr li c-hay-khng r rng.
Hay ni cch khc, t duy nim am m chc chn s khin cho bn lun
khng hnh phc v bn khon, m iu ny c l gii thch l do v sao m
Bronson tha nhn trong quyn sch tm kim ngh nghip ca mnh What
Should I Do With My Life? (Ti Nn Lm G Vi Cuc i Mnh?) rng c mt
cm gic m mi ngi trong quyn sch ny tri qua, chnh l cm
gic b l cuc sng.

TIP NHN T DUY TH LNH NGH

Tm li, ti trnh by hai cch khc nhau m mi ngi suy ngh v i
sng cng vic ca h. u tin l t duy th lnh ngh, t duy ny tp
trung vo ci m bn c th trao cho th gii. Th hai l t duy nim am
m, hng tip cn ny tp trung vo ci m th gii c th trao cho bn.
T duy th lnh ngh mang tnh r rng, trong khi t duy nim am m a
ra cho bn hng lot cu hi nhp nhng v khng gii p c. Nh ti
kt lun sau khi gp g Jordan Tice, t duy th lnh ngh mang n cm
gic t do: N yu cu bn hy b qua nhng mi bn tm ca ci ti v
vic liu cng vic ca bn c ph hphay khng, v thay vo hy lm
vic tht chm ch v quyt tm tr nn tht s ti gii. Chng ai n bn
mt s nghip tuyt vi c; bn cn phi ginh ly n - v qu trnh
khng d dng cht no.
Vi quan im ny, vic ganh t vi s thng sut ca nhng ngh s biu
din nh Jordan Tice l iu t nhin. Nhng lp lun ct li ca Quy tc #2
l: Bn khng ch nn ganh t vi t duy th lnh ngh, bn nn m phng
n. Hay ni cch khc, ti ang khuyn bn hy b cu hi liu cng vic
ca mnh c phi l nim am m tht s hay khng sang mt bn, v thay
vo hy hng s tp trung vo vic tr nn gii n mc khng ai c
th pht l bn. Bt k bn lm g kim sng, hy tip cn cng vic ca
mnh nh mt ngh s biu din thc th.

S chuyn i t duy ny cho thy s tin trin th v trong hnh trnh ca

ti. Nhng ti nhn ra rng khng phi ai cng d dng n nhn n. Khi ti
bt u nghin cu v t duy th lnh ngh trn trang blog ca mnh, mt
vi c gi tr nn kh chu. H a ra li phn bin ph bin m ti cn
phi nu ra y trc khi chng ta i tip. Sau y l cc bnh lun ca
mt c gi:

Tice sn sng dnh ra hng gi m khng cn s cng nhn, nhng l do

n phc v cho mt th m anh ta r rng am m t rt lu ri. Anh y
tm c cng vic ph hp vi mnh.

Ti nghe phn ng ny nhiu n ni ti t cho n mt ci tn: lp lun

theo quan im nim am m tn ti sn t trc.V c bn th lp lun
ny cho rng t duy th lnh ngh ch ng vi nhng ai cm thy am
m cng vic ca mnh ri, v chnh v th n khng th s thay th cho t
duy nim am m c.

Ti khng ng vi lp lun ny.

u tin, chng ta hy b qua quan im rng nhng ngh s biu din nh

Jordan Tice hay Steve Martin hon ton cm thy an tm khi bit rng h
tm thy ting gi tht s ca i mnh. Nu bn dnh thi gian ni chuyn
vi bt k mt ngh s chuyn nghip no trong lng gii tr, c bit l
nhng ngi va mi khi nghip, th mt trong nhng iu u tin bn s
nhn thy l cm gic khng an ton ca h v vn cm o go tin.
Jordan c mt ci tn cho nhng ni lo v nhng g m bn b anh ang lm
vi cuc i h v liu nhng thnh cng ca anh c xng ng hay khng:
l m my ca s phn tm bn ngoi.

Chin u vi m my ny l mt cuc chin bt tn. Tng t nh vy

Steve Martin tng cm thy rt khng an ton trong nhng nm thng
m ng cng hin nhm ci thin kh nng biu din ca mnh n ni ng
thng xuyn b khng hong tinh thn. Ngun gc t duy th lnh ngh
ca nhng ngh s biu din ny khng phi xut pht t mt nim am m
ni ti khng th chi ci, m thay vo l mt th thc t hn nhiu:
chnh l tnh hiu qu trong ngnh kinh doanh gii tr. Nh Mark Casstevens
ni, bng ghi m khng bit ni di: Nu bn l mt tay chi ghi-ta hay
ngh s hi, th sn phm bn to ra mi l th quan trng. Nu bn dnh
qu nhiu thi gian tp trung vo cu hi liu mnh tm thy s mnh
tht s ca mnh hay cha, cu hi ny s v hiu lc khi bn ri vo tnh
trng tht nghip.

Th hai, v v c bn, ti thc s khng quan tm n l do ti sao cc

ngh s biu din li mang t duy th lnh ngh. Nh ti ni trc y,
th gii ca h rt c bit, v phn ln nhng iu truyn cm hng cho h
khng c im chung. L do m ti a ra cu chuyn ca Jordan l ti
mun cho bn thy t duy th lnh ngh thc t trng nh th no. Hay ni
cch khc, hy qun l do ti sao Jordan mang t duy ny m thay vo
hy n cch m anh trin khai n. Trong chng tip theo, ti s lp
lun rng bt k by gi bn ang cm thy nh th no v cng vic
ca bn, th vic tip nhn t duy th lnh ngh s l nn tng
bn xy dng mt s nghip hp dn. y l l do v sao ti khng ng
vi lp lun theo quan im nim am m tn ti sn t trc,bi v n
y li mi th. Trn thc t, ti s chng minh cho bn thy, chng ta tip
nhn t duy th lnh ngh trc, sau nim am m s n.
 CHNG 5 SC MNH CA VN LING S NGHIP
Trong chng ny, ti s chng minh t duy th lnh ngh bng cch lp
lun rng c im ca mt cng vic tuyt i l rt him c v qu gi,
chnh v th nu bn mun c mt cng vic tuyt vi, bn cn phi xy
dng nhng k nng him c v qu gi ti gi l vn ling s nghip.

CHNG 5 SC MNH CA VN LING S NGHIP

KINH T HC V NHNG CNG VIC TUVT VI

chng trc, ti a ra mt xut to bo: Nu bn mun yu cng
vic mnh lm, hy t b t duy nim am m i (th gii ny c th cho
ti ci g?). Thay vo hy tip nhn t duy th lnh ngh (ti c th cho
th gii ny ci g?).

Lp lun ca ti v xut ny bt u bng mt cu hi n gin: iu g

to nn mt cng vic tuyt vi? tm hiu cu hi ny, chng ta cn i
vo chi tit hn. Trong Quy tc #1, ti cung cp rt nhiu v d v nhng
ngi lm nhng cng vic tuyt vi v yu thch cng vic h lm - vy nn
chng ta c th bt u t . Trong s , ti gii thiu Steve Jobs -
nh sng lp ca Apple, ngi dn chng trnh ra-i- Ira Glass, v bc
thy sn xut vn lt Al Merrick. Vi ba v d ny, by gi ti c th tm
hiu c th iu g khin cho s nghip ca h tr nn hp dn n vy?
Sau y l cu tr li m ti c c:

NHNG C IM XC NH MT CNG VIC TUYT VI

S sng to: V d i vi Ira Glass, l vt qua nhng gii hn ca pht
thanh v tuyn (ra-i-), v mang v hng lot gii thng trong qu trnh
.

Sc nh hng: T Apple II cho n iPhone, Steve Jobs thay i cch

chng ta sng trong thi i k thut s ny.
S kim sot: Khng mt ai bo Al Merrick khi no th thc dy hay mc
g. Anh y khng cn phi c mt trong vn phng 8 ting mt ngy. Thay
vo , nh my Channel Island Surfboards ca anh ta lc gn bi bin
Santa Barbara, ni Merrick vn thng xuyn dnh thi gian lt sng. (Jake
Burton Carpenter, nh sng lp Burton Snowboards, nh li nhng cuc
thng tho sp nhp hai cng ty c din ra khi ng v Merrick ch i
t sng tip theo dng ln.)

Danh sch ny d nhin l khng , nhng nu bn ngh v cng vic m

c ca mnh, bn s nhn ra mt vi s kt hp ca cc c im trn. By
gi, chng ta c th tin ti cu hi thc s quan trng: Lm th no i
sng cng vic ca ta c c nhng c im ny? Mt trong nhng iu
u tin m ti nhn thy khi bt u i tm cu tr li cho cu hi ny
chnh l nhng yu t ny rt him. Hu ht cc cng vic khng cho nhn
vin quyn sng to, sc nh hng, hay quyn kim sot i vi iu h
lm hay cch h lm. Ly v d, nu bn l mt sinh vin mi tt nghip v
lm mt cng vic n gin, bn thng s nghe thy cu i thay bnh nc
ihn l i thay i th gii i.

Theo nh ngha, chng ta cng bit rng nhng c im ny l v cng

qu gi - bi n l cha kha to nn mt cng-vic tuyt vi. By gi, chng
ta s tm hiu mt lnh vc c nghin cu rt nhiu ri. Thuyt kinh t
hc c bn ni rng nu mun mt th g cng va him va qu gi,
bn cn phi trao i bng mt th cng va him va qu gi - y l
nguyn l Cung cu c bn. Nh vy ngha l nu bn mun c mt cng
vic tuyt vi, bn cn phi c mt th g c gi tr trao i. V d
nhin nu iu ny ng, chng ta s nhn thy n trong cu chuyn ca ba
v d ti nu ra - v chc chn bn s thy. Khi bit cn phi tm kim
iu g, qu trnh c c mt s nghip hp dn t nhin tr nn tht
r rng.
Chng ta hy xem xt trng hp ca Steve Jobs. Khi Jobs bc vo ca
hng Byte Shop ca Paul Terrell, ng ang cm trn tay mt th va him
va c gi tr ln theo ng ngha en: bng mch in t cho chic my
tnh Apple I, mt trong nhng chic my tnh c nhn tin tin trn th
trng vo thi . S tin kim c t vic bn 100 sn phm mang li
cho Jobs nhiu quyn kim sot hn trong s nghip ca mnh, nhng theo
thut ng kinh t hc truyn thng, t c nhiu hn na nhng c
im c gi tr trong i sng cng vic, ng cn phi gia tng gi tr m ng
mang li. Chnh ti thi im ny m con ng s nghip ca Jobs bt u
thng tin. ng nhn 250.000 ti tr t Mark Markkula v lm vic vi
Steve Wozniak sn xut ra mt thit k my tnh mi tt n ni khng
ai c th b qua. Nhng k s khc trong Cu lc b My tnh Bay Areas
Homebrew cng c th s hu k nng chuyn mn ngang nga vi Jobs v
Wozniak, nhng Jobs li l ngi nhn thc c qu trnh u t ny v tp
trung ton b ngun lc vo vic to ra mt sn phm hon thin. Kt qu
l chic my tnh Apple II ra i, mt chic my vt ln trn cc i th
ca n: N c ha mu; mn hnh v bn phm c tch hp vo trong
thng my; kin trc m cho php m rng b nh v thit b ngoi vi (v d
nh a mm, m Apple II l chic my u tin gip ph bin n rng
khp). y l sn phm khin cng ty c nhiu ngi bit n v bin
Jobs t mt doanh nhn nh thnh u tu ca mt cng ty c tm nhn.
ng to ra mt th c gi tr v i li, s nghip ca ng c c s sng
to, tm nh hng, v quyn kim sot.

Ira Glass ch c trao c hi to ra mt chng trnh theo cch ng y

mun - This American Life (Cuc sng Ngi M)- sau khi chng t bn
thn l mt trong s nhng bin tp vin v ngi dn chng trnh ra-i-
xut sc nht. Glass khi nghip l mt nhn vin thc tp, sau ng
chuyn sang lm bin tp video cho All Things Considered (Tt C c
Xem Xt). C rt nhiu ngi tr khi u cng mt con ng nh Glass:
xin c mt chn thc tp pht thanh trong vng, sau chuyn ln lm
mt cng vic cp thp no . Nhng Glass tch mnh ra khi nhng
ngi nh vy, ng tp trung mi gia k nng n tr nn ngy cng
him c v qu gi. Mc d Glass c mt ging ni chng hay ho g so vi
ging m mt pht thanh vin cn c, nhng ng bt u ginh nhiu gii
thng cho chng trnh ca mnh. y c th l mt ti nng thin bm,
nhng Quy tc #1, Glass nhn mnh tm quan trng ca vic n lc
rn luyn cc k nng. Tt c chng ta, nhng ngi lm cng vic sng
to... bn bt tay vo lm, v dng nh c mt khong cch. Nhng g
bn lm khng c tt? Bn c gng lm tt... nhng khng c nh
,ng gii thch trong mt cuc phng vn v s ghip ca mnh. B quyt
y l phi buc bn thn n lc trong cng vic, buc cc k nng th
hin, y chnh l giai on kh khn nht,Glass chia s trong phn
Roadtrip Nation ca mnh. Ni cch khc, y khng phi l mt cu chuyn
v mt thin ti thn nhin bc vo i pht thanh sau khi tt nghip i
hc v bc ra vi mt chng trnh trong tay. Cng tm hiu v Glass, bn
cng bt gp mt thanh nin n lc pht trin k nng ca mnh cho n
khi n gi tr n ni khng ai c th b qua.

Phng php ny rt hiu qu. Sau thnh cng cc phn on ngn trong
All Things Considered, Glass tip tc gi vai tr ngi ng dn chng trnh
cho lot chng trnh a phng do i truyn hnh Chicagos WBEZ sn
xut, vic ny cng lm cho nhng k nng ca anh tng thm phn gi tr.
Nm 1995, khi gim c truyn hnh ti WBEZ quyt nh thnh lp mt
chng trnh truyn thanh quc gia- c gi l This American Life - th
Glass dn u trong danh sch ng vin. Ngy nay, Glass c mt s nghip
giu tnh sng to, c sc nh hng v s kim sot; nhng khi bn bit v
cu chuyn i ca anh, bn s thy n c mu sc ca thuyt kinh t hc
y. Glass i nhng k nng gi tr, him c ca mnh c c mt
cng vic tuyt vi.
Cng khng c g ngc nhin khi ta thy trng hp ca Ai Merrick cng l
mt cu chuyn tng t. Nhng k nng him c v qu gi gip Merrick
tin n s nghip ca mt chuyn gia thit k vn lt chuyn nghip l rt
r rng: Nhng chic vn ca ng ginh chin thng trong cc cuc thi. iu
quan trng cn phi y l khng phi lc no cng vy. Merrick hc
cch thit k vn lt si thy tinh t nhng nm thng lm th ng
thuyn, v anh cng chi mn th thao lt sng ty hng. Anh phi n
lc rt nhiu bin k nng ng vn ca anh tr nn c gi tr. Anh hi
tng li trong mt bui phng vn trn Roadtrip Nation, Khi mi bt u,
c rt nhiu ln ti s rng mnh s tht bi, rng ci ngi m ti ang
thit k vn lt cho ny l mt nh v ch th gii v nhng chic vn ca
anh ta khng hot ng tt. N khin ti lm vic ct lc hn, c gng hn
t c ci ti ang mun t c vi chic vn lt sng.S hu mt
vn phng ngay gn bi bin v c t do ngh gii lao lt vn ty
thch nghe th rt tuyt vi, nhng khng phi l loi cng vic d dng
c c. c c n, Merrick bit mnh cn phi c mt k nng him c
v qu gi trao i. Mt khi nhng tay lt sng chuyn nghip nh Kelly
Slater s dng vn lt ca anh v ginh chin thng, anh c t do nh
ngha i sng cng vic ca mnh.

V sau y l nhng chnh trong lp lun ca ti:

THUYT VN LING S NGHIP CA MT CNG VIC TUYT

VI
Nhng c im xc nh mt cng vic tuyt vi l rt him c v
qu gi.

Quy lut Cung cu ni rng nu bn mun s hu nhng c im

ny, bn cn phi c nhng k nng him c v qu gi trao i. Hy
xem nhng k nng him c v qu gi ny nh l vn ling s nghip
ca bn.
 T duy th lnh ngh, vi quan nim rng bn cn phi tp trung
khng ngng ngh vo vic tr nn gii n mc khng ai c th pht l
bn,l mt chin lc rt tt kim c vn ling s nghip. y l l do
v sao n nh bi t duy nim am m nu mc tiu ca bn l to nn
cng vic m bn yu thch.

Jobs, Glass v Merrick u i theo t duy th lnh ngh. (Mt s ngi thm
ch cn s dng ng nhng t ny miu t h. Ti l mt ngi th
lnh ngh,Merrick chia s trong mt bui phng vn vo nhng ngy u
lm th thit k vn lt.) Thuyt vn ling s nghip ni rng khng c g
l ngu nhin c. Nhng c im xc nh mt cng vic tuyt vi i hi
bn phi c mt th g him c v qu gi trao i - chnh l nhng
k nng. T duy th lnh ngh, vi s tp trung khng ngng ngh vo
thnh phm, chnh l t tng m bn cn phi qun trit nu nh mc tiu
ca bn l kim c cng nhiu vn ling s nghip cng tt. Chnh v th
y l l do v sao ti li tch cc ng h t duy th lnh ngh hn l t duy
nim am m. y khng phi l mt tranh lun trit l v s tn ti ca
am m hay gi tr ca lm vic chm ch - Ti ang rt thc t y: Bn
cn phi tr nn ti gii t c nhng th tt p trong cuc i s
nghip ca mnh, v t duy th lnh ngh tp trung vo vic t c chnh
xc mc tiu .

T duy nim am m khng ch thiu hiu qu trong vic to nn cng vic

bn yu thch; trong nhiu trng hp n cn ch ng i ngc li mc tiu
ny, i lc vi nhng hu qu cc k nghim trng.

T S CAN M CHO N TEM PHIU LNG THC

Hai bi vit c ng cch nhau hai ngy trn t New York Times vo ma
h nm 2009 nhn mnh s tng phn gia t duy nim am m v t duy
th lnh ngh. Bi bo u tin ni v Lisa Feuer. Thi im Lisa 38 tui, c
t b s nghip trong ngnh qung co tip th. Mt mi vi nhng p lc
ni cng s, c bt u t hi liu y c phi l s mnh ca mnh hay
khng. C ni, Ti thy chng mnh t ra kinh doanh, v ti cm thy mnh
cng c th lm nh vyV th c quyt nh th.

T Times thut li rng Feuer ng k tham d mt lp o to yoga 200

gi. C dng khon tin vay nh th chp cn nh tr khon hc ph
4.000 . Khi t c bng chng nhn, c m Karma Kids Yoga, mt
dng yoga tp trung vo tr em v ph n mang thai. Ti yu cng vic
mnh lm,c ni vi phng vin khi l gii cho nhng kh khn i km vi
vic khi u cng vic kinh doanh t do.

T duy nim am m chng lng cho quyt nh ca Feuer. i vi nhng

ngi cht m cht mt cu chuyn hoang ng v ting gi con tim, th
khng g dng cm hn vic nh i s thoi mi i theo am m ca
mnh. V d nh Pamela Slim, mt ngi tin vo t duy nim am m, tc
gi quyn sch ni ting Escape from Cubicle Nation (Thot Khi Th Gii
Vn Phng). Slim m t trn trang web ca c on hi thoi mu sau, m
c khng nh gp rt nhiu ln:

Ti: Vy bn sn sng hnh ng tin v mc tiu ca mnh cha?

H: Ti bit ti phi lm nhng g, nhng ti khng bit liu ti c th lm

c khng! Ti l ai m c th gi v nh mt (ngh s) (hun luyn vin)
(chuyn gia t vn) (chuyn vin mt-xa) thnh cng ch? L nh mi
ngi nhn vo trang web ca ti v ci khng ngt khi thy ti dm gii
thiu dch v ca mnh th sao? C l do g khin cho mi ngi mun kt
ni vi ti ch?

Ti: C l n lc xem xt ngh lc ca anh ri y.

c truyn ng lc t nhng cuc i thoi ny, Slim ra mt mt sn

phm hi-tho-qua-in-thoi c tn gi Rebuild Your Backbone (To Dng
Li Ngh Lc ca Bn). Mc tiu ca n l thuyt phc mi ngi hy tr nn
ging nh Lisa Feuer bng cch tm thy s can m theo ui c m
ca mnh. M t v kha hc, Slim s tr li cc cu hi nh Sao chng ta
li mc kt trong vic sng theo quan im thnh cng ca ngi khc?v
Lm th no c c lng dng cm thc hin nhng iu to ln trong
cuc i ny?Ph tham gia hi tho l 47 -la.

Rebuild Your Backbone l mt v d ca nn vn ha dng cm, hin ti c

mt cng ng nhng tc gi v cc nh bnh lun trn mng ng h
tng sau: Tr ngi ln nht gia bn v cng vic bn yu thch chnh l
thiu lng dng cm - s can m cn thit bc ra khi nh ngha
thnh cng ca ngi khcv theo ui c m ca ring mnh. l mt
kin hon ton c l khi c chng lng bi t duy nim am m: Nu c
mt cng vic hon ho no ang i chng ta ngoi kia, c mi ngy
chng ta khng theo ui nim am m ny l mt ngy tri qua ph phm.
Khi nhn t gc ny, hnh ng ca Feuer c v l can m v ng l
phi lm t lu ri; c y c th tr thnh ging vin khch mi cho bui hi
tho qua in thoi ca Pamela Slim. Nhng tng ny li v vn khi nhn
di gc ca thuyt vn ling s nghip - mt gc nhn khin cho Karma
Kids Yoga t nhin tr thnh mt vn cc ti.

Nhc im ca t duy nim am m nm ch n loi b ht mi thnh

qu. i vi nhng ngi ng h nim am m nh Slim, vic dn thn vo
mt s nghip t do vn mang n quyn kim sot, s sng to, v tm
nh hng l rt d dng - im khi u mi l ni khin ta vp ng.
Thuyt vn ling s nghip khng ng vi quan im . N ni rng
cng vic tuyt vi khng ch i hi s can m mnh lit, m cn nhng
k nng c gi tr tuyt vi (v thc t) na. Khi Feuer ri b s nghip
qung co m lp dy yoga, c khng ch vt b i ht s vn ling s
nghip tch cp bao nhiu nm qua trong ngnh tip th, m c cn chuyn
sang mt ngnh khng lin quan ni c gn nh khng h c mt s vn
no. Xt n tnh ph bin ca yoga, th chng trnh o to mt thng t
Feuer vo v tr gn cui trong h thng th bc k nng ca nhng ngi
thc hnh yoga, khin c phi i mt qung ng di tr nn gii n
mc khng ai pht l c. Chnh v th, theo nh thuyt vn ling s nghip,
c c rt t u th trong cng vic hng dn yoga. Vy nn mi th kh m
sun s vi Feuer - v, tht khng may, chnh xc l nhng g din ra.

Khi cn khng hong kinh t xy ra vo nm 2008, cng vic kinh doanh

ca Feuer gp kh khn. Mt trong nhng phng tp th dc ni c m lp
dy yoga ng ca. Sau , hai lp yoga ca c mt trng trung hc
ph thng b hy, v vi tnh hnh kinh t kh khn, nhu cu thu gio vin
yoga dy ring cng gim bt. Vo nm 2009, khi c ng trn t Times,
c cho bit ch kim c 15.000 mt nm. phn kt lun ca bi bo,
Feuer gi cho phng vin tin nhn sau: Ti ang ngi ch phng tem
phiu lng thc. di k tn: Gi t iPhone ca ti.

Hai ngy sau bi bo ni v Lisa Feuer c ng, t Times gii thiu ti c

gi mt chuyn vin marketing khc, Joe Duffy. Cng nh Feuer, Duffy lm
vic trong lnh vc qung co v bt u cm thy mt mi vi nhng p lc
ni cng s. Anh nh li, Ti mt mi vi ngnh qung co lm ri. Ti
mun n gin ha cuc sng v tp trung vo kha cnh sng to mt ln
na.Trc y Duffy c o to lm ngh s - anh bc vo ngnh qung
co vi vai tr ha k thut ch sau khi cng vic v tranh ca anh khin
anh ri vo cnh khn kh - nhng ngi ng h t duy nim am m c l
s khuyn khch mt ngi trong tnh hung ca Duffy nn ri b ngnh
qung co v quay li vi am m ngh thut sng to ca mnh.

Nhng ha ra Duffy li l ngi theo trng phi t duy th lnh ngh. Thay
v trn chy khi p lc trong cng vic hin ti, anh bt u tch gp vn
ling s nghip cn thit t a mnh thot khi n. Chuyn mn ca anh
chuyn thnh thit k logo quc t v cc biu tng nhn hiu. Khi kh
nng ca anh ln dn ln, nhng la chn ca anh cng nhiu hn. Cui
cng, anh c cng ty qung co Fallon McElligott ta lc Minneapolis
nhn vo. Ni y anh c php iu hnh chi nhnh ring ca mnh trong
cng ty, v anh t tn n la Duffy Designs. Ni cch khc, s vn ca anh
mang li cho anh nhiu s t ch hn.

Sau 20 nm lm ti Fallon McElligott, thit k logo cho cc cng ty ln nh

Sony v Coca-Cola, Duffy mt ln na li u t vo s vn ca mnh i
li nhiu s t ch hn, ln ny l bng vic t m ca hng gm 15 nhn
vin: Duffy & Partners. Hnh ng ny tri ngc hon ton vi Feuer. Duffy
m cng ty ring vi vn ling s nghip ngay lp tc pht trin ln
mnh - anh l mt trong nhng chuyn gia gii nht th gii v logo v c
sn danh sch khch hng xp hng ch. Feuer m cng ty vi ch vn vn
200 gi o to v lng dng cm cao ngt.

Chng c g l qu l khi d on rng trc thi im Duffy ngh hu gn

y, anh yu cng vic mnh lm. Cng vic cho anh rt nhiu quyn kim
sot, s tn trng, v ty thuc vo cch nhn ca bn v tm quan trng
ca qung co, n cng to ra tc ng ln ln th gii. Tuy nhin, i vi
ti, s tng phn r rt nht vi cu chuyn ca Feuer nm vic Duffy
mua Duffy Trails, mt khu ngh mt rng 100 hc-ta trn b sng Totagatic
ca Wisconsin. Duffy l ngi am m trt tuyt xuyn quc gia, v vi
tm ki-l-mt ng trt trong rng, c th trt c trong khong thi
gian t thng 11 n thng 3, ni ngh mt ny tr nn hp dn kh cng.
T New York Times cho bit, khu ngh mt c th phc v ch thoi mi
cho t nht 20 khch, tri di ra ba khu vc nh khc nhau, nhng vo
nhng m h nng bc, chnh nhng nh chi gia mt h rng 160 ngn
mt vung, c c vc bi xung quanh, mi chnh l th hp dn du khch.
Duffy mua khi ti sn ny lc anh 45 tui: ni cch khc, khng cch bit
lm vi s tui ca Feuer khi c ri b ngnh qung co theo ui cng
vic yoga. Hai con ng r nhnh trong mt khu rng vng,v mt ngi
l hnh chn con ng tin n s tinh thng trong khi ngi cn li b thu
ht bi nh ho quang ca am m. Ngi u tin cui cng c tung h
v ngng m trong ngnh ngh ca mnh, c quyn kim sot cuc sng
bn thn, v dnh nhng ngy ngh cui tun vi gia nh trong mt khu
ngh dng. K cn li i n kt cc ti quy tem phiu lng thc.

So snh ny cha hn l cng bng. Chng ta khng bit liu Feuer c th

m phng c thnh cng ca Duffy nu c vn cn li ngnh qung co
tip th v dn ht sc lc vo vic tr nn xut chng hay khng. Nhng
nu c dng nh mt php n d, cu chuyn ny rt hp. Hnh nh
Feuer ng xp hng nhn tem phiu lng thc, trong khi Duffy,
tui tng ng, tr v t mt chuyn i nc ngoi thnh cng dnh
thi gian ngh dng v trt tuyt ti Duffy Trails, qu l mt s tng
phn ni bt. N lm bt ln c yu t ri ro v bt hp l ca vic bt u
li t u, so vi vic tn dng u th bng cch tch ly nhiu vn ling s
nghip hn. C Feuer v Duffy u gp phi cng mt vn trong cng
vic; nhng vn ny xut pht gn nh cng mt thi im; v c hai
u c cng mong mun yu thch cng vic mnh lm. Nhng h c hai
hng tip cn khc nhau gii quyt vn . Cui cng, t duy th lnh
ngh ca Duffy r rng thng cuc.

KHI S LNH NGH THT BI

Khng lu sau khi bt tay vo vit chng ny, ti nhn c mt e-mail t
John, mt sinh vin mi tt nghip v l mt c gi lu nm trn trang blog
ca ti. Cu y bn khon v cng vic t vn thu ca mnh. Mc d cu
nhn thy cng vic i lc th v,nhng thi gian lm vic qu di v yu
cu cng vic c m t d di qu, khin cho cu kh m tr nn vt
tri. John phn nn, Bn cnh vic khng thch kiu lm vic ny, ti cn
bn tm rng cng vic ca mnh khng c ngha g ln lao, v trn thc
t, n cn lm tn hi nhng ngi d b tn thng nht.
Chng ny a ra lp lun vi gc nhn thin v t duy th lnh ngh thay
v t duy ly am m lm trng. Mt trong nhng yu t khin t duy th
lnh ngh tr nn ly k l v nhng iu khng th bit trc i vi loi
cng vic bn lm. Thuyt ny ni rng nhng c im nh ngha mt
cng vic tuyt vi c mua bng vn ling s nghip; chng khng n t
vic tm thy mt cng vic ph hp vi nim am m ni ti. Chnh v th,
bn khng cn phi lo lng liu mnh tm thy s mnh tht s ca mnh
hay cha - hu ht cc cng vic u c th tr thnh nn tng cho mt s
nghip hp dn. John nghe ni n lp lun ny v gi e-mail cho ti bi
v cu ang gp kh khn trong vic p dng n vo cuc sng vi vai tr
chuyn vin t vn thu. Cu y khng thch cng vic ca mnh v mun
tm hiu liu, ging nh mt ngi th gii, cu c nn tip tc chu ng v
tp trung vo vic tr nn gii hn hay khng. y l mt cu hi quan
trng, v di y l nhng g ti ni vi John:

C l l cu nn t b cng vic ca mnh.Ngm li, ti thy mt iu rng

c mt s cng vic thch hp cho vic p dng thuyt vn ling s nghip
hn l mt s cng vic khc. gip John, cui cng ti lp ra mt
danh sch ba c im nhm loi b mt cng vic khng gip ta yu thch
nhng g ta lm:

BA YU T KHNG TH P DNG T DUY TH LNH NGH

1. Cng vic c rt t c hi gip bn ni bt gia m ng thng qua
vic pht trin nhng k nng lin quan him c v qu gi.

2. Cng vic tp trung vo th m bn cho rng l v dng hay c th

gy hi cho th gii.

3. Cng vic buc bn phi lm vic vi nhng ngi bn khng a.

Mt cng vic hi t bt k s kt hp no trong ba yu t trn u c th

cn tr nhng n lc xy dng v u t vn ling s nghip ca bn. Nu
cng vic tha mn yu t u tin, vic pht trin k nng l khng th xy
ra. Nu n tha mn yu t th hai, th mc d bn c th xy dng vn
ling s nghip, bn s gp kh khn trong vic tr li lu t c
mc tiu ny. Cng vic ca John p ng c hai yu t u, chnh v th
anh cn phi ri b n.

Ly mt v d khc: Vo thi im vit quyn sch ny, ti ang l mt nh

khoa hc my tnh ti MIT, v ti nhn c rt nhiu e-mail t nhng tay
sn u ngi ph Wall. H ang tuyn ngi cho nhng cng vic mang
n rt nhiu c hi pht trin k nng v h khng ngi chuyn tr lng
cho bn bao nhiu. Mt tay sn u ngivit cho ti nh sau: C rt t
cng ty ti ph Wall tr lng tt hn nhng cng ty khc, ch khong ba
hay bn cng ty m thi. V cng ty ny chnh l mt trong s .(Sau ny
ti nghe cc bn ti bo rng lng khi im ca nhng cng ty trn trong
khong t hai ngn n ba ngn .) Nhng i vi ti, nhng cng ty ny
tha mn iu kin th hai trong danh sch nu trn. Chnh nhn thc ny
gip ti t tin xa i nhng li ngh khi chng c gi n hm th ca
ti.

Tuy nhin, mt im cn lu y l nhng yu t ny khng lin quan g

n vic liu mt cng vic c ph hp vi nim am m ni ti no khng.
Chng mang tnh tng qut hn nhiu. Chnh v th, lm vic ng cch vn
nh bi vic tm ra cng vic ph hp.

V by gi khi trnh by xong v t duy th lnh ngh, v b sung danh

sch ngoi l k trn, n lc chng ta tm hiu cch p dng t duy ny.
 CHNG 6 NHNG NH T BN THT NGHIP
Trong chng ny, ti s chng minh sc mnh ca vn ling s nghip
trong thc t bng v d v hai con ngi tn dng t duy th lnh ngh
to nn s nghip m h yu thch.

CHNG 6 NHNG NH T BN THT NGHIP

HAI NH T BN S NGHIP
Alex Berger, 31 tui: Anh l nh vit kch bn phim truyn hnh thnh cng,
v anh yu cng vic ca mnh. Mike Jackson, 29 tui: Anh l nh u t
mo him cho cc cng ty cng ngh sch v anh cng yu cng vic mnh
lm. Chng ny l ni k li cu chuyn ca h, bi v hai cu chuyn ny
u nhn mnh mt thc t c th ni l kh hn n ca vic s dng t
duy th lnh ngh to nn mt cng vic kim sng tuyt vi. Alex v
Mike u tp trung vo vic tr nn gii hn - ch khng phi tm kim am
m - v sau s dng vn ling s nghip c to ra t hnh ng ny
t c nhng c im ca mt s nghip hp dn.

TH GII BN TRONG CA NHNG NH T PH TRUYN HNH

Gi s bn ang mun c mt i truyn hnh thu lm ngi vit kch
bn phim truyn hnh. Bc u tin ca bn l phi vt qua mt ngi
nh Jamie.

Jamie gn 30 tui, va mi tham gia vo quy trnh tuyn dng nhn vin
vit kch bn cho mt chng trnh truyn hnh. Anh ng cho php ti
c tm hiu th gii ca anh vi iu kin l ti gi b mt danh tnh v
chng trnh truyn hnh ca anh. Sau y l nhng g ti tm hiu c:
vit kch bn truyn hnh khng phi l cng vic d dng. Theo li Jamie,
quy trnh din ra nh sau. u tin, nh sn xut gi in cho cc i l
nhn s, yu cu h gi cc kch bn mu t cc tc gi. Ring vi chng
trnh truyn hnh ca Jamie, anh nhn c khong 100 bu kin, mi bu
kin cha mt kch bn mu, sau Jamie s c, nh gi v chm im.
Ch c khong 20 mu tt nht c a qua nh sn xut cn nhc
thm. Hy lu mt im l cc nh sn xut thu nhng ngi vit kch
bn dy dn m h a thch ri, v th ch cn li mt vi ch trng qu gi
lp vo na thi.

ti hiu r hn s cnh tranh ca quy trnh ny, Jamie gi cho ti mt

bn sao nh gi kch bn ca anh. Trong 100 kch bn c cc tc gi gi
n, tt thy, ngoi tr 14 ngi, gi mt kch bn vn c sn xut v
chiu trn truyn hnh. Trong 14 ngi cha t chn vo ngnh, s im
cao nht Jamie chm trn thang im 10 l 6,5. Hu ht s ngi trong
nhm ny cn t hn. Ct truyn ngang ph, khng cun ht, thiu nhng
hnh ng li cun v nhng on hi thoi thng minh,anh nhn xt v
mt kch bn nh th (s im: 4/10). Anh ni v mt kch bn khc, Ti
ch c khong mt phn t kch bn ny nhng r rng l n di mc
trung bnh.

Ni cch khc, vo c bn trong th gii vit kch bn truyn hnh khng

phi con ng tri hoa hng. Nhng cng lc , ti li hiu c l do v
sao c hng ngn ngi kht khao t c mc tiu ny: y l mt cng
vic tuyt vi. Mt trong nhng l do chnh l s tin nhn c. Tin lng
khi im ca bn s kh khim tn. Hip hi Bin kch Hoa K m bo
rng bn s kim t nht 2.500 mt tun, m vi mt ma phim thng
thng ko di 26 tun, th y l mt khon tin khng nh cho na nm
lm vic. Sau , ty vo thnh cng ca b phim, sau mt hoc hai nm,
bn s tin ln cng v bin tp video, v nh mt nh vit kch bn truyn
hnh lu nm nhn nh trong mt bi bo trn trang Salon.com th tin
kim c cng chng l bao(tuy nhin, mt nh vit kch bn khc tha
nhn, chng l baoti thi im ny l hn 10.000 cho mt phn). Mi
vic tr nn hp dn hn khi bn leo ln cp k tip: nh sn xut. Mt
khi ti c th tin v nh nc.Mt ngi vit kch bn hng u
c th kim c th lao by con s. Trong bi bo trn t Salon.com ni
trn, thut ng i t phc rt nhiu ngi s dng miu t mc
lng ca nhng nh sn xut cho cc chng trnh truyn hnh nhiu tp.

D nhin bn cng c th kim c rt nhiu tin cc cng vic khc. Mt

ngi thng tin nhanh ti Goldman Sachs c th t c mc by con s
(bao gm c tin thng) vo nm 34 hoc 35 tui, v mt cng s ca mt
cng ty lut danh ting cng c th t c con s tng t sau vi
nm. Nhng s khc bit trong phong cch lm vic ca ph Wall v
Hollyvvood tht ng kinh ngc. Hy tng tng: khng e-mail, khng c
thng tho hp ng m khuya, khng cn phi tinh thng th trng tri
phiu phc tp hay nhng tin l hp php. L mt nh vit kch bn, bn
ch tp trung vo mt th duy nht: k nhng cu chuyn hp dn. Cng
vic c th rt cng thng, bi v bn s lun phi p ng thi hn np kch
bn cho tp tip theo, nhng n ch ko di na nm m thi. Cng vic ny
cc k sng to, bn c th mc qun ngn, v n thc ung c sn,
theo nh ti c nghe i nghe li nhiu ln, l tuyt vi. (Mt ngun tin cho
bit, Nhng tay vit kch bn pht cung vi n.) Ni theo thut ng
m ti gii thiu chng trc, th ngh vit kch bn truyn hnh rt
hp dn v n c ba c im khin mt ngi yu thch cng vic ca mnh:
tm nh hng, s sng to v quyn kim sot.

Ti thi im ti gp Alex Berger, anh gia nhp th gii xut chng ny.
Anh va mi bn mt kch bn th nghim cho USA Network. Bn mt kch
bn th nghim ngha l bn mt tng: Bn ngi trong mt cn phng
cng vi ba hoc bn chuyn vin t pha nh i v trnh by tm nhn ca
mnh trong 5 pht. Vi mt i truyn hnh cp nh USA, nhng chuyn vin
ny s phi nghe khong 15 n 20 bi trnh by nh vy mt tun. Sau
h s quay v hp vi i ng v chn ra ba hoc bn kch bn mua.
tng ca Alex l mt trong bn tng m h mua vo tun .
Alex cn phi gp vi tr ngi na trc khi chng trnh ca anh c chiu
trn USA, nhng bn c mt kch bn th nghim, t n c xem l
n tng trong ngnh - mt du hiu cho thy bn bit mnh ang lm g.
v nh th nhn mnh thm n tng ny, mt trong nhng chuyn vin
ti USA, ngi rt thch tng ca Alex, b tr cho anh mt chn trong
mt chng trnh truyn hnh ang chiu v ip vin - Covert Affairs anh
c g lm trong khi ch i quyt nh v kch bn th nghim c
a ra. Khng phi Alex cn tng danh ting ca mnh: Trc thi im ny,
anh vit kch bn cho ba chng trnh truyn hnh khc nhau. Gn y
nht l chng trnh hi kch s dng k thut stop-motion Glenn Martin,
DDS, m anh ng sng to vi Michael Eisner v chiu c hai ma
phim. Ni cch khc, Alex r rng l mt nh vit kch bn thnh cng trong
mt ngnh ch cho php rt t ngi bc vo.

Cu hi t ra y l, anh y lm iu nh th no?

ALEX BERGER BC VO HOLLYWWOOD NH TH NO?

Yu t khin cho lnh vc truyn hnh l mt ngnh cng nghip kh gia
nhp l v n l mt th trng m k thng s c tt c. Ch c mt loi
vn ling s nghip y m thi, l cht lng kch bn ca bn, v c
hng ngn ngi p hy vng t c s vn ny gy n tng vi
mt nhm nh nhng ngi mua kch bn.

Tuy nhin, v phng din ny th Alex li c mt li th. trng i hc

Dartmouth, Alex l mt ngi hng bin cc k xut sc. Nm 2002, i
hng bin hai ngi ca anh tham gia Gii u Hng bin Quc gia t th
hng cao nht; sau Alex ginh c gii thng Ngi Hng Bin Xut
sc Nht ti gii u. Trong tranh bin, cng nh trong vic vit kch bn
phim truyn hnh, chng c g b n gia ci hay v ci d c: H thng
chm im rt c th v r rng. Chnh v th, tr thnh nh hng bin
gii nht quc gia, Alex phi nm vng ngh thut khng ngng ci tin.
Lng nghe cu chuyn v cch anh thnh cng Hollywood cng thuyt
phc ti rng chnh k nng ny tip thm nhin liu cho s thng tin
thn tc ca anh.

Khi Alex quyt nh chuyn n Hollywood, lp lun ca anh y, theo ng

phong cch tranh lun in hnh, cc k cht ch. Anh nh li suy ngh ca
mnh lc y, Ti bit rng mnh lun c th np n vo trng lut, nhng
trn thc t, y chnh l c hi duy nht ti th nghip vit lch.Alex
tha nhn rng ban u khi chuyn n min ty, anh cng khng tht s
r mc tiu ca mnh l g: C mt vi vic ti mun lm, nhng ti khng
bit chng c ngha g. Ly mt v d l ti mun tr thnh nh iu hnh
mng, nhng li hon ton khng bit cng vic gm nhng g. Ti ngh
mnh cng c th vit kch bn phim truyn hnh, nhng cng khng bit
iu c ngha l g.y r rng khng phi l trng hp in hnh ca
mt ngi tr ang xy dng lng dng cm theo ui am m chy
bng ca mnh.

Ln u tin t chn n Los Angeles, Alex nhn cng vic bin tp trang
web cho t National Lampoon. Khi lm vic , anh pht hin rng
Lampoon cng quan tm n vic sn xut phim truyn hnh. c kt t
chm ngn vit nhng g bn bit,Alex trnh by tng Master Debaters
(Nhng Bc Thy Hng Bin) vi h, mt chng trnh truyn hnh yu cu
cc din vin hi tranh bin v cc ch hi hc trc mt dn gim
kho. Anh c cp mt khon kinh ph khim tn quay th im trong
mt ca hng sch Border ti Westwood. Nhng lm mt chng trnh
truyn hnh khng phi l chuyn d dng, v n lc na vi ca t National
Lampoon chng i c n u.

iu khin ti cm thy hng th trong cu chuyn ca Alex l nhng g anh

lm k tip: Anh ngh vic ti National Lampoon v nhn v tr tr l cho mt
gim c pht trin ti NBC. Chnh ti y m ti nhn thy trc gic ca
ngi hng bin trong Alex tri dy National Lampoon khng phi l mt ni
ph hp trong ngnh dy cho anh th anh cn c thnh cng. Bng
cch chp nhn v tr tr l, anh t a mnh vo trung tm hnh ng, ni
anh c th tm ra cch m mi th thc s vn hnh.

Khng lu Alex nhn ra yu t gip cho nhng nh vit kch bn hnh

cng trong vic nm bt c s ch ca mt mng li truyn hnh, trong
khi s khc th li tht bi l: H vit nhng kch bn hay - mt cng vic
kh hn tng tng rt nhiu. Nhn thc c iu ny, Alex chuyn
hng tp trung ca mnh sang vit. Anh vit rt nhiu. Trong vng tm
thng lm tr l, anh dnh nhng bui ti ca mnh lm ba d n khc
nhau. Th nht, trc khi ri khi National Lampoon, h bn tng
Master Debaters ca anh cho VH1 - trong thi gian lm tr l, Alex vn tip
tc chnh sa kch bn cho phin bn th nghim ca VH1. (Cui cng, nh
hu ht mi kch bn th nghim khc, chng c la chn no t VH1 l
thnh cng c.) Cng lc , anh vit kch bn th nghim cho mt chng
trnh khng lin quan vi mt nh sn xut m anh gp Lampoon. V phn
mnh, anh vit mt kch bn phim k v cuc sng sinh ra v ln ln ti
Washington, D.C. ca mnh. Alex nh li, Thng th ti dng cng vic vo
lc hai, ba gi sng, v sau tm gi sng ti li phi ra khi nh n
NBC lm vic ng gi. l mt khong thi gian bn rn.

Sau tm thng lm tr l, Alex nghe ni n v tr tr l kch bn ca b

phim Commander in Chief (Tng T Lnh) mi m. B phim ny l bn sao
ca phim West Wing (Cnh Ty) do Geena Davis th vai chnh. Ngay lp tc
anh nm ly c hi quan st cc nh vit kch bn truyn hnh chuyn
nghip c ly gn hn, mc d y vn l mt v tr cp thp. Bn cnh ,
anh cng a thm vo h s ca mnh mt kch bn ang trong qu trnh
hon tt dnh cho chng trnh truyn hnh Curb Your Enthusiam(Km Nn
Ho Hng) ca HBO. Anh lin tc hi xin thng tin phn hi cho cc bn
nhp s khi ca mnh. Alex nh li, Ti ngh l ti cn nhiu kch bn mu
hn nhn vic.

Trong thi gian lm tr l kch bn cho Commander in Chief, Alex bt u

trnh by tng v cc chng trnh vi c -kp: Mt trong nhng c
quyn ca tr l kch bn l bn lun lun c th nhn c s cn nhc
(nhanh chng) v tng ca mnh. Khng lu trc khi b phim b hy,
cui cng anh cng lm cho c -kp ch n nh tng v nhng chic
tn la b mt tch trong mt v ri my bay ti Pakistan v h qu chnh tr
ca mt nghi l ca nhng ngi ng tnh. Cng vi Cynthia Cohen, mt
trong nhng ngi vit kch bn cho chng trnh, anh ln bn nhp cho tp
chiu.

Trong khong thi gian ny, Alex vit cho bn b mt e-mail nh sau: Hy
dnh li khen ngi cho chng trnh t ph Commander in Chief vo th
Nm ny, lc 10 gi. Ti sao li t ph ? Bi v trong vng mi pht bt
u, ln u tin trong lch s phim truyn hnh, hai t Alex v Berger s
xut hin - d nhin l ni tip nhau - ngay di dng ch kch bn c
vit bi.

Sau khi kch bn truyn hnh u tin c sn xut, mi th bt u tin

trin nhanh vi Alex. Sau khi Commander in Chief b hy, anh nhn mt
cng vic cp thp khc, ln ny l lm vic vi nh sn xut Jonathan Lisco
trong khu chun b cho chng trnh mi ca ng K-Ville, ni v New
Orleans sau cn bo Katrina. Tuy nhin, vi uy tn v vit lch ca mnh,
cng vi mt b su tp cc kch bn c trau chut, cng vic ny tr
thnh mt cuc th nghim khng chnh thc cho Alex: Anh c trao c hi
gy n tng vi Lisco - v anh lm ng nh th. Khi i ng vit kch
bn cho c mt v tr trng cn tuyn, Alex c trao ngay v tr ny: y l
v tr chnh thc u tin ca anh vi vai tr nhn vin vit kch bn. Anh
tip tc vit v ln sng hai tp trc khi chng trnh b hy.
Sau K-Ville, mt ngi bn ca anh sp xp mt cuc hn gia Alex v
Michael Eisner, ngi va mi ri khi Disney ng thi ang mong ch to
nn d n truyn hnh hi kch u tay vi cng v nh sn xut c lp.
Alex nhn c cuc hn bi anh tng l ngi vit kch bn truyn hnh,
nhng chnh kch bn Curb Your Enthusiam ca anh mi thuyt phc c
Eisner mi anh vit kch bn th nghim cho tng mi ca mnh. Eisner
thch bn nhp th nghim, v th l Alex tip tc gip ng to ra
chng trnh Glenn Martin, DDS. Chng trnh c ln sng hai ma vi vai
tr ch cht ca khung gi Nick at Nightca Nickelodeon.

Trong khong thi gian Glenn Martin chm li, Alex gi kch bn th nghim
n USA v c nhn vo lm cho mt chng trnh n khch, Covert
Affairs - ni m ti gii thiu anh y vi bn ln u tin.

S VN CA ALEX
hiu v cc bc ngot ca Alex Berger, chng ta cn phi hiu v s
vn s nghip gip chng tr thnh hin thc. Ly v d, r rng vic
Michael Eisner mi Alex gip ng to ra chng trnh l mt thnh tu ng
k, nhng bn hy ngh v nhng yu t cn thit dn n bc t ph
ny: Ti thi im , Alex tng l ngi vit kch bn cho mt chng trnh
truyn hnh v s hu mt kch bn hi c cht lng - c trau chut vi
rt nhiu phn hi thng thn - trong h s l lch ca mnh. l mt s
vn ling quan trng.

Nu quay ngc thi gian thm na v hi Alex xem anh lm th no

c c v tr K-Ville, bn s mt ln na khm ph ra mt s giao dch
vn ling: Anh vit v trnh chiu mt tp ca chng trnh Commander I
in Cheif. Thm mt s vn ling quan trng.

Tip tc quay ngc ng h thm na v hi Alex lm th no m vi vai

tr mt tr l cp thp, anh li c vit kch bn cho chng trnh
Commander in Chief, bn s pht hin chnh k nng vit lch m anh
trau di ct lc trong nhng nm trc y - khong thi gian m anh
thng vit ba, bn kch bn cng lc, v lun lun hi xin kin ng gp
ci thin kch bn. Chng thanh nin Alex Berger khi mi bc chn n
Los Angeles, va mi tt nghip i hc, khng th no c s vn v k
nng vit ny c. Tuy nhin, ti thi im lm Commander in Chief anh
sn sng cho thng v giao dch ln u tin ca mnh.

Cu chuyn v s thng tin nhanh chng ca Alex khng phi l cu

chuyn v nim am m chin thng nhng tr ngi: N t kch tch hn
nhiu. Alex, mt nh v ch hng bin, bnh tnh nh gi xem s vn s
nghip no l c gi tr trong th trng ny. V sau anh khi u vi
cng mt cng mnh lit m anh tng s dng cho vic son bi hng
bin t c s vn ny nhanh nht c th. Ci m cu chuyn ny
thiu chnh l nhng yu t hp dn, nhng b li n c s kin tr lp i lp
li: Khng c g b n trong cch m Alex Berger gia nhp Hollywood c -
anh ch n gin hiu c gi tr v kh khn ca vic tr nn ti gii.

CNG VIC NG M C NHT TI THUNG LNG SILICON

Mike Jackson l gim c ti Westly Group, mt cng ty u t mo him
vo cng ngh sch nm trn ng Sand Hill ni ting ca thung lng
Silicon. Ni rng Mike c mt cng vic ng m c l ni gim ni
trnh ri. Anh ni, Ti c mt ngi bn gn y c hn n ti cng trng
khoa ca mt trng qun tr hng u. Trong ba ti, ng trng khoa ni
rng tt c mi ngi trong kha tt nghip ca h lc ny mong mun lm
vic cho mt cng ty u t mo him vo cng ngh sch.Chnh Mike cng
tri nghim vic ny: Anh nhn c hng chc e-mail t cc sinh vin
trong trng qun tr hi v con ng s nghip ca anh. Anh tng c
gng tr li h, nhng hin nay do qu thi gian eo hp, anh gn nh b
qua ht. Anh ni thm, Ai cng mun cng vic ca ti c.
Vic mi ngi thm thung v tr ca anh khng c g l l. Nng lng sch
l mt ngnh hot. l mt cch cu ly th gii v ng thi, nh
Mike tha nhn, bn kim c rt nhiu tin. v tr ca mnh, Mike i
khp th gii, gp g cc ngh s, v ni chuyn vi th trng ca c
Sacramento v Los Angeles. Trong mt cuc ni chuyn ca chng ti, anh
nhc n David Plouffe, ngi qun l chin dch cho Barack Obama, cng
tng n vn phng chng ti chi.

iu lm ti hng th v Mike l tng t nh Alex Berger, anh khng i

n cng vic tuyt vi ny bng cch theo ui mt nim am m no r
rng. Thay v th, anh cn thn v kin tr tch ly vn ling s nghip, t
tin rng nhng k nng qu gi s chuyn i thnh cc c hi qu gi. Tuy
nhin, khng nh Alex, Mike bt u tch ly vn trc khi anh bit rng
mnh nh lm g vi n. Trn thc t, anh cha tng suy ngh v u t
mo him vo cng ngh sch cho n mt vi tun trc bui phng vn
u tin.

MIKE JACKSON TR THNH NH U T MO HIM NH

TH NO?
Mike hc chuyn ngnh sinh hc v h thng tri t ti Stanford. Sau khi
ly bng c nhn, anh quyt nh li nm th 5 ly bng thc s. Gio
s hng dn thc s cho Mike lc y ang xem xt liu c nn tin hnh
mt d n nghin cu v khu vc kh thin nhin n hay khng, v th
ng sp xp Mike lm lun n v tnh kh thi ca d n ny. Ma thu
nm 2005, sau khi Mike hon thnh chng trnh thc s, gio s hng dn
ca anh quyt nh rng ng rt hi lng vi nhng g mnh thy v trin
khai d n nghin cu ln ny. Khng c g ngc nhin khi ng mi Mike
gip ng dn dt d n - ti thi im ny, Mike mi dnh mt nm bt
kp thng tin chi tit ca d n.
V bn cht th Mike l mt ngi c tnh cnh tranh cao, nn anh tham gia
d n vi mt cng mnh lit. Anh c nim tin mnh m rng anh cng
lm tt hin ti nh th no, th nhng la chn tng lai cng s tt nh
vy. Anh hi tng li, Trong khong thi gian ny, ti n n mi ln
v Trung Quc t bn n nm ln, ngoi ra ti cng n mt vi nc
chu u. Ti c gp lnh o ca nhng t chc dch v cng cng then
cht, v ti hc c cch m th trng nng lng ton cu thc s vn
hnh.Khi d n kt thc vo ma thu nm 2007, Mike v gio s ca anh
t chc mt hi ngh quc t ln cng b v tho lun kt qu thu c.
Cc hc gi v quan chc chnh ph t khp ni trn th gii t v tham
d hi ngh ny.

By gi khi d n hon thnh, Mike phi quyt nh lm g tip theo.

Trong rt nhiu k nng qu gi m anh hc c t d n, c mt k nng
c th l hiu bit su scv cch m th trng cc-bon quc t vn hnh.
Trong qu trnh tm hiu lnh vc ny, anh cng nhn thy nc M c mt
th trng trao i t ai bit n - th trng nng lng ti to. Anh nh li,
Gn nh khng ai hiu v nhng th ny; tht s l mt th trng phn
mnh vi mt lng ln thng tin khng i xng.L mt trong s t ngi
thc s hiu c cch thc vn hnh ca th trng ny, Mike quyt nh
thnh lp cng ty. Anh t tn n l Village Green. tng kinh doanh rt
n gin: Bn a tin cho Mike, anh thc hin cc giao dch phc tp m
ch c anh v mt s chuyn gia iu chnh nng lng thc s hiu r, v
sau anh s trao cho bn chng nhn rng cng ty bn mua lng
cc-bon c nh gi l doanh nghip thn thin vi mi trng.

Mike iu hnh cng vic kinh doanh trong hai nm cng vi mt ngi bn
hc Stanford v mt lot cc i tc lun chuyn khc. Tr s ca anh t
ti mt cn nh thu cch khng xa ni anh ti San Francisco. Cng ty anh
cha bao gi gp kh khn trong vic chi tr chi ph, nhng n cng khng
thc s c trin vng pht trin mnh. V th khi kinh t i xung vo nm
2009, Mike v cng s quyt nh ng ca doanh nghip thay v thu nh
hot ng v c gng vt qua cn suy thoi.

Chng ti quyt nh tm kim nhng cng vic thc th,l li Mike m t

v iu k tip anh s lm. Quy trnh din ra nh sau: Mt din vin hi
c thoi l bn ca Mike c mt c bn gi ang phng vn vo mt cng
ty u t mo him. C quyt nh khng nhn cng vic ny, nhng gii
thiu Mike cho cng ty. Anh ni, C y ngh ti c th l mt ng vin u
t mo him ph hp vi nhng kinh nghim m ti c c t cng ty
trc y ca mnh.Mike bit mnh khng phi l la chn ph hp cho qu
tp trung vo cng ngh ny. Anh ni, Ti chng bit cch tm Facebook
ca mt ngi, nhng ti c th ni cho anh bit liu mt cng ty nng
lng mt tri c kh nng lm ra tin hay khng.Tuy nhin, anh nhn thy
do trc gi mnh cha bao gi thc s tri qua mt cuc phng vn xin vic
no, nn c l tri nghim ny s gip anh c c hi thc hnh.

Anh nh li, Bui phng vn khng ly g si ni cho lm, bi v ngay t u

c hai bn u nhn ra ti s khng nhn cng vic ny, tuy nhin v mt
c nhn chng ti li rt n vi nhau.Trong qu trnh trao i, nh u t
mo him nu ra tng, Ti ngh anh s rt thch hp vi mt cng ty
khi nghip v cng ngh sch ny. ti gii thiu anh cho bn ca ti
nh?

Ma h nm 2009, Mike bt u giai on th vic ti Westly Group. Vo

thng 11, h nhn anh vo lm ton thi gian trong vai tr chuyn gia phn
tch, v khng lu sau , anh c bt ln chc ph. Hai nm sau, anh
tr thnh gim c. By gi anh vn hay a, Khi mi ngi hi lm th
no m ti c c cng vic ny, ti bo h rng hy lm bn vi mt din
vin hi.
S VN CA MIKE
Mike Jackson tn dng t duy th lnh ngh lm tht tt bt k vic g
anh lm, t m bo rng sau mi tri nghim anh u c c s vn
s nghip nhiu nht c th. Anh cha bao gi c mt k hoch c th cho
s nghip ca mnh. Thay vo , sau mi kinh nghim lm vic, anh s tm
hiu th xem c ngi no hng th vi ngn hng vn mi c m rng
thm ca mnh hay khng, v bt ly ngay c hi c v ha hn nht.

S c ngi tranh lun rng may mn ng mt vai tr quan trng trong cu

chuyn ca Mike. Ly v d, anh y may mn khi c kt ni vi mt nh
u t mo him v khi gp mt th h rt hp nhau. Tuy nhin, nhng
kiu may mn nh ny l rt bnh thng. iu ct li trong cu chuyn ca
Mike l mt khi anh bc qua mt cnh ca, chnh ngun vn s nghip mi
l yu t gip anh c c cng vic tuyt vi.

Nu dnh thi gian quan st Mike, bn s nhanh chng nhn ra anh nghim
tc n mc no trong vic lm tt nhng g mnh lm. ng l by gi anh
rt yu cng vic ca mnh, nhng anh vn nhanh chng chuyn hng cuc
hi thoi quay v cch m anh tip cn n. V nh bn s bit c chng
sau, Mike theo di, theo ng ngha en, tng gi trong ngy ca mnh,
tng 15 pht mt. Anh mun m bo rng s tp trung ca mnh lun
hng v nhng hot ng quan trng. Anh cnh bo, Bc vo cng ty v
dnh c ngy c e-mail th tht n gin.Trong danh sch mu gi cho
ti, anh ch cho php bn thn 90 pht mi ngy kim tra e-mail. Ngay
hm trc khi chng ti ni chuyn ln cui, anh ch dnh ra c 45 pht.
y l mt con ngi cc k nghim tc trong vic lm tt nhng g mnh
lm.

Cui cng, s tp trung ca Mike vo nng lc thay v ting gi con tim r

rng c n p. Anh c mt cng vic tuyt vi, nhng cng vic ny
i hi mt lng ln ngun vn s nghip trao i.
 CHNG 7 TR THNH MT NGI TH LNH NGH
Trong chng ny, ti s gii thiu n bn cch rn luyn c cn nhc, mt
chin lc ct li t c vn nghip, v ti s ch cho bn cch tch hp
vo cng vic ca mnh.

CHNG 7 TR THNH MT NGI TH LNH NGH

TI SAO J0RDAN TICE LI CHOI N GHI-TA GlI HN TI?

Jordan Tice v ti u bt u chi n ghi-ta vo nm 12 tui. Sau khi
nhn c cy n ghi-ta u tin, ti thnh lp mt ban nhc v vi
thng sau trnh din bui ha nhcu tin - mt phin bn gim tc
ca bi All Apologiesca nhm Nirvana, v nhn c trng v tay lch s
ti chng trnh ti nng cho khi lp su ca trng Tollgate Grammar. Sau
bui din ny, ti bt u tr nn nghim tc: Ti tham gia lp hc n sut
nhng nm trung hc c s v ph thng. Ti chi n mi ngy - c lc ti
chi solo mt s bn nhc th loi blue ca Hendrix hng gi lin. Ban nhc
ca ti c mt ci tn k l l Rocking Chair, trnh din khong chc chng
trnh mt nm: ti cc l hi, tic tng, cc gii u - thc s l bt c ni
u min l h cho php chng ti lp t nhc c. c ln chng ti trnh
din ti mt ngha trang i din bi xe. M ca tay trng trong ban nhc
ghi hnh cho chng ti. Khi b qut camera t ch lp t trc ngha trang
ra bi gi xe, bn s thy m ngch khong hn chc ngi ngi trn
gh xp. Cho n gi b vn thy bun ci khi xem li bng ghi hnh ny.

Trc khi tt nghip trung hc ph thng, ti c th chi hng trm bn

nhc, t Green Day cho n Pink Floyd. Ni cch khc, ti chm n mc
thnh tho m bn trng i t mt ngi chi mt loi nhc c mt cch
nghim tc trong vng su nm lin. Nhng y l iu khin ti ngc
nhin: So snh vi kh nng ca Jordan Tice cng tui ny ti ch
mc trung bnh.
Jordan hc chi ghi-ta ti cng thi im ti bt u hc. Nhng khi anh tt
nghip trung hc ph thng, anh y i lu din cc tiu bang Trung-i
Ty Dng vi mt nhm nhc s Bluegrass chuyn nghip v k hp
ng thu m u tin. Khi ti cn hc trung hc, my tay ra v snh m
nhc trong khi lp ti xem nhm nhc Nickel Creek ging nh Dave
Matthews ch dnh cho gii snh iu. Khi Jordan cn hc trung hc c s,
anh thng xuyn trnh din vi tay bass Mark Schatz. Cu hi t ra y
l chng ti u chi n mt cch nghim tc vi cng thi lng, nhng
ti sao cui cng ti li ch l mt tay gy n trung bnh trong khi Jordan
tr thnh mt ngi sao?

Sau khi n gp Jordan th ti sm hiu ra cu tr li. S khc bit v

kh nng ca chng ti trc tui 18 khng lin quan g nhiu n s gi
chng ti luyn tp - mc d c th Jordan c tng s gi luyn tp nhiu
hn ti, nhng cng khng hn qu nhiu - m n lin quan n nhng g
chng ti lm trong nhng gi luyn tp . V d, mt trong nhng k c r
rt ca ti v Rocking Chair l cm gic khng thoi mi khi ti phi chi
nhng bi m ti khng bit r. Khi mt giai iu cha c in su vo trong
c bp tr nh th ti c cm gic u mnh nh mun cng ra, v ti ght
cm gic . Ti tp cc bi ht mt cch min cng, v sau khi n tr nn
d dng th ti li bm cht ly n. Ti thng cm thy kh chu khi tay
chi ghi-ta nhp trong nhm gi chng ti th mt ci g mi trong qu
trnh luyn tp. Cu ta th rt vui sng xem bn hp m v lao vo luyn
tp. Ti th khng. Ngay t thu nh ti nhn thy cm gic khng thoi
mi ca ti khi b cng thng tinh thn chnh l mt tr ngi trong lnh vc
biu din.

Hy th so snh iu ny vi tri nghim u i ca Jordan trong vic chi

ghi-ta. Ngi thy u tin ca anh l mt ngi bn sinh hot chung trong
nh th vi cha m anh. Jordan nh li, nhng bi hc ca anh tp trung
vo vic ly ra nhng on lead t cc bn ghi m ca Allman Brothers. Ti
hi, Ngha l ng y s vit ra cc on lead v cc cu ch cn hc thuc
lng?. Jordan tr li, Khng, chng ti t nghe ra bng tai.Thi ti cn
hc trung hc ph thng th vic hc nhng on lead phc tp bng tai l
vt qu gii hn tinh thn v kin nhn ca ti. Nhng Jordan li yu thch
vic ny. Mt thp nin sau, trong bui phng vn ca chng ti, c lc
Jordan cm ly cy n Martin c k v chi mt on solo chng hiu sao
anh vn cn nh c trong bi Jessica. Anh ni, Giai iu ny tht tuyt
vi.

Nhng bi luyn tp u tin ca Jordan khng ch i hi anh phi lin tc

vt qua gii hn thoi mi ca bn thn, m cn i km vi vic gp ti
ch. Thy dy ca anh lun c mt can thip ngay v ch cho ti
thy nu ti lm hng bn ha m,anh gii thch.

Khi quan st ch luyn tp ca Jordan by gi, bn vn c th thy

nhng c im ny - trng thi cng thng v thng tin phn hi - vn l
trng tm. bt kp cch gy n m rng m anh cn cho giai iu mi
ca mnh, anh lin tc iu chnh tc luyn tp cho n mt thi im m
n vt qua gii hn thoi mi ca bn thn. Khi nh sai mt nt, anh ngay
lp tc dng li v bt u li t u. y chnh l thng tin phn hi ngay
tc khc cho anh. Ch ng xem thi m bn c th cm thy khng
thoi mi trc nt mt cng thng v nhng nhp th lin hi ca anh trong
qu trnh luyn tp - Ti khng th tng tng c cm gic thc s lm
n nh th no. Nhng Jordan li rt vui v luyn tp nh vy hng gi lin.

iu ny l gii ti sao Jordan li b ti li ht bi ng sau. Ti chi n.

Cn anh th luyn tp. Mark Casstevens, nhc cng ca phng thu The
Nashville cng tn thnh vi quyt tm lin tc vt qua gii hn ca bn
thn ny. Khi ti ni chuyn vi ng, ng ang trong qu trnh t t bt kp
tc ca mt giai iu phc tp mi tng Si th c rt nhiu hp m
Barre v nhng i m kh chu.K c mt ngi vi trnh t c cc
gii thng (theo ngha en) nh Casstevens (Vin Hn Lm Nhc ng Qu
va mi phong tng ng danh hiu Nhc S c Bit ca Nm) cng khng
th trnh c nhu cu vt ra khi vng an ton ca mnh luyn tp.

ng c chung tng v nhng bui luyn tp ko di v nng cao kh

nng vi Jordan, Ti tp trung pht trin c bp tr nh, bng cch lp i
lp li. Cng luyn tp nhiu, ti cng chi n thoi mi hn, v nhng m
iu tr nn tuyt vi hn.

Nhng quan st ny d nhin ni ln nhiu iu hn l ch bn v vic chi

ghi-ta. tng ch o ca chng ny l: s khc bit trong chin
thut lm tch ri nhng tay chi ghi-ta trung bnh nh ti khi cc
siu sao nh Tice v Casstevens khng ch gii hn trong m nhc.
S tp trung vo vic vt qua gii hn kh nng v nhn thng tin phn
hi ngay tc khc ny to nn yu t ct li cho mt nguyn tc ph qut -
nguyn tc m ti tin rng s cung cp cho ta b quyt thu thp thnh cng
vn ling s nghip trong gn nh bt k lnh vc no.

LM TH NO TR THNH MT I KIN TNG QUC T

Nu bn mun tm hiu kha cnh khoa hc ca vic lm th no m mt
ngi tr nn gii giang trong mt vic g , th c vua s l mt ni tuyt
vi bt u. L do l c vua c mt nh ngha r rng v nng lc:
chnh l th bc ca bn. Mc d rt nhiu h thng xp hng khc nhau
c xut vi tnh ph bin khc nhau, chun mc hin ti l h thng
Elo c s dng bi Lin on C Vua Th Gii. H thng ny nh gi
ngi chi t im 0 v tng dn ln khi h tin b hn. Cch thc tnh ton
ca n kh phc tp, nhng n phn nh c nng lc ca mt ngi trong
cc gii u chnh thc. Nu bn lm tt hn mong i, im s s tng, v
nu bn chi t i, im s s tt xung. Mt tn binh mi bt u chi
trong nhng gii u cui tun s c im s ba n v. Bobby Fischer t s
im cao nht l 2785. Nm 1990, Garry Kasparov tr thnh k th u tin
tng chm n ngng 2800. im s cao nht tng t c l 2851, cng
bi Kasparov.

Mt l do na m c vua l lnh vc hu ch nh gi v nng lc chnh l

v n tht s rt kh. Ly v d, nh bi Garry Kasparov, siu my tnh
Deep Blue ca IBM phi phn tch 200 triu nc c mi giy, v nh
mt trn m mn, n phi ly d liu t hn 700.000 i kin tng. Chnh
v kh ca c vua, chng ta c th trng i rng nhng chin thut cn
thit tr nn ti gii s d nhn bit hn.

Nhng c im ny gii thch l do ti sao cc nh khoa hc nghin cu

v cc k th rt sm t nhng nm 1920, khi b ba nh tm l hc ngi
c quyt nh tm hiu liu cc i kin tng tht s c tr nh l thng
hay khng. (Mt iu th v l ha ra h chng c tr nh g l thng: Mc
d cc i kin tng c kh nng tuyt diu trong vic nh r cc v tr
qun c, kh nng ghi nh tng qut ca h ch mc trung bnh.) Gn y
c mt nghin cu c bit lin quan n ch ny. Nm 2005, mt nhm
nghin cu dn u bi Neil Charness, mt nh tm l hc n t i hc
Bang Florida, cng b kt qu ca mt cuc iu tra ko di mt thp
nin v thi quen luyn tp ca cc k th. Sut thp nin 90, nhm ca
Charness ng qung co trn bo ch v dn cc t bm qung co ti cc
gii u c vua nhm tm kim cc k th nm trong bng xp hng
tham gia vo d n ca h. Cui cng h kho st c 400 k th trn
khp th gii, nhm tm hiu l do ti sao mt s ngi li gii hn nhng
ngi khc. Mi k th c a cho mt mu n yu cu in vo chi tit
lch s chi c ca h. V bn cht th nhng ngi tham gia c yu cu
ti to li mt ct mc thi gian v qu trnh pht trin thnh mt k th
ca h: H bt u chi c t tui no? Mi nm h tri qua kha o to
no? H chi bao nhiu gii u? H c c hun luyn khng? Nhiu
khng? v.v.
Cc nghin cu trc y cho thy phi tn ti thiu 10 nm tr thnh
mt i kin tng. (Nh nh tm l hc K. Anders Ericsson ch ra, k c
nhng thin ti nh Bobby Fisher cng nm trong gii hn 10 nm chi c
trc khi h c c th gii cng nhn: Ch l ng y bt u sm hn hu
ht mi ngi.) y chnh l quy lut 10 nm,hay c khi c gi l quy
tc 10.000 gi,v c gii khoa hc nhc n t nhng nm 1970, v
c quyn sch bn chy nm 2008 ca Malcom Gladwell, Outliers (Nhng
K Xut Chng), cp ti trong thi gian gn y. Sau y l tm tt ca
ng v quy tc ny:

QUY TC 10.000 GI

nim cho rng s xut chng trong vic thc thi mt nhim v phc tp
no i hi mt mc luyn tp ti thiu xut hin nhiu ln trong
cc nghin cu v s tinh thng. Trn thc t, cc nh nghin cu ng
rng con s ma thut t s tinh thng tht s l: mi ngn gi.

Trong Outliers, Gladwell ch ra quy lut ny chnh l bng chng cho thy
nhng thnh tu xut sc khng phi nh kh nng t nhin, m thay vo
l nh vic ng ch, vo ng thi im, tch ly mt s lng ln
gi luyn tp. Ly v d Bill Gates. ng tnh c c hc mt trong nhng
trng trung hc u tin trong nc c ci t mt chic my vi tnh v cho
php hc sinh ca h c truy cp m khng b gim st - iu ny gip
ng tr thnh mt trong nhng ngi u tin trong th h ca mnh tch ly
hng ngn gi luyn tp trong lnh vc cng ngh ny. Cn Mozart th sao?
Cha ca ng l mt ngi cung luyn tp. Ti thi im Mozart i lu din
chu u vi danh xng thn ng, ng c s gi luyn tp gp i nhng
ngh s cng la tui lc .

Tuy nhin, iu lm ti hng th vi nghin cu ca Charness nm ch n

khng ch dng li quy lut 10 ngn gi bng cch t ra cu hi mi
ngi luyn tp trong bao lu, m n cn tm hiu kiu luyn tp m h thc
hin. Chi tit hn, h nghin cu nhng k th c cng khong thi gian
luyn tp trong s 10.000 gi. Mt vi ngi trong s h tr thnh i
kin tng quc t, trong khi s cn li ch cp trung bnh. C hai nhm
u c cng thi lng luyn tp, vy th r rng s khc bit v kh nng
ca h ph thuc vo cch h s dng s gi nh th no. chnh l s
khc bit m Charness ang n lc i tm.

Vo nhng nm 1990, y l mt cu hi xc ng. Thi im ny c

nhng cuc tranh lun trong gii c vua xung quanh cc chin lc ci thin
kh nng chi c tt nht. Mt trng phi th cho rng cc gii u ng
vai tr quan trng, bi n to c hi cho ngi chi luyn tp trong thi gian
gii hn v chng chi cc yu t gy xao nhng. Tuy nhin, trng phi cn
li li nhn mnh vic hc hi mt cch nghim tc - c v nghin cu
nhiu sch, nh s tr gip ca hun luyn vin xc nh v loi b cc
nhc im. Khi c kho st, nhng ngi tham gia vo nghin cu ca
Charness u cho rng cc gii u c th l cu tr li chnh xc. Tht ra
th h sai. Thi gian dnh cho vic hc hi mt cch nghim tc khng
nhng l yu t quan trng nht trong vic d on k nng chi c, m cn
ch phi cc yu t khc. Cc nh nghin cu pht hin ra nhng ngi tr
thnh i kin tng u dnh gp nm ln s gi vo vic hc hi nghim
tc hn l nhng ngi ch chm n cp trung cp. Trung bnh cc i
kin tng dnh khong 5.000 gi hc hi nghim tc trong tng s 10.000
gi ca h. Tri li, nhng k th trung bnh ch dnh khong 1.000 gi cho
hot ng ny.

Khi nghin cu k hn, tm quan trng ca vic hc hi nghim tc cng tr

nn r rng. Charness kt lun trong nghin cu ca mnh rng, ti liu hc
hi c th c chn lc sao cho kh ca vn c ri vo mc th
thch ph hp.iu ny tri ngc vi cc gii thi u, ni m bn c kh
nng gp mt i th gii hn hoc t hn bn: trong c hai trng hp th
vic ci thin k nng b gim n mc ti thiu.Ngoi ra, khi hc hi
nghim tc, bn nhn c phn hi ngay lp tc: bt k l tm p n
trong sch cho mt vn c hay nhn c phn hi ngay lp tc t mt
chuyn gia hun luyn (trng hp ny thng gp hn vi cc k th
nghim tc). Ly v d Magnus Carlsen, mt hin tng c vua ngi Na Uy,
tr hn 700.000 mi nm Kasparov gip anh tng kh nng nh
c thng l theo trc gic ca anh.

Bn c thy vic chi c rt ging vi nhng g chng ta tho lun

v vic tp n ghi-ta khng? Phng php hc hi nghim tcc cc k
th hng u p dng tng t vi cch tip cn ca Jordan Tice i vi m
nhc: C hai bn u tp trung vo bi tp luyn kh v c la chn k
lng nng cao kh nng ca mnh ni cn c nng cao nht v c
th cho h phn hi ngay lp tc. Bn cnh , bn c nhn thy gii thi
u c vua rt ging vi cch thc chi ghi-ta ca ti khng: rt th v hp
dn, nhng cha hn l gip bn gii hn. Ti dnh nhiu thi gian chi
nhng bn nhc mnh bit, bao gm hng chc gi biu din trn sn
khu. Cng nh cc k th trung cp trong nghin cu ca Charnesss, ti
cho s tha mn ny tng dn mt cch km hiu qu trong khi Jordan,
cng trong cng tui y, ang mit mi u t vo vic hc hi nghim
tc gip anh tr nn xut sc.

u nhng nm 1990, Anders Ericsson, mt ng nghip ca Neil Charness

ti i hc bang Florida, to ra thut ng luyn tp c ch ch miu
t phong cch hc hi nghim tc ny. Theo nh ngha chuyn mn ca
ng, l mt hot ng c thit k, thng l bi ngi thy, vi mc
ch duy nht l ci thin mt cch hiu qu nng sut ca mt c nhn
mt vi kha cnh c th.Hng trm nghin cu tip ni ch ra rng,
luyn tp c ch ch chnh l b quyt t c s xut chng trong nhiu
lnh vc khc nhau nh c vua, y hc, kim ton, lp trnh my tnh, nh
bi, vt l, th thao, nh my, tung hng, nhy ma v m nhc. V d,
nu bn mun tm hiu ngun gc dn n ti nng ca nhng vn ng
vin th thao chuyn nghip, hy nhn vo thi gian biu luyn tp ca h -
hu ht h u thch thc kh nng th thao ca mnh vi s hng dn
ca nhng hun luyn vin lo luyn, t khi h cn l nhng a tr. Hoc
nu bn chuyn hng sang thc mc v kh nng vit lch ca Malcom
Gladwell, th ng y cng s hng bn n vic luyn tp c ch ch.
Trong Outliners, ng c ni rng mnh dnh 10 nm rn gia tay ngh ti
ta son Washington Post trc khi chuyn n t New Yorker v bt u
vit quyn sch ni ting, The Tipping Point (im Bng Pht).

Khi nhng chuyn gia th hin kh nng u vit ca h ni cng cng, cc

hnh ng ca h trng tht t nhin v khng c v g l cn n s n
lc, n mc chng ta gn cho chng ci tn l nhng kh nng c
bit,Ericsson nhn nh. Tuy nhin, khi cc nh khoa hc bt u nh gi
cc nng lc c cho l c bit ca cc chuyn gia... th h khng h tm
thy bt k c im u vit no.Ni cch khc, ngoi tr mt s v d c
bit - nh chiu cao ca cc vn ng vin bng r chuyn nghip hay thn
hnh ca cc vn ng vin bng bu dc - th cc nh khoa hc khng tm
thy nhiu chng c v cc nng lc t nhin l gii cho thnh cng ca cc
chuyn gia. Chnh s tch ly s gi luyn tp c ch ch theo nm thng
mi c th gii thch cho s xut chng ny.

y l iu m ti nhn thy quan trng v vic luyn tp c ch ch: N

khng hin nhin. Ngoi nhng lnh vc nh c vua, m nhc v th thao
chuyn nghip - c cu trc cnh tranh v ch luyn tp r rng - rt t
ngi tham gia vo nhng lnh vc khc c s tng ng trong cch ci
thin k nng ny. Nh Ericsson gii thch, Hu ht mi ngi khi khi u
s nghip ca mnh... u thay i hnh vi ca h v ci thin hiu sut lm
vic trong mt khong thi gian gii hn cho n khi h chm n ngng
chp nhn c. Tuy nhin, bt u t im ny tr i, th s pht trin gn
nh l khng d on c v s nm lm vic... l mt yu t d on ti
t v hiu sut t c.Ni cch khc, nu bn ch n cng ty v lm
vic chm ch, bn s nhanh chng chm n ngng n nh m k
t tr i bn khng th tt hn c. y l iu xy n vi ti
trong vic chi ghi-ta, vi nhng k th quanh qun trong cc gii thi u,
v vi cc nhn vin tr thc lm vic chm ch nhiu gi: Tt c chng ti
u chm ngng n nh.

Ln u tin khi tip xc vi cng trnh nghin cu ca Ericsson v

Charness, ti git mnh khi nghe khm ph ca h. N cho ti thy rng
trong a s cc loi cng vic - tc l nhng cng vic khng c mt trit l
luyn tp c th - hu ht mi ngi u b mc kt. iu ny dn ti mt
chuyn th v. Gi s bn l mt nhn vin tr thc, mt lnh vc khng c
trit l luyn tp c th. Nu bn pht hin ra cch a vic luyn tp c
ch ch vo cuc sng, bn c kh nng vt qua cc ng nghip v mt
gi tr, v lc ny gn nh ch c bn l ang c gng gii hn mt cch c
h thng. Ngha l, luyn tp c ch ch c th l b quyt bn nhanh
chng tr nn gii n mc khng ai c th pht l bn.

V th, p dng thnh cng t duy th lnh ngh, chng ta cn

tip cn cng vic ca mnh theo cng mt cch m Jordan tip cn
vic chi ghi-ta hay Garry Kasparov tip cn vic chi c ca mnh -
tn tm luyn tp c ch ch. Mc tiu ca phn cn li trong chng
ny l ch cho bn cch t c iu ny. Trong phn tip theo, ti mun
bt u tranh lun bng cch ch ra rng ti khng phi l ngi u tin c
tng ny. Khi chng ta quay li cu chuyn ca Alex Berger v Mike
Jackson, chng ta thy rng luyn tp c ch ch chnh l yu t ct li
trong hnh trnh tm kim cng vic m h yu thch.

ALEX BERGER KHAO KHT NHNG LI PH BNH V MAKE

JACKSON KHNG KIM TRA E-MAIL
Hy cng xem xt trng hp ca Alex Berger - t tr l tr thnh ng
sng lp mt b phim truyn hnh di tp trong vng hai nm. Alex chia s
rng t n trnh vit kch bn t cht lng truyn hnhc th
mt ti thiu t vi nm cho n tn 25 nm. Anh gii thch l do mnh
thng tin nhanh nh vy l v anh lun b m nh bi vic ci thin bn
thn theo kiu nh v ch hng bin. Anh ni, Ti lun c khao kht tr
nn gii hn. N ging nh mt mn th thao vy bn cn luyn tp v hc
hi.Alex tha nhn rng mc d by gi anh l mt nh vit kch bn ni
ting, nhng anh vn c cc quyn sch hng dn vit kch bn v iu
chnh nhng ch anh ngh mnh c th ci thin c. Anh ni, l mt
qu trnh hc hi khng ngng ngh.

Mt iu na m ti nhn thy Alex chnh l cch hc ny khng c thc

hin mt cch n l. Alex cho bit, Bn cn phi lin tc lng nghe thng
tin phn hi t ng nghip v cc chuyn gia.Trn chng ng thng tin
ca mnh, Alex lun chn nhng d n m anh bt buc phi trnh by sn
phm ca mnh cho ngi khc, v d nh khi cn lm tr l ti NBC, anh
vit hai kch bn th nghim: mt cho VH1 v mt cng vi mt nh sn
xut m anh gp ti National Lampoon. Trong c hai trng hp, tt c mi
ngi u ch i c kch bn ca anh - vic n trnh nhng li ph bnh l
gn nh khng th. Mt v d khc na l kch bn Curb Your Enthusiam -
y l kch bn gip Alex c lm vic chung vi Michal Eisner - nhn
c rt nhiu li nhn xt t ng nghip ca Alex v chnh anh yu cu h
lm vy. Alex nh li, By gi khi nhn li, ti tht s thy xu h khi
cho mi ngi xem n.Nhng nu anh y mun tr nn tt hn th l
iu cn thit. Ti mong rng 10 nm sau ti c th nhn li v ni ng
nhng li nh vy v nhng tc phm ti ang vit lc ny.

Chng ta c th nhn thy Alex nhng c im m Anders Ericsson nh

ngha l then cht i vi vic luyn tp c ch ch. Alex ci thin kh nng
bng cch nhn nhng d n vt ngoi vng thoi mi hin ti ca mnh;
v khng ch mt d n ti mt thi im, m thng l ba n bn kch bn
cng lc, trong khi vn hon thnh trch nhim cng vic chnh ca mnh.
Sau anh lin tc xin thng tin phn hi v tt c mi th - d cho by gi
khi nhn li, anh cm thy xu h v cht lng ca nhng kch bn m anh
gi i. y chnh l luyn tp c ch ch: v n pht huy tc dng.
N gip Alex thu thp vn ling s nghip trong mt th trng k-thng-
c-tt-c, mt th trng ni ting vi vic khng thch trao vn ling s
nghip cho ai.

Chng ta cng c th thy quyt tm luyn tp c ch ch tng t trong

cu chuyn ca Mike Jackson. Ti mi giai on trn con ng tr thnh
nh u t mo him, anh u tip nhn cc d n vt ngoi kh nng
hin ti ca mnh v n lc thc hin d n thnh cng. Anh m nhn mt
lun n thc s y tham vng m sau chuyn n thnh mt d n
nghin cu quc t thm ch cn tham vng hn th. T d n y anh bc
chn vo th gii khc nghit ca nhng cng ty khi nghip, ni m nu
khng c ngun u t t bn ngoi, th kh nng chi tr tin thu nh ca
anh u hon ton da vo vic anh c ngh ra c cch xoay s nhanh
chng hay khng.

Hn th na, ti bt k giai on no trn con ng ny, Mike khng ch t

th thch bn thn, anh cn nhn c thng tin phn hi trc tip. Cng
trnh nghin cu cho d n quc t m anh dn dt s c bnh duyt - ni
m anh nhn c cc phn hi khc nghit. Khi iu hnh cng ty khi
nghip ca mnh, nhng phn hi ny xut hin di hnh thc s tin thu
vo. Nu iu hnh cng ty mt cch t hi, chc chn Mike s khng thot
khi s tht ny: Thng tin phn hi s p n di hnh thc ph sn.
Trong vai tr l mt nh u t mo him, Mike lun n lc th thch nng
lc ca mnh, da trn cc phn hi. Cng c mi m anh s dng l mt
danh sch theo di cch anh s dng mi gi ca mnh trong ngy. Anh gii
thch, Mi u tun, ti tnh ton thi gian m ti mun dnh ra cho cc
hot ng khc nhau. Sau ti theo di xem mnh thc hin c n u
so vi mc tiu t ra.Trong danh sch mu gi cho ti, anh chia cc hot
ng ca mnh thnh hai mc: kh thay i (ngha l, cc cng vic hng
tun m anh khng th trnh n) v rt c th thay i c (cc hot ng
m anh c th kim sot c). Di y l thi lng anh dnh ra cho tng
hot ng:

Bng Phn Phi Thi Gian Lm Vic Ca Mike Jackson

Cc Cng Vic Kh Thay i

Hot ng S gi phn b trong

tun
E-mail 7.5
Ba tra/Gii lao/Khc 4
Ln k hoch/T chc sp xp 1.5
Gp g i tc/Hnh chnh 4
Hp ku gi vn u t hng tun 1
Cc Cng Vic C Th Thay i c
Hot ng S gi phn b trong
tun
Ci thin cc ti liu gi vn u t 3
Quy trnh gi vn u t 12
Nghin cu thm nh u t 3

iu hng ngun u t 3
Hp/Gi in cho cc nh u t tim nng 1
Lm vic vi cc cng ty u t 2
M rng quan h/Pht trin chuyn mn 3

Mc tiu ca Mike khi s dng danh sch ny l tr nn c ch chhn vi

mt ngy lm vic ca mnh. Anh ni, Vic d nht chnh l c mt ti cng
ty vo bui sng v tr li e-mail sut ngy hm . Nhng khng phi l
cch thc s dng thi gian hiu qu.Mike tha nhn rng anh khng cn
s dng e-mail nhiu.K c trong khong thi gian chng ti lm vic vi
nhau vit quyn sch ny, thnh nong Mike mi tr li cc e-mail ti gi
cho anh. Cui cng ti nhn ra rng tt hn ht l nn gi cho anh y khi
anh ang trn ng n vn phng Palo Alto. D nhin khi suy ngh k
cng th iu ny hon ton hp l t gc nhn ca Mike. Vic dnh c ting
ng h ngp nga trong hng ng e-mail khng quan trng t nhng tc
gi nh ti hay nhng sinh vin kinh t mong mun c nhn nhng li ch
dn, cng vi nhng th nh nht khc, s nh hng n kh nng gi vn
v tm kim nhng cng ty tt ca anh - y mi l cng vic chnh m mi
ngi nh gi anh. Liu anh y c khin ngi khc kh chu v vic ny
khng? C th. Nhng ly v d nh ti cui cng cng buc phi gi cho
anh trong lc anh ang di chuyn th bn s thy rng: Nhng th quan
trng s tm ng n vi anh, nhng vn nm trong thi gian biu ca
Mike.

Khi nhn vo danh sch ca Mike, bn s nhn thy anh hn ch s gi cho

nhng cng vic bt buc m khng gip anh tr nn tt hn (18 ting).
Thay vo , phn ln mt tun ca anh tp trung vo nhng g quan trng
nht: gi vn, xem xt cc ngun ti tr, v gip cc cng ty ti tr (27
ting). Nu khng c s theo di cn thn ny th t l trn c l khc i
rt nhiu.

y chnh l mt v d tuyt vi ca vic luyn tp c ch ch trong cng

vic. Ti mun dnh thi gian cho nhng g quan trng, thay v cho nhng
th cp bch,Mike chia s. Mi cui tun anh u in s liu ra xem mnh
thc hin mc tiu tt n mc no, v s dng nhng phn hi ny dn
dt bn thn vo tun k tip. Vic anh c thng chc ba ln trong vng
cha n ba nm nhn mnh tnh hiu qu ca phng php luyn tp c
ch ch ny.
NM THI QUEN CA TH LNH NGH
Cu chuyn ca Alex Berger v Mike Jackson cho ta nhng v d tuyt vi
v vic luyn tp c ch ch trong mi trng lao ng tr c. Tuy nhin,
bn vn gp kh khn trong vic tm ra cch p dng chin thut ny vo
cng vic ca bn. Chnh nh thc t ny m ti c ng lc tm hiu cc
nghin cu v luyn tp c ch ch, cng nh cc cu chuyn v nhng
ngi th lnh ngh nh Alex v Mike, t xy dng nn mt h thng cc
bc p dng thnh cng chin thut ny. phn ny, ti s m t chi
tit cc bc ny. Khng c cng thc diu k g c, nhng vic luyn tp c
ch ch l mt qu trnh thin v k thut rt cao, v vy ti hy vng rng
vic m t c th s gip bn bt u.

Bc 1: Quyt nh th trng vn m bn tham gia

mi th c r rng, ti s gii thiu vi bn mt vi thut ng mi. Khi
bn thu thp vn ling s nghip trong mt lnh vc no , bn c th
tng tng rng mnh ang thu thp vn ti mt loi th trng vn ling
s nghip c th. C hai loi th trng: k-thng- c-tt-c v bn u
gi. Trong th trng k-thng-c-tt-c, ch c mt loi vn ling s
nghip v c rt nhiu ngi khc nhau cnh tranh c c n. Vit kch
bn truyn hnh l mt th trng k- thng-c-tt-c bi v tt c u
nh vo kh nng vit ra nhng kch bn hay. Ni cch khc, loi vn duy
nht chnh l kh nng vit kch bn ca bn.

Ngc li, th trng u gi khng c cu trc c th nh vy: C rt nhiu

loi vn ling s nghip, v mi ngi c th to ra mt b su tp c o
ca ring mnh. Cng ngh khng gian sch chnh l mt th trng u gi.
Ly v d nh vn ling s nghip ca Mike Jackson bao gm chuyn mn v
th trng nng lng ti to c v kh nng kinh doanh, tuy nhin c rt
nhiu loi k nng lin quan khc cng c th dn n mt cng vic trong
lnh vc ny.
Vi thng tin ti va cung cp, th nhim v u tin xy dng mt chin
thut luyn tp c ch ch chnh l xc nh loi th trng vn ling s
nghip m bn ang cnh tranh trong . Vic tr li cho cu hi ny c v
rt hin nhin, nhng ngc nhin l chng ta c th d dng xc nh sai th
trng. Trn thc t, y l cch m ti din gii phn u tin trong cu
chuyn ca Alex. Khi t chn n Los Angeles, anh coi nn cng nghip gii
tr nh mt th trng u gi. Bng cch nhn cng vic bin tp trang web
ti National Lampoon, anh bt u xy dng mt i ng sinh vin vit cc
bi c ni dung hi hc. Anh cng quay th nghim mt show truyn hnh
kinh ph thp cho t chc. Nhng hnh ng ny rt hp l trong mt th
trng u gi, ni m nhng k nng a dng l rt quan trng. Nhng
ngnh cng nghip gii tr khng phi l mt th trng u gi; n l mt
th trng k-thng-c-tt-c. Nu bn mun c mt s nghip trong lnh
vc vit kch bn truyn hnh, ging nh Alex pht hin ra, th ch c duy
nht mt th quan trng m thi: cht lng kch bn. Phi mt mt nm
anh mi nhn ra sai lm ca mnh, nhng mt khi hiu ra iu , anh
ri Lampoon ri tr thnh tr l cho mt nh sn xut truyn hnh c th
hiu r hn v loi vn ling s nghip duy nht c gi tr trong lnh vc
ny. Ch ti thi im ny anh mi bt u thng tin trong s nghip.

Nhm ln gia mt th trng k-thng-c-tt-c v mt th trng u

gi l chuyn bnh thng. Ti thng chng kin iu ny trong mt lnh
vc lin quan n cuc sng ca ti: vit blog. Di y l mt e-mail in
hnh trong rt nhiu e-mail m ti nhn c t nhng ngi hi xin li
khuyn v vic thu ht ngi c blog ca h:

Ti ng bi c mt thng u tin v hin ti ti c khong ba ngn

lt xem. Mc d vy, t l ngi xem t trang khc n ri thot ra ngay
li cc k cao, c bit l thng qua trang Digg v Reddit, t l nhng trang
ny c th ln n gn 90%. Ti khng bit bc tip theo ti cn phi lm
g gim t l ny xung?
Ngi ny ang nhn vic vit blog nh mt th trng u gi. Trong nhn
thc ca anh, c rt nhiu loi vn lin quan n blog - t nh dng, cho
n tn sut ng bi, cho n ti u ha b my tm kim (Search Engine
Optimization - SEO), cho n vic lm th no d dng tm thy blog ca
anh trn cc mng x hi (blogger ny c bit u t rt nhiu thi gian
vo vic ng cc bi vit ca mnh trn nhiu mng x hi nht c th).
Anh nhn th gii thng qua s liu v hy vng rng vi mt t hp ng n
cc loi vn, anh c th kim c tin t blog ca mnh. Tuy nhin, vn
ch l vit blog khng phi l th trng u gi, n l th trng k-
thng-c-tt-c. Loi vn duy nht quan trng chnh l vic cc bi vit
ca bn c hp dn ngi c hay khng.

Mt vi blog nh trong lnh vc ny c thit k rt th kch, nhng cc

trang u t c cng mt mc tiu cn bn nht: truyn cm hng
cho ngi c. Khi bn hiu ng cch m th trng vit blog tn ti, bn
s khng cn tnh ton t l ngi xem n t ni khc na m bt u tp
trung vo vic vit nhng g m mi ngi thc s quan tm - y l ni m
nng lng ca bn cn c s dng nu bn mun thnh cng.

Ngc li, Mike Jackson xc nh chnh xc rng anh ang trong mt th

trng u gi. Tuy khng thc s hiu r mnh mun lm g, nhng anh
bit n c lin quan n mi trng, v nh vy anh bt u thu thp cc
ngun vn lin quan n ch rng ln ny.

Bc 2: Xc nh loi vn ca hn
Sau khi xc nh th trng, bn cn phi xc nh c th loi vn s
nghip m bn mun theo ui. Nu bn trong mt th trng k-thng-
c-tt-c th chuyn ny kh d dng: Theo nh ngha, th trng ny ch
c mt loi tin vn quan trng. Nhng i vi mt th trng u gi, bn
cn phi c s linh hot. Mt phng php hu ch trong tnh hung ny
chnh l tm kim nhng cnh ca m - nhng c hi gip bn thu thp tin
vn m rng ca sn cho bn. Ly v d, bc i k tip ca Mike
Jackson sau khi anh nhn c bng thc s l lm vic cng vi mt gio s
Stanford v nghin cu chnh sch mi trng. Chnh quyt nh ny
gip Mike t c loi tin vn s nghip quan trng - hiu bit su sc v
th trng nng lng quc t. Tuy nhin, hy lu rng y cng l mt c
hi c m ra cho Mike bi v anh l mt sinh vin Stanford c bng cp
trong lnh vc ny. iu ny gip Mike nhy vo vai tr mi ny kh d
dng. Nhng ngc li, vi mt ngi ngoi Stanford, h kh m m nhn
c mt d n quan trng nh vy.

Li th ca nhng cnh ca m chnh l n gip bn tin xa nhanh hn -

trong vic thu thp vn ling s nghip - thay v bt u t con s khng.
d hnh dung th ta c th tng tng vic thu thp k nng ging nh
mt chic tu la ch hng vy: tu ln bnh i hi mt n lc ln,
nhng mt khi n di chuyn ri th vic chuyn ng ray tr nn rt d
dng. Ni cch khc, bt u t con s khng trong mt lnh vc mi m l
rt kh khn. Gi s nh Mike quyt nh ri Stanford lm vic cho mt
t chc t nhn phi li nhun, anh y phi bt u t ni thp nht m
khng c g chng . Thay v th, bng cch tn dng li th hc ti
Stanford c c c hi lm vic vi v gio s Stanford, anh y t c
s vn ling s nghip qu gi sm hn rt nhiu.

Bc 3: nh ngha tt
Ti thi im ny, khi xc nh c chnh xc loi k nng mnh cn
pht trin, bn c th bt u s dng cc thng tin t cc nghin cu v
vic luyn tp c ch ch. iu u tin m cc nghin cu ny ch ra l
bn cn phi c nhng mc tiu r rng. Nu bn khng bit ni bn mun
n th s rt kh m hnh ng hiu qu. Bin tp vin Geoff Colvin ca
tp ch Fortune, tc gi mt quyn sch v luyn tp c ch ch, vit
trong mt bi bo ng trn Fortune nh sau: [Luyn tp c ch ch] i
hi nhng mc tiu tt.
Cng nh khi bn hi mt ngh s nh Jordan Tice v nh ngha ttl g
vi anh, gn nh bn s khng thy c s m h no c. Lun lun c
nhng k nng mi, phc tp hn cn phi thnh thc. i vi Alex Berger,
nh ngha ttcng rt r: kch bn ca anh c mi ngi nh gi mt
cch nghim tc. Chng hn nh mt trong nhng d n m anh thc hin
khi cn lm tr l l vit mt kch bn np cho cc cng ty tm kim ti
nng. i vi anh, ti thi im mi bt u thu thp vn s nghip,
ttngha l vit c mt kch bn hay mt ngi i din phi lin
lc vi anh. Khng h c s m h no v nh ngha thnh cng ca mc
tiu ny.

Bc 4: ko gin hay ph hy
Chng ta hy cng tr li bi bo ca Geoff Colvin c nu trn. ng
a ra li cnh bo v luyn tp c ch ch:

Tht thoi mi khi lm nhng vic m chng ta bit cch lm tt, v

chnh xc l iu i nghch vi nhng g m luyn tp c ch ch i hi
Luyn tp c ch ch trn ht l n lc ca s tp trung. l im khin
n tr nn c ch ch, khc hn vi vic chi n hay nh tennis mt
cch th m hu ht mi ngi thc hin.

Nu bn c mt v lm nhng g ngi khc yu cu, th nh Anders

Ericsson ni phn u chng ny, bn s t n mc chp nhn
ctrc khi bn chm mc n nh. Tin tt v vic luyn tp c ch ch
l n s y bn vt qua khi mc n nh v vo mt ni m c rt t
s cnh tranh. Tin xu l l do rt t ngi t c iu ny nm c
im m Colvin cnh bo chng ta: Luyn tp c ch ch l s i
nghch vi tnh trng thoi mi.

Ti rt thch thut ng ko gin m t cm gic ca vic luyn tp c

ch ch v n rt ging vi tri nghim ca chnh ti trong hot ng ny.
Khi ti hc mt phng php gii ton mi - mt trng hp in hnh ca
luyn tp c ch ch - cm gic khng thoi mi trong u ti cng gn
ging nh s cng thng v th cht, nh th cc n-ron trong no ti ang
bin i thnh mt hnh th khc. Bt k mt nh ton hc no cng s tha
nhn rng cm gic ko gin ny cc k khc bit so vi cm gic thoi mi
khi p dng mt phng php m bn thun thc. Tuy nhin s ko gin
ny - nh bt k mt nh ton hc no cng u s tha nhn - chnh l
tin tr nn tt hn.

y l iu m bn cn tri nghim trong qu trnh theo ui ci tt. Nu

bn ang thoi mi, iu c ngha l bn ang b mc kt mc chp
nhn c.

Tuy nhin, vt ngng thoi mi ch l mt phn ca luyn tp c ch ch;

phn cn li chnh l tip nhn nhng phn hi chn tht - k c khi n ph
hy ci m bn tng ngh l tt. Nh Colvin gii thch trong bi bo ng
trn Fortune: C th bn ngh rng bi luyn tp cho bui phng vn ca
bn hon ho, nhng kin ring ca bn khng c gi tr.Tht d
bn cho rng nhng g bn lm tt v gch n khi danh sch cng
vic ca bn, nhng ch c nhng phn hi chn tht, i khi khc nghit,
mi gip bn bit c u l iu bn nn thay i hng tp trung tip
tc tin b.

Trong trng hp ca Alex Berger, anh lm tt c mi th gi cho ngun

thng tin phn hi lin tc n vi mnh. Alex nh li trong nm u tin m
anh nghim tc theo ui vn ling s nghip trong lnh vc vit kch bn
truyn hnh, anh cng lc vit hai kch bn th nghim: mt cho VH1 v mt
vi mt nh sn xut m anh gp ti National Lampoon. Trong c hai trng
hp, anh u lm vic vi nhng chuyn gia, nhng ngi khng ngn ngi
ch cho anh thy trong kch bn ca anh ch no tt v ch no khng. Mc
d by gi anh cm thy c phn no b mtv cht lng kch bn m
anh gi i nhn phn hi ti thi im , nhng anh cng tha nhn
rng chnh nhng phn hi thng thn v lin tc m anh nhn c
khin nng lc vit lch ca anh tin b rt nhanh.

Bc 5: Kin nhn
Trong bi phng vn nm 2007 vi Charlie Rose, y l cch Steve Martin
phn tch chin thut hc n banjo ca ng: [Ti ngh rng] nu ti kin
tr vi n, th n mt ngy no ti s chi n c 40 nm, v bt k ai
dnh vi mt th g trong 40 nm hn nhin s rt gii lm vic .

i vi ti, y l v d ca s kin nhn phi thng. Hc chi n banjo rt

kh, v th m Martin sn sng nhn xa hn vo 40 nm trong tng lai
d on kt qu cho nhng ngy thng kh luyn v kh nng chi n
cp trung bnh trc mt. Trong t truyn ca mnh, Martin trnh by chi
tit hn v tng ny khi ng bn v tm quan trng ca s kin tri
vi thnh cng ca ng trong ngnh gii tr. iu th v nm vic Martin
nh ngha li khi nim ny nh sau: quan trng khng phi l bn tp
trung vo mc tiu chnh, m l bn c sn sng b qua nhng mi bn tm
khc khin bn xao nhng hay khng. Bc cui cng p dng vic luyn
tp c ch ch vo cng vic ca bn chnh l n nhn phong cch kin tr
ny.

Lp lun ca n nh sau: Thu thp vn ling cn c thi gian. Vi Alex, anh

mt khong hai nm luyn tp c ch ch trc khi kch bn truyn hnh
ca anh c sn xut ln u tin. i vi Mike Jackson l 5 nm sau khi
tt nghip trc khi i s vn t c cng vic m c.

l l do v sao tnh kin tr ca Martin l cc k quan trng: Khng c s

kin tr sn sng t chi nhng cng vic mi y ho nhong, bn s ph
b ht nhng n lc ca mnh trc khi t c lng vn cn thit. Ti
ngh v hnh nh Martin chi n banjo, ngy ny qua thng n sut 40
nm, qu tht rt thm tha. N th hin y cm gic thu thp vn ling
s nh th no: Bn ko gin chnh mnh, ngy qua ngy, thng qua thng,
trc khi bn nhn ln v nhn ra rng: "Ny, ti tr nn kh gii ri, v
mi ngi bt u ch n ti.

TM TT QUY TC #2

Quy tc #1 bn v quan nim t trc n nay v cch m mi ngi tm

ra cng vic mnh yu thch. N tranh lun rng thuyt am m - mt gi
thuyt cho rng b quyt yu cng vic ca mnh l tm mt cng vic
ph hp vi mt am m c sn t trc - l mt li khuyn ti t. C rt t
bng chng cho thy hu ht mi ngi u c nhng am m sn c ang
ch i c khm ph, v vic tin rng c mt cng vic ph hp ang i
ta ngoi kia c th dn n trng thi khng hnh phc v m h ko di
khi nhn ra thc t khng nh ta mng tng.

Quy tc #2 tr li cho cu hi ni tip: Nu theo ui am ml mt li

khuyn ti, vy th bn phi lm g? Quy tc ny cho rng nhng c im
to nn mt cng vic tuyt vi rt him hoi v qu gi. Nu bn mun s
hu cng vic ny, bn cn phi c nhng k nng him hoi v qu gi
trao i. Ti gi nhng k nng him hoi v qu gi ny l vn ling s
nghip, v ti ch ra rng nn tng cho vic to nn cng vic bn yu
thch chnh l thu thp mt lng ln vn ling s nghip.

Vi nh ngha ny, chng ta chuyn sang qu trnh thu thp vn. Ti cho
rng vic tip nhn t duy th lnh ngh l vic rt quan trng. T duy
ny ni rng bn cn phi tp trung khng ngng ngh vo nhng gi tr m
bn c th trao cho th gii ny. N tri ngc hon ton vi mt t duy
thng thy l t duy nim am m. T duy ny cho rng bn ch cn
tp trung vo nhng gi tr m th gii ny c th trao cho bn.

Tuy nhin, k c khi bn c t duy th lnh ngh th vic tr nn gii

n mc khng ai c th pht l bntht khng d cht no. gip bn,
ti gii thiu mt khi nim c nghin cu k lng l luyn tp c
ch ch. y l mt cch tip cn cng vic theo kiu ch ch ko gin
kh nng ca bn ra khi vng thoi mi v sau tip thu nhng phn hi
thng thn v kh nng ca bn. Cc nhc s, vn ng vin v cc k th
u bit n vic luyn tp c ch ch. Tuy nhin, nhng ngi lao ng tr
c li khng bit v vic ny. y chnh l mt tin tuyt vi vi nhng ngi
lao ng tr c: Nu bn c th p dng chin lc ny vo trong cng vic,
bn c th qua mt bn b mnh trong qu trnh thu thp vn ling s
nghip.
 QUY TC #3: T CHI C HI THNG TIN

(HAY TM QUAN TRNG CA S KIM SOT)

CHNG 8 LIU THUC TIN CNG VIC M C

Trong chng ny, ti a ra lp lun rng vic kim sot nhng g bn lm,
v cch m bn thc hin iu , l mt trong nhng th mnh m nht
m bn c th t c khi kin to cng vic m bn yu thch.

CHNG 8 LIU THUC TIN CNG VIC M C

S QUYN R B N CA RED FIRE

Khi Ryan Voiland tt nghip i hc vo nm 2000 vi tm bng c nhn Ivy
League trong tay, anh khng i theo con ng ca nhng bn hc cng
lp vo lm vic cho cc ngn hng ln hay cc vn phng t vn qun l.
Thay v vy, anh lm mt vic ht sc bt ng: Anh mua t trng trt.
Mnh t ca Ryan nm Granby, bang Massachusetts, mt th trn nh c
su ngn dn ngay khu trung tm, tnh t Amherst th cng khng xa pha
nam lm. Cht lng t ai ti Granby rt lai tp - n nm qu xa pha
ng sng Connecticut nn khng th tip cn ngun t ph sa tt nht
ca con sng - tuy nhin Ryan vn xoay s trng c mt lot cc loi tri
cy v rau qu khc nhau. Anh t tn cho n l Nng Tri Red Fire.

Khi ti n thm nng tri vo thng 5 nm 2011, Ryan, lc by gi ang

lm vic cng vi v mnh l Sarah, c 28 hc-ta t canh tc thc phm
hu c. Doanh thu ch yu ca Red Fire n t chng trnh Cng ng H
tr Nng Nghip (CSA), ti y ngi mua s tr tin cho sn phm ca
nng tri ngay vo u ma gieo trng, v sau mi tun h n nhn sn
phm ca mnh ti cc quy phn phi trn khp bang. Ti thi im nm
2011, chng trnh c khong 1.300 ngi tham d v bt u khng
cho ng k thm - nhu cu ln n mc h khng th p ng ni.
Ni mt cch khc, Nng tri Red Fire l mt cu chuyn thnh cng. Tuy
nhin, y khng phi l iu thc y ti n vi Granby. Ti sp xp mt
ngy ni chuyn vi Ryan v Sarah v mt l do c nhn hn: Ti mun
tm hiu ti sao li sng ca h li cun ht n nh vy.

Ni r hn th ti khng phi l ngi duy nht b Red Fire m hoc. y l

nng tri c rt nhiu ngi yu thch. Khi Ryan v Sarah t chc nhng
s kin c bit trong nm - v d nh ba tic ti mng ma thu hoch u
h hay l hi b ng ma thu - h nhanh chng bn ht hng. Vo ln gh
thm cui cng, ti nghe thy mt ph n trung nin ni vi bn ca mnh
rng, Ti thch Ryan v Sarah lm- v ti chc rng c y cha bao gi
thc s gp mt Ryan v Sarah. Hnh mu ca Ryan v Sarah, cng nh
nhng g m cuc sng ca h th hin, hp dn ngi ph n ny
n vi Granby.

D nhin sc li cun ny khng ch dng li Red Fire. c m thot khi

vng xoy bc tin m mt nng tri, hay c sng yn bnh trn mt
mnh t, chnh l c m di hn ca cc nhn vin vn phng ti M.
Trong nhng nm gn y, t New York Times cho ng nhiu cu
chuyn th v v cc cu nhn vin ngn hng chuyn ti Vermont m
nng tri (nhng cu chuyn ny thng kt thc bng hnh nh ngi nhn
vin v nh cng mt chic nn vy bn trn tay). Mt cng vic lm ngoi
tri, mt tri chiu lng, khng cn mn hnh my tnh, thc s rt hp dn
ng khng. Nhng ti sao vy?

Cu hi ny l ng lc ti n thm Red Fire. Ti khng c nh

chuyn v vng nng thn sng, nhng nu ti tm ra nhng c im hp
dn ti n vi li sng ny, c l ti s tch hp mt s c im y vo i
sng c nhn ni thnh th. Ni cch khc, tm hiu v s hp dn ny
tr thnh mc tiu ch o ca ti trong hnh trnh khm ph cch m mi
ngi yu thch cng vic h lm. Chnh v vy, ti gi th cho Ryan v
Sarah xin php h cho ti mt ngy c i theo quan st h. Ngay khi
h ng , ti thu dn v ghi chp ca mnh, phi bi i giy ng v trc
tin hng ty Boston: Ti ln ng thc hin nhim v gii mt m Red
Fire.

GII M RED FIRE

Khi ti ni, ti n tra vi Ryan v Sarah ti trang tri ca h. Nh bp ca
hai ngi tuy nh nhng thng xuyn c tn dng, cht y nhng
quyn sch nu n v cc l ng tho mc. H dn bnh m sandwich, ng
cc cng vi ph-mai cheddar ct ming. Trong lc n, ti hi Ryan l do ti
sao anh li tr thnh nng dn. Ti cho rng nu ti mun hiu iu g khin
cho cuc sng ca anh hp dn nh ngy hm nay, trc tin ti cn phi
hiu lm th no anh n c ni y.

Nh bn thy ti Quy tc #1 v #2 trong cc chng trc, ti thi im

ca chuyn hnh trnh ny, ti pht trin ra mt gi thuyt tri vi thng
thng v cch m mi ngi cui cng cng yu thch cng vic h lm.
Quy tc #1, ti lp lun rng theo ui am ml mt li khuyn ti, bi v
phn ng mi ngi khng c nhng nim am m sn c ang ch c
khm ph v bin thnh mt cng vic. Trong Quy tc #2, ti dn chng
rng nhng ngi c s nghip hp dn khi u bng cch rn luyn mt
k nng him hoi v qu gi - h xy dng ci m ti gi l vn ling s
nghip- v sau trao i s vn ny ly mt cng vic c nhng c
im tuyt vi. Vi cch hiu ny, vic tm mt cng vic thch hp khng
quan trng bng bit cch lm vic. Khi Ryan k v cuc i ca anh, ti
cm thy vui khi nhn ra cuc i anh chnh l mt v d cho iu ti ni
trn.

bt u, ti mun nhn mnh rng Ryan khng i theo am m n

vi nng tri. Thay v vy, nh rt nhiu ngi yu thch cng vic h lm,
anh v tnh bc vo cng vic ny, v sau nhn ra am m tng dn
theo nng lc. Ryan ln ln Granby nhng gia nh ca anh khng lm
nng. Anh hi tng, Hi b hu nh ti khng bit n cng vic trng trt
chn nui.Thi ph thng, cng ging nh a s mi ngi, Ryan thch
kim thm thu nhp. Chnh xu hng ny dn anh n mt lot cch
thc kim tin, t giao bo cho n thu lm v chai cho trung tm ti ch.
Tuy nhin, cng vic kinh doanh t ph ca anh khi ngun t vic anh bt
u hi tri vit qut v bn li trong nhng thng cc-tng. Anh k, Ti
t mt cy d l ng v bt u nng tri u tin ca mnh.Anh nhn
ra y l mt cch kim tin rt tt.

Sau cng vic bn tri vit qut, Ryan tin ln mt bc na bng cch bn
cc loi nng sn tha t khu vn pha sn sau nh b m. tng thm
doanh thu, anh thuyt phc b m cho php anh qun l ton b khu vn.
Anh nh li, B ti rt vui vi tha thun .Chnh ti thi im m
Ryan quyt nh phi tr nn nghim tc trong vic tch gp vn ling s
nghip. Anh chia s, Ti c tt c mi thng tin tm thy c v trng
trt chn nui... t t th khc nhau.Khng lu sau, anh m rng khu vn
ca b m n gn ht khon sn sau, ri thm tht nhiu phn bn gia
tng sn lng.

n lc Ryan vo trung hc ph thng, anh thu c 4 hc-ta t t

mt ngi nng dn a phng v mn nhn vin gip vic bn thi gian
trong v thu hoch h. Anh vay mt khon tin t i l Dch v Nng tri
Massachusetts (FSA) c tin mua mt chic my ko c v m rng
cng vic kinh doanh bng cch bn sn phm ch dnh cho nng dn v
cho mt vi khch hng mua s khc. Sau khi tt nghip trung hc ph
thng, Ryan tip tc vo i hc Nng nghip Cornell chuyn ngnh ngh
thut trng rau tri nng cao k nng. Nhng ngy cui tun anh tr v
nh chm sc khu vn ca mnh.
Nhng y mi l im lm ti cm thy bt ng trong cu chuyn ca
Ryan: Khng phi ngu nhin m mt ngy n anh quyt nh rng anh rt
am m cng vic trng trt ri sau dng cm ra vng ngoi thnh
bt u nng tri. Thay v vy, ti thi im bt u cng vic trng trt
ton thi gian vo nm 2001, lc mua mnh t u tin, anh thu thp
c ngun vn ling s nghip c lin quan n vic trng trt trong gn
mt thp k. iu ny nghe c l km hp dn hn mng c rng mt
ngy no bn c t b cng vic thng ngy v c nh thc bi
ting g gy vo ngy hm sau, nhng n li ph hp vi nhng g m ti
khm ph khi nghin cu v hai quy lut trc: Bn cn phi tr nn ti gii
trc khi k vng mt cng vic tt.

Khi kt thc ba tra, ti hiu v lch s ca Red Fire, nhng ti vn

khng tht s r ti sao s hin din ca n li c sc hp dn n vy. Tuy
nhin, khi chng ti ri nh bp tham quan nng tri, ti bt u hiu ra.
Ti nhn thy rng khi Ryan gii thch v cc loi cy trng, s e d cnh
gic trc y ca anh gn nh bin mt. Ryan l mu ngi rt r. Khi ni
chuyn trc m ng, anh thng c khuynh hng ni nhanh kt thc
cu, nh th anh mun xin li v xen ngang vy. Nhng mt khi anh ni
v nhng chin lc trng trt ca mnh, v d nh gii thch s khc bit
gia t st trn ct Merrimack v t st trn ph sa Paxton, hay phng
php ry c cho t trng c rt, th s ngi ngng c thay bng tinh
thn nhit huyt ca mt ngi th lnh ngh - mt ngi bit r nhng g
mnh ang lm v c vinh d mang kin thc vo cng vic.

Ti nhn thy s nhit huyt tng t nh vy Sarah khi c ni v n lc

qun l chng trnh CSA ca nng tri cng nh hnh nh ca nng tri vi
cng chng. Khi Sarah bt tay vo lm vi Ryan nm 2007, c l mt
ngi ng h vic trng trt hu c v lm nng nghip theo hng h tr
cng ng. Trc c c hc v chnh sch mi trng ti Vassar, ni c
v tnh tip cn D n Cng ng H tr Nng nghip ca Nng tri
Poughkeepsie. c d n ny truyn cm hng, sau khi tt nghip, c khi
ng chng trnh Cng ng H tr Nng nghip quy m nh gn Stafford
Springs, bang Connecticut. Vic n vi Red Fire cho Sarah c hi nng
tm nim tin ny ln mt quy m rng hn - mt th thch m c r rng l
rt hng th.

Cui cng ti nhn ra rng, yu t khin cho phong cch sng Red Fire tr
nn cc k th v chnh l: s kim sot. Ryan v Sarah u t (nhiu) vn
ling s nghip ca mnh vo vic nm quyn kim sot nhng g h lm
cng nh cch h thc hin. i sng cng vic ca h khng d dng cht
no - nu c iu g m ti hc c t chuyn gh thm Red Fire th
chnh l lm nng l mt hot ng cc k phc tp v cng thng - nhng
h c nm quyn kim sot cuc i mnh, v h rt gii vic . Ni cch
khc, s hp dn ca Red Fire khng n t vic lm vic di nh nng
mt tri - ti bit c mt iu rng i vi ngi nng dn, thi tit l th
chin u, khng phi l th hng th. V cng khng phi vic
thot khi mn hnh my tnh - Ryan dnh c ma ng dng bng tnh
Excel ln k hoch trng trt, trong khi Sarah b nhiu thi gian qun l
hot ng nng tri trn chic my tnh vn phng. Thay vo , chnh s t
ch hp dn h: Ryan v Sarah sng mt cuc sng ngha theo nh
ngha ring ca h.

Trong nhng phn tip theo, ti s a ra lp lun rng quyn kim sot
khng ch l nguyn nhn khin li sng ca Sarah v Ryan tr nn hp dn,
m ha ra n cn l mt trong nhng th quan trng nht m bn c th
t c vi s vn s nghip ca mnh - mt th v cng mnh m v thit
yu trong hnh trnh tm kim cng vic bn yu thch m ti gi l liu
thuc tin cng vic m c.
SC MNH CA S KIM SOT
Ryan v Sarah c rt nhiu quyn kim sot trong cng vic ca h, v
chnh l l do khin cho phong cch sng Red Fire tr nn hp dn. Tuy
nhin, khng ch c ngi nng dn mi b hp dn bi quyn kim sot. Rt
nhiu nghin cu khoa hc trong hng thp k qua xc nh rng y l
mt trong nhng c im quan trng nht m bn c th theo ui trong
hnh trnh mu cu mt cuc sng hnh phc hn, thnh cng hn v
ngha hn. Quyn sch bn chy nht ca Dan Pink nm 2009 - Drive -
cp n v s cch khc nhau m quyn kim sot ci thin i sng con
ngi. Nh Pink kt lun trong quyn sch, nhiu quyn kim sot hn dn
n im s tt hn, thnh tch th thao tt hn, hiu sut tt hn, v hnh
phc hn.

Trong mt nghin cu c cp trong quyn sch ca Pink, cc nh

nghin cu ti Cornell theo di hn 300 doanh nghip nh, mt na trong
s tp trung vo vic mang li quyn t ch cho nhn vin v na cn li
th khng. Nhng doanh nghip tp trung vo vic mang li quyn t ch
pht trin gp bn ln so vi cc doanh nghip cn li. Trong mt nghin
cu khc m ti tm thy, vic trao quyn t ch cho cc gio vin cp hai
trong mt ngi trng ang gp nhiu kh khn khng ch nng cao t l
cc gio vin c bt, m trc s ngc nhin ca cc nh nghin cu,
n cn o ngc khuynh hng thnh qu ang i xung ca cc hc sinh.

Nu bn mun quan st cn k hn sc mnh ca s kim sot trong mi

trng cng vic, hy tm kim cng ty no c p dng mt trit l mi cp
tin c gi l Mi Trng Cng Vic Trng Kt Qu (vit tt l ROWE -
Results-Only Work Environment). Trong mt cng ty ROWE, kt qu ca bn
l quan trng nht. Khi no bn n cng ty, khi no bn ra v, khi no bn
ngh php v bn kim tra e-mail bao nhiu ln trong ngy u khng quan
trng. H cho php nhn vin t xc nh phng cch no gip h hon
thnh cng vic tt nht. Khng c kt qu, khng c cng vic: Ch n
gin vy thi,theo cch mt ngi ng h ROWE ni.

Nu c cc tnh hung doanh nghip v ROWE (c sn trn mng), bn s

tm thy hng lot cc v d v vic nhn vin c gii phng nh nm
quyn kim sot. Chng hn nh ti tr s chnh ca tp on Best Buy,
nhng i nhm thc hin ROWE nhn thy t l nhn vin ngh vic gim
mnh n hn 90%. Mt trong nhng nhn vin ca Best Buy chia s, Ti
thch mi trng ROWE... N khin ti c cm gic c lm ch s phn
ca mnh.

Ti tr s ca Gap, nhng nhn vin tham gia vo mt cuc kho st tin

phong v ROWE nhn thy mc hnh phc v hiu sut lm vic ca h
c ci thin. Mt qun l cho bit, Ti cha bao gi thy nhn vin ca
mnh hnh phc nh vyTi mt t chc phi li nhun Redlands, bang
California - t chc phi li nhun u tin p dng ROWE - 80% nhn vin
cho bit h cm thy gn b hn vi cng vic trong khi 90% ngh rng
ROWE lm cho cuc sng ca h tr nn tt hn: gn nh l mc tiu
hng ti chung khi thit lp mi trng lm vic. V y ch mi l mt vi
v d nh trong s rt nhiu v d khc.

Bn cng dnh nhiu thi gian c cc nghin cu, bn cng thy r rng:
Trao quyn kim sot cho ngi khc v nhng g h lm cng nh
cch h lm s nng cao mc hnh phc, s hng th v cm gic
mn nguyn trong h. Vy nn chng c g ngc nhin khi bn v cng
vic m c, quyn kim sot thng l yu t ct li lm nn s hp dn
ca n. Xuyn sut Quy tc #3, bn s gp t nhiu ngi trong nhng lnh
vc khc nhau, nhng ngi s dng quyn kim sot to nn cng vic
m h yu thch. Trong s h c mt lp trnh vin phn mm lm gi t do
thch ngh vic hng th nhng ngy nng m p, mt thc tp sinh y
khoa b hai nm trong chng trnh thc tp thnh lp cng ty, v
mt doanh nhn ni ting bn ht ti sn thnh thi i du lch khp
ni. Nhng tm gng ny u c cuc sng tuyt vi, v nh bn s thy,
h u s dng quyn kim sot to ra n.

Tm li, nu mc tiu ca bn l yu thch nhng g bn lm, th bc u

tin l thu thp vn ling s nghip. Bc tip theo l u t ngun vn ny
vo nhng c im to nn mt cng vic tuyt vi. Quyn kim sot chnh
l mt trong nhng mc tiu m bn c th la chn u t. Tuy nhin, t
c quyn kim sot kh l phc tp. y l l do ti dnh phn cn li ca
Quy tc #3 gip bn t c mc tiu ny. Trong cc chng tip theo,
bn s cng ti ln ng tm hiu k hn v c im tht thng ny.
 CHNG 9 BY KIM SOT TH NHT
Trong chng ny, ti s gii thiu by kim sot th nht. Ci by ny
a ra li cnh bo rng nu ta mun theo ui mc tiu c c nhiu
quyn kim sot hn trong i sng cng vic nhng li khng c vn ling
s nghip trao i th rt nguy him

CHNG 9 BY KIM SOT TH NHT

TM NHN PHIU LU CA JANE

Jane hiu tm quan trng ca s kim sot. C l mt sinh vin ti nng vi
s im cc bi thi nm trong tp 1% cao nht, ng thi c ang theo hc
ti mt trng i hc c ting. Tuy nhin c cng khng thy hnh phc vi
vic i theo con ng truyn thng l tt nghip i hc ri tm mt cng
vic lng cao, n nh. Tm nhn ca c v cuc sng ho hng hn nhiu.
L mt vn ng vin nghip d tng p xe i khp t nc v mc ch
t thin v thi u trong gii ba mn th thao phi hp Ironman, c m v
mt tng lai phiu lu mo him. Trong bn sao k hoch cuc i m Jane
gi ti bao gm mc tiu thm him i dng v du lch xuyn lc a m
khng s dng ng c my: c (bng xe p mt bnh?)... Nam cc
(bng xe trt do ch ko?).Danh sch ny cn c c nhng mc tiu l
lng hn, nh sng st trong mi trng hoang d m khng c ngh
hay dng c gtrong vng mt thng, v hc cch tr thnh ngi thi la.

c ti chnh cho cuc sng phiu lu ny, k hoch m c y ra,

mt cch m h, l xy dng mt tp hp cc trang web khng cn tn
cng bo tr m vn u n chu cp kinh ph cho nhng mc tiu trong
danh sch.Mc tiu ca c l nng doanh thu ln mc 3.000 mt thng.
y l con s m c tnh ton va tr cho cc chi ph cn bn. Cui cng,
c d nh s tn dng nhng tri nghim ny nhm pht trin mt t chc
phi li nhun thc hin tm nhn v sc khe, tim nng con ngi, v
mt cuc i ngha ca mnh.
Mi nhn s qua, Jane c th khin bn nh n Ryan v Sarah nng tri
Red Fire. C nhn ra vic ginh quyn kim sot cuc i mnh quan trng
hn l ch n gin kim c nhiu tin hay gy dng thanh danh. Tng
t nh Ryan t b s nghip theo ui vic trng trt, nhn thc ny
gip c dng cm bc ra khi mt con ng s nghip an ton v thay
vo theo ui mt cuc sng hp dn hn. Tuy nhin, khc vi Ryan v
Sarah, k hoch ca Jane vp phi nhng tr ngi. Khng lu sau khi chng
ti gp mt, c tit l rng vic mong mun ginh quyn kim sot dn
c n mt quyt nh to bo: b ngang i hc. V cng khng mt nhiu
thi gian c nhn ra rng vic quyt tm theo ui mt li sng nht nh
khng ng ngha vi vic tm c nhng ngi ht lng h tr bn.

Jane chia s, Vn hin ti ca ti l t do ti chnh. Sau khi b hc i

hc, ti bt tay vo lm nhiu cng vic kinh doanh khc nhau, thc hin
cc d n bn ngoi v xy dng trang blog. Nhng ti mt ng lc tip
tc trc khi thy c kt qu r rng.Mt trang blog m c hy vng s
to tin cho ngun doanh thu n nh ch c ba bi vit trong vng chn
thng.

Jane pht hin ra mt s tht nghit ng trn th gii ny: Kh m thuyt

phc c ngi khc trao tin cho bn. C th nhn, Ti ng rng vic
tip tc pht trin tm nhn ca mnh l iu l tng nn lm. Tuy nhin,
ti cng cn tin nui sng bn thn. kim c s tin ny m khng c
bng i hc qu tht kh khn. Mc tiu tham quan Nam cc trn xe ko
trt tuyt ha ra khng phi l mt chi tit hu ch trn h s xin vic.

QUYN KIM SOT I HI NGUN VN

C quyn kim sot th rt hp dn. Nh ti khm ph Nng tri Red
Fire, yu t gn lin vi cng vic m c ny khin nhiu nhn vin lm
vic vn phng trn trc mi m. Chnh s hp dn ny thuyt phc
Jane ri b cuc sng thoi mi hin ti ca mt sinh vin v theo ui
nhng cuc phiu lu. Tuy nhin, khi lm vic ny, c ri vo ci by u
tin vn e da rt nhiu ngi khc trn con ng i tm quyn kim
sot:

By Kim Sot Th Nht

Quyn kim sot t c m khng c vn s nghip th khng bn vng.

Trong Quy tc #2, ti ni v quan im cho rng vn ling s nghip

chnh l nn tng to nn cng vic m bn yu thch. Trc tin, bn cn
to ra ngun vn ny bng cch thnh tho mt k nng him c v qu gi
no , ri u t ngun vn ny vo nhng c im khin cho mt cng
vic tr nn tuyt vi. chng trc, ti lp lun rng quyn kim sot
chnh l mt trong nhng c im c gi tr nht m bn c th u t vo.
Jane cng cng nhn iu ny: S kim sot c quyn lc rt mnh m.
Nhng ng tic c b qua phn u tin - bn cn phi c mt th g
c gi tr i ly c im hp dn ny. Hay ni cch khc, c c gng
ginh ly s kim sot m khng c vn ling s nghip trao i, v cui
cng nhn li mt kt cc khng my tt p. Tri li, Ryan n ci by ny
bng cch tch ly mi nm vn ling s nghip trc khi bt u cng vic
trng trt ton thi gian.

Ci by nghe c v kh quen thuc, nh trong cu chuyn ca Lisa Feuer

Quy tc #2. Nu bn cn nh, Feuer t b s nghip trong ngnh qung co
v tip th m lp dy yoga, mc d c ch tham gia kha o to yoga
trong vng mt thng. Cng nh Jane, Lisa theo ui quyn kim sot m
khng c s vn ln lng no. Cng nh Jane, con ng Lisa i nhanh
chng r sang mt hng kh khn: Ch trong mt nm, Feuer phi xp
hng quy tem phiu lng thc.

Cng nghin cu cc v d v s kim sot, ti cng gp nhiu ngi mc

phi cng nhng sai lm ny. Cu chuyn ca Jane ch l mt v d trong s
rt nhiu v d khc mt cng ng ang ngy cng ln mnh v vic t
thit k li sng cho ring mnh. Phong tro ny thc y bn sng cuc i
mnh khng theo lut l ca bt k ai c. N khuyn khch nhng ngi theo
ui t tng ny v ra con ng i ring - tt nht l mt con ng ho
hng v th v. Khng kh tm thy rt nhiu v d minh ha cho trit l
sng ny v c rt nhiu ngi vit blog v hnh trnh ca h.

D nhin, mc cao, trit l ny chng c g sai. Tc gi Timothy Ferriss,

ngi sng to ra thut ng lifestyle design(thit k li sng) l mt v d
tuyt vi cho nhng iu tt p m cch tip cn cuc sng ny mang li
(Ferriss c tha vn ling s nghip h tr cho cuc i phiu lu ca
mnh). Nhng nu bn dnh thi gian tm hiu cc blog khc ca nhng
ngi t ni ting hn, bn s nhn ra mt im chung lp i lp li: Mt
lng ln nhng ngi ny, nh Jane, b qua phn xy dng mt phng
tin n nh h tr cho li sng khc bit ca mnh. H gi nh rng ch
cn can m theo ui s kim sot, cn tt c nhng th khc ch l nhng
tiu tit c th d dng xoay x c.

Ly mt v d khc, mt blogger m ti tm thy trn mng b vic tui

hai mi lm. Anh ny l gii, Ti qu chn ngn mt cuc sng bnh
thng nh bao ngi khc, i lm 8 ting ng h cho ng ch v chng c
thi gian hay tin bc theo ui nhng am m thc s ca mnh... v
vy ti bt u mt chuyn hnh trnh cho bn v c th gii thy cch
m mt ngi bnh thng nh ti... c th xy dng mt cng vic kinh
doanh t con s 0 sng mt cuc i M c Cng vic kinh doanhm
anh ta nhc n, cng nh rt nhiu ngi khc theo trng phi thit k li
sng, chnh l blog ca anh ta vi ch thit k li sng. Hay ni cch
khc, sn phm duy nht ca anh ta l lng nhit huyt khng mun sng
mt cuc i bnh thng. Khng cn phi l mt nh kinh t cng bit
c rng sn phm ny chng c gi tr g. Hay ni theo thut ng ca
chng ta, th lng nhit huyt khng phi l mt th g him c v qu
gi theo nh ngha vn ling s nghip. Anh chng ny u t vo mt c
im c gi tr nhng li khng c phng tin chu cp cho n.

Khng c g ngc nhin khi trang blog ny dn tr nn m m. Sau ba

thng ng nhiu bi vit mi tun v cch c c ngun vn h tr cho
mt li sng khc bit bng cch vit blog - mc d anh ta chng kim c
mt ng no t trang web ca chnh mnh - cc bi vit ca anh bt u
nhum mu nn ch. Trong mt bi vit, anh ta ni, vi mt ging iu hn
hc r rnh rnh: Ti nhn thy c gi n ri i. Ti b ra nhiu cng
sc, vit nhng bi vit cht lng v i tm nhng con ngi tuyt vi...
nhng tri , rt nhiu ngi trong s cc bn n ri i. iu ny tht kh
chu ging nh bn c gng y nc mt ci x b lng vySau , anh
ta tip tc lp ra chi tit k hoch mi bc xy dng ngun c gi n
nh hn. K hoch ny bao gm nhng bc nh #2. Mang li NNG
LNGv #4. Th hin s cm kch i vi c gi,nhng danh sch ny
vn b qua mt bc quan trng nht trong tt c: cung cp nhng ni
dung m c gi sn sng tr tin c. Vi tun sau, cc bi vit trong
blog ny dng hn. Ti thi im ti tm thy trang ny th khng c bt
k bi vit g mi trong vng bn thng.

Cu chuyn ny cho ta thy mt v d r rng khc ca by kim sot th

nht: Nu nh bn theo ui s kim sot m khng c vn ling s nghip,
nhiu kh nng bn s i n kt cc nh Jane, Lisa hay nh thit k li
sng ti nghip trn - mc d tn hng c s t ch. Nhng li khng
c tin n. Tuy nhin, ci by u tin ny ha ra ch l mt na cu
chuyn ca l do ti sao quyn kim sot li l mt c im kh t c.
Nh ti s chia s trong chng tip theo, k c sau khi bn c vn
ling s nghip t c quyn kim sot thc s, mi chuyn vn kh
khn v chnh ti thi im ny, mi ngi bt u nhn ra gi tr ca bn v
p bn quay tr v con ng c thiu i quyn kim sot.
 CHNG 10 BY KIM SOT TH HAI
Trong chng ny, ti s gii thiu by kim sot th hai. Ci by ny cnh
bo rng mt khi bn c vn ling s nghip t c nhiu quyn
kim sot hn trong cng vic, th bn tr nn c gi tr vi ngi ch
n mc h s chin u chng li n lc mun c c nhiu quyn t
ch hn ca bn.

CHNG 10 BY KIM SOT TH HAI

TI SAO LULU LIN TC T CHI NHNG C HI THNG TIN

Lulu Young l mt lp trnh vin phn mm yu vic. C sng ti Roslindale,
mt vng ngoi ca Boston, trong mt cn nh hai lu tuyt p. Khi ti
gp c vo mt ngy ma xun nm 2011 tho lun v ch cng vic
v quyn kim sot, phi c khuyn khch mt lc, c mi ng chia s
cu chuyn i mnh. Trong hnh trnh tm kim ca ti, y l mt trong
nhng cu chuyn chi tit c th nht m ti tng c nghe. V d nh ti
c th k cho bn bit c y t im tuyt i trong bi kim tra ha hc
xp lp nng cao ti trng ph thng trung hc. y l nhng g ti vit
trong s ghi ch khi ang phng vn c y cha c bao lu: y l mt
ngi suy ngh rt nghim tc v s nghip ca mnh.

S suy ngh chn chn ny cui cng cng c n p, bi Lulu l mt

trong nhng i tng phng vn m ti cm thy t tin v mn nguyn hn
nhng ngi khc. Mu cht ca cm gic mn nguyn ny chnh l s kim
sot. Xuyn sut s nghip ca mnh, Lulu lin tc tranh u c t do
hn trong cng vic, i lc khin bn b hay ngi ch ca c phi sng
st hay lo lng. Lulu cho bit, Mi ngi bo rng ti khng lm ging
nhng ngi khc. Nhng ti tr li, Ti khng phi l nhng ngi khc.

Nh bn s thy, c tranh u thnh cng l v c rt cnh gic vi ci by

kim sot th nht c m t chng trc. C lun m bo rng
mnh c vn ling s nghip chng lng trc khi tin ln ginh nhiu
quyn kim sot hn. y l l do chnh khin ti mun k cu chuyn ca
c y: Lulu l mt v d tuyt vi cho vic thc hin ng cc bc ginh
quyn kim sot.

Cng vic u tin ca Lulu sau khi tt nghip i hc Wellesley chuyn

ngnh ton nm v tr cui cng trong nc thang s nghip ca mt lp
trnh vin phn mm: Cng vic ca c l Kim Tra Cht Lng, mt thut
ng ao to ba lndng m ch nhng ngi kim tra li phn mm.

Khi c gii thch v cng vic u tin, ti hi, Ngha l cng vic ca c l
t m cc li v m bo l n chy c, kiu vy ng khng?C ci,
i chao, ng c thi phng trch nhim m h giao cho ti nh vy ch!

y khng phi l mt cng vic tuyt vi. Trn thc t, y cn khng phi
l mt cng vic ra hn. Chnh ngay ti y m Lulu c th d dng ri vo
ci by kim sot th nht: Nhn thy bn thn mc kt trong mt cng
vic nhm chn chnh l thi im m vic ph b mi th v t m li i
ring cho mnh nghe tht hp dn lm sao. Thay v vy, c quyt nh t
c vn ling s nghip cn thit n c mt ni tt hn.

Mi th din ra nh sau: Lulu bt u xm nhp vo h iu hnh UNIX vn

ang iu khin phn mm ca cng ty. Sau c t hc cch vit cc dng
m lnh t ng ha cng vic kim tra, t tit kim thi gian v tin
bc cho cng ty. S sng to ca c c ch n, v ch sau vi nm
ngn ngi, c c thng chc ln chuyn vin kim tra cht lng cp cao.

Ti thi im ny, Lulu xy dng mt ngun vn s nghip, v th c

quyt nh xem th c th dng n mua c g. ginh li vi quyn
t ch t mt ngi sp tha k phong cch qun l n tng chi tit lm
kh c by lu nay, c yu cu ch lm vic ba mi gi mi tun c thi
gian hc bn thi gian vn bng hai ngnh tm l hc ca i hc Tufts. C
b sung, Ti c th i hi lm vic t hn, nhng ba mi l con s ti
thiu m bn cn thc hin vn nhn c y li ch.Nu Lulu p
dng phng php ny trong nm u tin lm vic, sp ca c c l ci
nho v cho c khi lm gi no lun. Tuy nhin, ti thi im c l chuyn
vin cao cp v chu trch nhim dn dt chng trnh kim tra t ng ha,
th h khng th no t chi c.

Sau khi c tm bng th hai, Lulu ngh vic v mang theo k nng kim tra
cht lng t ng ha n mt cng ty khi nghip gn . Cng ty khi
nghip ny va mi c mua li bi mt cng ty ln hn. C nh li, Ti
c mt vn phng rng vi ba mn hnh my tnh. Mi tun, nhn vin hnh
chnh s gh qua ly n t hng ko ca chng ti. Bn ni cho c y bn
mun loi ko g, v n s xut hin trn bn ca bn... Nhng ngy thng
tht l vui.

Sau nhiu nm, cng ty m quyt nh ng ca vn phng Boston, vy

nn Lulu, lc ny va mi mua nh, quyt nh n lc phi lm mt iu
g khc bit. Khi Lulu quay tr li th trng lao ng, c nhn c rt
nhiu li mi lm vic, bao gm vic qun l mt nhm kim tra cht lng
cho mt cng ty ln. y c l l mt c hi thng tin ln i vi Lulu:
nhiu tin hn, nhiu quyn hn, v nhiu danh hn, cng l bc k tip
tr thnh mt ph gim c thnh cng v ti nng.

Lulu t chi li mi ny. Thay vo , c nhn li mi lm vic cho mt

cng ty khi nghip vi by thnh vin do bn trai thi i hc ca c thnh
lp. Anh ny chp ly c hi thu np mt ngi dy dn kinh nghim nh
Lulu. C bo, Ti thc s khng hiu lm nhng g h lm, v ti cng
khng chc l h tnh ton ht cha.Nhng y chnh l th hp dn
Lulu: ng u vi mt th g hon ton mi, mt ni cha c k hoch
g c th, c v rt th v - mt hng i m ting ni ca c s rt c trng
lng trong vic c lm g v lm nh th no.
Ti thi im cng ty ny c mua li vo nm 2001, Lulu lc l trng
nhm pht trin phn mm. Vi s vn s nghip ny, khi c bt u ni
cu vi nhng quy nh ca ngi ch mi - v d nh quy nh v trang
phc, v nhn vin phi lm vic t chn gi sng n nm gi chiu - c
c kh nng yu cu (v c chp thun) ba thng ngh php. C ni vi
nhng ngi sp mi ca mnh, Trong thi gian ny anh s khng cch no
lin lc c vi ti.Ha ra t ngh php ny l mt l do o to nhn
vin ca c lm vic m khng c c. Khng lu sau khi t ngh php kt
thc, Lulu ngh vic, v t c nhiu quyn kim sot hn, c tr thnh
chuyn vin pht trin phn mm t do. Ti thi im ny, cc k nng ca
c qu gi tr n mc vic tm kim khch hng khng cn l vn
na. Quan trng hn, lm vic t do mang li cho c s linh hot ti a
trong cch lm vic. Khi mun thot khi mi th, c s i du lch ba hay
bn tun. C k, Nu tri p vo ngy th Su, ti s ngh ngy hm
i li my bay(c ly bng li my bay trong khong thi gian ny). Thi
gian bt u v kt thc cng vic hon ton ph thuc vo quyt nh ca
c. C nh li, C nhiu ngy ti dn chu ca mnh i chi, s ln chng
ti gh thm bo tng cho tr em v s th c l nhiu hn bt k ngi no
trong thnh ph. H khng th ngn cn ti lm nhng vic ny, bi v ti
lm vic t do.

Ti phng vn Lulu vo mt bui chiu trong tun, v thi gian dng nh

chng c ngha l g c. Ngay khi ti va n, c bo, Ch cht, ti kim
tra xem tt Skype cha, m bo l khng ai lm phin chng ta.Vic
ngh mt bui chiu tham gia mt cuc phng vn khng phi l loi
quyt nh m c c th c c nu i theo con ng s nghip truyn
thng tr thnh mt ph gim c nm c phn trong tay li xe Porsche, v
b chng au d dy. Tuy nhin, nhng v ph gim c ny c l khng th
tn hng cuc sng nh Lulu c.
KIM SOT TO NN S CHNG I
Cu chuyn ca Lulu chnh l mt v d ca s kim sot khi c thc hin
ng. Cng nh Ryan v Sarah Nng Tri Red Fire, s nghip ca Lulu hp
dn l do c gn thm quyn kim sot vo nhng g c lm v cch c
lm nhng iu . Cng nh Ryan v Sarah, Lulu thnh cng trong khi
nhng ngi khc tht bi - v d nh Jane chng trc - l nh c lun
m bo c s vn s nghip cn thit t c s t ch ny.

Tuy nhin, c mt mi nguy tim n trong cu chuyn ny. Mc d Lulu nm

quyn iu khin s nghip ca mnh, nhng con ng i n s t do ny
pht sinh nhiu mu thun. Gn nh mi khi u t ngun vn s nghip
t c quyn kim sot, c lun gp s chng i. Ly v d nh khi c
tn dng gi tr bn thn thng lng lch lm vic 30 gi mi tun
trong cng vic u tin, ngi sp khng th t chi (c ang gip h tit
kim qu nhiu tin), nhng h khng thch iu ny. Lulu cn c mt thn
kinh thp i ti cng vi i hi ny. Tng t nh vy, khi c t chi c
hi thng tin tuyt vi nhn mt v tr khng r rng trong mt cng ty
khi nghip by ngi, hu ht mi ngi xung quanh c u khng hiu
ni.

Khi c va mi mua nh,ti nhc cho Lulu nh. Dm t chi mt cng

vic lng cao hu hnh u qun cho mt cng ty nh khng tn tui
qu l mt iu khng d.

C ng , Mi ngi u ngh ti b in.Ri b cng ty khi nghip ny

sau khi n c mua li cng kh khn khng km. Lulu khng mun i vo
chi tit nhiu, nhng n trong cu chuyn cho thy gi tr ca c qu ln
n mc nhng ngi ch mi dng mi th thut gi chn c. V cui
cng l bc chuyn tip ca c sang cng vic t do cng y ry kh
khn. Khch hng u tin ca c tht s mun mi c v lm ton thi gian
cho d n ca h, nhng c t chi. Lulu nh li, H tht s khng mun
mt ngi lm vic t do. Nhng h khng bit ai khc c th lm c cng
vic ny, vy nn h nh phi ng .

Cng gp nhiu ngi thnh cng trong vic ginh c quyn kim sot
trong s nghip, ti cng nghe nhiu cu chuyn tng t v s chng i
t pha nhng ngi ch, bn b v gia nh ca h. Mt v d khc l v
mt ngi tn Lewis. Anh l thc tp sinh trong mt chng trnh phu thut
chnh hnh ni ting - mt chng trnh c th ni l khc nghit v cnh
tranh nht ngnh y. Sau ba nm lm thc tp sinh, anh bt u bt mn vi
ch quan liu ca bnh vin. Khi ti hn gp anh y ung c ph, anh
cho ti thy mt v d rt sng ng v s chn nn ca cuc i mt bc s
thi hin i.

Anh k, C ln ti nhn mt bnh nhn trong phng cp cu. Ngc anh ta

b h ra do b m vo tim. Ti trn bng-ca, xoa bp cho tim ca anh ta
bng tay trong lc chuyn anh ta vo phng phu thut. Chng ti n
phng phu thut, v d nhin l anh chng ny cn c truyn mu bi v
anh ta c mt l thng tim.

Mu u?ti hi.

B phn k thut tr li, Chng ti khng th a mu cho cu c. Cu

khng lm th tc ng k khi vo phng. Anh nn nh rng trn tay ti l
tri tim ca anh chng ny khi chng ti bc qua ca, v ti mun pht
in ln, Anh ang gin mt vi ti h?

Bnh nhn y cht trong phng phu thut. C l anh ta cng s cht k
c khi c truyn mu, nhng im mu cht l s vic ny chnh xc l
tri nghim khng c quyn t ch khin Lewis ngy cng chn nn. Anh
khao kht nhiu quyn kim sot hn trong cuc i mnh, v vy anh
lm mt chuyn khng ng n: Anh xin ngh php hai nm khi chng
trnh thc tp sinh thnh lp cng ty bn dng c gio dc y t qua
mng.

Khi c hi v sao li mun m cng ty, Lewis v ra mt bc tranh hp dn.

C mt th khin rt nhiu ngi trong ngnh ca ti phi kh s l h
c rt nhiu tng, nhng li khng bit cch bin chng thnh hin
thc.Mc tiu ca anh l vn tr thnh bc s, nhng ng thi l ng
sng lp ca cng ty ny, v cng ty s tip tc vn hnh m khng cn s
gim st hng ngy ca anh. Khi ny ra cc tng v gio dc y khoa -
y l mt s thch ca Lewis - anh c th a nhng tng cho i
ng ca mnh ti cng ty v bin n thnh hin thc.

Anh chia s khi ti bo anh cho ti mt v d, Gi s nh ti c mt tng

v mt tr chi c th gip sinh vin hc mt dng khi nim mi, ti c th
quay sang i ng ca ti ti cng ty v ni, Hy bin n thnh hin thc.
i vi Lewis, anh cm thy cc k mn nguyn trong vic to nn mt
th g tht s c ch,v cng ty ny s mang n c hi cho anh.

Tuy nhin, cng nh Lulu, mt khi Lewis thnh tho chuyn mn c

th ku gi vn thnh cng thnh lp cng ty, anh li tr nn c gi tr
trong mt ngi ch h khng mun anh ra i. Anh l ngi u tin
trong lch s trong vng mi nm tr li y ca chng trnh phu thut
chnh hnh xin ngh php khi ang trong k thc tp sinh. Anh nh li, H
hi ti: Ti sao cu li lm vic ny? Qu tht y khng phi l mt bc
chuyn d dng. Tuy nhin, khi ti gp Lewis, k ngh hai nm ca anh cng
gn ht. Trong thi gian ny, cng ty ca anh tin trin t mt
tng thnh mt t chc c vn u t di do vi mt sn phm ch lc
ni ting (sn phm ny l mt cng c gip cho cc sinh vin y khoa chun
b cho k thi) v mt dn nhn vin ton thi gian s tip tc vn hnh mi
th trong lc anh quay li hon thnh k thc tp ca mnh. R rng l
Lewis cm thy vui v quyt nh lm mt th g khc bit - tuy nhin n
chng d dng cht no.

y chnh l im tr tru ca quyn kim sot. Khi chng ai quan tm n

nhng g bn lm vi s nghip ca bn, nhiu kh nng lc bn cha c
vn ling s nghip lm mt iu g th v. Nhng mt khi bn
c s vn s nghip ny, nh Lulu v Lewis pht hin ra, bn tr nn
gi tr n mc ng ch ca bn s phn i quyt nh ca bn. y l
nhng g ti suy ngh v ci by kim sot th hai:

By Kim Sot Th Hai

L thi im m bn c s vn s nghip cn thit t c s
kim sot c ngha trong cng vic. V cng chnh l thi im m bn
tr nn gi tr n mc ng ch hin ti ca bn s c gng ngn cn bn
to ra s thay i ny.

Ngh k th ci by th hai ny hon ton c l. t c nhiu s kim sot

hn trong cng vic s mang li li ch cho bn nhng dng nh khng c
li ch trc tip no vi ngi ch ca bn. Ly v d vic gim thi gian lm
vic xung cn 30 gi mt tun s mang li cho Lulu s t do thot khi mi
trng lm vic ngt ngt. Tuy nhin di con mt ngi ch, y chnh l
hiu sut b mt i. Hay ni cch khc, trong hu ht cc cng vic, bn nn
k vng rng ngi ch ca bn s chng li quyt nh c c nhiu
quyn kim sot hn ca bn; h c mi ng c c gng thuyt phc
bn ti u t vn s nghip vo cng ty, c nhiu tin v thanh th hn
thay v nhiu quyn kim sot hn. V y qu l mt li mi kh cng li.

NH NGHA LI LNG CAN M

Quay li Quy tc #2, ti khng ng tnh vi vn ha lng can m.y
l thut ng m ti dnh cho mt lng ln cc tc gi v cng ng mng
ang pht trin - nhng ngi thc y tng rng th duy nht cn
ng bn v cng vic m c ca bn chnh l lng can m dm bc i
trn con ng t ngi i. Ti cho rng chnh vn ha lng can m ny
dn Lisa Feuer n ch t b cng vic trong tp on theo ui mt
cng vic yoga y ri ro. Vn ha ny cng ng vai tr ln trong vic sn
sinh ra nhiu thnh vin km thnh cng trong cng ng nhng ngi ng
h phong cch t thit k li sng.

Vi nhng hiu bit v ci by th hai ny ti cn phi iu chnh li thnh

kin trc y ca mnh. Can m khng phi l khng c lin quan n vic
to ra cng vic bn yu thch. Nh chng ta thy Lulu v Lewis cn kha kh
s can m l i s chng i c to ra t ci by ny. Tuy nhin, b
quyt y l bit khi no l thi im ph hp tr nn dng cm trong
cc quyt nh v s nghip ca mnh. Khi canh ng thi im, bn s c
mt cng vic tuyt vi ch n bn, nhng nu sai lm ri vo ci by kim
sot th nht th hu ha kh lng. Chnh v vy, ci li ca nn vn ha
lng can m khng nm thng ip ca n rng can m l tt, m nm
vic nh gi thp tnh phc tp ca vic pht huy lng can m mt cch
hu ch.

V d, hy tng tng rng bn ngh ra mt tng c nhiu s kim

sot hn trong s nghip. Nh ti lp lun trc , y l mt tng
ng bn mt ti, bi v s kim sot c mt quyn lc rt mnh
trong vic thay i i sng cng vic ca bn m ti gi l liu thuc tin
ca cng vic m c. Tuy nhin, bn cng hy hnh dung l khi bn ny
sinh tng ny, mi ngi xung quanh bn bt u phn i. Vy th lm
g mi ng? Hai ci by kim sot ny khin cho cu hi ny tht kh tr
li.

C th bn cha c vn ling s nghip d phng trong hnh trnh tm

kim nhiu quyn kim sot hn. Vy ngha l bn sp ri vo by kim sot
th nht. Trong trng hp ny bn nn nhng b s phn i v t b
nh ca mnh. Tuy nhin, cng ti thi im ny, cng c th bn c
s vn s nghip, v s phn i ny c to ra do vai tr ca bn cc k
c gi tr. Vy ngha l bn sp ri vo by kim sot th hai. Trong trng
hp ny, bn nn pht l s chng i v theo ui tng ca mnh. D
nhin, y chnh l vn vi s kim sot: C hai trng hp u ging
nhau, nhng ta nn phn ng khc nhau trong mi trng hp.

n thi im ny trong chuyn hnh trnh ca ti, ti tip xc vi

nhiu cu chuyn v quyn kim sot, c tt ln xu, bit rng cu hi
hc ba ny l hon ton nghim tc - c l y l mt trong nhng chng
ngi vt kh khn nht m chng ta phi i mt trong hnh trnh tm kim
cng vic yu thch. Khu hiu ca nn vn ha lng can m r rng l qu
s si khng th gip chng ta vt qua c vng t y nguy him ny.
Chng ta cn mt phng php khc, mt th c th ch r cho chng ta
thy mnh ang i mt vi loi by no. Nh bn s tm hiu trong chng
tip theo, ti pht hin ra gii php ny khi nghin cu thi quen ca mt
doanh nhn ph cch, mt ngi nng tm cuc sng ca mnh ln thnh
mt loi hnh ngh thut.

CHNG 11 TRNH BY KIM SOT

Trong chng ny ti s gii thch quy lut kh thi ti chnh. Quy lut ny
ni rng bn ch nn theo ui la chn no mang li cho bn nhiu quyn
kim sot hn nu bn c bng chng cho thy l th m mi ngi sn
sng tr tin cho bn.
 CHNG 11 TRNH BY KIM SOT

DEREK SIVERS L MT K THCH S KIM SOT

Ch t pht sau khi bt u bi din thuyt TED vo nm 2010 v ch
sng to v lnh o, Derek Sivers cho chiu on phim ngn v mt m
ng ti mt bui ha nhc ngoi tri. Mt chng trai tr ci trn bt u
nhy ma mt mnh. Nhng khn thnh gi ngi k bn bt u nhn mt
cch t m.

Derek ni rng: Mt lnh o cn phi c can m ng ra khi m ng

v lm nhng iu khc bit.Tuy nhin, khng lu sau, mt chng trai tr
th hai nhp hi cng anh chng u tin v bt u nhy ma.

V by gi chnh l lc ngi ni gt u tin xut hin vi mt vai tr quan

trng... ngi ni gt u tin ny s bin k in ng mt mnh kia tr
thnh nh lnh o.Khi on phim tip tc chiu, mt vi ngi khc li
nhp hi. Sau thm vi ngi na v ch sau hai pht ngn ngi, h
tr thnh mt i v cng.

Tha qu ng qu b, y l cch chng ta pht ng mt phong tro.

Cc khn gi ti TED ng lot ng dy v tay. Derek ci cho, v thc

hin vi ng tc nhy trn sn khu.

Khng ai c th co buc Derek Sivers l mt ngi tun th lut l. Trong

sut s nghip ca mnh, anh lin tc ng vai tr ca ngi v cng u
tin. Anh bt u bng mt bc i mo him, hng ti vic ti a ha
quyn kim sot ca anh trong nhng g anh lm v cch anh thc hin n.
Bng cch ny, anh t t mnh vo tnh th ri ro ca ngi trng nh k
in ng nhy mt mnh. Tuy nhin, sut c s nghip ca Derek, lun
lun c mt ngi v cng th hai ng h quyt nh ca anh, v cui cng
mt m ng xut hin chng minh rng bc i ca anh l sng sut.
Bc i mo him u tin ca anh l vo nm 1992 khi anh ri b mt
cng vic tt ti Warner Bros, theo ui s nghip m nhc ton thi
gian. Anh chi ghi-ta v i lu din vi nhc s kim nh sn xut Ryuichi
Sakamoto - mt tay rt c. Bc i ln tip theo ca anh l vo nm 1997,
khi anh thnh lp CD Baby, mt cng ty gip cho cc ngh s t do bn a
CD qua mng. Trc k nguyn ca iTunes, cng ty ny p ng mt nhu
cu thit yu ca cc nhc s t do, v cng ty pht trin ln mnh, vo nm
2008, anh bn cng ty li cho Disc Makers vi gi 22 triu -la M.

Ti thi im ny trong s nghip ca mnh, theo l thng thng th Derek

nn chuyn n mt cn nh ln nm ngoi ngoi San Francisco v tr
thnh mt nh u t. Nhng Derek cha bao gi hng th vi l thng
thng. Thay v th, anh em ton b s tin thu c t vic bn cng ty
sung vo qu t thin nhm h tr cho vic gio dc m nhc, v ch ly
mt khon li sut nh nht c th m php lut cho php. Sau , anh bn
ht ti sn ca mnh v bt u chu du th gii, tm kim mt ni th v
sinh sng. Khi ti ni chuyn vi Derek, anh ang sng Singapore. Anh
ni, Ti thch t nc ny ch n gn nh khng c trng lc nu ko. N
khng c gng gi bn li y, m n nh mt b phng t bn c th
khm ph khp ni.Khi ti hi ti sao anh li sng nc ngoi, anh tr li,
Ti lm theo nguyn tc ca mnh l nu c iu g lm ti s hi, th ti
s lm n. Ti sng khp mi ni trn t M, v i vi ti, iu ng s
chnh l sinh sng nc ngoi.

Sau khi dnh thi gian c, hc ting Quan Thoi, v du lch vng quanh
th gii, gn y Derek mt n mt cng ty mi: MuckWork. Dch v
ny cho php cc nhc s thu ngi lm cc cng vic t nht h c th
dnh nhiu thi gian hn cho nhng cng vic sng to quan trng. Anh m
cng ty ny v ngh rng tng ny nghe c v th v.
Nhng y l ci lm ti thch th Derek: Anh yu thch s kim sot.
Ton b s nghip ca anh lun xoay quanh vic thc hin nhng bc i
to bo, thng l gp phi s chng i, nhm t c nhiu s kim sot
hn trong nhng g anh lm v cch anh thc hin n. Anh khng ch yu
thch s kim sot, m cn rt thnh cng trong vic t c n. y l l
do m ti gi in thoi cho anh: Ti mun tm hiu lm cch no m anh
t c nhng thnh qu ny. Ni chi tit hn l ti tm hiu nhng tiu ch
no m anh s dng quyt nh nn theo ui d n no v nn t b d
n no - v cn bn, ti mun c c tm bn gip anh n c
nhng ci by kim sot c miu t trong hai chng trc.

Tht may mn, anh c mt cu tr li n gin nhng hiu qu n mc

kinh ngc cho cu hi ca ti...

QUY LUT KH THI TI CHNH

Khi ti gii thch vn mnh mun tm hiu, Derek ngay lp tc hiu .

Anh hi, anh l loi thut ton t duy ngn cn mt lut s c 20 nm

thnh cng trong ngh bng mt ngy kia ni rng, Ny, ti thch mt-xa,
ti s tr thnh mt th mt-xa?

Ti tr li, ng th.

Derek suy ngh mt lc.

Anh tr li, Ti c mt nguyn tc v ti chnh vn l yu t chi phi cc

nguyn tc khc trong cuc i ti. Hy lm nhng g m mi ngi sn
sng tr tin cho bn.

Derek ch r rng iu ny hon ton khc vi vic chy theo ng tin

c tin. Cc bn hy nh rng y l mt ngi cho i 22 triu v bn
ht ti sn ca mnh sau khi cng ty c mua li. Anh gii thch, Tin l
mt ch s trung lp o gi tr. Bng cch nhm n vic kim tin, bn
ang nhm n vic tr nn c gi tr.

Anh cng nhn mnh rng cc s thch u b loi ra khi quy lut ny. Anh
ni, Nu ti mun hc ln cho vui, v mi ngi khng tr tin cho ti v
iu th ti cng khng quan tm. Ti s lm vic .Nhng khi phi a
ra nhng quyt nh nh hng n s nghip ct li, tin bc li l v quan
ta hiu qu v gi tr. Nu bn ang gp kh khn trong vic ku gi vn
u t cho mt tng no , hay ang suy ngh rng mnh s lm nhng
cng vic khng lin quan c ngun ti chnh thc hin tng, th bn
nn suy ngh li v tng .

Thot nhn, s nghip ca Derek - xoay quanh lnh vc sng to - dng

nh rt tch bit vi tin bc ging nh ngy v m vy. Nhng khi anh k
li cu chuyn ca mnh t gc nhn ny, mi th li bt cht tr nn hp
tnh hp l.

V d, bc i ln u tin ca anh l tr thnh mt nhc s chuyn nghip

vo nm 1992. Khi Derek gii thch cho ti rng anh bt u theo ui m
nhc vo bui ti v cc ngy cui tun. Ti khng t b cng vic mnh
ang c cho n khi ti kim c nhiu tin hn bng con ng m nhc.

Bc i to bo th hai chnh l thnh lp CD Baby. Mt ln na, anh cng

khng dn ht s quan tm vo vic ny cho n khi anh xy dng c
s lng khch hng mang n li nhun. Anh ni, Mi ngi hi cch ti
tm ngun ti chnh cho cng vic kinh doanh ny. Ti ni rng u tin ti
bn mt a CD, c tin bn hai ci.Mi th pht trin t .

Nhn li, cc quyt nh ca Derek nhm t nhiu quyn kim sot hn vn

l nhng quyt nh mo him v khng theo t tng truyn thng, nhng
khi i theo phng chm ch lm nhng g ngi khc tr tin cho
bn,chng dng nh tr nn t ri ro hn. tng ny mnh m n ni
ti phi t cho n mt ci tn chnh thc:

Quy Lut Kh Thi Ti Chnh

Khi quyt nh liu c nn theo ui mt con ng hp dn vn s mang li
nhiu s kim sot hn trong cng vic ca bn, hy tm kim nhng bng
chng cho thy mi ngi sn sng tr tin cho bn bn thc hin n.
Nu bn tm thy bng chng ny hy tip tc. Nu khng tm thy hy b
qua n.

Khi bt u suy ngm v quy lut ny, ti nhn thy n xut hin ht ln
ny n ln khc trong nhng v d v nhng ngi thnh cng trong
vic t c nhiu quyn kim sot hn trong cuc i h. hiu vic
ny, bn cn lu rng nh ngha sn sng tr tinc nhiu bin s.
Trong mt vi trng hp, theo ngha en ngha l khch hng tr tin cho
bn cho mt sn phm hay mt dch v no . Nhng n cng c ngha l
c ng cho vay tin, hay nhn mt khon u t bn ngoi, hay ph
bin hn, thuyt phc mt nh tuyn dng hoc l thu bn hoc l vit sc
tr tin cho bn. Khi bn nm c nh ngha linh hot v tr tinny th
quy lut ny hin din khp mi ni.

Chng hn nh Ryan Voiland Nng tri Red Fire. Nhiu c dn thnh th c

hc thc qu chn ngn s hn lon ni phn hoa hi nn mua
nhng mnh t nng nghip, ri n lc kim sng bng i bn tay ca
mnh. a phn u tht bi. iu khin Ryan khc bit l anh m bo
mi ngi sn sng tr tin anh trng trt trc khi anh bt tay vo lm.
C th hn, bi v anh khng phi l mt cu nhn vin ngn hng giu c,
vic mua c mnh t u tin i hi anh phi vay tin t i L Dch V
Nng Tri Massachusetts (FSA) - v FSA khng cho vay tin mt cch d
dng. Bn cn phi np mt bn k hoch kinh doanh chi tit thuyt phc
c h rng bn s kim c tin t nng tri ca mnh, vi 10 nm kinh
nghim bn mnh, Ryan c kh nng thuyt phc h.

Lulu cng l mt v d minh ha rt tt cho quy tc ny. y, nh ngha

sn sng tr tinlin quan n tin lng ca c. C nh gi cc quyt
nh hng ti vic c nhiu quyn t ch bng cch xem xt liu c ai
sn sng thu c hay tip tc tr tin cho c trong khi c thc hin cc
quyt nh hay khng. Ly v d, bc i to bo u tin ca c l gim
thi gian biu lm vic xung 30 gi mt tun. Trong cc cng vic sau, vic
c thng lng t ngh php di ba thng hay lm vic t do vi thi kha
biu linh hot cng chnh l nhng quyt nh nhm t nhiu quyn kim
sot hn m c xc thc bi thc t rng cc ng ch ca c chp
thun. Nu c c t vn ling s nghip hn, h chng ngi ngn g ni li
tm bit c.

Ngc li, khi bn nhn vo nhng cu chuyn ca nhng ngi khng thnh
cng trong vic ginh thm quyn kim sot trong cuc i h, bn thng
thy quy tc ny b b qua. Hy nh li Jane trong chng trc Quy tc
#3: C ri i hc vi mt tng m h v mt cng vic kinh doanh qua
mng nhm h tr cho cuc phiu lu ca c. Nu c gp c Derek
Sivers, c l c tr hon quyt nh ny cho n khi c c bng chng
thc s cho thy c c th kim tin qua mng. Trong trng hp ny, quy
lut kh thi ti chnh ng l c th pht huy tc dng, bi ch cn mt
th nghim nh cng tit l rng thu nhp b ng t cc trang web trn
thc t kh kim hn nhiu, v nh vy s ngn c c t b con ng
hc vn. iu ny khng c ngha rng Jane phi p mnh vo mt cng vic
bun t. M ngc li, quy lut ny c th gip c tip tc khm ph
nhng hng r khc trn hnh trnh phiu lu ca mnh cho n khi tm
thy mt hng i mang n kt qu c thc.

TM TT QUY TC #3
Quy tc #1 v #2 t nn tng cho lp lun mi m ca ti v cch m
mi ngi cui cng cng yu thch cng vic h lm. Quy tc #1 phn bin
li thuyt am m - gi thuyt ny cho rng trc tin bn cn phi tm ra
c am m ca mnh ri sau mi tm mt cng vic ph hp vi n.
Quy tc #2 thay th t duy ny bng thuyt vn ling s nghip. Gi
thuyt ny lp lun rng cc c im to nn mt cng vic tuyt vi l
him c v qu gi, v nu bn mun s hu nhng c im ny trong i
sng cng vic ca mnh, trc tin bn cn phi tch ly nhng k nng
him c v qu gi trao i. Ti gi nhng k nng ny l vn ling s
nghip,v trong Quy tc #2 ti gii thch chi tit cch thc t c
chng.

Cu hi tip theo d nhin l lm th no u t ngun vn ny khi bn

c chng. Quy tc #3 khm ph mt li gii cho cu hi ny bng cch
lp lun rng: vic c c quyn kim sot trong nhng g bn lm v cch
bn lm n l cc k quan trng. c im ny xut hin thng xuyn
trong cuc sng ca nhng ngi yu cng vic mnh lm n ni ti gi n
l liu tin dc ca cng vic m c.

Tuy nhin, u t vn vo quyn kim sot ha ra li rt phc tp. C hai

ci by m mi ngi thng mc phi trong qu trnh theo ui c im
ny. By kim sot th nht ch ra rng c gng t c nhiu s kim
sot hn khi cha vn ling s nghip chng lng cho mnh l mt
hnh ng nguy him.

By kim sot th hai cho thy mt khi bn c s vn chng

lng cho mnh, th bn vn cha thot khi ri ro. Ngun vn ny khin bn
tr nn gi tr vi nhng ng ch n mc h s chin u gi bn i
theo con ng truyn thng hn. H nhn thy rng vic t c nhiu
quyn kim sot hn th tt cho bn nhng khng c li g cho h.
Nhng ci by kim sot t bn vo tnh th kh khn. Gi s bn c mt
tng t c nhiu quyn kim sot hn trong s nghip v by gi
bn ang gp phi s chng i. Lm sao bn nhn bit c s chng
i ny l hu ch (gi d rng, n gip bn trnh c ci by kim sot
th nht) hay bn cn phi l n i (gi d rng, n l kt qu ca ci by
kim sot th hai)?

gii p cho cu hi ny, ti tm gp Derek Sivers. Derek l mt

doanh nhn thnh t, mt ngi ang sng mt cuc i t ch. Ti xin li
khuyn ca anh lc ra nhng quyt nh theo ui s kim sot v anh
tr li vi mt quy tc n gin: Hy lm nhng g m ngi khc sn sng
tr tin cho bn.y khng ch n gin l kim tin (R rng l Derek rt
th vi chuyn tin bc khi anh lm t thin hng triu kim c t
vic bn cng ty u tin ca mnh). Thay v vy, quy tc ny l v vic s
dng tin nh mt ch s trung lp v gi tr- mt cch thc xc nh liu
bn c vn ling s nghip theo ui mt la chn thnh cng hay
cha. Ti gi n l quy lut kh thi ti chnh, v ti kt lun rng y l
mt cng c quan trng gip bn nh hng trong vic t c quyn-
kim sot. Quy lut ny ng trong vic bn ang suy ngh c nn tr thnh
mt doanh nhn khi nghip hay c nn chp nhn mt v tr mi trong mt
cng ty vng chc. Tr khi mi ngi sn sng tr tin cho bn, cn khng
th l mt tng m bn cha sn sng theo ui.
 QUY TC 4 NGH NH LM LN

(HAY TM QUAN TRNG CA S MNH)

CHNG 12 CUC SNG Y NGHA CA PARDIS SABETI

Trong chng ny, ti s trnh by vic c mt s mnh thng nht trong
s nghip ca bn c th mang n cm gic tha mn tuyt vi

CHNG 12 CUC SNG Y NGHA CA PARDIS

SABETI

V GIO S HNH PHC

Ta nh k v mang tn Northwest Science ca Harvard ta lc s 52
ng Oxford, ti Cambridge, bang Massachusetts, v bn phi tn 10 pht
i b mi c th do ht khu vn chnh ni ting ca n. Ta nh ny thuc
v mt t hp cc phng th nghim s xy bng gch v knh, vn l tri
tim mi ca c my nghin cu huyn thoi Harvard. Bn trong, ta nh
ny trng nh phng th nghim khoa hc trong cc b phim Hollywood. Cc
hnh lang mi tng c lt bng b-tng nh bng, v c thp sng
m m o o nh trong cc phim truyn hnh v ti phm.

Bn trong dy hnh lang, ti trung tm ca ta nh, l nhng phng th

nghim ha cht v qua khung knh quan st trn cc cnh ca thp, bn c
th nhn thy cc nghin cu sinh ang ma may cc ng nghim. pha
bn kia dy hnh lang chnh l vn phng ca cc gio s, c bao quanh
bi vch ngn knh dng ng t sn ln n trn. Chnh mt trong nhng
vn phng ny thu ht ti n vi khu nh Northvvest Science trong mt
chiu nng vng thng 6 - phng lm vic ca Pardis Sabeti, v gio s sinh
hc tin ha nm nay 35 tui. C l ngi nm vng mt trong nhng
chin lc kh nm bt nhng li v cng mnh m trong cng cuc tm
kim cng vic m bn yu thch.
Mt trong nhng iu u tin m bn s nhn thy khi tip xc vi Pardis
l c yu cuc sng ca mnh. Ngnh sinh hc, nh bt k lnh vc khoa
hc no khc, i hi rt cao. Chnh v vy, ngnh ny ni danh trong vic
bin nhng gio s tr tui thnh nhng k th l v nghin cng vic.
Ngnh ny cng chnh l ni m nhng biu hin ngh ngi thoi mi l du
hiu ca s tht bi v nhng thnh tu ca ng nghip tr thnh bi kch.
Qu l mt cuc sng m m. V phn Pardis, c y trnh c s phn
ny. Cha y nm pht trong chuyn ving thm ca ti, mt nghin cu
sinh tr tui, mt trong s 10 ngi m Pardis thu lm vic trong Phng th
nghim Sabeti ca c, l u vo vn phng.

Anh ta ct ging, Bn em sp i chi bng chuyn, anh ta m ch nhm

th nghim, m r rng l h rt nghim tc trong vic ny. Pardis ha s
xung chi khi kt thc phng vn.

Bng chuyn khng phi l s thch duy nht ca Pardis. Trong gc vn

phng ca c dng mt cy n ghi-ta, v chc chn khng phi l trang
tr. Pardis chi trong mt ban nhc c tn Thousand Days, rt ni ting trong
gii m nhc Boston. Nm 2008, i PBS gii thiu ban nhc ca c trong
mt s c bit ca chng trnh Nova c tn Researchers Who Rock (Nhng
Nh Nghin Cu Chi Rock).

Nng lng Pardis dnh cho cc hot ng ny chnh l hiu ng ph n t

nhit huyt ca c dnh cho cng vic. a phn nghin cu ca c tp trung
ti chu Phi, vi cc hot ng nghin cu ang din ra ti Senegal, Sierra
Leone, v quan trng hn ht l Nigeria. Vi Pardis, cng vic ny khng ch
n thun l tch ly cc cng b kt qu nghin cu v nhn tin ti tr.
Ly v d ti mt thi im trong cuc i thoi, c ly laptop ca mnh ra
v ni, Anh cn phi xem on video ny ca ti v cc c gi.C bt mt
on clip trn Youtube quay cnh c m n guitar v mt nhm bn c
gi chu Phi ang ht mt bi ht. on clip ny c quay ngoi tri ti
Nigeria. Cnh nn ng sau l nhng rng cy c. Sau ti c bit cc
c gi ny lm vic ti mt phng khm do Phng th nghim Sabeti h tr.
Trong lc clip ang chy c ni mt cch v thc, Cc c gi ny mi ngy
u gp nhng ngi phi tri qua nhng ci cht rt khng khip.Trn
mn hnh, mi ngi ti ci trong khi Pardis m n cho h. C ni
thm, Ti rt thch . Nigeria chnh l ngi nh chu Phi ca ti.

R rng l Pardis trnh c vng xoy nghit ng m cc hc gi tr ri

vo, v thay vo l xy dng mt cuc sng th v (Tht ra khng phi
lc no cng d dng,c tng ni trong mt cuc phng vn, nhng ti
tht s yu nhng g mnh lm). Nhng lm th no c lm c iu ?
Khi dnh thi gian nhiu vi Pardis, ti nhn ra rng nim hnh phc ca
c y n t vic c xy dng s nghip ca mnh da trn mt s
mnh r rng v hp dn - mt th khng ch mang li ngha cho cng
vic ca c m cn cung cp ngun nng lng cn thit c to nn mt
cuc sng bn ngoi phng th nghim. Vi phong cch thnh cng in hnh
ca Harvard, s mnh ca Pardis khng h m h: Mc tiu ca c, ni n
gin l loi b nhng cn bnh cht ngi tn ti t xa xa khi th gii
ny.

S MNH CA PARDIS
Khi cn l mt nghin cu sinh, Pardis v tnh bc vo mt lnh vc mi ni
l ngnh di truyn hc tnh ton - s dng my tnh hiu v cc chui
DNA. C pht trin mt thut ton c th duyt qua cc c s d liu v
gien ngi tm kim du vt ca mt mc tiu kh: s tin ha lin tc
ca con ngi. i vi cng chng, nim rng con ngi vn ang tip tc
tin ha c th gy ngc nhin, nhng i vi cc nh sinh hc tin ha, th
y l chuyn hin nhin. (Mt trong nhng v d kinh in gn y v s
tin ha ca loi ngi chnh l kh nng dung np lactose - kh nng hp
th sa khi trng thnh - mt c im khng ph bin trong loi ngi
cho n khi chng ta thun ha cc loi ng vt cho sa.)
Pardis s dng thut ton ny tm kim nhng loi gien mi tin ha gn
y c kh nng khng li cc loi bnh tt. Lp lun ca c l nu tm thy
nhng loi gien ny v hiu cch chng vn hnh th cc nh nghin cu y
sinh c th m phng li cng dng ca chng cha bnh. Nhng gien c
kh nng khng bnh d nhin s nm trong s nhng ng vin c pht
hin bi thut ton ca Pardis.

Khm ph ln u tin ca Pardis l mt gien c kh nng khng li bnh

st Lhassa, mt trong nhng cn bnh c xa v cht ngi nht lc a
chu Phi. Cn bnh ny cp i hng ngn sinh mng mi nm. (C nhn
mnh, H khng ch n gin l cht. M h cht rt kinh khng.) Gn y
c thm vo danh sch nhng tai ha c xacn bnh st rt v dch hch
m c mun s dng k thut tnh ton ca mnh ng u vi chng.

S nghip ca Pardis c truyn ng lc bi mt s mnh rt c th: s

dng cc cng ngh mi chin u vi cc cn bnh c xa. Vic nghin
cu ny r rng l rt quan trng - tm quan trng ca n c chng minh
bng s kin c va nhn c mt khon ti tr by ch s cho cng trnh
nghin cu ca mnh t c hai t chc l Qu Bill & Melinda Gates v t chc
NIH. Trong cc phn sau, chng ta s tm hiu k hn lm th no m c
tm thy s mnh ny, nhng iu quan trng m chng ta cn lu ngay
by gi l s mnh mang li cho c mt cuc sng ngha v giu nng
lng, nhng c im gip c trnh c vic tr thnh mt nh khoa
hc kh khan v thay vo l mt i sng lm vic hng say. S mnh
ca Pardis chnh l nn tng m trn c xy dng tnh yu vi nhng g
mnh lm, v chnh v vy y l mt chin lc s nghip m chng ta cn
phi hiu r hn.

SC MNH CA S MNH
Mt ngi c s mnh ngha l ngi c mt s tp trung nht qun
xuyn sut s nghip ca mnh. S mnh c c im tng qut hn l mt
ngh c th, v n c th m rng ra nhiu v tr khc nhau. N a ra cu
tr li cho cu hi, Ta nn lm g vi cuc i mnh?S mnh c sc mnh
l v n tp trung ton b nng lng ca bn vo mt mc tiu hu ch, t
ti a ha c sc nh hng ca bn ln th gii ca chnh bn - mt
yu t quan trng trong vic yu thch cng vic ca bn. Nhng ngi cm
thy s nghip ca mnh tht s c ngha s cm thy tha mn hn vi
i sng cng vic ca mnh, v h cng s kin cng hn khi i din vi
s cng thng trong nhng cng vic kh khn. Bn c th cm thy mt
mi khi phi thc khuya tit kim cho thn ch ca mnh mt vi t -la,
nhng thc khuya gip tm ra cch cha mt loi bnh c xa c th lm
cho bn trn y ng lc hn c khi bn bt u - thm ch cn c th tng
thm nhit huyt bn thnh lp mt i bng chuyn hay i lu din vi
ban nhc rock.

Ti b Pardis Sabeti li cun bi s nghip ca c y c mt s mnh thc

y v i li c gt hi c nim hnh phc. Sau khi gp g c, ti i
tm nhng ngi tn dng c im ny to nn cng vic m h yu
thch. Cng cuc tm kim ny dn ti n vi mt nh kho c tr vi s
mnh l ph bin ngnh ngh ca mnh v n dn n vic to ra mt
chng trnh truyn hnh ca chnh anh trn knh Discovery. Ti cng gp
mt lp trnh vin bun chn, ngi nghin cu lnh vc tip th mt cch
c h thng nhm to ra mt s mnh mang n s hng khi trong cng
vic. Trong c ba trng hp ny, ti c gng gii m xem chnh xc nhng
ngi ny tm thy v sau s dng thnh cng s mnh ca mnh nh
th no. Hay ni ngn gn, ti mun cu tr li cho mt cu hi quan trng:
Lm th no hin thc ha mt s mnh trong i sng cng vic ca
bn?

Cu tr li ti tm c kh phc tp. hiu r hn s phc tp ny, hy

t ch ny vo ng cnh rng hn. S mnh l mt trong nhng c
im to nn mt cng vic tuyt vi, v ti s gii thch ti sao tng t
cc c im khc, s mnh cng i hi bn trc tin phi xy dng vn
ling s nghip - mt s mnh khng c vn ling s nghip s tht bi.

Nhng ch c vn ling s nghip thi th cha bin mt s mnh

thnh hin thc. Rt nhiu ngi c th rt ti nng nhng h vn cha nh
c mt hng i hp dn cho s nghip ca mnh. Chnh v vy, ti tip
tc tm hiu thm mt s chin thut cao cp, chin thut ny ng vai tr
quan trng trong vic bin mt tng s mnh hay ho thnh hin thc.
Trong cc chng tip theo, bn s bit c gi tr ca vic th nghim cc
mu s mnh tm ra mt con ng ng theo ui. Bn cng s bit
c s cn thit ca t duy tip th trong qu trnh tm kim s mnh. Hay
ni cch khc, s mnh l mt c im mnh m a vo i sng cng
vic, nhng n cng d thay i, v n i hi ta phi dn d t t bin
n thnh hin thc.

S mnh l mt th kh khn: c l iu ny gii thch ti sao rt nhiu

ngi thiu i s tp trung c t chc i vi s nghip ca h, mc d s
tp trung ny c nhiu ngi ngng m. Nhng ti thi im ny trong
hnh trnh ca mnh, ti tr nn thoi mi vi kh khn, v ti hy vng
nu bn c ti y, bn cng c c s thoi mi ny. Kh khn gip
xua ui nhng k m mng v nht nht, li c hi cho nhng con ngi
nh chng ta, nhng ngi sn sng dnh thi gian cn thn ln k hoch
cho con ng tt nht cho tng lai v sau t tin dn thn hnh ng.
 CHNG 13 S MNH I HI VN LUYN SU NGHIP
Trong chng ny, ti a ra lp lun rng mt s mnh c la chn
trc khi bn c vn luyn s nghip lin quan s kh c th c duy tr
bn vng.

CHNG 13 S MNH I HI VN LUYN SU NGHIP

S MNH THT BI
Khi Sarah vit th cho ti, c y ang b tc. C va mi ngh cng vic
bin tp bo hc cao hc chuyn ngnh khoa hc nhn thc. Sarah
cn nhc vic hc ln ngay khi tt nghip i hc, nhng ti thi im y, c
lo rng mnh khng c nhng k nng cn thit. Tuy nhin, qua thi gian,
c cm thy t tin hn, v sau khi ng k tham gia ri t kt qu xut sc
trong mt kha hc v tr tu nhn to, kha hc m c cho rng nu l
trc y th chc c s s cht khip, Sarah quyt nh chp nhn th
thch v tr thnh mt nghin cu sinh ton thi gian.

V lc ny vn mi pht sinh. Khng lu sau khi quay li con ng hc

vn, Sarah tr nn t lit do thiu mt s mnh tp trung trong cng vic.
C ni vi ti, Ti cm thy rng mnh c qu nhiu mi quan tm. Ti
khng th quyt nh c liu mnh mun i theo con ng nghin cu
hay nghing v ng dng hn. ng s hn l ti tin rng tt c nhng
nghin cu sinh khc u l thin ti... Anh s lm g nu trong tnh hung
ca ti?

Cu chuyn ca Sarah lm ti nh li Jane, ngi m ti k vi bn

Quy tc #3. Nh bn bit, Jane ngng hc i hc [thnh lp] mt t
chc phi li nhun nhm pht trin tm nhn v sc khe, tim nng con
ngi v mt cuc sng ton din.ng tic rng s mnh ny li gp phi
mt thc ti ti chnh nghit ng khi Jane tht bi trong vic gy qu h tr
cho s mnh m h ca c. Khi ti gp Jane, c y ang cn nhc n vic
tm mt cng vic bnh thng, mt iu rt kh khn v c y khng c
bng i hc.

C Sarah v Jane u nhn ra sc mnh ca s mnh, nhng li gp kh

khn trong vic a c im ny vo i sng cng vic ca mnh. Sarah
khao kht c c cng vic tp trung nghin cu gip thay i cuc i ca
nhiu ngi nh Pardis Sabeti, nhng vic tht bi trong vic xc nh mt
s mnh nh vy khin c cn nhc li quyt nh hon tt cao hc. Mt
khc, Jane li chp ni nn mt tng m h (mt t chc phi li nhun
m s pht trin tm nhn ca ti... v mt cuc sng ton din) ri k
vng rng khi c bt u, cc chi tit s dn dn hin ra. Jane cng chng
nhn c kt qu tt hn g Sarah: Nhng chi tit, ha ra li khng t xut
hin, khin Jane khng mt xu dnh ti v vn khng tt nghip i hc.

Ti k cho bn nghe nhng cu chuyn ny v ti mun nhn mnh mt :

S mnh l th rt phc tp. Nh Sarah v Jane nhn ra, ch v bn tht
s mun thc hin cng vic ca mnh da trn mt s mnh no khng
c ngha rng bn c th d dng bin n thnh hin thc. Sau chuyn gh
thm Harvard, ti pht hin rng nu ti mun a c im ny vo con
ng s nghip ca chnh mnh, ti cn phi thc s hiu r hn tnh phc
tp ny. iu c ngha l ti cn phi tm ra iu g m Pardis lm
khc i so vi Sarah v Jane. Cu tr li m ti tm c li n t mt ni
khng ng ti: n lc tm hiu hin tng kh hiu sau y.

TNH PH BIN KH HIU CA PHNG PHP M HA TUYN

TNH NGU NHIN
Khi vit chng ny, ti ang tham d mt hi ngh khoa hc my tnh ti
San Jose, bang California. Sng hm nay, mt iu th v xy ra. Ti
tham d mt phin tho lun m trong bn v gio s n t bn i hc
khc nhau trnh by nghin cu mi nht ca h. Tht bt ng, c bn bi
trnh by u gii quyt cng mt vn c th - s lan truyn thng tin
trong mng li v s dng cng mt k thut c th - m ha tuyn tnh
ngu nhin. C nh th cng ng nghin cu khoa hc my tnh bng mt
sng thc dy v cng mt lc quyt nh l mnh s gii quyt cng mt
vn ny.

Trng hp khm ph ng lot ny khin ti kinh ngc, nhng n s khng

gy bt ng cho tc gi khoa hc Steven Johnson. Trong quyn sch th v
xut bn nm 2010 ca ng, Where Good Ideas Come From? ( Tng Tt
n T u?), Johnson gii thch rng nhng bi snh vy din ra rt
thng xuyn trong lch s khoa hc. Johnson ghi ch: trng hp pht hin
vt en Mt tri vo nm 1611, bn nh khoa hc t bn nc khc nhau
u cng pht hin ra hin tng ny vo cng mt nm. Pin chy bng
in u tin? c pht minh hai ln vo gia th k 18. -xy? c tch
ri vo nm 1772 v 1774. Trong mt nghin cu m Johnson dn ra, cc
nh nghin cu t i hc Columbia tm ra gn 150 v d khc nhau v
cc t ph xut chng trong khoa hc c thc hin bi nhiu nh khoa
hc khc nhau ti khong cng mt thi im.

Nhng v d v s khm ph ng lot ny, d c v rt th v, dng nh

li khng lin quan lm i vi vn v s mnh ngh nghip. Tuy nhin,
ti mong bn hy kin nhn, bi li gii thch cho hin tng ny chnh l
mi lin kt u tin trong chui logic gip ti gii m c nhng g
khc bit vi Sarah v Jane m Pardis lm.

Cc tng ln, theo nh Johnson gii thch, th gn nh lun c pht

hin trong vng kh thi k cn- mt thut ng c mn t nh sinh
hc Stuart Kaufifman. ng s dng n gii thch hin tng hnh thnh
cu trc ha hc phc tp t nhng cu trc n gin hn. Kauffman ghi
nhn rng khi ta cho mt mung cc thnh phn ha hc trn chung vi
nhau, rt nhiu cht ha hc khc s thnh hnh. Tuy nhin, khng phi bt
k ha cht mi no cng c kh nng xut hin nh nhau. Cc ha cht
mi m bn s tm thy l nhng th c th c to ra bng cch kt hp
cc cu trc c trong mung. Ni c th hn, cc ha cht mi nm trong
vng kh thi k cn c xc nh bi cc cu trc hin ti.

Khi Johnson s dng thut ng ny, ng v s i mi v vn ha v khoa

hc ging nh cc cht ha hc phc tp. ng gii thch, Chng ta ly
nhng tng m mnh c k tha hay v tnh tip cn c, trn chng
li vi nhau v to mt hnh dng mi. tng t ph tip theo trong bt
k lnh vc no cng c tm thy vng tin tin nht ti thi im hin
ti, trong phn khng gian cn k cha ng s kt hp mi ca cc tng
sn c. Chnh v th, l do ti sao cc pht hin quan trng thng xy ra
ng lot l v chng ch c th thc hin c khi chng bc vo vng kh
thi k cn, m ti thi im bt k ngi no khm ph vng khng gian
ny - nhng ngi n c ni tin tin nht ti thi im hin ti - cng
s nhn thy cng nhng sng kin t ph ang ch c tm thy.

Ly mt v d v s khm ph trng lp: s tch chit -xy ra lm mt

thnh phn ca khng kh khng th no thnh hin thc cho n khi c hai
th xy ra: Mt, cc nh khoa hc bt u ngh v khng kh nh mt vt
cht cha ng cc nguyn t, ch khng ch n thun l mt khong
khng; v th hai, cc thc o cm bin, mt cng c quan trng cn thit
trong cc th nghim, xut hin. Mt khi hai s pht trin ny xy ra, vic
tch -xy tr thnh mt mc tiu ln trong vng kh thi k cn - n tr nn
r rng i vi bt k ngi no nghin cu theo hng ny. Hai nh khoa
hc Carl Wilhelm Scheele v Joseph Priestley ang nghin cu theo hng
ny v chnh v vy c hai u c lp thc hin nhng th nghim cn
thit, nhng gn nh cng mt thi im.

Nh ti cp, vic hiu v vng kh thi k cn v vai tr ca n trong

s i mi chnh l mi lin kt u tin trong chui cc lp lun s gii
thch cho chng ta cch thc xc nh mt s mnh ngh nghip ng n.
Trong phn tip theo, ti s a ra mi lin kt th hai, th s kt ni th
gii ca nhng t ph khoa hc v th gii ca cng vic li vi nhau.

S MNH C THC Y BI VN LUYN S NGHIP

Nh chng ta va tm hiu, cc t ph khoa hc i hi trc tin bn phi
n c vng tin tin nht trong lnh vc ca bn. Ch khi bn mi c
th nhn thy vng kh thi k cn, ni m cc tng sng to gn nh
lun c pht hin. Sau y l kt lun m ti c c khi suy ngm v
Pardis Sabeti v gi thuyt v s i mi ca Johnson: Mt s mnh s
nghip tt cng tng t mt bc t ph khoa hc - n l mt s
i mi ang ch c khm ph vng kh thi k cn trong lnh
vc ca bn. V vy, nu bn mun xc nh mt s mnh cho s nghip
ca bn, trc tin bn cn phi tin vo vng tin tin nht - l ni duy
nht m nhng s mnh ny th hin r trc mt bn.

iu ny gii thch cho s kh khn vt v ca Sarah: C c gng tm s

mnh trc khi tin vo vng tin tin nht (Sarah ch mi l nghin cu
sinh c hai nm vo thi im c bt u lo lng v s thiu tp trung ca
mnh). T gc nhn ca mt nghin cu sinh mi, c y cn qu xa vng
tin tin nht v gn nh khng c hy vng nhn thy c vng kh thi k
cn, v nu c khng th nhn thy vng ny, th nhiu kh nng c khng
th xc nh mt nh hng hp dn cho cng vic. Theo gi thuyt ca
Johnson, Sarah c th lm tt hn bng cch tinh thng mt lnh vc c
trin vng u tin - mt nhim v c th tn nhiu nm tri - v ch sau
mi bt u ch n vic tm kim s mnh.

Chnh khong cch n vng kh thi k cn ny cng gy kh khn cho

Jane. C mun thnh lp mt t chc phi li nhun c th thay i cch
sng ca mi ngi. Tuy nhin, mt t chc phi li nhun thnh cng cn c
mt trit l c th vi bng chng mnh m v hiu qu ca n. Jane khng
h c mt trit l nh vy. tm c n, c cn phi nhn thy vng kh
thi k cn trong lnh vc phi li nhun ca mnh, v iu ny i hi c trc
tin phi n c vng tin tin nht trong n lc nng cao i sng ca
ngi khc - mt qu trnh m i vi Sarah i hi s kin nhn v nhiu
nm lm vic. Jane ang c xc nh mt s mnh trc khi c tin n
vng tin tin nht v d dng tin on c l c khng th ngh ra bt k
th g nhn c s ng h ca ngi khc.

Ngm li, chng ta thy nhng pht hin ny rt hin nhin. Nu nhng s
mnh to nn s thay i trong cuc sng c th c tm thy ch vi mt
cht suy ngm v mt thi lc quan, th c l vic thay i th gii ny l
qu i bnh thng. Nhng n hon ton khng bnh thng; n rt him.
V by gi chng ta hiu s him c ny l bi v nhng t ph i
hi bn trc tin phi bc vo vng tin tin nht, iu ny rt kh - v
hu ht chng ta u c n trnh tr ngi ny trong i sng cng vic ca
mnh.

Nhng bn c tinh chc s nhn ra vic bc vo vng tin tin

nhtny c im g tng ng vi khi nim vn ling s nghip. Vic
bc vo vng tin tin nht ca mt lnh vc cng c th hiu theo ng
cnh sau: Qu trnh ny xy dng nhng k nng him c v qu gi, t
to nn ngun vn s nghip ca bn. Tng t, vic xc nh mt s mnh
hp dn khi bn bc vo vng tin tin nht cng c th c hiu nh
l u t vn s nghip c c nhng c im hp dn trong cng
vic. Hay ni cch khc, s mnh chnh l mt v d khc ca thuyt vn
ling s nghip trong thc tin. Nu b qua bc ny, bn c th i n kt
cc nh Sarah v Jane: nhit huyt th c tha nhng li chng c g th
hin ra.

Khng h ngc nhin khi quay li cu chuyn ca Pardis Sabeti, chng ta

thy rng con ng dn n s mnh ca c l v d tuyt vi cho thuyt
vn ling s nghip p dng vo thc tin.
S KIN NHN CA PARDIS
Ti ngh rng chng ta cn c am m hnh phc,Pardis ni vi ti.
Thot nghe c v nh c ng h thuyt am m m ti lt ty Quy tc
#1. Nhng sau c gii thch r hn: Ch l chng ta khng bit c am
m l g. Nu anh hi mt ngi no , h s ni vi anh iu m h
ngh rng h am m, nhng rt c th h hiu sai.Hay ni cch khc,
c tin rng am m cng vic l mt iu cn thit, nhng Pardis ng thi
cng tin rng tht l ng ngn khi c gng i tm cng vic no s dn n
am m ny.

Khi bn nghe cu chuyn ca Pardis, ngun gc ca trit l ny bng tr nn

r rng. C k, Khi cn hc trung hc, ti rt m mn ton.Sau c c
hc mt gio vin sinh hc m c rt yu qu, iu ny khin c ngh rng
sinh hc c th ph hp vi c. Khi n MIT, c buc phi la chn gia ton
hc v sinh hc. V ti nhn ra khoa sinh hc MIT rt ch trng n cng
tc ging dy,c gii thch. Vy nn ti chn sinh hc.Vi vic chn ngnh
sinh hc, c cn mt k hoch khc: C quyt nh rng s phn ca mnh l
tr thnh mt bc s. Ti nh gi bn thn mnh l mt ngi quan tm
n ngi khc. Ti mun thc hnh y hc.

Pardis t thnh tch rt tt ti MIT, c ginh c hc bng Rhodes, v

dng n ly bng tin s ti OxFord. C tp trung vo nhn chng hc
sinh hc, mt ci tn in hnh hn lm kiu Oxford cho mt lnh vc m
hu ht ngi ta s gi n gin l cng ngh gien.

Chnh ti Oxford, Pardis quyt nh rng chu Phi v cc cn bnh truyn

nhim l mt ch nghin cu th v v y tim nng. Nu bn , th
y l lnh vc th ba trong cuc i sinh vin m c cm thy b thu ht -
danh sch by gi c ton hc, y hc v bnh truyn nhim. chnh l
l do m c rt thn trng trong vic xc nh trc mt s mnh no -
theo kinh nghim ca c, rt nhiu th c th trng rt hp dn ti nhiu
thi im khc nhau.

Sau Oxford, Pardis tr v Trng Y Harvard ly bng Tin s Y dc. Tht

th v, ngay c khi c ang sp hon tt chng trnh tin s trong ngnh di
truyn hc, c vn cha sn sng t b d cm trc y rng c sinh ra
lm mt bc s. Kt qu l c tr thnh mt sinh vin ngnh y tr tui dng
thi gian rnh ca mnh vit lun vn tin s. C cnh bo, Nu anh
mun vit mt iu g v vic c mt cuc sng tuyt vi, ng hi ti v
qung thi gian ti Harvard. l mt giai on gian kh.

Pardis hon thnh lun n ca mnh v tr thnh nghin cu sinh hu tin

s, vn tip tc phn thn gia cng vic ny vi chng trnh Tin s Y dc
ca mnh. C i tu in ngm qua li gia Harvard v MIT, MIT l ni m
by gi c ang lm vic ti Broad Institue cng nh di truyn hc ni ting
Eric Lander. Chnh lc ny, tng ca c v vic s dng phn tch thng
k tm kim bng chng v nhng tin ha gn y ca con ngi bt
u m hoa kt tri, dn n mt bi nghin cu ca c c ng trn t
Nature vo nm 2002.

Theo nh Google Scholar, bi nghin cu ny c trch dn hn 720 ln

k t ngy ng ti. Pardis ni, Mi ngi bt u i x vi ti khc i sau
bi nghin cu. V l khi nhng li mi lm vic t khoa nghin cu bt
u a n.Mc d trong khong thi gian ny c hon thnh chng
trnh Tin s Y dc, nhng ch n lc ny th s mnh ca c cui cng mi
tr nn r rng: Tr thnh mt bc s lm sng khng cn hp l; c d nh
xy dng s nghip nghin cu tp trung vo vic s dng di truyn hc
tnh ton nh bi cc cn bnh c xa. Pardis nhn cng vic ging dy
ti Harvard, v cui cng th c cng sn sng tp trung hon ton vo
mt mc tiu duy nht trong s nghip ca mnh.
iu lm ti ngc nghin v cu chuyn ca Pardis l phi rt lu trong
qu trnh hc tp c mi xc nh c s mnh - mt s mnh gi y nh
ngha ton b s nghip ca c. S chm tr ny th hin r nt nht bng
quyt nh vn hc - v hon thnh! - trng Y mc d c ang lm mt
lun n nghin cu tin s ang bt u to ra nhiu s ch . y khng
phi l nhng hnh ng ca mt ngi bit r v s phn ca mnh ngay t
u. Vic nhn thc c s mnh n rt tr, vo khong thi gian ng
bi trn t Nature, khi Pardis cui cng trin khai tng v di truyn
hc tnh ton n mc s hu ch v k v ca n tr nn qu r rng.

Ni theo thut ng ca ti, th khong thi gian di hc tp ny, bt u vi

cc lp sinh hc i hc v tip tc xuyn sut ti bng tin s, v sau
l nghin cu sinh hu tin s ti Broad Institute, chnh l lc c xy dng
kho vn ling s nghip ca mnh. Khi nhn li mi tr thnh gio s ging
dy ti Harvard, c cui cng sn sng trao i vn ling s nghip
t c mt s nghip c thc y bi s mnh m c ht lng ht sc
cho n ngy nay.

Quy tc #4 c t tn l Ngh Nh, Lm Ln. gii thch cho ta

ny, chng ta cn hiu v vn ling s nghip v vai tr ca n trong s
mnh. Tin ti vng tin tin nht ca mt lnh vc l mt hnh ng ca
vic ngh nh; n i hi bn tp trung vo mt s t ch trong mt
khong thi gian kh di. Tuy nhin, mt khi bn tin ti vng tin tin
nht, v khm ph ra mt s mnh trong vng kh thi k cn, bn cn phi
theo ui n vi tt c nhit huyt: hnh ng ln.

Pardis Sabeti ngh nh bng cch tp trung mt cch kin nhn trong nhiu
nm lin vo mt lnh vc hp (di truyn hc ca cc cn bnh ti chu Phi),
nhng sau li hnh ng ln mt khi c thu thp s vn s nghip
xc nh mt s mnh (s dng di truyn hc tnh ton hiu v chin
u chng li nhng cn bnh c xa). Ngc li, Sarah v Jane li o ln
trnh t ny. H bt u bng vic ngh ln v tm kim mt s mnh thay
i th gii, nhng thiu i vn ling s nghip nn h ch c th lin kt
vic ngh ln ny vi nhng hnh ng nh khng hiu qu. Chng ta c th
kt lun rng ngh thut ca s mnh i hi chng ta phi km nn nhng
tham vng nht thi trong cng vic v thay vo cn phi c s kin
nhn i ng theo trnh t m chng ta quan st thy Pardis Sabeti.

CHNG 14 S MNH CN NH CC CHT T

Trong chng ny ti a ra lp lun rng nhng s mnh tuyt vi c
hin thc ha thnh nhng thnh cng rc r chnh l kt qu ca vic s
dng nhng d n kh thi nh - nhng cuc nh cc nh - khm ph
nhng kh nng chc chn c th xy ra xung quanh mt tng hp dn.
 CHNG 14 S MNH CN NH CC CHT T

T TNG N HIN THC

Thi gian tm hiu v Pardis Sabeti thuyt phc ti rng vn ling s
nghip rt cn thit xc nh mt s mnh tt. Nhng k c khi bit c
iu ny vn c mt ngh quanh qun khng yn trong u ti: Ti sao ti
li khng c s mnh ngh nghip ca ring mnh?

Khi gp Pardis, ti c bng tin s v khoa hc my tnh MIT v tn ti

c trn hng chc bi nghin cu c thm nh. Ti tng i din thuyt v
cng trnh nghin cu ca mnh trn khp th gii, t Rio n Bologna, ri
Zurich. Hay ni cch khc, ti thu thp vn ling s nghip, v s vn
ny cho php ti xc nh nhiu s mnh tim nng c lin quan n k
nng ca ti. Thm ch, ti cn ghi li nhng tng ny v ti lun mang
theo mt cun s bn mnh.

Nhng iu ny dn ti quay li cu hi ln vn trong tm tr. Ti c nhiu

quyn s ghi ch li nhng s mnh tim nng, vy m ti khng tn tm
tn lc cho mt s mnh c th no c. V ti bit mnh khng h n c
trong trng hp ny. Nhiu ngi c mt kho vn ling s nghip, v th h
c th xc nh nhiu loi s mnh tim nng khc nhau cho cng vic ca
mnh, nhng c rt t ngi tht s xy dng s nghip xoay quanh nhng
s mnh nh vy. V th, c l cng c xc nh s mnh ny cn nhiu hn
na ch khng ch n gin l bc vo vng tin tin nht. Mt khi bn
c s vn cn thit xc nh s mnh, bn vn cn phi tm cch thc thi
s mnh ny. Nu bn khng c mt chin thut ng tin cy i t
tng n hin thc, vy th cng ging nh ti v nhiu ngi khc, bn s
dm chn ti ch.

Chng ny l phn u tin trong hai chng tip theo m ti s nghin

cu v nhng ngi thnh cng trong vic thc hin bc phng s
mnh. Mc tiu ca ti l tm ra nhng chin thut c th gip bn bin
tng ln thnh nhng kt qu ng khm phc - loi chin thut c kh
nng chuyn ha nhng s mnh trong quyn s ca ti t tng n
thun thnh mt nn tng vng chc cho mt s nghip hp dn. Chng ta
s bt u vi cu chuyn ca mt nh kho c hc tr tui n t mt th
trn nh min ng Nam Texas: ngi khm ph ra mt chin lc h
thng a mt s mnh to bo vo trong mt lnh vc ni ting l tun
th lut l.

BU VT M
Ln u tin ti bit n Kirk French l khi xem knh Discovery. Trong lc ti-
vi chiu qung co gia gi, ti thy mt qung co cho show mi nht ca
nh i. N c tn gi l American Treasures (Bu Vt M). Qung co ny
chiu hai nh kho c tr mc qun jean, o s-mi sn vai, li chic Ford F-
150 c i khp nc M gip mi ngi xc nh ngha lch s ca nhng
vt gia truyn trong dng h mnh. Ngi dn chng trnh l Kirk French
v Jason De Len. C hai u rt si ni, nng ng v th hin s yu thch
cc vi cng vic ny. Ti t u DVR thu li bui ln sng u tin.

u phn mt, Kirk v Jason n vng t pha ng Texas, tr trong mt

ci p c k bi bm. H iu tra v tnh xc thc ca mt b qun
o c cho l thuc v Clyde Barrow ca bng cp Bonnie v Clyde kht
ting.

Ch mt 30 giy cc nh kho c bc b khng nh ny: vo thi ,

khng c nhiu b o qun c nhn Made in China(Sn xut ti Trung
Quc). Nhng iu ny khng khin h nn ch.

ng xut thn t mt gia nh lm ru lu?French hi.

ng vy,Leslie, ngi ch s hu b o, tr li.

Th vi ly xem.
Ngay lp tc h rt ra mt vi ly. Khi Leslie ru vo ly ca Mason ng ta
cnh bo, ng hi chng c. Cu s khng ung nu bit ru ny l g
u.Kirk v Jason ngi trn hai thanh g, ung ru v trao i, xung
quanh bao ph bi s h v ca min ng Texas, dng nh h ang c
mt khong thi gian th v cng nhau.

C iu g m American Treasures khin ti ch . Ti ngh rng mt khi

ti b qua ci tn ca chng trnh - ci tn m sau ny Kirk tha nhn rng
anh ght cay ght ng v kin quyt phn i - ti ngc nhin trc s tht
rng nhng ngi t chc chng trnh c mt mc ch xa hn l ch mun
ln truyn hnh. Trc tin, h khng phi l ngi dn chng trnh ton
thi gian m l nhng nh kho c hc. (Knh Discovery phi mua mt hc
k ging dy ca h h c th quay c t chiu u tin). Bn cnh
, khng c bt k mt cuc trao i tin mt no trong chng trnh ny
(mt iu rt thng thy trong th loi ny). t gi tr tin bc ln nhng
c vt l i ngc li s mnh ca kho c. Kirk v Jason khng chp nhn
iu ny. Thay vo , nhng ngi t chc chng trnh dng nh b thc
y bi mt tng rng h ang gio dc cng ng v thc t ca ngnh
kho c hc hin i. l s mnh ca h, v nh c chng minh bng
n ci trn khun mt h khi h cng nhau ung ru min ng Texas
trong tp u tin, y l mt s mnh cc k th v theo ui.

Khng lu sau khi gp Pardis Sabeti, vo thi im ti bt u t hi ti sao

mnh khng c mt s mnh ngh nghip no, Kirk v Jason xut hin trong
u ti. Ti pht hin ra rng h chnh l v d hon ho cho vic i t
tng n hin thc. S mnh ph bin khao c hc n cng chng, v tn
hng khong thi gian thc hin n, d nhin nghe rt tuyt vi trn giy,
nhng tht s cng hin s nghip cho s mnh ny, c bit l khi bn
ch va mi tt nghip i hc v ang c gng to nn tn tui trong lnh
vc hc thut truyn thng, l mt vin tng kinh khng. Ti gi cho
Kirk tm hiu chin thut m anh s dng thc hin bc phng
y t tin ny.

NH KHO C BN GIY
Khng mt ai bit Kirk French li miu t anh l mt ngi t nht. Anh ni.
Sau khi Bush c c vo nm 2004, ti nh mt ngha cuc sng. Ti
bn ht tt c mi th v chuyn vo rng.Rng y l mt mnh t c
rng gn 65.000 mt vung, v mt khong 20 pht li xe t trng Penn
State, ni Kirk ang theo hc cao hc ti thi im .

Trong lc ang ri vo trng thi n s, anh quyt nh xy mt sn khu

g trong mt rng cy to khng qu xa ch ca mnh v t chc m
nhc hi m anh t tn l Ngy Hi Kirk. Jason De Len, bn hc ca Kirk
ti Penn State c mt ban nhc tn l Wilcox Hotel chi trong m hi.
Anh ngng m tnh cch nng ng ca Kirk v hi liu anh c mun qun
l ban nhc Wilcox Hotel hay khng. Kirk cm thy cng vic ny c v th
v. Cui cng h quyt nh tm ngh cao hc mua mt chic xe but loi
nh v li khp t nc lu din. H cng thu m hai a CD trong
khong thi gian . Ti k nhng cu chuyn ny bi v chng chng t
Kirk l mt ngi khng ngi th nhng iu to bo nu nh iu ha
hn bin cuc sng ca anh tr nn th v hn.

Kirk hc cao hc ngnh qun l ngun nc ca ngi Maya. Anh c

phng vn cho mt b phim ti liu trn knh History v ngi Maya vi tn
gi Lost Worlds (Th Gii B Mt). L ngi lun tm kim nhng phng
thc sng to gii phng nng lng bn thn, tri nghim ny gip anh
ngh n mt s mnh tim nng cho s nghip ca mnh: ph bin ngnh
kho c hc hin i vi cng chng. N lc u tin nhm khm ph hng
i ny bt u sau khi anh tt nghip vi tm bng tin s v tr thnh mt
nghin cu sinh hu tin s, nghin cu tp trung ch yu vo mt b phim
ti liu c in nm 1961 tn Land and Water: An Ecological Study of the
Teotihuacan Valley of Mexico (t v Nc: Nghin Cu Sinh Thi v Thung
Lng Teotihuacan ca Mexico), c quay bi nh kho c qu c William
Sanders ca i hc Penn State. Vi nhng ngi nghin cu v lch s sinh
thi nh Kirk, b phim ny c tm nh hng rt ln.

Tuy nhin, s t ph v s mnh ca Kirk bt u vo thng 12 nm 2009.

George Milner, mt gio s vn phng k bn Kirk, mi anh ng cng
mt nhm nhng nh kho c hc ang vy quanh in thoi ca Milner.
ng ni, Cc cu cn phi nghe tin nhn ny,trong lc bm nt gi vo
hp th thoi ca mnh. Tin nhn l ca mt ngi n ng sng pha Bc
Pittsburgh. Nghe ging th c v nh ng y n ni rt r rng v c t -
ch t l vy, cho n khi ng cp l do ti sao mnh gi n khoa kho c
ca Penn State. ng gii thch, Ti ang s hu th m ti ngh rng l kho
bu ca Knights Templar (Hip s dng n) sn sau nh ti.

C bn ng lot ph ln ci. Nhng sau Kirk xen vo, Ti s gi li

cho ng ta.Nhng ng nghip nhiu kinh nghim hn c gng thuyt phc
anh ng lm vy. H ni, ng ta s khng yn cho cu u. ng ta s
gi li cho cu mi tun v lin tc t cu hi cho cu.

Kirk gii thch cho ti rng trong lnh vc hc thut nh kho c hc, bn
nhn c rt nhiu cuc gi kiu nh vy - nhng ngi ngh rng h va
tm thy du chn ca mt con khng long, hay i loi b - v vi p lc
ca vic nghin cu ging dy, chng bao gi c thi gian chy theo
nhng cuc gi . Nhng Kirk nhn thy y l mt c hi c th h tr cho
s mnh ca mnh. Anh nhn ra, Vic m rng n cng chng nh th ny
chnh xc l nhng g m cc nh thao c hc nn lm.

Anh quyt nh tm hiu v nhng cuc gi ngu nhin n khoa kho c

hc. Anh ln k hoch gp nhng ngi ny, lng nghe cu chuyn ca h,
v gii thch nhng nguyn tc kho c nhm gip h xc nh c liu c
phi l nhng hip s thi trung c tng i do vng quanh khu i
Pittsburgh hay khng. Khng ch gp mt, Kirk cn quay phim li cc cuc
gp g vi mc tiu c th l sn xut mt b phim ti liu da trn trng
hp th v nht. Anh gi d n ca mnh l The Armchair Archaeologist (Nh
Kho c Bn Giy). Anh c on d n c nhn ny s mt khong 5 n
10 nm - bn cnh vic quay phim Thung lng Teotihuacan. Anh ni, Ti
ngh l ch t th ti cng c th chiu n cho cc sinh vin ca mnh xem
trong lp nhp mn kho c hc.

Mt sng Ch nht, khng lu sau khi nghe tin nhn thoi v kho bu ca
cc Hip s dng n, Kirk gi mt chuyn vin quay phim v mt chuyn
vin m thanh ri thng tin n Pittsburgh tm hiu v trng hp ny.
Kirk nh li, ng y rt th v. ng c nhng tng in r, nhng ni
chuyn vi ng y vui lm. Chng ti ni c ngy, ung bia v tn gu.Ha
ra kho buthc cht ch l nhng mnh xng hu c v nhng chic
inh ng ray c tm thy trong mt ci h si. Nhng tri nghim y
truyn cm hng cho Kirk. Mi th mang li kt qu tt hn anh tng.

Trong khong thi gian ny, knh Discovery mun c mt chng trnh
truyn hnh thc t lin quan n kho c hc. Thng thng trong ngnh
truyn hnh, thay v t pht trin tng, h s thng tin rng ri v mong
mun ca mnh v cho cc cng ty sn xut c lp xut tng. Ba
thng sau khi Kirk quay phim Pittsburgh, mt trong nhng cng ty sn
xut ny lin h trng khoa kho c hc ti Penn State, v ng y thng
bo n ton b i ng trong khoa. Kirk nh li, Ti ch mi c ba thng
kinh nghim ging dy vo lc y. Nhng ti rt hng th vi ngnh truyn
thng th nn ti ngh: Sao khng phi l mnh? Sau Kirk lin lc vi
cng ty sn xut. Khng lu sau cuc ni chuyn u tin, anh chia s, Ti
c tng cho show truyn hnh.Anh gi h bng ghi hnh Nh Kho c
Bn Giy.
Cng ty sn xut thch tng v h cng thch Kirk. H ghi hnh li
chuyn gh thm ca Kirk n a im kho bu ca Hip s v gi on
bng n knh Discovery v knh History. Knh History ng h tr ti
chnh cho mt tp quay th, nhng knh Discovery th tuyn b, Dp lun
v quay th. Chng ta quay mt mch 8 tp lun.Khi h bo Kirk thm
ngi ng dn chng trnh, anh ch c mt ci tn duy nht trong u:
bn tt ca anh Jason De Len. Jason lc ny cng va mi tt nghip Penn
State v bt u lm tr l gio s ti Michigan. H sp xp vi Discovery
mua mt hc k ging dy bt buc ca h vo ma thu k tip, sau ln
ng quay t u tin ca show truyn hnh m sau ny c bit n vi
tn American Treasures.

TN DNG NHNG CUC NH CC NH

S mnh ca Kirk l ph bin ngnh kho c hc, v anh y mun thc hin
n theo cch c th gip anh to nn mt cuc sng si ng. Dn chng
trnh American Treasures bin s mnh ny thnh hin thc. Cu hi t
ra l anh y lm th no c bc nhy t mt tng chung chung
n nhng hnh ng c th.

Sau y l nhng g ti nhn thy: Con ng dn n American Treasures

ca Kirk tnh tin t t. Khng phi bt cht m anh quyt nh rng mnh
mun dn mt chng trnh truyn hnh v sau i ngc li bin c
m thnh hin thc. Thay vo , anh i ln t s mnh gc ca mnh - ph
bin ngnh kho c hc - vi mt lot nhng bc th nh. Ly v d, khi
anh c c cun phim c Land and Water, anh quyt nh s ha chng v
sn xut a DVD. Sau bc i nh ny, anh i mt bc ln hn mt cht l
gy qu quay phin bn mi ca b phim ti liu gc. Khi George Milner
bt on i thoi v kho bu Hip s dng n cho anh nghe, Kirk cng i
mt bc va phi khc l thc hin d n The Armchair Archaeologist m
khng c mt tm nhn c th no v s hu ch ca n hn l mt cun
phim gii thiu chiu trong lp nhp mn kho c. Tuy nhin, bc nh cui
cng ny ha ra li l mt thng li, dn anh thng n chng trnh truyn
hnh ring.

Trong lc suy ngh v ngha trong cu chuyn ca Kirk, ti v tnh bt gp

mt quyn sch kinh doanh mi ni gn y c ta l Little Bets (Nhng
Cuc nh Cc Nh), c vit bi mt nh cu u t mo him c tn
Peter Sims. Khi nghin cu nhng nh i mi thnh cng, t Steve Jobs
n Chris Rock ri n Frank Gehry, cng nh cc cng ty i mi nh
Amazon v Pixar, Sims tm thy mt chin thut chung cho tt c mi ngi.
Anh vit, Thay v tin rng h cn phi bt u bng mt tng ln hoc
ln k hoch trc cho c mt d n khng l, h t nhng vn cc nh
c h thng vo mt vi hng i c v trin vng, ri thu thp nhng thng
tin cn thit t rt nhiu nhng tht bi nh v t nhng chin thng nh
nhng quan trng[phn in nghing l ca ti]. Sims lp lun rng dng
thng tin phn hi nhanh v thng xuyn ny cho php h tm thy nhng
hng i khng ng n v t c nhng kt qu phi thng.

minh ha cho ny, Sims k chi tit v d ca Chris Rock trong vic
chun b mt bui din hi cho chng trnh HBO c bit ni ting ca
mnh. Rock s thc hin khong 45 n 55 chuyn gh thm khng bo
trc n mt cu lc b hi ti vng New Jersey gip anh y xc nh
xem phn no hiu qu v phn no khng. Sims lu rng Rock xut hin
trn sn khu cng mt tp giy mu vng v din nhiu mn hi khc nhau
ghi nhn phn ng ca m ng. Hu ht u khng nh mong i.
Chng c g ngc nhin khi Rock ngc ln v ni, Phn ny cn phi kch
thch hn na,trong khi m ng ci ngt ngho trc s vng v ca
Rock. Nhng nhng tht bi nh ny, i km vi nhng chin thng nh ca
nhng mn din hi thnh cng, cung cp cho Rock ngun thng tin cn
thit to nn mt bui din phi thng.
Ti nhn ra rng nhng cuc nh cc nh ny l cch m Kirk dng
cm nhn s mnh ph bin ngnh kho c hc ca mnh. Anh th sn xut
a DVD, quay mt b phim ti liu, v quay mt chui cc b phim cho sinh
vin ca mnh. N lc cui cng c trin vng nht, hn nhin l Kirk khng
th no bit trc vic ny. iu quan trng v nhng cuc nh cc nh
l chng cc k nh. Bn th lm mt th g , nhiu nht l mt khong
vi thng. Hoc thnh cng, hoc tht bi, nhng d th no i na, bn
cng s c nhng thng tin phn hi quan trng dn dt bn i cc bc
tip theo. Hng tip cn ny tri ngc hn tng phi chn mt k
hoch to bo v t cc tht ln vo n. Nu Kirk lm iu ny - ly v d,
anh quyt nh s cng hin hng nm tri cho vic ph bin phim ti liu
Land and Water - anh s khng th no thnh cng vi s mnh ca mnh
nh hin gi.

Khi nhn li cu chuyn ca Pardis Sabeti, ti cng nhn thy chin thut t
cc nh trong . Nu bn nh li, c y sm a ra quyt nh trong
qung i sinh vin ca mnh rng c s theo ui mt s mnh cha tr
nhng cn bnh truyn nhim ti chu Phi. Nhng ti thi im ny, c
khng bit cch no bin s mnh thnh hin thc, v th c tin hnh
nhng th nghim nh. C bt u trong phng th nghim, nghin cu v di
truyn gien ca ngi M gc Phi. iu ny c v khng ng lm, nn c
chuyn n mt nhm chuyn v bnh st rt - nhng mt ln na, c
khng nhn thy mt con ng r rng tin ti s mnh ca mnh. Quay tr
li Harvard, c bt u vai tr nghin cu sinh hu tin s ti Broad Institute.
V chnh ti y c to c s ch vi hng tip cn in ton ca mnh
tm kim nhng du hiu ca chn lc t nhin trong gien ngi. Chnh
ln t cc cui ny - trong mt chui di nhng t cc - chng minh
y l mt trn thng ln. V by gi, c quyt nh cng hin s nghip
theo ui n. Khng phi nh to bo, m l th nghim, chuyn i mt
s mnh chung chung ca Pardis mt thnh cng c th.
TM NGH
Chng ta hy tm dng y mt cht tng kt li nhng g chng ta
bit cho n lc ny v s mnh. Trong chng trc, ti s dng cu
chuyn Pardis Sabeti nhn mnh rng bn cn c vn ling s nghip
trc khi bn xc nh mt s mnh thc t. Tuy nhin, mt tng tt v
s mnh khng c ngha l bn s thnh cng trn con ng theo ui n.
Vi suy ngh , trong chng ny chng ta nghin cu cuc i ca Kirk
French hiu r hn cch to nn bc nhy vt t vic xc nh mt s
mnh thc tin cho n vic bin n thnh hin thc thnh cng.

y chng ta pht hin ra tm quan trng ca nhng cuc nh cc nh.

ti a ha kh nng thnh cng ca bn, bn cn thc hin nhng th
nghim nh m s mang li cho bn thng tin phn hi c th. i vi Chris
Rock, mt ln t cc nh vy c th bao gm vic k mt cu chuyn hi
trc m ng v quan st xem h c ci hay khng, trong khi i vi
Kirk, th n c th l sn xut nhng on phim mu cho mt b phim ti
liu v xem xt liu n c hp dn ngun vn hay khng. Nhng cuc nh
cc ny cho php bn khm kh mt hng i c th xoay quanh s mnh
tng qut, v gip bn tm ra cng vic no c kh nng ln nht a
bn n nhng kt lun tuyt vi.

Nu vn ling s nghip gip bn xc nh mt s mnh hp dn, th chin

thut t cc nh s cho bn c hi thnh cng trong s mnh ny.
thc hin chin lc s nghip ny, bn cn c hai th y. Tuy nhin, bn s
thy rng trong chng tip theo, cu chuyn v s mnh vn cha dng li
. Khi tip tc nghin cu v ch ny, ti tm ra mt chin thut th
ba v cui cng gip ti tch hp c im ny vo hnh trnh tm kim cng
vic yu thch.
 CHNG 15 S MNH CNG CN TIP TH
Trong chng ny, ti s chng minh rng nhng s mnh thnh cng m
mn l kt qu ca vic tm kim nhng d n tha mn quy lut to du
n - quy lut ny i hi mt tng to cm hng ngi khc bnh lun
v n, v n c trin khai theo hng gip vic bnh lun qua li tht d
dng.

CHNG 15 S MNH CNG CN TIP TH

CUC I C BIT CA GILES BOWKETT

Giles Bowkett yu cng vic kim sng ca mnh. Trn thc t, cuc chm
trn u tin ca ti vi Giles l thng qua mt e-mail anh gi cho ti vi
tiu : Cuc i c bit ca ti.

Mc d vy, Giles khng phi lc no cng yu s nghip ca mnh. tng

c thi im anh khng mt xu dnh ti v tht nghip, v c nhng thi
im anh phi chu ng nhng cng vic ngn n tn c. Bc ngot ca
anh xy n vo nm 2008 khi Giles tr thnh siu sao trong cng ng lp
trnh vin chuyn v ngn ng lp trnh Ruby. Anh hi tng li giai on
tn tui anh ni nh cn trong gii, Nh th tt c mi lp trnh vin Ruby
trn hnh tinh ny u bit n tn ti. Ti cn gp nhng ngi n t
Argentina v Na Uy, h khng nhng bit ti l ai m thm ch cn thy sc
khi bit rng ti khng ngh l h bit n mnh.

Ti s sm i su vo chi tit lm th no m Giles tr thnh mt ngi sao,

nhng iu m ti mun nhn mnh ngay lc ny l s ni ting cho php
Giles nm quyn kim sot s nghip v chuyn ha n thnh mt th m
anh yu thch. Anh nh li khong thi gian nm 2008, Ti v cng hng
th vi nhng cng ty ti San Francisco v Thung lng Silicon.Anh quyt
nh nhn mt cng vic ENTP, mt trong nhng cng ty dn u v lp
trnh Ruby. H tng gp i lng v cho anh tham gia vo nhng d n th
v. Nm 2009, Giles mun tr thnh mt doanh nhn. Anh ri ENTR to mt
trang blog c nhn v mt b su tp nhng ng dng web mini m rt
nhanh sau , nhng th ny mang li s tin h tr cuc sng ca
anh. Ti c mt s lng c gi mun bit suy ngh ca ti v rt nhiu
th khc nhau. Trong nhiu trng hp, h vui v tr tin c t cu
hi cho ti.

Tuy nhin, anh quyt nh rng li sng n c nh vy qu (tht l

nhm chn khi lm vic ti nh m khng c bn cng phng, bn gi, hay
thm ch l mt con ch), vy nn anh theo ui mt s thch t lu v lm
phim bng cch u qun vo HitReCord: mt cng ty do din vin Joseph
Gordon-Levitt thnh lp, cung cp dch v trn nn web cho nhng d n
truyn thng hp tc. Khng phi l thu nhp cao (hiu bit ca Hollywood
v tin lng ca lp trnh vin hon ton trt lt), m cng vic nghe c
v rt vui - mt trong nhng tiu ch quan trng nht ca Giles khi lm vic.
Anh chia s, l mt tri nghim cc k tuyt vi. Ti c giao du vi
mt trong nhng ngi sao ca phim Inception (K nh cp Gic M) v tp
phim Batman k tip, hoc ung bia ti nh anh y, i loi th.Khng lu
sau khi ti gp Giles v sau khi anh tha mn th vui vi Hollywood, anh
li i tip. Mt nh xut bn ngh anh vit mt quyn sch, v anh ng
- ti sao khng ch? D n ny c v rt th v.

Tc m Giles nhy t c hi ny sang c hi khc c v nh thiu nh

hng, nhng phong cch sng ny rt ph hp vi tnh cch nng ng ca
anh. Ly v d mt trong nhng k thut thuyt trnh a thch ca Giles l
bt u ni cng lc cng nhanh, v i km vi bi ni l mt lot cc slide
thuyt trnh, mi slide trnh chiu mt t kha duy nht v hin ln mn
hnh ngay ng thi im anh ni thut ng y ra. Hay ni cch khc, anh
s dng vn ling s nghip xy dng mt cng vic c th cho tnh
cch ca mnh, v l l do v sao anh m lm vic.
L do ti k cu chuyn ca Giles Quy tc #4 ny l v bn cht gc r ca
s thng tin ca anh nm s mnh. Ni c th hn, Giles quyt tm thc
hin s mnh kt hp th gii ngh thut vo ngn ng lp trnh Ruby. Anh
lm iu ny rt tt khi tung ra Archaeoteryx, mt chng trnh tr tu
nhn to ngun m c th t vit v chi nhc dance. Cch thc hot ng
ca Archaeoteryx hot ng tht phi thng: Nhp vo khung m lnh h
iu hnh Mac mt dng lnh n gin, ta nhn c kt qu l mt on
nhc dance phc tp. Nh th s sng to m nhc c tinh gin thnh
mt lot nhng phng trnh v nhng dng m lnh ct ngn. Chnh
chng trnh ny bin Giles tr thnh mt ngi sao.

Nhng cu hi gy hng th cho ti nht v Giles l cch anh nhy vt t

mt s mnh tng qut - kt hp ngh thut vo ngn ng lp trnh Ruby -
n mt d n lm nn tn tui ca anh: Archaeopteryx. Trong chng
trc, ti nhn mnh tm quan trng ca vic s dng nhng cuc nh
cc nh cm nhn mt hng i tt t mt s mnh tng qut n mt
d n c th. Tuy nhin, Giles cn thm vo mt tng sc thi khc cho mc
tiu ny. Anh tip cn nhim v tm kim nhng d n ph hp vi s mnh
ca mnh bng t duy ca mt chuyn vin tip th. Anh nghin cu mt
cch c h thng nhng quyn sch v ch ny nhm xc nh l do ti
sao mt s tng gy c s ch trong khi nhng tng khc th tht
bi. Cch tip cn xoay quanh tip th ny hu ch cho bt k ngi no
ang tm cch tch hp s mnh thnh mt phn ca hnh trnh tm kim
cng vic m h yu thch.

NHNG CON B MU TM V NGI SAO M NGUN M

Cu chuyn s nghip ca Giles bt u khi anh ri i hc Santa Fe sau
nm nht. Anh bt u vit kch bn, nhng chng khng tt,v th sc
cng vic son nhc vic ny ti lm tt hn, nhng khng em li thu
nhp.Anh cng lm nhng cng vic tm thi, vn c mu ngh s, Giles b
hp dn bi nhng nh thit k ha trong nhng cng ty m anh lm vic
v h gii thiu anh n vi mt ngn ng lm thay i th gii thit k -
th ngn ng c tn HTML. Giles xy dng trang web u tin ca mnh vo
nm 1994, v nm 1996 anh chuyn n San Francisco, mang theo nhng
quyn sch v Java v Perl - nhng ngn ng lp trnh cung cp nn tng
cho trang web thi k u. Nm 1994, anh kim c 30.000 . Nm
1996, thu nhp ca anh tng ln 100.000 : S bng n ca bong bng
dot-com ang tng tc v Giles ng ni vi nhng k nng ph hp ti
ng thi im.

Ban u, mi th c v thun bum xui gi vi Giles ti San Francisco. Anh

yu thch cng vic thit k trang web, v trong thi gian rnh, anh lm DJ
ti a phng. Nhng mi s nghip u c tui th ring, chng bao lu
sau, anh nhn cng vic lp trnh cho mt ngn hng u t. Anh nh li,
Ti ngn n tn c. V vy ti quyt nh lm mt th tht to bo: Ti
np n vo mt cng ty khi nghip rt th v.Ngay sau ngy anh np
n, cng ty ny tri qua giai on kh khn. t n bong bng dot-com
u tin bt u din ra. Anh nh li, Ti nhanh chng nhn ra mnh l
ngi duy nht trong s bn b c vic lm. Ti ni chuyn vi mt nh
tuyn dng v vic tm mt cng vic m ti thch hn, v ng y ni rng
ti nn vui khi gi vn cn c vic m lm.

Tuy nhin, vi bn cht ca Giles, anh l i li khuyn ca ngi tuyn dng

v ngh vic, sau chuyn v Santa Fe. Anh sng trong mt cn nh di
ng trn xe thu tm trn t ca b m mnh, v gip h xy mt cn nh
dng nng lng mt tri trong khi tham gia cc kha hc ti trng cao
ng cng ng. Anh hc v, thanh nhc, piano v c l quan trng nht l
k thut phng thu - kha hc gii thiu anh n vic sng tc m nhc
bng cch s dng cc thut ton. Chnh ti y, gia mt ni hiu qunh v
nhng lp ngh thut, Giles a ra mt quyt nh quan trng. Anh nhn
ra rng mt s nghip khng nh hng s dn n mt ni rt nguy him,
v d nh cm thy chn nn khi vit m my tnh cho ngn hng u t.
Anh cn mt s mnh ch ng dn dt s nghip, cn khng anh s i
n kt cc b tc ht ln ny n ln khc. Anh quyt nh rng mt s
mnh tt vi anh l phi kt hp c gia ngh thut v cng ngh bng
mt cch no , nhng anh khng bit cch lm th no bin mt
tng tng qut nh vy thnh mt cng vic c th to ra thu nhp, v vy
anh i tm cu tr li. Cui cng anh tm thy iu mnh cn trong hai
quyn sch khng ng n.

Hoc bn to du n hoc bn v hnh.y l cu ni ca Seth Godin trong

quyn sch bn chy nht nm 2002 Purple Cow (Con B Tm). Anh gii
thch r hn trong mt bi vit trn Fast Company v ch ny: Th gii
ny ch ton nhng th chn chng - nhng con b nu - chnh v vy rt t
ngi ti... Mt con b tm... r rng l ni bt hn c. Tip th xut sc
chnh l ngh thut to nn nhng th ng lu tm.Khi Giles c sch ca
Godin, anh cht ng ra: s mnh c th to nn mt s nghip vng
vng, n cn phi to ra nhng con b tm, loi d n xut sc m c th
khin ngi khc bn tn v n.

Nhng iu ny lm pht sinh cu hi th hai: Trong th gii lp trnh my

tnh, ngi ta khi u nhng d n xut sc u? Anh tm thy cu tr li
th hai trong mt quyn sch nh hng s nghip nm 2005 vi ta l
lng: My Job Went to India: 52 Ways to Save Your Job (Cng Vic Ca Ti
Di n n : 52 Cch Cu Cng Vic Ca Bn). Quyn sch c vit
bi Chad Fowler, mt lp trnh vin Ruby ni ting a ra nhng li khuyn
ngh nghip cho cc lp trnh vin phn mm. Mt trong 52 chin lc ca
Fowler l ngi tm vic cn phi tn dng ln sng phn mm m ngun
m. Phong tro ny a cc lp trnh vin my tnh li vi nhau, nhng
ngi sn sng dnh thi gian xy dng nhng phn mm min ph v c
th chnh sa c. Fowler cho rng cng ng ny rt c tn trng v
n. Nu bn mun to nn tn tui - trong lnh vc pht trin phn mm
- loi tn tui c th gip bn m bo an ton cho mt cng vic - hy tp
trung vo vic ng gp c cht lng cho nhng d n m ngun m. y
chnh l ni m mi ngi tm kim ti nng.

Giles ni vi ti, S tng hp ca Purple Cow v My Job Went to India ch ra

rng con ng tt nht tip th bn thn mnh nh mt lp trnh vin
chnh l to ra mt phn mm da trn m ngun m ng ch . V ti
lm nh vy.

Lm theo li khuyn ca Godin, Giles ny ra tng Archaeopteryx, phn

mm to nhc s dng tr tu nhn to. Anh ni, Ti khng ngh ai s hu
mt nn tng kt hp nhiu k nng nh ti. ng l c nhiu lp trnh vin
Ruby thch nhc dance, nhng ti khng ngh rng c bt k ai trong s h
hy sinh nhiu gi ng h chnh nhc ht ln ny n ln khc, hay
tung ra nhng bn ghi m qung b khng to ra mt ng bc no; v
nghin cu l thuyt m nhc.Hay ni cch khc, kh nng ca Giles trong
vic to ra mt chng trnh Ruby c th sn xut m nhc tht s c nht
v nh: Nu anh thnh cng, n s l mt con b tm.

V theo li khuyn ca Fowler, Giles quyt nh rng cng ng m ngun

m s l ni hon ho gii thiu con b tm ny n vi th gii. Bn
cnh vic pht hnh m Archaeopteryx di dng ngun m, anh cng i
din thuyt ph bin n hn na. Giles nh li, Cn bn l ti lm
hn c li khuyn ca Chad Fowler. Ti n thuyt trnh ti hu ht nhng
nhm ngi dng v hi tho m ti c th n c - t nht l 15 ln vo
nm 2008.Chin lc lai gia Godin v Fowler mang li hiu qu. Giles
hi tng, Ti nhn c li mi lm vic khp th gii. Ti c lm vic
vi nhng siu sao trong ngnh, ti c mi vit mt quyn sch v
Archaeopteryx, ti c th i mc ph nhiu hn so vi trc y.Hay ni
cch khc, y l mt chin lc bin s mnh ca anh thnh mt thnh
cng rc r.
QUY LUT TO DU N
Nhn li cu chuyn ca Giles, ti c ngh mi n mt t: to du n.Ti
cho rng Giles pht hin ra rng mt d n vi mt s mnh tt cn phi
to du n theo hai cch khc nhau. Trc tin, n phi to du n theo
ngha en - khin mi ngi phi nhc v n. hiu c c im ny,
trc tin chng ta hy nhn vo nhng th thiu i c im ny. Trc khi
to ra Archaeopteryx, Giles cng thc hin mt d n m ngun m
khc. Anh thu thp nhng cng c dng m ni ting cho Ruby v kt hp
chng vo thnh mt gi vi hng dn y . Nu bn c dp hi mt lp
trnh vin Ruby v d n ny, anh y s ni vi bn rng y l mt sn
phm ng tin cy, cht lng v hu ch. Nhng y khng phi l loi
thnh qu c th thc y ngi lp trnh vin ny gii thiu vi bn b
rng: Cc cu nht nh phi xem th ny!

Hay ni theo cch ca Seth Godin, d n ny l mt con b nu. Ngc li,

dy cho my tnh ca bn sng tc nhng bn nhc phc tp chnh l mt
con b tm; n truyn cm hng cho ngi khc, khin h phi ch v chia
s rng ri.

iu tuyt vi v tng xut sc ny chnh l n c th c p dng

trong bt k lnh vc no. Ly v d v vic vit sch: Nu ti xut bn mt
quyn sch cha ng nhng li khuyn hu ch gip cho nhng sinh
vin mi tt nghip gia nhp th trng lao ng chng hn, c th bn s
thy n hu ch, nhng bn s khng nhit tnh ng ln Facebook nhng li
khen ngi v n. Nhng mt khc, nu ti xut bn mt quyn sch ni rng
theo ui am ml mt li khuyn ti t, th (hy vng) n c th thc y
bn chia s v quyn sch. Hay ni cch khc, quyn sch m bn ang cm
trn tay c thai nghn t nhng giai on u vi mt hy vng rng n s
c nh gi l to du n.
Tuy nhin, cn mt dng to du n th hai y. Giles khng ch tm thy
mt d n truyn cm hng cho ngi khc, anh cn chia s v d n ny
trong mt mi trng c th h tr vic bn tn v pht tn d n. Trong
trng hp ny, mi trng chnh l cng ng m ngun m. Anh hc
c t Chad Fowler rng cng ng ny c mt cu trc h tng vng vng
nhn bit v pht tn thng tin v nhng d n th v. Nu khng c s
bn tn ny, mt con b tm d c bit n my cng c th tr nn v
hnh. Hay ni c th hn, nu Giles tung ra Archaeopteryx nh mt phn
mm thng mi m ngun ng, v c gng bn n thng qua mt trang
web hay cc nhc hi, c l n khng c lan truyn nhanh n vy.

Mt ln na, tng ny khng ch c p dng trong gii lp trnh Ruby.

Chng ta hy quay li v d ca ti v vic vit sch hng dn s nghip.
Ti nhn ra t sm trong qu trnh vit sch rng cc trang blog l mt ni
rt tt gii thiu tng. Blog l th c th thy c v cu trc h
tng ca n h tr vic chia s tng mt cch nhanh chng thng qua cc
trang mng x hi. Bi th m vo khong thi gian ti trnh by quyn sch
ny vi cc nh xut bn, ti khng ch c mt lng ln c gi trn trng
gc nhn ca ti v am m v k nng, m tng ny cn c pht tn
rng khp: Cc trang bo v nhng trang web ln khp th gii bt u trch
dn suy ngh ca ti v ch ny, trong khi nhiu bi vit ca ti c
trch dn trn mng v c ng ti trn mng x hi hng ngn ln. Nu
ti quyt nh ch chia s tng ca mnh bng nhng bui din thuyt tr
tin chng hn, th s mnh thay i t duy v s nghip ca ti c th
tht bi - mi trng ny khng kh nng h tr s pht tn du n.

c kt li, ti s tm tt cc tng ny vo mt quy lut sc tch:

Quy lut to du n
lm nn thnh cng cho mt d n c truyn cm hng bi s mnh,
n cn phi to du n theo hai cch khc nhau. Trc tin, n cn phi
thc y mi ngi chia s n vi ngi khc. Th hai, n cn phi c a
vo mt ni c th h tr vic tip th ny.

Khi pht hin ra quy lut trn, ti bt u nhn thy s hin din ca n
trong nhng v d trc y v vic s mnh dn n mt s nghip tuyt
vi. lm r hn hng tip cn theo hnh thc tip th ny, chng ta hy
dnh mt cht thi gian im li nhng v d trc y v lm bt ln
quy lut to du n.

Quy lut trong thc tin

S mnh tng qut ca Pardis Sabeti l s dng gien chin u li cc
cn bnh truyn nhim chu Phi. y l mt s mnh tt, nhng bn thn
n khng bo m c mt cuc sng vin mn m Pardis mun hng ti.
Trn thc t, c rt nhiu nh nghin cu c cng s mnh ny, v h ang
lm rt tt - v d nh sp xp chui gien ca vi-rt - nhng li khng c
mt s nghip th v. Ngc li, Pardis theo ui s mnh ny bng cch
thc hin mt d n li cun: s dng nhng chic my tnh mnh m
tm kim bng chng tin ha ca con ngi chng li nhng cn bnh c
xa. Nu bn mun thy bng chng ca s xut sc trong hng tip cn
ny, hy nhn vo nhng tiu bt mt ca cc bi bo c nh trong
phng th nghim ca Sabeti - nhng bi vit vi tiu nh 5 Questions
for the Woman Who Tracks Our DNA Footprints(Nm cu hi cho ngi ph
n i tm ph h DNA ca chng ta) (Discover, thng 4 nm 2010), Picking

Up Evolutions Beat(Theo nhp ca s tin ha) (Science, thng 4 nm

2008), v Are We Still Evolving?(Chng ta c ang tip tc tin ha?) (BBC
Horizon, thng 3 nm 2011). y l mt d n thc y mi ngi lan ta
khp ni. N l mt con b tm.

Bng cch theo ui mt d n xut sc, Pardis tha mn phn u tin

ca quy lut to du n. Phn th hai i hi c a d n ny vo trong
mt mi trng h tr vic lan ta. i vi Pardis cng nh vi tt c nhng
nh khoa hc khc, y l phn d dng. Nhng bi vit c bnh duyt l
mt h thng c thit k cho php nhng tng tt c lan rng.
tng cng tt, n cng c c hi c ng trn cc tp ch tt. Tp ch
cng tt, cng c nhiu ngi c n. V cng c nhiu ngi c n, n
cng c trch dn nhiu, c tho lun ti cc hi tho, v to nh hng
trong ngnh. Nu bn l mt nh khoa hc vi mt tng xut sc, th
chng c cch no tt hn lan ta tng bng cch xut bn n. y
chnh xc l nhng g m Pardis lm vi bi vit trn t Nature gip to
nn tn tui c.

Trong trng hp ca Kirk French, chng ta cng thy s hin din ca quy
lut to du n. S mnh tng qut ca anh l ph bin ngnh kho c hc
hin i. C rt nhiu cch bnh thng theo ui s mnh ny. Ly v
d, anh c th nghin cu lm cho chng trnh ging dy mn kho c ti
Penn State hp dn hn vi sinh vin, hoc ng cc bi vit trn nhng tp
ch khoa hc thng thc. Nhng nhng d n ny s khng to nn loi
thnh cng c th khin mt s nghip tr nn hp dn hn. Thay vo ,
Kirk quyt nh g ca nh dn v s dng cc k thut kho c gip h
pht hin ra tm quan trng (nu c) ca nhng c vt gia truyn. Hng
tip cn ny rt xut sc- n c cng c bng s lng li mi din
thuyt m Kirk nhn c ngy nay, bao gm c mt c hi thuyt trnh mi
y ti mt hi tho ln nht trong ngnh v nhng bi hc m anh hc
c vi t cch l ngi ph bin ngnh kho c hc. Khi anh din thuyt,
c ging ng cht kn ch (mt cnh quang y n tng dnh cho mt
ngi ch va nhn bng tin s).

Trong v d ny, Kirk c mt d n to du n h tr cho s mnh ca

anh - tt c nhng g anh cn by gi l mt mi trng h tr cho n. Anh
tm thy mi trng ny qua truyn hnh. Chng ta l mt x hi c hun
luyn theo di nhng g xy ra hm nay, v sau tho lun nhng g
gy n tng vi chng ta vo ngy hm sau.
TM TT QUY LUT #4

tng ch o ca quyn sch ny rt n gin: kin to mt cng vic

yu thch, trc tin bn cn phi xy dng vn ling s nghip bng
cch tinh thng nhng k nng him hoi v qu gi, sau i ngun vn
ny ly nhng c im to nn mt s nghip hp dn. S mnh chnh l
mt trong nhng c im .

Trong chng u tin ca Quy lut #4, ti chng minh rng c im

ny, nh tt c nhng c im ngh nghip hp dn khc, i hi vn ling
s nghip - bn khng th nhy thng vo mt s mnh tuyt vi m trc
ht khng tinh thng lnh vc ca mnh. Ni theo thut ng ca Steven
Johnson, ti tin rng nhng tng tuyt vi nht v s mnh c tm
thy vng kh thi k cn - y l vng st bn vng tin tin nht.

V vy, tip cn tng ny, bn trc tin phi n c vng tin tin
nht, v iu i hi chuyn mn. Vic c gng ngh ra mt s mnh khi
bn cn l ngi mi trong ngnh v thiu vn ling s nghip chc chn
dn n tht bi.

Tuy nhin, mt khi xc nh c mt s mnh tng qut, bn vn cn

phi thc hin nhng d n c th khin n thnh cng. Mt chin lc
hiu qu thc hin nhim v ny l th nhng bc nh mang li thng
tin phn hi c th - nhng cuc nh cc nh - v sau s dng thng
tin phn hi ny, d tt hay xu, gip bn xc nh bc tip theo.
Hng khm ph mt cch c h thng ny c th gip bn m ra nhng
hng i m trc y c l bn khng bao gi nhn ra.

Nhng trong qu trnh tm kim, ti khm ph ra rng chin thut t cc

nh khng phi l cch duy nht khin mt s mnh thnh cng. Bn c
th lm tt hn nu s hu t duy ca mt chuyn vin tip th. iu ny
dn n chin thut m ti gi l quy lut to du n.
Quy lut ny ni rng mt d n thc y c mt s mnh thnh cng,
n. Cn phi to du n theo hai cch. Trc tin, n phi thc y mi
ngi lan rng du n ra. Th hai, n cn c a vo mi trng h
tr s lan rng .

Ni tm li, s mnh l mt trong nhng c im quan trng nht m bn

c th c c bng vn ling s nghip. Nhng a c im ny vo s
nghip khng h n gin. Mt khi bn c vn ling s nghip xc
nh mt s mnh tt, bn vn cn phi hnh ng hin thc ha n.
Bng cch s dng nhng cuc nh cc nh v quy lut to du n, bn
s nng cao ng k kh nng tm thy cc cch thc chuyn ha s mnh
t mt tng hp dn thnh mt s nghip y li cun.

KT LUN

TIP TC CU CHUYN CA TI
Trong phn gii thiu quyn sch ny, ti trnh by v hon cnh khin
ti thc hin cuc hnh trnh m bn va c ht y. Thi gian lm sinh
vin v nghin cu sinh hu tin s gn kt thc, v ti sp phi tham gia
vo th trng lao ng. Ti bit rng thnh cng trong v tr mt gio s
khng phi l iu d dng. Nu bn khng kim sot s nghip ca mnh,
n c th nut chng bn v o thi bn. Mi vic cn t hn khi ti bc
vo th trng ny trong thi k kinh t kh khn, vy nn c kh nng ti
khng th tm c mt v tr ph hp v iu ny buc ti phi bt u li
t u trong s nghip. S m m ny khin cho cu hi sau y bng dng
tr nn v cng p lc: Lm th no m ngi ta rt cuc cng yu thch
cng vic h lm?

Ma thu nm 2010, ti gi n xin vic vo cc v tr hc thut. u thng

12, ti np n cho 20 v tr khc nhau. im ng ni trong qu trnh
sn tm nhng cng vic hc thut l ng nghip ca bn ngh rng l
mt qu trnh gian nan, v vy h khng nh bn lm gip vic g c. V mc
d qu trnh y tht s gian nan, nhng n n theo tng t v li mt
qung thi gian di gia. V khng c vic g nhiu lp y khong
trng y, bn tr nn n khng ngi ri. Vy nn lc bc sang thng 12
sau khi hon tt vic np 20 n xin vic, ln u tin k t k ngh h i
hc, ti chng c vic g lm.

Vi thi gian rnh nh vy, cui cng ti cng c th bt u cuc hnh

trnh ca mnh mt cch nghim tc. Ti thi im ny, ti bt u tm kim
nhng cu chuyn v s nghip, c thnh cng ln tht bi xem mnh c
th hc c nhng g. V d nh vo thng 11, ti gp Thomas ln u tin
- cu chuyn ca anh m u cho quyn sch ny. Nhng ngi m ti
tip xc vo ma thu nm y cng c thm mt quan im m trc gi ti
nghi ng l ng: Theo ui am ml mt li khuyn ti t. Nhng s
khng nh ny ch mang n thm nhiu nhim v kh khn hn nhm xc
nh chin lc s nghip no tht s hiu qu.

Hnh trnh tm kim ca ti phi tm dng vo thng 1 v thng 2 v qu

trnh tm vic ca ti nng dn ln. Ti phi chun b cho bi ni chuyn v
cng vic ca mnh v xem qua nhng li mi phng vn c gi n. u
thng 3, ti bt u i phng vn ti i hc Georgetown. Tt c mi th
Georgetown u rt n. Tht may mn, ti thi im , ti c mt li mi
khc na. Ti ni vi ngi lin h ti Georgetown rng ti rt thch cuc
phng vn v rt hng th vi v tr y nhng ti c mt ci hn khc ang
n gn. Khuya hm y, ti nhn c mt e-mail t trng b phn nhn
s. N kh ngn gn ch vi vi dng sau:

Chng ti s a ra xut cng vic cho anh vo th Nm. Anh ch cn cho

chng ti bit cch lin lc trao i c th hn. in thoi di ng c tin
nht cho anh khng?

Ti t chi cc cuc hn phng vn khc c sp xp vo cui ma xun

v nhn li mi lm vic ca Georgetown. Mi th c quyt nh: Ti
s tr thnh mt gio s. Ti tun th hai ca thng 3, ti chnh thc rt
khi th trng tm vic. Ngy bt u lm vic ca ti s l vo thng 8,
li mt khong trng bn thng ti c th a ra kt lun cho cu hi ca
mnh: By gi mnh c vic lm, nhng mnh cn phi xc nh c lm
cch no bin n thnh cng vic m mnh yu thch. Ma xun v ma
h nm y ti ln ng rong rui, thc hin nhng cuc phng vn to nn
nn tng cho Quy tc #2 n Quy tc #4.

Trong lc ti vit kt lun ny, ch cn khong hai tun na l n hc k

u tin ca ti trong vai tr mt gio s. Ti lm vic ct lc sut nhng
thng qua khng ch hon thnh cuc hnh trnh m ti miu t trong
quyn sch ny m cn vit li tri nghim ca mnh. (Ti k hp ng cho
quyn sch ny ch hai tun sau khi nhn li mi lm vic ca Georgetown).
Kt lun ny chnh l phn cui cng ca quyn sch, v vo thi im
khng th no tt hn c na. Ti s np bn tho ny ch vi ngy trc
khi chuyn hng tp trung sang mt cuc sng mi trong vai tr gio s -
bt u mt chng mi vi s t tin rng ti bit mnh cn phi lm g
khin s nghip tr nn xut chng.

D nhin cuc hnh trnh ca ti h l nhiu tng bt ng. Ti nhn ra

rng nu mc tiu ca bn l yu thch nhng g mnh lm th theo ui
am mc th l mt li khuyn ti t. Thay v vy, quan trng hn c l
bn cn c nhng k nng him hoi v qu gi, sau u t vn ling s
nghip ny to nn nhng loi c im nhm bin mt cng vic tr nn
tuyt vi. c im quyn kim sot v s mnh l hai ch rt tt bt
u. Mc tiu ca ti cho phn cui cng ca quyn sch l miu t cch ti
p dng nhng tng ny vo cuc i s nghip ca mnh nh th no.
Ti mun a bn vo bn trong qu trnh suy ngh ca ti v lm bt ln
ci cch m c 4 quy tc th hin trong giai on khi u s nghip ny
ca ti. D nhin, nhng ng dng ny mang tnh thm d - ti vn cha
lm mt gio s lu nhn thy kt qu cui cng - nhng ti cho rng
chnh s th nghim ny l ci ng bn. N mang li mt v d thc t v
nhng hnh ng c th m bn c th thc hin ngay by gi p dng
nhng bi hc trong sch vo cuc sng. Quyt nh ca bn c th khc
ti, nhng ti hy vng rng trong phn kt lun ny, bn s hiu hn v
cch i mi mt s nghip ph hp vi li t duy mi v vic kin to
cng vic m bn yu thch.

TI P DNG QUY TC #1 NH TH NO
Quy tc #1 ni rng theo ui am ml mt li khuyn ti t, bi v hu
ht mi ngi khng c nhng am m tn ti t trc ang ch c khm
ph v gn lin vi mt s nghip no . Quy tc ny nhn nh rng con
ng i n cng vic bn yu thch thng phc tp hn nhiu. y khng
phi l ln u tin ti bt gp quan nim ny trong hnh trnh ca mnh,
m ti c tng s b v n t kh lu. Mc d cc chng trong Quy
tc #1 miu t nhng n lc gn y ca ti nhm tm kim bng chng cho
linh cm ny, nhng tht ra th ht ging suy ngh c gieo mm t
lu lm ri.

Cu chuyn v vic n trnh am m ca ti bt u t lc ti cn hc trung

hc, khi ti v bn ti Michael Simmons thnh lp mt cng ty thit k Web.
Chng ti gi n l Princeton Web Solutions. Khi ngun ca cng ty chng
ti kh khim tn. Vo khong cui nhng nm 1990 - cn bng n bong
bng dot-com u tin - v gii truyn thng b m nh vi nhng cu
chuyn v cc CEO tui teen kim hng triu -la. Michael v ti cho rng
iu ny rt th v - nht nh l mt cch tt kim tin hn hn nhng
cng vic lm thm ma h. Chng ti c gng ngh ra mt tng sng to
cho mt cng ty cng ngh cao - mt th g tng t nh Amazon.com
mi vy - nhng chng ti chng ngh ra c g v cui cng nh phi la
chn tng m chng ti tng th rng s khng theo ui: thit k trang
web. ti ni r cho bn lun, chng ti khng h i theo ting gi tht s
ca mnh. Lc chng ti cm thy chn nn, khng c vic lm, v y
tham vng - qu l mt s kt hp ng s - v thnh lp mt cng ty nghe
c v rt ha hn.

Princeton Web Solutions khng phi l mt thnh cng rc r, mt phn l

do chng ti khng tht s mun u t thi gian pht trin n thnh
mt cng ty nghim tc. Vo nm th hai trung hc, chng ti c su by
khch hng g , bao gm mt cng ty kin trc a phng, mt trng
i hc k thut a phng v mt cng website thiu hiu qu nhm n
i tng ngi gi nhng c h tr ti chnh tt. Hu ht nhng hp
ng ny chi tr khong 5.000 n 10.000 , mt khon chi khng l
m sau chng ti dng tr cho cc nh thu ph n - h l nhng
ngi lm hu ht cng vic lp trnh. Khi ti v Michael tt nghip vo
i hc - cu y n NYU cn ti n Dartmouth - ti quyt nh chm dt
vic thit k web v tm n nhng mi quan tm cp thit hn, chng hn
nh cc c gi xinh p.

i vi nhiu ngi thuc th h ti, bc b li khuyn theo ui am

mdng nh l rt d thng. Ti cha bao gi cm thy s tn th am
m hp dn n vy, v l nh tri nghim vi Princeton Web Solutions.
Nh cp, vic ti thnh lp cng ty khng c lin quan g n vic
theo ui am m. Mc d vy, khi ti v Michael tm ra cch gi cho
cng vic kinh doanh n nh, th k nng ny ha ra li l k nng him c
v qu gi (c bit l nhng ngi tui ca ti). Vn s nghip ny
sau c dng i ly mt lot nhng tri nghim th v khc. Chng
ti c ng b v thuyt trnh cho hng vi cc i tc ln. Chng ti
kim tin khng bao gi phi lo lng v vic khng th mua nhng th
m tui teen mun mua. Thy c gio thy cng ty ca chng ti rt n
tng v cho php chng ti ngh hc i hp. Cc t bo vit v chng
ti, cc nh nhip nh n chp hnh cho bo, v ton b nhng tri nghim
y chc chn ng vai tr ln trong vic gip chng ti c nhn vo
nhng i hc danh gi.
Ti nhn ra rng nhng tri nghim khin cho cuc sng ca bn th v
khng lin quan nhiu lm n vic tm kim cng vic m c. Hay ni cch
khc, Princeton Web Solutions gieo vo ti tng rng hnh phc trong
cng vic khng cn phi i theo ting gi.

Chnh bi nhng tri nghim trc y, khi vo i hc, ti tht s t m

khi thy bn b mnh bt u vt tay ln trn n o v nhng g h mun
lm trong i. i vi h, mt th cn bn nh vic la chn ngnh hc
cng tr thnh mt th g nng n. Ti cho rng iu ny tht v ngha.
i vi ti, th gii y ry nhng c hi nh Princeton Web Solutions ang
ch i c khai ph bin cuc i bn tr nn th v hn - nhng c hi
ny chng lin quan g n vic xc nh trc mt cng vic c s
phn sp sn cho bn.

Chnh bi quan nim ny, trong khi nhng bn hc ca ti suy ngm v

ting gi tht s bn trong h, ti li i tm nhng c hi tinh thng nhng
k nng him hoi m sau ny s em n phn thng ln. Ti bt u bng
cch nng cao k nng hc tp tr nn hiu qu nht c th. Vic lm
ny chim mt ca ti khong mt hc k vi nhng th nghim c h
thng v kt qu l n gip ti duy tr s im trung bnh tuyt i 4.0 trong
ba nm lin tip. Trong giai on ny, cha bao gi ti phi thc trng m
v rt t khi cy qu na m. Sau , ti trao i vn s nghip ny bng
cch xut bn mt quyn sch hng dn cho sinh vin. Nhng tri nghim
ny gip ti to nn mt cuc i sinh vin v cng ho hng - Ti cho rng
mnh l sinh vin duy nht ti khun vin trng Dartmouth thng xuyn
nhn cuc gi t nh xut bn - nhng k c nh vy th n cng chng
xut pht t vic ti theo ui mt am m tn ti no trc c. Tht s th
ng lc ti vit sch l t thch thc ca mt doanh nhn m ti
ngng m khi ti gp anh vo mt m n ung vi ly: ng ch ni
sung,anh gt ln khi ti hn nhin cp tng v quyn sch. Nu
cu ngh l iu tt, th hy c lm i.y c v l mt l do tt
ti bt tay vo hnh ng.

Khi n thi im phi quyt nh s lm g sau i hc, ti nhn c hai

li mi lm vic: mt t Microsoft v mt t MIT. y chnh l loi quyt
nh c th khin bn b ti bn lon. Tuy nhin, ti li chng thy c l do
g lo lng. Ti chc chn rng c hai con ng u mang li hng h v
s c hi to nn mt cuc i ng sng. Cui cng ti chn MIT - ngoi
cc l do khc, th ti chn l gn bn gi ti hn.

iu ti mun ni phn ny l quan im ch o ca Quy tc #1 n vi

ti trc c khi ti bt u cuc hnh trnh, v trn thc t n l mt th g
c hnh thnh trong ti t nhng nm thng trung hc. Chnh v
vy, thi im ma thu nm 2011, khi ti phi i din vi giai on m h
v vic liu ti c mun tr thnh mt gio s hay cui cng s lm mt th
g hon ton khc, Quy tc #1 gip ti thot khi vic lo lng khng
ng c v vic con ng no l ting gi bn trong ti. Nu c x l
mt cch ng n, ti hon ton t tin rng c hai u mang li mt s
nghip m ti yu thch. Tuy nhin, vic xc nh cch t c mc tiu
ny li khng r rng, v chnh cu hi ny dn ti n nhng nim
c miu t trong Quy tc #2 n Quy tc #4.

TI P DNG QUY TC #2 NH TH NO
Quy tc #1 ni rng theo ui am ml mt li khuyn ti t. iu ny
to ng lc cho chuyn hnh trnh ca ti tm kim iu tht s quan trng
trong vic to nn cng vic mnh yu thch. Quy tc #2 miu t nim u
tin m ti bt gp trong hnh trnh. Quy tc ny ni rng nhng th to
nn mt cng vic tuyt vi rt him hoi v qu gi. Nu bn mun s hu
nhng th trong s nghip, bn cn phi c nhng k nng him hoi v
qu gi i li. Hay ni nh Steve Martin, nu bn khng n lc tr
nn gii n mc khng ai dm pht l bn,th nhiu kh nng bn s
khng th yu thch cng vic mnh lm - bt k l bn c tin rng l
ting gi bn trong mnh hay khng.

Ti gii thiu thut ng vn ling s nghip ch nhng k nng him hoi

v qu gi ny, v lu rng phn kh y l tm ra cch thc t c
ngun vn ny. Theo nh ngha, nu nh n him hoi v qu gi, d nhin l
s khng d c c. tng ny a ti n vi th gii ca ngh thut
biu din, ni ti tip cn vi khi nim luyn tp c ch ch - mt phng
php rn luyn k nng bng cch khng ngng p bn thn vt ra khi s
thoi mi thng thng. Ti khm ph ra nhng nhc s, vn ng vin, kin
tng c vua u bit v vic luyn tp c ch ch, nhng nhng nhn vin
lm vic tr c th khng. Hu ht cc nhn vin lm vic tr c u n trnh
s cng thng khng thoi mi ca vic luyn tp c ch ch nh mt bnh
dch - mt thc ti c cng c bi s tht rng cc nhn vin vn phng
c thi quen kim tra e-mail thng xuyn - hnh vi ny l g nu khng
phi l trn trnh nhng cng vic i hi nhiu hot ng tr c hn?

Khi nghin cu v nhng tng ny, ti bt u lo lng hn v tnh trng

hin ti ca con ng s nghip hc thut ca mnh. Ti s rng tc thu
thp vn ling s nghip ca ti ang gim dn. hiu c ni lo ny,
bn cn phi hiu rng cao hc, v nhng nm nghin cu hu tin s theo
sau, mang n mt tri nghim pht trin khng cn bng. Ngay t nhng
ngy u tin trong qu trnh ny, bn lun b thc p vo trng thi u c
khng thoi mi. Mt bi ton thuc cp cao hc - th ti c rt nhiu
kinh nghim - cng ging nh mt bi tp rn luyn c ch ch. Bn c
a cho mt bi ton m bn khng bit cch gii, nhng bn bt buc phi
gii nu khng bn s nhn im thp, vy nn bn lao vo lm, c ht sc
c th v tht bi nhiu ln v mi hng gii li dn bn n mt ng ct.
Cm gic cng thng tinh thn khi phi vn dng n t bo thn kinh cui
cng gii quyt vn , cng vi cm gic lo s nhn im 0 chnh l mt
tm tt rt sc tch v phng php luyn tp c ch ch. chnh l l do
v sao m t sm trn con ng s nghip, nhng sinh vin cao hc tri
nghim s tin b vt bc trong nng lc ca mnh.

Nhng ti mt chng trnh thin v nghin cu nh chng trnh m khoa

khoa hc my tnh ca MIT cung cp, th khi lng cng vic bt u gim
dn sau hai nm u. Rt nhanh sau , nhng n lc nghin cu ca bn
c k vng l t i theo nh hng ring ch khng cn ph thuc vo
ngi c vn na. Ti giai on ny, nu bn khng tip tc thc y mnh
tin ti th s tin b ca bn c th gim dn n mc m nh khoa hc
Anders Ericsson gi l cp chp nhn c,- y l ni m bn b mc
kt. Nhng nghin cu v Quy tc #2 dy ti rng nhng qung ng bng
phng ny rt nguy him bi n loi b i ngun cung cp vn ling s
nghip, chnh v vy m n nh hng n kh nng ch ng nh hng
s nghip ca bn. V th, khi tip tc cuc hnh trnh, r rng l ti cn
phi tm nhng chin thut s nghip thc t mt ln na thc p ti
bin vic luyn tp c ch ch thnh ngi bn ng hnh thng xuyn
trong cuc sng hng ngy.

Theo mt cu chuyn kh ni ting th Richard Feynman - nh vt l l

thuyt t gii Nobel - c s im IQ 125 khi cn hc trung hc, mt con s
ch nhnh hn trung bnh mt cht. Tuy nhin, trong hi k ca ng, chng
ta c th tm thy nhng du hiu cho thy cch ng i t tr tu trung bnh
n ngng thin ti. ng ni v cm gic thc bch mnh phi ngu nghin
nhng bi nghin cu quan trng v nhng khi nim ton hc cho n khi
hiu cn k nhng khi nim . Hay ni cch khc, tr tu thin ti ca ng
chng lin quan nhiu n ti nng thin ph m l quyt tm luyn tp c
ch ch. Thng qua nhng nghin cu ring v c truyn cm hng bi
nhng tm gng nh Feynman, ti quyt nh rng bc i ng n u
tin lm mi li ngun vn ling s nghip ca mnh chnh l tp trung
vo vic tm hiu cn k nhng kt qu nghin cu kh hiu nht trong
ngnh.
 khi u, ti chn mt bi lun c trch dn nhiu trong lnh vc
nghin cu ca ti v cng c nh gi l kh nm bt. Bi lun ny ch
tp trung vo mt kt qu duy nht - phn tch v mt thut ton a ra
gii php tt nht cho mt vn ni ting. Rt nhiu ngi trch dn kt
qu ny nhng t ai hiu c cc chi tit h tr cho n. Ti quyt nh rng
vic nm bt bi lun ni ting ny s l minh chng hon ho cho k hoch
luyn tp c ch ch ca ti.

Bi hc u tin ti nhn c l: Kiu hot ng pht trin k nng ny

rt kh. Khi c n phn kh hiu u tin trong lun im chnh ca bi
vit, ngay lp tc ti cm nhn c s chng i bn trong. Nh th tr no
ca ti nhn ra c khi lng n lc m ti sp yu cu n p ng, v
phn hi li, n phng thch mt ln sng thn kinh phn i. Ban u th
cha sao, nhng khi ti tip tc kin tr, n bt u ph tan s tp trung ca
ti.

chng li s phn i ny, ti thc hin hai nguyn tc. Nguyn tc u

tin l nguyn tc thi gian: Ti t ni vi mnh, Mnh s ch lm vic ny
trong vng mt gi m thi. Mnh s khng quan tm n vic liu mnh c
ngt xu, hay khng hiu thm c cht no, bi trong mt gi tip theo,
y s l nhng g mnh tp trung tm tr.Nhng d nhin l ti khng ngt
xu v cui cng th ti cng hiu ra c. Trung bnh th mt khong 10
pht ln sng chng i du bt. Khong thi gian 10 pht lc no
cng kh khn, nhng vic bit c c mt gii hn thi gian nht nh
gip ti lm ch c kh khn ny.

Nguyn tc th hai m ti thc hin l nguyn tc thng tin - y l mt

cch hu ch ghi li kt qu ca quyt tm tp trung ca ti. Ti bt u
bng cch to nn mt bn bng chng ghi li s ph thuc ln nhau ca
tng phn trong bi lun. Cch lm ny kh, nhng khng qu kh, v n
gip ti khi ng n lc tm hiu bi lun vn. Sau , ti chuyn t bn
sang nhng cu hi kim tra ngn do ti t t ra p mnh ghi nh nhng
nh ngha ch cht m bi lun s dng. Mt ln na, y l mt nhim v
kh d dng, nhng n vn cn s tp trung. Kt qu l ti c trang b
kin thc hiu phn tip theo.

Vi nhng thnh cng sau hai bc u tin, ti tin n th thch ln nht:

tm tt bng chng. y l lc ti p mnh phi lt qua tng b v tng
bc ca bng chng i km - in vo nhng bc cn thiu. Sau , ti
kt lun bng cch vit mt tm tt chi tit bng ngn ng ca ti. Vic lm
ny tht s i hi n lc rt ln, nhng do ti dnh thi gian cho nhng
nhim v d dng hn trong bi lun nn n to ng lc gip ti thc
y bn thn mnh tip tc.

Ti thng xuyn xem li bi lun ny trong khong thi gian hai tun. Khi
hon thnh, ti c khong 15 gi luyn tp c ch ch, nhng do cng
ca n nn c cm gic l nhiu hn. May mn thay, n lc ny mang li li
ch ngay lp tc. Mt trong nhng li ch l n cho php ti hiu c nhng
cng trnh nghin cu lin quan m trc y vn l b n i vi ti. Nhng
nh nghin cu vit bi lun ny tri qua mt giai on gii quyt vn
ny gn nh c quyn - by gi th ti c th ng chung hng ng vi
h. Tn dng vn kin thc mi ny, ti tip tc chng minh mt kt qu
mi m ti cp ti mt hi tho hng u trong lnh vc ca ti. y
l mt hng nghin cu mi ti khm ph. V gi tr r hn ht ca
chin thut ny xy n khi ti tm thy mt s li trong bi lun. Khi ti
bo cho cc tc gi th ha ra ti ch mi l ngi th hai nhn ra li ny, v
h cha ng bi chnh sa no. gip bn mng tng c tm quan
trng ca n, hy lu rng theo Google Scholar th bi lun ny c
trch dn gn 60 ln.

Tuy nhin, quan trng hn nhng thnh cng nh y l mt t duy mi ny

sinh t cuc th nghim ny. Gi y ti chp nhn rng cm gic cng
thng l hu ch. Thay v nhn nhn s khng thoi mi nh mt cm gic
cn phi n trnh, ti bt u nhn thc v n nh cch m mt vn ng
vin th hnh hiu v s cng c: l du hiu cho thy bn ang lm
ng. c truyn cm hng bi tng ny ti t ha rng s phn tch
nhiu hn nhng bi lun phc tp ca th loi ny thng qua ba thi quen
nh c hnh thnh nhm a vic luyn tp c ch ch vo cuc sng
hng ngy. Ti miu t nhng thi quen mi y nh sau:

Thi quen s tay nghin cu

Vo mt thi im trong cuc hnh trnh, ti bt u thi quen gi l s tay
nghin cu - trn thc t, n l mt tp ti liu lu tr trong my tnh ca
ti. Thi quen ny nh sau: C mi tun mt ln, ti buc bn thn mnh
phi tm tt mt lun vn m ti ngh l c lin quan n nghin cu ca
mnh vo s tay. Bn tm tt ny phi bao gm miu t v kt qu nghin
cu, s so snh vi nhng nghin cu trc, v chin thut ch o c
dng ra kt qu . Nhng bn tm tt ny khng cng thng bng vic
phn tch tng bc mt m ti lm vi bn lun vn th nghim - th
vn d gip ti to thnh thi quen nghin cu hng tun - nhng n vn
mang li cm gic cng thng ca luyn tp c ch ch.

Thi Quen Kim Gi

Mt hot ng luyn tp c ch ch na l ci m ti gi l kim gi - y
l mt t giy m ti dn sau bn lm vic ti MIT, v d nh s p dng
ti Georgetown. T giy ny c mt hng cho mi thng, v ti s m tng
s gi m ti luyn tp c ch ch trong thng . Ti bt u lm t
giy kim gi ny vo ngy 15 thng 3 nm 2011, v trong hai tun cui
thng , ti luyn tp c ch ch 12 gi. Vo thng 4, thng u tin
m ti ghi ch y , ti m c 42 gi. Vo thng 5, ti trt xung
26,5 gi v thng 6 ch cn 23 gi. (Cng bng m ni th hai thng cui ny
l khong thi gian m ti mt b hi tai do chuyn v tr t MIT sang
Georgetown.) Bng cch s gi ny nm trong tm mt mi ngy, ti
cm thy c ng lc tm nhng cch mi luyn tp c ch ch nhiu
hn. Thiu i thi quen ny tng s gi m ti dng nng cao kh nng
ca mnh chc chn s thp hn nhiu.

Thi Quen S Tay L Thuyt

Chin thut th ba ca ti l mua mt quyn s tay t tin nht m ti c
th tm thy ti ca hng sch MIT: mt s tay cht lng cao chuyn dng
cho phng th nghim vi gi 45 -la. Quyn s ghi ch ny c ba cc-tng
dy p, nh vo dy i xon c v khi m ra th nm thng. Giy khng
c a-xt, dy v c ng k. Ti s dng quyn s ny khi cn phi ln
tng cho nhng kt qu gi thuyt mi. Ti cui mi bui ln tng, ti
buc bn thn mnh chp tay li kt qu vo trang giy c ghi ngy thng.
Gi tin ca quyn s nhn mnh tm quan trng ca nhng g m ti mun
vit vo bn trong, v t buc ti phi ri vo trng thi cng thng cn
thit thu thp v sp xp suy ngh ca mnh. Kt qu l ti cng luyn
tp c ch ch nhiu hn.

Nhng hiu bit v Quy tc #2 ny v c bn thay i cch ti tip cn

cng vic. Nu phi miu t li t duy trc y, c l ti s s dng cm t
ly hiu sut lm trng tm.Hon thnh cng vic l u tin ca ti. Tuy
nhin, khi bn suy ngh theo t duy hiu sut ny, th nhng nhim v luyn
tp c ch ch thng b b qua, bi chng ta qu tham vng v vic hon
thnh cng vic, kt hp vi cm gic khng thoi mi khi luyn tp c ch
ch khin cho chng khng phi l mt la chn tt. Thit k li trang web
dnh cho sinh vin cao hc th d hn nhiu so vi vic vt ln vi mt lun
vn au u. Kt qu l kho vn ling s nghip ca ti - c to dng vo
nhng nm u thi sinh vin - bt u gim dn theo thi gian. Tuy nhin,
vic nghin cu Quy tc #2 thay i tnh trng ny bng cch chuyn ti
sang hng ly chuyn mn lm trng tm.N lc phn u ngy cng tr
nn gii hn tr thnh iu quan trng nht, v iu ny i hi yu t cng
thng ca luyn tp c ch ch. y l mt cch t duy khc v cng vic,
nhng mt khi bn nm vng n, s c nhiu s thay i su sc trn con
ng s nghip ca bn.

TI P DNG QUY TC #3 NH TH NO
u xun nm 2011, cng cuc tm vic ca ti c mt bc ngot th v.
Ti thi im y, ti nhn c li mi lm vic bng ming t i hc
Georgetown, nhng khng h c bt c vn bn no c. V nh ngi t
vn ca ti khuyn, Nu khng c giy trng mc en th khng c
tnh.Trong khi ch i li mi chnh thc, ti nhn c mt cuc hn
phng vn t mt i hc cng ni ting ca bang cng mt chng trnh
nghin cu c h tr ti chnh rt tt. Quyt nh cch thc nh hng s
nghip ca ti tr nn n gin hn nh hnh trnh tm kim m ti ang
thc hin ti thi im . Hay ni c th, chnh s khm ph v gi tr ca
quyn kim sot trong Quy tc #3 a ng dn li cho ti.

Quy tc #3 ni rng quyn kim sot v nhng g bn lm v cch thc bn

lm l mt ngun lc mnh m to dng mt s nghip ni tri - th m
ta c th gi l thn dc cho cng vic m c.Khi bn nghin cu v
nhng loi s nghip khin ngi khc phi tht ln, y chnh l loi cng
vic ti mun,th c im ny gn nh lun ng vai tr ch o. Mt khi
bn hiu c gi tr ca quyn kim sot, n s thay i cch bn nh gi
cc c hi. N hng bn n vic cn nhc s t ch trong v tr cng
quan trng khng km g khon tin lng hay danh ting ca cng ty. y
chnh l li t duy m ti a vo cng cuc tm kim cng vic ca mnh,
v n gip ti nhn nhn li la chn chp nhn li mi lm vic ca
Georgetown hay hon li i phng vn ti trng cng v danh ca bang.

C hai im quan trng m ti nhn thy khi bt u nh gi cc la chn

ca mnh thng qua lng knh kim sot. Trc tin, Georgetown va mi
bt u chng trnh tin s khoa hc my tnh trn con ng thc hin
mc tiu l u t vo khoa khoa hc my tnh. Trong qu trnh sn vic ca
ti, ngi t vn ti MIT k cho ti nghe v tri nghim ca c trong
nhng ngy u s nghip ca mnh. C lm vic ti khoa khoa hc my
tnh ca Georgia Tech, v trong giai on , n cng ang bt u chuyn
dn sang chng trnh ly nghin cu lm trng tm. C bo, Trong mt
chng trnh ang pht trin, anh s lun c ting ni.

Ngc li, ti mt hc vin lu i, v tr ca bn trong h thng cp bc vi

vai tr l tr l gio s mi rt r rng: di y. Ti nhng i hc ny,
bn thng phi ch cho n khi tr thnh gio s - m s mt hng nm
tri - trc khi bn c th gy nh hng n hng i ca chng trnh.
Cho n lc , bn s phi lm theo mnh lnh ca cp trn a xung.

iu th hai m ti nhn thy l quy trnh b nhim chnh thc ca

Georgetown c v khc bit so vi tiu chun chung ca nhng chng trnh
lu i. Ti nhng vin nghin cu ln, quy trnh b nhim chnh thc din
ra nh sau: cp qun l trn s gi th ti nhng ngi khc trong lnh vc
ca bn v hi xem liu bn c phi l ngi thuc tp u trong lnh vc
ny hay khng. Nu khng, h s sa thi bn v tuyn ngi khc. Mt s
ni cn i xa hn bng cch ni vi nhng ngi mi c nhn vo l ng
c trng ch vo vic b nhim chnh thc. (Th trng cng vic hc thut
rt cnh tranh, ngi gii th nhiu m cng vic th t.)

Nu chuyn mn ca bn cn mi, nh ti chng hn, v v vy h khng

th no tm c nhng chuyn gia cho kin, th chc chn bn s gp
kh khn trong vic gi vng v tr ca mnh bi s khng c ai ph
chun bn. Chnh v vy, h thng ny s tng thng cho s tun th ca
nhng tn binh: Ngha l con ng an ton nht c b nhim chnh
thc l chn mt ch nghin cu c nhiu ngi quan tm v sau
c gng vt mt ng nghip. Nu bn mun to s t ph, hy i sau
ny. Quyn sch ni ting Last Lecture (Bi Ging Cui Cng) ca c gio s
khoa hc my tnh Randy Pausch ca i hc Carnegie Mellon miu t rt
tt v thc ti ny khi ng chm bim rng, Cc tn binh ca khoa vn
thng hay n tm ti v hi, i, sao thy c b nhim sm nh vy? B
quyt ca thy l g ? Ti tr li, n gin lm, em c gi vo vn phng
ca ti vo bt k bui ti th Su no lc 10 gi m v ti s ni cho em
nghe.

Ngc li, Georgetowri ni rt r rng h khng hng th vi cch thc hin

b nhim theo kiu so snh trn. Ti thi im pht trin ny, khoa khoa
hc my tnh ca h tp trung nhiu vo vic pht trin nhng nh nghin
cu xut sc hn l c gng sa thi h. Hay ni cch khc, nu ti a c
kt qu nghin cu tt ln nhng bi bo tt, ti c th li. B i p lc
phi chn mt lnh vc an ton c sn theo ui, ti c th linh hot hn
trong cch tin hnh chng trnh nghin cu ca mnh.

T gc nhn ca quyn kim sot m ti c th c trong s nghip,

Georgetown d nhin l hp dn hn so vi ngi trng cng lu i kia. Tuy
nhin, trc khi a ra kt lun cui cng, ti cng dnh mt khong thi
gian suy ngm v nhng kha cnh khc ca Quy tc #3. Chng hn nh,
trong cuc hnh trnh, ti khm ph ra hai ci by in hnh m nhiu ngi
mc phi trong qu trnh tm kim quyn kim sot. Ci by u tin l c
qu t vn ling s nghip. Nu bn mun nm thm quyn kim sot trong
s nghip m khng c nhng k nng him hoi v qu gi trao i,
nhiu kh nng bn ch ang theo ui mt o tng m thi.

Ly v d, y l ci by khin bao nhiu ngi ng h trng phi thit

k phong cch sng - nhng ngi ri b cng vic truyn thng ca mnh
c gng kim sng bng thu nhp b ng n t trang web - ri vo. Rt
nhiu ngi trong s h nhanh chng nhn ra rng k hoch thu nhp b
ng ny khng hiu qu nu bn khng c mt th g c gi tr i li
tin ca ngi khc. Ci by ny dng nh c v khng lin quan n qu
trnh sn vic ca ti, bi qu trnh tm kim cng vic hc thut thng i
hi mt lng ln vn ling s nghip - di dng nhng bi lun c bnh
duyt v th gii thiu uy tn - trc khi mt ng vin c kh nng nhn
c li mi lm vic. Nhng cng c nhng ni tm kim nhng ng vin
hng hai (nhng ngi khng c nhiu vn ling s nghip) vi li mi gi
hp dn v mt cuc sng t ch. Nhng khi h n vn phng, lng cng
vic ging dy v trch nhim khng l s p ln u h. Hay ni cch
khc, k c trong gii tinh hoa ny, ngi ta vn cn phi cnh gic vi
nhng o tng v quyn kim sot.

Ci by th hai li miu t v nhng ri ro khi bn thc s c vn ling

s nghip c th thnh cng trong vic i ly nhiu quyn kim sot
hn. Chnh ti thi im ny, nhiu kh nng bn s chm trn vi s phn
i ca mi ngi, bi v nhiu quyn kim sot hn thng ch mang li li
ch cho ring bn. May mn cho ti l nhng ngi t vn thn cn ca ti
ti MIT khuyn khch ti theo ui yu t linh hot trong mt chng
trnh pht trin nhanh chng nh Georgetown. Nhng hn nhin l c nhng
ngi xa xi hn phn ng li quyt nh ny. i vi h, ro bc trn mt
con ng nhiu ngi i qua ti mt i hc lu i l con ng an
ton nht t c mc tiu b nhim chnh thc v t c danh ting
tt. Mong mun ca c nhn ti v vic c nhiu quyn kim sot hn trong
cng vic khng nm trong ra-a ca h, chnh v vy bt k quyt nh no
nm ngoi vng trn an ton u lm h s hi.

Trong khi nghin cu v Quy tc #3, ti bit c mt cng c hu ch

n hai ci by ny. Ti gi l quy lut kh thi ti chnh, c miu t nh
sau: Khi quyt nh liu c nn theo ui mt con ng hp dn i km
vi nhiu quyn kim sot hn trong cng vic, hy tm kim nhng bng
chng cho thy mi ngi sn sng tr tin cho bn v iu . Nu bn tm
thy bng chng ny hy tip tc. Nu khng, hy tip tc tm kim.
y chnh l quy lut gip ti a ra quyt nh cui cng cho con ng s
nghip ca mnh. Georgetown cung cp cho ti nhiu quyn kim sot
nhng g ti lm v cch ti lm. iu ny qu r. Bn cnh , h sn
sng tr hu h cho s t ch ny, c v mt ti chnh c nhn ln vic h
tr cho cc sng kin nghin cu ca ti. V vy, theo quy lut kh thi ti
chnh, ti c th t tin n Georgetown v trnh c c hai by kim sot:
Ti c vn ling s nghip i ly s linh hot c nhn v t tin l i
nhng ting ni phn i. V vy, ti t chi li mi phng vn t trng i
hc cng kia v la chn Georgetown.

TI P DNG QUY TC #4 NH TH NO
Nh gii thch Quy tc #4, s mnh s nghip l mt mc ch trong
i sng cng vic. N l th khin mi ngi tr nn ni ting v nhng g
h lm v m ra nhng c hi tuyt vi i km vi s ni ting . y cng
l mt tng lm ti thch th t lu.

Lnh vc hc thut l mt ngnh ngh rt ph hp vi s mnh. Nu bn

gp nhng gio s c mt s nghip th v, v hi iu g khin h khc vi
ng nghip, th cu tr li gn nh lun l cch h t chc cng vic ca
mnh xung quanh mt s mnh hp dn. Ly v d nh trng hp ca Alan
Lightman, gio s vt l ca MIT v sau ny l nh vn. Lightman bt u
s nghip l mt nh vt l truyn thng v vit sch vo thi gian rnh -
ng vit c hai th loi gi tng v phi gi tng lin quan n kha cnh
con ngi trong khoa hc. C l ng c bit n nhiu nht vi quyn tiu
thuyt bn chy v t nhiu gii thng: Einsteiris Dreams (Gic M ca
Einstein), mc d ng vit rt nhiu quyn sch khc v cc bi tiu lun
ca ng xut hin trn gn nh mi n phm xut bn vn hc M.

S nghip ca Lightman da trn s mnh khm ph kha cnh con ngi

trong khoa hc, v iu ny a ng n nhiu ni th v. ng li sau
lng con ng s nghip gio s vt l ti MIT tr thnh gio s u
tin trong lch s Hc vin c b nhim cng lc ti hai lnh vc khoa hc
v nhn vn hc. ng gip pht trin h thng truyn thng ca MIT v sau
sng lp nn chng trnh tin s v khoa hc vit vn. Ti thi im ti
gp Lightman, ng chuyn sang v tr gio s thnh ging, iu ny mang
li cho ng cng nhiu s t do trong thi gian biu ca mnh v gip ng b
bt i nhiu gnh nng trong tm tr. Gi y ng ging dy nhng kha hc
v vit vn do ng thit k v tp trung vo nhng vn m ng cho l
quan trng. ng gii phng bn thn khi nhu cu lin tc tm kim
ngun tin ti tr hay nh xut bn. ng dnh thi gian vo ma h vi gia
nh trn mt hn o Maine - mt a im khng c in thoi, ti-vi, hay
Internet - v ti on l ng s suy t v nhng tng ln trong khi m
mnh trong s hng v ca cnh vt xung quanh. iu n tng nht vi ti
l trang lin lc ca Lightman trn trang web chnh thc ca MIT c dng
ch sau: Ti khng dng e-mail- mt con ng i n s n gin m c
l mt vin s km ni ting hn s khng dm theo ui.

y ch l mt trong rt nhiu v d v nhng gio s khc tn dng s

mnh to nn mt s nghip th v v hp dn. Mt s gio s nh
Pardis Sabeti v Kirk French m ti lin lc v phng vn khi nghin cu
cho quyn sch ny, v l l do v sao bn c c cu chuyn chi tit
ca h trong Quy tc #4. Nhng ngi khc nh Alan Lightman hay Erez
Lieberman - ngi tr nn ni ting tui 31 thng qua s kt hp gia
ton hc v nghin cu vn ha, hay Esther Duflo - ngi ginh gii
MacArthur Genius Grantcho cng trnh nh gi cc chng trnh chng
nn i m ti khng cp trong quyn sch ny, nhng vn c nh hng
ln trong suy ngh ca ti v cch thc tt nht to dng s nghip.

Tuy nhin, ch sau khi ti bt u c thi nghim tc v Quy tc #4 v

gp g nhng ngi nh Pardis, Kirk v Giles Bowkett, th ti mi hiu c
mc kh khn ca vic hin thc ha c im ny trong s nghip. Ti
nhn thy rng bn cng c p buc n, bn cng kh c c hi thnh cng.
Nhng s mnh ch thc i hi hai th. Trc tin bn phi c vn ling
s nghip, iu ny cn c s kin nhn. Th hai, bn phi lin tc xem xt
vng kh thi k cn trong lnh vc, tm kim nhng tng ln hn. iu
ny i hi bn n lc ng no v tip xc vi nhng tng mi. Khi c
kt hp, hai yu t ny th hin mt li sng, ch khng phi mt lot cc
bc thc hin m s t ng cho ra mt s mnh khi hon thnh. Bc vo
ma h nm 2011, ti tn dng hiu bit mi ny chuyn cch tip
cn cng vic sang mt hng mi m s dn ti n mt s mnh thnh
cng. Nhng n lc ny to ra mt lot nhng cng vic thng ngy m ti
kt hp li thnh mt h thng pht trin s mnh. Cch hiu d nht v h
thng ny l ngh v n nh mt kim t thp ba tng. Ti s gii thch tng
tng mt di y.

Tng Cao Nht S Mnh Nghin Cu Th Nghim

H thng ca ti c dn dt bi mt s mnh nghin cu th nghim nm
tng trn cng ca kim t thp - n l mt dng hng dn th s cho loi
cng vic m ti c hng th. Ngay lc ny, s mnh ca ti nh sau, p
dng l thuyt thut ton phn b vo nhng ni mi l v th v vi mc
tiu to ra nhng kt qu mi m hp dn. xc nh s mnh ny, trc
tin ti phi t c vn ling s nghip trong ngnh. Ti xut bn
v c nhiu nhng kt qu v thut ton phn b bit rng l thuyt
ny c tim nng ln trong vic p dng vo nhng ng cnh khc nhau. D
nhin, th thch tht s y l tm ra nhng d n th v khm ph
tim nng . V hai tng tip theo ca kim t thp c thit k theo
ui mc tiu ny.

Tng Cui Cng Nghin Cu Kin Thc

By gi, chng ta s nhy t tng trn cng ca kim t thp xung tng
cui cng, ni m chng ta s tm thy quyt tm phn u ca ti dnh cho
vic nghin cu kin thc. Quy tc ca ti l: Mi tun, ti s tip cn mt
th g mi m v lnh vc ca ti. Ti c th c mt bi bo, tham d
mt bui ni chuyn hay ln lch mt cuc hn. m bo mnh tht s
hiu nhng tng mi, ti buc bn thn t tm tt vo s tay nghin cu
(ti cp n quyn s tay ny khi tho lun v cch ti p dng Quy
tc #2). Ti cng c gng i b mi ngy mt ln suy ngh mt cch t
do v nhng tng xut hin t hnh ng nghin cu kin thc ny (Ti
i b n ch lm v thng dt ch i do, vy nn ti c rt nhiu la
chn trong thi gian biu ca mnh). S mnh ti tng cao nht ca kim t
thp s quyt nh cch ti la chn tip cn loi kin thc no.

Quy trnh nghin cu kin thc ny kt hp vi vic tip cn nhng ti liu

lin quan cng vi s ti kt hp cc tng mt cch t do bt ngun t
quyn sch Where Good Ideas Come From ( Tng Tt n T u?) ca
Steven Johnson m ti gii thiu trong Quy tc #4 khi ni v khi nim
vng kh thi k cn ca ng. Theo Johnson, hy tip cn nhng tng mi
v mng li lng- mng li gip cho vic trn ln v kt hp cc tng
thng cung cp cht xc tc cho nhng tng mi t ph.

Tng Gia: Cc D n Khm Ph

By gi, chng ta n tng gia ca kim t thp - y l tng cha ng
hu ht cc cng trnh nghin cu m ti to ra vi vai tr gio s. Nh
gii thch Quy tc #4, chin thut hiu qu thc hin bc nhy t mt
s mnh th nghim sang nhng thnh qu tuyt vi chnh l s dng
nhng d n nh m ti gi l cc ln t cc nh(ti mn cm t ny
t quyn sch cng tn xut bn nm 2010 ca Peter Sims). Nu bn nh
li th mt ln t cc nh trong qu trnh khm ph s mnh c nhng c
im sau:

N l mt d n nh c th hon thnh trong vng t hn mt

thng.

N buc bn phi to ra gi tr mi (v d nh tinh thng mt k nng

mi v cho ra nhng kt qu mi cha tng tn ti trc y).
 N to ra mt kt qu c th m bn c th s dng thu thp
thng tin phn hi c th.

Ti s dng nhng cuc nh cc nh khm ph nhng tng ha hn

nht c pht hin bi quy trnh m ti miu t trong tng cui ca kim
t thp. Ti c gng duy tr hai n ba t cc nh trong cng mt lc
tp trung ti a vo chng. Ti cng t ra nhng thi hn, m ti nh du
bng bt d quang mu vng trong s ln k hoch ca ti, gip ti gi
c cm gic khn trng hon thnh cao . Cui cng, ti cng theo di
s gi m ti u t vo nhng ln t cc nh ny bng thi quen kim
gi m ti miu t trn. Ti thy rng nu thiu vng nhng cng c
thc y ny, ti c xu hng tr hon v tp trung vo nhng vic khn cp
hn nhng li khng quan trng bng.

Khi mt t t cc nh chm dt, ti s dng thng tin phn hi c th

m n mang li nh hng cho nhng n lc nghin cu ca ti. V d
nh thng tin phn hi cho ti bit rng liu mt d n c th no c nn
ngng li hay khng, v nu khng th hng khm ph no l ha hn
nht. N lc hon thnh nhng cuc nh cc nh cng c li ch ph l n
thc y vic luyn tp c ch ch - mt chin lc khc nhm gip ti tr
nn ngy cng gii hn trong nhng g ti lm.

Cui cng, thnh cng hay tht bi ca nhng d n m ti theo ui trong

tng gia ny gip ti pht trin s mnh nghin cu tng trn cng. Hay
ni cch khc, h thng ny v tng th l mt vng lp phn hi ng - n
lun lun tin ha hng v mt tm nhn trong cng vic c h tr tt
hn v r rng hn.

SUY NGM CUI: LM VIC NG HN L TM NG VIC

Quyn sch ny m u vi cu chuyn ca Thomas - ngi tng tin rng
b quyt ca hnh phc l theo ui am m. Sng ng vi nim tin ny,
anh theo ui am m tp thin n mt tu vin ho lnh trn ni
Catskill. Khi n , anh chuyn tm nghin cu thin v ngi thin cng
nh nghin ngm nhng bi ging Pht php.

Nhng Thomas khng tm thy nim hnh phc m anh k vng. Anh nhn
ra rng mc d mi trng xung quanh anh thay i, anh vn l cng mt
nginh trc khi anh n tu vin. Nhng suy ngh trc y, sau khi anh
chuyn t vic ny n vic khc, mch rng anh vn cha tm thy ting
gi bn trong mnh vn cha bin mt. phn cui ca chng m u,
chng ta thy rng nhn thc ny khin Thomas bt khc. Anh ngi ,
trong khu rng si bao quanh tu vin, v khc.

Gn 10 nm sau, ti gp Thomas trong mt qun c ph gn MIT. Lc

anh ang lm vic ti c v anh n Boston tham d mt hi tho.
Thomas cao, gy vi mi tc ct ngn. Anh mang cp knh vung khung
mng, y c v nh mt iu bt buc i vi nhng nhn vin lm vic tr
c ti chu u. Chng ti cng ngi ung c ph v Thomas k cho ti nghe
cu chuyn i mnh sau ln khng hong ti tu vin.

Cu chuyn nh sau: Sau khi ri tu vin, Thomas quay tr li cng vic ngn
hng m anh b i hai nm trc khi anh chuyn n Catskill theo
ui am m. Tuy nhin, ln ny anh tip cn cng vic ca mnh vi mt
nhn thc mi. Tri nghim ca anh ti tu vin gii phng anh khi suy
ngh v nhng cng vic trong m tng mt thi lun qun trong u anh.
Thay v vy, anh c th tp trung vo nhng nhim v c giao ph v
hon thnh n mt cch xut sc. Anh c gii phng khi s so snh
trin min m anh tng c v cng vic hin ti v mt cng vic k diu
no trong tng lai ang ch c khm ph.

S tp trung mi ny, cng kt qu anh to ra, c ban qun l trn trng.

Ch sau chn thng lm vic, anh c thng chc. Ri anh li tip tc c
thng chc. V li mt ln na c thng chc! Ch trong vng hai nm,
anh i t v tr nhn vin qun n vic chu trch nhim mt h thng my
tnh qun l hn su t ti sn u t. Ti thi im ti gp anh, anh
ang qun l mt h thng my tnh chu trch nhim gp nm ln con s
y. Cng vic ca anh c rt nhiu th thch, nhng Thomas cm thy v
cng hng th. N cng mang li cho anh s tn trng, tc ng v t ch -
nhng c im him hoi v qu gi m ti cp trong Quy tc #2, vn
cn thit to nn mt cng vic m bn yu thch. Thomas t c
nhng c im ny khng phi bng cch i tm mt cng vic ph hp vi
am m, m thay vo anh lm xut sc cng vic ca mnh v sau
trao i ngun vn ling s nghip ny mt cch chin lc.

Qun l h thng my tnh c th khng mang n nim vui hng ngy nh

c m xa xa ca Thomas, nhng by gi anh nhn ra rng chng c th
g lm c chuyn . Mt cng vic mn nguyn l tri nghim tinh t hn
nhiu so vi o tng trc y ca anh. Trong lc tr chuyn, Thomas cho
rng c mt cch miu t qu trnh chuyn ha ca anh l anh nhn ra
mt s tht n gin: Lm vic ng hn l tm ng vic. Anh khng cn
phi c mt cng vic hon ho tm thy hnh phc trong cng vic -
thay v vy anh cn c cch tip cn tt hn vi cng vic hin ti ca mnh.

Ti cho rng kt thc quyn sch ny bng cu chuyn ca Thomas l ph

hp nht, bi n tm tt li thng ip ch o ca quyn sch ny: Lm
vic ng hn l tm ng vic l mt tng n gin, nhng cng
mang tnh cch mng, bi v n lt ngc li li khuyn hng nghip tn
ti nhiu th k v vic tp trung vo gi tr huyn b ca am m. N ko
ta ra khi gic m ho huyn v mt cng vic vn ton trong thi gian
ngn, v mang n mt cch thc sng sut hn t c s tha mn
trong cng vic. y chnh l l do v sao ti dnh phn kt v cu
chuyn ca Thomas cho phn cui ca quyn sch ny. Ti mun c c hi
khm ph cng bn nhng sc thi ca vic lm ng, thng qua bn quy
tc m ti gii thiu v hng lot nhng v d v cch thc m hng tip
cn ny c th nng cao s tha mn trong cng vic hin ti ca bn. By
gi, khi bn c trang b nhng nhn thc ny, ti hy vng rng phn
kt ca cu chuyn ca Thomas khng cn l iu g bt ng vi bn na.

Ti yu cng vic m ti ang lm. Ti cng t tin rng khi ti tip tc thc
hin nhng tng c khm ph trong hnh trnh ca mnh, th tnh yu
cng vic ny s ch cng su m thm. Thomas cng cm thy nh vy v
cng vic ca mnh. Cng nh hu ht nhng ngi m ti cp trong
quyn sch.

Ti cng mun bn c c s t tin ny. t c mc tiu ny, hy

nhng quy tc m ti pht hin ra dn dt bn. ng b m nh bi vic
khm ph ting gi bn trong. Thay v vy, hy tinh thng nhng k nng
him hoi v qu gi. Mt khi bn xy dng c ngun vn ling s
nghip m nhng k nng to ra, hy u t mt cch thng minh. Hy s
dng n t c quyn kim sot v nhng g bn lm v cch bn lm,
v hy xc nh v hnh ng theo mt s mnh c kh nng thay i cuc
sng. Phng chm ny c phn km hp dn hn mng tng t b mi
th v n sng cng vi cc s thy trn vng cao, nhng n cng l mt
phng chm c chng minh l c tc dng ht ln ny n ln khc.

V vy, nu ln ti bn bt u thc mc rng liu mnh c ang b l mt

cng vic m c no ang ch i bn ly ht can m theo ui, th
hy mng tng hai hnh nh sau. Mt, hy nh li mt Thomas b m nh
v vic theo ui am m, v sau v mng ri ngi khc trong cnh
rng ngoi tu vin, v ri hy thay th n vi hnh nh mt ngi n ng
ang ci, v ngoi t tin, sng tp trung vo gi tr ang ngi ung c ph
vi ti 10 nm sau - mt phin bn Thomas nhn thng vo ti v tht
ln mt cch chn tnh, Cuc sng tht tuyt.
 V TC GI

Cal Newport, Tin s, sng Washington, D.C., ni anh lm nh vn v tr

ging trong ngnh Khoa hc My tnh ti i hc Georgetown. Anh cng lm
ch trang web ni ting Study Hacks: Decoding Patterns of Success. y l
quyn sch th t ca anh.

Dch gi Ung Xun Vy

Ung Xun Vy l mt ph n tr trn y nhit huyt. Tng l hc sinh lp

Chuyn Ng trng Bi Th Xun, tt nghip xut sc v c tuyn thng
vo i hc Kinh t, ch li tip tc thi u vo khoa Qun tr Kinh doanh
ca trng i hc Quc gia Singapore (National University of
Singapore - NUS).

Sau khi tt nghip i hc, ch lm vic nhiu nm ti Yahoo!. Nhng ch

n khi tham gia dch, gp phn iu chnh ni dung v rt thnh cng vi
quyn sch Ti Ti Gii, Bn Cng Th!, ch mi nhn thy nim am m
tht s ca mnh l mang kho tng kin thc ca th gii v Vit Nam thng
qua nhng quyn sch c chuyn ng k lng, thit k cn thn v in n
chu o, ng nh c tnh ca ch.

Quyt tm sng v am m ca mnh, ch la chn t b cng vic ang

pht trin rt tt ti Yahoo! tr v qu hng nm gi vai tr Gim c
kim Tng bin tp ca TGM Books. Hin ch cng ang ging dy trong
hai kha hc Dch Gi Tng Lai v Dch Thut Cho Ngi Bn Rn.

Vi phng chm "Mang cht lng vo kin thc, nhng quyn sch do ch
lnh o TGM Books xut bn c u t cng phu t vic chn lc ni
dung k lng n cng on dch thut chnh xc, ri bin tp li vi ngn
t trong sng, d c, d hiu, gn gi vi vn ha Vit Nam... Tt c nhm
mang li nhng gi tr to ln nht cho c gi ngi Vit. V vy,TGM Books
ni chung v ch ni ring lun t ho v nhng quyn sch lin tc nm
trong danh sch bn chy nht, cng nh lin tc t gii thng sch c
c gi c nc yu thch nht.

Sau 8 nm lm cng vic dch thut chuyn nghip, cho ti nay, nhiu
quyn sch ni ting ca ch ti tay hn 1.000.000 c gi trn ton
quc.

Ch tng xut hin nhiu ln trn cc bo nh Tui Tr, Thanh Nin,

VNExpress, Ngi Lao ng, Sinh Vin Vit Nam... v cc knh truyn thanh
truyn hnh nh VTV1, VTV3, HTV7, HTV9, VTC1, VTC10,...

Bn c th giao lu vi dch gi Ung Xun Vy ti trang:

https: //www.facebook.com/dichgia.uongxuanvy

Dch gi Trn ng Khoa

Trn ng Khoa (sinh nm 1981) l mt doanh nhn tr thnh t, mt

din gi c cng chng ng h v mt dch gi - tc gi sch c nhiu
ngi yu qu. Ch mi quay v Vit Nam t nm 2009 sau gn 10 nm hc
tp v lm vic ti Singapore, nhng nhng quyn sch, nhng bui hi
tho v nhng kha hc ca anh to nn nhiu nh hng tch cc mnh
m n hng trm nghn ngi. Anh c yu mn nh ch cng nh kht
vng vn ln khng ngng t s km ci, ngho kh v hai bn tay trng.
Chnh v th, nhng ng gp thit thc ca anh cho t nc v ang
ngy cng c x hi cng nhn.

Trong vai tr dch gi, Trn ng Khoa c hn 10 ta sch lt vo danh

sch bn chy nht ti Vit Nam. Cho n nay, nhng quyn sch ca anh
n vi hn 1.000.000 c gi trn khp c nc (bao gm c sch in
v ebook).

Trong vai tr tc gi, Trn ng Khoa to nn mt hin tng cho dng

sch k nng t duy thnh cng khi quyn sch u tay ca anh Sng V
Kht Vng - c hn 10.000 bn c bn ra ch sau 2 thng pht hnh v lt
vo TOP 10 Sch K Nng c c Gi Yu Thch (2014).

Trong vai tr din gi, Trn ng Khoa c cng nhn l MasterTrainer

(Chuyn Gia o To Cao Cp) bi Tp on Gio dc v o to hng u
khu vc - Adam Khoo Learning Technologies Group. Cho n nay, anh
o to cho hn 120.000 ngi ti Singapore, Malaysia v Vit Nam.

Trong vai tr doanh nhn, Trn ng Khoa gp phn a TGM CORP t mt

cng ty non tr ch c vi nhn vin khi mi c thnh lp vo u nm
2009 tr thnh mt cng ty tr gi hng triu .

Thng tin v anh Trn ng Khoa v nhng ng gp ca anh nhiu ln

xut hin trn cc bo nh Tui Tr, Thanh Nin, Si Gn Gii Phng, Doanh
Nhn Si Gn... v cc knh truyn thanh, truyn hnh nh VTVI, VTV2,
HTV3, HTV7, SCTV...

Bn c th giao lu vi anh Trn ng Khoa ti trang:

https: //www.facebook.com/diengia.trandangkhoa
 CM NHN V

K NNG I TRC AM M

"Hy ngng lo ngh v nhng g bn mun lm (v nhng g th gii n bn)

m thay vo , hy bt u to ra mt th c ngha ri trao tng cho th
gii. Cal tht s gi gm thng ip ny qua quyn sch."

_SETH GODIN, tc gi ca quyn Linchpin

"Nhng doanh nhn phi pht trin li th cnh tranh bng cch xy dng
nhng k nng c gi tr. Quyn sch ny a ra li khuyn da trn nghin
cu v thc t-ch khng phi nhng li v ngha - v cch u t vo chnh
mnh tr nn ni bt gia m ng. Quyn cm nang cn c khi u
mt s nghip vt tri."

_REID H0FFMRN, ng sng lp v ch tch Linkedln, ng tc gi quyn

sch bn chy The Start-Up of You: Adapt to the Future, Invest Yourself,
and Transform Your Career

"Quyn sch ny thay i suy ngh ca ti. T vic ngh rng 'hy i tm
am m tr nn hu ch thnh 'hy tr nn hu ch tm thy am m
l mt c huch mnh, nhng hp l, v l l do v sao ti mua cho 3
a con ang tui mi ln nh ti mi a mt quyn sch c sc ny."

_KEVIN KELLY, ng sng tp Tp ch Wired

'Hy lm nhng vic bn yu thch ri tin s vo ti bn nghe c v l mt

li khuyn b ch - cho n khi bn cn phi c vic lm v nhng mng
tng mau chng tan v. Cal Nevvport kho lo m t cch m cuc
hnh trnh tm kim 'am m' c th bo mn cm gic tha mn trong cng
vic. Nu tt c nhng g anh y t c t quyn sch ny l thay i
hon ton quan nim truyn thng th th v lm ri. Nhng Cal cn tin
xa hn - anh a ra li khuyn v cc v d minh ha gip bn trnh b v
mng v bt tay vo xy dng ngay nhng k nng quan trng."

_DRNIELH. PINK, tc gi quyn sch bn chy Drive and A Whole New Mind

"Sau nhiu nm, y l quyn sch u tin m ti c li ln hai, chc

chn rng mnh nm bt c n. Nhng kin khc l v ngh nghip.
Nhng tng mi m c sc tc ng mnh thay i cch ngh ca ti
v chnh s nghip ca mnh, v v nhng li khuyn ti dnh cho ngi
khc."

_DEREK SIVERS, nh sng tp CD Baby