SISTEMI I DREJTIMIT, SYZET DHE PAJIMET

MBROJTESE, SIGURACIONI

Pyetesori 455 deri 484

 1

Elementet perberese te mjetit, Sistemi i drejtimit, Syzet, Siguracioni.

Nese timoni dridhet shume kjo mund te shkaktohet :

Nga konsumimi dhe krijimi i hapesirave te medha ndermjet pjeseve perberese te sistemit te
drejtimit (grupi i timonit, kendet e dhe kokat e paraleleve etj) ; nga pozicione te ndryshme te
rrotave te perparme ne lidhje me paralelitetin, vertikalitetin, konvergjencen, ekuilibraturen dhe
kurbaturen e rrotes dhe te gomave; nga gjendja teknike jo e mire e amortizatoreve te perparme
(shkalla e konsumit te tyre); nga rrotat drejtuese (ato te perparme) jo te ekuilibruara; nga
presioni i ndryshem ose i pamjaftueshem i gomave te perparme (por, perkundrazi, nuk varet
nga presioni i larte apo nga dimensionet jo te rregullta te gomave te para dhe atyre te pasme)

Pyetesori 455 Nese timoni i mjetit dridhet shume, shkak mund te jete :

1. konsumimi i grupit te timonit

2. presioni i ndryshem dhe i pamjaftueshem i gomave te para
pergjigje sakte 3. se rrotat drejtuese jane te paekuilibruara
4. pozicioni i keq ne lidhje me paralelitetin dhe vertikalitetin e gomave te para
5. konsumimi ose demtimi i nyjeve te paralelogramit te sistemit te drejtimit

1. perdorimi i dimensioneve te ndryshme te rrotave te prapme kundrejt atyre te para

2. pozicioni i diferencialit te mjetit
pergjigje gabim 3. presioni me larte i fryrjes se gomave te pasme kundrejt atyre te para
4. kutia e shpejtesise dhe leva e nderrimit te marsheve
5. lloji dhe pozicioni i timonit ne kruskot
 2

Per shkak se sistemi i drejtimit me elementet e vet perberes ndikojne drejtperdrejt ne

sigurine e levizjes :

Nuk duhet te ekzistojne hapesira te medha dhe konsumime te pjeseve perberese ne pikat
lidhese te mekanizmit (paralelogrami) te drejtimit; ne fakt duke levizur timonin duhet te levizin
menjehere rrotat (te mos kete humbje per shkak te hapesirave te krijuara nga konsumimi) .
Per te shmangur dridhjet e timonit dhe konsumin jo uniform (te ndryshem) te gomave
nevojitet te kontrollohet ekuilibri statik (ne qendrim) dhe dinamik ( ne levizje) i rrotave dhe
paraleliteti dhe vertikaliteti i rrotave te perparme ne verifikimin e rregullsise se kendeve te
sistemit (paralelogramit) te drejtimit.
Gomat duhet te jene te fryra me korrektesi sipas te dhenave te marra nga konstruktori i tyre (
duke patur parasysh qe pjesa ballore e gomes konsumohet vecanerisht tek anet kur presioni i
fryrjes eshte teper i ulet, dhe ne qender kur presioni i fryrjes eshte teper i larte).

Per arsye se organet e sistemit (paralelogramit) te drejtimit ndikojne ne sigurine e

Pyetesori 456 qarkullimit :

1. duhet te mos kete hapesira dhe konsumime ne pjeset perberese dhe pikat lidhese te sistemit
(paralelogramit) te drejtimit
2. nevojitet te behet kontrolli periodik i ekuilibrit statik dhe dinamik te rrotave
3. nevojitet te behet kontrolli periodik i kendeve te rregullsise se rrotave te perparme perkundrejt
pergjigje sakte vertikalitetit dhe paralelitetit mes tyre
4. nese konsumohet me teper njera ane e gomes se perparme, nevojitet te verifikohet rregullsia
e pozicionit reciprok te rrotave ne sistemin (paralelogramin) e drejtimit
5. gomat duhet te jene rregullisht te fryra sipas te dhenave te marra nga fabrika prodhuese e
mjetit (konstruktori)

1. per te rritur siperfaqen e mbeshtetjes me rrugen, gomat duhen mbajtur me presion te ulet
2. eshte e nevojshme te drejtosh mjetin duke qendruar sa me afer timonit qe te jete e mundur
3. eshte e nevojshme te behet nje rregullim i hapesirave te pjeseve te konsumuara sa per te
pergjigje gabim mos penguar levizjen e mjetit
4. nevojitet te behet kontrolli periodik i saktesise se treguesit te shpejtesise
5. nevojitet te behet lubrifikimi periodik i timonit
 3

Gomat me demtime anesore qe arrijne deri ne pjesen e perforcuar me tela :

Duhen zevendesuar menjehere (ne fakt ato nuk duhet te perdoren qofte edhe per shpejtesi te uleta
,dhe nuk mund te riparohen apo te rivishen me material gome) pasi mund te shfryhen papritmas ose te
plasin gjate levizjes ose te ahen duke u bere rrezik serioz per qarkullimin dhe shkak per aksidente.
Demtimet anesore mund te shkaktohen nga nje perplasje me pjese te forta anesore (per shembull bordura e
nje trotuari ) ose nga procesi i vjeterimit ( me kalimin e kohes goma fillon e ngurtesohet humb elasticitetin
dhe tenton te ahet).
Pyetesori 457 Gomat me demtime anesore, demtime te cilat arrijne deri ne pjesen e perforcuar me tela :

1. duhen zevendesuar
2. mund te shfryhen ose ahen papritur duke u bere shkak per aksident
pergjigje sakte 3. mund te kene pesuar nje perplasje me pjese te forta anesore
4. mund te kene pesuar nje proces vjeterimi
5. perbejne nje rrezik te madh per qarkullimin
1. mund te perdoren me kujdes dhe te levizet me shpejtesi te vogla
2. duhet menjehere te riparohen e te rivishen me gome
pergjigje gabim 3. perbejne rrezik vetem nese mbahet presion i larte i fryrjes
4. mund te perdoren, por duhet kujdes i madh

Duke udhetuar me goma te te njejtit aks me fryrje te ndryshme pra me diference presioni nga
goma ne gome :

Ne kthese rritet fenomeni rreshqitjes dhe gjate frenimit mjeti zhvendoset anash ne menyre te
pakontrolluar; mjeti zhvendoset nga ana e gomes se perparme me presion me te vogel (dhe jo nga goma
me presion me te larte); mbajtja e rruges dhe ruajtja e pozicionit gjate levizjes se mjetit nuk eshte e sigurt
edhe ne rruge te drejte ( dhe jo vetem ne kthesa).
Pyetesori 458 Duke udhetuar me goma te aksit te perparme me presion (fryrje) te ndryshem :

1. ne kthesa rritet fenomeni i rreshqitjes

pergjigje sakte 2. mjeti ne frenim, zhvendoset nga krahu i gomes se perparme me presionin me te ulet
3. gjate frenimit mjeti zhvendoset ne menyre te pakontrolluar
4. mbajtja e mjetit ne rruge dhe ruajtja e pozicionit nuk eshte e sigurt

1. mjeti zhvendoset nga ana e gomes se perparme me te fryre

pergjigje gabim 2. veshtiresohet ruajtja e pozicionit te mjetit ne rruge vetem ne kthesa
3. krijohen veshtiresi per boshtin e transmisionit te levizjes ne rrotat aktive
4. eshte mire te frenojme me force here pas here per te stabilizuar frenimin
 4

Gomat me pjesen ballore te konsumuar

Gomat me pjese ballore (pjesa qe mbeshtetet mbi rruge) jashtezakonisht te konsumuar rrisin dukshem
mundesine e aksidenteve rrugore;
Per shkak te zvogelimit te trashesise se luleve dhe materialit te gomes, ne pergjithesi ato jane te prirura
te shpohen apo te cahen shume lehte ;
Rrisin mundesine e rreshqitjes sidomos neper kthesa;
Keqesojne kapjen e gomes me asfaltin dhe zvogelojne ferkimin e gomes me rrugen duke shtuar
mundesine e rreshqitjes sidomos ne kohe me shi dhe duke e zmadhur ndjeshem hapesiren e frenimit
Ndikojne ne humbjen e ferkimit dhe per pasoje ne humbjen e drejtimit te mjetit ne rruge te lagura e me
shi qe njihet ndryshe si fenomeni i aquaplaning.

Pyetesori 459 Gomat e mjeteve me pjesen ballore teper te konsumuar :

1. rrisin mundesine e rreshqitjes ne kthesa

2. ahen dhe shpohen me lehte se gomat e reja
pergjigje sakte 3. ndikojne ne rritjen e hapesires te frenimit te mjetit
4. rrisin mundesine e aksidenteve rrugore
5. rrisin mundesine per te humbjen e e kontrollit te mjetit ne rast shiu
6. keqesojne kapjen e gomes me rrugen dhe zvogelojne ferkimin me rrugen

1. nuk ndikojne ne frenimin e mjetit

2. rrisin ferkimin e gomes me rrugen
3. jane te rrezikshme vetem ne rast shiu
pergjigje gabim 4. e zvogelojne hapesiren e frenimit te mjetit
5. ndikojne pozitivisht ne rritjen e sigurise ne rruge
6. shpohen ose ahen me veshtiresi

Tek gomat duhet te kontrollohet shpesh :

Pamja e tyre e jashtme (dhe jo pesha e tyre apo rezultatet e perberjes kimike) ;
Prania e mundshme e demtimeve ballore apo anesore te gomes ne gjithe strukturen e saj ;
Konsumi i pjeses ballore te gomes (pjesa e gomes qe mbeshtetet mbi rruge) e qe duhet te jete uniforme
(vihet re qe goma konsumohet me teper anash kur presioni eshte teper i ulet ose ne qender kur presioni i
fryrjes se gomes eshte teper i larte);
Gjendja e aneve dhe pjesa e bashkimit te gomes me rroten per te parandaluar shfryrjet apo renien e
presionit te gomave;
Presioni i fryrjes (qe duhet te jete i njejte me ate te keshilluar nga konstruktori) dhe nese ka humbje ajri
apo jo .
Nuk na intereson te dime perberjen e perzierjes kimike te gomes, d.m.th llojet e ndryshme te materialit
te perdorur per ndertimin e gomave.
 5

Pyetesori 460 Tek gomat nevojitet te kontrollohen ne menyre te vazhdueshme :

1. nese ka ose jo demtime te mundshme ne pjesen anesore apo ballore

2. presioni i fryrjes se gomes
3. gjendja teknike dhe konsumimi i pjeses ballore te gomes
pergjigje sakte 4. pamja e jashtme e gomave persa i takon formes, presionit te fryrjes etj
5. nese ka ose jo, humbje ajri dhe renie presioni
6. konsumi uniform i pjeses ballore te gomes
7. qe presioni i fryrjes te jete i njejte me ate te keshilluar nga konstruktori

1. pesha e tyre
2. perberja materialit me te cilin eshte prodhuar goma
3. gjeresia e pjese ballore te gomes
pergjigje gabim 4. efektet e proves se frenimit me marshin e levizjes mbrapsht
5. qe presioni i fryrjes se gomave te jete gjithmone me i vogel se ai qe keshillohet nga
konstruktori
6. rezultatet e kontrollit laboratorik te materialit te gomes

Me frena te cekuilibruara, gjate frenimit mund te ndodhe:

Qe te bllokohen rrotat ose te bllokohet rrota e njeres ane dhe si rrjedhim te kemi nje zhvendosje
anesore nga ana e rrotes qe bllokohet e para (dhe jo nga ana e rrotes qe bllokohet e fundit);
Qe te rrezikohet qendrueshmeria dhe ruajtja e pozicionit te mjetit ne rruge.
Nje konsum jo i rregullt i pjeses ballore te gomes (pjesa e gomes qe mbeshtetet mbi rruge).
Eshte gabim te thuhet qe ndodh cprogramimi i frenave te dores ose qe ka harxhim te tepert te lengut
te frenave (ne fakt nese mbi rroten e njerit krah nuk shkon forca e duhur e frenimit per shkak te frenave te
cekuilibruara, nuk kemi nje harxhim te tepert te lengut qarkullues te frenave, por nuk vjen sasia e duhur e
lengut).

Pyetesori 461 Me frena te cekuilibruara, gjate frenimit mund te ndodhe:

1. zhvendosje anesore nga ana e rrotes qe bllokohet e para

2. nje konsum jo i rregullt i pjeses ballore te gomes
pergjigje sakte 3. qe te rrezikohet qendrueshmeria dhe ruajtja e pozicionit te mjetit ne rruge
4. qe te bllokohen rrotat e njeres ane

1. konsum i tepert i lengut qarkullues te frenave

pergjigje gabim 2. nje zhvendosje anesore nga ana e rrotes qe bllokohet e fundit
3. zhvendosja e ngarkeses mbrapa dhe jo perpara si zakonisht
4. cprogramimi i frenave te dores
 6

Cekuilibrimi i frenave mund te varet nga :

Buleza ajri ne rrugen e qarkullimit te lengut te frenave;
Presioni i ndryshem i fryrjes se gomave te te njejtit aks (por nuk ndikon diferenca e presioneve te
fryrjes se gomave te aksit te perparme ne lidhje me ato te aksit te pasem) ;
Tamburi i frenave i ovalizuar (qe nuk ka formen perfekte rrumbullake);
Ferrota te lagura nga uji, ose teper te konsumuara ;
Ferrota te nxehura dhe qe nuk kapin mire me tamburin nga frenime te gjata, te teperta e te shpeshta
(per shembull ne rruge me pjerresi zbritese);
Pistoni i bllokuar brenda cilindrit te pompes se frenave (duke u bllokuar nuk shkon lengu i frenave
me presionin e duhur).
Eshte mire te kujtohet qe shpejtesia e tepert apo veprimi me force mbi pedalin e frenave nuk ndikojne
ne cekuilibrimin e frenave.

Pyetesori 462 Cekuilibrimi i frenave mund te shkaktohet nga :

1. ferrotat e lagura nga uji

2. nga nje bllokim i mundeshem ne pompen e frenave
pergjigje sakte 3. buleza ajri ne rrugen e qarkullimit te lengut frenues
4. ferrota shume te konsumuara
5. tamburi i ovalizuar
6. frenime te gjata, te teperta dhe te shpeshta

1. hapesirat dhe korsa (rruga) bosh ne pedalin e frenave

2. frenim i bere me leven e marshit ne pozicionin e ' levizjes mbrapa'
3. pozicioni i pedalit te friksionit
pergjigje gabim 4. shpejtesia e tepert e mjetit
5. veprimi me force mbi pedalin e frenave
6. diferenca e presioneve te fryrjes se gomave te perparme ne lidhje me ato te pasme
 7

Nje frenim jo i mire i mjetit mund te shkaktohet :

Nga nje ngarkese gabimisht e sistemuar ose me e madhe se e lejuara (nga ana ku ka me teper peshe
ajo rrote frenohet me teper ne lidhje me te tjerat); nga diference presionesh e fryrjes se gomave te te njejtit
aks; nga nje mbinxehje ose konsumim i ferrotave dhe elementeve frenues ne rrote ne teresi; nga ndonje
anomali (defekt) i impiantit te frenimit; nga carja e nje tubacioni ne sistemin e qarkullimit te lengut te
frenave (dhe jo nga prishja e sinjalizuesit te presionit, d.m.th nje demtim i llampes sinjalizuese fig 721);
nga prania e bulezave te ajrit ne rrjetin qarkullues te lengut te frenimit. Duhet te kujtojme qe lengu i
frenave eshte ndryshe nga vaji qe ndodhet ne kupen e motorit apo te diferencialit .

Pyetesori 463 Nje frenim jo mire ose i cekuilibruar mund te shkaktohet :

1. nga nje ngarkese e sistemuar keq ne mjet ose me e madhe se ajo e lejuar
2. nga ndonje anomali e sistemit te frenimit
3. nga arja e nje tubacioni ne sistemin e qarkullimit te lengut frenave
4. nga konsumimi i tepert i ferrotave te frenimit
pergjigje sakte 5.nga konsumi jo i rregullt i tambureve apo i disqeve
6. nga diferenca e presioneve te fryrjes se gomave te te njejtit aks
7. nga prania e ajrit, ne rrugen e qarkullimit te lengut te frenave
8. nga nje mbinxehje e ferrotave te frenimit

1. nga konsumi i tepert i dhembeve te frenave te dores

2. nga nje lubrifikim i pamjaftueshem i tambureve ose i disqeve
3. nga nivel i ulet i vajit lubrifikues ne depoziten e vajit te motorit (sotokarter)
4. nga nje difekt i pedalit te friksionit
pergjigje gabim 5. nga prishja e sinjalizuesit te presionit, ne sistemin e qarkullimit te lengut te frenave
6. nga tipi i vajit te perdorur ne diferencial
7. nga tendosja e friksionit
8. nga konsumi i tepert i kavos se frenave te parkimit (te dores)

Per te mbajtur frena ne gjendje te mire eshte i nevojshem nje kontroll i shpeshte :
I gjendjes teknike te sistemit te frenimit (p.sh. aftesia frenuese e mjetit,) per te verifikuar qe frenimi
eshte i ekuilibruar ne menyre qe te shmangen rreshqitjet anesore; aftesia bllokuese e frenave te parkimit
(frenave te dores ); niveli i lengut frenues ne depozite (perkundrazi nuk na intereson te dime perberjen e
lengut te frenave, d.m.th cilesine dhe tipet e ndryshme te perdorur).
I korses (rruges) se pedalit te frenave (ne fakt sapo frenat fillojne te konsumohen, pedali i frenit, dal
ngadale shkon gjithmone duke u ulur ne krahasim me pozicionin origjinal); konsumi dhe trashesia e
elementeve te frenimit ( disqet, ferrotat, tamburot, cepat)
Pyetesori 464 Per te mbajtur frenat ne gjendje te mire, eshte i nevojshem te kryhet kontroll i shpeshte :

1. i aftesise frenuese te mjetit (forces frenuese)

2. i ekuilibrit te sistemit te frenimit (shperndarja e forces frenuese)
pergjigje sakte 3. i korses (rruges) se pedalit te frenave (madhesia e zhvendosjes se pedalit nga fillimi i veprimit
frenues deri ne fund)
4. i aftesise se bllokimit te mjetit (e frenave te dores)
 8

5. i trashesise se ferrotave dhe disqeve te frenave

1. i konsumit te grupit te timonit

2. i sistemit te ndricimit dhe sistemit zanor te mjetit
pergjigje gabim 3. i perberjes kimike te lengut hidraulik te frenave
4. i struktures se gomave (lloji materialit)
5. i perberjes dhe peshes se pluhurit te ferrotave pas frenimit

Nese per shkak te ndonje defekti funsionojne vetem frenat e pasem duhet :
Te zvogelohet shpejtesia dhe te rritet distanca e sigurise nga mjeti qe ke perpara; te kontrollohet niveli
e lengut te frenave ne depozite (nese eshte i pamjaftueshem eshte e keshillueshme te mos vazhdohet me
levizja me mjet); te zhvendosen ngarkesat e levizeshme (valixhet, bagazhet, etj) ne pjesen e pasme te
mjetit (bazuar ne parimin ku ne anen qe ka peshe me te madhe ka veprim me te madh frenimi, ne rastin
tone, duke zhvendosur me teper peshe ne pjesen e mbrapme, rrisim aftesine e frenimit mbi te vetmin aks
frenues te mbetur ne funksionim).

Pyetesori 465 Nese, per shkak te demtimit te sistemit te frenimit, funksionojne vetem frenat ne aksin e
pasem, eshte e keshillueshme :
1. te zvogelohet shpejtesia e levizjes
2. te kontrollohet niveli i lengut te frenave ne depozite
pergjigje sakte 3. te zhvendoset ngarkesa ne pjesen e pasme te mjetit
4. te mbahet distance sigurie me e madhe se zakonisht me mjetet qe kemi perpara

1. te zvogelohet distanca e sigurise nga mjeti qe kemi perpara

pergjigje gabim 2. te zvogelohet presioni ne gomat e aksit te perparme
3. te kontrollohet radiatori per lengun ftohes te motorit

Sistemi kunder bllokimit te rrotave (A.B.S)

Eshte nje pajisje qe lehteson mbajtjen mjetit ne rruge dhe drejtimin e mjetit (e ben frenimin ne kthesa
me pak te rrezikshem) sepse pengon bllokimin e rrotave ne fazen e frenimit, duke siguruar keshtu nje
administrim me te mire te mjetit edhe ne rruget ku ferkimi i gomave me rrugen eshte i vogel (siperfaqe e
rruges e lagur apo me akull ). Eshte e perbere nga sensore te montuar mbi do rrote, qe masin shpejtesine e
rrotullimit te rrotes dhe dergojne impulse ne pajisjen qendrore (central). Kur frenimi ndodh ne kufijte e
humbjes se ferkimit te gomes me token (d.m.th kur rrotat rrezikojne te bllokohen per efekt te frenimit te
tepert ose per shkak te pamjaftueshmerise se ferkimit), centrali zvogelon presionin (forcen) e frenimit mbi
rrotat qe rrezikojne te bllokohen. Kur hyn ne funksion prodhon pulsime te lehta mbi pedalin e frenave.

Pyetesori 466 Sistemi i frenimit kunder bllokimit te rrotave (A.B.S) :

1. vlereson diferencat e shpejtesise se rrotullimit te rrotave ne fazen e frenimit

pergjigje sakte 2. pengon bllokimin e rrotave ne fazen e frenimit
3. nderhyn ne rastin e frenimit, kur gomat jane gati duke u bllokuar
4. siguron nje kontroll me te mire te mjetit ne fazen e frenimit
 9

5. eshte vecanerisht i nevojshem mbi rruget me pamjaftueshmeri ferkimi te gomes me rrugen

6. kur hyn ne veprim, prodhon pulsime te lehta mbi pedalin e frenave

1. eshte nje vaj i vecante per impiantin e frenimit te automjetit

2. eshte nje sistem qe perdoret per zevendesimin e rrotave
3. sherben per te bllokuar mjetin ne rastin kur drejtuesi largohet
pergjigje gabim 4. nderhyn edhe kur nuk frenohet
5. ne rruget e lagura nuk vepron
6. ne kthesa nuk aktivizohet

A.B.S.(Sistemi kunder bllokimit te rrotave)

Pyetesori 467 Sistemi frenues kunder bllokimit te rrotave (ABS) :

1. siguron nje kontroll me te mire te mjetit gjate frenimit

pergjigje sakte 2. e ben me pak te rrezikshem frenimin ne rruget me kthesa
3. permireson qendrueshmerine dhe drejtimin e mjetit ne rruge gjate frenimit
4. pengon bllokimin e rrotave edhe gjate frenimit mbi rruget e lagura

1. ne autoveturat e vogla, nuk perdoret

2. funksionon vetem me goma te reja
pergjigje gabim 3. ne kthesa, nuk aktivizohet
4. funksionon duke perdorur pedalin e friksionit dhe te frenave njekohesisht
5. vepron per te ndihmuar ne nderrimin e shpejte te gomave te shpuara gjate levizjes

Sustat dhe amortizatoret (sistemi i varjes se mjetit)

Kane si qellim te permiresojne sigurine e qarkullimit sepse e bejne mjetin me te qendrueshem ne
kthese, ne frenim dhe levizjen ne rruge me shtresa rrugore te demtuara ose jo ne gjendje te mire, per me
teper amortizojne goditjet kunder parregullsive te rruges ( gungave, carjeve te asfaltit, gropave, etj) duke e
bere me te rehatshem dhe te sigurt drejtimin e mjetit. Kur amortizatoret jane te rene (per shembull per
mungese vaji ose gazi), kemi nje sjellje jo normale te mjetit ne frenim dhe ne kthese (nje lekundje te
madhe anesore te mjetit ne kthesa), zmadhim te hapesires se frenimit dhe nje zvogelim te komoditetit te
pasagjereve. Demet qe mund te pesoje mjeti si rrjedhim i renies se amortizatoreve jane: konsumi jo
uniform i pjeses ballore te gomave, demtimi i sustave dhe i pjeseve te sistemit te drejtimit qe pesojne
goditje.

Pyetesori 468 Amortizatoret e rene ( te konsumuar) shkaktojne :

pergjigje sakte 1. konsumim jo uniform te pjeseve ballore te gomave

2. mundesine e demtimit dhe dobesimit te sustave te sistemit vares
 10

3. sjellje jo normale te mjetit ne frenim

4. zvogelim te komoditetit te pasagjereve qe udhetojne
5. probleme, vecanerisht me sjelljen e mjetit ne kthesa

1. funksionim jo normal te motorit

2. konsum me te madh te vajit lubrifikues
pergjigje gabim 3. drejtpeshim te mire te mjetit si ne rruge te drejte ashtu dhe ne kthesa
4. funksionim jo normal i impiantit elektrik
5. funksionim jo normal i diferencialit

Per te siguruar qendrueshmerine e mjetit ne kthesa eshte mire:

Te zvogelohen ose te eliminohen bagazhet mbi pjesen e siperme te makines (per te ulur qendren e
rendeses e mjetit); te zvogelohet shpejtesia para se te futesh ne kthese (ne pjesen hyrese ne kthese) dhe
pergjate ktheses (nese ka nje rreze te gjere ) me gazin lehtesisht te takuar (ne nxitim) per te rritur kapjen e
gomave me rrugen, ose te procedohet me nje shpejtesi te ulet nese kthesa eshte e ngushte (ka rreze te
vogel); te shmanget manovrimi i menjehershem me timonin; te perdoren goma ne gjendje te mire (me
trashesi te pershtatshme te pjeses ballore dhe luleve te gomes).

Pyetesori 469 Per te siguruar qendrueshmerine e mjetit ne kthesa eshte e pershtatshme :

1. nese kthesa eshte me rreze te gjere, te pershkohet me pedalin e gazit lehtesisht te shtypur
2. ne kthesat e ngushta te levizet me shpejtesi te ulet
3. te zvogelohen ose te shmangen ngarkesat mbi mjet
pergjigje sakte 4. te perdoren goma ne gjendje te mire me trashesi te pershtatshme se kurores ballore
5. te shmanget manovrimi i menjehershem me timonin
6. te ulet shpejtesia para se te futesh ne kthese

1. te mbahen mbi mjet vetem ngarkesat me te renda

2. te rritet shpejtesia para se mjeti te futet ne kthese
pergjigje gabim 3. te qendrohet ne mes te rruges per te zvogeluar rrezen e kurbatures
4. te perdoret gjithmone marshi i 4-t
5. te levizet me pedalin e friksionit te shtypur
 11

Per te shmangur rreshqitjet anesore te mjetit eshte e pershtatshme:

Para se gjithash te ruani gjakftohtesine, te zoteroni vetveten dhe manovroni lehtesisht me timonin ne te
njejtin drejtim te rreshqitjes (mos manovro menjeherene krahun e kundert me timonin); mos e shtypni
(ulni) pedalin e friksionit (perkundrazi lereni pedalin te ngritur); mos nderroni marsh qofte edhe per te
futur marshin me te ulet (ne fakt per te nderruar marsh duhet shtypur pedali i friksionit, gje qe nuk eshte e
rekomanduar gjate rreshqitjes se mjetit); mos frenoni menjehere, por me ngadale.

Pyetesori 470 Per te kontrolluar rreshqitjen e mjetit eshte e pershtatshme :

1. qe, nese jeni ne momentin e frenimit te mjetit, te zvogeloni forcen shtypese mbi pedalin e
frenimit
pergjigje sakte 2. para se gjithash duhet te keni nen kontroll vetveten
3. te mos shkelet pedali i friksionit
4. te mos nderrohet marshi ne momentin e rreshqitjes

1. te frenoni menjehere
2. te futni marshin me te ulet dhe te leshoni menjehere pedalin e friksionit
pergjigje gabim 3. te leshoni menjehere pedalin e friksionit dhe te shtoni gazin
4. te manovroni ne maksimum me timonin ne drejtim te kundert me rreshqitjen

Nese mjeti ne momentin e frenimit tenton te rreshqase :

Drejtuesi duhet te veproje me kujdes dhe te dergoje mjetin ne oficine per kontroll dhe per me teper te
kerkoje kontrollin e ekuilibrit te sistemit te frenimit (per te shmangur qe frenimi te jete i cekuilibruar) e te
beje kontrollin e fryrjes se gomave (ne fakt mjeti tenton te shkase edhe per shkak te nje presioni te ulet apo
te larte); eshte me mire te mos shtypet (takohet) pedali i friksionit (per te shmangur rritjen e shpejtesise se
mjetit, vecanerisht kur eshte pjerresi zbritese).

Pyetesori 471 Nese mjeti, gjate frenimit, tenton te rreshqase nga krahu i majte, drejtuesi mjetit duhet :

1. te kontrolloje ekuilibrin e sistemit te frenimit

2. te veproje me kujdes dhe te dergoje mjetin ne oficine per kontroll.
pergjigje sakte 3. te beje kontrollin e fryrjes se gomave
4. ne rruge tatepjete (zbritese) te shtype sa me pak pedalin e friksionit

1. te kontrolloje nivelin e vajit ne depoziten e vajit (sotokarter) te motorit.

pergjigje gabim 2. te mbaje te frenuar mjetin dhe te kontrolloje ecurine e mjetit me manovrim te shpejte.
3. te shtype shpesh pedalin e friksionit.
 12

Mbi qendrueshmerine e mjetit ne levizje ndikon pozitivisht :

Ekuilibrimi i duhur i rrotave dhe vlera e duhur e konvergjences se rrotave te perparme; presioni i duhur
i fryrjes se gomave; mungesa e hapesirave te konsumimit mbi organet e drejtimit.

Pyetesori 472 N qendrueshmerine e mjetit ne levizje ndikon pozitivisht :

1. vlera e duhur e konvergjences se rrotave te perparme

2. ekuilibri i duhur i rrotave
pergjigje sakte 3. mungesa e hapesirave pr shkak te konsumimit ne organet e drejtimit
4. presioni i duhur (korrekt) i fryrjes se gomave

1. tipi i motorit
pergjigje gabim 2. perdorimi i karburanteve cilesore (me numr oktani te pershtatshem)
3. rritja e presionit te fryrjes se gomave
4. prania e nje kutie shpejtesie automatike per nderrimin automatik te marsheve

Pamjaftueshmeria per te ruajtur qendrueshmerine e mjetit ne rruge mund te shkaktohet :

Nga konvergjenca e gabuar ose nga mungesa e ekuilibrit te rrotave; nga sistemi i varjes ne gjendje
teknike jo te mire (p.sh per shkak te amortizatoreve te rene); nga pamjaftueshmeria ose teprica e presionit
te fryrjes tek gomat; nga nje kontakt jo e plote midis gomave dhe siperfaqes se rruges; nga nje shperndarje
jo e mire e ngarkesave mbi mjet. Perkundrazi nuk ndikon pjerresia (veanerisht nese behet fjale per ngjitje)
e rruges qe pershkuhet.

Pyetesori 473 Pamjaftueshmeria per ruajtur qendrueshmerine e mjetit ne rruge te shkaktohet :

1. nga amortizatoret e rene

2. nga gjendja jo e mire teknike e sistemit te varjes se mjetit
3. nga mungesa e ekuilibrit te rrotave
4. nga kontakti (kapja) jo i plote midis gomave dhe siperfaqes se rruges
pergjigje sakte 5. nga konvergjenca e gabuar e rrotave
6. nga pamjaftueshmeria e presionit te fryrjes tek gomat
7. nga ndryshimi presionit te fryrjes tek gomat
8. nga shperndarja jo e mire e ngarkesave ne mjet

1. nga montimi i disqeve te aluminit me gomat, edhe pse te parashikuara nga konstruktori
2. nga pjerresia e rruges qe pershkohet
3. nga mbajteset (zgara) e montuar mbi autoveture per te mbajtur bagazhet
pergjigje gabim 4. nga tipi i timonit
5. nga prania e diferencialit antibllokues
6. nga prania e dritareve te hapura vetem nga njera ane e mjetit
 13

Kontakti (kapja) i gomave me siperfaqen e rruges zvogelohet nga :

Goma te konsumuara (me trashesi te ulet te pjeses ballore, kurores se luleve); rruge e lagur; prania e
vajit ne karrexhate, prania e baltes, gjetheve ose guraleceve mbi rruge; prania e debores ose e akullit.

Pyetesori 474 Kontakti i gomave me siperfaqen e rruges zvogelohet nga :

1. rruga e lagur
2. prania ne rruge e baltes
3. prania ne rruge e gjetheve te pemeve
pergjigje sakte 4. prania ne rruge e debores dhe e akullit
5. prania ne karrexhate e vajrave
6. prania ne rruge e guraleceve

1. shpejtesia e ulet e levizjes se mjetit

2. rritja e numrit te rrotullimeve te boshtit te motorrit
3. prania e bagazheve mbi mjet
pergjigje gabim 4. rritja e ngarkesave qe transportohen
5. perdorimi i gomave te reja
6. perdorimi i marsheve te ulet per levizje

Ne rast moti te keq, perpara nisjes duhet :

Te pastrohen mire xhami i perparme dhe xhamat qe i nevojiten drejtuesit te mjetit per shikueshmerine;
Te hiqet debora e mbledhur mbi xhamin e perparme, mbi dritaret e mbi xhamin e pasem;
Te sigurohet drejtuesi i mjetit qe fshireset e xhamave, lengu ftohes (kunder ngrirjes) dhe rrjedhja e ujit
per larjen e xhamave te jene ne funksionim;
Te kontrollohet qe feneret ndriues dhe sinjalet tregues te mjetit te funksionojne te gjitha;
Te montohen zinxhirat ose gomat e debores vetem kur rruga behet e pakalueshme.

Pyetesori 475 Ne rast moti te keq perpara nisjes duhet te :

1. pastrohen mire xhami i perparme dhe xhamat qe i nevojitet drejtuesit te mjetit per
shikueshmerine
2. hiqet debora e mbledhur mbi xhamin e perparme, mbi dritaret dhe mbi xhamin e pasem
pergjigje sakte 3. sigurohet qe fshireset e xhamave, lengu ftohes dhe rrjedhja e ujit per larjen e xhamave, te jene
ne funksionim
4. kontrollohet qe feneret ndriues te mjetit te funksionojne te gjitha
5. pastrohen xhamat e fenereve ndriues dhe atyre te sinjalizimit tregues

1. rritet presioni i gomave te rrotave aktive

2. nderrohet lengu qarkullues i sistemit te frenimit
3. nderrohet vaji i motorrit
pergjigje gabim 4. rritet presioni i gomave te rrotave te perparme
5. montohen zinxhirat nese parashikohet qe rruga do behet e pakalueshme
6. pastrohet radiatori nga uji
 14

Airbag
Eshte nje pajisje e ndertuar nga nje jastek nailoni qe fryhet. Ai eshte i palosur ne nje vend te
pershtatshem (ne brendesi te timonit te mjetit, ne kruskot, ne brendesi te dyerve te mjetit). Ne rastin e nje
aksidenti rrugor me perplasje te forte, nje element elektrik ben qe te aktivizohet nje sistem qe, duke fryre
jastekun me ajer ne nje kohe prej te mijtave te sekondes, zbut efektet e perplasjes ndermjet personave dhe
struktures se mjetit; ne kete menyre sigurohet maksimumi i mbrojtes se personave ne raste perplasjesh. Kjo
pajisje mund te jete e rrezikshme nese nuk vihet rripi i sigurimit. Airbag mund te jete i tipit ballor ose
anesor.

Pyetesori 476 Airbag (jastek ajri) :

1. eshte nje jastek nailoni qe fryhet me ajer

2. aktivizohet ne rastin e nje aksidenti rrugor me perplasje te forte
pergjigje sakte 3. eshte i rrezikshem nese nuk vihet rripi i sigurimit
4. ne rastin e nje aksidenti rrugor me perplasje te forte, siguron mbrojtje maksimale
5. mund te jete i tipit ballor ose anesor

1. eshte nje sistem qe perdoret per rregullimin e timonit

2. aktivizohet sa here qe ndalon mjeti
pergjigje gabim 3. i vendosur ne mjete nuk paraqet detyrimin per te vendosur rripin e sigurimit
4. vihet ne pune nga drejtuesi i mjetit ne rast rreziku
5. eshte i nevojshem vetem ne rruget jashte qytetit

Rripi i sigurimit
Rripat e sigurimit sherbejne per te mbajtur trupin te lidhur me sediljen, duke shmangur perplasjen me
pjeset e brendeshme te automjetit, duke kufizuar ne kete menyre demtimet e drejtuesit dhe te pasagjereve
ne rast aksidenti. Duhet te perdoren ne cdo rrethane, si ne qendrat e banimit ashtu edhe jashte tyre. Rripat
duhet te jene te tipit te aprovuar dhe te homologuar (te testuar per funksionin e tyre). Drejtuesi i mjeitt
duhet te sigurohet per nje eficence konstante te rripave duke bere kontroll te vazhdueshem te gjendjes se
tyre te perdorimit (konsumimi) e nderrimin e tyre kur i jane jane demtuar ne rast perplasjeje.

Pyetesori 477 Rripat e sigurimit :

1. kufizojne demtimet e drejtuesit te mjetit dhe te pasagjereve ne rast aksidenti
2. kur ekzistojne, duhet te vendosen si nga drejtuesi i mjetit ashtu dhe nga pasagjeret
pergjigje sakte 3. kerkohet qe tu behet kontroll i vazhdueshem i gjendjes se tyre teknike
4. duhet te jene te tipit i aprovuar dhe te mbahen gjithmone ne gjendje te mire teknike

1. kur qarkullojme me shpejtesi te ulet, nuk jane shume te nevojshem

2. jane te vetmet sisteme sigurimi te parashikuara ne autovetura
pergjigje gabim 3. lejojne qe ti mbash femijet ne krah ne sediljet e perparme pa rrezik
4. mund te mos jene te nevojshme kur mjeti ka airbag
5. gjate qarkullimit ne qendrat e banuara, nuk jane te domosdoshem
 15

Jane te perjashtuar nga detyrimi per te vene rripat e sigurimit

Nuk duhet te vene rripin e sigurimit: instruktoret e praktikes ne zhvillimin e aktivitetit te tyre
(perkundrazi, nxenesit duhet ta vendosin ate rregullisht); grate shtatezena, me certifikate te kushteve te
veanta te rrezikut; persona me semundje te vecanta (per te cilet rripat nuk jane te pranueshem) me
certifikate te leshuar nga komisioni mjekesor perkates.

Pyetesori 478 Jane te perjashtuar nga detyrimi per te vene rripat e sigurimit :
1. grate shtatezena, te pajisura me certifikate te kushteve te veanta te rrezikut
2. persona me semundje te vecanta te pajisur me certifikate te leshuar nga komisioni mjekesor
perkates
pergjigje sakte 3. instruktoret e praktikes ne autoshkolla gjate zhvillimit te mesimit praktik
4. personat me gjatesi trupore me te madhe se 190 cm
5. personat me gjatesi truprore me te vogel se 150 cm

1. personat qe marrin dhe shperndajne posten

2. ushtaraket e forcave te armatosura
pergjigje gabim 3. personat mbi 65 vjec, te vertetuar me dokumente
4. kandidatet per drejtues mjeti qe bejne stervitjen praktike me mjet

Timoni behet me i forte se normalisht kur: gomat e para jane te shfryra ose ka rene presioni i fryrjes apo
nuk jane te fryra sa duhet; regjistrimi i kendeve te rrotave (vertikaliteti, paraleliteti dhe ekuilibratura) dhe
nyjeve te paralelogramit te sistemit te drejtimit nuk eshte korrekt ose eshte prishur (konvergjenca,
ekuilibratura e gomave, vertikaliteti, paraleliteti i gomave); grupi i timonit eshte i konsumuar ose ka difekt
; ngarkesa e mjetit eshte zhvendosur mbi aksin e perparme te mjetit
Pyetesori 479 Nese timoni paraqitet me i forte se zakonisht, kjo mund te shkaktohet :
pergjigje sakte 1. nga gomat e para te shfryra
2. nga ndonje difekt i grupit te timonit
3. nga regjistrimi jo korrekt i pozicionit te rrotave
4. nga prishja e ekuilibratures dhe konvergjences se gomave
5. zhvendosja e ngarkeses se mjetit perpara
6. nga presioni i ulet i fryrjes se gomave
pergjigje gabim 1. nga presioni i larte i fryrjes se gomave te perparme
2. nga prania e pajisjes hidraulike ne grupin e timonit
3. nga gjendja teknike jo e mire e frenave
4. nga zhvendosja e ngarkeses ne aksin e prapem
 16

Kaska mbrojtese, ka per qellim qe te mbroje pjesen e kokes nga goditjet e mundshme dhe nga
perplasjet me objekte te forta ne rast aksidenti por, sidoqofte kaska nuk eshte ne gjendje te zbuse apo te
amortizoje krejtesisht goditjet e forta per shkak se mbulon vetem pjeserisht koken e drejtuesit te mjetit apo
te pasagjerit. Kaska duhet te jete prodhuar nga firma te licencuara, te jete e provuar dhe ti pershtatet nga
madhesia personit qe e perdor. Ajo duhet te jete ne gjendje te mire pa deformime dhe te fiksohet mire ne
koke qe te mos shkeputet ne rast goditje apo aksidenti. Perdorimi i kaskes eshte i detyruar per: drejtuesit e
ciklomotorreve; per drejtuesit dhe pasagjeret dhe motorreve (edhe atyre me kosh). Perdorimi i kaskes nuk
eshte i detyruar per drejtuesit e motomjeteve me kabine te mbyllur (motokarro).
Pyetesori 480 Kaska mbrojtese :
pergjigje sakte 1. parandalon dhe zvogelon demtimet e kokes te drejtuesit te mjetit ne rast aksidenti
2. eshte i detyrueshem per drejtuesit dhe pasagjeret e motorreve
3. goditjet e forta, nuk i amortizon plotesisht
4. duhet te perdoret vetem nese eshte ne gjendje te mire teknike dhe e fiksuar mire
pergjigje gabim 1. kur levizim ne qendra te banuara, mund te vendoset edhe pa u fiksuar me lidhese
2. eshte e te njejtit model, e pershtatshme per cdo lloj mase edhe madhesie te kokes
3. mund te prodhohet edhe vete, pa qene nevoja te jete e fabrikes dhe e testuar
4. kur qarkullojme me shpejtesi te ulet, nuk eshte e detyrueshme te perdoret

Kaska mbrojtese, ka per qellim qe mbroje pjesen e kokes nga goditjet e mundeshme dhe
perplasjet me objekte te forta ne rast aksidenti, por sidoqofte kaska nuk eshte ne gjendje te zbuse apo te
amortizoje krejtesisht goditjet e forta per shkak se mbulon vetem pjeserisht koken e drejtuesit te mjetit apo
te pasagjerit. Kaska duhet te jete prodhuar nga firma te licencuara , te jete e provuar dhe ti pershtatet nga
madhesia personit qe e perdor. Ajo duhet te jete ne gjendje te mire pa deformime dhe te fiksohet mire ne
koke qe te mos shkeputet ne rast goditje apo aksidenti. Perdorimi i kaskes eshte i detyruar per : drejtuesit e
ciklomotorreve; per drejtuesit dhe pasgjeret e motorreve (edhe atyre me kosh). Nuk eshte i detyruar per
drejtuesit e motomjeteve me tre rrota, me kabine te mbyllur (motokarro).
Pyetesori 481 Perdorimi i kaskes mbrojtese eshte i detyrueshem :
pergjigje sakte 1. per drejtuesin e ciklomotorrit
2. per drejtuesit e motorcikletave
3. per pasagjeret e motorreve me kosh
4. per drejtuesit e ciklomotorreve, edhe kur e kalojne moshen 18 vjec
5. per drejtuesit dhe pasagjeret e motorreve me kosh
pergjigje gabim 1. per drejtuesit e ciklomotorreve, deri ne moshen 18 vjec
2. per drejtuesit e motorreve qe kalojne cilindraten 150 cm
3. edhe per drejtuesit e motokarrove
4. edhe per drejtuesin e motomjeteve me tre rrota me kabine
 17

Sistemet mbrojtese per femijet. Per femijet nen moshen 12 vjec dhe me gjatesi nen 150 cm duhet te
perdorin sisteme mbrojtese (ndenjese apo jasteke) te posacme dhe te fiksuara ne varesi nga pesha dhe
gjatesia e tyre. Keto sisteme mbrojtese duhet te jene tipe te homologuara ,te prodhuara me licence dhe ne
gjendje pune te mire. Ato perdoren tek femijet gjate qarkullimit ne qendrat e banuara dhe jasht tyre.
Pyetesori 482 Sistemet mbrojtese per femijet :
pergjigje sakte 1. jane te prodhuara per femije nen moshen 12 vjec dhe me gjatesi me te vogel se 150 cm
2. duhet te jene te prodhuara nga fabrika te licensuara dhe ne gjendje te mire pune
3. prodhohen sipas karakteristikave te peshes dhe gjatesise tek femijet
pergjigje gabim 1. perdoren vetem gjate qarkullimit ne rruget interurbane dhe autostrada
2. prodhohen sipas tipit te autoveturave qe i perdorin
3. perdoren vetem per femijet nen moshen 4 vjec

Automjetet nuk mund te qarkullojne ne rruge nese nuk jane te pajisur me policen e sigurimit
(policat per zjarrin apo vjedhjen nuk jane te detyrara) qe mbulon rreziqet qe krijohen gjate qarkullimit te
mjeteve me motorr...
Pyetesori 483 Siguracioni per pergjegjesite civile te mjeteve i detyrueshem nga ligji, perfshin :
pergjigje sakte 1.
pergjigje gabim 1.

Perdorimi i syzeve dhe aparaturave te tjera gjate drejtimit te mjetit. Per te rregulluar difektet e
shikimit duhet gjithmone te perdoren syze me numer ose lente per drejtimin e mjetit dhe kjo gje cilesohet
ne lejedrejtimin e personit
Pyetesori 484 Duhet te perdoren syzet apo lentet per shikimin gjate drejtimit te mjetit :
pergjigje sakte 1. kur kjo eshte e shenuar dhe parashikuar ne lejedrejtimin e personit
2. kur eshte e domosdoshme per te korigjuar difekte te shikimit ne drejtimin e mjeteve
3. kur eshte pershkruar detyrimi per personin qe te perdore lente per shikimin
4. kur kjo rezulton nga certifikata mjekesore e leshuar per pajisjen me lejedrejtimi
pergjigje gabim 1. gjysem ore pas perndimit te diellit dhe deri gjysem ore para lindjes se diellit
2. ne rastet e shikueshmerise se kufizuar per shkak te mjegulles
3. vetem ne autostrada dhe rruge interurbane kryesore
4. kurdo kur rrethanat gjate qarkullimit e bejne te nevojshme nje gje te tille