Professional Documents
Culture Documents
2008
2
1 R3 11
1.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1.4 , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2 25
2.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
2.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
3 29
3.1 , , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
3.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
4 33
4.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
4.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
4.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
4.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
5 - F renet 49
6 53
7 57
8 63
8.1 , , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
8.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
8.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
8.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
9 67
9.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
9.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
9.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
9.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
10 77
10.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
10.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
10.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
10.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
10.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
3
4
11 87
11.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
11.2 ( ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
11.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
11.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
11.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
12 101
12.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
12.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
12.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
12.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
12.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
13 113
14 119
14.1 Kepler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
14.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
15 127
15.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
15.2 , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
15.3 .. . . . . . . . . . . . . . . 134
16 137
16.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
16.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
16.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
16.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
16.5 - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
17 145
17.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
17.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
18 151
18.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
18.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
18.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
18.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
18.5 Bernoulli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
19 159
19.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
19.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
19.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
19.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
19.5 Lorentz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
19.6 Lorentz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
19.7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
1.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.2 . . . . . . . 13
1.3 ~u, ~v ~u ~v . . . 17
1.4 . . . . . . 18
1.5 (r, , ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
3.1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
3.2 . 31
3.3 . . 31
5.1 F renet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
5.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
7.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
7.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
7.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
7.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
7.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
7.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
7.7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
9.1 - x.
P Q v t . . . . . . . . . . 67
9.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
9.3 ~v0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
9.4 P Q. . . . . . . . . . . . . . . . 74
9.5 -
P . S1 S2 , ,
~u. P S1
~r1 S2 ~r2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
9.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
10.1 . . . . . . . . . . . . . . . 78
5
6
10.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
10.3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
10.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
10.5
R. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
10.6 . . . . . . . . . . . . . 83
10.7 . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
11.1 , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
11.2 C1 C2 Q P . . . . . 89
11.3 A B. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
11.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
11.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
11.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
11.7
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
11.8 . . . . . . . . . . . . . . . . 99
12.1 . . . . . . . . 101
12.2 . . . . . . . . . . . 103
12.3 m. . . . . . . . . . . . . . . . 103
12.4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
12.5 . . . . . . . . . . 105
12.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
12.7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
12.8 - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
12.9 O
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
13.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
13.2 .
( 4 , 3 5 7
4 ) ( 4 , 4 ) . . 116
14.1 . . . . . . . . . . 122
14.2 -
m. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
15.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
15.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
15.3 O
O . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
15.4 . . . . 130
15.5 z-. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
15.6 - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
15.7 . . . . . . . 134
15.8
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
16.1
.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
16.2 . . . . . 140
16.3 . . 141
16.4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
16.5 . . . . . . 143
7
17.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
17.2 . . . . . 146
17.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
17.4 z-. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
18.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
18.2 - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
18.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
18.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
18.5
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
18.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
19.1 . . . . . . . . . . . . . 160
19.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
19.3 .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
19.4 . . . . 161
19.5 . 162
19.6
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
19.7 . . . 166
8
6.1 . . . . . . . . 56
13.1 s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
R3
1.
2. .
, , , -
, , , .
.
1.1
V = R3
K = R.
.
1.1.1 K ,
1. .
(1) , K ( + ) K.
(2) : + = + , , K.
(3) : ( + ) + = + ( + ), , , K.
(4) 0, 0 + = , K.
(5) K () K + () = 0.
2. .
(1) , K ( ) K.
(2) : =
(3) : ( ) = ( )
(4) 1 1 6= 0 1 = , K.
1 1
(5) K 6= 0 K = 1.
3.
(1) , , K ( + ) = + .
1.1.2 V K
V (K), :
11
12 1. R3
1. x, y V (x + y) V
x, y. :
( x + y = y + x ().
() (x + y) + z = x + (y + z) ().
() 0 V x + 0 = x, x V .
() x V (x) V , x
x + (x) = 0.
2. K, x V ( x) V
x. :
() ( x) = ( ) x.
() 1 x = x.
3.
() ( + ) x = x + x.
() (x + y) = x + y.
K = C V (C).
1.1.3
.
1.1.4 n- Rn Cn . n-
(x1 , x2 , , xn ) 1
1.1.5 [a, b]
.
C[a,b] .
: , .
,
.
.
. B
( (AB BA), (AB CD CD AB)
( AB CD CD EF AB EF ) AB CD
(1) AB, CD .
(2) AB, CD .
(3) .
B .
OA = {OB B : OA OB}. (1.2)
~0 e1 , e2 , e3 .
( ) R3
1 n- (x , x , , x ) (x , x , , x ) Rn
1 2 n 2 1 n
x1 6= x2 .
1.2. 13
(x, y, z), , ,
.
R3
~r1 + ~r2
~r2
~r1 .
~r1 + ~r2 .
~r2
~r1
1.1: .
: R
~r ~r, || k ~r k ~r > 0 < 0.
~r, R+
~r
1.2: .
1.1.6 .
1.2
( ) , (
) .
( ) .
1.2.1 R3 .
R3
1.2.2
.
1.2.3
k k: R3 R+ (1.7)
k x k= < x, x > R3
(i) k x + y kk x k + k y k ( )
(ii) k x k= || k x k ( )
x, y R3 , R.
P3
1.2.4 R3 ~x ~y =
q i=1 xi yi k x k=
P3 2
i=1 xi .
|~x ~y | k ~x k k ~y k . (1.8)
1.2.6 ~x, ~y R3 0
.
~x ~y =k ~x k k ~y k cos . (1.9)
. ~x ~y = 0
~x ~y ( ).
y
~
~x ~y =k ~y k ~x k~yk ~x k~y~yk
y
~
~x yk .
k~
1.2.7 .
C
F~
Z
W = F~ d~s. (1.10)
C
.
.
1.2.8
1 ~ ~
u= E D. (1.11)
8
( )
. .
1.2. 15
1.2.9 {~ei , i I}
0 i 6= j
(~ei , ~ej ) = ij = . (1.12)
1 i=j
{~xi , i I} { k~~xxii k , i I} .
1.2.10 2 .
k-
R3 k-
k + 1-.
R3
~i = ~e1 = ~ex = ex = (1, 0, 0), ~j = ~e2 = ~ey = ey = (0, 1, 0), ~k = ~e3 = ~ez = ez = (0, 0, 1). (1.13)
~r = (x, y, z)
~i, ~j, ~k R3 R3
:
k ~i k2 =k ~j k2 =k ~k k2 = 1 ~i ~j = ~j ~k = ~k ~i = 0. (1.15)
~i ~j ~k
~u ~v = u1 u2 u3 .
(1.17)
v1 v2 v3
~
~n = k~uu~ ~
v
v k ~
u, ~v .
~u ~v .
~u ~v = ~0.
1.2.12
() ~u (~v + w)
~ = (~u ~v ) + (~u + w)
~ ()
() (~u ~v ) w
~ 6= ~u (~v w)
~ ( ).
:
2 {~ xk } Rn
x1 , , ~
xk = ~0, ci R
x1 + c k ~
c1 ~
c1 = = ck = 0
16 1. R3
3
(1) Levi Civita
3
X
(~u ~v )i = ijk uj vk
i,j,k=1
3
X
= ikj uj vk , ijk
i,j,k=1
3
X
= ijk vj uk ,
i,j,k=1
= (~v ~u)i . (1.18)
~ ~u ~v = ~u w
(2) ~u ~v , w, ~ = 0. ~u (~v + w)
~ = ~u ~v +~u w.
~
~v , w
~ ~u.
~u (~v + w)
~ = ~u (~v + w)
~ + ~u (~v + w)
~ k
= ~u (~v + w)
~ , ~u k (~v + w)
~ k
= ~u ~v + ~u w~ ,
= ~u ~v + ~u w
~ (1.19)
(3)
3
X 3
X 3
X
[(~u ~v ) w]
~i = ijk (~u ~v )j wk = ijk jlm ul vm wk
j,k=1 j,k=1 l,m=1
3
X 3
X
= (il km im kl )ul vm wk
j,k=1 l,m=1
= vi (~u w)
~ ui (~v w)
~ (1.21)
1.2.13 -
~u, ~v .
: ~u
2
3 ( )
u~
(~ v )i = ijk uj vk
.
1.2. 17
~v
h
~u
1.3: ~u, ~v ~u ~v .
~i, ~j, ~k
~i ~i = ~j ~j = ~k ~k = ~0
~i ~j = ~k
~j ~k = ~i
~k ~i = ~j. (1.24)
( ) .
.
( ):
(i) ( ).
(ii)
.
1.2.14
.
1.2.15
A -
. (~r) = A~r
A (
). ~r = A~r
A ( )
.
ri = Sij rj = ij rj = ri , i, j = 1, 2, 3 (1.25)
( )
. S 1 (S = S 1 )
.
( ) ~r R3
(1.25). (S~u) (S~v ) = ~u ~v
S 2 = I.
axial .
~r .
.
.
.
-
.
~r xy-
~r ~r = (x, y, z). (1.26)
yz-
I
~r d~l x-.
H
. ~ = 2c
18 1. R3
(1.25) ~ = (x , 0, 0).
xz xy- ~ = (0, y , 0)
~ = (0, 0, z ) .
~ = (x , y , z ).
1 0 0
Pi = (detA)Aij Pj , (Aij ) = 0 1 0 . (1.27)
0 0 1
. .
L~ = ~r p~, N
~ = ~r F~ , Lorentz
F~L = q~v B.
~
.
F~ = q E
~ + F~L
1.2.16 ~u, ~v , w ~ R3
u1 u2 u3
~ = ~u (~v w)
[~u, ~v , w] ~ = v1 v2 v3 (1.28)
w1 w2 w3
~u, ~v , w.
~
1.2.17
( ) ~u, ~v , w.
~
: ~v , w
~
~u
2 w
~
~v
1.4: .
V = hS = h|~v w|
~ = |~u||~v w|
~ sin
2
= |~u||~v w|
~ cos . (1.29)
~ 6= 0
[~u, ~v , w] (1.30)
1.2.18 :
1.3. 19
(i) ~u, ~v , w:
~
[~u, ~v , w]
~ = [w,
~ ~u, ~v ] = [~v , w,
~ ~u]. (1.31)
(ii) ~u, ~v , w
~ [~u, ~v , w]
~ = 0.
.
~ea , ~eb , ~ec R3 , ,
~v = ~v (~eb ~ec )~ea + ~v (~ec ~ea )~eb + ~v (~ea ~eb )~ec (1.32)
, , , .
(1.32) ~v = ~ea , ~eb , ~ec = 1/~ea (~eb ~ec ).
[L] [L]1 .
~ R3
1.2.19 ~u, ~v , w
~u (~v w)
~ = (~u w)~
~ v (~u ~v )w
~ (~u ~v ) w
~ = (~u w)~
~ v (w
~ ~v )~u (1.35)
~u, ~v , w.
~
1.2.20
F~ = ~ (~ ~r) (1.37)
~ .
1.3
. :
x =, y = z =.
.
(1.38)
f, g, h (
),
.
1 (x, y, z) = c1 , 2 (x, y, z) = c2 , 3 (x, y, z) = c3 , c1 , c2 , c3 ,
.
20 1. R3
-
.
{~ei , i = 1, 2, 3} -
. P
(1.40)
~r ~r ~r
d~r = d1 + d2 + d3 (1.41)
1 2 3
~
r ~r
k P . k = hk ~ek
k
~r
hk = k . (1.41)
3
X
d~r = hk dk ~ek . (1.42)
k=1
hk .
3
X 3
X
ds2 = d~r d~r = gij di dj = h2k dk2 . (1.43)
i,j=1 k=1
~
r ~
r
gij = i
j
= 0, i 6= j gij
.
~r ~r ~r
dV = = |(h1 d1~e1 ) (h2 d2~e2 ) (h3 d3~e3 )|
1 2 3
(x, y, z)
= d1 d2 d3 = h1 h2 h3 d1 d2 d3 . (1.44)
(1 , 2 , 3 )
~
r
1.3.1 {~ei = i
, i = 1, 2, 3}
~
{~i = i , i = 1, 2, 3} .
.
(1 , 2 , 3 ) = (r, , ).
:
P = (r, , )
y
x
1.5: (r, , ).
p
(i) : r = x2 + y 2 + z 2 =
1.3. 21
(ii) z- :
!
z
= arc cos p =
x2 + y 2 + z 2
y
(iii) z-: = arc tan x =
r 0, 0 < 2, 0 .
s 2 2 2
~r x y z
h1 = = + + =1
r r r r
~r
h2 = = r sin
~r
h3 = = r. (1.46)
~r
(1) er = r = (sin cos , sin sin , cos ).
~r
r
.
~r
(2) e = = r(cos cos , cos sin , sin ). r = r1
~r
= 1 . xy.
~r
(3) e = = ( sin , cos , 0).
~r
z-.
er d er d er d
e r = + + = sin e + e
r dt dt dt
e = er + cos e
e = sin er cos e . (1.49)
1.3.2 -
.
22 1. R3
~r = rer . (1.50)
d~r
~v = = rer + r sin e + re (1.51)
dt
1 d 2 2 1 d 2
~r = ( 2 r sin2 2 )er + r sin e + (r ) r sin cos 2 e . (1.52)
r sin dt r dt
= 2
(, , z).
:
p
(i) z-: = x2 + y 2 = .
(ii) z-: = arc tan1 xy = .
(iii) xy-: z = .
ds2 = d2 + r2 d2 + dz 2 (1.56)
dV = dddz. (1.57)
~r
(1) e = = (cos , sin , 0). xy-
~r
z.
~r
(2) e = = ( sin , cos , 0). z = z1
~r
. xy.
1.4. , 23
~r
(3) ez = z = (0, 0, 1). ez
~r
z
.
de e d e d e dz de dez
= + + = e , = e , =0 (1.58)
dt dt dt z dt dt dt
1.3.3
.
~r = e + zez . (1.59)
d~r
~v = = e + e + zez + z e z = e + e + zez (1.60)
dt
1.4 ,
( ).
. ( )
N
X
Ai = aij Aj , i = 1, , N (1.62)
j=1
xi
aij = (1.63)
xj
aij xi xj .
cos sin
(aij ) = . (1.64)
sin cos
x x
x x
() A = x A . dx =
x dx .
x x
() A = x A . x = x x
.
.
. N - n N n .
24 1. R3
PN xi xj kl
() Aij = k,l=1 xk xl A
xi xl
PN
() Ai
j =
k
k,l=1 xk xj Al
xk xl
PN
() Aij = k,l=1 xi xj Akl .
( ).
( ) .
. .
1.4.1
( )
F = A A (1.65)
= ( x ~ A = (, A)
, ) ~ .
0
2
2.1
f~ A Rn Rm .
f~ : A Rn Rm (2.1)
~x = (x1 , , xn ) A, f~
f~ m > 1 m = 1. m = 1
n- f (~x) = f (x1 , , xn ).
2.1.1 f : U Rn R. f Rn+1
(x1 , , xn , f (x1 , , xn )) Rn+1 (x1 , , xn ) U .
2.1.2 f : U Rn R c R. c
~x U f (~x) = c. n = 2 c n = 3
.
2.2
2.2.1 U Rn . U
. r > 0
~x0 ~x0 U .
25
26 2.
2.2.3 A Rn . ~x Rn A ~x
A A (
A).
2.2.4 ~x A ~x A ~x
A. ~x A A
~x A.
2.2.5 ~x A ~x
A ~x A.
2.2.6
Dr (~x0 ) A Dr (~x0 ) Ac = .
2.2.7 f~ : A Rn Rm , A . ~x0 A
A N ~b Rm . f~(~x) ~b ~x ~x0
2.2.8 f~ : A Rn Rm , A . ~x0 A
A. lim~x~x0 f (~x) = ~b > 0 > 0 ~x A
0 <k ~x ~x0 k< k f (~x) ~b k< .
(ii) lim~x~x0 f~(~x) = ~b1 lim~x~x0 ~g (~x) = ~b2 lim~x~x0 (f~ + ~g)(~x) = ~b1 +~b2 (f~ + ~g) : A Rm
~x f~(~x) + ~g (~x).
2.2.10 f~ : A Rn Rm , A . ~x0 A. f~
~x0
f~ A ~x0 A.
.
2.2.11 f~, ~g : A Rn Rm , A , c R:
1
(iv) m = 1, lim~x~x0 f (~x) = f (~x0 ) 6= 0 f (~x) 6= 0 ~x A f
~x0 f1 (~x) = f (~ 1
x) .
2.3
.
, . .
f
2.3.1 f : U Rn R, U . x j
, j = 1, , n
j- n- ~x = (x1 , , xn )
f f (x1 , , xj + h, , xn ) f (x1 , , xn ) f (~x + h~ej ) f (~x)
(x1 , , xn ) = lim = lim (2.8)
xj h0 h h0 h
~ej = (0, , 1, , 0) 1 j- .
2.3.2 f : R2 R. f (x0 , y0 ) f f
x y
(x0 , y0 )
h i h i
f (x, y) f (x0 , y0 ) f
x (x 0 , y 0 ) (x x0 ) f
y (x0 , y 0 ) (y y0 )
0 (x, y) (x0 , y0 ). (2.9)
k (x, y) (x0 y0 ) k
f~ : U Rn Rm , U . f~
~x0 U ~x0
k f~(~x) f~(~x0 ) T~ (~x ~x0 ) k
lim =0 (2.10)
x~
~ x0 k ~x ~x0 k
f1 f1
x1 xn
f2 f2
~ ~ ~
x1 xn
T = Df (~x0 ) =
.. .. .. . (2.11)
. . .
fm fm
x1 xn ~
x0
2.3.3 f : R R (x0 , y0 ). R3
2
f f
z = f (x0 , y0 ) + (x0 , y0 ) (x x0 ) + (x0 , y0 ) (y y0 )
x y
!
f
= f (x0 , y0 ) + x (x x0 , y y0 ) (2.12)
f
y (x0 ,y0 )
f (x0 , y0 ).
2.3.4 f : U Rn R, U . f ~x0 U
~x0 .
2.3.5 f : U Rn R, U .
fi
x U f ~x.
xj ~
28 2.
2.4
2.4.1 f : U R3 R . (x, y, z)
R3
~ (x, y, z) = f , f , f .
grad f (x, y, z) = f (2.13)
x y z
~x
~v
2.4.2 f : U R3 R. f ~x
~v
d f (~x + h~v ) f (~x)
f (~x + t~v ) = lim . (2.15)
dt t=0 h0 h
2.4.3 f : U R3 R .
. f ~x ~v
d
~ (~x) ~v = f (~x) v1 + f (~x) v2 + f (~x) v3 .
f (~x + t~v ) = f (2.16)
dt t=0 x y z
2.4.4 f : U R3 R C 1 (x0 , y0 , z0 )
S f (x, y, z) = k = . f ~ (x0 , y0 , z0 )
: ~v t = 0 ~c(t) S
~c(0) = (x0 , y0 , z0 )
d
~ ~v = 0.
f (~c(t)) = f (2.17)
dt t=0
2.4.5 S f (x, y, z) = k = .
S (x0 , y0 , z0 ) S
~ (x0 , y0 , z0 ) (x x0 , y y0 , z z0 ) = 0, f
f ~ (x0 , y0 , z0 ) 6= 0. (2.18)
~ .
f
f
f .
2.4.6 E ~ (x, y, z)
~ ~
E = .
F~ = U
~ (x, y, z).
3
3.1 , ,
3.1.1 Rn ~r : [a, b] Rn . ~r
~r . ~r C 1 1 ~r C 1 .
~r(a), ~r(b) ~r . t
~r R3 ~r(t) = (x(t), y(t), z(t)) x(t), y(t), z(t)
~r.
3.1.2 ~r : [a, b] Rn ~r C 1 . ~r
Z b
l(~r) = k ~r (t) k dt (3.1)
a
qP
2
i (t)
~r (t) = d~sdt(t) = i=1 dxdt
Pn n
~ei k ~r (t) k= i=1 [xi (t)] . ~r (t)
.
l(~r)
. s(t)
Z t
s(t) = k ~r ( ) k d (3.2)
a
Z b
l(~r) = s (t)dt = s(b) s(a) (3.3)
a
R
d t
s (t) = dt a
k ~r ( ) k d =k ~r (t) k.
Z b
l(~r) = k ~r (s) k ds (3.4)
a
d~r(s) ds
ds = ds = 1. (3.5)
.
1 ~r (t) C 1 x(t), y(t), z(t) C 1 x , y , z
t t t
~ r (t) C 1 x(t), y(t), z(t)
r. ~
C 1 [a, b]: a = t0 < t1 < < tN = b ~ r (t)
[ti , ti+1 ], 0 i N 1 C 1 .
.
29
30 3.
~r (t) = F~ (~r(t)) t
(1) dx
y = dy 2 2 2 2 2
x d(x + y ) = 0 x + y = c .
.
3.1:
.
(2) dx
x = dy c
y log(xy) = c xy = e .
.
(3) dx
x = xdy2 d( 12 x2 y) = 0 y = 1 2
2x + c.
c y.
3.2. 31
3.2: .
3.3: .
3.2
C 1 F~ R3 . curl F~ =
~ F~
~i ~ ~
j k
~ F~ = (3.10)
x y z
F F2 F3
1
F~ = (F1 , F2 , F3 ).
3.2.1 C 2 f
~ (f
~ ) = ~0. (3.11)
:
~i ~j ~k
2f 2f ~
2
2f ~
2
2f ~ ~
~ ~
f f
f = x y z = i+ j+ k = 0 (3.12)
f f f yz zy zx xz xy yx
x y z
2
3
Fi
div F~ =
~ F~ =
X
. (3.13)
i=1
xi
F~ .
32 3.
3.2.2 C 2 f
div curl F~ =
~ (
~ F~ ) = 0. (3.14)
(1) curlF~ .
(2) f F~ = f
~ .
F~ ~
= f
f ~ f ~ f ~
3x2 y~i + (x3 + y 3 )~j = i+ j+ k
x y z
1
f (x, y) = x3 y + y 4 + c. (3.16)
4
4
4.1
4.1.1 f (x, y, z) ~r,
~r : I = [a, b] R3 C 1 t f (x(t), y(t), z(t))
I.
Z Z b Z b
f ds = f (x(t), y(t), z(t)) k ~r (t) k dt = f (~r(t)) k ~r (t) k dt. (4.1)
~
r a a
4.1.2 F~ R3 C 1 ~r : I = [a, b] R3 .
F~ ~r :
Z Z b
F~ d~s = F~ (~r(t)) ~r (t) dt. (4.2)
~
r a
Z Z b Z b h i
F~ d~s = F~ (~r(t)) ~r (t) dt = F~ (~r(t)) T~ (t) k ~r (t) k dt (4.3)
~
r a a
~r (t)
T~ (t) =
k ~r (t) k
f (~r(t)) = F~ (~r(t)) T~ (t)
~r 1 .
~ = ~r h : I R3
(4.4)
1
~r ~
r (t1 ) = ~
r (t2 ) t1 = t2 ~
r
~
r (t) t.
33
34 4.
4.1.4 (i) F~ R3 C 1 ~r : I =
[a1 , b1 ] R3
~ : [a, b] R3 ~r.
~
Z Z
~
F d~s = F~ d~s. (4.5)
~ ~
r
(ii) ~r C 1 f
~r ~ ~r.
Z Z
f (x, y, z) ds = f (x, y, z) ds (4.6)
~
r
~
(iii) f : R3 R C 1 ~r : [a, b] R3 C 1 .
Z
~ d~r = f (~r(b) f (~r(a).
f (4.7)
~
r
4.1.5 f (x, y) = 2x y, x = t4 , y = t4 , 1 t 1. f
.
f (x, y) = 2x y
(1, 1, 1)
(0, 0, 0)
y
x
(1, 1, 0)
~r : t (t4 , t4 , 0)
. t [1, 1] (1, 1, 0)
(0, 0, 0) . f (x(t), y(t)) = 2x(t) y(t)
(1, 1, 1) (0, 0, 0)
~r
.
2
2 = 2 = 2 (4.9)
2
4.1. 35
f ~r
R
f (x, y, z)ds
< f >~r = R~r (4.10)
~
r
k ~r (t) k dt
R1
y(t) k ~r (t) k dt
0 5 51
< y >~r =
R1 = . (4.11)
0
k ~
r (t) k dt 6 5 + 3 log(2 + 5)
C = C1 C2 Ci , i = 1, 2
z (1, 2, 4)
C2
C1
(1, 2, 1)
(1, 1, 1)
y
4.2: C = C1 C2 .
Z Z 2
2xyzdx + x2 zdy + x2 ydz = dt = 1
C1 1
Z Z 4
2 2
2xyzdx + x zdy + x ydz = 2 dt = 6. (4.13)
C2 1
Z Z
2xyzdx + x2 zdy + x2 ydz = 2xyzdx + x2 zdy + x2 ydz
C C C
Z 1 2 Z
= 2xyzdx + x2 zdy + x2 ydz + 2xyzdx + x2 zdy + x2 ydz
C1 C2
= 7 (4.14)
(1, 1, 1) (1, 2, 4)
F~ (x, y, z) = (2xyz, x2 z, x2 y)
.
36 4.
x2 + y 2 + z = 2
B
y
A
4.3: ;
4.1.8 (4.3)
,
.
A B;
F~ .
f F~ (x, y, z) = f
~ .
f f f
= z2, = 3y 2 , = 2xz. (4.16)
x y z
f
Z
f (x, y, z) = dx = z 2 x + h1 (y, z). (4.17)
x
(4.16) y
h1 (y, z)
Z
h1 (y, z) = dy = y 3 + h2 (z). (4.18)
y
h2 (4.19) (4.16). -
z
dh2 (z)
Z
dz = 0 h2 (z) = c = . (4.20)
dz
x2 +y 2 + z = 2
A B. A = (x, 0, 0) = ( 2, 0, 0) B = (0, 0, z) = (0, 0, 2).
Z Z (0,0,2)
F~ d~s = f~ (~r(t)) ~r (t)dt = (xz 2 + y 3 + c) = 0. (4.21)
~
r ~
r
( 2,0,0)
4.2. 37
4.2
4.2.1 ~ : D R2 R3 . S
~ : S = (D).
~
~
(u, v) = (x(u, v), y(u, v), z(u, v)). (4.22)
C 1 ( x(u, v), y(u, v), z(u, v)
C 1 ) S C 1 -.
~ (u0 , v0 ) R3 . u0 ( htov0 )
~ ~ v0 )) .
t (u0 , t) ( (t,
(u~ 0 , v0 )
x y z x y z
T~v = (u0 , v0 )~i + (u0 , v0 )~j + (u0 , v0 )~k
T~u = (u0 , v0 )~i + (u0 , v0 )~j + (u0 , v0 )~k. (4.23)
v v v u u u
~ 0 , v0 ) T~u T~v 6 ~0. (u ~ 0 , v0 ) S
(u =
(u0 ,v0 )
.
4.2.2 ~ : D R2 R3 (u ~ 0 , v0 )
~ 0 , v0 ) T~u , T~v . ~n = T~u T~v
(u
(x0 , y0 , z0 )
(x x0 , y y0 , z z0 ) ~n = 0 (4.24)
~n (u0 , v0 ).
~ i : Di R2 R3
(i) Di .
~ i C 1 1-1 Di .
(ii)
~ i .
(iii) Si
4.2.3 A(S)
Z
A(S) = k T~u T~v k dudv (4.25)
D
q
k T~u T~v k= (T~u T~v ) (T~u T~v ).
4.2.4 S ~ : D R2 S R3 ,
~
(u, v) = (x(u, v), y(u, v), z(u, v)). f (x, y, z) S,
f S
Z Z
f (x, y, z)dS = ~
f ((u, v)) k T~u T~v k dudv
S D
s 2 2 2
(x, y) (y, z) (z, x)
Z
= f (x(u, v), y(u, v), z(u, v)) + + dudv. (4.26)
D (u, v) (u, v) (u, v)
z = g(x, y) (4.26)
f (x, y, g(x, y))
Z Z
f (x, y, z)dS = dxdy (4.27)
S D cos
~ g~ g ~ ~
~n = (x, y, z) = x i y j+k
~
~k (x, y, g(x, y)). (4.26) cos = ~nk = k~
nk
1
q
g 2 g 2
.
[ x ] +[ y ] +1
38 4.
4.2.5 F~ S = (D).
~ F~
~
Z Z Z
F~ dS
~= F~ dS
~ (4.28)
~
~
Z Z
F~ dS
~= F~ T~u T~v dudv (4.29)
~
D
T~u , T~v .
4.2.6
.
4.2.7 S ~ 1,
~ 2 -
~
. F S
Z Z
F~ dS
~= F~ dS.
~ (4.30)
~1
~2
~ S
S
~ ~
R
S F dS f .
~u T
T ~v
~n = ~u T
kT ~v k S.
Z Z Z
F~ dS
~ = F~ dS
~= F~ T~u T~v dudv
~
S
Z
D
f = F~ ~n.
4.2.8 R3
~ ) = (r cos , r sin , ),
(r, r [0, 1] [0, 4] (4.32)
(1)
(2) .
(3) (x0 , y0 , z0 ).
(4) (x0 , y0 , z0 ) ,
z (x0 , y0 , z0 )
(x0 , y0 , z0 ).
(1) (4.4)
x~ y ~ z ~
T~r = i+ j+ k = cos ~i + sin ~j
r r r
x~ y ~ z ~
T~ = i+ j+ k = r sin ~i + r cos ~j + ~k (4.33)
4.2. 39
12,5
10,0
7,5
5,0
1,0 1,0
0,5 2,50,5
0,0 0,0
0,0
0,5 0,5
1,0 1,0
4.4: (4.32) .
~n T~r T~
~n 1
n = = sin , cos , r). (4.35)
k ~n k 1 + r2
(3) n 6= ~0 (x0 , y0 , z0 ) ,
(x x0 , y y0 , z z0 ) n =0
(x0 ,y0 ,z0 )
(x x0 ) sin 0 (y y0 ) cos 0 + (z z0 )r0 = 0
xy0 yx0 + (z z0 )(x20 + y02 ) = 0. (4.36)
~l(t) = ~a + t(~b ~a) = tx0~i + ty0~j + z0~k = tr0 cos 0~i + tr0 sin 0~j + 0~k, t [0, 1]. (4.37)
p 4.2.9
z x2 + y 2 .
p
z < x2 + y 2
.
0 z-
Z Z 0
Az = 2 |y|ds = 2 sin d = 2(1 cos 0 ) (4.38)
~
0
4.5: .
0 = 2 -xy
2.
Z Z 1
Az = 2 |y|ds = 2 r 2dr = 2 (4.40)
~
0
p
= 2 ds = dz 2 + dy 2 = dr2 + dr2 = 2dr.
4.2.10 (4.6)
y r2
y = mx + q
s
r1
a b x
4.6: .
() .
() .
() OAB
s1 0
1 2 1
Z Z
A(SOAB ) = rdrd = s 0 = s1 = ( ) (4.41)
0 0 2 1 2
1
0 = s1 2a. OCD
A(SOCD ) = (s + s1 ). (4.42)
4.2. 41
O
s1
A 0 B
s
2
C D
2
4.7: .
A(SABCD ) = A(SOCD ) A(SOAB ) = ( )s1 + s. (4.43)
OAB OCD
s1
= s1 = (s + s1 ). (4.44)
s1 + s
(4.44)
1
A(SABCD ) = ( + )s = ( + ) . (4.45)
2
s y = mb + q
p p
s = (x2 x1 )2 + (y2 y1 )2 = ( ) 1 + m2 . (4.46)
p
A(SABCD ) = ( 2 2 ) 1 + m2 . (4.47)
()
Z p p
A(SABCD ) = 2 |x| 1 + m2 dx = ( 2 2 ) 1 + m2 . (4.48)
4.2.11 R3
T (x, y, z) = 3x2 + 3z 2 . (4.49)
x2 + z 2 = 2, y [0, 2], = 1
~ = 6x~i 6z~k.
F~ = T (4.50)
(4.50) y-
Z Z
~ = (F~ n)dS
F~ dS (4.51)
S S
er ey e
~ ~
~n = T Ty = 0 0 2 = 2er .
(4.52)
0 1 0
Z Z 2 Z 2
F~ dS
~ = 12 dyd = 48. (4.53)
S 0 0
42 4.
4.8: .
4.3 -
Green ( ) C
R2 C.
4.3.1 ( Green) D R2
3 D ( ).
F~ = P~i + Q~j C 1 D.
Z Z Z
F~ d~s = (curlF~ ) ~kdA = ~ F~ ) ~kdA
( (4.54)
D D D
4.3.2 Green
C D = {(x, y) R2 : 4 x2 + y 2 16}.
(4.55) Green. C D
r1
r2
C2
C1
4.9: D 2 4.
C1 C2 .
x(t) = ri cos t, y(t) = ri sin t, t [0, 2], i = 1, 2
Z Z Z
P dx + Qdy = P dx + Qdy P dx + Qdy = 256 16 = 120. (4.57)
C C1 C2 2 2
Z 2 4
Q P
Z Z Z
2 2
dxdy = (x + y )dxdy = r3 dr d = 120. (4.58)
D x y D 0 2
4.3.3 ( ) D R2 3 D
. ~n D. ~r : [a, b] R2 ,
t ~r(t) = (x(t), y(t)) D ~n
(y (t), x (t))
~n = p (4.59)
[x (t)]2 + [y (t)]2
F~ = P~i + Q~j C 1 D.
Z Z
~
F ~nds = div F~ dA. (4.60)
D D
() F~ = 2xy~i y 2~j
x 2
2
+ yb = 1.
a
() x(t) = cos t, y(t) = sin t, t [0, 2],
Z Z Z 2
F~ ~nds = P dy Qdx = dt = 2 (4.62)
D C 0
Z Z 1 Z 1x2
~ F~ dA = 2
dydx = 2. (4.63)
D 1 1x2
()
q
2
Z Z Z a Z a)
b 1( x
F~ ~nds = ~ F~ dA =
q
2
(2y 2y)dydx = 0 (4.64)
D D a a)
b 1( x
Stokes ( )
C R3 S C .
4.3.5 ( Stokes ) S -
1-1 ~ : D R2 S. S
S, F~ C 1 S.
Z Z
~ F~ ) dS
( ~= F~ d~s. (4.65)
S S
44 4.
4.10: .
4.3.6 Stokes
Z
(y + z)dx + (x + z)dy + (x + y)dz (4.66)
C
C x + y 2 = 2y y = z.
2
~ F~ = ~0. Stokes
Z Z
~ F~ ) dS
( ~= F~ d~s = 0. (4.68)
D D
Z Z 2
(y + z)dx + (x + z)dy + (x + y)dz = 2 (sin2 t cos2 t)dt = 0 (4.70)
C 0
Gauss
.
4.3.7 ( Gauss) IV .
. F~
.
Z Z
~ ~
( F )dV = F~ dS,
~ (4.71)
,
Z Z
div F~ )dV = (F~ ~n)dS. (4.72)
4.4. 45
F~ dS
~
R
4.3.8
S (3, 1, 2) 3.
~ F~ = 3. ,
Gauss
Z Z
F~ dS
~ = ~ F~ dV
Z 6 Z 1+9(x3)2 Z 2+9(x3)2 (y+1)2
= 3 dz dy dx
0 1 9(x3)2 2 9(x3)2 (y+1)2
Z 6
9 (x 3)2 dx = 108.
= 3 (4.75)
0
-
.
.
Z Z 3 Z 2 Z
div F~ dV = 3 r2 sin d d dr = 108. (4.76)
0 0 0
4.4
4.4.1 F~ C 1 R3 ,
. F~
(1) C,
Z
F~ d~s = 0 (4.77)
C
(2) C1 C2
Z Z
F~ d~s = F~ d~s. (4.78)
C1 C2
(3) F~ f , F~ = f
~ ( F~
f ).
~ F~ = ~0.
(4)
(1) (4) -
.
4.4.2
F~ = 3x2 (y + z) + y 3 + z 3 ~i + 3y 2 (x + z) + x3 + z 3 ~j + 3z 2 (x + y) + x3 + y 3 ~k.
(4.79)
(1) C F~ d~s C
R
1
0.5
y
0
-0.5
-1
2
1.75
z
1.5
1.25
1
1
1.25
1.5
x 1.75 2
4.11: C 1 C1 C2 C2 .
(2) F~ .
(1)
Fx Fy Fy Fz Fx Fz
= = 3(x2 + y 2 ), = = 3(y 2 + z 2 ), = = 3(x2 + z 2 ). (4.80)
y x z y z x
C
C 1
C
(1, 1, 1) 1 (1, 1, 1) ~1 (t) = (1, t, 1), t [1, 1]
C2
(1, 1, 1) (2, 1, 1) ~2 (t) = (t, 1, 1), t [1, 2]
C
(2, 1, 1) 1 (2, 1, 2) ~3 (t) = (2, 1, t), t [1, 2] (4.81)
Z Z Z Z 1 Z 2 Z 1
F~ d~s + F~ d~s + F~ d~s = 2
(6t + 2)dt + 2
(6t + 2)dt + (9t2 + 9)dt = 54 (4.82)
~
1 ~
2 ~
3 1 1 1
(2) F~
f
= 3x2 (y + z) + y 3 + z 3
x
f
= 3y 2 (x + z) + x3 + z 3
y
f
= 3z 2 (x + y) + x3 + y 3 (4.83)
z
4.4.3 F~ C 1 R3 div F~ = 0 G
~ +
~ C 1
F~ =
~ G ~ +
~ = ~ G.
~ (4.85)
4.4. 47
4.4.4
~ = B~k.
B (4.86)
~
G ~ G
~ = B.
~
~ = 0. G
div B ~
~ G
~ =B
~
G2 G1
= B,
x y
G3 G2
= 0
y z
G1 G3
= 0. (4.87)
z x
yz- G1 (x, y, z) =
~ = Bx~j + c.
G (4.88)
xy- G3 (x, y, z) =
G2 G1 G2 G1
= 0, = 0, = B. (4.89)
z z x y
~ = (c 1)yB~i + cxB~j.
G (4.91)
~
G
-
F renet
.
s(t) ~r(t) .
d~r ds
|~v | = = . (5.1)
dt dt
. ~r : [a, b] R3 ~r (t) 6= ~0, t.
z ~
B
~
N
T~ ~r(t)
5.1: F renet.
~r (t) ~v
T~ (t) =
= (5.2)
k ~r (t) k |~v |
~r(t) ,
~r.
T~ T~ = 1 (5.3)
dT~ ~
2 T = 0. (5.4)
ds
49
50 5. - F REN ET
T~ (s)
~ (s) = 1
N = T~ (s) (5.5)
~
k T (s) k
~
. = ddsT . -
B ~
T~ (s), N
~ (s)
~ = T~ N
B ~ (5.6)
.
5.0.5 F renet
~
dT ~
(1) ds = N
~
dN ~ T~
(2) ds = B
~
dB ~
(3) ds = N
B~
. = dds -
~ ~
T N .
1 1
= , = (5.7)
.
.
:
~
dN
(2) ds
~
dN
= aT~ + bN
~ + cB
~ (5.8)
ds
a, b, c . (5.8)
N ~
~
dN
= aT~ + cB
~ (5.9)
ds
~
dN ~ = 0. T~ N
~ = 0
ds N
~ N
(3) B ~ = 0 s
~
dB ~
N ~ dN = 0
~ +B (5.11)
ds ds
~ = T~ N
B ~
~
dB dT~ ~
= ~ + T~ dN = ~0 + T~ ( B
N ~ T~ ) = N
~. (5.12)
ds ds ds
51
2
F renet
Darboux
~ = T~ + B.
D ~ (5.13)
dT~ ~ T~ ,
~
dN ~ N
~,
~
dB ~ B.
~
=D =D =D (5.14)
ds ds ds
5.0.6 R3 1
.
~ > d2~r(t) ~ ~)
< ~a, B = m (T N
dt2
d2~r(t) 1 d~r(t) 1 d2~r(t)
= m 2
( d~r(t) )
dt k dt k dt k d2 ~
r (t)
dt2 k dt2
2
1 d~r(t) 1 d ~r(t) 1 d2~r(t)
= m r(t)
d~
( d2 ~
r(t) 2
d2 ~
r(t) 2
)
k dt k dt k dt2 k dt k dt2 k dt
= 0 (5.15)
5.0.7
d2~r d3~r
d~r
3 = (5.16)
ds ds2 ds 2
" !#
dT~ ~
2
d ~r d3~r
d~r ~ dN d ~
3 = T + N
ds ds2 ds ds ds ds
!
d ~
T d ~
N
= T~
ds ds
= 2 T~ ((N~ B)
~ (N
~ T~ ))
= 2 T~ (N ~ = 2 = .
~ B) (5.17)
2
5.0.8 F renet ;
~ ~
~ = 1 dT = dT /dt = ( cos t, sin t, 0).
N (5.20)
ds ds/dt
1 = 0 .
52 5. - F REN ET
T~
~
N
~r(t)
t
x
5.2: .
= 1/ = r, r .
~ = T~ N
B ~
~ = e3
B (5.21)
~
dB ~ =0 =0
= B (5.22)
ds
.
~
dB/ds = ~0 .
6
6.0.9
.
6.0.10
d2 y(x) dy(x) 2
2
+ x( ) + xy(x) = x3
2 dx dx
u(x, y, z, t) 2 u(x, y, z, t) 2 u(x, y, z, t)
u(x, y, z, t)
+ + = (6.1)
x2 y 2 z 2 t
6.0.11 -
.
6.0.12 (
n-
).
6.0.13
d2 y(x) dy(x) 2
+ x( ) + xy(x) = x3
dx2 dx
d3 y(x) 2 dy(x) d2 y(x)
( ) + y(x) + y 2 = sin x (6.2)
dx3 dx dx2
.
6.0.14
,
.
6.0.15
d2 y(x dy(x) 2
2
+ x( ) + xy(x) = x3
dx dx
2 3 7 2
d y(x dy(x 3 dy(x
+ 3y +y = 0 (6.3)
dx2 dx dx
53
54 6.
6.0.16
dn y(t)
F (t, y, y (1) , y (2) , , y (n) ) = 0, y (n) = (6.4)
dtn
F y, y (1) , y (2) , , y (n) .
6.0.17
a0 , , an .
I. . 2
6.0.19 {sin x, cos x}. .
W ronskian
sin x cos x
W = = 6= 0 (6.9)
cos x sin x
W ronskian
x
e
ex cosh x
W = ex ex sinh x =0 (6.10)
ex
ex cosh x
.
ex + ex 2 cosh x = 0 ck 6= 0.
55
-
n.
dk f (t)
= c(k)f (t) (6.11)
dtk
f (t) = ert r- .
ert 6= 0. r
.
k- rk , k = 0, 1, 2, , n. -
(1) : n r1 , r2 , , rn
c1 , c2 , , cn . W ronskian
x = x0 = 0 W (f1 (x), , fk (x), x0 = 0) 6= 0.
( V andermonde)
.
(2) : r
k .
(2) (n k)
y(t) = c1 + c2 t + + ck tk ert .
(6.15)
(2) (n k)
(2) r n (ii).
(3) :
(3) a + ib, a ib
(3) k
.. g(t)
1 tn {tn , tn1 , , t, 1}
2 eat {eat }
3 sin(at + b) cos(at + b) {sin(at + b), cos(at + b)}
4 tn eat {tn eat , tn1 eat , , teat , eat }
5 t sin(at + b) tn cos(at + b)
n
{tn sin(at + b), tn cos(at + b); ; sin(at + b), cos(at + b)}
6 eat sin(at + b) eat cos(at + b) {eat sin(at + b), eat cos(at + b)}
7 t e sin(at + b) tn eat cos(at + b)
n at
{t e sin(at + b), tn eat cos(at + b);
n at
6.1: .
a0 , , an F t.
yc (t) yp (t)
.
.
:
F (t) = t2 et S = {t2 et , tet , et }
yp (t) = c1 et + c2 tet + c3 t2 et .
c1 , c2 , c3 .
6.0.21
d2 y(x)
y(x) = 3x + 2 sin x. (6.21)
dx2
r2 1 = 0 (6.22)
r1 = 1, r2 = 1.
yc (x) = c1 ex + c2 ex . (6.23)
d1 , , d4 .
d2 yp (x)
yp (x) = d3 sin x d4 cos x (d1 + d2 x + d3 sin x + d4 cos x)
dx2
= d1 d2 x (d3 + d4 ) sin x + (d3 d4 ) cos x (6.25)
d1 = 0, d2 = 3, d3 = 1, d4 = 0.
( ).
:
() = 2.
7.1: .
() < < 2.
7.2: .
() = .
() 0 < .
57
58 7.
7.3: .
7.4: .
.
d P1 = (x1 , y1 ) P2 = (x2 , y2 )
p
d = (x1 x2 )2 + (y1 y2 )2 . (7.1)
7.0.22
.
C(x0 , y0 ), r C.
P (x, y)
p
CP = r (x x0 )2 + (y y0 )2 = r (7.2)
7.0.23
.
.
F L . y
F L. x
F L = 2p.
PF = PQ
p p
x + (y p)2
2 = (y + p)2
x2 = 4py. (7.4)
59
P = (x, y)
F = (0, p)
s
r x
d
Q = (x, p) L
7.5: .
x2 = 4py
x y. ,
,
r s
= , =
d d + r cos
s
r= , s = 2p. (7.5)
1 + cos
= P F/P Q = 1 . .
.
.
7.0.24
.
F1 = (c, 0) F2 = (c, 0).
d2
P = (x, y)
d1
x
F1 = (c, 0) F2 = (c, 0)
7.6: .
P F1 + P F2 = 2 (7.6)
60 7.
p p
(x + c)2 + y 2 + (x c)2 + y 2 = 2
x2 y2
+ = 1. (7.7)
2 b2
(7.7) . , b = 2 c2
> b > 0.
x =
y = b. ,
, F1 F2 P (7.6)
(1 2 )
r() = . (7.8)
1 + cos
: (
(7.10) x, y)
c
= (7.9)
c . (0, 1)
. c = 0
c = F1 F2 .
P F = 1 P D P D P .
.
P F1 = P D1 P F2 = P D2 .
- , .
P F P F ( )
().
PF = PD (7.10)
P
() = 1
() 0 < < 1
() > 1
7.0.25
.
dy b x b
a = lim = lim =
x dx a x x2 2 a
b = lim (y(x) ax) = 0. (7.12)
x
61
y = ab x
F1 = (c, 0) F2 = (c, 0)
y = ab x
7.7: .
y. (x) = b x. x = .
= c .
(2 1)
r() = (7.13)
1 + cos
r,. = ( 1). r+,.
.
,
1
= B + A cos , A>0 (7.14)
r()
(1) : B > A
1
B= , A= .
(1 2 ) (1 2 )
1
(2) : A = B = .
(3) :
(3) : 0 < B < A
1
B= , A=
(2 1) (2 1)
B < A r > 0, .
A B
= , = 2 . (7.15)
|B| A B2
8.1 , ,
.
L, M T . SI (m),
(kg) (s). :
(Kelvin), (Ampere), (Candela)
(mole).
8.1.1
Sevres .
8.1.3 1/299792458
.
8.1.4 ( ) ( )
Avogadro, NA = 6.02 1023 ( ) /mole.
8.2
[M ],
[L] [T ].
.
.
( ). ,
d~r [L]
= =
dt [T ]
d~v [L]
= =
dt [T ]2
d~v [L]
= m = [M ] 2 (8.1)
dt [T ]
[Xi ] = 1 Xi . ,
.
g(X1 , , Xm ) = 0
63
64 8.
1 , , m i > 0, i =
1, , m
: , , .
T aylor
xm , m N .
8.2.1 a, t . n, m
x an tm ; ;
d2 x(t)
= a =
dt2
1
x(t) = at2 + c1 t + c2 .
2
c1 , c2
dx(t)
x(t = 0) = 0, =0
dt t=0
c1 = c2 = 0.
x = 1 x t = 2 t,
1 , 2 . a
[a] = 1 2
2 [a].
1 1
g(x, t, a) = x at2 = 1 x at2 = 0
2 2
x(t) = 21 at2 .
8.3
,
.
8.3.1
.
:
(1) .. 634 3 .
(2) .. 2008 4 .
8.4. 65
(3) , .. 0.000022
2.2 105 .
(4) , .. 5.00
3 0.020 2 .
(5)
200. 3 2 102 1 .
.
.
1-2 .
2.62 0.03, 12.0 1.5, 4 1.
. 69.432 + 1.1 = 70.5. 70.5
1.1
5 2. , ,
,
.. (2.80) (4.5039) = 12.6. 12.6
2.80.
.
0, 1, 2, 3, 4
. 6, 7, 8, 9 .
5
.
8.4
-
, 1026 m.
:
(i) .
, , , .
(ii) . .
.
.
.
.
.
.
66 8.
9
9.1
. , x(t),
C -xt. P (xi , ti ) Q
(xf , tf ), t = tf ti x = xf xi .
9.1.1 x,
t
x xf xi x(ti + t) x(ti )
v = = , xf = x(tf ) = x(ti + t), xi = x(ti ). (9.1)
t tf ti t
x(m)
C
Q(xf , tf )
P (xi , ti )
t(s)
9.1: - x.
P Q v t
() () .
xf > xi (xf < xi ).
9.1.2 P Q
.
x = 0. x s
( ).
, , -
.
.
9.1.3 v ,
t t 0
x(t + t) x(t) dx
v lim = . (9.2)
t0 t dt
67
68 9.
x(t)
t. () x(t) () .
P (vi , ti )
Q (vf , tf ).
9.1.4 a v =
vf vi t = tf ti
v vf vi v(ti + t) v(ti )
a = = . (9.3)
t tf ti t
9.1.5 a ,
t t 0
v(t + t) v(t) dv
a lim = . (9.4)
t0 t dt
9.1.6 d ~v0
~v . :
1. .
2. .
3. ;
~v0 ~v
9.2: .
1. (9.1)
x(ti + t1 ) x(ti ) 1
v = = (v0 + v). (9.5)
t1 2
(9.5) t1 , x = d,
2d
t1 = . (9.6)
v0 + v
2. (9.3) (9.6)
v v0 v 2 v02
a = = . (9.7)
t1 2d
3. x .
t. d + x
2d 2x
t. = t1 + t2 = + . (9.8)
v0 + v v
9.2. 69
2(d + x)
t. = , (9.9)
v0
(9.8) x
v2 d
x= . (9.10)
v02 v2
9.2
v vf vi
a = a = = . (9.11)
t tf ti
vf = v, vi = v0 ti = 0,
v v0
a= v = v0 + at, a=. (9.12)
t
v0 + v
v = .
2
t = tf ti = t
v0 + v 1
x = vt = t, x x0 = (v + v0 )t. (9.13)
2 2
v = v0 + at v (9.13),
1
x x0 = v0 t + at2 . (9.14)
2
.
9.2.1 .
, .
. 1971 David Scott
. ,
. ~g
9.80m/s2. :
. ,
.
.
( )
.
70 9.
.
a .
x y , a
g
v = v0 gt (9.16)
1
y y0 = (v + v0 )t (9.17)
2
1
y y0 = v0 t gt2 (9.18)
2
v2 = v02 2g(y y0 ) (9.19)
(9.17)
v2
. t1 = vg0 ymax = 2g0 .
Riemann.
x v(t). v t
t = tf ti t0 = ti < < tn = tf .
n
X
xn = v(i ) (ti ti1 ) (9.20)
i=1
i [ti1 , ti ]. , n , ti
Z tf
x = lim xn = v(t)dt. (9.21)
n ti
9.3
, .
,
.
(
) ~r(t). ~r : I R R3 C 2 1 .
. xy
ti ~ri tf ~rf
~r = ~rf ~ri = ~r(tf ) ~r(ti ).
9.3.1 ~v
9.3.2 , ,
.
.
9.3.3 ~v ~v t
t 0
~r ~r(t + t) ~r(t) d~r
~v lim = lim = . (9.23)
t0 t t0 t dt
dk x(t)
1 r (t) R3 C n
~ dtk
k n N {0}.
9.3. 71
9.3.4 ~a , -
~v t
( ),
( )
( ).
9.3.5 ~a t 0
~v (t + t) ~v (t) d~v
~a lim = . (9.25)
t0 t dt
9.3.6 .
der (t)
= e r (t) = (t) sin (t)i + (t) cos (t)j = (t)e (t)
dt
e (t)
= e (t) = (t) cos (t)i (t) sin (t)j = (t)er (t). (9.27)
dt
~r = xi + y j = r cos i + r sin j = r cos i + sin j = rer (9.28)
d~r(t) d
~v (t) = = (r(t)er (t))
dt dt
= rer + re r
= rer + re
= ~vr + ~v (9.29)
r r.
d
~a(t) = rer + re
dt
= (r r2 )er + (r + 2r)e . (9.30)
9.3.7
.
72 9.
~v0x
~v0
~v0y
~v0x x
R
9.3: ~v0 .
~r = xi + y j
d~r dx dy
~v = = i + j = vx i + vy j. (9.31)
dt dt dt
, ~a , ~v ~v0 = ~at.
d~r d~r 1
Z Z
= ~v0 + ~at dt = (~v0 + ~at)dt ~r(t) = ~r0 + ~v0 t + ~at2 (9.33)
dt dt 2
~r0 t0 , ~r(t0 ) = ~r0 .
. :
.
.
(6.4 106 m).
~a = ~g
.
t0 = 0 ~v0
x.
~ax = ~0 v0x .
x = v0x t.
y
x
g
y(x) = tan x x2 , 0 < < . (9.38)
2v02 cos2 2
2
c2
c1
y(x) = c2 x2 + c1 x = c2 x + 1 , c1 , c2 > 0
2c2 4c2
c1 c2
( R2 , h) = ( 2c , 1 ) ( ) x (R, 0) = ( cc12 , 0)
2 4c2
( ). ( ) .
~v0 ~g (
). ,
vy = 0.
v0 sin
t1 = . (9.39)
g
(9.37)
v02 sin2
h = ymax = . (9.40)
2g
R 2t1
v02 sin 2
R = 2t1 v0x = (9.41)
g
(9.37) y = 0
t. = 4
v02
Rmax = . (9.42)
g
9.3.8 |~v | = r
.
v2
ar = . (9.43)
r
ti P ~vi . tf
Q ~vf .
~v
~a = . (9.44)
t
|~vi | = |~vf | = |~v | = v. t .
s ~vi , ~vf . ~v
.
v s
= (9.45)
v r
v s
a = . (9.46)
r t
74 9.
~vi
Q
P
s ~vf
r r
9.4: P Q.
t 0
v s v2
ar = lim = . (9.47)
r t0 t r
.
9.3.9 .
. (
) ( ).
eN (s) eT (s) ,
d|~v | v2
~a = ~aT + ~aN = eT eN . (9.48)
dt r
~aN eN (s).
d~v d
~a = = (veT (s))
dt dt
dv deT (s)
= eT + v (9.49)
dt dt
deT (s) deT (s) ds v deT (s)
= = keN v = eN , k=
dt ds dt r ds
.
.
r = 1/k ~r ~r(s) . ~v
, r ar = 0.
9.4
.
. S1
S2 ~u .
P S1 ~r1 S2 ~r2 .
t0 = 0
S2
S1 ~r2
~r1
~ut
9.5:
P . S1 S2 , ,
~u. P S1 ~r1 S2 ~r2 .
. -
d~u
~a2 (t) = ~a1 (t) = ~a1 (t). (9.52)
dt
P
.
9.4.1 -
v . b.
3
2
u0 b
u(x) = u0 4 2 x (9.53)
b 2
x u0 .
;
y
w
~ ~u
~v x
9.6: .
2 (t ) 2 (t)
2 v2 = d~rdt
~ = d~rdt t = t .
3 ( )
. (9.53)
u(x) = c1 + c2 x + c3 x2 ci , i = 1, 2, 3 u(0) = u(b) = 0
u(b/2) = umax. = u0
76 9.
~v , ~u
w ~ .
dy
~ = ~v + ~u wx = v
w wy = u = (9.54)
dt
wy
y t 2 ! " " 3 3
##
u0 b u 4 b b
Z Z
0
dy = u0 4 2 vt dt y(x) = x 2 x + (9.55)
0 0 b 2 v 3b 2 8
x u x = vt.
2bu0
y(b) = (9.56)
3v
.
Lorentz
.
x ~v Lorentz
1 1 v
x = q (x vt), y = y, z = z, t = q (t x) (9.57)
1 v2
1 v2 c2
c2 c2
c
. N iels Bohr
.
.
.
10
,
.
,
.
1010 m
c 3 108 m/s.
10.1
-
.
. . ,
, .
( ) .
10.1.1
.
.
,
1. .
Hooke, ,
.
2. .
, Coulomb ,
. .
.
10.1.2 m M , .
.
= 450
B1
T1 = T2 = (10.2)
2
77
78 10.
T~3
M T~2
T~1 45 0
B
450 ~2
B
T~2 A
T~
T~
~1
B
m
10.1: .
T2 sin + B2 2B2 2M
tan = =1+ =1+ . (10.5)
T2 cos B1 m
10.2
(1)
.
F~i = ~0 ~a = ~0 ~v = ~0 ~v =
X
(10.6)
i
10.2.1 -
.
-
. .
3.37 102 m/s2 4.4 103 m/s2
~g .
10.2.2 -
. .
~ = G mM ~er = m~g
B (10.7)
r2
2
m
G = 6.672 1011 Nkg 2 . ,
.
10.2. 79
(2)
1 .
F~i = m~a.
X
(10.8)
i
d~
p
F~i ==
X
. (10.9)
i
dt
10.2.3 SI N ewton (N )
1kg 1m/s2 .
kg m
1N 1 . (10.10)
s2
(3) -
i j j i.
-
. .
.
d~
pi d~
pj d~vi d~vj mj k ai k
F~ij = F~ji = mi = mj = (10.12)
dt dt dt dt mi k aj k
1kg
. ,
.
d
(~ pj ) = ~0 p~i + ~pj =
pi + ~ (10.13)
dt
.
.
~
N
~ ~
B
N
~
B
10.2: .
B~ N
~ . B
~
~ ~ ~
B . N N
N~ , .
~
1 F
~ x (t0 ) .
x(t0 ), ~
80 10.
10.2.4
F~ . m1 , m2 m3 m1 <
m2 < m3 :
(1) .
(2) .
(3) .
m3
m2
m1
F~
~3
N
~1 ~2
N
N
~
Q ~
Q
F~ P~ P~
~1
B
~2
B
~3
B
10.3:
.
(1) .
F~
F
F = (m1 + m2 + m3 )a a = . (10.14)
m1 + m2 + m3
(2) .
-
. |P~ | = |P~ | |Q
~ | = |Q|.
~
m1 : F P = m1 a,
m2 : P Q = m2 a,
m3 : Q = m3 a (10.15)
Bi = Ni , i = 1, 2, 3. (10.16)
(3)
3
m1 (m2 + m3 ) X
P = F m1 a = F 1 = F, M = mi (10.17)
M M i=1
m3
Q = P m2 a = F. (10.18)
M
10.2. 81
1. m.
2. ( -
).
3. .
.
, -
. .
. : ( ).
.
1.
f. . N (10.19)
. N . f. =
fmax = . N .
2.
f.. = . N (10.20)
. .
3. . , .
.
. < . .
|f |
f.,max = . N
f. . = . N
F
10.4: .
10.2.5 R
. R .
.
: B ~ , N
~
~
f. f. = . N .
xOy
y
f~. N
~
R ~
2 N
f~.
R ~ x
B
~
B
10.5:
R.
r = R sin .
sin (g + 2 R cos )
. = . (10.23)
g cos 2 R sin2
= 600
(2g + 2 R) 3
. . = (10.24)
2g 3 2 R
10.3
. -
~a.
( )
.
-
. .
.
.
.
,
.
.
10.3.1 m
T .
. ~g :
~ .
(1) N
(2) .
(3) .
10.4. 83
~
N
~
B
10.6: .
~
(1) , B
N~ .
v2 2r
N sin = m , N cos = mg v = (10.25)
r T
r .
r = R sin
2
2
N= mR. (10.26)
T
.
m~ar , ,
~ .
N
v2
N cos = B, N sin m = 0. (10.27)
r
(2) (10.27) N
gT gT
cos = 2 = cos1 . (10.28)
4 R 4 2 R
2
(3)
u 2 R 4
v
u !
p p
Fk = N sin = N 1 cos2 = N 2 m2 g 2 = m t g2. (10.29)
T
10.4
(10.2) .
v .
v ( )
.
2
10.4.1 , -
~ = b~v
R (10.30)
~v b ,
. r b r.
m , , .
.
dv
mg bv = m
dt
dv b
= g v
dt m
v Z t
dv
Z
b
= dt
0 g m v 0
b b
ln 1
v = t
gm m
mg bt
t
v(t) = 1 e m = vt 1 e . (10.31)
b
vt .
.
. a = 0 = mg bvt . (10.31)
ln | | = ln ( ) v < mg
b = vt . = m/b
63%
10.4.2 ,
1
R= C. Av 2 (10.32)
2
C , . A
.
~
B,
~ ~
R F. .
~
R
F~.
~v
~
B
10.7: .
4r3
F. = m.. g = . V. g = . g. (10.33)
3
10.5. 85
, .
dv C. A
= g v2
dt 2m
Z v Z t
dv
= g dt
C. A
v0 1
2mg v 2 0
Z v
du
2
= gt (10.34)
v0 1 u
q
C. A
u = v = 2mg .
Z
du 1 1 1 1 1+u
Z
= + du = ln , 1 < u < 1. (10.35)
1 u2 2 1+u 1u 2 1u
10.4.3 P , W F~
t
W W (t + ) W (t)
P = = (10.37)
t t
10.4.4 P t 0
W (t + t) W (t) dW
P = lim = (10.38)
t0 t dt
F~ ,
d~s
P = F~ = F~ ~v (10.39)
dt
10.5
. :
(i) .
1014 m .
(ii) . 100
. -
.
86 10.
(iii) .
. 109
.
.
(iv) . 1/r2 1038
. ,
.
.
. .
. ,
W, Z .
11
, , , ,
.
.
.
11.1
m C P1
P2 F~ .
11.1.1 W F~
Z P2
WP1 P2 = F~ d~s, (11.1)
P1
dx dy dz
~eT (s) = ex + ey + ez . (11.2)
ds ds ds
t, d~s = ~eT ds
dt dt = ~
v dt
s
2 2 2 q
dx dy dz
v= + + = vx2 + vy2 + vz2 . (11.3)
dt dt dt
, F~k F~ ,
Z t2 Z t2
WP1 P2 = ~
F ~v dt = F~k ~v dt. (11.4)
t1 t1
1.
2. .
87
88 11.
.
.
F~ d~s. Joule
N ewton .
Z P2 X !
WP1 P2 = F~i d~s. (11.5)
P1 i
11.1.2
n R xy-.
(11.1) xy- ,
I I
W = F~ d~s = (Fx (x, y, 0)dx + Fy (x, y, 0)dy). (11.7)
dx = r sin d,
dy = r cos d, r = R, [0, 2n)
Fx (x, y, 0)dx + Fy (x, y, 0)dy = Fx (R cos , R sin )(R sin d)
+ Fy (R cos , R sin )(R cos d) (11.8)
Z 2n
2
W =R (1 sin cos )d = 2nR2 . (11.9)
0
11.2 ( ) -
F~ C 1 R3 .
11.2.1
:
(i) C ( ),
I
WC = F~ d~s = 0. (11.10)
C
11.1: , .
.
11.2. ( ) 89
C2
P C1
11.2: C1 C2 Q P .
(ii) C1 C2
Z Z
WC1 = WC2 F~ d~s = F~ d~s. (11.11)
C1 C2
. .
(iii) F~ U (~r, t)
F~ = U.
~ (11.12)
F~ U . U
F~
( Lienard W iechert ).
F~
U .
(iv)
~ F~ = ~0
(11.13)
-
.
.
, .
.
11.2.2 A = (1, 0, 0) B = (1, 1, 1)
.
(i) -
1
C3
B = (1, 1, 1)
C2
C3
y
A = (1, 0, 0)
C1
11.3: A B.
Ci ~vi
I Z Z Z
F~ ~v dt = F~ (1, t, 0) ~v1 dt + F~ (1, 1, t) ~v2 dt + F~ (1, 1 t, 1 t) ~v3 dt
C=C1 C2 C3 C1 C2 C3
Z 1 Z 1 Z 1
= 2tdt + 2tdt 4(1 t)dt = 1 + 1 2 = 0. (11.17)
0 0 0
(ii) F~ C1 C2 C3 .
Z Z
~
F d~s = 2, F~ d~s = 2. (11.18)
C1 C2 C3
(iii) U F~ = U
~ .
U U U
= z 2 , = 2y, = 2xz (11.19)
x y z
(iv)
ex ey ez
~
z = 0. (11.21)
x y
z2 2y 2xz
.
11.3. 91
11.3
m C P1 = (x1 , y1 , z1 ) P2 =
(x2 , y2 , z2 ) F~ . ,
,
Z P2 Z P2 Z P2
WP1 P2 = F~ d~s = ~ (~r) d~s =
U dU = U (x1 , y1 , z1 ) U (x2 , y2 , z2 ) = U1 U2 . (11.22)
P1 P1 P1
~ (~r) d~s = U (x, y, z) U (x, y, z) U (x, y, z)
U ex + ey + ek (dxex + dyey + dzez )
x y z
U U U
= dx + dy + dz = dU (x, y, z). (11.23)
x y z
, ,
P2 P2 P2
p2
d~
p d
Z Z Z
WP1 P2 F~ d~s = ~v dt = dt = T2 T1 (11.24)
P1 P1 dt P1 dt 2m
2
p
T = 2m . T1 > T2 W12 < 0
.
11.3.1
E(~r, ~r ) = T (~r ) + U (~r) E(~r, ~r ) .
: (11.22) (11.24), ,
T1 + U1 = T2 + U2 E1 = E2 . (11.25)
E(~r, ~r, t)
, F~ (~r, t) = U
~ (~r, t), , U(~
r ,t)
t = 0,
. 2
11.3.2
.
W. = W . + W. = W . + U1 U2 W. = T2 T1 (11.27)
2
Ti + Ui
. W .
.
92 11.
B
~v0
A
H
h 2
3h
11.4: .
11.3.3 ~v0 h .
A R. :
() ~v0 A.
() H .
~
() B
.
2
~ = m v er v =
p
B gR. (11.29)
R
, h
A
r
1 2 1 2 2 2
mv0 + mgh = mv + mg h v = v02 + gh. (11.30)
2 2 3 3
A (11.30)
2 2
v0,. = g R h (11.31)
3
() B .
1 2 R 4h
mv0,. + mgh = mgH H = 1+ . (11.32)
2 2 3R
11.3.4 h
. l,
k . ;
A B.
1
EA = EB mgh = mv 2 . (11.33)
2
Z D
WBD = F~ d~s = k mgl. (11.34)
B
11.4. 93
h C
B C
h
11.5: .
WBD = EC EA h = h k l. (11.36)
11.4
.
11.4.1 m O
:
(i) m O (
).
(ii) r =k ~r k O.
G = 6.67 1011 N m2 kg 2
.
() ( Coulomb)
kqi qj
f (k ~rij k) = (11.39)
k ~rij k2
1
k = 4 0
= 9.00 109 N m2 C 2 Coulomb
.
. ,
,
.
94 11.
() ( )
.
11.4.2 .
~ F~ (r) = ~0.
:
~ (g f~) = g
~ f~ + g ~ f~ (11.40)
~ F~ (r) =
~ (r) ~r + f (r)
~ (f (r)~r) = f ~ ~r (11.41)
12 P3
3
f (r) df (r) r df (r) j=1 (ij xj ) df (r)
X
= = x2 = , i = 1, 2, 3 (11.42)
xi dr xi dr xi j=1 j r dr
~ ~r = ~0
(11.44)
.
2
11.4.3 :
(i) .
(ii) .
(iii)
.
(i) .
~
dL d d~r d~
p
= (~r p~) = p~ + ~r = ~v m~v + ~r F~ = ~ (11.46)
dt dt dt dt
~ ~ = .
dL
dt = ~0 L
(ii) .
~ = 0,
~r L ~ = (i)
L (11.47)
(iii) ~r d~r
~r d~r.
~ k= 1 k ~r d~r k= 1 k ~r ~v k dt
k dS (11.48)
2 2
~
dS 1
k k = k ~r ~v k
dt 2
1 1
= k ~r ~v + ~vk k= k ~r ~v k, v = v r
2 2
1kLk~
= (11.49)
2 m
~ k= mrv = .
(i), k L
~
dS ~ k
1kL
= eL = . (11.50)
dt 2 m
2
11.4.4 m xy-
~r(t) = a cos tex + b sin tey (11.51)
a b a > b.
(i) .
(ii) .
(iii) .
(iv) A, B .
(v) A B.
(vi) .
y
B ~r
b
a A x
11.6: .
(i) (11.51)
x y
x = a cos t = cos t y = b sin t = sin t (11.52)
a b
, t,
x 2 y 2
+ =1 (11.53)
a b
a b.
96 11.
(ii)
d~v d2~r
F~ = m = m 2 = m 2 (a cos tex b sin tey ) = m 2~r. (11.54)
dt dt
, -
r (
).
( Hooke) ( ).
(iii)
ex ey ez
~ F~ = ~
x y z = 0. (11.55)
m 2 x m 2 y 0
.
(iv) (F~ = U
~ (x, y))
U (x, y)
= m 2 x
x
U (x, y)
= m 2 y. (11.56)
y
x
1
U (x, y) =m 2 (x2 + y 2 ) + c, c = . (11.57)
2
. B c
1 1
Umin. = UB = U (0, b) =m 2 b2 + c = 0 c = m 2 b2 . (11.58)
2 2
A, ,
1
m 2 (a2 b2 ).
Umax. = UA = U (a, 0) = (11.59)
2
v 2 = ~r ~r = 2 (a2 sin2 t + b2 cos2 t) = 2 (a2 + b2 r2 ) (11.60)
1 1
T = mv 2 = m 2 (a2 + b2 r2 ) (11.61)
2 2
Tmin = 21 m 2 b2 T Tmax. = 12 m 2 a2 .
(v) F~ A B
Z B
1
WAB = F~ d~s = UA UB = m 2 (a2 b2 ) (11.62)
A 2
(vi)
1 1
E = T +U = mv 2 + m 2 (r2 b2 )
2 2
1 1
= m (a sin t + b2 cos2 t) + m 2 (a2 cos2 t + b2 sin2 t b2 )
2 2 2
2 2
1 2 2
= m a = . (11.63)
2
~r = ~a ~r = ~b
.
11.5. 97
11.5
.
1
E = T + U (x) = mv 2 + U (x)
r 2
dx 2
v(t) = = (E U (x))
dt m
Z x
dx
t t0 = q . (11.64)
2
x0
m (E U (x))
U (x) x(t)
t.
.
~ (x) = dU (x) ex
U R : F~ = U (11.65)
dx
dU(x) x0 . U (x)
dx
x0
.
( ) (). xi dU(x) =
dx
2 xi
0 = F . . d dx U(x)
> 0 xi
2
xi xi
2 .
d dxU(x)
2 < 0 xi
xi
.
.
V
E5
E4
E3
E2
E1
xK xGxCxA xB xD xE xFxH x
11.7:
.
x. T = 21 mv 2 0 E U (x).
E1 xA xB .
.
x < xA x > xB
T + U (x) = E1 = U (xA ) T = U (xA ) U (x) < 0, x
/ [xA , xB ] (11.66)
98 11.
.
E2 CD F G.
.
.
E3 G H.
E4 K
. .
.
E5 -
. E5 U (x).
11.5.1
r Lehnnard Jones
a b
U (r) = 12
6 (11.67)
r r
a, b > 0. :
(i) .
(ii) .
(iii) .
(iv) r .
(v) r ;
(i)
dU a b
F~ = er = 12 13 6 7 er . (11.68)
dr r r
(ii)
16
2a
F~ = ~0 r0 = . (11.69)
b
r1 = .
r0
, dF
dr > 0.
r=r0
(iii)
b2
U (r0 ) = . (11.70)
4a
(iv) .
U r0 < r <
U 0 < r < r0 .
(v) .
1
dF 26a 6
= 0 rF = (11.71)
dr 7b
2
rF ddrF2 > 0.
r=rF
13 76
12a 6b 7b 6
7b
F. = 7 = 12a 6b (11.72)
rF13 rF 26a 26a
11.5. 99
r1 r0 r2
E1
11.8: .
100 11.
12
.
: ,
, ,
, .
12.1
.
, .
.
.
.
m .
l.
O. Hooke ( )
T~
F~
O ~
B
l x
12.1: .
x ( )
.
x0 ,
d2 x
dx
m 2 ~ex = xex , x(t = 0) = x0 , = 0. (12.2)
dt dt t=0
, ,
d2 x 1 d2 U (x)
+ 2 x = 0, 2 = = . (12.3)
dt2 m dx 2 m
x=0
101
102 12.
r2 + 2 = 0. (12.4)
r1 = i r2 = r1 = i.
. -
.
.
2
1 2 1 2 1 dx 1
E = T + U = mv + x = m + x2 . (12.8)
2 2 2 dt 2
t = 0 E = Ut=0 =
1 2
2 x0 .
dx(t) 1
v= = (x20 x2 ) 2 . (12.9)
dt
d arcsin u 1 du
, dt = 1u2 dt
sin(arcsin u) = u,
x(t) = x0 sin t + (2n + 1) . (12.10)
2
d2 x
+ 2 x = 0, 2 = . (12.11)
dt2 m
12.1. 103
T
V
O x0
x0 x
12.2: .
1
v = (x20 x2 ) 2
(x = 0) x = x0 .
.
.
12.1.1 m
1 2 , .
. .
1 m 2 1 2 m
12.3: m.
(i) : 1 x1
.
F~ = (1 + 2 )x1 ex = x1 ex . (12.12)
r r
m m
T = 2 = 2 . (12.13)
1 + 2
(ii) :
x1 = F1 x2 = F2 .
F F F 1 1 1
x = x1 + x2 = + = + (12.14)
1 2 1 2
.
.
r s
m m(1 + 2 )
T = 2 = 2 . (12.15)
1 2
104 12.
n , -
n
1 X 1
= (12.16)
i=1 i
v !
r u n
m u X 1
T = 2 = 2 m
t . (12.17)
i=1 i
12.2
.
dx
F~ (~v ) = ~v = ex (12.18)
dt
. , ,
d2 x dx
+ 2 + 2 x = 0, 2 = , 2 = . (12.19)
dt2 dt m m
2 + 2 + 2 = 0 (12.20)
= 4 2 2
(1) , > 0.
p p
1 = + 2 2 = + , = 2 2
2 = . (12.21)
c1 , c2 .
x0
x0 t
x(t) = e ( sinh(t) + a cosh(t)) .
(2) , = 0.
x(t) = x0 (1 + t)et
(3) , < 0.
p
x(t) = et (c1 sin bt + c2 cos bt), b= 2 2. (12.24)
x(t) = x0 et sin(bt) + cos(bt) .
b
12.2. 105
12.4: -
.
1 2
.
. 3
.
12.2.1 , m
l, .
r
g
F. = 2m l. (12.25)
l
(t = 0) = 0 (t = 0) = 0.
, T .
l T~
~
m F. ~
B
~v
12.5: .
~ T~ , F~.
B,
A .
v2
: T B cos = m
rl
d2 g d
: ml 2 = 2m l mg sin . (12.26)
dt l dt
sin
d2
r
g d g
+ 2 + = 0. (12.27)
dt2 l dt l
106 12.
r
2 g g
+2 + = 0 (12.28)
l l
r
g
1 = . (12.29)
l
g
(t) = (c1 + c2 t)e l t
(12.30)
r
g
c 1 = 0 , c2 = 0 (12.31)
l
.
r
0 g gl t
g g d
(t) = 0 1 + t e l t = te . (12.32)
l dt l
ds d
v= =l . (12.33)
dt dt
2 !
d
T =m l + g cos . (12.34)
dt
12.3
, ,
d2 x dx F0
2
+ 2 + 2 x = f0 cos(t), f0 = (12.36)
dt dt m
.
xp (t)
f0 ( 2 2 )
c1 = ,
(2 2 )2 + 4 2 2
2f0
c2 = . (12.38)
( 2 )2 + 4 2 2
2
f0 2
xp (t) = p cos(t ), tan = , 0 . (12.39)
( 2 )2 + 4 2 2
2 2 2
12.3. 107
.
.
p
= 2 2 2 (12.40)
g() = (2 2 )2 + 4 2 2 (12.41)
.
dg()
= (2 2 + 2 2 ) = 0. (12.42)
d
p
= 0 = 2 2 2 .
d2 g()
= 122 4 2 + 8 2 (12.43)
d2
p
= 2 2 2
d2 g()
> 0. (12.44)
d2 = 2 2 2
.
f0
x0,max = p . (12.45)
2 2 2
(ii) .
(i)
x = 2 (x aA sin t) (12.49)
f (t) x . .
f = 0, 2df + aA = 0. (12.53)
1
f (t) = t d = aA. (12.54)
2
1
x(t) = x. (t) + x . (t) = c1 cos t + c2 sin t aAt cos t (12.55)
2
1
c1 = aA, c2 = 0 (12.56)
2
.
(ii)
(2n + 1)
tA
n = , n = 0, 1, 2, (12.57)
2
y- y(tA
n ) = A
1
x(tA
n ) = aA. (12.58)
2
x-
1
(x0n , yn0 ) = ( aAn(1)n , 0),
2
n
x0n = x(t0n ), yn0 = y(t0n ) t0n = , n = 0, 1, 2, . (12.59)
y(x)
y
A
21 aA
1 x
2 aA
12.6: .
12.4. 109
12.4
m l.
. s
. eT
l T~
~
B
m
12.7: .
d2 s d2 g
m eT = mg sin eT , s = l = sin . (12.60)
dt2 dt 2 l
( 5 ) sin (12.60)
r r
g g
(t) = c1 cos t + c2 sin t (12.61)
l l
c1 , c2 (t = 0) = 0 d
dt t=0 = 0.
r
g
= 0 cos t (12.62)
l
q
T = 2 gl .
.
2
1 d
E = ml2 + mgl(1 cos ). (12.63)
2 dt
2 sin2 2 = 1 cos
r s
d g 0
=2 sin2 sin2 . (12.65)
dt l 2 2
0 sin( 2 )
(12.65) t [0, T4 ] = sin
2 ,u=
s Z
l 1 du
T =4 . (12.66)
g 0 1 u 1 2 u 2
2
110 12.
1 < < 1 1/ 1 2 u2
1 2 u 2 34 u4
=1+ + + (12.67)
1 2 u 2 2 8
(12.66).
un+1 1 un+1
Z Z
n
u arcsin u du = arcsin u du (12.68)
n+1 n+1 1 u2
s Z s 2 2 !
l 2 d l 1 2 13 4
T =4 = 2 1+ + + . (12.69)
24
p
g 0 2
1 2 sin g 2
12.4.1 L M
h .
, .
12.8: - .
-
.
1 1
E. = E. . + E. . = M v 2 + mgL(1 cos ) + x2 (12.70)
2 2
ds
M >> m. . x = h tan v = dt = L d
dt (12.70)
2
1 d 1
E. = M L2 + M gL(1 cos ) + h2 tan2 . (12.71)
2 dt 2
,
d2
dE. 1 2 tan
=0 2 + M gL sin + h = 0. (12.72)
dt dt M L2 cos2
tan
sin cos2 .
d2 1
M gL + kh2 = 0
+ (12.73)
dt2 M L2
r
1 M gL + kh2
= = . (12.74)
2 2 M L2
12.5. 111
12.5
.. O ..
d. O
K.M.
d sin
~
B
12.9: O
.
= Bd sin . (12.75)
d2 d2
mgd
= I mgd sin = I 2
2 + sin = 0 (12.76)
dt dt I
I . sin -
r
mgd
= (12.77)
I
= 0 cos(t + ). (12.78)
s
2 I
T = = 2 . (12.79)
mgd
.. . I = md2
.
112 12.
13
m f (1/r) = C/r2
.
1
m~a = f ~er (13.1)
r
C .
.
1 d 2
~a = (r r2 )~er +
(r )~e . (13.2)
r dt
2 1
m(r r ) = f
r
d
(mr2 ) = 0. (13.3)
dt
.
L = mr2 1 .
L2
1 1
r 2 3 = f . (13.4)
m r m r
(13.4) r = r()
1
(r(t), (t)). u() = r()
dr dr d dr L
= =
dt d dt " d mr2
2 #
d2 r L2 d2 r 2 dr
= (13.5)
dt2 m2 r4 d2 r d
du 1 dr
=
d r2 d
2 2
d2 u d2 r d2 r d2 u
1 2 dr 2 dr
= 2 + = r2 . (13.6)
d2 r d2 r3 d d2 r d d2
1
~ = m~
L r (r~ e ) = mr 2 ~er ~
er + r ~ e
113
114 13.
(13.5) (13.6)
d2 r L2 d2 u
2
= 2 2. (13.7)
dt m d
(13.4)
d2 u m Cm
+ u = 2 2 f (u) = 2 . (13.8)
d2 L u L
, , , .
Cm
u() = A cos( + ) . (13.9)
L2
(
) x.
= 0.
1 Cm
= 2 + A cos . (13.10)
r() L
A
1 C 1 C
E = mv 2 + = m(r2 + r2 2 ) +
2 r "2 # r
2 2
1 L dr C
= m + r2 + (13.11)
2 m2 r 4 d r
(13.13) ( ) ,
, .
1 1 cos
= (13.14)
r s
, s QO. O
. cos
s
.
s. d
s
=0 r
0<<1 (1 2 )
=1 d
>1 (2 1)
13.1: s.
.
1
2EL2 2
= 1+ 2 (13.15)
C m
. :
115
K Q P
U s r D
F2
C V x
M O F1
13.1: .
(3)
c
= (13.18)
c . a b
p p
c = a2 b2 b = a 1 2 (13.19)
(1)
PF r s
= = =
PD d r cos d
1 1 cos
= . (13.20)
r s
s s
(2) = 0 r1 = F1 V = 1+ = r2 = F1 U = 1 .
F1 V + F2 V = 2 F2 V = F1 U r1 , r2 .
s = (1 2 ).
s (1 2 )
F1 V = = = (1 ). (13.21)
1+ (1 + )
116 13.
(3) (13.18)
c = CF1 = CV F1 V = (1 ) = . (13.22)
F CK
2
2 2 2 2 ac
2 2 2
p
2
(CK) + (CF ) = (KF ) b + c = (KD) = a + = a2 c = a2 b 2 . (13.23)
c = a b = a 1 2 .
13.0.2
d2 u m 1
+ u = 2 2 f( ) (13.25)
d2 L u u
u = 1r .
1 1 du sin(2)
u() = = p , = 3 (13.26)
r() a 2 cos(2) d a 2(cos(2)) 2
! !
d2 u 1 3 sin2 (2) 2 1 3 1 1 3
= +p = p = 5 u. (13.27)
d2 a 2 (cos 2)
5
2 cos(2) a 2
5
(cos 2)
2 cos(2) a 2 (cos 2) 2
(13.25)
1 1 12L2a4
f ( ) = 12 L2 a4 u7 f (r) = . (13.28)
u m mr7
Cassini
13.2: .
( 4 , 3 5 7
4 ) ( 4 , 4 ) .
F1 F2 ()
d1 d2 = a2 |P F1 ||P F2 | = a2 . (13.29)
117
|F1 F2 | = 2c a = c
. (c, 0) (c, 0) d21 = (xc)2 +y 2
d22 = (x + c)2 + y 2 .
p
r2 = c2 cos(2) c4 cos2 (2) + (a4 c4 ). (13.31)
ac < 1
. a = c
. 1687
.
14.0.3 ( )
.
m1 m2
F~21 = G 2 r12 (14.1)
r
G SI
N m2
G = 6.672 1011 . (14.2)
kg 2
Cavendish m
.
. M r,
.
.
. ,
m M r,
.
.
( )
.
mMe Me
mg = G 2
g=G 2 (14.3)
Re Re
Me , Re . (14.3)
. .
14.1 Kepler
.
.
119
120 14.
.
.. .
Kepler
Brahe :
(i) .
(ii) .
.
(iii)
( ) T 2 = kr3 = k3 .
.
dS 1
= r2 , L = mr2 . (14.4)
dt 2
(14.4)
S T
dS 1L
Z Z
dt = dt,
0 dt 2m 0
LT
S = . (14.5)
2m
1
q
x 2
b 1( )
r x 2 1
1
Z Z Z
S= dydx = 2b 1 dx = 2b arcsin u = b. (14.6)
2
q
x 2 1
b 1( )
S (14.5) (14.6), T ,
b = 1 2 2
4 2 2 4
T2 = m (1 2 ). (14.7)
L2
.
C = Gmm L2 = Cms = Gm2 m (1 2 ) (14.7)
4 2 3
T2 = . (14.8)
Gm
m
m .
.
mm mv 2
G 2
= (14.9)
R R
2R
v = T
4 2 3
T2 = R . (14.10)
Gm
1 u = x , w = y
b
1 Z 2 Z 1
S = b rdrd = b.
0 0
2
p
b = a2 c2 = a2 (a)2 = a 1 2 .
14.2. 121
14.2
3
m m1 , ~g
F~
~g = . (14.11)
m
, .
m A B.
Z r
~ ~ mm1
F = U U (r) = F~ d~r = G (14.12)
r
U (r) m1
V (r) = = G . (14.13)
m r
~
~g = V. (14.14)
mi , i = 1, , n ~ri m ~r. -
, m
n
(~r ~ri )
F~ (~r) = Gm
X
mi . (14.15)
i=1
|~r ~ri |3
n
X mi
U (r) = Gm . (14.16)
i=1
|~r ~ri |
mi
~ri mj , j < i.
m1 , m2 , m3 ~r1 , ~r2 , ~r3 (
~ri , i = 1, 2, 3 )
3 3 3
X m1 m2 m1 m3 m2 m3 1 X X mi mj
U= W~ri = G + + = G .
i=1
|~r1 ~r2 | |r~1 ~r3 | |~r2 ~r3 | 2 j=1
|~ri ~rj |
i6=j
.
= dm d
m
(~r )
Z
~
F (~r) = Gm ~er r d , R3 (14.18)
r ~r |2
|~
~ Coulomb
3 E
q1 q q
122 14.
4 .
= dm dm
dl = dS
~
r ~
r
. ~er r = |~r~r |
d m.
. 5
(~r )
Z
U (~r) = Gm d . (14.19)
r ~r |
|~
14.2.1 x- a -
L. ,
P y- b
.
y
2
1
b
r
x
a dm
14.1: .
dm dx
Z Z
~g = G er = G (cos ex sin ey ). (14.20)
r2 r2
b b
tan = dx = 2 d (14.21)
a+x sin
b
r= (14.22)
sin
dx 1
= d, [1 , 2 ]. (14.23)
r2 b
4 (~
r )
(14.18)
r )(~
(~ r)
Z Z
F~ = G er r d d.
~
|~
r~ r |2
5
1 r )(~
(~ r)
Z Z
U = G d d.
2 |~
r~ r |
14.2. 123
G
~g = ((sin 1 sin 2 )ex + (cos 1 cos 2 )ey )
b " ! ! #
1 1 1 a a+L
= G p ex + p ey (14.24)
2
a +b 2 2
(a + L) + b 2 b 2
a +b 2 (a + L)2 + b2
b 0 0 ~gy ~0
GL GM
~g = ~gx = ex = ex . (14.25)
a(a + L) a(a + L)
>> L
.
. 1 2 0.
~gx ~0
2G
~g = ~gy = ey . (14.26)
b
y.
14.2.2 m
R .
6
dl = Rd
O P
a
R
r0
14.2:
m.
V (r)
d d
Z Z
2
V (r) = 2GR sin = 2GR2 sin p (14.28)
0 r 0
2 2
R + r0 2r0 R cos
6 dS = R2 sin dd
7
.
2Rr0 2Rr0 2Rr0
u= 2 cos , u [ 2 , 2 ]
2
R + r0 R + r0 R + r02
2
du
Z
= 2 1 u + C (14.29)
1u
1
V (r) = 2GR2 (R + r0 (r0 R)) . (14.30)
Rr0
M
= . (14.31)
4R2
GM 1, r0 > R
V (r) = (R + r0 (r0 R)|r0 R|) , (r0 R) = . (14.32)
2Rr0 1, r0 < R
:
(1) r0 > R.
GM
V = . (14.33)
r0
(2) r0 < R. r [R r0 , R + r0 ].
GM
V = . (14.34)
R
-
.
. (14.33)
.
14.2.3 m :
() .
() .
.
1 GMp m
E= mv 2 (14.35)
2 Rp
Mp , Rp , G = 6.67 1011 N m2 /kg 2 , .
limr U (r) =
(GMp m) limr r1 = 0.
1 GMp m
mv 2 =
2 e Rp
s
2GMp
ve = . (14.36)
Rp
7 rdr = r R sin d r [r
0 0
R, r0 + R] .
14.2. 125
-
.
Me = 5.98 1024kg, Re = 6.37 106m, g = GM
R2e ve =
e
2gRe = 1.12 104 m/s.
ve = 618 km/s.
126 14.
15
.
.
.
n
X
M= mi . (15.1)
i=1
dm dm dm
= , = , = (15.2)
dl dS d
Z
M= dm, R R2 R3 . (15.3)
15.0.4
.
9 .
:
3 6
.
.
2
127
128 15.
3 3
.
.
15.1
~r1 , , ~rn m1 , , mn .
15.1.1 C
Pn n
mi~ri 1 X
~rc Pi=1
n = mi~ri . (15.9)
i=1 mi M i=1
z
m1
~r1
~r2 m2
y
mi
~ri
M
x
15.1: .
15.1.2 ( ) C
RRR
1 ~rd
ZZZ
~rc ~rdm = RRR , R3 (15.10)
M
d
R R2 , -
.
.
, .
.
AB .
CD.
.
~g .
~ = M~g
B (15.11)
. .
15.1. 129
A C
B
C A
K.M.
B
15.2: .
~rC ~rB . O
n
~ =
X
~B,O
~ = ~rB~ B ~ri mi~gi
i=1
n
!
X
= mi~ri ~g = M~rC ~g . (15.12)
i=1
~rB = ~rC .
O O
~vc . mi
y z
Pi
O ~ri
~ri
~rC
x O y
15.3: O
O .
Pi
~ri (t) = ~rc (t) + ~ri (t) ~rc (t) = ~ri (t) ~ri (t). (15.13)
(15.9)
n
X n
X n
X n
X
M~rc = mi~ri = mi (~rc + ~ri ) = M~rc + mi~ri mi~ri = ~0. (15.14)
i=1 i=1 i=1 i=1
(15.14)
n
X d
(mi~ri ) = ~0 (15.15)
i=1
dt
.
n
d~rc 1 X
~vc = = mi~vi , (15.16)
dt M i=1
130 15.
n n
P~c = M~vc = p~i = P~ .
X X
mi~vi = (15.17)
i=1 i=1
. (15.16)
n
d~vc 1 X d~ pi
~c = = (15.18)
dt M i=1 dt
n n n n
d~
pi
F~i = F~i,. + F~i,j,. .
X X X X
M~ac = = (15.19)
i=1
dt i=1 i=1 i,j=1;i6=j
.
n
dP~
F~i,. = M~ac =
X
. (15.20)
i=1
dt
M ,
.
dP~
= M~ac = ~0 P~ = M~vc = (15.21)
dt
.
15.1.3 M .
.
(a, b)
c
~rc
O (a, 0) x
15.4: .
~rc
Z a Z cx Z a Z cx
1 1~ 1 ~ 3
Z
~rc = ~rdm = ~rdydx = ~ ~
(xi + y j)dy dx = ( i + cj)ca . (15.22)
M M 0 0 M 0 0 M 3 6
M 2M
= = (15.23)
ab/2 ab
c = tan = ab .
2 ~ 1 ~
~rc = ai + bj. (15.24)
3 3
15.1. 131
15.1.4
(i) a h.
(ii) a
.
(iii) h1 .
(i) z-.
R R
1 zdV zdV
xC,1 = yC,1 = 0 zC,1 = R =
1
1
2
. (15.25)
1 dV 3 a h
z
A
B C
r
D
a a y
O
x
15.5: z-.
2 a Z h(1 ar )
2 2
Z Z Z
zdV = zrdzdrd = a h . (15.26)
1 0 0 0 12
xy- , z-
r
z = h |AB| = h 1 (15.27)
a
ABC AOD.
1
zC,1 = h. (15.28)
4
.
(ii)
R R
2 zdV zdV
xC,2 = yC,2 = 0 zC,2 = R = 22 3 (15.29)
2 dV 3 a
2 a 0
Z Z Z Z
zdV = zrdzdrd = a4 . (15.30)
2 0 0 a2 r 2 4
3
zC,2 = a. (15.31)
8
132 15.
z
A
B C
r
D
a a y
O
x
15.6: - .
M1 M2 zC,1 = 14 h
zC,2 = 38 a
1 2 2 4
M1 zC,1 + M2 zC,2 V1 zC,1 + V2 zC,2 12 a h 4 a 1 h2 3a2
zC, = zC,1 2 = = = 1 2 2 3
= (15.32)
M1 + M2 V1 + V2 3 a h + 3 a
4 h + 2a
(iii) 2 = /1
xC,2 = yC,2 = 0,
h i
a1 2 2 2
M zC, M1, z1C, 4 a2 h2 + 4 a21 h21 3 a h1 h 3(h4 h41 )
zC,2 = = 1 = = (15.33)
M M1, 2 2
3 (a h a1 h1 )
2
4 h a1 h 1
4(h3 h31 )
a
15.2 ,
L ~ O O m, ~r
~v
~ O = ~r ~p = m~r ~v .
L (15.34)
(15.34)
~O
dL d~
p
= ~r = ~O (15.35)
dt dt
O.
( ) m1 , , mn
O , ( )
O.
n
~ ., ~i
X
L = L
i=1
n n n
~ri F~i = ~ri F~i; . + F~i,j; . .
X X X X
~., = ~i,O = (15.36)
i=1 i=1 i=1 j,j6=i
, 1
n n ~ i,O ~ .,
X d~
pi X dL dL
~., = ~., = ~ri = = . (15.37)
i=1
dt i=1
dt dt
1
ri F
~ ~ij + ~ ~ji = (~
rj F ri ~ ~ij = ~
rj ) F ~ij = ~0
rij F
.
15.2. , 133
, ~., = ~0, .
. mi 2
n
dTi
= ~ri F~i; . + F~ij; . .
X
(15.38)
dt j=1
n n n
dT X dTi X
~ri F~i; . + ~ri F~ij; .
X
= = (15.39)
dt i=1
dt i=1 i,j=1,i6=j
[t1 , t2 ]
Z t2
dT
dt = T (t2 ) T (t1 )
t1 dt
n Z t2 n Z t2
~ ~
X X
= Fi; . d~ri + Fij; . d~ri
i=1 t1 i,j=1,i6=j t1
= W. . + W. . . (15.40)
Ui; .
Uij; .
n Z t2 n Z t2
F~i; . d~ri = ~ i Ui; . d~ri
X X
W. . =
i=1 t1 i=1 t1
n Z
X t2
= dUi; . = (U. (t2 ) U. (t1 )) (15.41)
i=1 t1
n Z t2 n Z t2
1 X
F~ij; . d~ri F~ji; . d~rj
X
W. . = +
2 t1 t1
i,j=1,i6=j j,i=1,i6=j
n Z t2
1 X
~
= Fij; . (d~ri d~rj ) (15.42)
2 t1
i,j=1,i6=j
- . 1/2
i < j.
d~rij = d~ri d~rj F~ij; . =
~ ij Uij; . (15.43)
n
1 X
W. . = (Uij; . (t2 ) Uij; . (t1 )). (15.44)
2
i,j=1,i6=j
.
.
n n
X 1 X
U. = Ui; . + Uij; . (15.45)
i=1
2
i,j=1,i6=j
T (t1 ) + U (t1 ) = T (t2 ) + U (t2 ) = . (15.46)
2
dTi d~
pi d~
pi
vi
=~ ri
=~ ri F
=~ ~i .
dt dt dt
134 15.
15.2.1 m
M R. .
,
. = 0
.
dy y (
dy
R sin
dy
15.7: .
) dy.
y
R sin = R sin R . dB = gdy
h y i
W = dB (y R sin ) = g y R sin dy (15.47)
R
Z R h y i 2
2
W = g y R sin dy = gR + cos 1 . (15.48)
0 R 2
-
1 1
M (R)2 + m(R)2 .
T = (15.49)
2 2
m
= 2R
mg(2 + 2 cos 2)
W = T 2 = (15.50)
2R(m + M )
15.3 -
O
n n n
~O = ~c + L
~ O +
X X X
L mi~ri ~vi = mi (~rc + ~ri ) (~vc + ~vi ) = L mi (~rc ~vi + ~ri ~vC ). (15.51)
i=1 i=1 i=1
n
X n
X
mi~ri = ~0 mi~vi = ~0 (15.52)
i=1 i=1
15.3. .. 135
~O = L
L ~C + L
~ O . (15.53)
:
.
(15.53)
~O
dL ~C
dL ~ O
dL ~C
dL ~ O dt
dL
~O = = + = + = ~C + ~O . (15.54)
dt dt dt dt dt dt
, t = t .
~O
dL
~O,. = . (15.55)
dt
-
~O
dL
~O,. = ~ O = .
= ~0 L (15.56)
dt
n n n
1X 1X X
TO = mi vi2 = mi (vc2 + 2~vc ~vi + vi2 ) = Tc + TO + ~vc mi~vi . (15.57)
2 i=1 2 i=1 i=1
n
X n
X
mi~vi = ~0 ~vc mi~vi = 0 (15.58)
i=1 i=1
TO = TC + TO . (15.59)
Pn
(15.59) M = i=1 mi
.
.
15.3.1 m1 m2 , m1 < m2 , L. -
, ,
.
.
b m2 .
..
m1
m2 b = (L b)m1 b = L. (15.60)
M
~vc,0 ,
m1 m2
.
v22 m1 m2
N = m2 = m2 b2 = L2 = L2 (15.61)
b m1 + m2
.
136 15.
m2
L
..
b
m1
15.8:
.
16
O
. P ~r
s
s = r. (16.1)
rad.
16.0.2
(t + t) (t)
. (16.2)
t
rad/s s1 , .
16.0.3 t 0
(t + t) (t) d
lim = . (16.3)
t0 t dt
~
( ) -
.
16.0.4
(t + t) (t)
. (16.4)
t
rad/s2 s2 .
16.0.5
t 0
(t + t) (t) d
lim = . (16.5)
t0 t dt
~ ~
.
. ,
x, v a. , ,
x, v, a .
137
138 16.
. (16.5)
Z t Z
d
dt =
dt = 0 + t. (16.6)
0 0 dt
(16.3)
1
= 0 + 0 t + t2 . (16.7)
2
(16.6) (16.7)
2 = 02 + 2( 0 ). (16.8)
16.1
P s r.
~v = rer + re (16.9)
r = 0.
ds
~v = re = e = re (16.10)
dt
xy. (16.10)
~v = ~ ~r.
dv d
aT = =r = r (16.11)
dt dt
v2
ar = = r 2 . (16.12)
r
16.2
n n n
!
X 1X 2 1 X
T = Ti = mi vi = mi ri 2 .
2
(16.13)
i=1
2 i=1
2 i=1
Pn
i=1 mi ri2 I
n
X
I= mi ri2 . (16.14)
i=1
1 2
T = I (16.15)
2
.
Z Z
I= r2 dm = r2 d (16.16)
r .
16.2. 139
16.2.1 h,
M , R1 R2 .
h -
z- ( )
Z h Z 2 Z R2
h
Iz = r3 drddz = (R24 R14 ). (16.17)
0 0 R1 2
M M
= = (16.18)
V h(R22 R12 )
1
Iz = M (R12 + R22 ). (16.19)
2
16.2.2 (Steiner )
d
I = Ic + M d2 . (16.20)
:
O. dm ~r
Z Z Z Z Z
2 2 2
I= r dm = (~rc + ~r ) (~rc + ~r )dm = r dm + 2~rc ~r dm + rc dm = I + M d2 . (16.21)
1 1 1
Z Z Z Z
~rc = ~rdm =
(~r + ~rc )dm =
~r dm + ~rc ~r dm = ~0 (16.22)
M M M
~r
~r
~rc
16.1:
..
16.2.3 ( ) -
xy-. Ix , Iy Iz x, y z
Iz = Ix + Iy . (16.23)
: Iz
Z Z Z Z Z Z
2 2
Iz = r dm = x dm + y 2 dm = Ix + Iy . (16.24)
2
140 16.
16.2.4 a b
.
.
a
Z aZ b
1 1
Z Z
Ia = y 2 dm = y 2 dydx = ab3 = M b2 . (16.25)
0 0 3 3
b
1
M a2 .
Ib = (16.26)
3
1 1
M (b2 + a2 ) = M (a2 + b2 ).
Iz = Ix + Iy = Ia + Ib = (16.27)
3 3
. -
2
a + b2
1
Ic = Iz M = M (a2 + b2 ). (16.28)
4 12
16.3
O
F~ .
16.3.1 ~ F~
~ = ~r F~ (16.29)
~r .
~r, F~
. d = r sin
F~
.
~
F~
~r
16.2: .
, N m SI. F~
F~k F~
~ = ~r (F~k + F~ ) = ~r F~ (16.30)
~r .
16.4. 141
16.4
m r
F~T .
F~T
m
~r
O x
16.3: .
FT = maT (16.31)
aT = r.
= mr2 = I. (16.33)
.
dm.
.
Z Z
. = r2 dm = r2 dm = I. (16.35)
16.4.1 M R
. .
() .
() .
() h.
() F~
N~ - .
B ~ = M~g, N
~ T~
142 16.
m
m
16.4:
.
. , ,
4T 1
= 2T R = I. = , I. = M R2 . (16.37)
MR 2
m
T
mg T = ma a = g (16.38)
m
a . (16.11)
a = aT ,
(16.38) T
mM g
T = (16.39)
4m + M
()
4mg
aT = R = . (16.40)
4m + M
() T. = 0.
1 1 1 1
T = T. T. = mv 2 + mv 2 + I 2 = m + M R2 2 . (16.41)
2 2 2 4
U = 2mgh. (16.42)
r
1 8mgh
U + T = 0 = . (16.43)
R 4m + M
16.5. - 143
16.5 -
O F~
P . d~s
dW = F~ d~s = Fk cos rd = (F sin )rd = d. (16.44)
2
F~
F~
d~s
P
d
~r
16.5: .
dW d
P = = = . (16.45)
dt dt
- .
d d d d
= I = I =I =I . (16.46)
dt d dt d
dW = d
1 2 1 2
Z
dW = Id W = I d = I I0 . (16.47)
0 2 2
.
144 16.
17
. ,
.
.
17.1
M R .
(..) , ..
P
( ) .
.
P vQ = rQ P P
. IP ,
Q ~v
17.1: .
1
T = IP P2 . (17.1)
2
IP = Ic + M R2 ,
1 1
T = Ic P2 + M R2 P2 (17.2)
2 2
RP P .
1 1
T = Ic P2 + M vc2 . (17.3)
2 2
145
146 17.
ds d
vc = =R = Rc
dt dt
vc = RP P . P = c
..
vc .
P Q -
. P
P = vRc , P Q vQ = 2R = 2vc .
..
.. vc
.. , Q +c R P c R.
() P : vP = vc R = vc vc = 0
() C: vc = vc + 0 = vc .
() Q: vQ = vc + R = 2vc .
17.1.1 M R 0
.
; 0 .
M R
~vC
P F~.
17.2: .
vP,. = v. . = 0 R ( ..)
.
d F. R
F = F. R = I = (17.4)
dt I
g
= 0 2 t. (17.5)
R
.
dvc dvc
F. = M g = vc = gt (17.6)
dt dt
17.1. 147
vP = vc v. . (17.7)
0 R
vc v. = vC R = 0 t0 = . (17.8)
3g
vC = 0
= 0 .
t0 = 0
17.1.2 R M .
.
h :
() .
() .. .
() .. .
h
T~
P
M
~
B
17.3: .
T~ B~
.. ~g
. IP
P
1 3
IP = Ic + M R2 = M R2 + M R2 = M R2 . (17.9)
2 2
() P
P = BR = IP (17.10)
..
c = T R = Ic . (17.11)
(17.10) (17.11)
Ic 1
T = B = B. (17.12)
IP 3
148 17.
()
BR 2g
= = (17.13)
IP 3R
..
2
ac = R = g. (17.14)
3
()
r
4gh
vc2 = 2ac h vc = (17.15)
3
vc,. = 0 h = 0.
17.2
.
z-.
z
~
~
L
~ri
y
~vi
m
17.4: z-.
n n
~ =
X X
mi ri2 ~ ~ri (~ri
L mi~ri (~
~ri ) = ~) (17.16)
i=1 i=1
~ (B
A ~ A)
~ = A2 B
~ A(
~ A~ B).
~ (17.17)
~ri ~
,
n
~ =
X
L mi ri2 ~ = I~ Lz = Iz . (17.18)
i=1
, ,
Z Z Z
~ =
L ~r (~
~r)dm = (r2 ~ ~r(~r ~ )d = r2 d ~ = I~ (17.19)
17.2. 149
~r~
. (17.19), ,
~z
dL
~. . = = I~
. (17.20)
dt
.
~
dL
~. . = ~ = .
= ~0 L (17.21)
dt
~ . = L
L ~ . (17.22)
, z, Lz = I
Ii i = If f = . (17.23)
. ,
. .
.
. ,
.
. ..
.
17.2.1 L = 2a M
~v0 . . v0
.
L.
L L L
2 5 2 8
Z Z Z Z Z Z Z
IL = r2 dm = r2 d = (x2 + y 2 )dxdydz = L = M L2 = M a2 . (17.24)
0 0 0 3 3 3
-
.
M dv0
L. = L. M dv0 = IL = (17.25)
IL
d = a. h1 h2 ..
.
U = M g(h2 h1 ) = M gd( 2 1). (17.26)
..
,
r
M 2 d2 v02 16
U = T. M gd( 2 1) = v0 = ag( 2 1). (17.27)
2IL 3
17.2.2
~
O .
150 17.
n n
~ =
X X
mi ri2 ~ mi ri2 (x~ex + y ~ey + z ~ez ) (xi ~ex + yi~ey + zi~ez )(~ri ~ )
L ~ri (~ri ~
) =
i=1 i=1
n
~x + L
~y + L
~z
X
mi (ri2 x xi (~ri ~
))~ex + (ri2 y yi (~ri ~ ))~ey + (ri2 z zi (~ri
= ~ ))~ez = L
i=1
(17.28)
n
! n
! n
!
X X X
Lx = mi (yi2 + zi2 ) x + mi xi yi y + mi xi zi z = Ixx x + Ixy y + Ixz z
i=1 i=1 i=1
n
! n
! n
!
X X X
Ly = mi xi yi x + mi (x2i + zi2 ) y + mi y i z i z = Iyx x + Iyy y + Iyz z
i=1 i=1 i=1
n
! n
! n
!
X X X
Lz = mi xi zi x + mi y i z i y + mi (x2i + yi2 ) z = Izx x + Izy y + Izz z
i=1 i=1 i=1
(17.29)
3
X
Li = Iij j , i = 1, 2, 3. (17.30)
j=1
Iij 6 -
.
Z
Ixx = (y 2 + z 2 )(~r)d. (17.31)
R3
,
,
n n
! n
1X 1 X 1X
T = mi vi2 = M v.
2
+ ~v. ~
mi~ri + mi (~ ~ri )2
2 i=1 2 i=1
2 i=1
n
1 2 1X
= M v. + mi (~ ~ri )2 (17.33)
2 2 i=1
Pn
, Li = j=1 Iij j ,
n n n
1X 1 X 1 ~ = 1
X
T. = mi (~ri (~
~ri )) = ~ ~ri ~pi = ~ L i Iij j . (17.34)
2 i=1 2 i=1
2 2 i,j=1
n
1 2 1 X
T = M v. + i Iij j . (17.35)
2 2 i,j=1
18
.
.
.
Bernoulli
,
.
18.1
: , , .
,
.
. ,
.
.
.
.
.
.
.
.
. .
.
.
.
.
.
.
.
.
18.2
.
.
151
152 18.
.
.
A F . P
F
P = . (18.1)
A
F (A + ) F (A) dF
P = lim = . (18.2)
0 dA
SI P ascal
1P a = 1N/m2 . (18.3)
. A
dy. .
F~2
dy
~
B
F~1
18.1: .
F~1 = P A~j .
F~2 = (P + dP )A~j. .
dP
F1 F2 B = 0 P A (P + dP )A gAdy = 0 = g. (18.4)
dy
(18.4)
P2 P1 = g(y2 y1 ). (18.5)
P = P + gh (18.6)
P h
gh.
.
. P ascal
18.2.1 ( P ascal)
.
. F1
A1 F2 A2
F1 F2 A2
= F2 = F1 > F1 . (18.7)
A1 A2 A1
18.3. 153
18.3
18.3.1 ()
.
.
.
, .
a.
.
P = ga (18.8)
F
P = F = ( ga)A = gV. (18.9)
A
M = V
F = gV = M g = B (18.10)
B .
.
B = M g = V g (18.11)
F = M g = V g. (18.12)
V = V = V
F B = ( )V g. (18.13)
F = B V = V . (18.14)
(
) . .
18.3.2 d -
h . M .
, .
() Tl .
() Tu .
() Tl Tu . .
() B ~ , T~l F~. .
.
Tl = (M M. )g = ( . )V g = M g. (18.15)
154 18.
k , d
hh
, M
18.2: - .
() T~u - .
d2
T = B F. = ( . )V. g = ( . ) hg. (18.16)
4
. d2
Tu = Tl + T = M g + ( . ) hg. (18.17)
4
()
d2
Tl = M g, Tu = Tl + hg. (18.18)
4
18.4
. .
. .
.
.
.
(1) .
.
(2) . .
(3) . .
(4) . .
.
.
.
.
.
18.5. BERN OU LLI 155
.
t x1 = v1 t. A1
,
m1 = 1 V1 = 1 x1 A1 = 1 A1 v1 t. (18.19)
m2 = 2 A2 v2 t. (18.20)
, A1
A2 .
m1 = m2 1 A1 v1 = 2 A2 v2 (18.21)
A1 v1 = A2 v2 = (18.22)
.
.
18.4.1 d0
v0 . h .
.
~v0
r0
r1
~v1
18.3: .
h
q
vh = v02 + 2gh. (18.23)
r s
v0 2 v0
v0 A0 = vh Ah dh = d = d0 . (18.24)
vh 0
p
2
v0 + 2gh
18.5 Bernoulli
,
. Bernoulli (1700-1782)
. .
156 18.
x2
F~
A2
~v1
A1 ~v2
F~
y2
y1
x1
18.4: .
P1 , A1 P1 A1 .
W1 = F1 x1 = P1 A1 x1 = P1 V1 . (18.25)
P2 A2 t
W2 = P2 V2 . (18.26)
V1 = V2 = V t
.
.
- V
1 1
W = T + U (P2 P1 )V = m v22 m v12 + mg(y2 y1 ). (18.28)
2 2
m
= V
1 1
P1 + v12 + gy1 = P2 + v22 + gy2 . (18.29)
2 2
Bernoulli.
1
P + v 2 + gy = (18.30)
2
,
.
18.5.1 A M .
,
.
~v
F~
P1
T~
~
B
P2
18.5:
.
M
F. = B P2 P1 = g. (18.32)
A
Bernoulli -
1 1
P1 + v 2 = P2 P2 P1 = v 2 . (18.33)
2 2
s
2M g
v= . (18.34)
A
18.5.2 ,
~v0 .
H; ,
;
Bernoulli P1 = P2 = P.
~v0
A0
h ~v
A
18.6: .
1 2 1
v = v02 + gh v 2 = v02 + 2gh. (18.35)
2 2
v 2 !
u 2gh p 1 A
Av = A0 v0 v = u 2 2gh 1 + . (18.36)
2 A
t
0
1 AA0
u0x = v u0y = 0.
s
2(H h)
t. = (18.37)
g
158 18.
v
u h(H h)
x = u0x t. = 2u
t 2 . (18.38)
1 AA0
A0 A
2 !
p 1 A
x 2 h(H h) 1 + . (18.39)
2 A0
19
. p~ = m~v T = 21 mv 2
. -
.
,
.
.
Einstein
.
:
() . ,
.
() c = 31018m/s
.
19.1
.
.
(x, y, z, t).
.
S S
~v , . P .
(x, y, z, t)
(x , y , z , t ).
~r = ~r ~v t (19.1)
t = 0 .
R~ 0
~ 0.
~r = ~r ~v t + R (19.2)
, ,
S
S. .
159
160 19.
P
z ~r
S
x ~v t y
~r
z
S y
x
19.1: .
S ~r
t .
~r ~r
~r (t + t ) ~r (t )
~r ~r(t + t) ~r(t)
= = ~
v lim = lim ~v ~u = ~u ~v (19.3)
t t t t 0 t t0 t
~u ~u S S .
.
.
~v ,
~v + ~c.
19.2
.
(1) t1 x1 (2)
x2 t2 = t1 + x2 xc
1
.
. Einstein
.
. . A B
A, B . O O
. O
~v
O O
A B A B
A O B A O B
19.2: .
.
. O, O
. B O A .
.
.
19.3. 161
19.3
~v .
19.3: .
.
d .
t 2d
2d
t = = . (19.4)
c
v .
~v
O O O
S
vt
19.4: .
. t/2
vt/2. t
,
. t t
2 2
ct vt 2d
= + d2 t = q = t . (19.5)
2 2 v2
c 1 c2
t
. t > t . -
,
, .
162 19.
19.4
. .
.
L .
t = L /v.
, v .
v.
1
L v2 2
t
L = vt = v = L=L 1 2 . (19.6)
c
L < L .
v .
V = x y z .
1 1
v2 2 v2 2
V = xyz = 1 2 x y z = 1 2 V . (19.7)
c c
.
~v
19.5: .
y = y z = z.
19.4.1 L v
x -.
.
y ~v
y
L
L
S x S x
19.6: .
q
L= L2x + L2y . (19.10)
19.5. LOREN T Z 163
y-, ,
Ly = Ly (19.11)
x-
Lx
Lx = . (19.12)
2
Lx v2 v2
2
L = + Ly2 = 1 2 2
L cos + L sin = L 2 2
1 2 cos 2
c c
r
v2
L = L 1 cos2 . (19.13)
c2
Ly Ly
tan = = = tan . (19.14)
Lx Lx
> 1 > .
19.5 Lorentz
P .
O S O S
~v x. (x, y, z, t) S
(x , y , z , t ) S S
S Lorentz
S S ~v
xx -. t = t = 0 .
. S t
P ~r = ~ct. P
x2 + y 2 + z 2 = (ct)2 . (19.15)
x2 + y 2 + z 2 = (ct )2 . (19.16)
y z
y = y , z = z . (19.17)
S S SS = vt
x = (x vt) (19.18)
, a, b
S
v2 2 2
(2 a2 b2 c2 )x2 2(2 v a2 bc2 )xt + y 2 + z 2 = (a2 2 )c t (19.20)
c2
164 19.
S
v2
2 a2 b2 c2 = 1, 2 v a2 bc2 = 0, a2 2 = 1. (19.21)
c2
1 v
=a= q , b= . (19.22)
1 v2 c2
c2
S S
v
x = (x vt), y = y, z = z, t = t 2 x (19.23)
c
= q 1 . t S
2
1 vc2
t x S.
t = t .
~v ~v (x, y, z, t) (x , y , z , t )
v
x = (x + v ), y = y , z = z , t = t + 2 x (19.24)
c
v << c, v/c2 << 1 v 2 /c2 << 1 Lorentz -
.
Lorentz
v
x = (x vt), y = y, z = z, t = t 2 x , S S
c
v
x = (x + vt ), y = y , z = z , t = t + 2 x , S S (19.25)
c
y z
x-.
19.5.1 Lorentz -
.
S S t = t = 0
. P .
S S ~r ~r .
.
S
~v
~r = ~r + ~rk , ~rk = (~v ~r) . (19.26)
v2
S
~r = ~r
+ ~rk . (19.27)
~r = ~r (19.28)
1
~rk = (~rk ~v t), = q . (19.29)
v2
1 c2
19.6. LOREN T Z 165
~v
~r = ~r + (~rk ~v t) = ~r + ( 1)~rk ~v t = ~r + ( 1)(~v ~r) ~v t. (19.30)
v2
19.6 Lorentz
ux
S
dx
ux = (19.33)
dt
v
dx = (dx vdt), dt = dt 2 dx (19.34)
c
dx
dx vdt dt v ux v
ux = v = = . (19.35)
dt c2 dx v dx
1 c2 dt 1 cv2 ux
ux = c
cv
ux = =c (19.36)
1 cv2 c
Einstein.
. uy , uz
dy dy uy
uy = = = . (19.37)
dt (dt cv2 dx) (1 cv2 ux )
uy uy
uz uz . Lorentz ~v ~v
(ux , uy , uz ) (ux , uy , uz )
ux + v
ux = . (19.38)
1 + cv2 ux
19.6.1 -
n, v.
c/n . .
c nv
ux + v n +v c 1+
c
ux = = v = . (19.39)
1 + cv2 ux 1 + nc n 1+ v
nc
v c
v2
c
v c 1 c 1
ux +v 1 = +v 1 2 +v 1 2 . (19.40)
n nc n n nc n n
166 19.
S
~v
~ux
19.7: .
19.7
, .
()
() m~u .
m0
p~ = q ~u = m0 ~u (19.41)
u2
1 c2
= m0 (19.42)
.
F~ p~
d~
p
F~ = (19.43)
dt
-
Z 2 Z 2
d q 0m ~
u d~s dt
W = F~ d~s =
1 1 dt 2
1 uc2 dt
Z u Z u
m0 ~u m0 u 2 m0 ~u
= ~u d q =q q d~u
u2 u 2 u 2
0 1 c2 1 c2 0 1 c2
r
m0 u 2 v2
= q + m0 c2 1 2 m0 c2 = (m m0 )c2 (19.44)
1 u
2 c
c2
u.
m0 c2
W =T = q m0 c2 . (19.45)
u2
1 c2
.
1
n1
2 12
X
2 +n1 2n r 1 Y
(1 x ) = x , = (r m) (19.46)
n n n! m=0
n=0
19.7. 167
1 u2 3 u4
2 1
T = m0 c 1 + 2
+ 4
m0 c2 m0 u 2 (19.47)
2c 8c 2
. mc2 E
mc2
E = T + m0 c 2 = q E 2 = p2 c2 + (m0 c2 )2 (19.48)
u2
1 c2
m = 0 E = pc.
eV
.
19.7.1 -
~v .
E2
E 2 = c2 (p2 + m20 c2 ) p2 = m20 c2 . (19.50)
c2
E2 E2 E2 E2
p2 2
= p 2 2 p2x + p2y + p2z 2 = px2 + py2 + pz2 2 (19.51)
c c c c
x2 + y 2 + z 2 (ct)2 = x 2 + y 2 + z 2 (ct )2 (19.52)
E
x px , y py , z pz , t . (19.53)
c2
Lorentz
~v (~v ~r)
~r = ~r + ( 1)(~v ~r) 2 ~v t, t = t (19.54)
v c2
p~ E
p~ = ~
p + ( 1)(~v ~p) ~v 2 , E = (E ~v p~) . (19.55)
p2 c