Sashen Koyar da Aikin Akanta, Jamiar Ahmadu Bello, Zaria +2348026499981 [abellodogarawa@gmail.com] Muqaddima [1] Allah (TWT) Ya qaddara wa mutum zama a gidaje uku: (i) gidan duniya; (ii) gidan barzahu; da (iii) gidan lahira. Kowane gida na da abubuwan da suka kevance shi, da hukunce-hukuncen da suka shafe shi. Duniya gida ne mai rushewa; inuwa ce mai gushewa; rayuwa ce mai yankewa; kuma jin daxi ne mai ruxarwa. [Aal Imraan, 185] o Lahira gida ne matabbaci; wajen zama ne na dawwama; rayuwa ce ta haqiqa, ta dindindin, wadda ba bu gushewa.
[] o A tsakanin gidan duniya da lahira akwai gidan barzahu: ba a zama cikinsa sai an bar duniya, kuma a na isa lahira, an bar gidan barzahu. Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 2 Muqaddima [2] Rayuwa cikin wannan duniyar na da iyakantaccen lokaci. Lokacin na zuwa, mutuwa ce za ta biyo baya. Mutuwa ita ce matakin farko na zuwa lahira, kuma babu makawa za a mutu. Kowa zai mutu ban da Allah (SWT): Ba wani rai face sai ya xanxani mutuwa. [Aal Imraan, 185; Anbiyaa, 34-35; Ankabuut, 57] o [Zumar, 30-31] o [Anbiyaa, 34] o Ba mai kuvuce wa mutuwa, kuma ba mai voye mata; duk in da mutum ya shiga sai ta tar da shi. [Jumuah, 8] o o
[Nisaa, 78] Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 3 ]Muqaddima [3 Za ai ta mutuwa har sai duniyar ta qare gaba xayanta, in ban da fuskar Allah.
][Rahmaan, 26-27 o
][Qasas, 88 o ][Bukhari
Kowane rai na da iyakantaccen lokacin da zai mutu, kuma ba
zai mutu ba sai lokacin ya yi. ][Aal Imraan, 145 o
o ][Zumar, 42 ][Anaam, 60 o
Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 4
]Muqaddima [4 Ba wanda ya san lokacin mutuwarsa, ko wajen da zai mutu, sai dai Allah. ][Luqmaan, 34 o
][Aal Imraan, 154
o : ][Ahmad :
Idan lokacin ya zo, Malaikan mutuwa da mataimakansa za
su xauki rai da iznin Allah, ba tare da qarin lokaci ko ragi ba. ][Munaafiquun, 10-11
o
][Aaraaf, 34
o
][Anaam, 61 o ][Sajdah, 11 o Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 5 Musibar Mutuwa da Raxaxinta [1] Mutuwa babbar musiba ce, wadda ke yanke jin daxi. [Maaidah, 106] o
Mutuwa na yanke jin daxi [Tirmidhi da Nasaai] Mutuwa na da firgitarwar gaske [Muslim]
[Shaddaad ibn Aus: Ibn Abid Dunyaa] Mutuwa na da raxaxin gaske. [Qaaf, 19]
o Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 6 ]Musibar Mutuwa da Raxaxinta [2 Tare da cewa raxaxin mutuwa ya fi ga kafirai, muminai ma kan xanxana shi, gwargwadon yadda Allah Ya so.
o
][Anaam, 93 ][Ahmad; Bukhari Amma mumini na samun sauqin raxaxin saboda busharar malaiku gare shi
][Fussilaat, 30-32 . ][Tirmidhi Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 7 Bayan Mutuwa [1] Da zarar an mutu, shi ke nan, ba dawowa cikin wannan duniya har abada. Kafirai da mujirimai za su yi burin a jinkirta masu, don su dawo duniya, su aikata ayyukan alhairi, amma ba hali.
o [Muuminn, 99-100] Qabari ne masaukin farko bayan mutuwa. Cikinsa za a rufe mamaci bayan wanka da salla. Za a bar mutum cikin qabarinsa don ya ci gaba da rayuwa a barzahu, har zuwa ranar qiyama. [Muuminuun, 100] o
Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 8
]Bayan Mutuwa [2 Rayuwar qabari na tattare da qunci, ko da ya ke a haqqin wasu, ba bu qunci sai dai kewa. ][Ahmad Qabari wuri ne mai firgitarwa da tsoratarwa, kuma wuri ne mai tsananin duhu ] [Tirmidhi ][Bukhari da Muslim Qabari wuri na azaba da niima: ko dai ya zamanto ramin aljanna ko ramin wuta " " ":
.
.
Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 9 ]Bayan Mutuwa [3 Dangane da niimar qabari da azabarsa:
[Ahmad da Abu
]Daawud
][Ahmad
Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 10 ]Halayen Mutane a cikin Qabari [1 Mutane sun kasu gida biyar dangane da rayuwa a barzahu: Annabawa da Manzonni, waxanda ke da matsayi da daraja mafi qololuwa ][Abu Daawud o o Shahidai, sannan waxanda suka mutu wajen ribaxi, da wanda ya mutu a daren Jumaa ko ranar Jumaa. o : : . ][Nasaai o ][Ibn Maajah o [Ahmad, ]Tirmidhi Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 11 Halayen Mutane a cikin Qabari [2] Wanda zai sha niima a cikin qabari ko da zai haxu da fitina da tambayar malaiku )
: [Ahmad] ( : Wanda za a yi wa azaba na wani lokaci saboda zunubansa, sannan a sassauta ma shi daga baya Wanda za a yi wa azaba duk tsawon rayuwar barzahu har qiyama ta tsaya, kamar kafirai da munafukai
Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 12
Rayuwa a Barzahu A na bijiro wa mamaci mazauninsa na lahira sau biyu a kowace rana a cikin qabari
: ][Bukhari da Muslim Za a yi tambaya a qabari game da Allah, da Manzo, da addini : [Bukhari] ... An so idan an kammala rufe mamaci a roqa masa tabbatuwa a lokacin tambayar qabari
:
Thursday, July 7, 2015 ][Abu Daawud Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 13 ]Tattali don Rayuwar Barzahu [1 Imani da ayyukan alhairi
o
][Ibrahim, 52 o : : : : : : .
][Ahmad da Abu Daawud Adduar neman tsari daga azabar qabari, kamar yadda Manzon Allah (SAW) ya yi umurni da a yi : ][ Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 14 Tattali don Rayuwar Barzahu [2] Nisantar abubuwan da ke jawo azabar qabari Sakaci wajen tsarki, ko annamimanci
[Bukhari da Muslim] Barin wasiccin a yi kuka ko kuma qin hanawa kafin mutuwa alhali a na zaton za a yi
[Bukhari da Muslim] Karanta suratul Mulk, da hardace [Haakim] Kyautata tarbiyyar `ya`ya don dacewa da adduarsu : - - [Muslim] Halartar janaiza, da cin halal, da tuna qabari, da ziyarar maqabarta, na taimaka wa kwaxaitar da ayyukan qwarai Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 15 Daga Qarshe
Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 16
Daga Qarshe
Thursday, July 7, 2015 Dr. A. B. Dogarawa - ABU, Zaria 17